Nieruchomości rolne Ryszard C ymerman

Transkrypt

1 Nieruchomości rolne Ryszard Cymerman

2 Pojęcia dotyczące przestrzeni rolniczej Ewidencja gruntów i budynków Kodeks cywilny art.55 Ustawa o podatku rolnym Kodeks cywilny Art.46 1 Ustawa z r o ochronie gruntów rolnych i leśnych USTAWA o kształtowani u ustroju rolnego Użytek Grunt Nieruchomość Gospodarstwo rolne rolny rolny rolna UR GR NR Gos.Rol.

3 Użytek rolny UR Jedna z (7) grup użytków gruntowych wyodrębniona dla celów ewidencji gruntów Rodzaje w grupie UR R Grunty orne Ł Łąki Ps Pastwiska S/R Sady B/R Zabudowa zagrodowa Wsr Stawy rybackie W Rowy melioracyjne Użytek gruntowy ciągła część powierzchni ziemi użytkowana w sposób jednolity.

4 ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 1) Grunty orne Do gruntów ornych zalicza się grunty: a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty, b) nadające się ę do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów, c) ugory, odłogi.

5 ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 2) Sady Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu (minimum 600 drzew lub krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice 3) Łąki trwałe Do łąk trwałych zalicza się ę grunty ypokryte zwartą ą wieloletnią ą roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoniny z zasady koszone 4) Pastwiska trwałe Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich - hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane.

6 ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 5) Grunty rolne zabudowane Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych. 6) Grunty pod stawami Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli liii przetrzymywania ryb, obejmujące j powierzchnię i ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego. 7) Grunty pod rowami Do gruntów pod rowami zalicza się ę grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej

7 Wartość użytkowa ż przestrzeni rolniczej

8 KLASYFIKACJA BONITACYJNA GLEB Bonitacji podlegają następujące rodzaje użytków: gleby orne, gleby użytków zielonych (łąki i pastwiska), gleby pod lasami, gleby l b pod wodami, nieużytki.

9 KLASYFIKACJA BONITACYJNA GLEB Polskie Towarzystwo Gleboznawcze wyróżnia następujące jednostki systematyczne y gleb: - typ i podtyp gleby, -rodzaj gleby, - gatunek gleby, - klasa bonitacyjna, - kompleks przydatności rolniczej gleby.

10 KLASYFIKACJA BONITACYJNA GLEB Typ gleby - wyraża określone stadium rozwoju gleby, uwarunkowane przez proces glebotwórczy. Czynniki glebotwórcze, takie jak: a) klimat, b) rzeźba terenu, c) szata roślinna, d) działalność człowieka.

11 KLASYFIKACJA BONITACYJNA GLEB Rodzaj gleby - określa pochodzenie skały macierzystej, z której dana gleba się wykształciła. Na mapach glebowo rolniczych oznaczenia rodzaju gleby zostały zredukowane - rodzaje gleb oznaczamy tylko w terenach górzystych. Na terenach nizinnych występują gleby wytworzone z osadów lodowcowych.

12 KLASYFIKACJA BONITACYJNA GLEB Podział gleb na gatunki - oparty jest na składzie mechanicznym. Na mapach glebowo-rolniczych stosuje się podział na następujące grupy mechaniczne: 1) żwiry (części o śr mm) 2) piaski (ziarna o śr mm) 3) gliny (utwory różnoziarniste) 4) iły (utwory drobnoziarniste) 5) utwory pyłowe (cząstki o śr mm) 6) lessy (utwory pyłowe) 7) rędziny

13 Mierniki wartości użytkowej przestrzeni rolniczej Klasy bonitacyjne gleb Klasy bonitacyjne ustala się w ramach wydzielonych jednostek glebowych. Przy ustalaniu poszczególnych klas bierze się pod uwagę następujące cechy: ukształtowanie terenu, charakter użytkowania, miąższość poziomu próchnicowego, barwę poszczególnych poziomów, skład mechaniczny całego profilu i poszczególnych jego poziomów, ph (kwasowość gleby), zawartość CaCo3, warunki wodne, oglejenie, występowanie t i konkrecji k (zagęszczenia minerałami ł ikulistymi ilub owalnymi o innym składzie chemicznym) oraz wartość rolniczą z punktu widzenia udawania się na danej glebie określonych roślin.

14 Mierniki wartości użytkowej przestrzeni rolniczej Klasy bonitacyjne gleb R Ł Ps Ls i Lz Wody I I I I I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz II III IV V VI II III IV V VI VIz II III IV V VI II III IV V VI

15 Mierniki wartości użytkowej przestrzeni rolniczej Kompleksy przydatności rolniczej Kompleksy przydatności rolniczej (glebowo-rolnicze) takie zespoły różnych i różnie położonych (pod względem ę klimatycznym y i geomorfologicznym) g gleb, które wykazują podobne właściwości rolnicze i mogą być podobnie użytkowane. Stanowiąą one typy siedliskowe gruntów, charakterystyczne pod względem doboru roślin uprawnych.

16 Oznaczenia na mapie glebowo-rolniczej Nr kompleksu 6 Dz ps : pl Głębokość zmiany warstw do 50 cm : cm : cm Typ gleby Rodzaj gleby na wierzchu Rodzaj gleby pod spodem

17 Kompleksy rolniczej przydatności gleb ornych 1 pszenny bardzo dobry 2 pszenny dobry 3 pszenny wadliwy 4 żytni bardzo dobry 5 żytni dobry 6 żytni słaby 7 żytni bardzo słaby 8 zbożowo-pastewny mocny 9 zbożowo-pastewny ż słabył 10 zbożowo-pszenny górski 11 zbożowy górski 12 owsiano-ziemniaczany górski 13 owsiano-pastewny górski 14 gleby orne przeznaczone pod użytki zielone

18 Kompleksy rolniczej przydatności trwałych użytków zielonych 1z użytki zielone bardzo dobre i dobre (grądowe i łęgowe) klasy I i II 2 z użytki zielone średnie (grądowe, łęgowe i bagienne) klasy III i IV 3 z użytki ż zielone słabe ł i bardzo słabe ł (grądowe, łęgowe i bagienne) klasy V i VI.

