Uczestnicy I wojny światowej: kolor zielony ententa i jej sojusznicy, pomarańczowy trójprzymierze, szary kraje neutralne.

Transkrypt

1 Dalej

2 Autorzy Spis treści Bibliografia I wojna światowa Uczestnicy Przyczyny wojny i wybuch konfliktu Pierwsze starcie Fronty Skutki Bilans wojenny Koniec wojny Wstecz

3 I wojna światowa I wojna światowa nazywana wielką wojną konflikt zbrojny trwający od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą czyli Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917), a państwami centralnymi czyli Austro-Węgrami i Niemcami wspieranymi przez Turcję i Bułgarię. Był to największy konflikt zbrojny na kontynencie europejskim. Wojna zakończyła się klęską państw centralnych. Była też jedną z głównych przyczyn rewolucji październikowej w Rosji. Mimo ogromu strat i wstrząsu wywołanego nimi wojna ta nie rozwiązała większości konfliktów, 21 lat później doprowadziło do wybuchu II wojny światowej. Po raz pierwszy w historii zastosowano w walce nowoczesną broń chemiczną, samoloty, okręty podwodne, czołgi i samochody ciężarowe. Od tego momentu coraz większą rolę w stosunkach międzynarodowych zaczęły odgrywać Stany Zjednoczone i Związek Radziecki. Spis treści Dalej

4 Wstecz

5 Uczestnicy I wojny światowej: kolor zielony ententa i jej sojusznicy, pomarańczowy trójprzymierze, szary kraje neutralne Spis treści

6 Przyczyny wojny i wybuch konfliktu Głównymi przyczynami I wojny światowej był nacjonalizm, imperializm i inne czynniki. Poczynając od kongresu wiedeńskiego ( ), który ukształtował ład terytorialny Europy, całkowicie pomijał dążenia narodów do wolności i samostanowienia, zajmując się tylko kwestią zabezpieczenia na jak najdłuższy czas. Postanowienia kongresowe funkcjonowały dzięki istnieniu tzw. Świętego Przymierza, opierającego się na sojuszu trzech potęg europejskich Austrii, Prus i Rosji. Wspólnym interesem tych trzech państw było izolowanie Francji oraz powstrzymywanie wypływających z niej prądów nacjonalistycznych i rewolucyjnych, które mogłyby wpływać na konserwatywne, wielonarodowe imperia. Jednak między poszczególnymi mocarstwami europejskimi coraz częściej dochodziło do nieporozumień. O tym, że wieczysty pokój między czterema mocarstwami jest fikcją, przekonano się w czasie wojny krymskiej ( ). Zjednoczenie Włoch w 1861 i zjednoczenie Niemiec w 1871, będące wynikiem dążeń nacjonalistycznych, poważnie naruszyło wcześniejszą równowagę sił. Także w Austro-Węgrzech i na Bałkanach dochodziło do licznych spięć na tle etnicznym. Spis treści Dalej

7 Wstecz

8 Pierwsze starcie Jedne z pierwszych działań zbrojnych w wojnie zostały podjęte w Afryce i na Pacyfiku, w koloniach i na terytoriach zamorskich państw europejskich. 8 sierpnia 1914 połączone siły francuskie i brytyjskie uderzyły na protektorat niemiecki w zachodniej części Afryki. Niedługo potem, 10 sierpnia oddziały niemieckie zaatakowały Południową Afrykę część brytyjskiego imperium kolonialnego. Nowa Zelandia jedno z dominiów angielskich od 30 sierpnia zajęła Samoa Niemieckie. W Europie armie państw centralnych Niemiec i Austro-Węgier cierpiały na brak współpracy sztabów oraz współdziałania wywiadów wojskowych, dlatego też często sojusznicy nie wiedzieli o swoich planach działań. Na początku Niemcy zagwarantowały wsparcie dla armii austriackiej podczas jej inwazji na Serbię, ale obietnice te nie znalazły pokrycia w rzeczywistości. Austro- Węgry miały nadzieję, że Niemcy zabezpieczą ich północne skrzydło zagrożone przez Rosję. Z biegiem czasu Serbowie zajęli zdecydowanie defensywne pozycje wobec wojsk austriackich, które uderzyły po raz kolejny 16 sierpnia w miejscu styku dywizji serbskich. Plan niemiecki przewidywał gwałtowne uderzenie jak największymi siłami na Francję, w celu jej całkowitego wyeliminowania z wojny, a następnie zwrócenia całej armii przeciwko wolno mobilizującej się Rosji. Spis treści Dalej

