Zawartość drobnoustrojów w powietrzu

Transkrypt

1 Powietrze

2 Na wysokości 2000 m powietrze zawiera średnio 0,5 komórki drobnoustrojów w litrze Zawartość drobnoustrojów w powietrzu Na wysokości 500 m nad miastem wykrywa się 2-3 komórki drobnoustrojów w litrze Nad ulicami miast znajduje się od kilku do kilkuset tysięcy komórek drobnoustrojów w litrze

3 Powietrze nie jest środowiskiem sprzyjającym przeżywaniu i rozmnażaniu się drobnoustrojów, stąd ich obecność jest zazwyczaj przypadkowa i krótkotrwała. Przeżywalność drobnoustrojów w powietrzu jest zależna od: ich właściwości wilgotności temperatury środowiska Oporne na wysychanie przetrwalniki bakterii i grzybów a także prątki gruźlicy mogą zachować żywotność przez długi czas. Bakterie Gram-dodatnie, w tym gronkowce i paciorkowce łatwiej znoszą wysychanie niż Gram-ujemne pałeczki. 3

4 Powietrze źródło chorobotwórczych drobnoustrojów Źródłem potencjalnie patogennych mikroorganizmów zanieczyszczających powietrze jest najczęściej człowiek. Bakterie, wirusy, rzadziej grzyby są wydalane np. z układu oddechowego na kropelkach śluzu w czasie kaszlu, kichania i mówienia, lub z powierzchni ciała wraz ze złuszczającym się naskórkiem. Drobnoustroje obecne w powietrzu są przenoszone: drogą powietrzno-pyłową (gruźlica, ospa wietrzna i odra) lub drogą powietrzno-kropelkową (krztusiec, paciorkowcowe zapalenie gardła, meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) Drogi te różnią się wielkością przenoszonych cząstek, szybkością ich osadzania i rodzajem przenoszonych mikroorganizmów. 4

5 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda swobodnej sedymentacji (tzw. metoda płytkowa Kocha) Polega na grawitacyjnym osiadaniu bioaerozolu wraz z mikroorganizmami pod wpływem siły ciężkości na powierzchni zestalonych pożywek. Przyjmuje się, że w czasie 5 minut na płytce o powierzchni 100 cm 2 osiada tyle drobnoustrojów, ile znajduje się w 10 dm 3 powietrza. Liczbę drobnoustrojów w 1 m 3 powietrza, można oszacować wg wzoru: gdzie: L liczba drobnoustrojów w 1 m 3 powietrza [jtk/m 3 ], a średnia liczba kolonii na płytkach (z trzech powtórzeń), r promień płytki Petriego [cm], k współczynnik czasu ekspozycji płytki, ; gdzie t czas ekspozycji [min]. 5

6 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda swobodnej sedymentacji, cd. Pomimo ograniczeń metoda sedymentacyjna jest powszechnie stosowana, szczególnie we wstępnych badaniach. Jest wykorzystywana do oceny powietrza w pomieszczeniach o wysokim stopniu zapylenia, gdzie ułatwiona jest sedymentacja drobnoustrojów wraz z cząstkami pyłów. Zalety: Wady: jest prosta w wykonaniu jest tania niemożliwe jest precyzyjne określenie objętości pobranego powietrza nie wszystkie drobnoustroje osiadają na powierzchni pożywki podczas jej ekspozycji ruch powietrza istotnie wpływa na wyniki pomiaru współczynnik zmienności wyników uzyskanych tą metodą jest wysoki i wynosi 50% 6

7 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda swobodnej sedymentacji, cd. Przed pobraniem próbek należy zamknąć okna i drzwi badanego pomieszczenia. Wykonanie badania: w pięciu różnych miejscach na otwartej przestrzeni rozstawić płytki Petriego z podłożem wzbogaconym (np. agar z krwią) otworzyć je i pozostawić na 30 minut płytki zebrać i opisać podając jedynie nazwę pomieszczenia z którego pochodzą przesłać do laboratorium 7

8 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda zderzeniowa (impakcyjna) Metoda polega na zderzeniu strumienia zassanego przez próbnik powietrza, wraz z drobnoustrojami, z powierzchnią zestalonej pożywki umieszczonej w głowicy urządzenia. Istnieją dwie odmiany próbników (różnią się sposobem oddzielania fazy rozproszonej od powietrza): wirówkowe, w których powietrze z fazą rozproszoną przechodzi przez wirujący rotor i jest kierowane na powierzchnię pożywki, umieszczonej na specjalnych paskach szczelinowe, w których powietrze z dużą prędkością przechodzi przez szczeliny w głowicy i uderza o powierzchnię pożywki na płytkach, na której zatrzymują się drobnoustroje Po pobraniu próby, płytki lub paski inkubuje się w warunkach optymalnych dla wzrostu badanej grupy drobnoustrojów, a następnie liczy się wyrosłe kolonie. Wskazane jest pobranie próbek na minimum dwie płytki 8

9 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda zderzeniowa, cd. Zalety metody dokładny pomiar objętość pobranego powietrza, łatwo można ustalić liczbę drobnoustrojów w 1 m 3 powietrza szybkość i prostota wykonani można regulować prędkość przepływu oraz objętość pobieranego powietrza W Polsce dostępne są próbniki powietrza: air IDEAL firmy biomerieux MAS-100 firmy Merck SAS Super 90 firmy Greenpol 9

10 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda filtracyjna Polega na przepuszczeniu określonej objętości powietrza przez jałowy filtr membranowy. Podczas zasysania powietrza przez próbnik, drobnoustroje osadzają się na filtrze. Po pobraniu próby filtr żelatynowy przenosi się na powierzchnię zestalonej pożywki. 10

11 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda filtracyjna, cd. Zalety: metoda filtracyjna jest najdokładniejszą spośród stosowanych metod pobierania prób powietrz w próbnikach opartych na metodzie filtracyjnej, (podobnie jak w zderzeniowej) można regulować prędkość przepływu oraz objętość pobieranego powietrza próbniki takie można wykorzystać w strefach jałowych, np. w przemyśle farmaceutycznym, gdzie stosowanie innych metod jest ograniczone metoda filtracyjna pozwala również na wykrywanie wirusów w powietrzu. (po pobraniu próby i inaktywacji innych drobnoustrojów, np. chloroformem, wirusy oznacza się w hodowlach tkankowych) 11

12 Powietrze klasy czystości pomieszczeń szpitalnych W Polsce określono trzy klasy czystości tych pomieszczeń (norma MZiOS z 1984 roku): Pomieszczenia I klasy czystości do 70 komórek/m 3 powietrza: sale operacyjne wysokoaseptyczne (transplantologia) sale łóżkowe specjalne (pacjenci w immunosupresji) pracownie rozpuszczania cytostatyków centralna sterylizatornia część czysta 12

13 Powietrze klasy czystości pomieszczeń szpitalnych, cd. Pomieszczenia II klasy czystości do 300 komórek/m 3 powietrza: bloki operacyjne oddziały intensywnej opieki Mmedycznej oddziały noworodków i wcześniaków gabinety zabiegowe gabinety endoskopii Pomieszczenia III klasy czystości do 700 komórek/m 3 powietrza: sale chorych, centralna sterylizatornia część brudna. 13

14