Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego

Transkrypt

1 Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego

2 Spis treści 4 1. Podstawowe obowiązki wynikające z REMIT 6 2. Postępowanie kontrolne i wyjaśniające. Kary 8 3. Obowiązek raportowania transakcji oraz danych fundamentalnych Informacja wewnętrzna Zakaz manipulacji na rynku Zakończenie 18 Zespół ds. Energii i Zasobów Naturalnych Deloitte 20 Kontakt 2

3 Szanowni Państwo, Co najmniej od późnych lat osiemdziesiątych XX wieku na szczeblu wspólnotowym podejmowane są działania zmierzające do tego, aby rynki energii elektrycznej oraz gazu ziemnego były rynkami konkurencyjnymi. Kilka dekad tych działań przyniosło efekty w postaci transformacji tych rynków, będących tradycyjną domeną zintegrowanych państwowych monopolistów. Obecnie w dużym zakresie rynkami tymi rządzą już mechanizmy konkurencyjne, a proces transformacji nadal postępuje. Katalizatorem wspomnianych transformacji są regulacje wspólnotowe. Jak dotychczas uchwalonych zostało wiele regulacji dążących do promowania konkurencji na rynkach energii. Jednymi z nich są rozporządzenia REMIT. Część obowiązków wynikających z REMIT wiąże uczestników rynku już od kilku lat. Jednocześnie problematyka REMIT nabiera obecnie szczególnej aktualności po pierwsze dlatego, iż 7 października 2015 r. weszły w życie szczegółowe obowiązki raportowania wynikające z REMIT, a kolejne wejdą w życie 7 kwietnia 2016 r., a po drugie dlatego, iż w ostatnim czasie weszła w życie nowelizacja prawa energetycznego, która wprowadziła dotkliwe sankcje za naruszenie obowiązków z tytułu REMIT oraz daleko idące uprawnienia kontrolne po stronie Prezesa URE. Jak wynika z praktyki funkcjonowania REMIT w krajach UE, zagrożenie sankcjami nie jest tylko teoretyczne. W 2015 r. na hiszpańską spółkę została nałożona kara w wysokości 25 milionów euro za manipulację na rynku energii. Natomiast w Estonii ukarany został podmiot, który nie dopełnił obowiązku podania informacji wewnętrznej do wiadomości publicznej. Niniejsze opracowanie zostało przygotowane przez osoby, które w praktyce zajmują się implementacją REMIT. Jego celem jest, aby syntetycznie przedstawić podstawowe uwarunkowania regulacyjne, które wynikają z REMIT i które powinny być uwzględniane przez uczestników rynku. Opracowanie rozpoczyna się od wyliczenia obowiązków wynikających z REMIT, a także ryzyk związanych z naruszaniem tych obowiązków. Następnie omówiono zagadnienia związane z raportowaniem transakcji oraz danych fundamentalnych. W dalszej kolejności wskazano na obowiązek publikacji informacji wewnętrznych i zakaz wykorzystywania tych informacji. Opracowanie kończy się omówieniem zakazu manipulacji na rynku. Mamy nadzieję, że informacje zawarte w przygotowanym opracowaniu ułatwią Państwu implementację wymogów REMIT w Państwa przedsiębiorstwie. Zapraszamy do lektury. Adam Jodłowski Starszy Menedżer, Deloitte Legal Konrad Szybalski Associate, Deloitte Legal Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 3

4 Nie ma sprawnie działającego rynku bez szerokiego dostępu do informacji. Ta sama zasada dotyczy także uczestników rynku energii. Jasne reguły udostępniania kluczowych informacji służą wszystkim i pozwalają budować efektywny mechanizm rynkowy. Przez ostatnie lata zrobiliśmy w Polsce ogromne postępy w zakresie poprawy przejrzystości handlu energią elektryczną i gazem. Powszechne i pewne stosowanie standardów znanych chociażby z krajów nordyckich wymaga jednak zakorzenienia w kulturze korporacyjnej oraz być może przede wszystkim szerokiej wiedzy o nich. Mam nadzieję, że oddawany w Państwa ręce swoisty przewodnik po REMIT dostarczy Państwu wiedzy, ale będą go Państwo czytać także w przekonaniu, że tworzą nowe standardy w polskiej energetyce, na których skorzystają wszyscy uczestnicy rynku. Bartłomiej Derski, wydawca serwisu WysokieNapiecie.pl 4