19 Zamiana gruntów rolnych i leśnych ś na inne

20 Zamiana gruntów rolnych i leśnych na inne przepisy prawne: USTAWA z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych T.j. Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266) P Rozporządzenie Ministra Środowiska z 20 czerwca 2002 r. w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu Dz.U. Nr 99 poz.905

21 Uwaga U S TAWA z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych Dz.U Nr 237 poz Art. 5b. Przepisów ustawy nie stosuje się do gruntów rolnych stanowiących użytki rolne położonych w granicach administracyjnych miast.

22 Ograniczenia związane z zamianą gruntów rolnych i leśnych na inne Zabudowa nierolnicza Zabudowa rolnicza III. Wyłączenie z produkcji II. Uzyskanie zgody na zmianę przeznaczenia I. Obowiązek sporządzenia mpzp

23 Przypadki, w których potrzebna jest zgoda na przeznaczenie gruntów rolnych i leśnych na inne cele. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. nr 16, poz. 78) Lp. 1 2 Wyszczególnienie grunty rolne stanowiące użytki rolne klas I III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha grunty stanowiące użytki rolne klas IV, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha, Grunty rolne stanowiące użytki rolne klas V i VI wytworzone z gleb pochodzenia organicznego 3 oraz torfowisk jeżeli ich zwarty obszar przekracza 1 ha 4 lasy prywatne i komunalne 5 lasy Skarbu Państwa Organ wydający zgodę Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marszałek Minister Środowiska

24 !! PRZEZNACZENIE!!!! WYŁACZENIE!! Stan wg miejscowego planu (funkcja) ROLNICZA LUB LEŚNA INNA (np. rekreacja, budownictwo mieszkaniowe) Stan wg ewidencji gruntów (sposób korzystania) ROLNICZY LUB LEŚNYŚ INNY (np. rekreacja, budownictwo mieszkaniowe) I II III "Zgodność planu z ewidencją" "Plan się nie zgadza z ewidencją" "Zgodność planu z ewidencją" Różne stany nieruchomości w zależności od zaawansowania procesu przekształcania Różne stany nieruchomości w zależności od zaawansowania procesu przekształcania gruntów rolnych i leśnych na inne cele.

25 Starosta Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych Dyrektor Parku Narodowego Lasy Grunty rolne Nieruchomości ś i na terenie Parku narodowego Organy wydające decyzje o wyłączeniu gruntów rolnych i leśnych z produkcji.

26 Opłaty za wyłączenie gruntów rolnych i lasów z produkcji Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb ą drzewostanu

27 Opłaty za wyłączenie gruntów rolnych i leśnych z produkcji Opłaty O= N + OR NALEŻNOŚCI OPŁATY ROCZNE NALEŻNOŚCI N OPŁATY ROCZNE OR płacone jednorazowo płacone przez 10 lat po 10% należności

28 Opłaty za wyłączenie gruntów rolnych i leśnych z produkcji O=N+ OR Należności są ą podane w Ustawie, art... i są wyrażane: przy GR - w tonach ziarna żyta, przy GL - wm 3 drewna

29 OBOWIĄZEK UISZCZANIA OPŁATY! OPŁATY BEZWARUNKOWO GRUNTY KLAS I-IIIIII GLEBY ORGANICZNE LASY OPŁATY WARUNKOWE GRUNTY KLASY IV jeżeli Gmina podejmie uchwałę o ochronie gleb klasy IV OPŁATY NIE WYSTĘPUJĄ GRUNTY KLAS IV V, VI GLEB MINERALNYCH

30 Cele szacowania wynikające z Ustawy z 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych Cel 1 wynika z art Cel 2 wynika z art. 12.5

31 Cele szacowania wynikające z Ustawy z 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych Cel -1 art należność pomniejsza się o wartość gruntów ustaloną według cen rynkowych stosowanych w danej miejscowości w obrocie gruntami w dniu ich faktycznego wyłączenia z produkcji N = N - W PM EG ROLNICZA ROLNICZE BUDOWLANA BUDOWLANE OR = 0,1 N przez 10 lat

32 ZGODNIE Z ART NALEŻNOŚĆ JEST POMNIEJSZANA O WARTOŚĆ GRUNTÓW N = N-W W WARTOŚĆ GRUNTÓW CR-według cen rynkowych y RL-z rynku lokalnego DW-na dzień wyłączenia z produkcji

33 Opłaty za wyłączenie lasów O= N + OR + Odszk Opłaty za grunt OPŁATA ZA DRZEWOSTAN NALEŻNOŚCI i OPŁATY ROCZNE N+ OR OPŁATA ZA PRZEDWCZESNY WYRĄB DRZEWOSTANU

34 Cele szacowania wynikające z Ustawy z 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych Cel -2 Art Odszkodowanie za przedwczesny wyrąb stanowi różnicę między spodziewaną wartością drzewostanu w wieku rębności, a wartością w chwili jego wyrębu. W drzewostanach młodszych, w których nie można pozyskać sortymentów użytkowych, odszkodowanie stanowi wartość kosztów poniesionych na założenie i pielęgnację drzewostanów

35 Odszkodowanie za przedwczesny wyrąb drzewostanu art.12.5 Wiek rębności Ws Wi - O=(Wi - Ws)*Z*P*C * * Wiek, dla którego zosta określony Ws O = Wk * Z * P * C Wi Ws Wk

