Prof. Marek Jakuszewski Poznań Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu Wydział Malarstwa

Transkrypt

1 Prof. Marek Jakuszewski Poznań Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu Wydział Malarstwa Recenzja rozprawy habilitacyjnej oraz dorobku artystycznego i projektowego Pani dr Beaty Mak- Soboty sporządzona w związku przewodem habilitacyjnym w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuk projektowych, wszczętym przez Radę Wydziału Ceramiki i Szkła ASP im. E. Gepperta we Wrocławiu. Działalność artystyczno-projektowa Pani Beata Mak-Sobota ukończyła studia na kierunku projektowania szkła w roku 1994 dyplomem pod kierunkiem prof. Henryka Wilkowskiego. W tym samym roku rozpoczęła pracę w macierzystej uczelni, jako asystentka w pracowni prof. Jerzego Chodurskiego. W roku 2000 uzyskała kwalifikacje I-go stopnia i od tego czasu pracowała, jako adiunkt. W latach pełniła funkcję kierownika Katedry Szkła. Brała udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Swój dorobek twórczy prezentowała na ponad dziesięciu wystawach indywidualnych w Poznaniu, Wrocławiu i Krakowie. Jej prace znajdują się w zbiorach Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, BWA Zamek Książ, Muzeum Okręgowego w Sosnowcu oraz w wielu kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą m.in. Victora Asha. Udział w wystawach zbiorowych Przed uzyskaniem kwalifikacji I stopnia 1992 Szkło Młodych 92 Wrocław, Poznań, Lipsk Niemcy 1993 Szkło z Polski Cactus Glass Galerie, Hamburg Niemcy Człowiek, Przestrzeń, Szkło Galerie Bram, Hobro, Dania IV Akademickie Forum Kultury Kraków 1995 Szkło Młodych 95 Galeria Nie Tylko My, Wrocław Plener Szklarski Stronie Śląskie 95 Szkło Wystawa Poplenerowa, BWA Wałbrzych Szkło 95 Wystawa Pokonkursowa, Galeria Otwarta, Bydgoszcz, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa Niemieckie Malarstwo, Polskie Szkło Wirth Galerie, Lubeka Niemcy 1996 Dobry Wzór 95 Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa II Międzynarodowe Triennale Szkła Norymberga, Niemcy 50 lat ASP we Wrocławiu Wystawa Jubileuszowa, Ossolineum, Wrocław 1997 Szklane Nieznane Muzeum Historii Przemysłu, Opatówek; Zamek Książ BWA Wałbrzych; Muzeum Sztuki Użytkowej, Poznań 1998 Szkło młodych 98 Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław; Museum Dippoldiswalde 1

2 Niemcy Szklana Katedra Galeria Techne, Poznań; Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław Wilkowski i Uczniowie Galeria Design, Wrocław Katedra Szkła ASP, Poznań Świat Szkła Muzeum Archeologiczne, Kraków 1999 Szklane Nieznane Smålands Museum, Vaxjo Szwecja Szklane Nieznane, Ceramika Nieznana Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa Wilkowski, Uczniowie i Przyjaciele Zamek Książ BWA Wałbrzych; Muzeum Sztuki Użytkowej, Poznań Szklane Nieznane Galeria Design, Wrocław Po uzyskaniu kwalifikacji I stopnia 2000 Jak Szkło Kruche Galeria Design, Wrocław Szkło Młodych 2000 Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław Fascynacje Szkłem Galerie Igel, Pfaffenwailer Freiburg Niemcy 2001 Banalnie Niebanalni Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin Okrągła 9-tka Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław Jak Szkło Kruche Muzeum Historii Przemysłu, Opatówek; Muzeum Sztuki Użytkowej, Poznań Polskie Szkło Współczesne Ostatniej Dekady XX Wieku Muzeum Okręgowe, Jelenia Góra 2002 Współczesne Szkło Artystyczne z Wrocławia Instytut Polski, Paryż Francja Konsulat Polski, Strassburg Francja 2003 Szkło 2003 Muzeum Miejskie Arsenał, Wrocław Projekt 2000 Sympozjum, ASP Wrocław Lato Szkłem Malowane Kunstreich Galerie, Berlin, Galerie im Rathaus, Waren- Muritz Niemcy 2005 Szkło Zbliża BWA Leszno; Muzeum Narodowe, Poznań Tajna Wystawa Szkła Muzeum ASP, Wrocław 2006 Szkło Zbliża BWA Wrocław; Galeria Studio, PKiN Warszawa Wieżowce Wrocławia, Prezentacja dokonań 60-lecia ASP we Wrocławiu - Muzeum Narodowe, Wrocław Anioły - Muzeum Marienlyst, Helsingor, Dania 2007 Anioły - CWW Domoteka, Warszawa, Galeria BB, Kraków Dni Polskie w Maroku- Wystawa Wydziału Ceramiki i Szkła, Rabat, Maroko Kryształowe Okna - Międzynarodowy projekt plastyczny - Synagoga pod Białym Bocianem, Wrocław Szklany Depozyt Wyobraźni- Muzeum Zamek Górków, Szamotuły, Muzeum Ceramiki, Bolesławiec Szkło Współczesne-Najnowsze Trendy - Muzeum Okręgowe, Jelenia Góra 2008 Koktajl - Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin, Koktajl 2- Galeria BB, Kraków Wielka Szajba Muzeum Okręgowe, Bełchatów Wrocławska wystawa designu Miejska Galeria Sztuki, Łódź Hochschule für Bildende Kunste, Brunszwik, Niemcy Unikaty Muzeum Karkonoskie, Jelenia Góra 2009 Connections 2009 Contemporary European Glass Sculpture Galeria Mánes, Praga, Czechy Wielka Szajba BWA Zamek Książ, Wałbrzych Design- Antydesign Dolnośląskie Wystawy Sztuki ZPAP, Muzeum Architektury, Wrocław Schätze aus Breslau Das Kleinen Haus der Kunst, Buttenheim, Niemcy Unikaty-szkło polskie XXI wieku Muzeum Karkonoskie, Jelenia Góra 2011 Made In Wrocław galeria N, Jablonec nad Nysou, Czechy Galeria BB, Kraków 2012 Światło i Materia Muzeum Karkonoskie, Jelenia Góra Wrocław =Szkło BWA w Rzeszowie Wrocławskie Szkło Dziś Centrum Dziedzictwa Szkła, Krosno 2

