Zabezpieczenie logistyczne sił przeciwminowych w trakcie realizacji zadań przez siły ekspedycyjne

Transkrypt

1 Janusz Janik 1, Dariusz Kozłowski 2, Jerzy Kupiński 3 Zabezpieczenie logistyczne sił przeciwminowych w trakcie realizacji zadań przez siły ekspedycyjne Wstęp Podstawowym wymogiem współczesnego, potencjalnego teatru działań sił zbrojnych jest potrzeba natychmiastowej reakcji na pojawiające się sytuacje kryzysowe i konflikty, których zarówno geograficzne usytuowanie jak i stopień intensywności są trudne do przewidzenia. Uwarunkowania te znalazły odzwierciedlanie w koncepcji dotyczącej utworzenia sił ekspedycyjnych (ang. expeditionary forces), które zgodnie z jej założeniami powinny: posiadać możliwość krótkofalowego i uniwersalnego reagowania na kryzysy regionalne; budować siłę od strony morza; zapewniać wsparcie dla prowadzonych długofalowo operacji; używać morskich linii komunikacyjnych jako szlaków transportowych niezależnie od zgody jakiegokolwiek państwa. 4 Ułatwieniu przemieszczania formacji ekspedycyjnej z miejsc stałej dyslokacji do rejonów działań bojowych mają służyć zmiany funkcjonalne i organizacyjne w siłach zbrojnych. Dotyczą one w szczególności zwiększenia zdolności militarnych komponentów sił zbrojnych w zakresie elastyczności, mobilności, samowystarczalności jak i ich gotowości do natychmiastowego użycia. Budowaniu zdolności sił zbrojnych w kontekście działań ekspedycyjnych wiele uwagi poświęcają: państwa Sojuszu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej oraz, dysponujące największym narodowym potencjałem militarnym, Stany Zjednoczone. W artykule przedstawiono analizy głów- 1 dr Janusz Janik, Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej. 2 dr Dariusz Kozłowski, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych. 3 dr Jerzy Kupiński, Akademia Marynarki Wojennej. 4 M. Zieliński, Kierunki transformacji sił morskich w aspekcie działań połączonych; Materiały konferencyjne, Interoperacyjność okrętowych sił wsparcia w aspekcie działań połączonych, AMW, Gdynia 2005, s nych założeń koncepcyjnych oraz momentów krytycznych formowania sił ekspedycyjnych w kontekście poprawy ich zdolności z uwzględnieniem zabezpieczenia logistycznego działań sił przeciwminowych. Zdolności ekspedycyjne Sojuszu Północnoatlantyckiego Siły zbrojne państw członków Sojuszu Północnoatlantyckiego mogą działać w składzie sił połączonych (ang. Joint Forces JF) lub wchodzić w skład bardziej rozbudowanych struktur jakimi są wielonarodowe połączone siły zadaniowe (ang. Combined Joint Task Forces CJTF). Skuteczność tych ostatnich zależy między innymi od wsparcia udzielanego przez biorące w nich udział narodowości oraz możliwości efektywnego i sprawnego współdziałania między nimi. Sukces w operacjach wielonarodowych osiąga się poprzez stosowanie wspólnej doktryny opartej na standaryzacji sprzętu i procedur, sprawdzonej podczas wspólnych ćwiczeń i treningów. W zależności od stopnia interoperacyjności sił, wielonarodowość na niższych szczeblach dowodzenia może spowalniać tempo prowadzenia operacji szczególnie w warunkach działań o dużej intensywności. Z tego powodu bardzo ważne jest prowadzenie ćwiczeń mających na celu: integrację poszczególnych komponentów sił połączonych oraz doskonalenie organizacji współdziałania pomiędzy dowództwem strategicznym (ang. Strategic Command), dowództwem sił połączonych (ang. Joint Force Headquarters JF HQ), dowódcami kontyngentów narodowych (ang. +ational Contingent Commands NCCs) oraz narodowymi elementami wsparcia (ang. +ational Support Elements NSE). Ogłoszona przez amerykańskich profesorów Narodowego Uniwersytetu Obrony inicjatywa powołania Sił Odpowiedzi NATO (SON) uruchomiła proces tworzenia (formowania) nowoczesnych sił o charakterze ekspedycyjnym. W październiku 2002 r. Komitet Wojskowy przedstawił Radzie Północnoatlantyckiej ofi- Logistyka 6/

2 220 Logistyka 6/2013 cjalną propozycję utworzenia nowego rodzaju sił reagowania wyposażonych w najnowszy sprzęt w skład, których weszłyby wielonarodowe, połączone, mobilne a przede wszystkim interoperacyjne i samowystarczalne wojska. W następnym miesiącu podczas szczytu w Pradze szefowie państw podjęli decyzję o utworzeniu SON. W dokumencie MC 477 (The +ATO Response Force Military Concept - 10 April 2003) siły ekspedycyjne zostały zdefiniowane jako połączony komponent wojskowy (morski, lądowy, powietrzny oraz sił specjalnych) stanowiący wysoce mobilny zestaw sił utrzymywany w 5-dniowej gotowości do podjęcia działań w obszarze operacyjnego zainteresowania sojuszu, jak i poza tym obszarem, z zaopatrzeniem umożliwiającym prowadzenie operacji przez okres 30 dni. 15 października 2003 roku na dowódcę pierwszych dwu kontyngentów SON (NRF 1 i NRF 2) wyznaczono brytyjskiego generała Sir Jack Deverella, który stwierdził, że są one prototypami i żywymi organizmami dla pełnego wypracowania koncepcji i praktyki użycia +RF. Na zakończenie ćwiczenia pk. Allied Response 2003 zaakcentował, że dwa określenia charakteryzują podległe mu siły: odpowiedniość i uniwersalność. Z analizy spektrum zadaniowego, do realizacji, których struktury SON są przystosowywane, wynika wniosek, że muszą one zostać wyposażone w niezbędne narzędzia militarne umożliwiające: wykonywanie samodzielnych zadań w ramach reagowania kryzysowego; wykonywanie zadań w początkowej fazie operacji, jako siły inicjujące, zabezpieczające wejście sił głównych do połączonego rejonu operacji w niesprzyjających warunkach (np. w warunkach stawiania oporu przez stronę przeciwną lub braku wsparcia państwa-gospodarza); udział w demonstracji siły w celu zaprezentowania zdecydowanego stanowiska państw członkowskich Sojuszu (dotyczy to np. operacji szybkiego reagowania mających na celu wsparcie wysiłków dyplomatycznych). Pierwszym ćwiczeniem, którego scenariusz całościowo odzwierciedlał spektrum zadaniowe SON były przeprowadzone u wybrzeży Turcji manewry pk. Allied Response Misją wydzielonych