36 Oznaczenie symboli Wi przelicznik wartości 1 ha drzewostanu na pniu według niezbędnych nakładów na jego wytworzenie w wieku rębności, obliczony według wartości ś w m 3 drewna Ws przelicznik wartości sprzedażnej 1 ha drzewostanu na pniu w wieku wyrębu faktycznego, obliczony według wartości m 3 drewna przelicznik wartości drzewostanu wg wyłożonych Wk kosztów 1 ha drzewostanu, obliczony według wartości m3 drewna

37 Oznaczenie symboli Z Współczynnik zadrzewienia P Powierzchnia obszaru wyłączanego w hektarach C Cena m 3 drewna podana przez Prezesa GUS

38 Skąd wziąć dane? Wi Ws Wk P Z Rozporządzenia Ministra Środowiska z 20 czerwca 2002 r. w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu Dz.U. Nr 99 poz.905 Z P C Z planu urządzenia lasu Powierzchnia wyłączana ą brana z planu zagospodarowania działki Z komunikatu Prezesa GUS

39

40 Prawne uregulowania wyceny nieruchomości ś i rolnych

41 Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Reguluje procedury wyceny nieruchomości rolnych Skarbu Państwa z zasobu ANR

42 Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami a)rozporządzenie Rady Ministrów z 21.IX.2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. nr 207, poz. 2109). Określa ogólne procedury wyceny oraz procedurę wyceny nieruchomości rolnych metodą wskaźników szacunkowych gruntu, a także podaje zasady określania wartości dla celów odszkodowawczych w tym: gruntów, plantacji kultur wieloletnich, budynków, upraw i zasiewów jednorocznych. drzewostanów,

43 Ustawa z dnia 20.XII.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (art. 58) Rozp. Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18.XI r. - w sprawie stwierdzenia niemożliwości sprzedaży przez osoby uprawnione do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników oraz przejmowania tych nieruchomości na własność Skarbu Państwa (Dz.U. 89, poz. 445). Wycena dla celów przekazania gospodarstwa y p g p na Skarb Państwa

44 USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) Wycena w przypadku skorzystania ANR z prawa pierwokupup

45 Przedmiot wyceny nieruchomości i h ś i rolne przeznaczone w planie miejscowym, na cele e produkcji rolnej, części składowe nieruchomości rolnych, których wartość w szczególnych przypadkach może ż być ć określana odrębnie, nieruchomości rolne położone na terenach, dla których nie istnieje obowiązek sporządzania planu miejscowego oraz na obszarach rolniczej przestrzeni produkcyjnej wyłączonej z zabudowy.

46 Nie są przedmiotem wyceny Nieruchomości gruntowe wykorzystywane aktualnie na cele produkcji rolnej, a przeznaczone w planach miejscowych na inne cele, wycenia się jak nieruchomości innego niż rolne przeznaczenie.

47 Rolne przeznaczone na inne cele WARTOŚĆ Dlatego, że wartość ich jest inna f e d c b a PLAN MIEJSCOWY EWIDENCJA GRUNTÓW AKTUALNY STAN Rolnicze Rolnicze Mieszkaniowe, przemysłowe, usługowe Rolnicze Rolnicze Rolnicze Podział Rolnicze Budowa infrastruktur y Wyłączeni e z produkcji Mieszkaniowe, przemysłowe, usługowe Realizacja inwestycji Korzystani e

48 Nieruchomości rolne - cechy nieruchomości niezabudowane i nie przeznaczone pod zabudowę 1. lokalizacja i położenie, 2. różnorodność rodzajów użytków gruntowych, 3. występowanie szczególnych cech określających zdolności produkcyjne gleb w tym zagrożenie erozją, przydatność do produkcji określonych roślin, kultura gleb, trudność uprawy, kamienistość, 4. różnorodność utworów tworzących glebę, 5. występowanie gleb o różnej przydatności rolniczej, 6. wyposażenie w budowle i urządzenia służące produkcji rolnej, 7. możliwość innego, niż rolnicze, wykorzystania.

49 Nieruchomości rolne - cechy nieruchomości zabudowane i przeznaczone pod zabudowę 1. lokalizacja, 2. różnorodność istniejącej j lub możliwej zabudowy oraz stan tej zabudowy, 3. występowanie gruntów o różnej przydatności do zabudowy, 4. wyposażenie w sieci infrastruktury technicznej

50 Części składowe gruntu rolnego 1. grunty rolne 2. budynki i budowle rolnicze, 3. rośliny: uprawy p y i zasiewy, plantacje kultur wieloletnich, drzewa i krzewy 4. Wody (w stawach i innych zbiornikach 5. złoża kopalin pospolitych p

51 Uprawy i zasiewy - są nimi rolnicze plantacje roślinne jednoroczne oraz jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, rośliny dwuletnie lub kilkuletnie.

52 Kultury wieloletnie - są to rolnicze plantacje roślinne: zielne, krzewinkowe, krzewiaste, i drzewiaste, a w szczególności sady, plantacje, szkółki roślin sadowniczych i ozdobnych, plantacje nasienne roślin wieloletnich.

53 Budynki rolnicze Są to budynki związane z prowadzeniem działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym, w tym mieszkalne i służące do produkcji, przechowywania środków produkcji i magazynowania produktów rolniczych.

54 Budowle rolnicze są to budowle dla potrzeb rolnictwa i przechowalnictwa produktów rolnych, w szczególności takie jak: zbiorniki na płynne odchody zwierzęce, płyty do składowania obornika, silosy na kiszonkę, silosy na zboże ż i paszę, komory fermentacyjne, zbiorniki biogazu.

