Założenia do projektu ustawy Prawo pocztowe

Transkrypt

1 MINISTERSTWO Projekt z dnia 19 marca 2010 r. INFRASTRUKTURY Założenia do projektu ustawy Prawo pocztowe Warszawa

2 Spis treści : STR. 1) Aktualny stan stosunków społecznych w sektorze pocztowym...3 2) Aktualny stan prawny...8 3) Potrzeba i cel uchwalenia ustawy a) alternatywne środki osiągnięcia celu ) Podmioty, na które oddziaływać będzie projektowana ustawa ) Przewidywane skutki finansowe i źródła ich pokrycia ) Propozycje nowych rozstrzygnięć merytorycznych w projekcie ustawy w stosunku do obecnie obowiązującego Prawa pocztowego a)zmiany w zakresie dotychczasowych definicji i nowe definicje b)zasady podejmowania działalności pocztowej c) zapewnienie dostępu do usługi powszechnej d) ustanawianie operatora wyznaczonego e) finansowanie obowiązku świadczenia usług powszechnych f) rachunkowość regulacyjna, kalkulacja kosztów, koszt netto g)warunki dostępu do sieci pocztowej h) warunki dostępu do elementów infrastruktury pocztowej (zapewnienie interoperacyjności) i) odpowiedzialność operatora pocztowego, postępowanie reklamacyjne j) obowiązki operatorów pocztowych w zakresie zapewnienia klientom informacji o świadczonych usługach k) obowiązki operatorów pocztowych w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego l) zadania organu regulacyjnego ) Przepisy karne i kary pieniężne ) Akty wykonawcze ) Przepisy przejściowe ) Przepisy dostosowujące ) Termin wejścia w życie ustawy OCENA SKUTKÓW REGULACJI

3 1) Aktualny stan stosunków społecznych w sektorze pocztowym a) Rozwój rynku usług pocztowych rys historyczny. Rozwiązania wspólnotowe. Prace w Unii Europejskiej dotyczące ujednolicania poszczególnych sektorów w zakresie rynku wewnętrznego objęły z czasem także usługi pocztowe. Z uwagi na znaczenie tego sektora gospodarki, a w szczególności usługi powszechnej uznano za niezbędne stopniowe i odpowiednie uregulowanie tej dziedziny. Celem Wspólnoty stało się zapewnienie, aby usługi powszechne były oferowane po przystępnych cenach z zachowaniem wymaganej prawem jakości we wszystkich krajach członkowskich. Zgodnie z tą intencją w 1992 r. została wydana Zielona Księga dotycząca rozwoju wspólnotowego rynku usług pocztowych. Następnie w 1994 r. Rada Unii Europejskiej podjęła uchwałę, w której wymieniła najważniejsze cele reformy tj. zdefiniowanie usługi powszechnej, zapewnienie jej finansowania, ustanowienie zasad ustalania cen, harmonizację standardów technicznych, zapewnienie sprawiedliwych zasad konkurencji, zagwarantowanie niezależności organu regulacyjnego. Ponadto Rada zobowiązała Komisję do zaproponowania niezbędnych środków do realizacji tego zadania, a także Państwa Członkowskie do poparcia zasadniczych zamierzeń reformy oraz wsparcia podczas pracy nad implementacją w tym zakresie. W wyniku tych prac została przyjęta Dyrektywa 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług, która m.in.: określała usługę powszechną gwarantowaną na terytorium każdego kraju; ustanowiła wspólny, ograniczony zakres usług zastrzeżonych dla operatora publicznego, a także stopniowy charakter otwierania rynku; zdefiniowała zasady ustalania cen dotyczących usługi powszechnej i kwestie przejrzystości rachunków operatorów pocztowych świadczących usługę powszechną; ustaliła standardy jakości dla przesyłek w obrocie zagranicznym w ramach Wspólnoty; nałożyła obowiązek utworzenia niezależnych organów regulacyjnych. Jednocześnie dyrektywa określiła obszar zastrzeżony dla przesyłek, których cena jest niższa niż pięciokrotność publicznej opłaty za przesyłkę z korespondencją w pierwszym przedziale wagowym najszybszej kategorii znormalizowanej, jeżeli taka kategoria istnieje, pod warunkiem, iż ważą one poniżej 350 gramów. Zgodnie z podjętą decyzją o stopniowym otwieraniu rynku pocztowego, Państwa Członkowskie wypracowały zapisy kolejnej dyrektywy dyrektywa 2002/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniająca dyrektywę 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia na konkurencję wspólnotowych usług pocztowych. Znalazły się w niej zapisy zmieniające zakres obszaru zastrzeżonego. Dyrektywa określa, iż limit wagowy wynosi 100 gramów od dnia 1 stycznia 2003 r. i 50 gramów od dnia 1 stycznia 2006 r. Te limity wagowe nie mają zastosowania od dnia 1 stycznia 2003 r. jeśli cena jest wyższa lub równa trzykrotności publicznej opłaty za przesyłkę z korespondencją w pierwszym przedziale wagowym najszybszej kategorii, i od dnia 1 stycznia 2006 r., jeśli cena jest wyższa lub równa dwuipółkrotności tej opłaty. Ponadto dyrektywa 2002/39/WE określiła wstępnie perspektywę pełnego otwarcia rynku 3

4 wskazując datę 1 stycznia 2009 r. Znalazły się w niej zapisy mówiące o tym, iż Komisja przeprowadzi badania, które oszacują, w stosunku do każdego Państwa Członkowskiego, wpływ jaki wywrze na usługi powszechne pełne zakończenie transformacji pocztowego rynku wewnętrznego w 2009 r. Trzecim i ostatnim etapem prac legislacyjnych dotyczącym otwarcia wspólnotowego rynku pocztowego była dyrektywa 2008/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniająca dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (Dz.U. L 52 z dnia r., s. 3). Ustanowiono, iż jej przepisy znoszące obszar zastrzeżony, zostaną wprowadzone do dnia 31 grudnia 2010 r., a w niektórych krajach, o niskiej liczbie ludności, trudnej topografii czy zajmujących niewielki obszar geograficzny, a także w tych krajach, które przystąpiły do Unii Europejskiej po wejściu w życie dyrektywy 2002/39/WE i dołączyły do procesu reformy pocztowej w późniejszym okresie, w tym w Polsce, do dnia 31 grudnia 2012 r. Poza wyznaczeniem ostatecznej daty otwarcia rynku pocztowego w UE, dyrektywa określa m.in. zasady finansowania obowiązku świadczenia usługi powszechnej przez operatora wyznaczonego jeśli realizacja tego obowiązku wygeneruje tzw. koszty netto. b) Zmiany w Polsce Do momentu wejścia w życie ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159, z późn. zm.) wykonywanie pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przyjmowaniu, przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym przesyłek listowych z wyjątkiem druków bezadresowych i ankiet o masie 2000 g, listów wartościowych o masie do 2000 g, paczek pocztowych oraz nadawaniu i doręczaniu przekazów pocztowych należało wyłącznie do Poczty Polskiej S.A. (ustawa z dnia 23 listopada 1990 o łączności Dz.U. z 1995 r. Nr 117, poz. 564, z późń. zm.). Od dnia wejścia w życie ustawy Prawo pocztowe do dnia wstąpienia Polski do UE ww. prawa wyłączne Poczty Polskiej zostały ograniczone poprzez ustalenie granicy wagowej obszaru zastrzeżonego 500 g i granicy cenowej na poziomie pięciokrotności opłaty za przyjęcie, przemieszczenie i doręczenie przesyłki z korespondencją, stanowiącej przesyłkę najniższego przedziału wagowego najszybszej kategorii określonej w cenniku usług powszechnych operatora publicznego. Kolejne ograniczenie monopolu Poczty Polskiej nastąpiło z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Granica wagowa została obniżona do 350 g, a cenowa do trzykrotności ww. opłaty (zgodnie z postanowieniami zawartymi w Traktacie Akcesyjnym, które wprowadziły odstępstwo od postanowień dyrektywy 2002/39/WE). Z dniem 1 stycznia 2006 r. obszar zastrzeżony określany jest granicą wagową do 50 g i cenową do 2,5 krotności opłaty pobieranej przez operatora publicznego za przesyłkę o najniższym przedziale wagowym najszybszej kategorii. Zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy 2008/6/WE Polska na zasadzie odstępstwa powiadomiła Komisję o zamiarze przesunięcia terminu wdrożenia dyrektywy do krajowego porządku prawnego do dnia 31 grudnia 2012 r. (Dz.U. C 265 z dnia r., s. 26). c) Aktualna sytuacja w sektorze pocztowym Rynek usług pocztowych od kilku lat ulega stopniowej liberalizacji i zbliża się do przełomowego momentu jakim jest jego pełne otwarcie. Zmniejszającemu się obszarowi zastrzeżonemu towarzyszy dynamiczny wzrost liczby operatorów prywatnych. Zasady ich 4