3 Przestrzeń Pomiędzy Nami Kunsthalle, Wiesbaden, Niemcy 2013 Trzy wymiary Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko Szklana Kropla- Aktywność Kobiet Dynamic Congres Center, Wrocław Glas.natuurlijk, Pools smeltpunt Kasteel Cannenburch te Vaassen, Holandia Wystawy indywidualne Po uzyskaniu kwalifikacji I stopnia 2000 Szklane Opowieści Muzeum ASP, Wrocław; Galeria Techne, Poznań 2002 Dyferencje Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław 2003 Interpretacje Studio Mozer, Łódź 2004 Portrety Galeria BB, Kraków 2005 Pejzaże Muzeum ASP, Wrocław 2010 Stopkolor Galeria BB, Wrocław 2010 Transglasscolours Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław 2011 Personal Glass Galeria Akwarium, ASP we Wrocławiu 2013 Naczynia na Biegunach Galeria Za Szybą, ASP we Wrocławiu Wystawy kuratorskie Przed uzyskaniem kwalifikacji I stopnia 1998 Szkło Młodych 98 Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław, Museum Dippoldiswalde, Niemcy Po uzyskaniu kwalifikacji I stopnia 2003 Szkło 2003 Muzeum Miejskie Arsenał, Wrocław 2007 Szklany Depozyt Wyobraźni Muzeum Zamek Górków, Szamotuły, Muzeum Ceramiki, Bolesławiec 2008 Wrocławska Wystawa Designu Miejska Galeria Sztuki, Łódź 2009 Szkło z Katedry Rzeczy Użyteczne ZSP im. T. Kantora, Dąbrowa Górnicza Wystawa Katedry Szkła Dni Otwarte ASP Wrocław- Hotel Radisson 2011 Optima Forma ASP we Wrocławiu 2012 Transparent Design Galeria Za Szybą, ASP we Wrocławiu 2013 Projekty Licencjonowane ASP we Wrocławiu W sumie po przewodzie doktorskim Pani Beata Mak-Sobota wzięła udział w 45 wystaw zbiorowych 9 indywidualnych oraz poprowadziła 7 projektów kuratorskich. Ocena pracy artystyczno-projektowej Pani Beata Mak-Sobota uczyniła szkło podstawowym medium swojej wypowiedzi artystycznej. Próba połączenia dyscyplin rzeźby i malarstwa jest przedmiotem jej rozprawy habilitacyjnej. Przeglądając dobrze przygotowaną dokumentację miałem okazję zobaczyć jak zmieniała się twórczość Pani Beaty od przewodu kw. I stopnia na przestrzeni lat. Ten czas wpłynął pozytywnie na efekty jej pracy. Zmiana następuje stopniowo, nie jest to chęć epatowania nowymi fajerwerkami pomysłów, ale spokojna systematyczna i solidna praca, która, doprowadza artystkę do miejsca, w jakim się obecnie znajduje. Po obronie doktoratu, którego motywem przewodnim był pejzaż artystka jakiś czas jeszcze kontynuuje ten temat. Wychodząc od form ze szkła dmuchanego dokleja do nich malowane 3

