Pierwsza pomoc. w sytuacjach zagrożenia życia SERCE NA START EDYCJA. I Ty też możesz pomóc! Nauka pierwszej pomocy krok po kroku R A D A P O L S K A

Transkrypt

1 R E I J P O L S K A R A D A S U ROK ZA O ENIA 2001 S C Y T A C SERCE NA START Pierwsza pomoc w sytuacjach zagrożenia życia EDYCJA 3 I Ty też możesz pomóc! Nauka pierwszej pomocy krok po kroku

2 SERCE NA START to program edukacyjny z zakresu udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia przeznaczony dla dzieci w wieku 5-15 lat oraz ich nauczycieli. Jego wprowadzanie w Polsce koordynowane jest przez Fundację Świat Dzieciom we współpracy z Polską Radą Resuscytacji. Fundacja Świat Dzieciom powstała w 2003 roku, by wspierać działania i projekty przyczyniające się do kreowania świata przychylnego dzieciom, pełnego dobrej zabawy i mądrej nauki. Nasze działania skupiają się wokół zagadnień bezpieczeństwa, edukacji i rozwoju świadomości kulturowej. Chcielibyśmy przyczynić się do upowszechnienia wiedzy z zakresu ratownictwa medycznego i udzielania pierwszej pomocy. Polska Rada Resuscytacji powstała w 2001 roku. Celem i zadaniem Rady jest rozwijanie i wdrażanie wiedzy na temat ratowania ludzkiego życia przez poprawę standardów resuscytacji w Polsce oraz promocję i koordynację praktycznej aktywności instytucji zainteresowanych realizacją metod resuscytacji krążeniowo-oddechowo-mózgowej. POMÓŻ NAUCZYĆ DZIECI UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY ONE MOGĄ URATOWAĆ ŻYCIE TOBIE I TWOIM NAJBLIŻSZYM Fundacja Świat Dzieciom od września 2005 roku wdraża program SERCE NA START pierwsza pomoc w sytuacjach zagrożenia życia przeznaczony dla dzieci w wieku 5 15 lat oraz ich nauczycieli i wychowawców w przedszkolach, szkołach i gimanazjach SWOJEGO PODATKU MOŻESZ PRZEKAZAĆ NA REALIZACJĘ PROGRAMU Fundacja Świat Dzieciom Nr KRS: ul. Chodkiewicza 21/6, Kraków tel.: Konto FUNDACJI ŚWIAT DZIECIOM: Bank DnB NORD fundacja@swiat-dzieciom.pl

3 E Pierwsza pomoc w sytuacjach zagrożenia życia EDYCJA 3 Nauka pierwszej pomocy krok po kroku R P O L S K A R A D A I J SERCE NA START S U ROK ZA O ENIA 2001 S C Y T A C SERCE NA START EDYCJA 3 1

4 Fundacja Świat Dzieciom ul. Chodkiewicza 21/6, Kraków tel.: , fax: (0.12) Polska Rada Resuscytacji KSS im. Jana Pawła II ul. Prądnicka 80, Kraków Tłumaczenie: Joanna Smuła, Sylwia Wrona, Paulina Wyrostek Redakcja: Dagmara Wachna, Sylwia Wrona Opracowanie graficzne: Faktoria Wyrazu, sp. z o.o.; Jan Palacz Druk i oprawa: Firma AB; tel. (0.12) ISBN for Polish edition Polish Resucitation Council, 2006 Książka opracowana na podstawie materiałów British Heart Foundation Tytuł oryginału: Emergency life support skills for everyone British Heart Foundation 14 Fitzhardinge Street, London W1H 6DH Resuscitation Council (UK) 5 th Floor Tavistock House North Tavistock Square London WC1H 9HR Created by John Brown Junior The New Boathouse Bramley Road, London W10 6SR Photographs by John Englefield Edited by Mary Richardson, Anthony Handley Copyright British Heart Foundation, SERCE NA START EDYCJA 3

5 Spis treści Wprowadzenie Łańcuch przeżycia Jeżeli poszkodowany jest przytomny Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny Zatrzymanie akcji serca Podsumowanie czynności resuscytacyjnych Zadławienie Jeżeli podejrzewasz zawał serca Krwawienie SERCE NA START EDYCJA 3 3