5 funkcjonowania i świadczenie usług pocztowych w Polsce reguluje ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159, z późn. zm.), określająca zasady świadczenia usług pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym w Polsce. Z mocy ustawy operatorem publicznym jest Poczta Polska S.A., która została zobowiązana do świadczenia usług powszechnych na terenie całego kraju. Pozostali operatorzy pocztowi, mogą prowadzić swoją działalność: - w oparciu o zezwolenie w przypadku przyjmowania, przemieszczania i doręczania w obrocie krajowym i zagranicznym przesyłek dla ociemniałych i z korespondencją do g, a w obszarze usług zastrzeżonych dla Poczty Polskiej pod warunkiem pobierania opłaty 2,5 razy wyższej niż opłata za przesyłkę listową najszybszej kategorii, najniższego przedziału wagowego określonej w cenniku na powszechne usługi operatora publicznego, - na podstawie wpisu do rejestru operatorów pocztowych w zakresie wykonywania działalności pocztowej niewymagającej zezwolenia (jest to działalność regulowana w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.). Nie wymaga wpisu do rejestru operatorów pocztowych działalność gospodarcza w zakresie przyjmowania, przemieszczania i doręczania druków bezadresowych. Zgodnie z ustawą - Prawo pocztowe Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej prowadzi rejestr obejmujący rejestr zezwoleń i rejestr działalności pocztowej niewymagającej zezwolenia. Liczba zarejestrowanych operatorów pocztowych systematycznie wzrasta i według danych opublikowanych przez Prezesa UKE w Ocenie funkcjonowania rynku usług pocztowych w 2008 r. obejmuje 183 operatorów pocztowych, z czego: - 1 jest operatorem publicznym Poczta Polska S.A., - 4 operatorów pocztowych posiada zezwolenie, operatorów pocztowych działa na podstawie wpisu do rejestru operatorów pocztowych - 1 operator pocztowy posiada zarówno zezwolenie, jak i wpis do rejestru. Spośród zarejestrowanych operatorów prywatnych, niewiele ponad 100 jest aktywnych w tym sektorze, z czego 22 prowadzi działalność na terenie województwa, 24 w obrocie krajowym, 9 w obrocie zagranicznym, a 22 w obrocie krajowym i zagranicznym (wg. danych za 2008r.). Najważniejszą rolę na rynku operatorów alternatywnych odgrywa 15 podmiotów, które generują ponad 99% całego wolumenu przesyłek i około 93% ogólnej wartości przychodów. Łącznie operatorzy alternatywni zatrudniają około 25 tys. pracowników natomiast zatrudnienie operatora publicznego sięga ponad 100 tys. pracowników (wg danych z 2008 r.). Biorąc pod uwagę przychody z działalności pocztowej w obrocie krajowym i zagranicznym łącznie z drukami bezadresowymi Poczta Polska S.A. miała 80,64 % udziałów w rynku, a operatorzy alternatywni 19,36%, przy czym z analizy wolumenu usług wynika, że operator publiczny, jest zdecydowanie dominującym operatorem pocztowym w zakresie przesyłek z korespondencją 97,4%. Natomiast w segmencie paczek i innych usług umownych udział operatora publicznego wynosi 66,1%, a w przypadku przesyłek reklamowych 97,4% natomiast dla druków bezadresowych 14,2%. Jeśli chodzi o rynek usług kurierskich to, zgodnie z szacunkami Poczty Polskiej S.A., jej udział w rynku tych usług stanowi jedynie 3%. Liczba placówek Poczty Polskiej, wg danych za 2008 r. w miastach (4542) i terenach wiejskich (3947) jest zbliżona, natomiast duża dysproporcja występuje u operatorów alternatywnych, którzy koncentrują swoje oddziały na terenach miejskich 1432, przy 35 placówkach na wsi. 5

6 Z uwagi na podstawowy charakter usług powszechnych, państwo gwarantuje świadczenie tych usług w drodze ustawowej. Obejmują one przyjmowanie, przemieszczanie i doręczanie: - przesyłek listowych do 2000g, w tym przesyłek poleconych i przesyłek z zadeklarowaną wartością, - paczek pocztowych do g, w tym z zadeklarowaną wartością, - przesyłek dla ociemniałych, oraz doręczanie nadesłanych z zagranicy paczek pocztowych do g, i realizowanie przekazów pocztowych. Poczta Polska S.A. ma obowiązek świadczyć usługi powszechne w sposób ciągły, umożliwiający: 1) traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej; 2) traktowanie przesyłki jako przesyłki z zadeklarowaną wartością; 3) uzyskanie potwierdzenia odbioru przesyłki rejestrowanej lub kwoty pieniężnej określonej w przekazie pocztowym; 4) przyjęcie, przemieszczenie i doręczenie przesyłek lub kwot pieniężnych nadanych na poste restante. Poza określeniem zakresu usługi powszechnej ustawodawca określił również sposób świadczenia tych usług tj. w sposób jednolity w porównywalnych warunkach i po przystępnych cenach, z zachowaniem wymaganej prawem jakości oraz zapewnienie co najmniej jednego opróżniania nadawczej skrzynki pocztowej i doręczania przesyłek co najmniej w każdy dzień roboczy i nie mniej niż przez 5 dni w tygodniu. Zapewnienie tej usługi jest realizowane poprzez nałożenie obowiązku jej świadczenia na operatora publicznego tj. Pocztę Polską S.A. Szczegółowe warunki świadczenia usług powszechnych zostały określone, zgodnie z ustawą Prawo pocztowe, w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie warunków wykonywania powszechnych usług pocztowych (Dz. U. Nr 5, poz. 34, z późn.zm.). Zawarte są w nim m.in.: minimalne wymagania w zakresie jakości powszechnych usług pocztowych, wymagania w zakresie przyjmowania i doręczania przesyłek i przekazów pocztowych, terminy oraz sposób świadczenia powszechnych usług pocztowych, uwzględniające ochronę interesów podmiotów korzystających z powszechnych usług pocztowych i sposób wykonywania tych usług. Poczta Polska S.A. z tytułu obowiązku świadczenia usług powszechnych ponosi znaczące koszty. Finansowanie tego obowiązku zostało zagwarantowane poprzez przychody z obszaru zastrzeżonego dla operatora publicznego. Równocześnie operator ten może skorzystać ze wsparcia finansowego ze środków z budżetu państwa w wysokości pokrywającej stratę z tytułu świadczenia usługi powszechnej, jeśli strata ta wystąpi. Niezależnie od powyższego operator publiczny, podobnie jak każdy operator alternatywny uprawniony do świadczenia usług podlegających ustawowemu zwolnieniu z opłat pocztowych, (przesyłki dla ociemniałych oraz przesyłki zawierające egzemplarze obowiązkowe wysyłane do bibliotek uprawnionych do ich otrzymywania) może wystąpić o dotację przedmiotową na wyrównanie utraconych wpływów taryfowych. Obszar usług zastrzeżonych obejmuje: - w obrocie krajowym: przyjmowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek z korespondencją, przesyłek reklamowych i przesyłek innych, nadanych w sposób 6