55 Przedmiot wyceny Może nim być 1. nieruchomość rolna jako całość. lub 2. sam grunt albo określona część składowa gruntu rolnego. W szczególności dotyczy to: zasiewów, upraw, plantacji kultur wieloletnich, budynków i innych urządzeń, a także szkód związanych z uszkodzeniem gruntu.

56 Przedmiot wyceny Wartość nieruchomości ś i rolnej o dużej ż różnorodności: użytków, budynków b d mieszkalnych, inwentarskich, magazynowych, przetwórczych, budowli: stawy rybne, melioracje, itp. można określić poprzez p wydzielenie części funkcjonalnych celem ich oddzielnej wyceny.

57 szczególne źródła informacji: dokumentacja klasyfikacji gleboznawczej, mapy glebowo-rolnicze rolnicze, mapy zasobności gleb, dokumenty, na podstawie których można ocenić poprawność i poziom agrotechniki, informacje zawarte w decyzjach dotyczących wyłączenia gruntów z produkcji rolnej,

58 szczególne źródła informacji: publikacje specjalistyczne w szczególności instytutów naukowych i organizacji zajmujących się doradztwem rolniczym, a dotyczących charakterystyki uprawianych odmian roślin, informacji o cenach produktów rolnych, pochodzących z monitorowania rynku, kosztach produkcji i dochodach z prowadzenia działalności rolniczej, dokumentacje gospodarcze dotyczące zgodności kierunków produkcji, sposobu korzystania z budynków inwentarskich, szczególne w przypadku gruntów położonych w strefach szczególnej ochrony środowiska lub strefach ochronnych zakładów przemysłowych.

59 Procedury wyceny metody podejść: porównawczego, ó dochodowego, kosztowegog mieszanego. Ich zastosowanie wymaga uwzględnienia szczególnych cech nieruchomości rolnych.

60 Procedury wyceny Podejście dochodowe Przy zastosowaniu podejścia dochodowego - metody inwestycyjnej, dochód z nieruchomości może być określany wyłącznie na podstawie czynszów dzierżawnych i nie może być utożsamiany z dochodem z działalności rolniczej prowadzonej na tej nieruchomości. Wysokość czynszu dzierżawnego określa się ę na podstawie analizy kształtowania się ę rynkowych stawek czynszów.

61 Procedury wyceny Metoda wskaźników szacunkowych gruntów może być stosowana tylko wówczas jeżeli brak jest na danym rynku lokalnym danych o cenach transakcyjnych nieruchomości podobnych do nieruchomości będącej przedmiotem wyceny, jak też ż danych o wysokości ś stawek rynkowych czynszów dzierżawy.

62 Procedury wyceny jednostka porównawcza Przy wycenie gruntów rolnych jednostką porównawczą jest 1 ha fizyczny

63 Procedury wyceny W przypadku gdy na nieruchomości znajdują się uprawy lub zasiewy, wartość tej nieruchomości określana jest jako suma wartości rynkowej gruntu i wartości zasiewu lub uprawy.

64 Procedury wyceny Wartość nieruchomości gruntowej z plantacją kultur wieloletnich może być określona: jako całość w podejściu porównawczym lub dochodowym przy uwzględnieniu w szczególności takich cech jak: lokalizacja, gatunek i odmiana rośliny, poziom prowadzenia plantacji, warunki glebowoprzyrodnicze, wyposażenie w budowle i inne urządzenia, jako suma wartości rynkowej gruntu (wraz z budowlami i urządzeniami) i wartości plantacji określanej w podejściu mieszanym lub poprzez p obliczenie kosztów odtworzenia.

65 Procedury wyceny ugorowane lub odłogowane można wyceniać: 1. w podejściu porównawczym przy przyjęciu jako obiektów porównawczych podobnych nieruchomości ugorowanych lub odłogowanych

66 ugorowane lub odłogowane można ż wyceniać: ć 2. jako różnicę wartości rynkowej podobnego gruntu będącego w uprawie i kosztów przywrócenia wycenianej nieruchomości do stanu umożliwiającego rolnicze wykorzystanie W o = W r -K r wycena powinna uwzględniać w szczególności: popyt na tego typu nieruchomości ś i całość kosztów związanych z przywróceniem nieruchomości do użytkowania np. remonty budowli, regeneracja porostu roślinnego na trwałych użytkach zielonych

67 Procedury wyceny Wartość rynkowa nieruchomości zabudowanej budynkami i innymi urządzeniami o zróżnicowanym przeznaczeniu określana jest przy uwzględnieniu: 1. cech poszczególnych obiektów z uwzględnieniem kompleksowości i funkcjonalności nieruchomości dla prowadzenia określonej działalności, 2. podziału nieruchomości na funkcjonalne części z uwzględnieniem charakteru i potrzeb rynku,

68 Procedury wyceny Wartość nieruchomości rolnych wykorzystywanych jako stawy rybne określana jest: w całości przy zastosowaniu podejścia porównawczego lub podejścia dochodowego z uwzględnieniem w szczególności takich cech jak: lokalizacja, warunki wodne, charakter produkcji, wyposażenie w budowle i inne urządzenia, ą przy zastosowaniu podejścia kosztowego i określaniu wartości odtworzeniowej nieruchomości jako sumy wartości rynkowej gruntu i wartości odtworzeniowej budowli i innych urządzeń.

69 Procedury wyceny Określanie wartości rynkowej dla gruntów rolnych będących użytkami zielonymi dotyczy gruntu wraz z porostem roślin i w szczególności powinno uwzględniać takie cechy jak: położenie, ł ż skład gatunkowy i stan porostu roślinnego, poziom produkcji, warunki glebowo- przyrodnicze, wyposażenie ż w budowle i inne urządzenia.