6 Wprowadzenie Podstawowe czynności ratujące życie to proste działania, których może nauczyć się i wykonać każdy, zanim przyjedzie pogotowie ratunkowe. Zadławienie, krwawienie, utrata przytomności w takich przypadkach konieczna jest szybka pomoc. Ważne, aby nie tracić głowy i bez wahania ratować poszkodowanego. Trzeba działać szybko zachowując spokój i opanowanie. Aby pomóc, należy wiedzieć, jak to zrobić. Warto opanować lekcję ratowania życia na szóstkę! Dzięki tej książeczce nauczysz się, przypomnisz sobie i powtórzysz, krok po kroku, jakie są podstawowe czynności ratujące życie. Ważne: Podstawowe umiejętności ratowania życia powinien opanować każdy Udzielając pomocy zwiększasz szansę poszkodowanego na przeżycie Nie możesz się bać, musisz zachować spokój i opanowanie UWAGA: nabyte umiejętności nowe umiejętności Służby ratownicze w Polsce: pogotowie ratunkowe 999 straż pożarna 998 policja 997 Dzwoniąc pod numer 112 możesz wezwać ambulans, strażaków lub policję. 4 WPROWADZENIE SERCE NA START EDYCJA 3

7 Łańcuch przeżycia 1. Wczesne rozpoznanie zagrożenia i wezwanie pomocy aby zapobiec nagłemu zatrzymaniu krążenia 2. Wczesne podjęcie czynności ratujących życie aby zyskać czas 3. Wczesna defibrylacja aby przywrócić czynności serca 4. Opieka po przywróceniu krążenia aby wrócić do zdrowia Jeżeli dojdzie do zatrzymania pracy serca, przestanie ono pompować krew. Najczęściej dzieje się tak, jeżeli serce nie pracuje równo, kurczy się chaotycznie i nieregularnie. Taki stan nosi nazwę migotania komór. Jeśli człowiek nie oddycha, a jego serce przestaje pompować krew, już po kilku minutach dochodzi do uszkodzenia mózgu. Jedynym sposobem przywrócenia pracy serca jest zastosowanie defibrylatora urządzenia, które wytwarza kontrolowane wyładowania elektryczne. Łańcuch przeżycia to wiele czynności, które należy jak najszybciej wykonać, aby zapewnić szansę przeżycia osobie, której serce przestało pracować. Możesz pomóc ocalić chorego, używając dwóch pierwszych ogniw łańcucha przeżycia: rozpoznaj zagrożenie i wezwij pogotowie ratunkowe (numer telefonu 999 lub 112), a potem wykonaj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze, czyli resuscytację krążeniowo oddechową (RKO). Natychmiastowe wezwanie pogotowia ratunkowego pozwoli jak najwcześniej wyruszyć na pomoc, przygotować defibrylację i zaawansowane czynności ratownicze. Dzięki szybkiej pomocy można zyskać na czasie i dostarczyć tlen do ważnych narządów. To pozwala przeżyć poszkodowanemu do czasu przywrócenia właściwej pracy serca. Jeśli wcześnie rozpoczniesz łańcuch przeżycia, możesz uratować życie. SERCE NA START EDYCJA 3 ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA 5

8 Jeżeli poszkodowany jest przytomny 1 Sprawdź zagrożenie Zanim podejdziesz do poszkodowanego, upewnij się, że nic nie grozi ani tobie, ani poszkodowanemu. Uważaj na zagrożenia takie jak: pożar, ruchliwa jezdnia, prąd elektryczny i inne. 2 Sprawdź, czy poszkodowany reaguje Sprawdź, czy poszkodowany reaguje ostrożnie potrząśnij go za ramię i zapytaj głośno: co się stało?, czy wszystko w porządku? albo wydaj polecenie, np.: otwórz oczy. Jeżeli poszkodowany jest przytomny, zareaguje odezwie się lub poruszy. 6 JEŻELI POSZKODOWANY JEST PRZYTOMNY SERCE NA START EDYCJA 3

9 Jeżeli poszkodowany zareaguje: 3 Zostaw poszkodowanego tam, gdzie go znalazłeś, chyba że jest to dla niego niebezpieczne Jeśli nie wiesz, czy poszkodowany doznał urazu, bezpieczniej zostawić go w miejscu, w którym leży, chyba że jest to miejsce niebezpieczne, jak na przykład środek ruchliwej jezdni. 4 Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli w pobliżu nikogo nie ma, zadzwoń sam 5 Cały czas kontroluj stan poszkodowanego mów, uspokajaj i sprawdzaj, czy jest przytomny Lista czynności: jeżeli poszkodowany jest przytomny Sprawdź zagrożenie Sprawdź, czy poszkodowany reaguje Nie przenoś poszkodowanego Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli w pobliżu nikogo nie ma, zadzwoń sam Cały czas sprawdzaj stan poszkodowanego SERCE NA START EDYCJA 3 JEŻELI POSZKODOWANY JEST PRZYTOMNY 7