jednostek SON było wsparcie międzynarodowych organizacji pokojowych osłabianych działalnością miejscowych bojówek i zagranicznych organizacji terrorystycznych. W październiku 2004 roku, na zakończenie pierwszego etapu formowania sił gotowych do szybkiego reagowania, czyli osiągnięcia wstępnej zdolności operacyjnej przez SON, u wybrzeży Sardynii przeprowadzono ćwiczenie pk. Destined Glory. Były to jedne z największych manewrów zespołu sił ekspedycyjnych sprawdzanych w zakresie sprawdzania gotowości do działań w ramach operacji wsparcia pokoju przeprowadzonych przez NATO. Udział w nich wzięło ponad 9500 żołnierzy, 47 okrętów oraz 46 samolotów oddelegowanych z 11 państw Sojuszu (Kanady, Belgii, Holandii, Francji, Niemiec, Grecji, Włoch, Hiszpanii, Turcji, Wielkiej Brytanii oraz USA). Na przełomie czerwca i lipca 2006 roku u zachodnich wybrzeży Afryki odbyło się kolejne ćwiczenie SON pk. Steadfast Jaguar na podstawie którego dokonano oceny postępów w procesie osiągania przez nie pełnej zdolności operacyjnej. 5 Jako, że miał to być ostatni egzamin wspólnej działalności komponentu morskiego, powietrznego, lądowego oraz sił specjalnych przed oficjalnym ogłoszeniem pełnej gotowości SON, rejon przeprowadzonego ćwiczenia został dobrany zgodnie z warunkami zawartymi w koncepcji SON. Kulminacyjnym elementem działań w tym ćwiczeniu była operacja strategicznego przerzutu sił z Europy w rejon archipelagu Wysp Zielonego Przylądka u wybrzeży Zachodniej Afryki. 6 Wybór rejonu działań sił ekspedycyjnych był celowym zamierzeniem, ponieważ charakteryzowały go: niekorzystne położenie geograficzne (odległość mil morskich od baz morskich Europy), występowanie złożonych warunków hydrometeorologicznych ograniczających działania siłom morskim oraz górzyste wybrzeże utrudniające siłom powietrznym i lądowym realizację zamieszczonych w scenariuszu epizodów. Oprócz sprawdzenia działalności komponentów szczegółowej weryfikacji również poddano takie elementy jak zabezpieczenie logistyczne i jego wsparcie w warunkach prowadzenia działań z dala od własnych baz morskich, a także działalność ateńskiego Międzynarodowego Centrum Koordynacji Żeglugi (ang. Athens Multinational Sealift Coordination Centre AMSCC). 7 5 Szerzej na temat planowania i organizacji ćwiczenia w: E. Przeniosło, Zmiana koncepcji ćwiczeń Sił Odpowiedzi +A- TO, Przegląd Wojsk Lądowych, 1/2008, s ; Wywiad z generałem Lance L. Smith, Naczelnym Sojuszniczym Dowódcą Transformacji w Nato Review Jesień/2006, 6 Joris Janssen Lok, +ATO Reaction Force learns final lessons, Jane s Navy International, October 2006, s W trakcie ćwiczenia Steadfast Jaguar doszło do faktycznego użycia sił. Mianowicie, władze Wysp Zielonego Przy-

3 Podsumowując ćwiczenie dowódca komponentu morskiego VII zestawu Sił Odpowiedzi NATO adm. Andrea Toscano wyraził opinię, że komponent morski jest w stanie zapewnić obecność +ATO w rejonie konfliktu (ang. disputed waters) oraz zapobiec jego eskalacji. 8 Natomiast Generał Gary Harrell 9 zauważył, że rozwinięcie Sił Odpowiedzi NATO w dużej mierze zależało od rozległego i znaczącego wkładu komponentu morskiego, który przyczynił się do osiągnięcia większości zaplanowanych celów operacji. W skład komponentu morskiego dowodzonego z pokładu LPD SPS Castilla wchodziły następujące zespoły: zespół okrętów uderzeniowych; zespół okrętów podwodnych; zespół okrętów przeciwminowych; morskie siły powietrzne. Wielonarodowy zespół obrony przeciwminowej SNMCMG1 zgodnie z zakładanym planem był sprawdzony pod kątem spójności działań w operacji połączonej. Głównym zadaniem SNMCMG1 było oczyszczenie toru wodnego na kanale między wyspami Santo Antao i Sao Vincente, a później monitorowanie sytuacji minowej realizowanej w ramach głównego zadania sił morskich określanego jako obrona morskich linii komunikacyjnych (ang. sea lines of communication SLOC. Zdolności ekspedycyjne Unii Europejskiej Decyzja o prowadzeniu przez NATO operacji pokojowej poza traktatowym obszarem sojuszu (na przykład ISAF Afganistan) oraz przygotowanie do przekazania Unii Europejskiej operacyjnej odpowiedzialności za wszystkie prowadzone przez nią od 2001 roku misje na Bałkanach wpłynęła na transformację charakteru zadań przez tę ostatnią. Przejawem tego jest realizacja programu budowania wojskowych zdolności lądka zgłosiły do Centrum Operacyjnego zarejestrowanie wstrząsów sejsmicznych na wyspie Brava. Wskutek natychmiastowej reakcji Centrum Operacyjnego w rejon wyspy skierowano dwa hiszpańskie samoloty typu Harrier wspomagane przez cztery F-16, które przeprowadziły rekonesans. Wprawdzie skala zniszczeń wywołanych trzęsieniem ziemi okazała się niewielka (cztery zawalone domy) to jednak ten niezapowiedziany epizod oraz bezzwłoczna reakcja na jego wystąpienie świadczą o właściwej organizacji SON przyp. aut. 8 K. Glassborow, Speed is of the essence for +ATO response, Jane s Navy International 11/2005, s Szef wydziału operacyjnego w Dowództwie Połączonych Sił w Brunssum. Na czas ćwiczenia Steadfast Jaguar został skierowany na okręt USS Mount Whitney skąd dowodził Siłami Odpowiedzi NATO przyp. aut. w formie tzw. grup bojowych (ang. EU Battle Groups) zgodnie z ogłoszonym Europejskim Celem Operacyjnym 2010 (ang. European Headline Goal EHG). W warunkach eskalacji konfliktu na terenie byłej Jugosławii integrujące się państwa europejskie, zdając sobie sprawę z deficytu w dziedzinie obronności oraz międzynarodowej współpracy wojskowej, przystąpiły do rozwoju koncepcji Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony (ang. European security and defence identity ESDI). Jej naczelnym założeniem było wzmocnienie pozycji UE w stosunkach międzynarodowych. 10 Budowanie tożsamości europejskiej w obrębie NATO okazało się przedsięwzięciem niezwykle trudnym, wymagającym reformy wewnętrznej Sojuszu, ponieważ dotyczyć miało współpracy wojskowej poza jego strukturami. 