5 1. Podstawowe obowiązki wynikające z REMIT Zasadniczym celem REMIT 1 jest zapewnienie transparentności funkcjonowania rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz eliminacja nadużyć na tym rynku. Realizacji tego celu służy nałożenie szeregu obowiązków na tzw. uczestników rynku, czyli w praktyce wszystkie podmioty, które przeprowadzają transakcje dotyczące produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, a także niektórych z odbiorców końcowych, przedsiębiorstwa sieciowe, wytwórców, ale również operatorów magazynów gazu czy instalacji LNG. Definicja produktu energetycznego sprzedawanego w obrocie hurtowym jest szeroka, jako że obejmuje nie tylko dostawę energii elektrycznej i gazu ziemnego, ale też ich przesył oraz instrumenty pochodne dotyczące tej dostawy lub przesyłu, o ile handluje się nimi w obrocie hurtowym. 2 Obowiązki wprowadzane przez REMIT można pogrupować następująco: i. Obowiązek raportowania transakcji zawieranych na hurtowych rynkach energii oraz danych podstawowych tj. przekazywania niektórych danych związanych z produktami energetycznymi sprzedawanymi w obrocie hurtowym oraz instalacjami uczestników rynku do unijnej agencji ACER 3 oraz w pewnych wypadkach także do regulatora; 4 1 W niniejszym opracowaniu pojęcie REMIT- o ile nie wskazano inaczej - używane jest dla zbiorczego określenia aktów prawa unijnego kształtujących zasady integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii, tj.: Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii (dalej: Rozporządzenie 1227/2011 ) oraz Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) nr 1348/2014 z dnia 17 grudnia 2014 r. w sprawie przekazywania danych wdrażające art. 8 ust. 2 i 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii (dalej: Rozporządzenie Wykonawcze ). 2 Jednocześnie kontrakty na dostawę i dystrybucję energii elektrycznej lub gazu ziemnego na potrzeby klientów końcowych nie stanowią produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym. Wyjątkiem są klienci o zdolności konsumpcji powyżej 600 GWh rocznie (zob. art. 2 pkt 4) i 5) Rozporządzenia 1227/2011). 3 Por. art. 3 Rozporządzenia Wykonawczego. ACER to Agency for the Cooperation of Energy Regulators. 4 Por. art. 9 Rozporządzenia Wykonawczego. ii. Zakaz wykorzystywania informacji wewnętrznej przez uczestnika rynku zgodnie z tym zakazem osoba, która uzyskała dostęp do informacji wewnętrznej (np. w związku z wykonywaniem czynności na rzecz uczestnika rynku: jako pracownik, członek zarządu itp.), czyli poufnej informacji o potencjalnie istotnej wartości dla rynku, 5 nie może dokonywać lub zlecać w oparciu o tę informację czynności dotyczących produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, a ponadto jest zobowiązana do zachowania tej informacji w poufności; iii. Obowiązek podawania informacji wewnętrznej do wiadomości publicznej w ramach tego obowiązku uczestnicy rynku są zobowiązani do podawania niektórych informacji dotyczących ich przedsiębiorstwa lub instalacji do publicznej wiadomości, jeśli mają one znaczenie dla innych podmiotów funkcjonujących na rynku; 6 iv. Zakaz manipulacji na rynku tj. podejmowania działań, które w sposób sztuczny wpływałyby na cenę produktów energetycznych. 7 5 Zgodnie z art. 2 pkt 1 Rozporządzenie 1227/2011 chodzi o informację o szczegółowym charakterze, która nie została podana do publicznej wiadomości, która dotyczy - bezpośrednio lub pośrednio - jednego lub większej liczby produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym i która, jeżeli zostałaby podana do wiadomości publicznej, mogłaby znacząco wpłynąć na ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym. 6 Zgodnie z art. 4 ust. 1 Rozporządzenia 1227/2011, obowiązek podawania do publicznej wiadomości dotyczy zdolności i wykorzystania instalacji do produkcji, magazynowania, przesyłu energii elektrycznej lub gazu ziemnego lub zużywających energię elektryczną lub gaz ziemny bądź zdolności i wykorzystania instalacji LNG, a także ich niedostępności. 7 Zgodnie z art. 2 pkt 2 Rozporządzenia 1227/2011 przez manipulację na rynku rozumie się zawieranie jakiejkolwiek transakcji lub składanie jakiegokolwiek zlecenia dotyczących produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, które m.in. generują lub mogłyby generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały dotyczące podaży produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, popytu na takie produkty lub ich ceny, jak też rozpowszechniania poprzez media, w tym Internet, lub wszelkimi innymi sposobami informacji, która generuje lub mogłaby generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały dotyczące podaży produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, popytu na takie produkty lub ich ceny, w tym rozpowszechnianie plotek oraz fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji. Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 5