7 uniemożliwiający sprawdzenie zawartości o masie nieprzekraczającej 50g (granica wagowa), - w obrocie zagranicznym: przyjmowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek o masie nieprzekraczającej 50g. Operatorzy alternatywni mogą świadczyć usługi zastrzeżone dla operatora publicznego, w odniesieniu do ww. przesyłek, jednakże pod warunkiem pobrania opłaty nie niższej niż dwu i półkrotność opłaty za przyjęcie, przemieszczenie i doręczenie przesyłki listowej stanowiącej przesyłkę najniższego przedziału wagowego najszybszej kategorii określonej w cenniku usług powszechnych operatora publicznego. Ponadto Poczcie Polskiej przysługuje wyłączne prawo emisji znaczków pocztowych, kopert z użytym w dowolnym przypadku wyrazem Polska, Rzeczpospolita Polska lub Poczta, a także wydawanie potwierdzeń nadania przesyłki rejestrowanej lub przekazu pocztowego z mocą dokumentu urzędowego. Nieodłącznym elementem w procesie świadczenia usług pocztowych są nadawcze i oddawcze skrzynki pocztowe. Ustawa nałożyła na właścicieli lub współwłaścicieli nieruchomości, obowiązek wymiany oddawczych skrzynek pocztowych, jeżeli nie spełniają one odpowiednich wymagań, m.in. nie umożliwiają dostępu do nich innym operatorom pocztowym. Na dzień 30 września 2009 r. około 79,19% skrzynek spełnia ten warunek. Poza ustawą odpowiednie w tym zakresie przepisy znalazły się w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 24 września 2003 r. w sprawie nadawczych skrzynek pocztowych (Dz.U. Nr 177, poz. 1730) oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 24 września 2003 r. w sprawie oddawczych skrzynek pocztowych (Dz. U. Nr 177, poz. 1731, z późn. zm.). W związku z prowadzeniem działalności o podstawowym znaczeniu dla społeczeństwa operator publiczny podlega szeregu przepisom nakładającym specyficzne obowiązki, takie jak: - przedkładanie Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej regulaminu świadczenia usług powszechnych, do którego Prezes UKE może zgłosić sprzeciw w ciągu 30 dniu od przedłożenia projektu, - przedkładanie Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej projektu cennika usług powszechnych oraz projektu zmian do obowiązującego cennika wraz z określeniem poszczególnych składników kosztów świadczenia każdej usługi, co najmniej na 60 dni przed planowanym terminem ich wprowadzenia - celem zatwierdzenia, - prowadzenie rozdzielnej rachunkowości, - przedkładanie szczegółowego sprawozdania z działalności pocztowej w roku poprzedzającym składanie sprawozdania (sprawozdanie to ma szerszy zakres niż sprawozdania składane przez operatorów alternatywnych). Ze względu na szczególny oraz masowy charakter usługi powszechnej ustawa Prawo pocztowe ogranicza zakres odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania usługi powszechnej w stosunku do odpowiedzialności za pozostałe usługi pocztowe opartej o przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.). W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 13 października 2003 r. w sprawie reklamacji powszechnej usługi pocztowej w zakresie przesyłki rejestrowanej i przekazu pocztowego (Dz. U. z 2003 r., Nr 183, poz.1795, z późn. zm.), określony został szczegółowy tryb postępowania reklamacyjnego oraz okoliczności, w jakich powszechną 7

8 usługę pocztową w zakresie przesyłki rejestrowanej i przekazu pocztowego uznaje się za niewykonaną. Po wyczerpaniu drogi reklamacyjnej istnieje możliwość dochodzenia roszczeń na drodze sądowej, przy czym, niezależnie od tej drogi, możliwe jest także skorzystanie z polubownego załatwienia sprawy w drodze postępowania mediacyjnego przed Prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej (art. 62a ustawy Prawo pocztowe) lub przed stałym polubownym sądem konsumenckim działającym przy Prezesie UKE (art. 110 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.). W przypadku operatorów alternatywnych zasady odpowiedzialności oparte są o przepisy kodeksu cywilnego, a warunki i zasady składania reklamacji określają ich własne regulaminy świadczenia usług pocztowych. Działalność pocztowa jest nadzorowana i kontrolowana przez organ regulacyjny, którym jest Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Zakres tego obowiązku został określony w ustawach Prawo pocztowe i Prawo telekomunikacyjne. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej został m.in. uprawniony do nakładania kar pieniężnych w drodze decyzji w przypadku naruszenia przepisów ustawy Prawo pocztowe. 2) Aktualny stan prawny Funkcjonowanie rynku usług pocztowych w Polsce regulują: ustawa z 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159, z późn. zm.), która określa zasady świadczenia usług pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym w Polsce. ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.), która określa organy administracji łączności, zadania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej i zasady funkcjonowania stałych polubownych sądów konsumenckich przy Prezesie UKE. rozporządzenia: - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie warunków wykonywania powszechnych usług pocztowych (Dz. U. Nr 5, poz. 34, z późn. zm.), - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 września 2003 r. w sprawie nadawczych skrzynek pocztowych (Dz. U. Nr 177, poz. 1730), - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 września 2003 r. w sprawie oddawczych skrzynek pocztowych (Dz. U. Nr 177, poz. 1731, z późn. zm.), - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 13 października 2003 r. w sprawie reklamacji powszechnej usługi pocztowej w zakresie przesyłki rejestrowanej i przekazu pocztowego (Dz. U. Nr 183, poz.1795, z późn. zm.), - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2003 r. w sprawie sposobu podziału kosztów operatora świadczącego powszechne usługi pocztowe (Dz. U. Nr 232, poz. 2327), - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 lutego 2007 r. w sprawie dotacji przedmiotowej do świadczonych usług pocztowych podlegających ustawowemu zwolnieniu z opłat pocztowych (Dz. U. Nr 27, poz.180), - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej i Ministra Kultury z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie wykazu bibliotek i organizacji osób niewidomych lub ociemniałych oraz 8

9 organizacji, których celem statutowym jest działanie na rzecz osób niewidomych lub ociemniałych (Dz. U. Nr 167, poz.1753, z późn. zm.), - rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r. w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu ich przekazywania (Dz. U. Nr 29, poz. 161, z późn. zm.), - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie planu działań operatora w sytuacjach szczególnych zagrożeń (Dz. U. Nr 12, poz.106), - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 grudnia 2003 r. w sprawie planu współdziałania operatora publicznego z wojskową pocztą polową (Dz. U. z 2004 r. Nr 5, poz. 32), - rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie wykonywania przez operatorów zadań na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa i porządku publicznego (Dz. U. Nr 90, poz. 603). W zakresie usług pocztowych w obrocie zagranicznym stosuje się przepisy ustawy Prawo pocztowe, chyba że przepisy międzynarodowe stanowią inaczej, a są to: Konstytucja Światowego Związku Pocztowego wraz z protokołem końcowym i oświadczeniami złożonymi podczas podpisywania aktów, układ między Organizacją Narodów Zjednoczonych a Światowym Związkiem Pocztowym, układ dodatkowy do układu między Organizacją Narodów Zjednoczonych a Światowym Związkiem Pocztowym sporządzone w Wiedniu dnia 10 lipca 1964 r. (Dz. U. z 1967 r. Nr 42, poz. 209, z późn. zm.), Siódmy protokół dodatkowy do Konstytucji Światowego Związku Pocztowego, Regulamin Generalny Światowego Związku Pocztowego wraz z załącznikiem Regulaminem wewnętrznym Kongresów, Światowa Konwencja Pocztowa oraz Porozumienie dotyczące pocztowych usług płatniczych, sporządzone w Bukareszcie dnia 5 października 2004 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 206, poz i 1495). Regulamin poczty listowej, sporządzony w Bernie dnia 28 stycznia 2005 r. (Dz.U. z 2007 r. Nr 108, poz. 744) Regulamin dotyczący paczek pocztowych, sporządzony w Bernie dnia 28 stycznia 2005 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 108, poz. 745), Regulamin Porozumienia dotyczącego pocztowych usług płatniczych, przyjęty w Bernie dnia 28 stycznia 2005 r. (M.P. z 2007 r. Nr 70, poz. 760). Aktualnie rozpoczęto prace przygotowawcze do ratyfikacji ww. aktów UPU ze zmianami uchwalonymi w trakcie XXIV Kongresu Związku, który odbył się w dniach 23 lipca 12 sierpnia 2008 r. w Genewie. akty prawa wspólnotowego wdrożone do polskiego porządku prawnego: dyrektywa 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług (Dz. Urz. WE L 15 z , str. 14, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 3, str. 71, z późn. zm.), dyrektywa 2002/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniająca dyrektywę 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia na konkurencję 9