11 W Wiedniu w 1998 roku na spotkaniu ministrów obrony narodowej UE, George Robertson 12 przekonywał o potrzebie utworzenia nowoczesnych i mobilnych sił zbrojnych. Zgodnie z jego koncepcją siły te miały być przeznaczone do prowadzenia operacji pokojowych (głównie operacji utrzymania pokoju ang. peacekeeping) z możliwością rozlokowania i pozostawienia ich w rejonie kryzysu. Postępujący proces nabywania autonomicznych możliwości reagowania na pojawiające się sytuacje kryzysowe (poza strukturami Sojuszu Północnoatlantyckiego) znalazł swoje odzwierciedlenie w proklamowaniu Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony EPBiO (ang. European security and defence policy) podczas szczytu Rady Europejskiej w Helsinkach. Utworzenie nowych struktur EPBiO zdolnych do podjęcia działań w zakresie zapobiegania konfliktom miało być narzędziem wykonawczym w ramach WPZiB. Zasobami i instrumentami w ramach EPBiO są formowane europejskie siły szybkiego reagowania oraz cywilne zdolności reagowania kryzysowego wraz z organami zarządzającymi. 10 Działania dotyczące budowania europejskiej tożsamości zapoczątkowano w Rzymie roku podczas sesji ministrów spraw zagranicznych i obrony. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych doszło do zahamowania procesu budowania ESDI na rzecz podejmowania działań w ramach koalicji chętnych. Jednak kryzys został przełamany w momencie zmiany stanowiska Wielkiej Brytanii dotyczącego utworzenia europejskiej obrony. Kolejnym katalizatorem działań zmierzających do wzmocnienia międzynarodowej roli Unii Europejskiej była destabilizacja w regionie Europy Środkowo-Wschodniej przyp. aut. 11 R. Zięba, Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000, s Jeszcze zanim objął stanowisko Sekretarza Generalnego NATO przyp. aut. Logistyka 6/

4 Wraz z proklamowaniem w 1999 roku Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony rozpoczęto prace nad powołaniem, sformowaniem a później modernizacją międzynarodowych (europejskich) sił szybkiego reagowania (ang. European Union Rapid Reaction Force), które miały umożliwić realizację działań unijnych zawartych w Deklaracji Petersberskiej z 1992 roku. W Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa z 2003 roku istnieje zapis mówiący o tym, że z powodu rosnących zależności między państwami w dobie globalizacji linia obrony przebiega poza obszarem terytorium UE. Dlatego sformowane siły będą przeznaczone głównie do eliminacji zagrożeń dotyczących zarządzania i reagowania kryzysowego 13 oraz operacji przywracania pokoju. Uzupełnieniem działalności sił zbrojnych w ramach EPBiO jest prowadzenie operacji humanitarnych oraz akcji ratowniczych. Na posiedzeniu Rady Europejskiej w Brukseli w 2004 roku wraz z przyjęciem Europejskiego Celu Operacyjnego/Zasadniczego 2010 (ang Headline Goal) rozwinięto koncepcję budowania europejskich sił szybkiego reagowania i zainicjowano program formowania Europejskich Grup Bojowych (ang. EU s Battlegroups). Zgodnie z założeniem Grupy Bojowe w sile 1500 żołnierzy mają być gotowe do przemieszczenia w rejon konfliktu w ciągu 5-10 dni od decyzji o podjęciu operacji. 14 W koncepcji Grup Bojowych wskazuje się na potrzebę przygotowania sił do prowadzenia operacji zarządzania kryzysowego poza obszarem UE. Dla celów planistycznych przyjęto, że rejon operacji grup bojowych może znajdować się w promieniu do 6000 km wokół Brukseli. 15 Zgodnie z unijną analizą wśród państw stanowiących największe zagrożenie dla stabilności i bezpieczeństwa dominują państwa afrykańskie (Algieria, Burundi, Demokratyczna Republika Konga, Erytrea, Etiopia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Liberia, Nigeria, Somalia, Sudan, Uganda, Zimbabwe). 16 Operacyjną gotowość Grup Bojowych do działań ogłoszono z dniem 1 stycznia 2007 roku. 13 W nomenklaturze UE operacje tego typu są nazywane (ang.) Crisis Management Operations - CMO`s przyp. aut. 14 EU Battlegroup Concept, Counsil of the European Union Military Staff, Brussels 2006, s Tamże, s Dla porównania zgodnie z Zasadniczą oceną wywiadowczą Sojuszu (MC-161) obszar zagrożeń obejmuje rejon Bliskiego Wschodu, Azji Centralnej, Środkowo-wschodniej Afryki, Bałkanów oraz Kaukazu. W ten sposób UE uzyskała możliwość prowadzenia dwóch operacji jednocześnie. Na chwilę obecną dysponuje 16 Grupami Bojowymi jednak docelowo do 2010 roku ma być sformowanych 20 grup. 17 Pierwszymi państwami, które przekazały swoje jednostki do Grup Bojowych były Francja, Wielka Brytania, Włochy oraz Hiszpania. Koncepcja zakłada istnienie zarówno narodowych jak i wielonarodowych formacji, z których przynajmniej dwie w cyklu półrocznym będą znajdowały się w fazie gotowości do działań. Każda Grupa Bojowa jest zmieniana po trzykrotnym, półrocznym cyklu rotacyjnym. Jednym z determinantów uzasadniających potrzebę formowania Grup Bojowych jest usytuowanie geopolityczne Unii Europejskiej, której zewnętrzną granicę niemal w 70% wytycza morska linia brzegowa. Na tej podstawie można uznać, że działania europejskich sił zbrojnych będą miały głównie charakter ekspedycyjny. W skład sił zbrojnych delegowanych w rejon ewentualnego konfliktu podobnie jak w SON będą wchodziły komponenty: morski, powietrzny oraz lądowy. Należy przypuszczać, że trzon Grup Bojowych będą stanowiły siły morskie, których zadania nie ograniczają się jedynie do ochrony morskich granic i zapewnienia kontroli morza. Do zasadniczych zadań należą również odstraszanie, projekcja siły, zapobieganie kryzysom oraz uczestnictwo w akcjach humanitarnych. 18 Unia Europejska decydując się na powołanie Grup Bojowych określiła gotowość do szybkiej odpowiedzi i prowadzenia działań przez okres od 30 do 120 dni. Wynika z tego wniosek, że rozwinięcie Grupy Bojowej będzie zależało od mobilności komponentu morskiego oraz będącego w jego zasobach zaplecza logistycznego dla jednostek lądowych i powietrznych. 19 Należy przy tym zaznaczyć, że formowanie komponentu morskiego sił szybkiego reagowania odbywa się z dobrowolnych wkładów państw członkowskich wy- 17 Ciekawego przykładu dostarcza Norwegia, która nie jest członkiem UE, ale aktywnie uczestniczy w programie budowy Grup Bojowych. W roku 2003 rozpoczęła przekształcanie swojej Flotylli Przybrzeżnej w Norweską Grupę Zadaniową, której oddziały będą przemieszczać się na pokładach etatowych okrętów lub jednostkach transportowych linii komercyjnych - The Military Ballance 2004, s Assembly of the WEU, European defence - the role of naval power, Document nr A/1813 z dn , p EU Battlegroup Concept, op. cit., s Logistyka 6/2013

