B Przepisy gry

Transkrypt

1 Pierwszą drużyną baseballową był założony przez Aleksandra J. Cartrighta w 1845 roku Knickerbocker Baseball Club. Wprowadzono wówczas kilkanaście istotnych zmian, które ukształtowały współczesny baseball: 3 strajki i 3 auty w jednej połowie zmiany, ustanowiono odległości pomiędzy bazami, wprowadzono sędziów, a także, co szybko przeniosło się na inne dyscypliny, jednakowe stroje dla drużyny. W roku 1869 powstała pierwsza profesjonalna amerykańska drużyna baseballowa Cincinati Red Stockings. W Polsce baseball jest nową dyscypliną, chociaż Polski Związek Piłki Palantowej i Baseballu został powołany już w 1922 roku (Rybnik na Śląsku), następnie w 1978 roku przekształcono go w Polski Związek Baseballu i Softballu. Rozgrywki ligowe wystartowały w 1984 roku. Dopiero w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku zaczęły powstawać pierwsze drużyny i uczniowskie kluby sportowe, w których młodzież zaczęła uprawiać tę dyscyplinę sportu i doskonalić swoje umiejętności. Dyscyplina sportu, w której zawodnicy posługują się pałką do wybicia piłki, była demonstrowana już na olimpiadzie w St. Louis w 1904 roku, a do panteonu dyscyplin olimpĳ skich wkroczyła w 1992 roku w Barcelonie. Ostatnie rozgrywki olimpĳ skie w tej dyscyplinie mają zostać rozegrane w Pekinie w 2008 roku, potem baseball ma zniknąć z programu igrzysk. 3. Przepisy gry Ofi cjalne przepisy gry w baseball opracowane przez PZBall Polski Związek Baseballu i Softballu zostały stworzone na podstawie międzynarodowych przepisów obowiązujących obecnie w 115 narodowych federacjach na świecie, członkach IBAF Światowej Federacji Baseballu. Znajomość przepisów gry jest niezbędnym warunkiem zrozumienia i osiągnięcia zadowolenia z uprawiania, nauczania, względnie obserwowania tej dyscypliny sportu. Baseball jest grą dwóch drużyn złożonych z dziewięciu zawodników każda (w jednej drużynie gra zazwyczaj 5 6 zawodników rezerwowych). Drużyną kieruje menadżer. Mecz rozgrywany jest na ogrodzonym boisku, zgodnie z przepisami i pod nadzorem jednego sędziego lub kilku sędziów. W grach zespołowych, np. w piłce nożnej, przejście z obrony do ataku ma charakter dynamiczny i uzależnione jest od zmieniającej się sytuacji na boisku pomiędzy walczącymi zespołami i posiadaniem przez nich piłki, tymczasem w baseballu przejście z obrony do ataku ma charakter statyczny, ponieważ jest określone przepisami. Z tego też względu mecz baseballowy nie jest ograniczony czasem. Mecz baseballowy składa się z 9 części zwanych zmianami, w czasie których każda z drużyn raz jest drużyną będącą w ataku, a raz broniącą. Tak więc podczas meczu każda z drużyn jest 9 razy w ataku i tyle samo w obronie. Poniżej 18 roku życia gra się 7 lub 6 zmian, a w nich odpowiednio po 7 i 6 razy jest się w obronie i w ataku. s. 4

2 B 1.6 O kolejności rozpoczęcia gry w fazie ofensywnej czy defensywnej decyduje miejsce rozgrywania meczu. Drużyna grająca na swoim boisku rozpoczyna mecz od gry w obronie i zajmuje boks dla drużyny przy trzeciej bazie. Na turniejach o kolejności rozpoczęcia decyduje losowanie. Zawodnicy będący w obronie wyposażeni są w rękawice niezbędne do chwytu piłki, ochraniacze na krocze, jak również czapki z daszkiem (dzięki tej dyscyplinie sportu powszechnie nazywane są baseballówkami), mają one za zadanie chronić przed promieniami słońca. Rękawica wykonana ze skóry używana jest przez każdego zawodnika obrony. Jej rozmiar oraz kształt są zależne od pozycji zajmowanej na boisku. Bazy (1, 2, 3) są kwadratami o bokach 40 cm, najczęściej wykonane są z gumy. Baza domowa kształtem przypomina dom. Od jej wierzchołka wytyczane są boczne linie boiska. Nad nią znajduje się strefa strajku (o szerokości bazy i wysokości: od kolana do pachy każdego pałkarza). Drużyna będąca w ataku wyznacza po kolei swoich zawodników, zgodnie z ustaloną przed meczem kolejnością, na stanowisko obok bazy domowej tzw. batter box. Batter box (ang.) miejsce w kształcie prostokąta, przeznaczone do odbicia piłki przez pałkarza; wyznaczone po obu stronach bazy domowej, wymiary 100 x 152 cm. Pałkarz w momencie narzutu musi się znajdować na tym stanowisku (praworęczny pałkarz zajmuje zawsze stanowisko z lewej strony bazy domowej, a leworęczny odwrotnie). s. 5