10 wspólnotowych usług pocztowych (Dz. Urz. WE L 176 z , str. 21; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 316). 3) Potrzeba i cel uchwalenia ustawy Uchwalenie ustawy jest niezbędne do wdrożenia przepisów dyrektywy 2008/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniającej dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 52 z , s. 3, sprostowanie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniającej dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (Dz. Urz. L 39 z , str.50), zwanej dalej III dyrektywą. Dyrektywa kończy, rozpoczęty w 1997 r. w krajach członkowskich UE, proces stopniowej liberalizacji rynku usług pocztowych i określa zasady funkcjonowania rynku pocztowego po jego otwarciu na konkurencję. Istotnym novum III dyrektywy, w odróżnieniu od dwóch poprzednich, regulujących głównie pocztowe usługi powszechne, jest odniesienie do wszystkich usług pocztowych i wszystkich podmiotów działających na rynku pocztowym, Ostateczny termin harmonizacji III dyrektywa określa na dzień 31 grudnia 2010 r., zobowiązując państwa członkowskie do wprowadzenia w życie, najpóźniej z tą datą przepisów krajowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania jej celów. Jedynie na zasadzie odstępstwa część państw członkowskich, w tym Polska, mogą przesunąć termin wdrożenia dyrektywy do dnia 31 grudnia 2012 roku i mogą do tego czasu utrzymać usługi zastrzeżone dla operatora (operatorów) świadczącego (świadczących) usługę powszechną. Proponuje się otwarcie rynku pocztowego z dniem 1 stycznia 2013 r., co oznacza zniesienie aktualnie obowiązujących przepisów : - art. 47 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe, w którym określono zakres obszaru usług zastrzeżonych i prawo wyłączne operatora publicznego do świadczenia usług w tym obszarze oraz - art. 50a określającego zakaz subsydiowania usług powszechnych niebędących zastrzeżonymi z przychodów z usług zastrzeżonych chyba, że jest to dokonywane w rozmiarze niezbędnym dla wywiązania się operatora publicznego z obowiązku świadczenia usług powszechnych niezastrzeżonych. Kluczowymi postanowieniami III dyrektywy, które będą wymagać harmonizacji są: likwidacja obszaru zastrzeżonego w ramach usług powszechnych, przyjęcie najbardziej efektywnego mechanizmu gwarantującego dostępność usług powszechnych (siły rynkowe, procedura przetargowa, wyznaczenie operatora/ów zobowiązanego/ych do świadczenia usług powszechnych), przyjęcie optymalnej metody finansowania kosztu netto wynikającego z obowiązku świadczenia usług powszechnych nałożonego na jednego (lub kilku) operatorów pocztowych, 10

11 zapewnienie równego dostępu operatorom pocztowym, świadczącym usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, do sieci pocztowej i elementów infrastruktury pocztowej w zakresie, wskazanym przez państwo, zapewnienie niezbędnej interoperacyjności w warunkach świadczenia pojedynczej usługi przez kilku operatorów pocztowych (np. jeden operator pocztowy przyjmuje przesyłki, inny sortuje je, przemieszcza i doręcza), wzmocnienie ochrony konsumentów poprzez wprowadzenie przejrzystych, prostych i niekosztownych procedur reklamacyjnych z tytułu utraty, ubytku zawartości lub uszkodzenia przesyłki pocztowej lub niezachowania ustalonych standardów jakości, wzmocnienie pozycji i rozszerzenie uprawnień organu regulacyjnego. 3a) Alternatywne środki osiągnięcia celu Realizacja celu tj. wdrożenie przepisów III dyrektywy, nie jest możliwa w drodze rozwiązań pozaustawowych ze względu na charakter niezbędnych regulacji m.in. określających nowe prawa i obowiązki uczestników rynku pocztowego. Rozważano dokonanie niezbędnych zmian w drodze nowelizacji obecnie obowiązującej ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. -Prawo pocztowe lecz ich szeroki zakres, niezbędny dla ustalenia nowych zasad funkcjonowania rynku pocztowego, wymaga nie tylko wprowadzenia nowych przepisów ale także nowej konstrukcji ustawy w celu zapewnienia jej spójności i czytelności. Projektowana ustawa wykorzysta część rozwiązań obowiązującej ustawy - Prawo pocztowe. Opracowanie projektu założeń do ustawy i przedłożenie go pod obrady Rady Ministrów zostało przewidziane na I kwartał 2010 r. zgodnie z Programem prac Rządu na I półrocze 2010 r.. 4) Podmioty, na które oddziaływać będzie projektowana ustawa a) korzystający z usług pocztowych: obywatele, podmioty gospodarcze, organy administracji państwowej, instytucje, organizacje itp., b) operatorzy pocztowi, w szczególności Poczta Polska S.A. aktualnie realizująca zadania operatora publicznego, c) Urząd Komunikacji Elektronicznej jako organ regulacyjny rynku pocztowego, d) właściciele lub współwłaściciele nieruchomości w zakresie obowiązku instalowania oddawczych skrzynek pocztowych oraz umożliwienia na warunkach określonych w umowie umieszczenia przez operatora wyznaczonego nadawczej skrzynki pocztowej oraz automatów do pocztowej obsługi klientów, e) policja w związku z proponowaną karą grzywny za nie wywiązanie się właścicieli lub współwłaścicieli nieruchomości z obowiązku instalacji oddawczych skrzynek pocztowych o konstrukcji zgodnej z określonymi prawem wymaganiami, f) jednostki zaliczone do sektora finansów publicznych w zakresie nieodpłatnego umożliwienia operatorowi wyznaczonemu instalacji, eksploatacji i konserwacji nadawczych skrzynek pocztowych oraz automatów do pocztowej obsługi klientów na zajmowanych i administrowanych przez siebie nieruchomościach, 11