6 Do tego dochodzi szereg obowiązków pobocznych, takich jak obowiązek uzyskania specjalnego numeru ACER przez każdego uczestnika rynku. 8 Obowiązek raportowania wszedł w życie w dniu 7 października 2015 r. w odniesieniu do transakcji dokonywanych na giełdach i innych zorganizowanych platform obrotu, zaś dalsze obowiązki co do zasady dotyczące transakcji OTC wejdą w życie 7 kwietnia 2016 r. Restrykcje wynikające z pkt ii do iv powyżej obowiązują od wejścia w życie REMIT, czyli od 28 grudnia 2011 roku. Powyższe obowiązki mają swój odpowiednik w regulacjach rynku kapitałowego. W momencie prac nad REMIT na rynku polskim pojawiły się głosy, iż zakres planowanej regulacji przynajmniej w realiach polskich - przerasta rzeczywiste zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania rynku energii. Od tego czasu wiele się zmieniło. Postępująca liberalizacja rynku oraz skokowy wzrost wolumenu obrotu energią elektrycznej i rozpoczęcie obrotu gazem ziemnym na TGE, w tym na transakcjach spotowych, które są najbardziej podatne na wahania cen i manipulacje, uzasadnia - także w realiach rynku polskiego - zapewnienie rynkom energii ochrony na zasadach zbliżonych do rynku kapitałowego. Ochrona ta w pewnym przynajmniej zakresie zrównuje szansę uczestników rynku, aby niezależnie od ich pozycji, zawierać transakcje na równych zasadach, po cenie kształtowanej wyłącznie przez siłę popytu i podaży. Z kolei zakres i uciążliwość czynności wdrożeniowych zapewniających przestrzeganie obowiązku raportowania transakcji przez uczestników rynku jest co do zasady zależny od tego, czy mamy do czynienia z transakcjami zawieranymi przez giełdę lub inną zorganizowaną platformę obrotu, czy też transakcjami OTC. W pierwszym przypadku dla spełnienia obowiązku wystarczające jest zlecenie raportowania prowadzącemu giełdę lub inną zorganizowaną platformę obrotu albo wręcz jedynie upewnienie się, że podmiot za pośrednictwem którego zawiera się transakcje na giełdzie lub innej zorganizowanej platformie obrotu zlecił dokonywanie takich czynności. W przypadku transakcji OTC uczestnicy rynku będą w pierwszej kolejności musieli wdrożyć rozwiązania pozwalające im na bieżąco ewidencjonować transakcje podlegające raportowaniu, aby następnie przekazywać te dane do ACER za pośrednictwem usługodawców posiadających status Registered Reporting Mechanism (dalej: RRM ) 9 (w Polsce taką usługę świadczyć będzie TGE), względnie samodzielnie po uzyskaniu statusu RRM. Kluczowe regulacje REMIT - zakaz wykorzystywania informacji wewnętrznych, obowiązek ich publikacji i zakaz manipulacji na rynku - wyznaczają granice gry rynkowej. Na ich podstawie możliwe jest określenie dozwolonych zachowań, które pozwalają uzyskać korzystniejsze od konkurentów warunki finansowe. Jednocześnie zapewnienie przestrzegania tych regulacji przez uczestników rynku wymaga wdrożenia rozwiązań w postaci szkoleń pracowników, odpowiednich procedur wewnętrznych oraz platform raportowania. Szkolenia i procedury w praktyce wydają się nieodzowne do tego, aby zapobiegać nieświadomemu naruszeniu przepisów REMIT w zakresie informacji wewnętrznych lub naruszenia zakazu podejmowania działań, które mogą zostać zakwalifikowane jako manipulacja na rynku. 8 Art. 9 Rozporządzenia 1227/ Questions & Answers on REMIT, question III

7 2. Postępowanie kontrolne i wyjaśniające. Kary Przepisy mające na celu zapewnienie przestrzegania REMIT poprzez kontrolę ich spełnienia i ustanowienie sankcji na wypadek niedochowania obowiązków, wprowadzone zostały do porządku prawnego poprzez Nowelizację PE 10, która nadaje praktyczną doniosłość obowiązkom wynikającym z REMIT. Od tej pory bowiem niestosowanie się do obowiązków w nim określonych nieść może za sobą daleko idące konsekwencje. Jednocześnie Nowelizacja PE daje Prezesowi URE rzeczywiste kompetencje w zakresie przestrzegania zobowiązań wynikających z REMIT. Podejrzenie manipulacji, próby manipulacji na rynku lub niezgodnego z prawem wykorzystania informacji wewnętrznej stanowi podstawę do przeprowadzenia przez Prezesa URE kontroli lub postępowania wyjaśniającego. 