ZASADY PISOWNI. nie z różnymi częściami mowy

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZASADY PISOWNI. nie z różnymi częściami mowy"

Urszula Mróz
8 lat temu
Przeglądów:

1 ZASADY PISOWNI nie z różnymi częściami mowy

2 Kiedy piszemy?

3 Pisownia u obowiązuje w formach czasu teraźniejszego zakończonych na -uję, -ujesz, -uje : - Gotuję, gotujesz, gotuje - Maluję, malujesz, maluje - Dyryguję, dyrygujesz, dyryguje - Reklamuję, reklamujesz, reklamuje - Prezentuję, prezentujesz, prezentuje - Dyskutuję, dyskutujesz, dyskutuje

4 Pisownia u obowiązuje w wielu przyrostkach zdrabniających i zgrubiających: -uch, -uchna, -uchny -ula, -ulek, -uleńka, -ulka, -ulo -unek, -unia, -unio, -uńcia -us, -usia, -uszek, -uszka, -uszko -uś, -uśki, -utki PUCH PODARUNEK PODUSZKA PALUSZEK MALUTKI SZPULKA

5 Pisownia u obowiązuje w różnych formach czasowników typu: kuć, snuć, psuć zakuć, kuj, wykuj zasnuć, snuj, wysnujesz zepsuć, psuj, popsuty

6 ZAPAMIĘTAJ!!! Pisownia u obowiązuje zawsze na końcu wyrazu. Literę u piszemy wszędzie, gdzie nie da się uzasadnić pisowni.

7 Kiedy piszemy?

8 Pisownia ó obowiązuje w trakcie odmiany lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na samogłoski: a, o, e mówić mawiać, skrócić skracać, wrócić wracać dróżka droga, lód lodem, móc mogę brzózka brzezina, pióro pierze

9 Pisownia ó występuje w przyrostkach: -ów, -ówna, -ówka na końcach wyrazów - panów, chamów, kranów - Głogów, Kraków - Cząstkówna, Lucówna, Wojakówna - biodrówka, kartkówka, kreskówka Wyjątek stanowią wyrazy: zasuwka, skuwka, okuwka, zakuwka, podkuwka, przesuwka, wsuwka

10 Pisownia ó obowiązuje w niektórych wyrazach, gdy występuje na początku ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówdzie

11 Kiedy piszemy?

12 H piszemy, gdy wymienia się na: g, ż, z, dz wahać się - waga druh - drużyna błahy - błazen

13 W wyrazach rozpoczynających się cząstką: hekto-, hiper-, hipo-, higro- Hektolitr Hektopaskal Hipermarket Higroskopijny Hipocentrum

14 Kiedy piszemy?

15 Ch piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: sz mucha muszka wydmuchać wydmuszka trochę - troszkę Ch piszemy po literze s, np.: schab, schody, wschód Ch piszemy na końcu wyrazów, np.: na drogach, orzech, zuch Wyjątki: druh, Boh (nazwa rzeki)

16 Kiedy piszemy?

17 Ż piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: g, dz, h, z, ź, s książka - księga wstążka - wstęga mosiężny - mosiądz pieniążek - pieniądz drużyna - druh watażka - wataha każę (coś zrobić) - kazać mażę (po czymś) - mazać przerażenie - przerazić zamrażać - mroźny, mróz bliżej - blisko niżej - nisko

18 Ż piszemy po literach: l, ł, r, n lżej, ulżyć małże, małżeństwo rżysko, rżenie rewanż, oranżada

19 Kiedy piszemy?

20 Rz piszemy, gdy wymienia się na r, np.: rowerzysta - rower na komputerze - komputer dworzec - dworca Rz piszemy w wyrazach kończących się na: arz erz mierz mistrz bramkarz, pisarz harcerz, rycerz ciśnieniomierz, Sandomierz burmistrz, zegarmistrz

21 Rz piszemy po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w, np.: brzeg, brzoza przebój, sprzedawca drzewo, modrzew trzeba, patrzeć grzyb, pielgrzym chrzan, chrząszcz spojrzeć, ujrzeć wrzesień, wrzeciono Wyjątki: bukszpan, gżegżółka, kształt, kszyk (nazwa ptaka), piegża (nazwa ptaka), pszczoła, Pszczyna, pszenica, pszenżyto

23 Kiedy piszemy? a) W wyrazach rodzimych i spolszczonych przed literami: f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch: fąfel, wąwóz, wąski, wiązka, gąsiorek, wąziutki, wąż, wąchać b) W wyrazach rodzimych i spolszczonych przed literami: p, b, t, d, c, dz, cz, ć, dź, k, g: kąpiel, rąbać, kąt, prąd, zmącony, Prądzyński, rączka, spiąć, rządź, bąk, krąg

24 c) Końcówkę ą w trzeciej osobie liczby mnogiej w czasie teraźniejszym przyjmują czasowniki zakończone w pierwszej osobie liczby pojedynczej na ę, -am oraz em, np.: - ę (np. rysuję) rysują, produkują, grzeją, marzą; - am (np. śpiewam) śpiewają, kichają, machają, wieszają; - em (np. jem) jedzą, wiedzą, śmieją, rozumieją d) W formach czasu przeszłego samogłoska ą występująca przed spółgłoską ł : dął, płynął, wziąłem, ciął

25 czy? om, on piszemy w wyrazach pochodzenia obcego: kontrola, konduktor, pompon, skomplikowany, plomba, anons om piszemy w Celowniku liczby mnogiej rzeczowników: książkom, garnkom, komputerom, dziewczynkom, oknom, dzieciom on piszemy przed przyrostkami -ka, -ko (wymawiamy [on]): koronka, słonko om, on piszemy (i wymawiamy jako om, on) przed spółgłoskami p, b, t, d, c: pompa, bomba, romb, kontynent, blondyn, koncert

