Produkcja materiału obsadowego miętusa - poradnik hodowcy. Autor: Katarzyna Palińska-Żarska. Projekt okładki: Szymon Czarnowski Sławomir Krejszeff

Transkrypt

1

2 Produkcja materiału obsadowego miętusa - poradnik hodowcy Autor: Katarzyna Palińska-Żarska Projekt okładki: Szymon Czarnowski Sławomir Krejszeff Fotografie na okładce Roman J. Kujawa Pozycja powstała w ramach projektu Innowacje w akwakulturze ryb ze szczególnym uwzględnieniem biotechniki rozrodu ryb Program Operacyjny RYBY (OR OR /09/10/11). ISBN: Korekta: Agnieszka Szamreta Skład: Sławomir Karetko Druk i oprawa: Białystok, ul. Zwycięstwa 10 tel biuro@partnerpoligrafia.pl

3 Spis treści Wstęp... 4 Inkubacja ikry i okres larwalny Temperatura, fotoperiod, stopień nasycenia wody tlenem oraz zawartość związków azotowych Napełnianie pęcherza pławnego Pierwszy pokarm egzogenny larw miętusa Zamiana pokarmu żywego na pasze komponowane Podchów narybku miętusa Notatki Literatura

4 Wstęp Charakterystyka Miętus, Lota lota L., to jedna z najbardziej charakterystycznych ryb naszych wód oraz jedyny przedstawiciel rodziny Gadidae, występujący w wodach słodkich niemal całej Holarktyki (McPhail i Paragamian 2000). Wyróżnia ją silnie wydłużone ciało, którego długość dochodzi nawet do 60 cm, a masa potrafi sięgać nawet do 10 kg. Cechami charakterystycznymi gatunku są przede wszystkim zielono-brązowe, marmurkowate ubarwienie grzbietu i boków ciała oraz pojedynczy wąsik na podbródku (Gerstmeier i Romig 2002). Tryb i środowisko życia Miętus zamieszkuje przede wszystkim zimne i dobrze natlenione wody przepływowych jezior i rzek o kamienistym lub żwirowym podłożu, w krainie brzany i dolnej części krainy pstrąga. Gatunek ten prowadzi nocny tryb życia, w ciągu dnia chowając się w kryjówkach przy dnie. Odżywia się bezkręgowcami bentosowymi, małymi rybami oraz ikrą innych ryb. Główny okres aktywności miętusów przypada na jesień, zimę i wczesną wiosnę (Gerstmeier i Romig 2002). Ta dość popularna niegdyś ryba w wyniku przełowienia populacji, a także występowania anomalii termicznych i zanieczyszczenia naturalnych siedlisk obecnie jest coraz rzadziej spotykana na wolności (Lauri i in. 18, Paragamian i in. 2008, Hardy i in. 2008). Stale postępujące zanikanie naturalnie występujących populacji miętusa, jego wysoka osobnicza płodność (Andrzejewski 13) i przeżywalność embrionów, a także niskie wymagania termiczne (Pääkkönen i Marjomäki 2000, Tiitu i Vornanen 2002), szybki wzrost i wysoka cena rynkowa doprowadziły do zwiększenia nacisku na opracowywanie wydajnych i powtarzalnych procedur produkcji miętusa w akwakulturze (np. Wolnicki i in. 2001, 2002; Żarski i in. 2009, 2010; Wocher i in. 2011; Palińska-Żarska i in a, b). Występowanie Zasięg występowania miętusa obejmuje prawie całą Eurazję i północną część Ameryki Północnej. Na kontynencie europejskim spotkać go można od południowych wybrzeży Francji na wschodzie oraz po północną część Półwyspu Bałkańskiego na południu (Gerstmeier i Romig 2002). 4