70 Wartość upraw i zasiewów określa się w zależności od fazy cyklu wegetacyjnego poprzez określenie: 1.rynkowej wartości spodziewanych pożytkówż 2. obliczenie kosztów poniesionych nakładów.

71 Uprawy i zasiewy Czas istnienia upraw i zasiewów można dla potrzeb wyceny podzielić na dwa okresy: okres upraw, trwający od rozpoczęcia prac agrotechnicznych do wysiewu nasion, gdzie przy wycenie należy zawsze określić wartość poprzez koszty poniesionych w tym okresie nakładów, okres istnienia zasiewów od wysiewu nasion do zbioru plonów, gdzie wycena następuje z uwzględnieniem poniższych zasad

72 UPRAWY I ZASIEWY ROŚLIN JEDNOROCZNYCH Data wyceny dochód D W p K np Koszty nie poniesione Koszty poniesione K p Kp Początek upraw W- wartość plonu na datę wyceny zbiór W=W p -K np =K p +D

73 Plantacje kultur wieloletnich 1. Wartość plantacji kultur wieloletnich w zależności od celu wyceny może być określona łącznie z gruntem albo wycenie może podlegać odrębnie plantacja. Czas trwania plantacji kultur wieloletnich obejmuje okres od rozpoczęcia przygotowania gleby do końca okresu plonowania wraz z czasem likwidacji plantacji usunięcia roślin i przywrócenia nieruchomości do stanu umożliwiającego dalsze rolnicze wykorzystanie.

74 Plantacje kultur wieloletnich 2. Określanie wartości plantacji kultur wieloletnich jako części składowych nieruchomości gruntowych następuje przy zastosowaniu: podejścia porównawczego gdzie wartość plantacji określana jest jako różnica pomiędzy wartością nieruchomości z plantacją określoną w podejściu porównawczym a wartością rynkową podobnego gruntu, podejścia dochodowego - gdzie wartość plantacji określa się jako różnica pomiędzy wartością nieruchomości obliczoną poprzez czynsze dzierżawne z nieruchomości z plantacją lub poprzez zastosowanie metody zysków, a wartością rynkową podobnego gruntu,

75 Uwagi dodatkowe Wartość nieruchomości gruntowych sklasyfikowanych w ewidencji gruntów jako użytki ż zadrzewione, zakrzewione (Lz), ekologiczne (E), wody stojące (Ws), rowy (W) i drogi (Dr) może być określana wg podanych zasad, jeżeli te nieruchomości związane ą są ą z prowadzeniem działalności rolniczej.

76 Procedury wycen wynikające z różnych aktów prawnych

77 Uregulowania dotyczące ustalania wartości nieruchomości rolnych Skarbu Państwa w celu sprzedaży lub dzierżawy z możliwością wykupu oraz wartości produkcji w toku przy dzierżawie zwykłej: wynikające z ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128) Przedmiot wyceny Nieruchomość Uregulowanie Cenę nieruchomości Zasobu ustala się wwysokości nie niższej niż wartość tej nieruchomości określona przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami Art. z ust., z rozp. Art VIII r

78 Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128) Przedmiot Uregulowanie Art. wyceny Nieruchomość rolna (bez nieruchomości przeznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego na cele nie związane z prowadzeniem gospodarki rolnej lub leśnej) Cenę nieruchomości rolnej można również ustalić w wysokości nie niższej niż suma wartości gruntu określona z uwzględnieniem stawek szacunkowych jednego hektara oraz ceny 100 kg żyta, ustalonej stosownie do przepisów o podatku rolnym i wartości części składowych tego gruntu, określonej według zasad z przepisów gospodarce nieruchomościami. Art Wr = Wg + Wp (Wr + Wb+Ww+Wk) Według stawek szacunkowych Według ustawy z r

79 Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128) Przedmiot Uregulowanie Art. wyceny Art. Grunty Mnożąc stawkę orne, użytki szacunkową jednego zielone (łąki hektara przez cenę i pastwiska) jednego kwintala ziarna żyta ustaloną stosownie do przepisów o podatku rolnym 30.2 R

80 Zasiewy, uprawy i inne zbiory jednoroczne Według zasad przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. Art Określa się wartość U. 3 przewidywanych plonów według cen kształtujących się wobrocie rynkowym, y zmniejszając ją ją o wartość nakładów koniecznych w związku ze zbiorem tych plonów. Art

81 Drzewostany Według zasad przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. A) określa się wartość drewna w drzewostanie jeśli występują materiały użytkowe, B) określa się koszty zalesienia i pielęgnacji do dnia wyceny jeśli nie występują materiały użytkowe lub koszty zalesienia i pielęgnacji są wyższe od wartości drewna, które można pozyskać Art U3 U. 3. Art

82 Plantacje kultur wieloletnich Według zasad przewidzianych w przepisach o Art. gospodarce nieruchomościami Przy określaniu wartości należyuwzględnić: U. 3. At Art. 1. koszty założenia plantacji, koszty pielęgnacji do czasu pierwszych zbiorów, 3. utracone pożytki do końca pełnego plonowania, 4. odpisy amortyzacyjne (za okres wykorzystany).

83 Budynki Urządzenia Maszyny Według zasad przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami A. według cen rynkowych, B. według wartości odtworzenia pomniejszonej jo stopień zużycia, C. według wartości materiałów porozbiórkowych w przypadku padk likwidacji Art

84 Nieruchomości przekazane nieodpłatnie przez ANR i przed upływem 10 lat zbyte lub przeznaczone na inne cele niż określone w umowie Agencja może żądać zwrotu Art. aktualnej wartości 24.5 pieniężnej tej. nieruchomości ustalonej według zasad art. 30 ust. 1.