10 Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny 1 2 Sprawdź zagrożenie Sprawdź, czy poszkodowany reaguje Jeżeli poszkodowany nie reaguje: 3 Wołaj o pomoc Jeśli ktoś znajduje się w pobliżu poproś, aby poczekał być może będzie potrzebny do wezwania pomocy (zobacz na stronie 13). Jeśli jesteś sam, wołaj głośno, by zwrócić czyjąś uwagę, ale nie odchodź od poszkodowanego. 8 JEŻELI POSZKODOWANY JEST NIEPRZYTOMNY SERCE NA START EDYCJA 3

11 4 Udrożnij drogi oddechowe Jeśli stwierdzisz, że poszkodowany nie reaguje, musisz sprawdzić, czy jego język nie blokuje dróg oddechowych, przez które powietrze dostaje się do płuc. Połóż rękę na czole poszkodowanego i delikatnie odchyl jego głowę do tyłu. Następnie połóż dwa palce drugiej ręki pod brodą i unieś żuchwę (dolną szczękę). Co mam zrobić, jeżeli poszkodowany doznał urazu kręgosłupa? Jeśli podejrzewasz, że poszkodowany doznał urazu kręgosłupa szyjnego, unieś jego żuchwę, ale staraj się unikać odchylania głowy. Do urazów kręgosłupa szyjnego może dojść na skutek obrażeń głowy, wypadków drogowych, upadków z konia, nurkowania w płytkiej wodzie, upadków z wysokości oraz podczas gier sportowych. Pamiętaj, że udrożnienie dróg oddechowych jest najważniejszą czynnością i niewielkie odchylenie głowy do tyłu może być nieuniknione. SERCE NA START EDYCJA 3 JEŻELI POSZKODOWANY JEST NIEPRZYTOMNY 9

12 5 Sprawdź, czy poszkodowany oddycha prawidowo Utrzymując drożność dróg oddechowych sprawdź, czy poszkodowany oddycha: obserwuj ruchy klatki piersiowej, słuchaj odgłosów oddychania, wyczuj oddech na swoim policzku. Obserwuj, słuchaj i wyczuwaj przez dziesięć sekund. Jeśli upewnisz się, że poszkodowany oddycha, ułóż go w pozycji bezpiecznej (zobacz na stronie 11). Jakie są przyczyny zatrzymania oddechu? Istnieje kilka przyczyn zatrzymania oddechu. Poszkodowany może leżeć nieprzytomny na plecach i mieć zablokowane drogi oddechowe, mogło dojść do zatrzymania pracy serca lub urazu klatki piersiowej. Inne możliwe przyczyny to zadławienie, podtopienie lub zatrucie. Jeżeli poszkodowany oddycha bardzo ciężko, nieregularnie oznacza to, że nie oddycha prawidłowo. 10 JEŻELI POSZKODOWANY JEST NIEPRZYTOMNY SERCE NA START EDYCJA 3

13 Jeżeli poszkodowany normalnie oddycha: 6 Ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej a Uklęknij obok niego; jeśli nosi okulary, zdejmij je. Sprawdź, czy nogi poszkodowanego są wyprostowane. Unieś bliżej leżące ramię tak, aby było ono zgięte w stawie łokciowym pod kątem prostym. b Przełóż drugie ramię poszkodowanego przez jego klatkę piersiową. Przyłóż grzbiet ręki poszkodowanego do policzka, który znajduje się bliżej ciebie. c Drugą ręką chwyć leżące dalej od ciebie udo i pociągnij kolano ku górze tak, by stopa nie odrywała się od podłoża. SERCE NA START EDYCJA 3 JEŻELI POSZKODOWANY JEST NIEPRZYTOMNY 11

14 d Przyciskając rękę poszkodowanego do policzka, pociągnij za udo, by przekręcić poszkodowanego ku sobie. e Ustaw nogę poszkodowanego w takiej pozycji, aby była zgięta w biodrze i kolanie pod kątem prostym. Pozwoli to zapobiec obróceniu się poszkodowanego na twarz. f Odchyl głowę poszkodowanego, aby utrzymać drożność dróg oddechowych. W razie potrzeby wsuń dłoń poszkodowanego pod podbródek. g W regularnych odstępach czasu sprawdzaj, czy poszkodowany oddycha. Dlaczego stosuje się pozycję bezpieczną? Ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej powoduje przesunięcie języka do przodu i umożliwia utrzymanie drożności dróg oddechowych oraz zmniejsza ryzyko przedostania się wymiocin do płuc, jeżeli poszkodowany wymiotuje. 12 JEŻELI POSZKODOWANY JEST NIEPRZYTOMNY SERCE NA START EDYCJA 3