4 tafle szkła, ciągle jeszcze mamy do czynienia z literacką narracją, opowieścią o widokach mających odniesienie do konkretnej rzeczywistości. Nową próbą są prace zestawione z giętych płaszczyzn szkła sodowego swobodnie malowane takie jak np. Jesienny las z 2003 r gdzie zaczyna dominować malarska ekspresja. Ta zmiana podyktowana jest też chęcią usamodzielnienia się w pracy a niezależność warsztatowa jest niezbędna do osiągnięcia pełnej kontroli nad tworzonymi obiektami. Kolejnym etapem nieco różniącym się od prac poprzednich jest seria portretów budowanych z połączenia odlanej ze szkła twarzy z malarskimi płaszczyznami. Forma tych potraktowanych schematycznie porterów jakoś mnie nie przekonuje natomiast coraz ciekawsze stają się efekty malarskie pojawiające się na płaszczyznach z nimi zestawionych. Autorka pisząc o tych pracach podkreśla, że miały one istotny wpływ na jej dalszą twórczość. Całkiem nowy pomysł pojawia się w 2007 r pierwsza praca z tego cyklu nosi tytuł Wolta Zarówno tytuł jak i sama forma tej pracy w pełni obrazuje charakter przemiany i zawiera w sobie cały program nowego cyklu. Staje się punktem wyjścia do prac będących przedmiotem postępowania habilitacyjnego. Pojawia się koncepcja Inkluzji - zamykania w formie - naśladowania zjawiska występującego w naturze a rezygnacja z opisywania natury obrazem. Mamy do czynienia z samodzielną najczęściej geometryczną formą. Kolor z powierzchni wędruje do środka. Kolor ma znaczenie symboliczne i wynika z malarskiego gestu. W pierwszych pracach cyklu przeważają błękity. Forma całkowicie wypolerowana podkreśla lśnienie i transparentność. Ważny, jest sposób pracy, czyli wykonanie precyzyjnego modelu w glinie w celu osiągnięcia pożądanego kształtu. To misterne dochodzenie do formy będzie odtąd charakterystyczne dla nowych prac. W pracach Inkluzonika fakturale poprzez wprowadzenie faktury oraz matowania, forma przestaje być tylko oknem malarstwa, ale zaczyna wchodzić z nim w bezpośrednią relację. Rozwibrowane matowe płaszczyzny jak w formie Ovelence tworzą dodatkowe przestrzenie i plany, co paradoksalnie jeszcze bardziej zbliża je do natury. Gama użytych barw zmienia się i wybierana jest raczej intuicyjnie. Ma odzwierciedlić i utrwalić aktualny nastrój czy emocje. Jest też w tych pracach jakiś sekret patrząc na formę Monoline czy Multiliner mam przed oczyma tajemnicze Monolity z filmu Stanleya Kubrika Odyseja Kosmiczna 2001, które są częścią potężnej, kosmicznej sieci stworzonej miliony lat temu przez obcą cywilizację. Mimo wielości sposobów obchodzenia się ze szkłem efekt końcowy jest spójny. Zawdzięcza to autorka w pełni przemyślanej koncepcji. Najciekawsza i najpełniejsza w moim odczuciu była prezentacja prac podczas wystawy Transglasscoulors we Wrocławskiej galerii szkła i ceramiki w 2010 r. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj bardzo staranny sposób ekspozycji podświetlane podesty powodowały, że szklane formy świeciły wewnętrznym światłem unosząc się nad powierzchnią. Bardzo ciekawa wydaje mi się praca pani Beaty Mak-Soboty nad formą użytkową. Naczynia na biegunach to proste przejrzyste, lekkie formy ze szkła sodowego. Narysowane cienką kreską zielonkawych krawędzi szkła, rezygnują z malarskiego koloru i mięsistej materii a ich istotą staje się geometryczna konstrukcja. Wydają się być zaprzeczeniem form wyżej omówionych, lecz mam wrażenie, że są ich bardzo dobrym dopełnieniem. 4