5 Proponowana w niniejszym poradniku procedura podchowu larw i narybku miętusa w warunkach kontrolowanych jest efektem kilkuletniego doświadczenia i intensywnych prac dążących do standaryzacji tego procesu. Ważne jest jednak, aby czytelnik zdawał sobie sprawę, że nie jest to jedyna procedura umożliwiająca podchów larw i narybku miętusa w warunkach kontrolowanych. W związku z tym zaleca się do opisywanych metod podchodzić z ostrożnością i weryfikować każdy etap z perspektywy własnych doświadczeń, jak również dotychczas opublikowanych danych. Do części z nich można dotrzeć dzięki spisowi literatury zamieszczonemu w ostatniej części tego poradnika. Rys. 1. Miętus (Lota lota L.) 5

6 Inkubacja ikry i okres larwalny Inkubacja ikry Po procesie tarła, do którego w zależności od temperatury wody w warunkach naturalnych dochodzi od końca grudnia do lutego, pobraną od samic ikrę należy inkubować w słojach Weissa. Ze względu na dużą ilość ikry składaną przez pojedynczą samicę oraz bardzo niewielkie rozmiary jaj ważne jest, aby przepływ wody w słojach był dobrany odpowiednio, czyli w taki sposób, by nie dopuścić do agregacji ikry na dnie słoja (co spowoduje jej obumarcie z powodu braku tlenu oraz może doprowadzić do infekcji grzybiczych), a także uniknąć wypływania jaj wraz z wodą przez górną część słoja. Ikra miętusa i jej inkubacja: jedna samica, zależnie od wielkości, składa od 5000 do jaj (Andrzejewski 13), dojrzały oocyt, w zależności od wielkości samicy, ma średnicę od 0,96 do 1,15 mm (np. Kujawa i in. 2002), na 1 gram ikry przypada średnio 2500 jaj (Kleszcz i in. 2001), w pierwszym miesiącu inkubacji ikry temperatura wody powinna wynosić poniżej 4 C, następnie podnosimy temperaturę do ok. 6 C, gdy zaobserwujemy pierwsze klujące się larwy, w celu synchronizacji klucia, podnosimy temperaturę do C. 6

7 Rys 2. Tarło miętusa oraz inkubacja ikry: a samica miętusa tuż przed tarłem, b moment tarła, c zapłodnienie ikry, d inkubacja ikry w słojach Weissa oraz e moment klucia larw miętusa 7

8 Okres larwalny Okres larwalny jest jednym z najbardziej problematycznych momentów w życiu miętusa. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że to podczas tego krótkiego przedziału czasu zachodzą zmiany morfologiczne i fizjologiczne, które będą rzutować na dalsze życie ryby, a co najważniejsze dla hodowcy, często również na opłacalność całej hodowli (np. Palińska-Żarska i in a, b). Główne czynniki warunkujące prawidłowy rozwój i przeżywalność larw miętusa: temperatura i stopień nasycenia wody tlenem, odpowiednie stężenia związków azotowych w obiegu, dostępność i ilość żywego pokarmu, jakość żywego pokarmu, czas podawania larwom żywego pokarmu aż do momentu zamiany go na pasze komponowane, długość dnia świetlnego (fotoperiod). Rys. 3. Larwa miętusa w piątym dniu po wykluciu (5 DPW) 8

9 Rys. 4. Larwy miętusa na różnym etapie rozwoju: a 1 DPW, b 5 DPW, c 10 DPW, d 15 DPW oraz e 20 DPW. 9

10 Temperatura, fotoperiod, stopień nasycenia wody tlenem oraz zawartość związków azotowych Ponieważ ryby są kręgowcami zmiennocieplnymi, temperatura wody stanowi bardzo istotny czynnik wpływający na tempo ich wzrostu, szybkość przebiegu procesów fizjologicznych (np. resorpcji woreczka żółtkowego i kropli tłuszczu, trawienia) oraz na tzw. ogólny dobrostan stada. Na wspomniane procesy ogromny wpływ ma również stopień nasycenia wody tlenem oraz fotoperiod, czyli długość dnia świetlnego. Ważnym czynnikiem wpływającym na prawidłowy rozwój i szybkość przyrostu stada larw miętusa jest także zawartość związków azotowych w obiegu, w którym podchowujemy larwy, czyli: azotynów zawierających jon NO 2-, azotanów zawierających jon NO 3- oraz amoniaku NH 3. Miętus jest rybą zimnolubną, której okres tarłowy przypada, w warunkach naturalnych, w miesiącach zimowych, a środowisko jego życia stanowią przede wszystkim rzeki i głębokie jeziora o piaszczystym, żwirowym lub kamienistym dnie. Ważne jest więc, by pamiętać, że podczas pierwszych dni i tygodni wychowu larwy należy podchowywać w odpowiednich zbiornikach (akwariach, basenach itd.) zaopatrzonych w sprawnie i precyzyjnie działający system napowietrzania, wymiany wody oraz regulacji temperatury i oświetlenia. A ponieważ larwy są również o wiele bardziej wrażliwe na obecność związków azotowych w akwakulturowych obiegach recyrkulacyjnych (RAS) niż ryby dorosłe, należy stosunkowo często monitorować te parametry i zaopatrzyć obieg w dobrze działające złoże biologiczne. 10