15 7 Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli koło ciebie nikogo nie ma, zadzwoń sam 8 Sprawdzaj oddech poszkodowanego w regularnych odstępach czasu Lista czynności: jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny Sprawdź zagrożenie Sprawdź, czy poszkodowany reaguje Wołaj o pomoc Udrożnij drogi oddechowe Sprawdź, czy poszkodowany oddycha prawidłowo Ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej Poproś, aby ktoś zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli nikogo nie ma w pobliżu, zadzwoń sam Sprawdzaj oddech poszkodowanego w regularnych odstępach czasu SERCE NA START EDYCJA 3 JEŻELI POSZKODOWANY JEST NIEPRZYTOMNY 13

16 Zatrzymanie akcji serca Sprawdź zagrożenie Sprawdź, czy poszkodowany reaguje Wołaj o pomoc Udrożnij drogi oddechowe Sprawdź, czy poszkodowany oddycha prawidłowo W przypadku, gdy poszkodowany nie oddycha normalnie: 6 Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112. Jeśli nikogo oprócz ciebie nie ma w pobliżu, zadzwoń sam W przypadku gdy poszkodowana osoba nie oddycha prawidłowo, powinieneś natychmiast zawiadomić pogotowie. Jeśli koło Ciebie są jakieś osoby poproś je, aby natychmiast zadzwoniły na pogotowie. Jeśli jesteś sam, po upewnieniu się, że poszkodowana osoba nie oddycha prawidłowo, zadzwoń pod numer 999 lub 112. Rozpocznij wykonywanie czynności ratujących życie: 7 Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej a Klęcząc obok poszkodowanego połóż nadgarstek jednej ręki pośrodku klatki piersiowej osoby poszkodowanej. 14 ZATRZYMANIE AKCJI SERCA SERCE NA START EDYCJA 3

17 b Połóż nadgarstek drugiej ręki na pierwszym. c Spleć palce. d Pochylając się nad poszkodowanym trzymaj wyprostowane ramiona, swoje barki ustaw bezpośrednio nad klatką piersiową poszkodowanego. e Upewnij się, że twoje palce nie dotykają klatki piersiowej osoby poszkodowanej. SERCE NA START EDYCJA 3 ZATRZYMANIE AKCJI SERCA 15

18 f Uciśnij mostek na głębokość 4 5 cm i zwolnij ucisk. Prawidłowa częstotliwość wynosi 100 ucisków na minutę, czyli nieco mniej niż 2 razy na sekundę. Pomocne może być liczenie na głos. Ucisk i jego zwolnienie powinny trwać mniej więcej tyle samo czasu. Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej. 8 Wykonaj 2 oddechy ratownicze a Po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe osoby poszkodowanej poprzez odchylenie w tył jej głowy i uniesienie podbródka (żuchwy). 16 ZATRZYMANIE AKCJI SERCA SERCE NA START EDYCJA 3

19 b Zaciśnij palcami nos poszkodowanego. Drugą ręką unoś podbródek poszkodowanego, tak aby jego usta były otwarte. Weź normalny wdech. c Obejmij swoimi ustami usta poszkodowanego tak, by stykały się szczelnie i wykonaj jednostajny wydech. Wydech powinien trwać około sekundy i spowodować uniesienie się klatki piersiowej poszkodowanego tak, jakby sam oddychał. d Utrzymując odchyloną głowę poszkodowanego oraz uniesiony podbródek, odsuń swoje usta i odczekaj, aż klatka piersiowa opadnie. Zrób drugi normalny wdech i powtórz opisaną wyżej czynność. SERCE NA START EDYCJA 3 ZATRZYMANIE AKCJI SERCA 17

20 Co robić, jeśli klatka piersiowa się nie unosi? Sprawdź, czy w jamie ustnej poszkodowanego nie ma jakiejś przeszkody uniemożliwiającej oddychanie. Skontroluj ponownie, czy głowa jest odchylona ku tyłowi, a żuchwa uniesiona. Sprawdź, czy zapewniłeś właściwą szczelność kontaktu usta usta. Nie wykonuj więcej niż dwa oddechy ratownicze, wracaj do uciskania klatki piersiowej. 9 Kontynuuj podstawowe czynności ratujące życie Wykonuj na przemian 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze. Jest mało prawdopodobne, aby krążenie samoistnie powróciło bez wykonywania defibrylacji (przywrócenia prawidłowego rytmu pracy serca za pomocą impulsów elektrycznych) nie przestawaj jednak i nie trać czasu na ponowne sprawdzanie oznak oddychania. Przerwij czynności tylko wtedy, gdy poszkodowany zacznie się poruszać. Jeśli to nie nastąpi, kontynuuj czynności do czasu przybycia pogotowia ratunkowego lub do momentu, kiedy nie będziesz miał już siły. 18 ZATRZYMANIE AKCJI SERCA SERCE NA START EDYCJA 3