5 Ocena pracy dydaktycznej. W pracy dydaktycznej Pani Beata Mak-Sobota prowadzi zajęcia z projektowania szkła użytkowego. Realizacja w materiale jest podstawą programu dydaktycznego. Tego typu pracownie stawiają trudne zadanie przed prowadzącym a mianowicie znalezienie równowagi dla wiedzy warsztatowej tak, by ta wiedza nie dominowała i nie stawała się wartością samą dla siebie, ale była środkiem do rozwiązywania problemów, punktem wyjścia dla własnych poszukiwań studentów. Analizując opis programu zajęć oraz dokumentację mniemam, że tak właśnie się dzieje, prace studentów pokazują równowagę pomiędzy funkcją, estetyką, kreatywnym myśleniem a warsztatem. Myślę, że najważniejsza jest tutaj ocena bezpośredniego przełożonego, z którym od wielu lat pani Beata współpracuje - Prof. Jerzego Chodurskiego ta ocena jest bardzo wysoka. Ta wysoka ocena oraz zaufanie, jakim obdarza swoją asystentkę profesor znajduje odzwierciedlenie w dużej samodzielności prowadzonych przez Panią Beatę zadań, o czym świadczy fakt, że po wprowadzeniu studiów dwustopniowych jest promotorem dyplomów licencjackich. Zaufaniem również obdarzają Panią Beatę koleżanki i koledzy z katedry szkła wybierając ją na kierownika, którą to funkcję sprawuje w latach W roku 2008 otrzymuje nagrodę rektorską za działalność organizacyjną. Ocena pracy habilitacyjnej Dysertacja habilitacyjna jest podsumowaniem dotychczasowych doświadczeń i rozważań na temat rzeźby, malarstwa oraz materii szkła. Autorka mówi o narastającej potrzebie zmiany a jednocześnie zauważa, że sztuka, która wymaga opanowania skomplikowanego warsztatu mniej podatna jest na te zmiany. Stąd może trudniej o podjęcie decyzji, ale jeśli zostaje ona podjęta to jest bardziej dojrzała i w pełni świadoma. O tym między innymi jest rozprawa habilitacyjna. Autorka łączy komunikatywność przekazu z kompetencją merytoryczną. Część pisemna stanowi oryginalną i osobistą wypowiedź. Pani Beata mak Sobota przyjmuje pozycję badacza własnej twórczości. Poznajemy dokładnie motywy jej działania to znaczy chęć połączenia dwóch dyscyplin rzeźby i malarstwa w szkle. Z jednej strony sterylna starannie zaprojektowana, często geometryczna bryła a z drugiej ekspresyjne malarstwo. Autorka po malarsku wychodzi od koloru poszukując dla niego odpowiedniego kształtu. Forma ze szkła musi pomieścić kolor i całą malarską ekspresję. Poszukiwanie formy wybija się na plan pierwszy i być może trochę ze szkodą dla koloru. Dla autorki ważny jest odbiorca, co nie jest we współczesnej sztuce takie oczywiste, tak, więc podczas planowania swoich prac cały czas ma na widoku sposób, w jaki będą na niego oddziaływały. Świat ukryty zamknięty w materii ma być ukojeniem dla widza a kontrast, i napięcia pomiędzy formą a kolorem ma zwracać jego uwagę. Eksponowanie możliwości materii szkła wydaje się motywem wiodącym tej twórczości, w swojej dysertacji powołuje się na ciągłość historyczną i odnajduje w niej poczucie tożsamości bliższe są jej poglądy klasyków greckich niż teorie współczesnej fizyki. Stawia na zmysły opisuje cykle i sposób pracy nad nimi, inspiracje wymienia artystów dla siebie ważnych i sposób dochodzenia do koncepcji inkluzji, jako zintegrowania dyscyplin. Czytając pracę 5

6 otrzymujemy jasny obraz drogi, jaki przeszła artystka i mamy tu do czynienia z ewolucją myślenia o formie i kolorze. Ta ewolucja doprowadza do zmiany sposobu obrazowania a jej efekty są bardzo interesujące. Sama tak o tym tak pisze: Prace składające się na cykl Inkluzjonika Transparentale i Inkluzjonika Fakturale stanowią ten rodzaj pracy z materiałem i kolorem, jakiego poszukiwałam. W sposób satysfakcjonujący udaje mi się osiągnąć rezultaty, jakie oddają zarówno moje podejście do tworzywa, mój sposób pracy nad kształtem, moje emocje. Dzięki nim mam nadzieję wchodzić w relację z widzem, która skłoni go do znalezienia w sobie wrażliwości na niuanse i detale, które moim zdaniem nie tylko w sztukach plastycznych i projektowych mają fundamentalne znaczenie. Nawet w drobiazgach można dostrzegać rzeczy wielkie. Zgodnie z tym, co mówił o kulturze Walter Benjamin nic nie dzieje się w oderwaniu od kontekstu wszystkie zjawiska oddziałują na siebie i zawierają jakąś część obrazu świata w skrócie. Znamienne jest, że jedna z form Pani Beaty zatytułowana jest Inpill taki fragment świata w pigułce ze szkła. Tak jak owady uwięzione w bursztynie tysiące lat temu te prace są mikro opowieściami o świecie zatrzymanymi w czasie na zawsze. Konkluzja Bogaty dorobek artystyczny, dydaktyczny i projektowy, wysoka ocena w środowisku, wyjątkowo starannie przygotowana dokumentacja stanowią bazę, na której opieram swoją decyzję o poparciu wniosku Rady Wydziału Ceramiki i Szkła ASP im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu o nadanie pani Beacie Mak-Sobocie stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuk projektowych. prof. Marek Jakuszewski 6