11 Główne parametry podchowu larw miętusa: po wykluciu należy umieścić larwy w RAS; obiegi podchowowe powinny posiadać: biologiczną filtrację, górne oświetlenie zbiorników z larwami, napowietrzanie oraz stały, górny dopływ wody; niezbędne parametry podchowu: temperatura wody w zbiorniku podczas pierwszych 15 dni od wyklucia powinna wynosić 12 ± 0,5 o C i 17 ± 0,5 o C od 16. dnia od wyklucia; nasycenie wody tlenem min. 80%; stężenie amoniaku i azotynów poniżej 0,01 mg L -1 ; zagęszczenie larw w zbiorniku nie większe niż 100 osobników dm -3 ; wysokość poziomu wody w zbiornikach nie większa niż 30 cm; fotoperiod 24 Dzień:0 Noc (24L:0D). Rys. 5. Przykłady RAS stosowanych w podchowie larw i narybku miętusa 11

12 Napełnianie pęcherza pławnego Brak zdolności do napełnienia pęcherza pławnego jest zjawiskiem obserwowanym dość często w przypadku larw wielu gatunków ryb podchowywanych w warunkach kontrolowanych (np. Woolley i Qin 2010). Osobniki bez napełnionego pęcherza mają problemy ze zdobywaniem pokarmu, tracą dużo energii na utrzymywanie ciała w pozycji poziomej, a wszystko to prowadzi do zwolnienia tempa wzrostu i powstania deformacji ciała oraz zwiększenia odsetka śmiertelności wśród takich ryb (Tander i in. 15, Czesny 2005). Dlatego też moment napełnienia pęcherza pławnego jest uważany za jeden z ważniejszych etapów wczesnego rozwoju larwalnego, a w przypadku niektórych gatunków jest to wręcz etap najważniejszy. O ile bowiem niektóre gatunki ryb, jak np. okoń, Perca fluviatilis L., mogą osiągnąć wiek dorosły pomimo braku napełnionego pęcherza pławnego, o tyle w przypadku miętusa niepowodzenie w napełnieniu pęcherza kończy się śmiercią larwy. Na moment rozpoczęcia napełniania pęcherza pławnego u miętusa wpływa przede wszystkim temperatura, w jakiej podchowujemy larwy. Nie wykazano zaś większego wpływu głębokości wody w zbiorniku, w którym są one przetrzymywane. Napełnianie pęcherza pławnego u larw miętusa wiedza podstawowa: napełnianie pęcherza (w temp. 12 o C) rozpoczyna się w 3 DPW; w 5 DPW około 50% larw ma już napełniony pęcherz pławny; około 15 DPW wszystkie larwy mają już napełniony pęcherz pławny; zdeformowane larwy nie mają zdolności do napełnienia pęcherza; głębokość wody w zbiorniku nie wpływa znacząco na odsetek larw z napełnionym pęcherzem, jednak zaleca się, aby głębokość ta do 15 DPW nie przekraczała 30 cm. 12