11 Wszczęcie kontroli następuje poprzez doręczenie podmiotowi kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli wystawionego przez Prezesa URE. Osoby przeprowadzające kontrolę posiadają szerokie uprawnienia kontrolne, obejmujące m.in. prawo do wstępu zarówno do siedziby i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego jak i jego środków transportu, prawo do żądania udostępnienia akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju dokumentów i nośników informacji oraz ustnych wyjaśnień. W toku kontroli kontrolujący może korzystać z pomocy funkcjonariuszy innych organów kontroli państwowej lub Policji. Podmiot kontrolowany zobowiązany jest do udostępnienia kontrolującym środków ułatwiających przeprowadzenie kontroli, np. umożliwiających sporządzenie kopii dokumentów, zapewnienie oddzielnego pomieszczenia, udostępnienia środków łączności. Kontrola odbywać może się nie tylko w pomieszczeniach i środkach transportu należących do kontrolowanego, ale również w każdym lokalu mieszkalnym, pomieszczeniu, nieruchomości lub środku transportu nienależącym do kontrolowanego, jeśli tylko istnieje przypuszczenie, że znajdują się tam informacje 10 Ustawa z dnia 11 września 2015 roku o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, Dz.U ( Nowelizacja PE ). 11 Warto również zauważyć, że zgodnie z art. 12a ust. 4 ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych, dodanym do ustawy przez Nowelizację PE, towarowe giełdy (w praktyce TGE) mają obowiązek informować Prezesa URE o wszelkich okolicznościach, które mogą wskazywać na dojście do manipulacji na rynku. W praktyce przyczyni się to do zwiększenia wykrywalności przypadków takich naruszeń. istotne dla ustalenia stanu faktycznego. W takim przypadku Prezes URE musi jednak uzyskać zgodę sądu ochrony konkurencji i konsumentów. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, zgoda sądu może zostać wydana jeszcze przed wszczęciem postępowania kontrolnego. Wszelkie dokumenty zawierające informacje istotne ze względu na przedmiot kontroli mogą zostać zajęte na czas do 7 dni, przy czym do zajęcia takiego może dojść również w wyniku przymusowego odebrania. Wynikiem kontroli mogą być zalecenia usunięcia przez podmiot kontrolowany nieprawidłowości stwierdzonych w czasie kontroli w terminie nie krótszym niż 14 dni. W wyjątkowych przypadkach, gdy wymaga tego bezpieczeństwo obrotu lub interes inwestorów, Prezes URE może zgłosić zalecenia przed zakończeniem kontroli, wyznaczając podmiotowi kontrolowanemu termin do usunięcia nieprawidłowości krótszy niż 14 dni. Postępowanie kontrolne prowadzić może do stwierdzenie naruszenia prawa, które obarczone jest karą administracyjną dla uczestnika rynku w wysokości od zł do zł. 12 Kara ta może zostać nałożona na podmiot, który wbrew obowiązkowi: i. nie podaje informacji wewnętrznej do publicznej wiadomości; ii. nie przekazuje ACER (względnie w przypadku wykorzystywania instalacji - również Prezesowi URE) albo też przekazuje nieprawdziwe lub niepełne dane dotyczące transakcji zawieranych na hurtowych rynkach energii lub zdolności i wykorzystania instalacji związanych z funkcjonowaniem rynku energii 13 ; iii. dokonuje sprzedaży produktów energetycznych na hurtowym rynku energii bez wymaganego wpisu do rejestru uczestników rynku ACER lub nie dokonuje aktualizacji danych podanych w formularzu rejestracyjnym, bądź podaje w formularzu rejestracyjnym dane niepełne lub nieprawdziwe; iv. utrudnia przeprowadzanie czynności w postępowaniu kontrolnym lub wyjaśniającym. 12 art. 56 ust. 2g Prawa energetycznego 13 Zgodnie z art. 8 ust. 5 Rozporządzenia 1227/2011, obowiązek dotyczy zdolności i wykorzystania instalacji służących do produkcji, magazynowania, przesyłu energii elektrycznej lub gazu ziemnego lub zużywających energię elektryczną lub gaz ziemny bądź informacje dotyczące zdolności i wykorzystania instalacji skroplonego gazu ziemnego (LNG), w tym dotyczące planowanej i nieplanowanej niedostępności tych instalacji. Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 7