12 g) podmioty wykonujące publiczną regularną komunikację lądową, lotniczą, morską lub śródlądową w zakresie obowiązku odpłatnego przewożenia przesyłek pocztowych będących przedmiotem powszechnej usługi pocztowej, h) podmioty zarządzające stacją kolejową, lotniskiem cywilnym lub portem morskim albo śródlądowym w zakresie obowiązku zapewnienia operatorowi świadczącemu powszechne usługi pocztowe dostępu do niezbędnych pomieszczeń i urządzeń umożliwiających załadunek i wyładunek przesyłek pocztowych. 5) Przewidywane skutki finansowe i źródła ich pokrycia : Zwrot operatorowi wyznaczonemu tzw. kosztów netto związanych z wypełnieniem obowiązku świadczenia usług powszechnych kwota szacowana na 656 mln PLN w skali roku. Źródło finansowania: wpłaty operatorów pocztowych świadczących usługi wchodzące w zakres usług powszechnych - oraz budżet państwa. Najwcześniej ewentualna konieczność przeznaczenia środków budżetowych na ten cel powstanie w 2014r. i dotyczyła będzie refinansowania kosztu netto za 2013 r. Proponuje się wprowadzenie mechanizmu podziału kosztu netto wynikającego z obowiązku świadczenia usługi powszechnej między operatorów pocztowych, świadczących usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, które, zgodnie z III dyrektywą pocztową, państwo członkowskie uzna, biorąc pod uwagę charakterystykę tych usług i ich przeznaczenie za traktowane przez klientów jako wymienne (przy czym usługi te nie muszą koniecznie obejmować wszystkich cech usługi powszechnej takich jak codzienne doręczanie czy zasięg ogólnokrajowy i mogą posiadać wartość dodaną). W sytuacji polskiego rynku pocztowego za usługi wymienne proponuje się uznać usługi związane z przesyłkami listowymi, przesyłkami dla ociemniałych oraz paczkami pocztowymi o wadze do 10 kg i wymiarach określonych dla usług pocztowych świadczonych w ramach obowiązku przez operatora wyznaczonego. Do usług wchodzących w zakres usługi powszechnej nie będą zaliczane usługi związane z przesyłkami kurierskimi w związku z ich odmienną od usług powszechnych charakterystyką. Z punktu widzenia formalnego, zgodnie ze stanowiskiem MSZ w tej sprawie, nie ma podstaw do nałożenia ogólnego obowiązku ponoszenia wpłat na fundusz kompensacyjny na wszystkich przedsiębiorców świadczących usługi kurierskie, które mają cechy szczególne odróżniające je od usług pocztowych. Możliwe jest natomiast objęcie takim obowiązkiem tych operatorów, którzy świadczą usługi z punktu widzenia użytkownika podobne do powszechnych. Uznając, iż kryterium to jest subiektywne i zmienne w czasie a także trudne do jednoznacznego skwantyfikowania (z wyjątkiem ceny usługi) w Założeniach zaproponowano całkowite wyłączenie usług kurierskich z ww. obowiązku wpłaty do funduszu. Jeśli chodzi o kryterium ceny to ustalenie poziomu opłaty za usługę, która mogłaby stanowić kryterium podobieństwa do usługi powszechnej jest mocno dyskusyjne. Ponadto kryterium takie stanowiłoby barierę w wejściu na rynek operatorów, którzy unikaliby rozwijania działalności pocztowej skutkującej koniecznością współfinansowania obowiązku świadczenia usług powszechnych tym samym hamując rozwój konkurencji w tym obszarze. 12

13 W związku z proponowanym mechanizmem podziału kosztu netto ustanowiony zostanie fundusz kompensacyjny zasilany z wpłat wnoszonych przez ww. operatorów pocztowych w wysokości określonej przez Prezesa UKE W sytuacji, gdyby środki funduszu kompensacyjnego nie zapewniły sfinansowania kosztu netto w pełnej wysokości, proponuje się uzupełniające finansowanie z budżetu państwa w postaci dotacji podmiotowej. Przewiduje się, że w pierwszym okresie po otwarciu rynku pocztowego główny ciężar finansowania kosztu netto poniesie budżet państwa. W miarę jednak rozszerzania konkurencji w obszarze usług wchodzących w zakres powszechnych usług pocztowych rola środków budżetowych w finansowaniu kosztu netto będzie stopniowo malała na rzecz udziału operatorów. Proponowane rozwiązanie tj. model mieszany (wpłaty operatorów i budżet państwa) stanowi jedyne rozwiązanie możliwe do zastosowania na obecnym etapie rozwoju polskiego rynku pocztowego, biorąc pod uwagę liczbę operatorów, którzy objęci byliby obowiązkiem wpłat oraz wielkość ich przychodów z działalności pocztowej. Należy podkreślić, że wskazana kwota kosztu netto 656 mln PLN jest wstępnym szacunkiem dokonanym przez Pocztę Polską S.A. na podstawie przyjętych założeń metodologicznych (szerzej omówionych w OSR do Założeń ). Jest to kwota jaka powstałaby gdyby Poczta Polska S.A. ograniczyła liczbę placówek i częstotliwość doręczeń na terenach wiejskich a także utraciła 18% swoich udziałów w rynku biorąc pod uwagę wolumen usług, co oznacza ubytek przychodów o ok. 14% (szersze omówienie zamieszczono w OSR oraz w części 6e finansowanie obowiązku świadczenia usług powszechnych). Realna kwota obciążenia budżetu z tytułu dotacji dla operatora wyznaczonego zależeć będzie od tempa i skali utraty rynku przez operatora wyznaczonego na rzecz operatorów alternatywnych. Trudno w chwili obecnej określić jaka będzie rzeczywista skala tego ubytku a także czy będzie on miał charakter stopniowy czy skokowy. Należy jednak wskazać na doświadczenia innych krajów, które wcześniej otworzyły swój rynek na konkurencję, gdzie dawni operatorzy narodowi, aczkolwiek utracili część udziałów w rynku, utrzymali pozycję wiodącą w obszarze usług powszechnych.. Kwota kosztów netto będzie ustalana w skali każdego roku a wniosek w sprawie jej sfinansowania operator wyznaczony kierował będzie do Prezesa UKE, który zweryfikuje wyliczenie, a także dokona oceny, czy wykazane przez operatora koszty netto stanowią dla niego nieuzasadnione obciążenie finansowe. Dopiero uznanie zasadności wniosku skutkować będzie uruchomieniem mechanizmu finansowania kosztu netto. Rozszerzenie zadań realizowanych przez organ regulacyjny niezbędny będzie wzrost zatrudnienia w Urzędzie Komunikacji Elektronicznej szacowany wstępnie w wymiarze 7 etatów kwota niezbędna na wynagrodzenia dla nowych pracowników jest szacowana na 583 tys. PLN w pierwszym roku funkcjonowania ustawy (koszty wyposażenia stanowisk pracy oraz płace wraz z narzutami) i ok. 503 tys. PLN w latach kolejnych. Rzeczywiste potrzeby w tym zakresie zostaną sprecyzowane na etapie prac nad ustawą, po przedstawieniu propozycji szczegółowych rozwiązań ustawowych i analizie możliwości reorganizacji Urzędu pod kątem wykonywania nowych zadań, a także w terminie umożliwiającym określenie planowanych wydatków Urzędu oraz poziomu zatrudnienia bezpośrednio przed wejściem w życie proponowanych regulacji tj. przed dniem 1 stycznia 2013 r. Źródło finansowania budżet państwa. 13

