Zbigniew Kułaga 1, Mieczysław Litwin 2, Beata Gurzkowska 1, Aneta Grajda 1, Ewelina Napieralska 1

Transkrypt

1 Zbigniew Kułaga 1, Mieczysław Litwin 2, Beata Gurzkowska 1, Aneta Grajda 1, Ewelina Napieralska 1 1 Zakład Zdrowia Publicznego, 2 Pion Nauki Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka

2 otyłość urazy Uwaga!

3

4 BMI mężczyzn w Polsce średnie BMI 22,4 22,3 22,2 22, ,9 21,8 21,7 21,6 21,5 21,4 21,73 21,98 21,97 22,26 22, % mężczyzn BMI>=3 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1,5,21,79 1,59 2,46 3, wg: Bielicki T i wsp. Transformacja ustrojowa w Polsce w świetle badań antropologicznych 19 letnich mężczyzn. PAN Wrocław 23; 28 wg: OLAF

5 Definicja otyłości dzieci i młodzieży Otyłość to stan nadmiaru ustrojowej tkanki tłuszczowej: płeć żeńska pow. 3%, płeć męska pow. 25%. Williams DP, i wsp: Body Fatness and Risk for Elevated Blood Pressure, Total Cholesterol, and Serum Lipoprotein Ratios in Children and Adolescents. American Journal of Public Health 1992, 82:

6 Pomiar nadmiaru tk. tłuszczowej Pomiar tkanki tłuszczowej (% masy ciała) Waga ciała po zanurzeniu w wodzie (densytometria) Pomiar grubości fałdów skórno tłuszczowych Analiza impedancji bioelektrycznej (BIA) Techniki diagnostyki obrazowej DEXA (złoty standard pomiaru tkanki tłuszczowej) MRI CT Pomiary oparte na analizie proporcji ciała BMI Obwód w pasie Wartość absolutna (WC) Stosunek do obwodu w biodrach (WHR) Stosunek do wzrostu (WHtR)

7 Definicja nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży 9 i 97 centyl Kardiologia Polska 28; 66: 5

8 Definicja nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży 85 i 95 centyl

9 Definicja nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży 85 i 95 centyl

10 Freezing the charts Cambridge University Press; 22:17

11 Definicja nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży IOTF Cole TJ, i wsp: Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ 2, 32:

12 Definicja nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży WHO

13 Cel projektu OLAF Poprawa stanu zdrowia populacji wieku rozwojowego poprzez: Opracowanie zakresów referencyjnych ciśnienia tętniczego krwi dla kategorii wieku oraz wysokości ciała; Aktualizacja zakresów referencyjnych wysokości, masy ciała, obwodów talii i bioder oraz fałdów skórnotłuszczowych; Określenie częstości występowania nadwagi i otyłości w populacji wieku rozwojowego w kraju; Ocenę wybranych parametrów środowiska szkolnego w aspekcie obesogenności.

14 Populacja objęta badaniem Reprezentatywna próba dla populacji całego kraju (wszystkie regiony); dzieci i młodzieży w wieku 6,5 18,5 lat; stratyfikacja dla: obszarów miejskich i wiejskich regionów kraju wieku Losowanie dwustopniowe Podstawowy operat losowania i miejsce wykonywania pomiarów badania: szkoły podstawowe, gimnazja, ponadgimnazjalne Wywiad medyczny Badanie lekarskie Pomiary antropometryczne i ciśnienia w okresie listopad 27 listopad 29