5 dzielających jednostki ze składu narodowych sił zbrojnych. W 2001 roku na konferencji planistycznej (ang. Capabilities Commitment Conference) w Brukseli państwa unijne zadeklarowały przekazanie ponad 100 tys. żołnierzy, 447 samolotów bojowych oraz 115 okrętów. 20 Minister obrony narodowej RP Bronisław Komorowski zgłosił na rzecz Europejskiego Celu Operacyjnego grupę wsparcia morskiego w składzie: dwa okręty przeciwminowe i jeden okręt ratowniczy. 21 Tabela 1. Deklaracje państw europejskich dotyczące wydzielania okrętów w ramach EHG Klasa okrętu Liczba okrętów lotniskowce 6 okręty desantowe 11 niszczyciele 9 fregaty 17 okręty podwodne 6 okręty obrony przeciwminowej 24 Razem 73 Źródło: T. Szubrycht,; Siły morskie państw europejskich wobec współczesnych wyzwań z zakresu bezpieczeństwa. Materiały konferencyjne; Interoperacyjność okrętowych sił wsparcia w aspekcie działań połączonych, Gdynia 2005, s. 35. W 2003 roku na podstawie zgłoszonych deklaracji państw europejskich w sprawie wydzielenia dostępnych okrętów do Europejskiego Celu Operacyjnego wstępnie oszacowano gotowość komponentu morskiego do wsparcia europejskich sił ekspedycyjnych (tabela 1). Okazało się, że z zadeklarowanej liczby jednostek 22 pływających można, w ograniczonym zakresie, sformować okrętowy zespół ekspedycyjny. Analiza klas okrętów zawartych w tabeli 1 pozwala wnioskować, że w typowym składzie sił ekspedycyjnych delegowanych do rejonu operacji znajdą się następujące zespoły okrętowe: zespół lotniskowcowy wraz ze stacjonującym na jego pokładzie komponentem powietrznym; zespół okrętów transportowo-desantowych transportujących żołnierzy, uzbrojenie i technikę wojskową; 20 Dane Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, Zdolności wojskowe Unii Europejskiej, 21 R. Zięba, Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, s Początkowo z zadeklarowanych przez państwa UE okrętów do europejskich sił morskich jedynie Niemcy oddelegowali swoje okręty przyp. aut. zespół okrętów uderzeniowych reprezentowany przez niszczyciele, fregaty i korwety do osłony zespołów lotniskowcowego i desantowego; zespół okrętów przeciwminowych przeznaczony do obrony przeciwminowej sił morskich na przejściu morzem i w RDB; zespół okrętów podwodnych wydzielony do osłony zespołów lotniskowcowego i transportowodesantowego. Określanie wymagań operacyjnych dla europejskich sił zbrojnych odbywało się we współpracy UE- NATO, dlatego państwa unijne budując zdolności sił ekspedycyjnych opierały się na założeniach koncepcyjnych SON. Opracowywanie oraz wdrażanie procedur taktyczno-operacyjnego użycia jednostek pływających, w tym przeciwminowych, realizowano na podstawie analizy doświadczeń, dla których bazą były międzynarodowe ćwiczenia organizowane przez NA- TO. Należy podkreślić, że w trakcie tych ćwiczeń (np. Steadfast Jaguar ) do ochrony przeciwminowej komponentu morskiego wydzielono okręty OPM ze składu marynarek wojennych państw europejskich. Siły ekspedycyjne Stanów Zjednoczonych Wskutek wyzwań XXI wieku, związanych z pojawieniem się przeciwnika asymetrycznego Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych w 2003 roku uruchomiła plan o nazwie Sea Power 21. Założeniem planu jest dostosowanie zdolności militarnych US +avy do odpowiedzi na potencjalne zagrożenia, których źródła upatrywane są w międzynarodowym terroryzmie oraz zorganizowanej przestępczości. Efektem przeprowadzanej transformacji fundamentem sił morskich US +avy będzie 37 niezależnie operujących grup uderzeniowych (ang. Independent Strike Group) w składzie 12 lotniskowcowych grup uderzeniowych (ang. Carrier Strike Group), 12 desantowych ekspedycyjnych grup uderzeniowych (ang. Amphibious Strike Group), 9 grup okrętów obrony przed bronią masowego rażenia (ang. Theater Ballistic Missile Defense Surface Action Group) oraz 4 zespołów uderzeniowych (ang. Strike Force). Zgodnie z założeniami takie przeformowanie struktur sił morskich ma umożliwić wykonanie zadań w ramach tzw. elastycznych pakietów zadaniowych (ang. force packages). W pakiecie zadaniowym użycia sił morskich w działaniach połączonych o charakterze ekspedycyjnym znajdzie się; lotniskowcowa i desantowa grupa uderzeniowa (obie opcjonalnie mogą być wspierane Logistyka 6/

6 przez grupę okrętów podwodnych) oraz dywizjon okrętów działań przybrzeżnych (ang. LCS Squadron). Manewrujące jednostki komponentu morskiego na akwenach strefy litoralnej charakteryzujących się zmiennymi głębokościami oraz urozmaiconą linią brzegową są narażone na oddziaływanie środków rażenia przeciwnika. Dlatego kontynuowany przez US +avy od 2002 roku program LCS (ang. Litoral Combat Ship Program) ma zapewnić dużą mobilność i elastyczność morskim zespołom sił ekspedycyjnych, przy jednoczesnym zachowaniu warunku, jakim jest szybkie i efektywne przeciwdziałanie środkom bojowym potencjalnego przeciwnika. Okręty LCS tworzą klasę (oraz generację okrętów nawodnych) tj. wyspecjalizowanych, wielozadaniowych jednostek do działań na wodach przybrzeżnych określanych jako wysunięty zwiadowca-myśliwy ang. hunter killer. 