9 Wstecz Niemieccy żołnierze jadący na front, napis na wagonie głosi: Z Monachium przez Metz na Paryż.

10 Fronty Wyróżniamy cztery fronty: Zachodni Wschodni Bałkański Włoski Spis treści Dalej

11 Front zachodni Fronty Pierwszą bitwą na terenie Belgii było oblężenie Liège po której upadku większość sił belgijskich wykonała odwrót w kierunku Antwerpii i Namur. Wojska niemieckie w swoim marszu na teren Francji ominęły armię belgijską, która jednak stanowiła teraz poważne zagrożenie dla ich skrzydła. W wielu przypadkach okupanci niemieccy postępowali brutalnie wobec ludności cywilnej. Zastraszaniem i krwawymi represjami usiłowali zlikwidować wszelki opór Belgów. Niemcy dokonywali rabunków, morderstw i egzekucji przez cały czas marszu przez Belgie. Po przejściu Belgii i Luksemburga w końcu sierpnia i dostaniu się do północnej Francji, wojska niemieckie napotkały połączone siły francuskie i brytyjskie. Wywiązała się seria starć zwanych bitwą graniczną. W 1917 roku przyłączają się do wojny także Stany zjednoczone. W momencie gdy alianci, przy dużych stratach własnych, przełamali obronę niemiecką, doszło do całkowitego rozpadu Cesarstwa Niemieckiego. Mimo to w dalszym ciągu toczyły się walki na froncie. Kres położyła im dopiero rewolucja w Niemczech, której efektem było powołanie nowego rządu w Berlinie, który szybko zawarł z aliantami zawieszenie broni 11 listopada Dalej

12 Wstecz

13 Front wschodni Działania na froncie wschodnim rozpoczęły się 17 sierpnia 1914, kiedy to rosyjski gen. Paweł Rennenkampf ze swoją 1. armią wkroczył na teren Prus Wschodnich. Z terenu Galicji austro-węgierski szef sztabu generalnego licząc na trudności mobilizacyjne Rosjan, rozpoczął natarcie wyprzedzające w kierunku północnym na Lublin. Rosjanie zostali pobici kolejno w bitwach pod Kraśnikiem i Komarowem. Wkrótce Rosjanie rozpoczęli główną ofensywę uderzając ze wschodu w kierunku Lwowa, w wyniku czego mniej liczebna armia austrowęgierska wycofała się aż za rzekę Dunajec, oddając bez walki stolicę Galicji w ręce Rosjan i pozostawiając oblężoną Twierdzę Przemyśl za linią wroga. Rosjanie przeszli do kontrofensywy, a ich wojska zajęły we wrześniu prawie całą Galicję. Walki na Mazowszu zakończyło się odwrotem wojsk niemieckich oraz nierozstrzygnięciem Bitwy pod Łodzią. W 1916 dowództwo rosyjskie zaplanowało przeprowadzenie ofensywy. W 1917 roku rosyjski korpus oficerski był całkowicie zniechęcony brakiem jakichkolwiek sukcesów. W wyniku tego bolszewicy podjęli z Niemcami negocjacje pokojowe. Fronty Dalej

14 Wstecz

15 Front bałkański Walki na Bałkanach wyglądały inaczej niż na pozostałych frontach. Tutaj w przeciwieństwie do długich i wyczerpujących walk w okopach rozstrzygnięcia zapadały bardzo szybko a całe starcia ograniczyły się do kilku krótkich kampanii. Wojna zaczęła się tu od uderzenia Austriaków na Serbię. Armia cesarsko-królewska szybkim marszem parła naprzód i doszła dużo dalej w głąb kraju niż spodziewało się tego dowództwo serbskie, które było całkowicie zaskoczone takim obrotem sprawy. Na nieszczęście dla Serbów wybuchła w tym okresie epidemia tyfusu, która zdziesiątkowała żołnierzy oraz ludność cywilną i uniemożliwiła dowóz zaopatrzenia. Przez cały rok 1915 działania obydwu armii były prowadzone na bardzo małą skalę. Rok 1917 nie obfitował w większe walki, układ sił został naruszony po przejściu Grecji na stronę aliantów 27 czerwca Na całym froncie jednak nic się nie zmieniło aż do Wtedy to bowiem olbrzymie trudności zaczęły się pojawiać w armii bułgarskiej, głównym problemem były niedostatki w zaopatrzeniu w żywność. 29 września Bułgaria podpisała zawieszenie broni, poddała się także armia austriacka, alianci opanowali całkowicie sytuację na Bałkanach i przygotowywali się do wkroczenia na Węgry. Fronty Dalej