8 Z uwagi na fakt, że do Prawa energetycznego zostały wprowadzone przepisy karne, które zapewnić mają wyeliminowanie zachowań ingerujących w swobodne działanie rynku, Prezesowi URE została nadana kompetencja do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, którego celem jest zbadanie czy istnieją podstawy do złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Kary za popełnienie przestępstwa naruszenia przepisów wprowadzonych Nowelizacją PE przedstawione są w poniższej tabeli. Jak więc widać sankcje wynikające z Nowelizacji PE mogą być bardzo dotkliwe zarówno dla uczestników rynku, jak i dla osób fizycznych, którzy dla nich pracują lub świadczą usługi. Ich dotkliwość spowodowała, iż podmioty działające na rynku energii i gazu interesują się nie tylko nowymi regulacjami w zakresie raportowania do ACER i regulatora, ale także regulacjami, które obowiązują od 2011 r. i także objęte zostały sankcjami wynikającymi z Nowelizacji PE. Przestępstwo 1 Manipulacja na rynku Kara Grzywna do zł, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat 2 Wejście w porozumienie mające na celu manipulację na rynku Grzywna do zł 3 4 Wykorzystanie informacji wewnętrznej poprzez nabywanie lub zbywanie lub próbę nabycia lub zbycia, na rachunek własny lub na rachunek osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, których informacja ta dotyczy Jeżeli czynu, o którym mowa w pkt 3 dopuszcza się członek zarządu, rady nadzorczej, osoba posiadająca dostęp do informacji z tytułu zatrudnienia, wykonywania swojego zawodu lub obowiązków Grzywna do zł, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat Grzywna do zł, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności od 6 miesięcy do 8 lat 5 Ujawnienie informacji wewnętrznej Grzywna do zł, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do 3 lat 6 Zalecenie, w oparciu o informację wewnętrzną, nabycia lub zbycia produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, do których odnosi się ta informacja, lub nakłanianie innej osoby w oparciu o informację wewnętrzną do nabycia lub zbycia takich produktów Grzywna do zł, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do 3 lat 7 Ujawnienie tajemnicy służbowej w rozumieniu REMIT Grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do 2 lat 8 Brak przekazania Prezesowi URE przez osobę zawodowo trudniącą się pośredniczeniem w zawieraniu transakcji, informacji o każdym uzasadnionym podejrzeniu manipulacji lub próbie manipulacji na hurtowym rynku energii lub informacji o każdym uzasadnionym podejrzeniu niewłaściwego wykorzystywania informacji wewnętrznej Grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do 3 lat 8

9 3. Obowiązek raportowania transakcji oraz danych fundamentalnych 3.1. Moment wejścia w życie. Zdarzenia wymagające raportowania Moment wejścia w życie obowiązku raportowania transakcji zawieranych w obrocie hurtowym a dotyczących dostawy lub przesyłu energii elektrycznej i gazu ziemnego 14 jest zróżnicowany dla kontraktów zawieranych na zorganizowanych platformach obrotu, takich jak giełdy towarowe (co do zasady od 7 października 2015 roku 15 ), jak i poza nimi (od 7 kwietnia 2016 roku 16 ). Jednocześnie raportowanie tzw. danych fundamentalnych rozpoczyna się w istotnym dla większości uczestników rynku zakresie z dniem 7 kwietnia 2016 roku 17. Najliczniejszą grupę kontraktów, które podlegają obowiązkowi raportowania na podstawie przepisów REMIT stanowią kontrakty na dostawę energii elektrycznej lub gazu zimnego. W grupie tej mieszczą się zarówno kontrakty na fizyczną dostawę energii jak i kontrakty, których przedmiotem są instrumenty pochodne odnoszące się do energii elektrycznej lub gazu ziemnego. Obowiązek zaraportowania takich kontraktów ciąży na wszystkich stronach transakcji. Obowiązek raportowania transakcji na dostawę energii elektrycznej lub gazu ziemnego dotyczy transakcji zawieranych w obrocie hurtowym jak i transakcji zawieranych z odbiorcami energii, w zakresie w jakim energia dostarczana jest do pojedynczej jednostki odbiorczej posiadającej możliwość techniczną niezbędną do zużycia 600 GWh/rok lub więcej 18. Jednocześnie tacy odbiorcy są zobowiązani poinformować spółkę, od której dokonują zakupu o ich zdolności konsumpcyjnej w zakresie energii elektrycznej i gazu ziemnego 19. Zgodnie z metodologią liczenia zdolności konsumpcyjnej prezentowaną przez ACER, jeśli odbiorca końcowy ma jeden kontrakt na dostawę energii do wszystkich swoich zakładów, a tylko w przypadku jednego zakładu zdolność konsumpcji przekracza 600 GWh rocznie, cały ten kontrakt podlega raportowaniu. Jeśli jednak odbiorca końcowy posiada oddzielne kontrakty dla swoich zakładów, raportowaniu podlegał będzie tylko ten, na podstawie którego energia dostarczana jest do zakładów, których zdolność konsumpcji przekracza 600 GWh rocznie 20. W zakresie raportowania kontraktów dotyczących transportu gazu ziemnego lub energii