85 Domy, lokale mieszkalne, budynki gospodarcze wraz z niezbędnymi ę gruntami; Ogródki przydomowe Garaże (tzw. mieszkaniówka w byłym PGR A. Sprzedaż ż następuje po cenie równej wartości ś At Art. rynkowej określonej przy zastosowaniu sposobów jej określania przewidzianych w przepisach o gospodarce R. 1 nieruchomościami 1.4 B. Cena sprzedaży najemcom jest pomniejszona: o 6% za każdy rok pracy najemcy w państwowym Art. przedsiębiorstwie gospodarki rolnej (lub innym zakładzie związanym z produkcją rolniczą art. 2a pkt 1) i U4 Art.8 o 3% za każdy rok najmu mieszkania od zakładów pracy podanych wyżej, nie więcej jednak niż 95%.

86 Części G składowe nieruchomości oraz nie pobrane pożytki, przejęte do ANR od użytkowników (od spółdzielni, osób fizycznych, innych niepaństwowych jednostek organizacyjnych) y Dotychczasowemu użytkownikowi przysługuje Art odszkodowanie ustalone na zasadach art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r.

87 Nakłady G poniesione na budynki i inne części składowe nieruchomości przy przekazaniu mienia w zarząd między państwowymi jednostkami organizacyjnymi y nie posiadającymi osobowości prawnej Jednostce przekazującej przysługuje Art. od jednostki przejmującej zwrot nakładów. Wartość nakładów ustala sięę na zasadach określonych w art. 30 ustawy z dnia 19 października 1991 r

88 Ustawa z r o gospodarce nieruchomościami ś i i Dz.U. z 2000 r nr 46 poz.543 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia z dnia 21 września ś 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego Dz.U.207 poz.2109

89 Jak? - Procedury określania wartości Podejście Metoda Technika Porównywania parami Porównawcze y y y j y Analizy statystycznej rynku Korygowania ceny średniej Dochodowe Kosztowe Mieszane Inwestycyjna Zysku Kosztów odtworzenia Kosztów zastąpienia Kosztów likwidacji Pozostałościowa Wskaźników szacunkowych gruntu Kapitalizacji prostej Dyskontowania strumieni dochodów Szczegółowa Elementów scalonych Wskaźnikowa Szczegółowa Wskaźnikowa

90 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia Metoda wskaźników szacunkowych gruntów.

91 Metoda wskaźników szacunkowych gruntów. stosuje się w przypadku braku transakcji rynkowych, przy określaniu wartości nieruchomości przeznaczonych na cele rolne lub leśne, wartość gruntu określa się jako iloczyn wskaźnika szacunkowego 1 ha gruntu i ceny 1 decytony y ziarna żyta y albo ceny 1 m³ drewna. Cenę ziarna żyta przyjmuje się z rynku lokalnego. Cenę drewna, skorygowaną o koszty jego pozyskania i przemieszczenia do miejsca odbioru transportem mechanicznym, przyjmuje się z rynku lokalnego albo nadleśnictwa właściwego dla miejsca położenia nieruchomości lub nadleśnictw sąsiednich. Cenę drewna przyjmuje się jako średnią ważoną z uwzględnieniem rodzaju sortymentów sprzedawanego drewna.

92 Metoda wskaźników szacunkowych gruntów. Klasy gruntów przyjmuje się według danych z katastru nieruchomości, a przy określaniu typów siedliskowych lasów wykorzystuje się dane z planów urządzenia lasów. Okręg podatkowy przyjmuje się według przepisów o podatku rolnym. Wskaźniki szacunkowe gruntów, w zależności ż ś od klasy gruntu lub grupy typu siedliskowego lasu i okręgu podatkowego, określa załącznik do rozporządzenia.

93 Okręg podatkowy Wskaźniki szacunkowe w q ziarna żyta Grunty orne ( R ) KLASY I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz I II III IV Użytki zielone ( Ł i Ps) KLASY Okręg podatkowy I II III IV V VI VIz I II III IV

94 Wskaźniki dla innych rodzajów gruntów Dla gruntów stanowiących sady wskaźnik szacunkowy ustala się jak dla klasy gruntu, na którym został założony sad. Dla gruntów rolnych zabudowanych wskaźnik szacunkowy ustala się jak dla klasy I gruntu ornego. Dla gruntów stanowiących zadrzewienia i śródpolne l wskaźnik szacunkowy ustala się: a) jeżeli grunty są klasyfikowane w wysokości 50% wskaźnika szacunkowego ustalonego dla odpowiedniej klasy ygruntu ornego, z tym że dla klasy III i IV przyjmuje j się ę wskaźniki gruntu ornego klasy IIIb i IVb; b) jeżeli grunty nie są klasyfikowane jak dla klasy VI gruntu ornego.

95 Wskaźniki dla innych rodzajów gruntów Dla gruntów pod wodami stanowiącymi jeziora i inne zbiorniki niż stawy rybackie wskaźnik szacunkowy ustala się: a) jeżeli grunty są klasyfikowane - jak dla danej klasy gruntu; b) jeżeli grunty nie są klasyfikowane - jak dla klasy IV łąk i pastwisk trwałych. Dla gruntów pod stawami rybackimi wskaźnik szacunkowy ustala się: a) jeżeli ż grunty są klasyfikowane - jak dla danej klasy gruntu; b) jeżeli grunty nie są klasyfikowane jak dla klasy I łąk i pastwisk trwałych.