16 Wstecz Odwrót armii serbskiej przez Albanię, październik 1915

17 Front włoski Przed wojną Włochy były członkiem trójprzymierza razem z Niemcami i z Austrią. Jednak w 1914 zachowały neutralność, twierdząc, że ich zobowiązania sojusznicze będą wypełnione tylko w sytuacji, gdyby Austria została zaatakowana. Ponieważ Austriacy sami byli napastnikami, sojusz nie obowiązywał. Od tego momentu Włochy stały się przedmiotem zabiegów państw centralnych i ententy zmierzających do ich pozyskania. Z tego też powodu 23 maja 1915 Włochy dołączyły do ententy. Cała granica włosko-austriacka miała charakter górzysty. Jedynymi możliwymi obszarami walk mogły być tereny wokół wybrzuszenia trydenckiego oraz na wschód od doliny Isonzo. Włosi jako pierwsi podjęli działania ofensywne, których celem było opanowanie miasta Gorycja położonego w dolinie Isonzo. Działania włoskie były utrudnione głównie poprzez słabe zaopatrzenie armii w amunicję oraz małą ilość artylerii i pojazdów transportowych. Bitwa nad Piawą rozpoczęła się austriackimi atakami pozorującymi w pobliżu Tonale, które z łatwością zostały odparte. Prawdziwe cele ofensywy wojsk cesarskich zostały ujawnione wywiadowi włoskiemu przez dezerterów austriackich. Po porażce 300 tys. Austriaków poddało się. Następnego dnia Austro-Węgry podpisały zawieszenie broni. Fronty Dalej

18 Linia zaopatrzenia austrowęgierskiego nad przełęczą Vršič, październik 1917 roku. Wstecz

19 Skutki wojny Skutki gospodarcze Skutki społeczne Skutki polityczne Produkt krajowy brutto zwiększył się w głównych krajach alianckich (Wielka Brytania, Włochy i USA), zmniejszył się natomiast we Francji, Rosji, neutralnej Holandii oraz w państwach centralnych. Spadek PKB w Austrii, Rosji, Francji i Turcji sięgał od 30 do 40%. W ciągu wojny fabryki przemysłu zbrojeniowego wyprodukowały ogromne ilości broni i amunicji. Wiele rodzin zostało pozbawionych źródła utrzymania po wyjeździe dużej liczby mężczyzn na front. Wraz z nieobecnością czy śmiercią głównego żywiciela rodziny, kobiety zostały zmuszone do pracy w niespotykanym wcześniej zakresie. Niemcy zostały zmuszone do bezwarunkowego uznania suwerenności Belgii, Polski, Czechosłowacji i Austrii oraz do wycofania się z traktatu z Brześcia Litewskiego i traktatu bukareszteńskiego. Ponadto utraciły 71tys. km² terytorium. Okręg Saary znalazł się pod kontrolą Ligi Narodów na okres 15 lat. Ponadto Rzesza została pozbawiona całego swojego imperium kolonialnego. Spis treści Dalej

20 Wstecz

21 Bilans wojenny Wykres przedstawiający ofiary po stronie Ententy Spis treści Dalej

22 Wstecz Dalej

23 Wstecz

24 Koniec wojny Pierwszym z państw centralnych, które się poddało, była Bułgaria, która podpisała zawieszenie broni 29 września 1918 roku. Niemcy poprosiły o wstrzymanie ognia 3 października października skapitulowała Turcja. 3 listopada Austro- Węgry poprosiły Włochy o pośrednictwo w zawarciu rozejmu i przysłanie warunków zawarcia pokoju. 4 listopada Austria zawarła rozejm, po którym cała monarchia się rozpadła. Po wybuchu rewolucji w Niemczech proklamowano powstanie republiki 9 listopada, zaznaczając tym samym koniec cesarstwa, ale nie imperium.11 listopada 1918 został podpisany rozejm Niemiec z państwami ententy. Zaczęło obowiązywać zawieszenie broni. Traktat pokojowy z Turcją został jednak zerwany przez jej wojnę z Grecją i ostateczny traktat pokojowy został z nią zawarty w Lozannie 24 lipca Spis treści Dalej