elektrycznej REMIT rozróżnia następujące kontrakty: i. zawarte w wyniku pierwotnej alokacji zdolności przesyłowych przez operatora systemu przesyłowego; ii. zawarte między uczestnikami rynku na rynkach wtórnych; iii. opcje, kontrakty terminowe typu futures, swapy i wszystkie inne instrumenty pochodne dotyczące kontraktów odnoszących się do przesyłu energii elektrycznej lub gazu ziemnego w Unii 21. Pierwsze najpopularniejsze kontrakty (pkt i powyżej) raportowane są przez operatora systemu przesyłowego 22. Na uczestnikach rynku ciąży natomiast obowiązek raportowania dwóch pozostałych rodzajów kontraktów (pkt ii iii powyżej) 23 w sposób co do zasady analogiczny do kontraktów na dostawę energii elektrycznej lub gazu ziemnego. Raportowaniu podlega nie tylko zawarcie kontraktu, ale również wprowadzenie do niego zmian jak i jego rozwiązanie. Jeśli więc tytułem przykładu strony zawrą kontrakt OTC na dostawę energii elektrycznej na okres 12 miesięcy, a w trakcie trwania tego okresu, zostanie zmieniona przez strony ilość dostarczonej energii, informacja o takiej zmianie kontraktu będzie musiała zostać przekazana do ACER. Jednocześnie osobnemu raportowaniu podlegają także wykonania, do których doszło na podstawie zaraportowanej uprzednio umowy. Raportowaniu podlegają również dane fundamentalne, który to obowiązek został przedstawiony poniżej. 14 Art. 3 ust. 1 lit. a oraz lit b Rozporządzania Wykonawczego. 15 Art. 12 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 Rozporządzenia Wykonawczego. 16 Art. 12 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 3 Rozporządzenia Wykonawczego. 17 Art. 12 ust. 2 Rozporządzenia Wykonawczego. 18 Art. 3 ust. 1 lit. a pkt vii. Rozporządzenia Wykonawczego. 19 Art. 3 ust. 2 Rozporządzenia Wykonawczego. 20 Questions & Answers on REMIT, question III Art. 3 ust. 1 lit. b Rozporządzenia Wykonawczego. 22 Art. 6 ust. 2 Rozporządzenia Wykonawczego. 23 Art. 6 ust. 3 Rozporządzenia Wykonawczego. Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 9

10 3.2. Kanały raportowania Należyte wypełnienie obowiązku raportowania transakcji oraz danych fundamentalnych wymaga od przedsiębiorcy podjęcia działań przygotowawczych. Zakres tych działań jest istotnie mniejszy w odniesieniu do raportowania transakcji zawartych przez uczestników rynku 24 na zorganizowanych platformach obrotu (giełdach towarowych, platformach kojarzących transakcje itp.). Podmioty prowadzące takie platformy mają obowiązek zapewnić świadczenie usługi raportowania danych do ACER 25. Jeśli więc dany uczestnik rynku zawiera transakcję za pośrednictwem Towarowej Giełdy Energii S.A. (dalej: TGE ), to TGE będzie raportować te transakcje na podstawie zlecenia 26. Uczestnik rynku może również samodzielnie raportować transakcje zawierane na zorganizowanej platformie obrotu. Tym niemniej, aby dokonywać samodzielnego zgłaszania transakcji (czy to własnych czy w imieniu osoby trzeciej) konieczne jest uzyskanie nadawanego przez ACER statusu RRM 27. Można oczekiwać, iż wygoda jaką zapewnia korzystanie z usługowego zgłaszania transakcji na zorganizowanych platformach obrotu, względnie koszty i nakłady organizacyjne związane z samodzielnym pozyskaniem statusu RRM spowodują, iż samodzielne raportowanie takich transakcji przez uczestników rynku będzie należało do rzadkości. Potwierdzeniem tej tezy jest fakt, iż jak wynika z informacji publikowanych przez ACER - dotychczas żaden z podmiotów dokonujących transakcji na TGE nie zdecydował się na samodzielne raportowanie transakcji giełdowych. 28 Zakres niezbędnych przygotowań po stronie przedsiębiorców przedstawia się inaczej w odniesieniu do raportowania danych o transakcjach zawieranych poza zorganizowanymi platformami obrotu, a także raportowania danych fundamentalnych. W odróżnieniu bowiem od transakcji zawieranych za pośrednictwem zorganizowanych platform obrotu, w przypadku których podmiot prowadzący platformę z natury rzeczy ma dostęp do wszystkich danych wymagających zaraportowania, w tym przypadku to na przedsiębiorcy będzie ciążył obowiązek zebrania informacji wymagających zaraportowania. Innymi słowy to uczestnik rynku będzie musiał zmapować całość zdarzeń w ramach jego działalności, które podlegają raportowaniu, a także wprowadzić rozwiązania (procedury, systemy IT itp.), które zapewnią bieżące ewidencjonowanie szeregu informacji dotyczących tych zdarzeń. Dopiero wtedy uczestnik rynku będzie mógł zapewnić bieżące wykonywanie obowiązku raportowania. Nie ma tu istotnego znaczenia, iż również te dane mogą być zgłaszane do ACER za pośrednictwem RRM oferującego usługę raportowania (taka usługa również będzie oferowana przez TGE). Działający usługowo RRM będzie bowiem jedynie przekazywał dane zgłoszone przez uczestnika rynku. 