96 Metoda wskaźników szacunkowych gruntów. 19. Przy stosowaniu metody wskaźników szacunkowych gruntów uwzględnia się: w odniesieniu e do nieruchomości ośc przeznaczonych na cele rolne: 1. położenie w stosunku do głównych dróg, 2. jakość dróg dojazdowych, 3. zagrożenie ż erozją 4. kulturę rolną 5. trudność uprawy 6. wielkość zanieczyszczeń środowiska 7. występowanie urządzeń melioracyjnych 8. strukturę użytków ż gruntowych 9. występowanie infrastruktury utrudniającej agrotechnikę;

97 Cena poda przez Prezesa GUS za rok 2007 Żyto y za 100kg - zł 58,29 MP nr 77 poz. 831 Komunikat z Drewno za m 3 147,28 zł MP nr 79poz. 846 Komunikat z r. 2007r

98 Cena poda przez Prezesa GUS za rok 2008 Żyto y za 100kg - zł 55,80 MP nr 81 poz. 717 Komunikat z Drewno za m 3 152,5353 zł MP nr 81 poz. 718 Komunikat z r. 2008r

99 Nieruchomości rolne sady

100 Ustawa z r. o gospodarce nieruchomościami Plantacje kultur wieloletnich art Przy określaniu wartości należy uwzględnić: 1k 1.koszty założenia ł ż plantacji, 2.koszty pielęgnacji do czasu pierwszych zbiorów, 3.utracone pożytki do końca pełnego plonowania 4.odpisy amortyzacyjne (za okres wykorzystany).

101 Plantacje kultur wieloletnich 1. Wartość plantacji kultur wieloletnich w zależności od celu wyceny może być określona łącznie z gruntem albo wycenie może podlegać odrębnie plantacja. Czas trwania plantacji kultur wieloletnich obejmuje okres od rozpoczęcia przygotowania gleby do końca ń okresu plonowania wraz z czasem likwidacji plantacji usunięcia roślin i przywrócenia nieruchomości do stanu umożliwiającego dalsze rolnicze wykorzystanie.

102 Plantacje kultur wieloletnich 2. Określanie wartości plantacji kultur wieloletnich jako części składowych nieruchomości gruntowych następuje przy zastosowaniu: podejścia porównawczego gdzie wartość plantacji określana jest jako różnica pomiędzy wartością nieruchomości z plantacją określoną w podejściu porównawczym a wartością rynkową podobnego gruntu, podejścia dochodowego - gdzie wartość plantacji określa się jako różnica pomiędzy wartością nieruchomości obliczoną poprzez czynsze dzierżawne z nieruchomości z plantacją lub poprzez zastosowanie metody zysków, a wartością rynkową podobnego gruntu,

103 Plantacje kultur wieloletnich 3. W przypadku gdy przypisy szczególne tego wymagają lub zastosowanie wyżej wymienionych podejść jest niemożliwe określa się odrębnie wartość plantacji przy zastosowaniu określonych procedur w zależności od wieku plantacji.

104 Plantacje kultur wieloletnich 4. Czas istnienia plantacji kultur wieloletnich można dla potrzeb wyceny podzielić, w zależności od jej wieku, na trzy okresy: okres założenia i pielęgnacji trwający od rozpoczęcia ę prac agrotechnicznych do początku ą okresu plonowania, gdzie samodzielnie wartość plantacji można określić wyłącznie poprzez obliczenie i kosztów odtworzenia, okres k plonowania gdzie samodzielnie i wartość plantacji określić można poprzez zastosowanie podejścia mieszanego, okres likwidacji plantacji gdzie samodzielnie okres likwidacji plantacji gdzie samodzielnie wartość plantacji określić można poprzez zastosowanie metody kosztów likwidacji.

105 Plantacje kultur wieloletnich 5. Przyjęcie zasady obliczenia kosztów odtworzenia dla wyceny plantacji dotyczy kosztów poniesionych nakładów i może mieć miejsce w przypadku wykonania zabiegów agrotechnicznych lub po posadzeniu roślin przed wejściem w plonowanie. Przy określaniu poziomu i wartości nakładów uwzględniać należy warunki racjonalnie prowadzonej gospodarki oraz faktycznie poniesione nakłady z uwzględnieniem ich jakości.

106 Plantacje kultur wieloletnich 6. Przy zastosowaniu podejścia mieszanego wartość plantacji określa się jako sumę kosztów jej założenia i pielęgnacji do pierwszych zbiorów, oraz wartości utraconych pożytków od dnia na który określany jest stan plantacji, do końca okresu plonowania. Sumę tę pomniejsza się odpowiednio o zużycie amortyzację wynikającą z okresu wykorzystania plantacji od pierwszego roku plonowania do dnia w którym określany jest stan nieruchomości.

107 Plantacje kultur wieloletnich 6. Wartość utraconych pożytków i poziom nakładów określa się biorąc w szczególności pod uwagę: (1) cechy roślin (gatunek, odmianę, poziom prowadzenia plantacji), (2) warunki glebowo-przyrodnicze, (3) koszty likwidacji plantacji, (4) wielkość i wartość pożytków, z uwzględnieniem ę warunków racjonalnie prowadzonej gospodarki oraz poziom faktycznie poniesionych nakładów przy racjonalnych kosztach, (5) dochód związany z gruntem i innymi urządzeniami.