23 Zdolność tych jednostek obejmuje potencjał rozpoznawczy i wywiadowczy, potencjał do prowadzenia dozorowania i obserwacji, wspierania operacji specjalnych i działań blokadowych, a także obrony strefy i sił własnych. W 2008 roku wszedł do linii pierwszy okręt tej klasy USS Freedom, którego uzbrojenie jest oparte na tzw. zadaniowych modułach tj.: module zwalczania okrętów podwodnych, module zwalczania celów nawodnych oraz module wojny minowej Wspólne elementy współczesnych morskich sił ekspedycyjnych głównych aktorów politycznych Podsumowując główne założenia analizowanych koncepcji (NATO, UE oraz USA) dotyczących rozwoju zdolności potencjału militarnego pod kątem jego wykorzystania w działaniach połączonych o charakterze ekspedycyjnym zauważa się, że ich wspólną cechą jest gotowość do natychmiastowej reakcji na pojawiające się zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa (sojuszu, koalicji). Uwidacznia się to w dążeniu do zwiększenia mobilności i elastyczności komponentów sił 23 an advance scout and hunter-killer for a battle force in high-threat environments (działajacy w środowisku wysokiego zagrożenia wysunięty zwiadowca i myśliwy zespołu bojowego); J. Solomon, Lethal in the Litoral, A Smaller, Meaner LCS, USNI Proceedings, 1/2004, s ; M. Zieliński, Europejskie siły morskie, op. cit., s Wcześniej modularyzacją i standaryzacją konstrukcji okrętów i uzbrojenia zajmowały się marynarki wojenne Danii wprowadzając do służby okręt t. Standard Flex (Flyvefisken Class) oraz Niemiec opracowując koncepcję MEKO (MEhrzweck-KOmbination) przyp. aut. Logistyka 6/2013 zbrojnych szczególnie na morskich obszarach działań. Współczesne tendencje rozbudowy zdolności militarnych dotyczą zmian strukturalnych i funkcjonalnych rodzajów sił zbrojnych. Z analizy punktów krytycznych budowania zdolności sił ekspedycyjnych można wysunąć wniosek, że komponenty morski i lotniczy stanowią główny trzon tych. Potwierdzeniem tego jest powoływanie na czas operacji takich struktur sił zbrojnych, które w krótkim przedziale czasu mogą odpowiedzieć na zagrożenie pojawiające się w dowolnym miejscu na świecie. Siły oddelegowywane w rejon działań bojowych muszą jednocześnie zachować długotrwałą zdolność do prowadzenia działań, najlepiej przez cały okres trwania konfliktu (sytuacji kryzysowej). W związku z tym w ramach działań połączonych o charakterze ekspedycyjnym wyjątkowego znaczenia nabiera strategiczny transport lotniczy wraz z logistycznym zabezpieczeniem oferowanym przez komponent morski. Ich obecność jest szczególnie brana pod uwagę w trakcie takich działań niemilitarnych takich jak operacje humanitarne, wsparcie operacji ewakuacji osób nieposiadających statusu kombatanta oraz udzielania pomocy w przypadkach katastrof naturalnych i klęsk żywiołowych. 25 W ostatnim dziesięcioleciu w siłach morskich zauważalny jest trend przekształcania ich struktur organizacyjnych w tzw. pakiety zadaniowe, które służyć mają zwiększeniu mobilności, elastyczności, odporności oraz zdolności do ich użycia w operacjach połączonych i wielonarodowych. 26 Ponadto w ramach transformacji funkcjonalnej przewiduje się wykorzystanie na szerszą skalę nowoczesnych technologii, które mają wpłynąć na zwiększenie efektywności zespołów zadaniowych sił morskich stanowiących platformy dla sen- 25 Faktycznym testem użyteczności SON był udział w operacji niesienia pomocy ofiarom huraganu Katrina w USA oraz trzęsienia ziemi w Pakistanie jeszcze zanim osiągnęły pełną gotowość do działań operacyjnych. Okazało się bowiem, że w przypadku katastrof władze lokalne powołane do reagowania kryzysowego są sparaliżowane skalą zniszczeń. Wobec powyższego zewnętrzna pomoc sił ekspedycyjnych w organizowaniu wsparcia władzom lokalnym w prowadzonych przez nie działaniach ewakuacyjnoratowniczych okazuje się wielokroć decydująca. W trakcie usuwania zniszczeń spowodowanych przez huragan Katrina okręty przeciwminowe t. Avenger z użyciem sonarów kontrolowały dno na międzynarodowych liniach komunikacyjnych o długości 250 mil morskich w celu przywrócenia żeglugi międzynarodowej. przyp. autora. 26 M. Zieliński, Europejskie siły, op. cit., s. 131.

7 sorów oraz systemów walki. 27 Zgodnie z ich przeznaczeniem oraz realizowanymi zadaniami głównymi sensory oraz systemy walki można przyporządkować do trzech rodzajów modułów zadaniowych: moduł zwalczania okrętów podwodnych (ang. anti-submarine warfare module ASW); moduł zwalczania celów nawodnych (ang. antisurface warfare module ASuW); moduł wojny minowej (ang. mine warfare module MIW). Ponieważ siły morskie w konfrontacji z przeciwnikiem muszą posiadać zdolności przeciwdziałania jego środkom rażenia zapewniające swobodę manewru, dlatego wyposażanie okrętów w moduły (systemy walki) adekwatne do rodzaju zagrożenia stało się celem nadrzędnym. Z analiz konfliktów po drugiej wojnie światowej okazuje się, że miny stanowią największe niebezpieczeństwo dla jednostek pływających biorących udział w działaniach na morzu. Przeciwnik ma największą trudność z nabyciem na swoje uzbrojenie okrętów podwodnych oraz samolotów. Mniejsze problemy występują ze zdobyciem kierowanych pocisków rakietowych lub broni masowego rażenia. Jednak największe możliwości budowania swoich arsenałów wystąpią w przypadku zakupu uzbrojenia minowego. 28 Z analizy wynika, że ten rodzaj uzbrojenia stanowi największe zagrożenie porażenia sił morskich tym bardziej, że możliwości przeciwdziałaniu temu niebezpieczeństwu są współcześnie w zakresie sił organicznych ograniczone. dotychczasowe rozmieszczenie sensorów i systemów walki na okrętach ekspedycyjnego zespołu sił morskich dedykowane okręty przeciwminowe siły główne obrona przed okrętami nawodnymi rozmieszczenie sensorów i systemów walki na okrętach organicznych ekspedycyjnego zespołu sił morskich po zastosowaniu koncepcji modułowej wojny minowej zwalczania celów nawodnych zwalczania okrętów podwodnych moduły Rola i miejsce sił przeciwminowych w morskim zespole ekspedycyjnym - idea modułu wojny minowej Prowadzenie działań na wodach przybrzeżnych (litoralnych) w warunkach występowania zagrożenia minowego powoduje konieczność doposażenia (dozbrojenia) okrętów delegowanych do składu ekspedycyjnego zespołu sił morskich w środki techniczne umożliwiające: przeprowadzanie jednostek nawodnych sił organicznych po wyznaczonych torach wodnych na podstawie danych o sytuacji minowej uzyskanych z sensorów rozmieszczonych poza platformą w ramach systemu odpowiedzialnego za szybką ocenę środowiska (ang. Rapid Environmental Assessment- REA) 29 : wykonanie manewru uchylenia od wykrytych min na podstawie danych uzyskanych z systemów unikania min 30 (ang. Mine Avoidance Systems) znajdujących się na platformie. 