13 Objętość pęcherza pławnego (mm 3 ) 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 y = 0,0005x 2-0,0019x + 0,0679 R² = 0, DPW Rys. 6. Wykres przedstawiający zwiększanie się objętości pęcherza pławnego u larw miętusa podczas pierwszych 15 dni ich rozwoju (za Palińska-Żarska i in. 2014a) Rys. 7. Larwy miętusa w 5 DPW: a z napełnionym pęcherzem pławnym i b bez napełnionego pęcherza pławnego 13

14 Pierwszy pokarm egzogenny larw miętusa Pomimo ciągłego rozwoju produkcji pasz komponowanych najlepsze efekty w żywieniu larw miętusa przynosi karmienie ich pokarmem naturalnym (Trabelsi i in. 2011; Palińska-Żarska i in a, b). Intensywna larwikultura innych niż łososiowate gatunków ryb niemal całkowicie zależna jest w dalszym ciągu jedynie od żywego pokarmu (Dąbrowski 1984). Związane jest to z niedoskonałościami rozwoju przewodu pokarmowego, który u większości larw nie jest w stanie od samego początku wytwarzać wszystkich enzymów trawiennych niezbędnych do trawienia pasz komponowanych (Dąbrowski 1984, Perez-Casanova i in. 2006). Niezwykle ważne jest, aby we wczesnym okresie larwalnym miętusa pierwszy pokarm egzogenny (czyli inny niż substancje zapasowe zmagazynowane w woreczku żółtkowym i kropli tłuszczu) nie został podany larwom zbyt późno. Zależy to oczywiście od temperatury, w jakiej przetrzymujemy larwy, jednak przegapienie odpowiedniego momentu może doprowadzić do tzw. PNR (Point of no return punkt bez powrotu), czyli momentu, w którym larwa wykorzystała już wszystkie substancje zapasowe zmagazynowane w woreczku żółtkowym i kropli tłuszczu. Brak jakichkolwiek substancji odżywczych powoduje rozpoczęcie samoistnego trawienia się tkanek przewodu pokarmowego, co w konsekwencji prowadzi do śmierci larwy, nawet jeżeli zaczniemy wówczas podawać pokarm egzogenny w nadmiarze! Warto więc pamiętać, że np. w temperaturze 12 o C larwy miętusa rozpoczynają pobieranie pokarmu egzogennego 5 DPW. Ważne jest również to, aby zdawać sobie sprawę, że nie wszystkie larwy zaczną pobierać pokarm w tym samym czasie. Wiąże się to z predyspozycjami osobniczymi, ewentualnymi deformacjami oraz z faktem, że nie wszystkie larwy klują się w tym samym momencie. Od 5 DPW obserwuje się jednak ciągłą, rosnącą liczbę larw pobierających pokarm. W 9 DPW ponad 50% larw miętusa odżywia się już pokarmem żywym, a w 15 DPW w ten sposób odżywia się już niemal 100% larw. Podawanie larwom przetrzymywanym w RAS przez dłuższy okres, substancji biogennych, np. w postaci nadmiaru żywego pokarmu, może wiązać się ze zmianami jakości wody, dlatego też od momentu rozpoczęcia żywienia larw miętusa należy zwiększyć częstotliwość monitorowania jej parametrów. 14

15 Pierwszy pokarm egzogenny larw miętusa co trzeba wiedzieć: w temperaturze 12 o C rozpocząć podawanie pokarmu nie później niż 5-6 DPW; jako pierwszy pokarm egzogenny u larw miętusa najczęściej stosuje się: naupliusy Artemia sp., wrotki z gatunku Brachionus calciflorus, inne organizmy zooplanktonowe, np. wioślarki czy widłonogi; pokarm należy podawać ad libitum ( do syta ) trzy razy dziennie, tak aby przerwy pomiędzy karmieniami nie były dłuższe niż 12 h; zbiorniki z larwami należy sprzątać co najmniej raz dziennie; powinno się monitorować podstawowe parametry wody (nasycenie wody tlenem i zawartość związków azotowych). Rys. 8. Larwa miętusa w 5 DPW z napełnionym pęcherzem pławnym, wypełnionym przewodem pokarmowym oraz widoczną w dalszym ciągu kroplą tłuszczu 15