21 Wykonywanie tylko uciśnięć klatki piersiowej Jeśli nie możesz wykonywać oddechów ratowniczych lub z jakichkolwiek powodów nie chcesz tego robić, po prostu uciskaj klatkę piersiową lepiej robić to, niż nie robić nic. Może okazać się to wystarczające w pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia. Wykonuj uciśnięcia klatki piersiowej w tempie 100 uciśnięć na minutę. Lista czynności: zatrzymanie akcji serca Sprawdź zagrożenie Sprawdź, czy poszkodowany reaguje Wołaj o pomoc Udrożnij drogi oddechowe Sprawdź, czy poszkodowany oddycha prawidłowo Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, jeśli nikogo oprócz ciebie nie ma w pobliżu, zrób to sam Rozpocznij wykonywanie podstawowych czynności ratujących życie Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej Wykonaj 2 skuteczne oddechy ratownicze Kontynuuj czynności ratujące życie (30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze) SERCE NA START EDYCJA 3 ZATRZYMANIE AKCJI SERCA 19

22 Podsumowanie czynności resuscytacyjnych 20 PODSUMOWANIE CZYNNOŚCI RESUSCYTACYJNYCH SERCE NA START EDYCJA 3

23 Zadławienie Czym jest zadławienie? Zadławienie występuje, gdy ciało obce, na przykład kęs pokarmu, utkwi w gardle blokując wejście do tchawicy. Osoba, która się dławi może mieć trudności z oddychaniem. Jeśli jest przytomna, może próbować pokazać, że się dusi, łapiąc się za gardło. Zadławienie u dorosłych 1 Zachęcaj do kaszlu Jeśli poszkodowany może kaszleć, nakłaniaj go do tego. Jeśli poszkodowany nie może mówić albo oddychać lub jeśli przestaje kaszleć: 2 Wykonaj do pięciu uderzeń w plecy Stań z boku i nieco z tyłu poszkodowanego. Podeprzyj klatkę piersiową poszkodowanego jedną ręką i pochyl go do przodu. Dzięki temu, jeśli obce ciało przemieści się, nie wpadnie głębiej do tchawicy. Wykonaj do pięciu energicznych uderzeń w plecy między łopatki. Po każdym uderzeniu sprawdzaj, czy zadławienie ustąpiło. Może się zdarzyć, że nie będziesz musiał wykonywać aż pięciu uderzeń. SERCE NA START EDYCJA 3 ZADŁAWIENIE 21

24 Jeżeli nie uda się usunąć obcego ciała: 3 Wykonaj do pięciu uciśnięć nadbrzusza a Stań z tyłu poszkodowanego, połóż jedną pięść na jego brzuchu w okolicy żołądka, tuż poniżej klatki piersiowej. b Obejmij poszkodowanego i mocno chwyć zwiniętą w pięść dłoń drugą dłonią. c Wykonaj energiczny ucisk skierowany do tyłu i ku górze. Ciało obce może wypaść z ust poszkodowanego. d Wykonaj do pięciu uciśnięć nadbrzusza. Następnie wykonuj na zmianę pięć uderzeń w plecy i pięć uciśnięć nadbrzusza, aż do usunięcia obcego ciała. Po każdym uciśnięciu sprawdzaj, czy zadławienie ustąpiło. Może się zdarzyć, że nie będziesz musiał wykonywać aż pięciu uciśnięć. 22 ZADŁAWIENIE SERCE NA START EDYCJA 3

25 Jeżeli poszkodowany straci przytomność: Jeżeli poszkodowany straci przytomność, podtrzymaj go, połóż na ziemi i wezwij pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer telefonu 999 lub 112. Rozpocznij wykonywanie czynności ratujących życie (zobacz na stronie 14). Lista czynności: zadławienie u dorosłych Zachęcaj do kaszlu Wykonaj do pięciu uderzeń w plecy Wykonaj do pięciu uciśnięć nadbrzusza SERCE NA START EDYCJA 3 ZADŁAWIENIE 23