31 Takie rozwiązanie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów ponieważ w trakcie przegrupowywania zespołu okrętowego w RDB okręty pozbawione technicznych możliwości wykrywania i unikania były narażone na niekontrolowane wejście na minę. Dlatego należy uznać ten etap budowania zdolności przeciwminowych sił organicznych za przejściową (tymczasową) formę organizowania obrony przeciwminowej zespołu. Kolejnym sposobem a zarazem etapem wdrażania technologii przeznaczonych do walki w strefie przybrzeżnej jest koncepcja budowy okrętów oparta na wspomnianej już modułowej strukturze uzbrojenia. Interesujących przykładów wdrażania tej koncepcji dostarczają siły morskie Danii wprowadzając do służby okręt t. Standard Flex (Flyvefisken Class) oraz Niemiec opracowując koncepcję MEKO (niem. obrona przed okrętami podwodnymi Rys. 1. System obrony ekspedycyjnego zespołu sił morskich dedykowany (z lewej) i modułowy (z prawej). 27 W. Wright, Modular Mission Packages Offer Asymmetric Strength, Proceedings 7/2004, s państw oficjalnie posiada miny, 30 państw zajmuje się ich produkcją natomiast 20 państw oferuje miny na sprzedaż, S.C. Truwer, +aval Minecountermeasures Lagging behind the threat?, International Defense Review 9/1995, s Sformułowana pod koniec lat 90. koncepcja REA odzwierciedlała potrzebę w zakresie pozyskiwania, przetwarzania oraz dystrybucji danych istotnych do prowadzenia działań bojowych na morzu przyp. aut. 30 systemy unikania min montowano również na okrętach podwodnych US +avy jeszcze w okresie Zimnej Wojny m.in. sonar MIDAS do wykrywania i unikania lodu i min (ang. Mine and Ice Detection Avoidance System) przyp. aut. 31 Materiały z konferencji naukowej, Polska Wizja Przyszłego Pola Walki. Udział polskiego przemysłu obronnego w zabezpieczeniu potrzeb Sił Zbrojnych RP, Ośrodek Badawczo - Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych, Warszawa 2006, rozdział 1, s. 42. Logistyka 6/

8 MEhrzweck-KOmbination w dosłownym tłumaczeniu oznacza kombinację wielu przeznaczeń). Również w polskiej myśli operacyjno-taktycznej i technicznej pojawiły się koncepcje zmian strukturalno-funkcjonalnych sił zbrojnych, które przewidują zastosowanie tzw. modułów bojowych. Moduły te mają zapewnić delegowanym siłom i środkom samodzielność i autonomiczność w zakresie dowodzenia oraz ich użycia adekwatnie do potrzeb danej operacji. 32 W proponowanych zbiorach modułów sił morskich zawierają się dwa modele użycia sił morskich: model Alfa na wszelką (najcięższą) ewentualność tzw. ciężki w wariancie wykorzystania w rejonie bliskim bądź oddalonym; model Bravo ewakuacyjno-pomocowy tzw. lekki w wariancie wykorzystania w rejonie bliskim bądź oddalonym. Niezmienną strukturę obu modeli stanowią systemy: zarządzania polem walki; rażenia/reakcji; logistyczny; manewru; osłony/przetrwania. Umieszczenie na jednostce pływającej tylko systemu unikania min nie dawało gwarancji bezpiecznego przejścia sił morskich w rejonie postawionych zagród minowych dlatego marynarki wojenne państw Sojuszu Północnoatlantyckiego mając świadomość ograniczonych zdolności sił organicznych w zakresie działań przeciwminowych zadecydowały o wyposażeniu okrętów nawodnych w systemy przeciwminowe składające się na moduły wojny minowej. Dotyczy to przede wszystkim okrętów wydzielanych zespołów zadaniowych jako wspomnianych wcześniej sił organicznych, czyli tych które wykonują zadanie główne w operacji połączonej. Z powyższego wynika, że koncepcja modułowego wyposażenia okrętów dotyczy zarówno okrętów LCS (zadaniowe moduły wojny minowej na okrętach działań przybrzeżnych) oraz jednostek nawodnych sił organicznych (moduły wojny minowej na jednostkach nawodnych sił organicznych). Zainteresowanie koncepcją modułową nie oznacza całkowitej rezygnacji ze zdolności zestawów przeciwminowych w zakresie poszukiwania i zwalczania min oferowanych przez dedykowane okręty OPM. Jednakże faktem jest, że w początkowej fazie operacji morskiej dedykowane zespoły OPM nie odpowiadają już wymaganiom współczesnego MTDW głównie 32 Tamże, rozdział 2, s Logistyka 6/2013 z powodu ich ograniczonej autonomiczności oraz małej prędkości. Ich użycie będzie konieczne dopiero po zakończeniu działań militarnych lub w trakcie ich trwania gdy wielkość RDB pozostającego pod kontrolą sił własnych pozwoli na poszukiwanie i niszczenie min poza zasięgiem środków rażenia przeciwnika. Względnie w sytuacji, gdy siły organiczne zneutralizują niebezpieczeństwo, które mogłoby im grozić ze strony przeciwnika lub walczących stron (w przypadku pełnienia funkcji jako siły rozjemcze). Obecnie wdrożenie modułów wojny minowej na jednostki organiczne stanowi punkt krytyczny integracji działań sił przeciwminowych z pozostałymi działaniami sił morskich takimi jak działania desantowe, obrona przed okrętami podwodnymi oraz nawodnymi w ramach działań połączonych. 33 Na początku 2000 roku na uzbrojenie okrętów desantowych wprowadzono śmigłowiec w uzbrojeniem przeciwminowym t. CH-60S natomiast niszczyciele t. Arleigh Burke rozpoczęto wyposażać w zdalnie sterowany system do poszukiwania min kotwicznych i dennych (ang. remote minehunting system) 34. Można przypuszczać, że siły morskie po włączeniu środków przeciwminowych wchodzących w skład modułu wojny minowej w jeden system realizacji obron będą dysponowały wszystkimi zdolnościami niezbędnymi do prowadzenia operacji na MTDW. Zabezpieczenie logistyczne sił przeciwminowych w trakcie realizacji zadań przez siły ekspedycyjne Zadaniem zabezpieczenia logistycznego sił przeciwminowych jest zapewnienie dostaw środków okrętowych i bojowych na pokład jednostek pływających zespołu przeznaczonego do likwidacji zagrożenia minowego. Zabezpieczenie logistyczne sił przeciwminowych jest przedsięwzięciem złożonym i wymagającym synchronizacji działań logistycznych z planem operacyjnym. Specyfika środowiska działań okrętów przeciwminowych narzuca ograniczenia, a nawet czyni niemożliwym przekazanie uzbrojenia trałowego, które jest wykorzystywane do poszukiwania i niszczenia min. W związku z powyższym zabezpieczenie logi- 33 J. J. Lok, Mine-countermeasures forces emerge from splendid isolation, Jane s International Defence Review, 2/2006, s M. Hewish, Mine warfare starts organic diet, Jane s International Defense Review, 3/2001, s