16 Rys. 9. Karmienie larw miętusa świeżo wyklutymi naupliusami Artemia sp. (fot. S. Czarnowski) 16

17 Zamiana pokarmu żywego na pasze komponowane Zamiana pokarmu żywego na pasze komponowane u wielu gatunków ryb powoduje zwiększenie śmiertelności obsady i stanowi jeden z bardziej problematycznych momentów hodowli (np. Engrola i in. 2010). Z ekonomicznego punktu widzenia bardzo ważne jest jednak, aby hodowca jak najszybciej skłonił larwy do żywienia się paszami komponowanymi, ponieważ koszty pokarmu żywego są bardzo wysokie. W przypadku niektórych gatunków ryb, jak np. pstrąga tęczowego, Oncorhynchus mykiss (Walbaum), larwy można od samego początku karmić paszami komponowanymi. Inne gatunki, takie jak jaź, Leuciscus idus L., mogą przyjmować pasze już około 10 DPW. Wiele gatunków ryb, np. sandacz, Sander lucioperca L., czy lin, Tinca tinca L., nie jest jednak w stanie trawić sztucznego pokarmu przez ponad dwa tygodnie po wykluciu, a nawet dłużej. Miętus należy właśnie do tych gatunków ryb, którym trzeba podawać pokarm żywy przez bardzo długi okres, bo przez co najmniej 50 dni, aby po zamianie tego pokarmu na pasze komponowane móc uzyskać wysokiej jakości osobniki juwenilne (Palińska-Żarska i in. 2014b). Zbyt wczesne podanie paszy doprowadzi do dużego zróżnicowania wielkościowego w obsadzie, ponieważ nie wszystkie ryby będą w stanie zaakceptować paszę i trawić ją. Konsekwencją tego będzie kanibalizm oraz bardzo duża śmiertelność. Ważne jest, aby hodowca zdawał sobie również sprawę z tego, że zbyt wczesne podanie paszy może doprowadzić do upośledzenia i zniszczenia nabłonków wyścielających jelito ryby, co prowadzi do spowolnienia rozwoju jelita, a często także do śmierci larwy (np. Cahu i Zambonino Infante 2001, Fletcher i in. 2007). 17

18 Zamiana pokarmu żywego na pasze komponowane u larw miętusa: larwom należy podawać pokarm żywy do ok. 50 DPW, aż osiągną one długość ok. 25 mm i masę ok. 0,2 g; przed zamianą pokarmu należy przeprowadzić badanie parazytologiczne i epidemiologiczne w celu wykluczenia możliwych chorób; należy odseparować osobniki, które są wyraźnie większe (potencjalni kanibale) lub mniejsze (potencjalne ofiary kanibalizmu) od pozostałych ryb; zagęszczenie miętusów nie powinno przekraczać 5 sztuk na dm -3 ; temperatura powinna wynosić 17 ± 0,5 o C, a fotoperiod 24L:0D; nasycenie wody tlenem sprawdzamy co 12 h, a stężenie amoniaku pomiędzy karmieniami; pasza powinna być podawana za pomocą automatycznych karmników w dwukrotnym cyklu 10-godzinnym na dobę; pomiędzy cyklami żywienia (w trakcie 2 h przerwy w karmieniu) należy posprzątać zbiorniki oraz nastawić nową porcję paszy; ponieważ na rynku nie występuje pasza przeznaczona dla miętusa, należy podawać paszę pstrągową o składzie: białko do 54%, tłuszcze ok. 18% i węglowodany ok. 8%; przy wielkości ryb ok. 25 mm i masie ok. 0,2 g granulacja paszy powinna zawierać się w granicach 0,3-0,9 mm; paszę należy podawać w nadmiarze!; o sukcesie przy zamianie pokarmu nie możemy mówić wcześniej niż około 90 DPW, po którym śmiertelność obsady nie powinna już występować. 18

19 Rys. 10. Obraz histologiczny kosmków jelita u miętusa podczas właściwej (a) i niewłaściwej (b) zamiany pokarmu. Strzałka wskazuje na enterocyty zniszczone na skutek zbyt wczesnego podania paszy Rys. 11. Miętusy w zbiorniku podchowowym w trakcie procedury zamiany pokarmu 19