24 W tym zakresie zwrócić należy uwagę, że obowiązkiem raportowania jest objęty również finalny odbiorca, który zakupuje energię elektryczną na zorganizowanej platformie obrotu. W stosunku do tego podmiotu nie ma znaczenia, że jego zakup nie ma na celu dalszej odsprzedaży, ale konsumpcję zakupionej energii (Questions & Answers on REMIT, question III.2.2.). Jeśli więc finalny odbiorca jest członkiem giełdy i zakupuje on za jej pośrednictwem energię na własny użytek, kontrakt giełdowy zawarty na TGE podlega raportowaniu. 25 Art. 6 ust. 1 Rozporządzenia Wykonawczego. 26 Por. TGE, Regulamin RRM Towarowej Giełdy Energii S.A. Tekst jednolity ogłoszony przez Zarząd Towarowej Giełdy Energii S.A. w dniu 13 lipca 2015 r. Uchwałą Nr 151/38/15, który wszedł w życie z dniem 15 lipca 2015 roku. 27 Questions & Answers on REMIT, question III Zgodnie z danymi publikowanymi przez ACER na dzień przygotowania niniejszego opracowania jedynym RRM w Polsce jest TGE. 10

11 3.3. Podział na kontrakty standardowe i niestandardowe Podstawowe znaczenie na gruncie REMIT ma podział kontraktów na kontrakty standardowe i kontrakty niestandardowe. Pierwsza nazwa używana jest do określenia kontraktu dotyczącego produktu energetycznego sprzedawanego w obrocie hurtowym, dopuszczonego do obrotu na zorganizowanej platformie obrotu, niezależnie od tego czy transakcja faktycznie ma miejsce na zorganizowanej platformie obrotu (np. za pośrednictwem TGE) czy też nie 29. Kontraktem niestandardowym jest natomiast kontrakt dotyczący produktu energetycznego sprzedawanego w obrocie hurtowym, który nie jest kontraktem standardowym 30. Jak wynika z powyższego, kontraktem standardowym może być zarówno kontrakt, który zawarty został za pośrednictwem zorganizowanej platformy obrotu jak i poza nią. Zgodnie z wykładnią REMIT przyjętą przez ACER dla uznania, iż dany kontrakt OTC jest kontraktem standardowym wymagane jest, aby opiewał na dostawę produktu energetycznego na ten sam rynek, co analogiczny kontrakt, który może być zawarty poprzez zorganizowaną platformę obrotu. Dla przykładu: jeśli na podstawie kontraktu terminowego miesięcznego na dostawę energii elektrycznej, zawieranego za pośrednictwem zorganizowanej platformy obrotu dostawa ma nastąpić w kraju A, to kontrakt OTC o analogicznych parametrach z dostawą w kraju A również będzie kontraktem standardowym. 31 Jak wynika z przedstawionych definicji, kontraktami niestandardowymi mogą być jedynie kontrakty zawierane poza zorganizowanymi platformami obrotu nigdy kontrakt zawarty na zorganizowanej platformie obrotu nie będzie uznany za kontrakt niestandardowy Terminy raportowania transakcji Rozróżnienie na kontrakty standardowe i niestandardowe ma decydujące znaczenie przy ustalaniu terminów raportowania transakcji. Kontrakty standardowe podlegają raportowaniu nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu zawarcia kontraktu 32. Ma to istotne znaczenie praktyczne. Uczestnicy będą musieli wdrożyć rozwiązania, które pozwolą im zidentyfikować to, iż dany kontrakt zawarty poza zorganizowaną platformą obrotu, jest kontraktem standardowym. Rozwiązania te powinny jednocześnie pozwolić na błyskawiczne przekazanie danych do RRM, który uprawniony jest do przekazywania danych do ACER. Termin raportowania kontraktów niestandardowych jest dłuższy i wynosi miesiąc od dnia zawarcia kontraktu 33. W tym czasie niezbędne jest przetworzenie danych zawartych w kontrakcie na format, w którym następuje raportowanie a określony w załączniku do Rozporządzenia Wykonawczego i opracowaniach wydanych przez ACER oraz przekazanie danych do podmiotu uprawnionego do przekazywania danych ACER (RRM). Omawiając zagadnienie terminów raportowania transakcji, zwrócić należy uwagę, że jeżeli całkowity wolumen i cena dostawy nie są znane w momencie zawierania umowy czy składania zlecenia w ramach umowy ramowej, to dane te powinny zostać zaraportowane w ciągu miesiąca 34, który to termin rozpoczyna bieg od momentu, w którym znana jest obu stronom transakcji ilość dostarczonej energii i wynagrodzenie należne dostawcy z tytułu realizacji zlecenia Art. 2 pkt 2 Rozporządzenia Wykonawczego. 30 Art. 2 pkt 3 Rozporządzenia Wykonawczego. 31 Por. ACER, REMIT Transaction Reporting User Manual (TRUM) Version 2.0, 30 September 2015 (dalej: TRUM ), str Art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Wykonawczego. 33 Art. 7 ust. 4 Rozporządzenia Wykonawczego. 34 Art. 7 ust. 4 Rozporządzenia Wykonawczego. 35 Momentem tym będzie najpóźniej dzień wystawienia faktury obejmującej zapłatę za dostarczoną energię. TRUM, str. 20. Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 11