9 styczne zgrupowań przeciwminowych składających się jedynie z okrętów dedykowanych czyli trałowców i niszczycieli min nie może być realizowane w całości ani w strefie morskiej ani w strefie przybrzeżnej. Organizowane dla komponentu morskiego zabezpieczenie nawodne (ang. Afloat Support) dotyczy, w tym przypadku, jedynie ładunków płynnych. Wspomniane niszczyciele min i trałowce tworzą tzw. dedykowane siły przeciwminowe czyli są to wyspecjalizowane jednostki pływające, których głównym i jedynym zadaniem jest prowadzenie obrony przeciwminowej. Trałowce i niszczyciele min różnią się posiadanym uzbrojeniem co warunkuje sposób wykonywania zadań oraz konstrukcję jednostki (rysunek 2). niowe, uniwersalne, szybkie, o dużym tonażu, wyposażone w osprzęt umożliwiający przekazywania na okręt bojowy w krótkim czasie wszystkich rodzajów zapasów zaopatrzenia podczas jednego podejścia. Zastosowana metoda podawania zapasów zależy od możliwości okrętu przyjmującego. Również wydajność tankowania jest uzależniona przede wszystkim od możliwości jednostki przyjmującej, a w szczególności od parametrów konstrukcyjnych systemu paliwowego zaopatrywanego okrętu. Zabezpieczenie logistyczne sił przeciwminowych na morzu Okręt wsparcia logistycznego Okręt przeciwminowy Trały niekontaktowe Trały kontaktowe TRAŁOWIEC Stacje hydrolokacyjne holowane Stacje hydrolokacyjne podkilowe Jednorazowe pojazdy podwodne ;ISZCZYCIEL MI; Grupy płetwonurkówminerów Autonomiczne pojazdy podwodne Zdalnie sterowane pojazdy podwodne Rys 2. Uzbrojenie trałowca i niszczyciela min Przykładem działań komponentu morskiego, w którego składzie znajdował się zespół przeciwminowy było opisywane wcześniej ćwiczenie Steadfast Jaguar. Należy zaznaczyć, że żaden z wydzielonych okrętów przeciwminowych nie był wcześniej przystosowywany do tego rodzaju operacji ani pod kątem procedur taktycznych ani pod kątem taktycznotechnicznych możliwości. Strategiczne przemieszczenie komponentu morskiego do rejonu Cape Verde było znaczącym przedsięwzięciem zabezpieczenia logistycznego ponieważ jednostki obrony przeciwminowej, których wyporność nie przekraczała 750 ton wymagały ciągłych dostaw zapasów wody słodkiej i paliwa. W przypadku uszkodzenia uzbrojenia dostępne było zaplecze warsztatowe, jednak wymiana uzbrojenia na sprawne była niemożliwa. 35 Zadanie zabezpieczenia logistycznego na morzu, w tym ograniczonym zakresie, wykonywały specjalnie do tego przystosowane okręty wsparcia logistycznego (rysunek 3). Już na etapie konstrukcyjnym okręty wsparcia logistycznego są budowane jako jednostki wielozada- Okręt przeciwminowy Okręt przeciwminowy Rys. 3. Struktura zabezpieczenia logistycznego sił przeciwminowych w trakcie realizacji zadań na morzu. W składzie sił ekspedycyjnych okręty wsparcia logistycznego są przystosowane i wyspecjalizowane do wykonania następujących zadań: zaopatrywanie jednostek przeciwminowych w ruchu i na postoju metodami poziomymi FAS (ang. Fueling at sea) i RAS (ang. Replenishment at sea); przekazywanie na okręty personelu, poczty i priorytetowych przesyłek PMC (ang. Passengers, mail and cargo) metodą pionową z wykorzystaniem śmigłowców transportowych VERTREP (ang. Vertical Replenishment); przeprowadzanie remontów; ewakuacja rannych i chorych z pokładów okrętów przeciwminowych. Wadą dedykowanych okrętów przeciwminowych jest niewielka prędkość na przejściu morzem (rysunek 4). Powoduje to ograniczenie prędkości komponentu morskiego. W związku z tym marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych postanowiła wyposażyć okręty zespołu sił głównych w moduły wojny minowej tworząc grupę tzw. jednostek organicznych przystosowanych do zwalczania zagrożenia minowego. 35 J. J. Lok, +ATO Reaction Force learns final lessons, Jane s Navy International 10/2006, s. 20. Logistyka 6/

10 Zdolność realizacji OPM przez siły główne Ni t. Arleigh Burke moduły wojny minowej na jednostkach nawodnych sił organicznych TR, NiM zestawy przeciwminowe na dedykowanych jednostkach przeciwminowych zadaniowe moduły wojny minowej na okrętach działań przybrzeżnych czas dojścia do rejonu działań bojowych Rys. 4. Porównanie prędkości przeciwminowych sił dedykowanych i organicznych Jednostką organiczną przystosowaną do przenoszenia modułów zadaniowych jest specjalnie zaprojektowany okręt do działań przybrzeżnych LCS (ang. Litoral Combat Ship), którego konstrukcja umożliwia bezpieczne manewrowanie oraz szybką zmianę pozycji na akwenach płytkich, a w szczególnych sytuacjach nawet na akwenach bardzo płytkich. Okręt jest przeznaczony, podobnie jak niszczyciele (t. Arleigh Burke), do osłony zespołów lotniskowcowych oraz desantowych wchodzących do rejonu działań bojowych. 36 Możliwości zmiany konfiguracji modułów na okręcie do ściśle określonego zadania zapewnia technika ich wymiany w locie (ang. on the fly) realizowana w oparciu o bazy morskie znajdujące się na obszarach pod kontrolą sił własnych. 