26 Zadławienie u niemowląt i małych dzieci W przypadku zadławienia u niemowląt i dzieci postępuj tak samo, jak w przypadku dorosłych (zobacz na stronie 21). Niemowlę to dziecko poniżej pierwszego roku życia Dziecko to pacjent pomiędzy pierwszym rokiem życia a okresem dojrzewania W przypadku wykonywania uderzeń w plecy u niemowlęcia, łatwiej przełożyć je przez kolano. Istotne jest to, żeby główka niemowlęcia znajdowała się niżej niż jego klatka piersiowa. Nie wkładaj na ślepo palców do ust niemowlęcia i dziecka Może to spowodować, że przedmiot, który był przyczyną zadławienia, ugrzęźnie jeszcze głębiej i dojdzie do uszkodzenia gardła. Nie stosuj uciskania nadbrzusza u niemowląt zastosuj pięć uciśnięć klatki piersiowej. Uciśnięcia te są bardzo podobne do tych, które wykonuje się w czasie zatrzymania pracy serca (zobacz na stronie 14). Naciskamy klatkę piersiową w tym samym miejscu, w okolicy mostka. Uciskamy mostek na jednej trzeciej głębokości klatki piersiowej. W przypadku niemowląt do uciskania używamy jedynie opuszków dwóch palców. Różnica między uciskaniem klatki piersiowej w przypadku zatrzymania pracy serca, a wykonywanym w przypadku zadławienia u niemowląt polega na tym, że uciśnięcia w sytuacji zadławienia są nieco bardziej energiczne, szybsze. Kiedy wykonujemy uciśnięcia klatki piersiowej u niemowlęcia, powinno ono leżeć na plecach z główką ułożoną niżej niż klatka piersiowa. 24 ZADŁAWIENIE SERCE NA START EDYCJA 3

27 Jeśli wykonujemy uderzenia w plecy u niemowlęcia, przekładamy je sobie przez kolano. Jeśli wykonujemy uciśnięcia nadbrzusza u dziecka, wygodnie jest uklęknąć za nim. Lista czynności: zadławienie u niemowląt Wykonaj do pięciu uderzeń w plecy Wykonaj do pięciu uciśnięć klatki piersiowej Wezwij pomoc (dzwoniąc pod numer telefonu 999 lub 112) Lista czynności: zadławienie u dzieci Wykonaj do pięciu uderzeń w plecy Wykonaj do pięciu uciśnięć nadbrzusza Wezwij pomoc (dzwoniąc pod numer telefonu 999 lub 112) SERCE NA START EDYCJA 3 ZADŁAWIENIE 25

28 Jeżeli podejrzewasz zawał serca Czym jest zawał serca? Serce pompuje krew do całego organizmu i, jak każdy inny narząd, potrzebuje do pracy stałego zaopatrzenia w utlenioną krew. Do zawału serca dochodzi, gdy dostarczanie krwi zostanie nagle zmniejszone, na przykład na skutek zatkania jednego z naczyń krwionośnych zaopatrujących mięsień sercowy. Wiele osób powraca do pełni zdrowia po zawale serca. Co roku w Polsce tysiące osób doznaje zawału serca. Ponad połowa z nich umiera. W około 30% przypadków chorzy umierają przed dotarciem do szpitala. Wielu z nich można by uratować, gdyby rozpoznano wczesne objawy ostrzegawcze i udzielono fachowej pomocy. Główne niebezpieczeństwo podczas zawału polega na tym, że serce może przestać pompować krew. Taki stan nazywa się zatrzymaniem pracy serca. Jeżeli podejrzewasz u kogoś zawał serca: 1 Sprawdź objawy zawału serca Wiele osób doznających zawału serca odczuwa miażdżący ból w klatce piersiowej, który często opasuje cały tułów niczym ciasna taśma. Ból nie ustępuje po odpoczynku, może promieniować do ramion, gardła, żuchwy, pleców lub brzucha. Chorzy mogą odczuwać duszności, mieć nudności, zawroty głowy lub pocić się, czuć osłabienie, a ich skóra może być blada. Musisz zwrócić uwagę na wymienione objawy. 26 JEŻELI PODEJRZEWASZ ZAWAŁ SERCA SERCE NA START EDYCJA 3