27 Kiedy piszemy? w 1 os. l.poj. czasowników, np.: piję, piszę, palę, mówię, widzę, myślę w formach czasu przeszłego czasowników, których bezokolicznik zakończony jest na -ąć: wzięła, płynęły, płynęliśmy, zdjęliście, mięli w Mianowniku i Bierniku l. poj. rodzaju nijakiego: bydlę, znamię, ramię w Bierniku l. poj. rodzaju żeńskiego oraz męskiego (wyrazy zakończone w Mianowniku l. poj. na -a): babcię, mężczyznę, kobietę, artystę przed spółgłoskami f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch: kęs, ciężar, język, węch oraz przed spółgłoskami: b, p: bęben, tępy, zęby t, d, c, dz, cz: tętno, pędzel, tęcza ć, dz: pięć, zięć, wszędzie k, g: błękit, Węgry

28 czy? em i en piszemy w wyrazach pochodzenia obcego: akcent, benzyna, dentysta, pensjonat, recenzja, talent, tempo em piszemy w 1 os. l.poj czasowników umieć, wiedzieć, rozumieć: umiem, wiem, rozumiem em, en zgodnie z wymową piszemy przed spółgłoskami b, p, d, t, c: akcent, stempel, kontynent em, en piszemy przed spółgłoskami f, w, s, z, sz, ch: benzyna, sens

29 z różnymi częściami mowy

30 Rozłączna pisownia nie z: Łączna pisownia nie z: czasownikami przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym wyrazami: brak, można, potrzeba itp., które mają znaczenie czasownikowe imiesłowami przysłówkowymi (-ąc, -wszy, -łszy) formami nieosobowymi (-no, -to) liczebnikami zaimkami wyrażeniami przyimkowymi partykułami: byle, lada przysłówkami niepochodzącymi od przymiotników przysłówkami, gdy nie jest także przeciwstawieniem rzeczownikami użytymi w funkcji orzecznika rzeczownikami przysłówkami odprzymiotnikowymi w stopniu równym przymiotnikami w stopniu równym imiesłowami przymiotnikowymi

31 czy litera?

32 WIELKĄ literą piszemy: 1. Imiona własne, ludzi i zwierząt, np.: Barbara, Adam Mickiewicz, Maks 2. Przydomki, pseudonimy i przezwiska ludzi, np.: Bolesław Chrobry, Sokole Oko, Huba 3. Nazwy świąt, dni, okresów świątecznych, np.: Narodowe Święto Niepodległości, Wigilia, Boże Narodzenie 4. Nazwy gwiazd, planet i konstelacji, np.: Saturn, Jowisz, Wielka Niedźwiedzica, Ziemia, Słońce, Księżyc 5. Nazwy części świata, państw i ich mieszkańców, np.: Ameryka, Amerykanin, Polska, Polak, Europa, Europejczyk 6. Nazwy regionów, krain historycznych i ich mieszkańców, np.: Pomorze, Pomorzanin, Wielkopolska, Wielkopolanin 7. Nazwy mórz, oceanów, jezior i gór, np.: Atlantyk, Kanał Augustowski, Sahara 8. Przymiotniki wchodzące w skład nazw geograficznych, np.: Ameryka Południowa, Morze Północne 9. Nazwy przedstawicieli ras, szczepów i plemion, np.: Murzyn, Arab, Słowianin, Indianin 10. Nazwy ulic, placów, parków, budowli i zabytków, np.: Ulica Puławska, Wawel, Łazienki, Zamek Królewski 11. Nazwy urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, np.: Uniwersytet Jagielloński, Szkoła Podstawowa w Ryczywole 12. Wszystkie wyrazy w odmiennych tytułach czasopism (z wyjątkiem przyimków i spójników) np.: Gazeta Wyborcza, Kobieta i Styl

33 Małą literą piszemy: 1. Wszystkie nazwy pospolite np.: samochód, kot, spodnie a) Przymiotniki utworzone od nazw kontynentów, krajów, np.: azjatycki, europejski, polski, słowiański. b) Nazwy mieszkańców miast, dzielnic i wsi, np.: ryczywolanin, poznaniak 2. Nazwy dni tygodnia, miesiąca, okresów kalendarzowych, obrzędów i zwyczajów, np.: grudzień, kwartał, dyngus, andrzejki, ślub 3. Nazwy wydarzeń historycznych, np.: wojna tydziestoletnia, II woja światowa 4. Nazwy okręgów administracyjnych, np.: okręg wielkopolski, gmina ryczywół, powiat obornicki 5. Nazwy okresów historycznych, epok i prądów filozoficznych, np.: średniowiecze, humanizm, odrodzenie

Podobne dokumenty

Rz piszemy, gdy w. np.: bramkarz, pisarz, harcerz, rycerz, ciśnieniomierz, Sandomierz, burmistrz, zegarmistrz. wyrazach wymienia się na r, np.

Rz piszemy, gdy w. np.: bramkarz, pisarz, harcerz, rycerz, ciśnieniomierz, Sandomierz, burmistrz, zegarmistrz. wyrazach wymienia się na r, np. Rz piszemy, gdy w wyrazach wymienia się na r, rowerzysta - rower, na komputerze - komputer, dworzec - dworca. Rz piszemy w zakończeniach wyrazów: arz erz mierz mistrz bramkarz, pisarz, harcerz, rycerz,