20 Podchów narybku miętusa Po upływie ok. 90 dni od momentu wyklucia larw miętusa, czyli w chwili, kiedy ustępuje śmiertelność spowodowana zamianą pokarmu, można założyć, że rozpoczął się okres podchowu narybku miętusa. Oczywiście jest to moment umowny, ponieważ z biologicznego punktu widzenia larwy przestały być już larwami jakiś czas temu, jednak do chwili, w której nie uda nam się z sukcesem zamienić pokarmu żywego na pasze komponowane, dalszy podchów staje pod znakiem zapytania. Podchów narybku miętusa nie stanowi wielkiego wyzwania dla hodowcy. Jest to okres, w którym miętusy żywią się już paszą, więc koszty produkcji znacznie maleją, ustępuje kanibalizm (który można sprowadzić niemal do minimum, utrzymując w okresie larwalnym optymalne warunki podchowu), a temperatura wody nadal nie musi być większa niż 17 ± 0,5 o C. Narybek miętusa wykazuje znacznie mniejszą aktywność niż larwy. Ryby całymi dniami leżą na dnie lub jedna na drugiej i często nawet nie szukają w sposób aktywny pokarmu. Jest to jednak zarazem okres bardzo intensywnego wzrostu ryb. W związku ze zmniejszeniem aktywności spada również zapotrzebowanie na ilość podawanej paszy. Wykazano, że dla narybku miętusa o masie ok. 15,5 g i długości ok. 12,5 cm optymalną dawką paszy jest 2% biomasy dziennie. Taka dawka paszy gwarantowała szybki wzrost i powodowała, że w ciągu 5 tygodni masa podchowywanych ryb wzrosła z ok. 14 kg/m -3 do prawie 25 kg/m -3, a odsetek konsumowanej paszy wynosił niemal 100% (Trejchel i in. 2013). Przeprowadzone badania wykazały również, że w przypadku narybku miętusa fotoperiod nie ma istotnego znaczenia na wyniki podchowu. Okazało się, że takie same efekty uzyskano w przypadku miętusów podchowywanych w 24 h świetle o natężeniu 1800 lx, jak i 24 h ciemności (4 lx). Jest to kolejny czynnik obniżający koszty podchowu miętusa. 20

21 Podchów narybku miętusa informacje praktyczne: temperatura wody w RAS: 17 ± 0,5 o C; fotoperiod brak znaczącego wpływu na podchów; optymalna dawka paszy 2% biomasy dziennie; zagęszczenie miętusów nie powinno przekraczać 50 sztuk na 50 l; nasycenie wody tlenem sprawdzamy co 12 h, a stężenie amoniaku pomiędzy karmieniami; pasza powinna być podawana za pomocą automatycznych karmników w dwukrotnym cyklu 10-godzinnym na dobę; pomiędzy cyklami żywienia (w trakcie 2 h przerwy w karmieniu) należy posprzątać zbiorniki oraz nastawić nową porcję paszy; należy pamiętać o rozrzedzaniu obsady wraz ze wzrostem ryb. Rys. 12. Narybek miętusa w momencie zakończenia zamiany pokarmu 21