14 Niezależnie od ww. wydatków z budżetu państwa przewiduje się wpływy z tytułu opłat za wpis do rejestru operatorów pocztowych (zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej Dz. U. Nr 225, poz.1635, z późn. zm. jest to kwota 412 PLN od jednego wpisu) oraz tytułem kar przewidzianych w ustawie. 6) Propozycje nowych rozstrzygnięć merytorycznych w projekcie ustawy w stosunku do obecnie obowiązującego Prawa pocztowego Proponowane nowe regulacje wynikają wprost z zapisów III dyrektywy lub stanowią niezbędną modyfikację już istniejących w ustawie Prawo pocztowe w celu efektywnego wdrożenia zasad funkcjonowania rynku w warunkach pełnej liberalizacji określonych w III dyrektywie. Założenia przedstawiają tylko zmiany w dotychczasowych regulacjach, gdyż projektodawca przewiduje pozostawienie rozwiązań obecnie obowiązujących, które nie kolidują z regułami otwartego rynku. Unormowania, które nie wymagają w swojej istocie zmian dotyczą kwestii uregulowanych obecnie w następujących artykułach ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe: art. 1, 4, 20a, 21, 23, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 33a, 36, 37, 38, 39, 40, 45, 48, 49, 53, 54, 56, 57-62b, 64, 65, 66. Artykuły te normują następujące kwestie: Art.1- wskazuje przedmiot ustawy, Art. 4 - określa, że do świadczenia usług w obrocie zagranicznym stosuje się przepisy ustawy, jeżeli międzynarodowe przepisy nie stanowią inaczej, Art. 20a określa, że w zakresie nieuregulowanym w ustawie do działalności pocztowej stosuje się przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej. Art. 21 określa sposoby zawarcia umowy o świadczenie usług pocztowych, Art określa uprawnienia nadawcy w zakresie żądań dot. odstąpienia od umowy lub jej zmiany, Art. 25 określa uprawnienia operatora w zakresie postępowania z przesyłką, która może spowodować uszkodzenie innych przesyłek lub mienia operatora lub gdy stanowi przedmiot przestępstwa, Art określa zasady doręczeń przesyłek, Art określa zasady postępowania operatorów pocztowych z tzw. przesyłkami niedoręczalnymi, Art określa zakaz nadawania, przyjmowania i doręczania przez operatora przesyłek pochodzących od różnych nadawców skierowanych do różnych adresatów, jeżeli są nadane w jednej przesyłce, Art. 29 określa zasady postępowania operatora publicznego z kwotą przekazu pocztowego, gdy jego doręczenie nie jest możliwe z powodu braku lub błędnego adresu nadawcy, Art. 30 określa zasady ustalania przez operatora wysokości oraz sposobu uiszczania opłat za usługi pocztowe, w tym zakres zwolnienia z opłat przesyłek dla ociemniałych, Art. 31 określa zasady stosowania przez operatorów własnych znaków służących do potwierdzenia opłacenia usługi pocztowej, w szczególności znaków stosowanych przez Pocztę Polską S.A, w tym znaczków pocztowych oraz zasady zgłoszenia znaków opłaty do wykazu takich znaków prowadzonego przez Prezesa UKE, Art. 32 określa wyłączne uprawnienia Poczty Polskiej S.A do emisji znaczków pocztowych, kartek pocztowych i kopert z nadrukiem znaków pocztowych zawierającym wyrazy Polska, Rzeczpospolita Polska lub Poczta a także zasady sporządzania rocznego planu emisji znaczków pocztowych. Art. 33 określa uprawnienia operatora do otrzymywania dotacji do świadczonych usług pocztowych ustawowo zwolnionych z opłat, 14

15 Art.33a określa zasady dotyczące notyfikowania Komisji Europejskiej dotacji indywidualnej dla operatora innego niż mikroprzedsiębiorca lub mały przedsiębiorca będącego w trudnej sytuacji ekonomicznej lub znajdującego się w okresie restrukturyzacji, Art. 36 określa zasady postępowania w przypadku sporów między operatorem publicznym a jednostkami zaliczanymi do sektora finansów publicznych w przypadku sporów o umieszczenie skrzynek nadawczych na nieruchomościach zajmowanych lub administrowanych przez te jednostki nieruchomościach, Art. 37- określa obowiązki właścicieli lub współwłaścicieli nieruchomości odnośnie do instalacji oddawczych skrzynek pocztowych, Art określa Prawo operatora pocztowego do zastawu na przesyłkach w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy o świadczenie usługi pocztowej, Art. 39 określa pojęcie tajemnica pocztowa, osoby obowiązane do zachowania tej tajemnicy, oraz obowiązek operatora w zakresie zabezpieczenia urządzeń wykorzystywanych przy świadczeniu usług pocztowych oraz zbiorów danych przed ujawnieniem tajemnicy pocztowej, Art. 40 określa sytuacje, w których informacje lub dane objęte tajemnicą pocztową mogą być zbierane, utrwalane, przechowywane, opracowywane, zmieniane, usuwane lub udostępniane, Art określa, że potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej lub przekazu pocztowego wydane w placówce operatora publicznego ma moc dokumentu urzędowego, Art. 48 określa, ze operator publiczny nie może odmówić zawarcia umowy o świadczenie powszechnych usług pocztowych z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, Art. 49 określa zakres informacji jakie operator publiczny zamieszcza w regulaminie świadczenia usług powszechnych oraz sposób zatwierdzania tego regulaminu lub jego zmian przez Prezesa UKE, Art określa, ze operator publiczny nie może odmówić właściwego zabezpieczenia przesyłki zgodnie z wymaganiami umowy lub regulaminu świadczenia powszechnych usług pocztowych przy czym uprawniony jest do pobrania opłaty za tę czynność, Art określa obowiązek podmiotów wykonujących publiczną regularną komunikacje lądową, lotniczą, morska lub śródlądową w zakresie odpłatnego przewożenia przesyłek będących przedmiotem powszechnej usługi pocztowej, Art. 56 określa obowiązki operatora świadczącego powszechne usługi pocztowe do zapewnienia udogodnień w dostępie do tych usług, Art określają zasady odpowiedzialności operatorów za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie usługi pocztowej, co do zasady jest to odpowiedzialność wg Kodeksu cywilnego z wyjątkiem ograniczonej odpowiedzialności operatora publicznego za usługę powszechną tj. wyłącznie z tytułu utraty lub ubytku zawartości przesyłki poleconej, paczki pocztowej lub przesyłki z zadeklarowana wartością oraz za uszkodzenie zawartości przesyłki z zadeklarowaną wartością (kwoty maksymalnych odszkodowań określa ustawa). Ponadto określona jest odpowiedzialność z tytułu niezrealizowania przekazu pocztowego a także zasada zwrotu opłaty za usługę niewykonaną niezależnie od wypłaconego odszkodowania, Art. 61- określa osoby uprawnione do wniesienia reklamacji, Art b określają prawo dochodzenia roszczeń w zakresie usługi powszechnej po wyczerpaniu drogi reklamacyjnej (maksymalnie 90 dni od dnia wniesienia reklamacji) w okresie 12 m-cy od dnia nadania przesyłki w postępowaniu sądowym, mediacyjnym prowadzonym przez Prezesa UKE lub przed stałym polubownym sądem konsumenckim działającym przy Prezesie UKE, Art określa uprawnienia pracowników UKE w zakresie kontroli, Art określa uprawnienia Prezesa UKE do wydania decyzji w sprawie usunięcia naruszeń stwierdzonych w czasie kontroli, 15