29 Czy każdy zawał serca łatwo rozpoznać? Choć u większości osób z zawałem serca wystąpią niektóre lub wszystkie z wymienionych objawów, niekiedy zawałowi towarzyszy jedynie uczucie niewielkiego dyskomfortu. Wczesne objawy zawału można czasami pomylić z niestrawnością bądź zgagą. 2 Zapewnij choremu komfort Pomóż choremu przyjąć wygodną pozycję, zapewniającą zmniejszenie pracy serca. Chorzy często wolą siedzieć z podpartą głową i plecami oraz nogami zgiętymi w kolanach. Nie podawaj choremu niczego do jedzenia ani do picia. Przynieś miskę na wypadek, gdyby wymiotował. 3 Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli obok ciebie nikogo nie ma, zadzwoń sam Wezwij pogotowie ratunkowe (zadzwoń pod numer 999 lub 112) lub wezwij lekarza opiekującego się chorym. Nie trać czasu! Lista czynności: podejrzenie zawału serca Sprawdź objawy zawału serca Zapewnij choremu komfort Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli w pobliżu nikogo nie ma, zadzwoń sam SERCE NA START EDYCJA 3 JEŻELI PODEJRZEWASZ ZAWAŁ SERCA 27

30 Krwawienie Dlaczego krwawienie jest groźne? Krwawienie należy szybko zatamować, ponieważ może zagrażać życiu. Bez wystarczającej ilości krwi organizm będzie pozbawiony tlenu, co w końcu doprowadzi do śmierci. Jeśli poszkodowany krwawi: 1 Uciśnij ranę Zdejmij odzież poszkodowanego, by odsłonić ranę. Jeśli to możliwe, używaj jednorazowych rękawiczek. Unikaj bezpośredniego kontaktu z krwią. Uciśnij ranę. Możesz do tego celu użyć opatrunku bądź czystego kawałka tkaniny lub ręki. Jeśli nie możesz bezpośrednio ucisnąć rany, zbliż mocno jej brzegi do siebie. Nigdy nie wyciągaj niczego z rany, ponieważ może to nasilić krwawienie. 2 Unieś zranioną część ciała Jeśli to możliwe, połóż poszkodowanego na plecach i unieś jego nogi. W ten sposób poprawi się przepływ krwi przez ważne narządy. Unieś zranioną część ciała powyżej poziomu serca, aby spowolnić dopływ krwi do rany. 28 KRWAWIENIE SERCE NA START EDYCJA 3

31 3 Zapewnij poszkodowanemu ciepło Przykryj poszkodowanego kocem lub płaszczem. Nie podawaj mu niczego do jedzenia ani do picia na wypadek, gdyby konieczne było podanie leków znieczulających w późniejszym czasie. 4 Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli w pobliżu nikogo nie ma, zadzwoń sam Jeśli to możliwe, poproś poszkodowanego, aby sam uciskał ranę. Lista czynności: krwawienie Uciśnij ranę Unieś zranioną część ciała Zapewnij poszkodowanemu ciepło Poproś kogoś, aby zadzwonił pod numer 999 lub 112, a jeśli w pobliżu nikogo nie ma, zadzwoń sam SERCE NA START EDYCJA 3 KRWAWIENIE 29

32 Materiały zawarte w tej książce są zgodne z wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji z 2005 roku. Książka może być wykorzystana jako podręcznik do nauki podstawowej pomocy przedmedycznej. Pamiętać należy o tym, iż nauka umiejętności resuscytacyjnych wymaga ćwiczeń praktycznych z użyciem manekinów. Oddechy ratownicze oraz uciskanie klatki piersiowej mogą być wykonywane tylko na manekinach. Koordynatorzy programu: Województwo Kujawsko pomorskie i Warmińsko mazurskie: Barbara Boniek ul. Opławiec 157; Bydgoszcz tel.: e mail: basia@swiat-dzieciom.pl Województwo Dolnośląskie: Dorota Goćwin tel.: e mail: dorota@swiat-dzieciom.pl Województwo Łódzkie: Gabriela Kordek tel.: e mail: gaba@swiat-dzieciom.pl Województwo Podkarpackie: Agata Klewar tel.: e mail: agata@swiat-dzieciom.pl Aleksandra Dyras tel.: e mail: ola@swiat-dzieciom.pl Województwo Małopolskie: Paulina Włodarz tel.: e mail: paulina@swiat-dzieciom.pl Fundacja Świat Dzieciom Nr KRS: ul. Chodkiewicza 21/6, Kraków tel.: , fax: (0.12) fundacja@swiat-dzieciom.pl Konto Fundacji Świat Dzieciom Bank DnB NORD SERCE NA START EDYCJA 3