108 Wycena roślin w zależności od fazy rozwojowej Rodzaj roślin Faza rozwojowa Reguły wyceny Uprawy i zasiewy oraz kultury wieloletnie plonujące na koniec okresu uprawy kultury wieloletnie plonujące na koniec okresu uprawy 1. Okres uprawy (od rozpoczęcia Koszty odtworzenia prac do wysiewu) 2. Okres a) Niemożliwe określenie przyszłych Koszty odtworzenia istnieni pożytków a zasiewó b)możliwe określenie Rynkowa wartość plonów z w przyszłych pożytków uwzględnieniem nie poniesionych nakładów 1. Okres założenia i pielęgnacji Koszty odtworzenia 2. Okres plonowania Koszty założenia i pielęgnacji oraz odpisy amortyzacyjne oraz wartość pożytków do końca ploniowania + koszty likwidacji plantacji 3. Okres likwidacji plantacji Ewentualna wartość drewna + koszty likwidacji +koszty doprowadzenia d gruntu do użytkowania

109 G Krzysztof Zmarlicki Określenie wartości roślin sadowniczych (na plantacjach l t j h towarowych) i upraw ogrodniczych (w ogrodach działkowych i przydomowych przy wywłaszczaniu ł nieruchomości. ś i

110 Wartość drzew i krzewów sadowniczych na plantacjach towarowych wartość bieżąca rośliny X w wieku Y odszukana z tabel współczynnik oceny bonitacyjnej j wartości bieżącej, ą określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 61) Wartość rośliny sadowniczej Wrs = Wb x Wbwb+ Wuk x Wbwuk wartość utraconych korzyści z rośliny X w wieku Y odszukana z tabel współczynnik oceny bonitacyjnej wartości utraconych korzyści, określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 62)

111 Wartość drzew i krzewów sadowniczych na plantacjach towarowych Tbl Tabela 1. Wartość bieżąca i wartość utraconych korzyści drzewa jabłoni na podkładkach karłowych. Wb i Wiek w latach Wartość bieżąca Wartość utraconych korzyści 1 17,43 zł 37,64 zł 2 24,19 zł 36,19 zł 3 29,87 zł 34,66 zł 4 27,69 zł 33,05 zł 5 25,56 zł 31,37 zł 6 23,43 zł 29,59 zł 7 21,30 zł 27,74 zł 8 19,1717 zł 25,78 zł 9 17,04 zł 23,73 zł 10 14,91 zł 21,58 zł 11 12,78 zł 19,32 zł 12 10,65 zł 16,95 zł 13 8,52 zł 14,46 zł 14 6,39 zł 11,84 zł 15 4,26 zł 9,09 zł Wuk 16 2,13 zł 6,21 zł 17 0,00 zł 3,18 zł

112 Lp Wartość drzew i krzewów sadowniczych na plantacjach towarowych Wbwb współczynnik oceny bonitacyjnej wartości bieżącej, określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 61) Wbwb b =średniej liczbie punktów za dwie cechy: stanowisko i stan zdrowotny = ½(P s +P z ) Tabela 61 Punktacja cech określających wartość bieżącą roślin - wskaźnik oceny bonitacyjnej. Cechy określające wartość bieżąca rośliny 1. Stanowisko, warunki siedliskowe i glebowe Ocen a Ilość punkt ów Ocen a Ilość punkt ów Ocen a b.do 1,4 dobr 1,0 Słab bra a a Ilość punkt ów Ocena 0,4 zła 0,2 2. Wskaźnik oceny b.do 1,3 dobr 1,0 Słab 0,3 zła 0,2 stanu zdrowotnego bra a a Ilość punktó w Przykładowo: stanowisko, warunki siedliskowe-e ocena bardzo dobra- ilość punktów 1,4 stan zdrowotny-dobry- ilość punktów 1,0. Razem 2,4 ogólny wskaźnik bonitacyjny wynosi - 1,2

113 Wartość drzew i krzewów sadowniczych na plantacjach towarowych Wbwuk współczynnik oceny bonitacyjnej wartości utraconych korzyści, określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 62) Wbwuk= liczbie punktów uzyskanych przydatność produkcyjną Tabela 62 Punktacja cechy określającej wartość utraconych korzyści z roślin - wskaźnik oceny bonitacyjnej. Lp. Cechy określające wartość użytkową rośliny Ocena Ilość punk tów Oce na Ilość punkt ów Oce na Ilość punkt ów Ocena Ilość punktó w 1. Przydatność produkcyjna odmiany, podkładka, b. wysok a 1,5 dob ra 1,0 Słab a 0,5 zła 0,2

114 Wartość drzew i krzewów sadowniczych w ogrodach działkowych i przydomowych wartość bieżąca rośliny X w wieku Y odszukana z tabel współczynnik oceny bonitacyjnej j wartości bieżącej, ą określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 61) Wartość rośliny ogrodowej Wro = Wb x Wbwb+ Wuk x Wbwuk wartość utraconych korzyści z rośliny X w wieku Y odszukana z tabel współczynnik oceny bonitacyjnej wartości utraconych korzyści, określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 62)

115 Ogródki działkowe i ogrody przydomowe Wartość bieżąca i wartość utraconych korzyści drzewa jabłoni na podkładkach karłowych. Wb i Wuk Wiek w latach Wartość bieżąca Wartość utraconych korzyści 1 21,18 zł 63,58 zł 2 26,34 zł 61,93 zł 3 31,26 zł 60,19 zł 4 38,41 zł 58,37 zł 5 36,28 zł 56,46 zł 6 34,14 zł 54,45 zł 7 32,01 złł 52,35 złł 8 29,87 zł 50,13 zł 9 27,7474 zł 47,81 zł 10 25,61 zł 45,37 zł 11 23,47 zł 42,81 zł 12 21,34 zł 40,12 zł

116 Ogródki działkowe i ogrody przydomowe rośliny cebulowe, krzewy ozdobne i trawy wartość pozostałych roślin: cebulowych, krzewów ozdobnych współczynnik oceny bonitacyjnej wartości bieżącej, określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 61) Wprd = Wt x (Wbwb b + Wbwuk) 2 wartość odszukana z tabeli (47-60) współczynnik oceny bonitacyjnej wartości utraconych korzyści, określony na podstawie wizji lokalnej (tabela 62)