16 Art określa że do postępowania przed Prezesem UKE stosuje się przepisy kpa z wyjątkiem odwołań od decyzji nakładających kary pieniężne gdzie przysługuje odwołanie do Sadu Okręgowego w Warszawie- sadu ochrony konkurencji i konsumentów. Wprowadzone zostaną także niewielkie modyfikacje niektórych rozwiązań przy utrzymaniu podstawowego sensu dotychczasowych regulacji, m.in.: w art. 8 ograniczony zostanie dotychczasowy przepis poprzez wskazanie Prezesa UKE jako organu właściwego w sprawach wpisu do rejestru operatorów pocztowych, w związku z proponowaną rezygnacją z wydawania zezwoleń na działalność pocztową; w art. 14a treść dotychczasowego pkt 3 zostanie zastąpiona następującą treścią posiada regulamin świadczenia usług oraz cennik w związku z rozszerzeniem wymogów w zakresie dokumentów składanych wraz z wnioskiem o wpis do rejestru operatorów pocztowych.; w art. 20 rozszerzony będzie zakres danych objętych rejestrem o kolejny numer wpisu, datę wpływu wniosku oraz datę dokonania wpisu. Ponadto usunięty zostanie ust. 2 dotyczący podziału rejestru na 2 części (rejestr zezwoleń, rejestr działalności niewymagającej zezwolenia) w związku z rezygnacją z wydawania zezwoleń na działalność pocztową; w art. 22 proponuje się uszczegółowić regulację o sposób postępowania w przypadku, gdy umowa o świadczenie usługi pocztowej nie może być zawarta w sytuacji, gdy usługa miałaby być przez operatora wykonana w całości lub w części na obszarze nie objętym wpisem do rejestru. Dotyczyłoby to jedynie umów zawieranych poprzez wrzucenie przesyłki do pocztowej skrzynki nadawczej operatora, który świadczy usługę, zbierając przesyłki za pośrednictwem pocztowych skrzynek nadawczych. W takiej sytuacji proponuje się, aby operator zwracał przesyłkę do nadawcy. Za czynności związane ze zwrotem operator może pobrać opłatę. Jednocześnie zwrotowi podlegać będzie opłata pobrana za wykonanie usługi, chyba że operator umieścił na skrzynce nadawczej informację o świadczeniu usługi wyłącznie na ograniczonym terenie zgodnie z wpisem do rejestru, w związku z tym klient był właściwie poinformowany. Proponowane rozszerzenie regulacji jest związane z zapewnieniem interoperacyjności operatorów i dostępem do elementów infrastruktury pocztowej; w art. 44 w związku ze zniesieniem obszaru zastrzeżonego i wprowadzonym mechanizmem współfinansowania kosztu netto obowiązku świadczenia usług zmieni się zakres informacji przedstawianych przez operatora wyznaczonego i operatorów alternatywnych w sprawozdaniu z działalności pocztowej za poprzedni rok dla Prezesa UKE. Sprawozdania operatorów składane będą na formularzach określonych w rozporządzeniu ministra właściwego ds. łączności. Jednocześnie ze względu na proponowany tryb wyłaniania operatorów objętych obowiązkiem wpłaty do funduszu kompensacyjnego, przeznaczonego na finansowanie obowiązku świadczenia usług powszechnych (pkt 6 lit e Założeń), obowiązek sprawozdawczy dotyczyć będzie zarówno operatorów jak i ich grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009r. Nr 152, poz.1223, z późn. zm.); w art. 55 wprowadzone będzie doprecyzowanie regulacji: Prezes UKE zapewnia przeprowadzenie (obecnie Prezes UKE przeprowadza) badań jakości usług powszechnych w zakresie terminowości doręczeń tj. przeprowadzania badań na podstawie norm dotyczących tej problematyki (obecnie są to normy PN-EN A1/ 2007 Usługi pocztowe Jakość usług Pomiar czasu przebiegu od końca do końca pojedynczych przesyłek niepriorytetowych i przesyłek drugiej klasy, PN-EN A1/2007 Usługi pocztowe Jakość usług Pomiar czasu przebiegu od końca do końca pojedynczych przesyłek priorytetowych i przesyłek pierwszej klasy oraz PN-EN A1/2007 Usługi pocztowe Jakość usług Pomiar czasu przebiegu od końca do końca dla przesyłek masowych) 16

17 Takie doprecyzowanie jest konieczne, gdyż umożliwia zlecenie przeprowadzenia badania jakości wyspecjalizowanej firmie zewnętrznej, ponadto jednoznacznie wskazuje podstawę metodologiczną badań. Obecne brzmienie art. 55 ust.1 ustawy, zgodnie z którym Prezes UKE prowadzi badania jakości usług powszechnych, budzi wątpliwości, czy przeprowadzanie tych badań może być również zlecane na zewnątrz Urzędu. Zgodnie z pkt 3.30 normy PN-EN badania te powinny być wykonywane przez instytucję niezależną, tj. nie mającą powiązań własnościowych i kontrolnych z operatorem świadczącym nadzorowane usługi (vide oryginalny tekst normy EN ), a zatem Prezes UKE nie powinien być bezpośrednim wykonawcą badań, a jedynie ich zleceniodawcą, co powinno jednoznacznie wynikać z przepisów ustawy. Badania wykonują firmy wyspecjalizowane w realizacji badań rynkowych takie które zapewnią, że zestaw nadawców i adresatów będzie niezależny od operatorów usług pocztowych. Zestaw ten powinien być zarządzany zgodnie zasadami określonymi przez Międzynarodową Izbę Handlową/ESOMAR (światową organizacją działającą na rzecz lepszych badań rynku, konsumentów i społeczeństw) w tzw. Międzynarodowym Kodeksie Europejskiego Stowarzyszenia Badań Rynku i Opinii (łącznie z załącznikami). Nowy przepis nie spowoduje skutków dla budżetu państwa gdyż także obecnie badania te są prowadzone przy wykorzystaniu firm zewnętrznych w ramach środków własnych Urzędu. a) zmiany w zakresie dotychczasowych definicji i nowe definicje: d e f i n i c j e z m i e n i a n e usługa pocztowa (aktualnie art. 2 ust. 1) Usługę pocztową stanowi, wykonywane w obrocie krajowym lub zagranicznym, zarobkowe: 1) realizowane łącznie lub rozdzielnie czynności przyjmowania, sortowania, przemieszczania i doręczania przesyłek pocztowych, w tym kurierskich oraz druków nieopatrzonych adresem, zwanych dalej drukami bezadresowymi, z zastrzeżeniem przepisów określających, co nie stanowi usługi pocztowej; 2) przesyłanie przesyłek pocztowych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeśli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej; 3) prowadzenie punktów wymiany umożliwiających przyjęcie i wymianę korespondencji między podmiotami korzystającymi z obsługi tych punktów; 4) realizowanie przekazów pocztowych; Nie stanowi usługi pocztowej ( aktualnie art. 2 ust.2) 1) przemieszczanie i doręczanie własnych przesyłek, jeżeli jest wykonywane bez udziału osób trzecich; 2) przemieszczanie przesyłek pocztowych, jeśli nie jest wykonywane łącznie przynajmniej z jedną spośród następujących czynności: przyjmowanie, sortowanie lub doręczanie przesyłek pocztowych; 3) przewóz rzeczy innych niż korespondencja, wykonywany na podstawie odrębnych przepisów; 17

18 4) wzajemna nieodpłatna wymiana korespondencji dokonywana wyłącznie przez wymieniające się podmioty; 5) przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek przez pocztę specjalna ministra właściwego do spraw wewnętrznych; 6) przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek przez pocztę Ministra Obrony Narodowej wojskową pocztę polową. Uzasadnienie: - III dyrektywa wprowadza nową definicję usługi pocztowej, zgodnie z którą samodzielną usługą pocztową będzie każdy dotychczasowy etap usługi pocztowej tj. przyjmowanie, sortowanie i doręczanie przesyłek jednakże z wyłączeniem etapu transportu /(przemieszczania) przesyłek, jeśli jest to jedyna działalność przedsiębiorcy wykonywana w związku z przesyłkami pocztowymi stosownie do takiego ograniczenia przewidzianego w III dyrektywie pocztowej. - wyraźne wskazanie przesyłek kurierskich (zdefiniowanych dalej) usunie wątpliwości interpretacyjne jakie istnieją pod rządami obecnej ustawy czy usługę kurierską należy uznać za pocztową czy też podlega ona reżimowi prawa przewozowego. - zastrzeżenie wymienione w pkt 1 definicji usługi pocztowej dotyczy wyłączenia etapu transportu/ przemieszczania przesyłek pocztowych, które proponuje się wprowadzić poprzez odpowiedni zapis projektowanej ustawy, określający co nie jest usługą pocztową (obecnie art. 2 ust. 2 ustawy Prawo pocztowe). - zachowany w kształcie niezmienionym przepis, iż nie stanowi usługi pocztowej przewóz rzeczy innych niż korespondencja wykonywany na podstawie odrębnych przepisów {chodzi tu o przewóz rzeczy realizowany na podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe oraz o usługi spedycyjne w rozumieniu Kodeksu cywilnego a także przepisy międzynarodowe dotyczące transportu} wzmocniono poprzez proponowana zmianę art. 35 ustawy Prawo przewozowe określającą że przesyłką towarową nie jest przesyłka pocztowa będąca przedmiotem usługi pocztowej w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo pocztowe (pkt 10 Założeń dotyczący zmian w przepisach obowiązujących). Pozwoli to na wyraźniejsze rozgraniczenie przewozu i doręczania przesyłek pod rządami obu ustaw P o z o s t a łe z m i e n i a n e d e f i n i c j e ( obecnie art. 3) operator pocztowy przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności pocztowej; Uwaga: proponowana definicja zastąpi dotychczasową definicję operator i wprowadzana jest dla doprecyzowania pojęcia operator wyznaczony operator pocztowy zobowiązany do świadczenia usług powszechnych; Uwaga: proponowana definicja zastąpi dotychczasową definicję operator publiczny stosownie do aparatury pojęciowej wprowadzanej na gruncie wdrażanej dyrektywy 2008/6 WE agent pocztowy przedsiębiorca pośredniczący w zawieraniu umów o świadczenie usług pocztowych w imieniu i na rzecz operatora pocztowego; Uwaga: proponowana definicja zastąpi dotychczasowe definicje agent i agent pocztowy 18