15 Ogólnopolska organizacja badania Nazwa Ośrodka Klinika Chorób Dzieci Pododdział Dializ DSK Białystok Klinika Nefrologii i Dializoterapii ICZMP Łódź Klinika Pediatrii i Nefrologii AM Lublin Oddział Dziecięcy Szpital Zespolony Kędzierzyn Koźle Klinika Nefrologii Pediatrycznej AM Wrocław Katedra i Klinika Pediatrii ŚlAM Zabrze Klinika Nefrologii Dziecięcej AM Gdańsk Klinika Nefrologii Dziecięcej CM UJ Stacja Dializ Wojewódzki Szpital Dziecięcy w Toruniu Klinika Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej AM Poznań Koordynator Regionalny Doc. dr hab. A. Wasilewska Doc. dr hab. M. Tkaczyk Prof. dr hab. M. Zajączkowska Dr D. Gmyrek Prof. dr hab. D. Zwolińska Dr med. A. Morawiec Knysak Dr med. P. Czarniak Dr med. A. Moczulska Dr med. R. Stankiewicz Dr med. T. Krynicki

16 Aparatura i sprzęt badawczy

17 Narzędzia badawcze ankiety Formularz obs. śr. szkolnego 12_11_27.doc ANKIETA DLA RODZICÓW.pdf Narzędzia badawcze statystyka SAS 9.2, EpiInfo, lmschartmaker, LMSGrowth chi kwadrat, test t, ANOVA, data mining z score Z = measurement M LS L 1

18 Liczebność próby wg płci Zaproszonych (losowo) do badania = ; zgłaszalność = 71% wiek chłopcy dziewczęta razem razem

19 Reprezentatywność geograficzna województwo N % w próbie % krajowy (GUS) dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie

20 Nadwaga; uwarunkowanie: definicja % >=85cc >=9cc IOTF WHO ,4% 7,8% 13,% 14,5% p<,1 N= wiek (lata) >=85 and <95 >=9 and <97 IOTFgrade WHO Centyle 85, 9, 95 i 97 wg. Palczewska I, Niedzwiedzka Z: Somatic development indices in children and youth of Warsaw. Med Wieku Rozwoj 21, 5 (Suppl 1):

21 Otyłość; uwarunkowanie: definicja >=95cc >=97cc IOTF WHO ,4% 5,2% 3,5% 6,4% p<,1 % N= wiek (lata) >=95 >=97 IOTFgrade WHO Centyle 95 i 97 wg. Palczewska I, Niedzwiedzka Z: Somatic development indices in children and youth of Warsaw. Med Wieku Rozwoj 21, 5 (Suppl 1):

22 Nadwaga i otyłość wg płci IOTF warszawska siatka centyle 85 i ,2 11,8 nadwaga p<,1 4,4 2,7 otyłość ,9 1, nadwaga 8,2 6,7 otyłość

23 Nadwaga i otyłość razem wg rodzaju szkoły 25 2 N= chłopcy: p<,1 dziewczęta: p<,1 % chłopcy dziewczęta podstawowa gimnazjum ponadgimnazjalna

24 Uwarunkowanie: liczba dzieci w rodzinie 22 2, ,4 15,2 p<, ,3 12,8 12 % 1,2 1,2 9,4 nadwaga_ch 1 7,3 nadwaga_dz 8 6 otyłość_ch 4,6 3,9 4, 4 3,3 otyłość_dz 2,1 1,9 2 1,4 1 dziecko 2 dzieci 3 dzieci 4 i więcej N=17 162

25 Nadwaga i otyłość vs niedowaga* a liczba dzieci w rodzinie 25 2 p<,1 p=,17 % dziecko 2 dzieci 3 dzieci 4 dzieci 5 i więcej nadwaga+otyłość niedowaga N= Liniowy (nadwaga+otyłość) Liniowy (niedowaga) Definicja niedowagi wg: Cole TJ et al. Body mass index cut offs to define thinness in children and adolescents: international survey. BMJ 27, 335:194

26 Nadwaga i otyłość razem oraz niedowaga a opieka nad dzieckiem % 1 matka i ojciec nadwaga i otyłość Chłopcy Dziewczęta niedowaga nadwaga i otyłość niedowaga tylko matka inne

27 Uwarunkowanie: miasto wieś* % 8 % szkoła miejska szkoła wiejska chłopcy dziewczęta nadwaga_ch nadwaga_dz nadwaga_miasto nadwaga_wieś otyłość_ch otyłość_dz otyłość_miasto otyłość_wieś *tylko dzieci i młodzież w w szk. podst. i gimnazjach płeć miasto wieś p ,1 16,, ,4 17,3,1