22 Notatki 22

23 23

24 Literatura Andrzejewski W. 13. Nasze ryby: miętus. Przegląd Rybacki 3: Czesny S.J., Grae B.D.S., Dettmers J.M Ecological consequences of swim bladder noninflation for larval yellow perch. Trans. Am. Fish. Soc. 134: Dąbrowski K The feeding of fish larvae, the present state of the art and perspectives. Rep. Nutri. Develop. 24: Fletcher Jr. R.C., Roy W., Davie A., Taylor J., Robertson D., Migaud H Evaluation of new microparticulate diets for early weaning of Atlantic cod (Gadus morhua): Implications on larval performances and tank hygiene. Aquaculture 263: Gerstmeier R., Roming T Przewodnik Słodkowodne ryby Europy. Multico, Warszawa. Hardy R., Paragamian V.L., Neufeld M.D Zooplankton communities and burbot relative abundance of some oligotrophic lakes of Idaho, USA and British Columbia, Canada. Am. Fish. Soc. Symp. 59: Kleszcz M., Witkowski A., Wolnicki J Miętus Lota lota (L.) w Ośrodku Zarybieniowym PZW Szczodre. I. Podsumowanie wyników rozrodu z lat Nr 6/2001. Kujawa R., Kucharczyk D., Mamcarz A Miętus. pp. 96, Wyd. IRS. Lauri U., Lappalainen J., Kjellman J., Hudd R. 18. Occurrence of burbot (Lota lota) larvae in relation to ph. The International Congress on the Biology of Fish, Baltimore. pp Mc Phail J.D., Paragamian V.L Burbot biology and life history. In Burbot Biology, Ecology and Management. pp Washington USA. Pääkkönen J.P.J., Marjomäki T.J Feeding of burbot, Lota lota, at different temperatures. Environ. Biol. Fishes 58: Palińska-Żarska K., Żarski D., Krejszeff S., Nowosad J., Biłas M., Trejchel K., Kucharczyk D. 2014a. Dynamics of yolk sac and oil droplet utilization and behavioral aspects of swim bladder inflation in burbot, Lota lota L., larvae during the first days of life, under laboratory conditions. Aquacult. Int. 22: Palińska-Żarska K., Żarski D., Krejszeff S., Nowosad J., Biłas M., Trejchel K., Brylewski A., Targońska K., Kucharczyk D. 2014b. The effect of age, size and digestive tract development on burbot, Lota lota (L.), larvae weaning effectiveness. Aquacult. Nutri. 30: Paragamian V.L., Wakkinen D.V Seasonal movement of burbot in relation to temperature and discharge in the Kootenai River, Idaho, USA and British Columbia, Canada. Am. Fish. Soc. Symp. 59: Perez-Casanova J.C., Murray H.M., Gallant J.W., Ross N.W., Douglas S.E., Johnson S.C Development of the digestive capacity in larvae of haddock (Melanogrammus aeglefinus) and Atlantic cod (Gadus morhua). Aquaculture 251:

25 Tander A., Harel M., Koren W.M., Kolkovski S. 15. Broodstock and larvae nutrition in gilthead seabream, Sparus aurata: new findings on its mode of involvement in improving growth, survival and swim bladder inflation. Ir. J. Aquacult. - Bamidgeh 47: Tiitu V., Vornanen M Morphology and fine structure of the heart of the burbot, a cold stenothermal fish. J. Fish Biol. 61: Trejchel K., Żarski D., Palińska-Żarska K., Krejszeff S., Dryl B., Dakowski K., Kucharczyk D Determination of the optimal feeding rate and light regime conditions in juvenile burbot, Lota lota (L.), under intensive aquaculture. Aquacult. Int. 22: Wocher H., Harsányi A., Schwarz J.F Larviculture of burbot (Lota lota L.): larval rearing using Artemia and weaning onto dry feed. Aquacult. Res. 44: Wolnicki J Szanse masowej produkcji materiału zarybieniowego miętusa Lota lota (L.) w świetle ostatnich prac badawczych w Polsce i za granicą. Przegląd Rybacki 2: Wolnicki J., Kamiński R., Myszkowski L Temperature-influenced growth and survival of burbot Lota lota (L.) larvae fed live food under controlled conditions. Arch. Pol. Fish. 10: Woolley L.D., Qin J.G Swim bladder inflation and its implication to the culture of marine finfish larvae. Rev. Aquacult. 2: Żarski D., Sasinowski W., Kucharczyk D., Kwiatkowski M., Krejszeff S., Targońska K Mass initial rearing of burbot Lota lota (L.) larvae under controlled conditions. Pol. J. Nat. Sci. 24: Żarski D., Kucharczyk D., Sasinowski W., Targońska K., Mamcarz A The influence of temperature on successful reproductions of burbot, Lota lota (L.) under hatchery conditions. Pol. J. Nat. Sci. 25:

26 26