37 LCS Rys. 5. Filary koncepcji Sea Power 21 Źródło: który jest określany mianem Sea Power 21 i opiera się na trzech filarach (rysunek 5): ofensywnym Morskie Uderzenie (ang. Sea Strike), w którym mieszczą się zdolności do długotrwałego oddziaływania w kierunku z morza na cele rozmieszone w dowolnym miejscu poza granicami kraju (czyt. USA); defensywnym Moska Tarcza (ang. Sea Shield), rozumianym jako obrona terytorium USA w kierunku z morza na punkty stanowiące żywotne znaczenie dla interesów państwa; system bazowych platform morskich Morska Baza (ang. Sea Basing), tworząca system baz rozmieszczonych w środowisku morskim, niezależnych od sytuacji międzynarodowej. 38 Miejsce służb logistycznych w tym planie znajduje się w trzecim z wymienionych filarów Sea Basing. Przedstawiciele tych służb oceniają, że tworzenie baz zaopatrzeniowych na morzu pozwoli na elastyczniejsze użycie sił dla zażegnywania sytuacji kryzysowych i innych nieprzewidzianych zdarzeń. Pod względem organizacyjnym zaopatrzenie materiałowe sił przeciwminowych realizuje się w oparciu o punkty bazowania rozmieszczone na lądzie i morzu tj.: wysunięte punkty wsparcia logistycznego marynarki wojennej (ang. advanced logistic support site ALSS); czołowe punkty wsparcia logistycznego marynarki wojennej (ang. forward logistic site FLS). 39 Należy zaznaczyć, że tworzenie baz logistycznych na morzu w postaci FLS, czyli tych, które są usytuowane w pobliżu jednostek prowadzących działania bojowe (jednak poza granicami rejonu działań bojowych) wymagać będzie rozwoju specjalistycznych okrętów transportowo-zaopatrzeniowych. W systemie logistycznym FLS-y stanowią ostatnie ogniwo zaopatrywania pomiędzy punktami wsparcia logistycznego rozmieszczonymi na lądzie a okrętami sił organicznych wyposażonymi w moduły wojny minowej manewrującymi w rejonie działań bojowych. Koncepcja modułowego wyposażenia okrętów organicznych idealnie wpasowuje się w plan US +avy, 36 W. J. Holland, LCS a step, not an end, Proceedings 1/2007, s T. LaFleur, LCS Parts from the Past to Meet Today s +eeds, Proceedings 7/2006, s Logistyka 6/ V. Clark, Sea Power 21, USNI Proceedings 10/2002, s ; A. Koch, US +avy outlines vision for Sea Power 21 concept, Jane s Defence Weekly 24/2002, s. 30; K. Rokiciński, Bezpieczeństwo op. cit., s B. Pac, Logistyczna koncepcja bazy morskiej NATO, Rozprawa doktorska, AMW, Gdynia 2007, s. 79; A. Bursztynski, Interoperacyjność logistyczna okrętów Marynarki Wojennej RP wchodzących w skład sił morskich NATO, Rozprawa doktorska, AMW, Gdynia 2002, s. 52.

11 Wnioski W działaniach komponentu morskiego o charakterze ekspedycyjnym zabezpieczenie logistyczne nabrało szczególnego znaczenia. Przebywającym na morzu jednostkom bojowym już nie wystarcza uzupełnianie zapasów w oparciu o bazy brzegowe. Niezbędnym warunkiem osiągania założonego celu operacji morskiej stało się organizowanie zespołów składających się z jednostek wsparcia logistycznego. Zaopatrywanie w środki bojowe i okrętowe sił przeciwminowych cechuje wyjątkowa specyfika. Polega ona na podstawowych różnicach konstrukcyjnych jednostek przeciwminowych, do których zalicza się niszczyciele min, trałowce oraz jednostki sił organicznych wyposażone w moduły wojny minowej. Każdy z tych okrętów wymaga zastosowania rozmaitych technik zaopatrywania zaczynając od uzupełniania środków płynnych, poprzez wymianę personelu, a na zamianie konfiguracji uzbrojenia kończąc. Dążąc do pełnego wykorzystania właściwości taktycznych zespołu przeciwminowego organizacja okrętów wsparcia logistycznego jest nie wystarczającym warunkiem gwarantującym powodzenie operacji. Należy uwzględnić fakt, że siły przeciwminowe zawsze zajmują pozycje czołowe ugrupowania sił morskich, dlatego warunkiem koniecznym staje się budowa specjalnej konstrukcji przystosowanej do zapewnienia ciągłości dostaw czyli jednostki wsparcia logistycznego sił przeciwminowych, która mogłaby dostarczać środki okrętowe i bojowe jednocześnie bezpośrednio z pokładu i z użyciem śmigłowca jednocześnie. Streszczenie W artykule opisano strategiczne koncepcje wykorzystania potencjału militarnego do reakcji na pojawiające się sytuacje kryzysowe. Wyszczególniono zasady realizacji zadań zespołu komponentu morskiego, na rzecz którego obronę przeciwminową zapewnia zespół okrętów przeciwminowych. Na zakończenie przedstawiono najważniejsze założenia organizowania zabezpieczenia logistycznego dla okrętów dedykowanych i organicznych wchodzących w skład obrony przeciwminowej. Abstract This paper describes the concepts of strategic use of military capabilities to respond to emerging crises situations. There are specified rules for the carrying of tasks by the ships of the maritime component, for which defense against mines is ensured by minecounter measure squadron. At the end, there are included the most important principles of organizing logistical support for dedicated and organic mine counter measure vessels. Literatura 1. Bursztyński A., Kozłowski D., Zieliński M., Koncepcje zastosowania uzbrojenia modułowego w działaniach sił morskich, AMW, Gdynia Clark V., Sea Power 21, USNI Proceedings 10/ Holland W. J., LCS a step, not an end, Proceedings 1/ Glassborow K., Speed is of the essence for +ATO response, Jane s Navy International 11/ Hewish M., Mine warfare starts organic diet, Jane s International Defense Review, 3/ LaFleur T., LCS Parts from the Past to Meet Today s +eeds, Proceedings 7/ Lok J. J., +ATO Reaction Force learns final lessons, Jane s Navy International, October Pac B., Logistyczna koncepcja bazy morskiej NATO, Rozprawa doktorska, AMW, Gdynia Przeniosło E., Zmiana koncepcji ćwiczeń Sił Odpowiedzi +ATO, Przegląd Wojsk Lądowych, 1/ Solomon J., Lethal in the Litoral, A Smaller, Meaner LCS, USNI Proceedings, 1/ Szubrycht T., Siły morskie państw europejskich wobec współczesnych wyzwań z zakresu bezpieczeństwa. Materiały konferencyjne; Interoperacyjność okrętowych sił wsparcia w aspekcie działań połączonych, Gdynia Zieliński M., Kierunki transformacji sił morskich w aspekcie działań połączonych; Materiały konferencyjne, Interoperacyjność okrętowych sił wsparcia w aspekcie działań połączonych, AMW, Gdynia Zięba R., Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa Logistyka 6/