19 przesyłka pocztowa rzecz opatrzona adresem, przedłożona do przyjęcia lub przyjęta przez operatora pocztowego w celu przemieszczenia i doręczenia adresatowi; Uwaga: proponowana definicja zastąpi dotychczasową definicję przesyłki. Zmiana wprowadzana jest w celu doprecyzowania pojęcia i zachowania spójności definicji (uwzględnienie zmiany definicji operator pocztowy) paczka pocztowa przesyłka pocztowa rejestrowana, o wadze do 20kg i wymiarach, z których żaden nie może przekroczyć 2 metrów albo 3 metrów dla sumy długości i największego obwodu mierzonego w innym kierunku niż długość; przesyłka listowa przesyłka pocztowa z korespondencją lub zawierająca książki, katalogi, gazety i czasopisma, z wyłączeniem przesyłek reklamowych, o wadze do 2000g i wymiarach liczonych z tolerancją 2mm: maksymalnych suma długości, szerokości i wysokości (grubości) 900 mm, przy czym największy z tych wymiarów (długość) nie może przekroczyć 600 mm; a w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu suma długości plus podwójna średnica mm, przy czym największy wymiar (długość) nie może przekroczyć 900 mm; minimalnych wymiary strony adresowej nie mogą być mniejsze niż 90 x 140 mm., a w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu suma długości plus podwójna średnica mm, przy czym największy wymiar (długość) nie może być mniejszy niż 100 mm. przesyłka reklamowa przesyłka pocztowa nierejestrowana, nie będąca przesyłką z korespondencją, zawierająca wyłącznie materiał reklamowy, marketingowy lub promocyjny, wysyłana jednorazowo do co najmniej 50 adresatów, z identyczną zawartością i identyczną treścią, różniącą się jedynie danymi identyfikacyjnymi adresata niezmieniającymi treści przekazywanej informacji, a w szczególności nazwiskiem, adresem lub innymi danymi zmiennymi; przekaz pocztowy polecenie doręczenia adresatowi określonej kwoty pieniężnej przez operatora wyznaczonego; usługi powszechne usługi pocztowe świadczone w ramach nałożonego obowiązku przez operatora wyznaczonego; Uzasadnienie: Proponowane definicje dostosowują aparaturę pojęciową do nowej ustawy np. operator publiczny będzie teraz operatorem wyznaczonym (pojęcie wprowadzone III dyrektywą) oraz doprecyzowują obecne definicje m.in. określając wymiary paczek pocztowych i przesyłek listowych, które oparto o maksymalne i minimalne wymiary tych przesyłek określone w aktach Światowego Związku Pocztowego. Zmiana definicji paczki pocztowej wynika z propozycji odejścia od dotychczasowej koncepcji przypisania kategorii paczki pocztowej wyłącznie do usług świadczonych przez operatora publicznego (w przypadku pozostałych operatorów była to po porostu przesyłka). W projekcie Założeń przyjmuje się, iż paczka pocztowa jest rodzajem przesyłki pocztowej, przedkładanej do przyjęcia lub przyjmowanej przez operatora pocztowego, wyodrębnionej poprzez wskazanie jej maksymalnych wymiarów, które stanowią odzwierciedlenie maksymalnych wymiarów dla paczek pocztowych określonych w przepisach Światowego Związku Pocztowego. 19

20 Określenie, że przesyłka reklamowa nie jest przesyłką z korespondencją jest równoznaczne z wyłączeniem jej z katalogu przesyłek listowych. Zmiana ta wprowadzana jest w związku z proponowanym wyłączeniem tej grupy przesyłek z usług powszechnych (III dyrektywa pozostawia krajom członkowskim swobodę uznania przesyłki reklamowej za przesyłkę z korespondencją bądź nie zawierającą korespondencji). Proponowana definicja usług powszechnych odzwierciedla istotę problemu. Usługi powszechne to katalog usług pocztowych i warunki ich świadczenia jakie państwo gwarantuje konsumentom w wybrany przez siebie sposób tj. poprzez nałożenie obowiązku na operatora wyznaczonego. Zakres przedmiotowy usług powszechnych określony jest w części dot. zapewnieniu usługi powszechnej pkt 6 lit. c Założeń. d e f i n i c j e n o w e : druk bezadresowy informacja pisemna lub graficzna, zwielokrotniona za pomocą technik drukarskich lub podobnych, utrwalona na papierze albo innym materiale używanym w drukarstwie nie opatrzona adresem; Uwaga: propozycja wprowadzenia tej definicji jest związana z jednoczesnym usunięciem definicji druku (w ustawie występuje pojęcie druk bezadresowy). sieć pocztowa system organizacji i wszelkiego rodzaju zasoby stosowane przez operatora wyznaczonego, w szczególności w celu: - przyjmowania przesyłek pocztowych objętych obowiązkiem świadczenia usług powszechnych z urządzeń, w których przesyłki pocztowe mogą być nadawane, w szczególności z pocztowych skrzynek nadawczych, - segregowania i grupowania przesyłek wg ich adresu w celu przemieszczenia z miejsca ich nadania do placówki pocztowej właściwej dla doręczenia na danym terenie, - doręczania pod adresy wskazane na przesyłkach pocztowych; Uzasadnienie: definicja wprowadzana jest w związku z proponowanymi regulacjami w zakresie dostępu do sieci pocztowej dla uprawnionych operatorów alternatywnych. infrastruktura pocztowa system kodów pocztowych, skrytki pocztowe, oddawcze skrzynki pocztowe, nadawcze skrzynki pocztowe, informacja o zmianie adresu w celu przekierowania przesyłek pocztowych, zwrot przesyłki pocztowej do nadawcy; Uzasadnienie: definicja wprowadzana jest w związku z proponowanymi regulacjami dotyczącymi dostępu do elementów infrastruktury pocztowej. Definicja infrastruktury pocztowej obejmuje tylko te elementy spośród wymienionych w III dyrektywie (system kodów pocztowych, adresowa baza danych, skrytki pocztowe, skrzynki oddawcze, informacja o zmianie adresu, usługa przekierowania i usługa zwrotu nadawcy), dostęp do których proponuje się uregulować w projektowanej ustawie ze względu na uwarunkowania rynku pocztowego w Polsce. nadawca masowy - nadawca korzystający z usług pocztowych na podstawie indywidualnych umów z operatorem pocztowym i nadający przesyłki pocztowe w ilościach przekraczających rocznie, z wyłączeniem podmiotów zaliczonych do sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz.1240, z późn. zm.) oraz przedsiębiorstwa użyteczności publicznej w rozumieniu ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981, z późn zm.); 20