3 Rys. 1 Stanowisko pałkarza. Widok z góry Zawodnik ataku wyposażony jest w pałkę i kask ochronny. Pałka baseballowa nie może być dłuższa niż 86,82 cm (34 cale) i nie może mieć więcej niż 5,832 cm (2¾ cala) średnicy. W amerykańskiej małej lidze (Little league), która zrzesza drużyny na całym świecie, zawodnicy i zawodniczki odbĳ ają pałkami wykonanymi ze stopu aluminium. Natomiast w zawodowej lidze amerykańskiej (MLB) używane są tylko drewniane pałki, ponieważ tradycja jest ważniejsza niż zmniejszanie kosztów związanych z ich produkcją. Kaski ochronne wykonane są z plastiku, osłaniają jedno ucho lub dwoje uszu, są zawsze używane przez zawodników odbĳ ających. Kask stanowi niezbędne wyposażenie zawodników ataku, zarówno podczas odbĳ ania, jak i biegania po bazach. Powinien być dokładnie dopasowany, tak aby nie spadał podczas gry. Kask jest również niezbędny w trakcie treningów odbĳ ania. s. 6

4 B 1.6 Zadaniem pałkarza jest odbicie piłki narzuconej przez miotacza z przeciwnej drużyny w promieniu boiska, czyli pomiędzy pierwszą a trzecią bazę. Jest to strefa gry. Natomiast pozostały teren wokół boiska ograniczony płotem jest terenem faul, a każda piłka odbita w tę strefę jest piłką martwą, zawodnicy na bazach nie mogą w takiej sytuacji zdobywać kolejnych baz. Piłka, którą się narzuca, ma 23 cm obwodu i masę 145 g. Jest zrobiona z korka owiniętego wełną i osłoniętego dwoma płatami wołowej skóry, zszytej ręcznie dokładnie 216 ściegami. Piłka może pokonać odległość 18,45 m pomiędzy miotaczem i odbĳ ającym z prędkością przekraczającą 160 km/h. Po drodze potrafi wirować, skręcać, falować, wznosić się i opadać. Pałkarz ma więc ułamki sekundy na podjęcie decyzji o odbĳ aniu (czy lecąca piłka jest strajk czy bol). Narzut umownie: każdy rzut miotacza w kierunku bazy domowej. Rzuty reszty zawodników obrony podczas wykonywanych przez nich zagrywek to po prostu rzuty. Pałkarz po wykonaniu odbicia piłki odrzuca pałkę i staje się biegaczem. Stara się dobiec do bazy pierwszej i kolejnych baz. Biegnie do momentu, kiedy zawodnicy obrony odrzucą piłkę w sąsiedztwo bazy, do której zmierza biegacz. Zdobycie bazy odbywa się najczęściej przez nadepnięcie jej stopą, można też wykonać na nią wślizg. Zawodnik po odbiciu piłki i zdobyciu bazy, aby mógł na niej pozostać i otrzymać prawo do zdobywania kolejnych baz, powinien jej dotykać, wtedy jest bezpieczny i nie może zostać wyautowany przez zawodników z obrony. s. 7