33 Patroni instytucjonalni: Minister Zdrowia Wojewoda Małopolski Wojewoda Warmińsko-Mazurski Wojewoda Kujawsko-Pomorski Marszałek Województwa Małopolskiego Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Prezydent Miasta Bydgoszczy Prezydent Miasta Krakowa Prezydent Miasta Jaworzno Przewodniczący Rady Miasta Krakowa Małopolski Kurator Oświaty Łódzki Wicekurator Oświaty Opolski Kurator Oświaty Śląski Kurator Oświaty Warmińsko-Mazurski Kurator Oświaty Rektor Śląskiej Akademii Medycznej Prorektor Collegium Medicum UMK w Toruniu Wojewódzkie Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi Śląski Komendant Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej Dyrektor Wojewódzkiego Pogotowia Ratunkowego w Katowicach Dyrektor Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 7 Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne Dyrektor Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy SERCE NA START EDYCJA 3 31

34 Schemat działania programu SERCE NA START SZKOŁA... jest miejscem, w którym dzieci uczą się zasad udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia Szkoła wybiera nauczyciela odpowiedzialnego za program i zgłasza go do Fundacji; zakupuje dla niego Teczkę szkoleniową NAUCZYCIELE... są najlepszymi instruktorami pierwszej pomocy, bo dobrze znają swoich podopiecznych, umieją przełamywać ich trudności i obawy Nauczyciel bierze udział w profesjonalnym, bezpłatnym szkoleniu, powtarzanym co dwa lata; otrzymuje certyfikat ukończenia kursu BLS/AED i od tej pory uzyskaną wiedzę przekazuje swoim uczniom FUNDACJA... nadzoruje całość programu, udziela fachowej pomocy, a współpracujący z nią specjaliści ratownictwa pomagają nauczycielom prowadzić zajęcia Fundacja przekazuje dzieciom bezpłatne plakaty, zawierające podstawowy schemat postępowania w sytuacji zagrożenia życia; starsze dzieci otrzymują również książeczkę dla utrwalenia zdobytych na zajęciach umiejętności 32 DZIECI... są istotą programu SERCE NA START; powtarzając zajęcia corocznie przez okres szkoły podstawowej i gimnazjum uczą się nie tylko pewnie i szybko reagować w sytuacjach zagrożenia życia, ale uczą się również odwagi, wrażliwości i przełamywania własnej obojętności na ludzką krzywdę i cierpienie SERCE NA START EDYCJA 3 Opracowanie schematu: Jakub Wyrostek

35 Każdy z nas zobowiązany jest udzielić pomocy ofierze wypadku, ale rzadko kto wie jak prawidłowo reagować w obliczu zagrożenia życia. Wciąż jeszcze brakuje w naszym społeczeństwie osób przygotowanych, by nieść pomoc innym, zbyt rzadka jest umiejętność udzielania pierwszej pomocy. Wasz udział w programie SERCE NA START może tę sytuacje zmienić, może odmienić nasze życie. Dziękuję Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski Nie tylko prowadzone statystyczne badania, nie tylko obserwacje socjologiczne, także codzienne doświadczenia wielu z nas pokazują, jak ważne jest nauczanie dzieci i młodzieży pierwszej pomocy. To przecież nie tylko szereg mechanicznych umiejętności, to nie tylko wiedza o zagrożeniach i podstawowych ratowniczych zasadach to również kształtowanie tak dziś ważnej troski o każde ludzkie istnienie oraz szacunku dla wartości drugiego człowieka. Wszystkim czytającym te słowa, a co się z tym wiąże zainteresowanym i zaangażowanym w realizację programu Serce na start w naszym mieście i regionie, pragnę serdecznie podziękować za docenienie szczególnej wagi podejmowanych starań. Dotychczasowa realizacja kampanii edukacyjnej w innych województwach dała zaskakująco pozytywne efekty. Nie byłoby jednak wychowawczych i organizacyjnych sukcesów bez aktywnej postawy dzieci i młodzieży, wychowawców i opiekunów. O tę postawę serdecznie zatem proszę. Im szersze kręgi obejmie rekomendowany program, tym większe będą szanse na pozytywne i pożądane zmiany w społecznej świadomości i kompetencjach związanych z udzielaniem pomocy przedmedycznej. Im większe będą nasze starania, tym więcej bezcennych Serc bić będzie dłużej, szczęściem swoim, najbliższych i przyjaciół. Warto się postarać! Prezydent Bydgoszczy

36 R E I J 1 BYDGOSZCZ P O L S K A R A D A ISBN Fundacja Świat Dzieciom Nr KRS: ul. Chodkiewicza 21/6, Kraków tel.: , fax: (0.12) , S U ROK ZA O ENIA 2001 S C Y T A C Polska Rada Resuscytacji KSS im. Jana Pawła II ul. Prądnicka 80, Kraków REGON: , NIP: fundacja@swiat-dzieciom.pl prc@prc.krakow.pl