28 Masa ciała w normie, nadwaga i otyłość, niedowaga*, chłopcy, miasto vs wieś 8% 7% 68,6% 72,1% N= % 5% 4% 3% 2% 1% 2,4% p=,1 17,3% 1,9% 1,6% miasto wieś % norma nadwaga+otyłość niedowaga *Definicja niedowagi wg: Cole TJ et al. Body mass index cut offs to define thinness in children and adolescents: international survey. BMJ 27, 335:194

29 Uwarunkowanie: duże miasto*; nadwaga i otyłość razem 25 2 p=,8 p=,1 p=,29 N= % miasto_duże miasto_inne wieś razem chłopcy dziewczęta *tylko szkoły podstawowe i gimnazja; duże miasta (pow. 5 mieszkańców): Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań

30 Uwarunkowanie: województwo; nadwaga i otyłość razem % ,9 17,9 17,7 17,6 17,3 17,3 17,2 17,1 16,6 16,4 16,1 15,9 14,3 14,1 13,5 12,6 p<,1 N=17 557

31 Nadwaga i otyłość wg regionów <14,5% 14,5 17,5% >17,5%

32 Uwarunkowanie: region wg PKB % nadwaga_ch nadwaga_dz otyłość_ch otyłość_dz "reszta kraju" "ściana wschodnia" ściana wschodnia : poniżej 8% średniej krajowej PKB: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko mazurskie płeć p 9171 ns 8386,18

33 BMI a dochód na członka rodziny chłopcy; p<,1 dziewczęta N=12 161,15,1 BMI z score,5,5,1,15

34 Nadwaga i otyłość w zależności od dochodu na członka rodziny 25% 2% p=,1 p=ns 15% 1% 5% % chłopcy dochody >1 zł/członka rodziny N= dziewczęta dochody 1 zł/członka rodziny

35 Wykształcenie rodziców a nadwaga i otyłość dzieci % wykształcenie matki wykształcenie ojca chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta N=17 87 N=1697 wyższe średnie zawodowe podstawowe

36 Dochód na osobę i wykształcenie matki 3 25 Chłopcy Dziewczęta p=ns % >1 <=1 wyższe średnie podst. i zasadn. wyższe średnie podst. i zasadn.

37 Dochód na osobę i wykształcenie ojca 3 25 Chłopcy Dziewczęta p= ns >1 <=1 5 wyższe średnie podst. i zasadn. wyższe średnie podst. i zasadn.

38 BMI a komputer i telewizor w pokoju dziecka,12,1 p=,16 N= BMI z score,8,6,4,2 komputer i telewizor komputer telewizor nie ma ani komputera ani telewizora

39 BMI a droga do szkoły,6,5,4,3 p=,2 N=16 61 BMI z score,2,1,1,2,3,4 piechota piechota i dowożone dowożone

40 Automaty do sprzedaży żywności w szkole,6,5,4 p=,28 N= BMI z score,3,2,1 bez automatów automaty,1,2 chłopcy dziewczęta

41 Zależność ciśnienia tętniczego od wskaźnika masy ciała (BMI) % N= ,9 wiek 6-19 lat 1,1 5,9 4, 3,1 1,4 1,9 1,1,3,4,8 1,1 thinnes normal weight overweight obesity SBP 95cc SBP 99cc DBP 95cc

42 Zależność ciśnienia tętniczego od WHtR (waist to height ratio) ,1 N= wiek 6-19 lat 1 % 8 6 6,1 SBP 95cc SBP 99cc DBP 95cc 4 2,5,9 1,9 1,7 WHtR.5 WHtR>.5

43 Zależność ciśnienia tętniczego od WHR (waist to hip ratio) ,2 N= % 6 6,1 SBP 95cc SBP 99cc 4 DBP 95cc 2,6,8 WHR <1, <.8,9 1,4 WHR 1,.8

44 Finansowanie Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach jako projekt badawczy

45