5 Rys. 2 Obieg baz zdobycie punktu Następni pałkarze powtarzają odbĳ anie i dążą do zdobycia bazy domowej. Drużyna otrzymuje punkt za każdego zawodnika, któremu uda się obiec wszystkie bazy, dlatego też w baseballu zazwyczaj nie mówi się o zdobytych punktach przez drużyny, ale właśnie o zdobytych obiegach. Drużyna będąca w obronie stara się uniemożliwić zdobywanie obiegów przez biegaczy poprzez ich eliminowanie z gry, zwane autowaniem. Wyautowanie trzech zawodników ataku powoduje zmianę ustawienia drużyn na boisku. Zawodnicy obrony przechodzą wówczas do ataku i mają szansę na zdobycie punktów, zawodnicy ataku natomiast przechodzą do defensywy i bronią uzyskanego wyniku. Zawodników można autować na cztery podstawowe sposoby: 1) aut na strajki: Miotacz narzuca piłkę bezpośrednio nad bazę domową w strefę strajku. Szerokość strefy strajku jest stała i wynosi 44 cm (szerokość bazy), natomiast jej wysokość jest zmienna i zależy od wzrostu pałkarza (zawiera się pomiędzy jego kolanami i pachą). Miotacz musi celnie narzucać, tak aby piłka przecięła strefę strajku, a pałkarz musi wszystkie celne narzuty odbĳ ać. Jeżeli pałkarz nie odbĳ e piłki przechodzącej przez strefę, traktuje się to jako jego błąd, a to zagranie nazywa się bol. Pałkarz może nie odbić dwóch dobrze narzuconych piłek, trzeci błąd powoduje jego wyeliminowanie z gry, czyli wyautowanie. Miotacz nie zawsze jest w stanie wykonać celny narzut, a wolno mu się pomylić trzy razy i nie narzucić strajku, czwarty niecelny narzut powoduje, że pałkarz otrzymuje bazę za darmo i bez konieczności odbĳ ania awansuje od razu na bazę pierwszą. Na stanowisko pałkarza, zgodnie z ustaloną przed meczem kolejnością, wchodzi wtedy s. 8

6 B 1.6 następny zawodnik drużyny atakującej i pojedynek miotacza z pałkarzem rozpoczyna się od nowa. a b c Rys. 3 a strefa strajku; b narzuty celne (strajki); c narzuty niecelne (bole) 2) aut na pierwszej bazie: Pałkarz odbĳ ając piłkę, odrzuca pałkę i staje się biegaczem, a jego celem jest zdobycie pierwszej bazy. Zostaje ona zdobyta przez biegacza w momencie, gdy dotknie ją dowolną częścią ciała. Najczęściej jest to przebiegnięcie po niej. W chwili gdy zawodnik biegnie do pierwszej bazy, zawodnicy obrony starają się jak najszybciej złapać odbitą piłkę i podać ją do zawodnika stojącego na pierwszej bazie, jeśli zrobią to szybciej niż atakujący tę bazę biegacz, zostanie on wyautowany. a b Rys. 4 a aut; b safe na pierwszej bazie s. 9

7 Jeśli zawodnikowi nie uda się dobiec do pierwszej bazy przed dotarciem tam piłki, sędzia stojący obok bazy zasygnalizuje to zagranie poprzez podniesienie zaciśniętej pięści na wysokość głowy i wydanie komendy: aut! Jeżeli zawodnikowi uda się dobiec do pierwszej bazy przed dotarciem tam piłki, sędzia stojący obok bazy zasygnalizuje to zagranie poprzez rozłożenie wyprostowanych ramion na wysokość barków i wydanie komendy zdobycia bazy: safe! (ang. bezpieczny). 3) aut z powietrza: Jeśli piłka odbita przez pałkarza zostanie złapana bezpośrednio z powietrza przez zawodnika obrony (bez dotknięcia przez nią ziemi), pałkarz zostaje automatycznie wyautowany. Rys. 5 Aut z powietrza s. 10

8 B 1.6 Jeżeli pałkarz odbĳ e piłkę do góry i zostanie ona złapana bezpośrednio z powietrza przez zawodnika obrony, zostaje on wyautowany. Zawodnicy drużyny broniącej mogą łapać wszystkie piłki odbite w powietrze niezależnie od tego, czy zostały one odbite w boisko czy na teren obok boiska gry, ograniczony siatką. Każdy chwyt piłki bezpośrednio z powietrza powoduje wyautowanie pałkarza. Jeżeli w trakcie odbicia piłki w powietrze na bazach znajdują się zawodnicy ataku, muszą oni na nich pozostać, aby uniknąć wyautowania, ale oczywiście mogą biec do następnej bazy na własne ryzyko, licząc, że obrońcy nie złapią piłki. Ponieważ jeżeli zawodnik obrony złapie piłkę wybitą przez pałkarza (bezpośrednio z powietrza), ten poda ją do zawodnika obrony stojącego przy bazie, na której powinien w momencie odbicia znajdować się biegacz, i dotknie jej, biegacz zostanie wyautowany. Aut z powietrza zostanie zaliczony przez sędziego, jeżeli piłka zostanie złapana przez obrońcę w rękę lub do nałożonej na rękę rękawicy, ale gdy obrońca chwyci piłkę pachą lub inną częścią ciała, chwyt będzie zaliczony dopiero wtedy, gdy piłka znajdzie się w ręce lub rękawicy. Nie wolno natomiast łapać piłki do czapki, gdyż taki chwyt nie zostanie zaliczony jako aut. 4) aut między bazami: Biegacz zdobywając bazę, pozostaje w grze i ma szanse na zdobycie kolejnych baz, jednakże musi on dotykać zdobytej bazy dowolną częścią ciała. Jeżeli opuści bazę, a zawodnik obrony dotknie go piłką (najczęściej trzymaną w rękawicy), zostaje on wyautowany. Zawodnicy ataku stojący na bazach, aby być bezpieczni, muszą trzymać się swojej bazy z wyjątkiem bazy pierwszej, gdyż można tę bazę przebiec, a następnie zbiec poza boisko, aby spokojnie na nią powrócić, kiedy pojawi się na stanowisku pałkarza kolega z drużyny. Biegacze, aby uniknąć autu, muszą biegać z bazy do bazy jak najkrótszą drogą, tak zwaną ścieżką. Nie wolno im biegać po całym boisku. Wyjątkiem są zagrania, które powodują zdobycie więcej niż jednej bazy, np.: dalekie odbicie na zapole (pałkarz jest wtedy w stanie dobiec od razu do bazy drugiej: najpierw biegnie na wprost do bazy pierwszej do połowy jej odległości następnie wybiega łukiem poza pole gry i, nadeptując bazę pierwszą, kieruje się w linii prostej od razu na bazę drugą). s. 11

9 Rys. 6 Schemat biegania po bazach Należy więc pamiętać o czterech podstawowych sposobach autowania zawodników ataku, jak również o tym, że gra się do trzech autów, a po wyautowaniu trzeciego zawodnika następuje zmiana ról: zespół broniący się do tej pory będzie miał szansę na zdobywanie punktów dzięki odbiciom, a drużyna będąca do tej pory w ataku będzie teraz starała się im to jak najszybciej uniemożliwić przez zrobienie trzech autów. Okres gry, w którym każda z drużyn raz była w ataku i raz w obronie, nazywa się zmianą, a każdy mecz składa się z 9 takich zmian. Mecz baseballowy jest sędziowany przez minimum dwóch sędziów. Jeden znajduje się za bazą domową i ocenia celność narzutów miotacza w strefę strajku. Drugi sędzia znajduje się przy pierwszej bazie i zmienia swoje ustawienie w zależności od liczby zawodników na bazach (ale jego ustawienie zawsze musi mu pozwolić: ocenić z bliska sytuację na bazie, na której wykonywana jest próba autowania zawodnika, i wydać werdykt). Na jednej bazie może przebywać tylko jeden zawodnik ataku. Odbicie piłki bezpośrednio poza ogrodzenie boiska, za płot ograniczający zapole, powoduje zdobycie tylu punktów, ilu zawodników aktualnie znajduje się na bazach. Takie zagranie nazwane jest home run. Podsumowując: mecz baseballowy składa się z 9 zmian. W każdej zmianie każda z drużyn jest raz w obronie i raz w ataku. Zawodnicy w ataku starają się odbić piłkę i zdobywać kolejne bazy, a pełen obieg przez jednego gracza wokół baz daje punkt drużynie. Zawodnicy obrony łapią odbitą piłkę i autują biegaczy na bazach. Wykonanie trzech autów powoduje zmianę ról. s. 12