12 3.5. Raportowanie na żądanie ACER O ile obowiązek raportowania opisanych powyżej transakcji powstaje z mocy prawa, tzn. nie jest potrzebna jakakolwiek czynność ACER czy Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, aby na uczestniku rynku ciążyły wskazane obowiązki, to istnieją typy kontraktów, które powinny zostać zaraportowane jedynie w sytuacji kiedy wystąpi o to ACER. W zakresie tym mieszczą się kontrakty wewnątrzgrupowe, kontrakty na fizyczną dostawę energii elektrycznej wyprodukowanej przez pojedynczą jednostkę produkcyjną o mocy równej lub mniejszej niż 10 MW lub przez jednostki produkcyjne o połączonej mocy równej lub mniejszej niż 10 MW, kontrakty na fizyczną dostawę gazu ziemnego wyprodukowanego przez instalację produkcyjną gazu ziemnego o mocy produkcyjnej równej lub mniejszej niż 20 MW oraz kontrakty na usługi bilansujące w zakresie energii elektrycznej i gazu ziemnego Raportowanie danych fundamentalnych Oprócz raportowania wskazanych powyżej kontraktów, REMIT nakłada również obowiązek raportowania danych fundamentalnych, tj. informacji dotyczących zdolności i wykorzystania instalacji służących produkcji, przesyłowi energii elektrycznej lub zużywających energię elektryczną jak i służących przesyłowi gazu ziemnego 38. W praktyce obowiązki jakie ciążą w tym zakresie na uczestnikach rynku nie powinny być istotnym obciążeniem z uwagi na fakt, że do raportowania zdecydowanej większości informacji zobowiązane są instytucje działające na poziomie unijnym bądź też operatorzy instalacji. Jedyne obowiązki w zakresie raportowania danych fundamentalnych ciążyć mogą na podmiotach wykonujących działalność w zakresie rozładunku i przeładunku LNG 39 bądź w zakresie magazynowania gazu ziemnego 40. W odniesieniu do wymienionych kontraktów uczestnicy rynku powinni więc przedsięwziąć odpowiednie czynności archiwizacyjne tak, aby w przypadku wystąpienia przez ACER ze stosownym żądaniem, spółka była w stanie przekazać dane w zakreślonym terminie. Wskazać jednak należy, że uczestnicy rynku mają wydłużony czas na przygotowanie się do ewentualnego raportowania wskazanych kontraktów. Zgodnie z obecnym stanowiskiem ACER, nie będzie wymagane raportowanie powyższych kontraktów przed 1 stycznia 2017 roku Art. 4 ust. 1 Rozporządzenia Wykonawczego. 37 ACER, No-action Relief: List of contracts reportable at request of the Agency, Ljubljana, 7 January 2015, nr ACER-VZ-pp Por. art. 8 ust. 1, art. 9 ust. 1 Rozporządzenia Wykonawczego. 39 Art. 9 ust. 5 Rozporządzenia Wykonawczego. 40 Art. 9 ust. 9 Rozporządzenia Wykonawczego. 12

13 4. Informacja wewnętrzna 4.1. Pojęcie informacji wewnętrznej Określone dane stanowią informację wewnętrzną, jeżeli spełniają łącznie dwie grupy przesłanek. Przede wszystkim potencjalną informację wewnętrzną stanowić będzie informacja, która: i. powinna być podana do publicznej wiadomości zgodnie z obowiązującymi przepisami (względnie także umowami lub zwyczajami obowiązującymi na danym hurtowym rynku energii, w zakresie, w jakim taka informacja mogłaby znacząco wpłynąć na ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym); 41 ii. dotyczy zdolności i wykorzystania instalacji służących produkcji, magazynowaniu lub przesyłowi energii elektrycznej lub gazu ziemnego lub zużywających energię elektryczną lub gaz ziemny, lub informację dotyczącą zdolności i wykorzystania instalacji skroplonego gazu ziemnego (LNG), w tym również planowanej i nieplanowanej niedostępności tych instalacji; iii. jest informacją, na której rozsądny uczestnik rynku mógłby częściowo oprzeć swoją decyzję o zawarciu transakcji lub złożeniu zlecenia dotyczących produktu energetycznego sprzedawanego w obrocie hurtowym. 42 Aby określone dane stanowiły potencjalnie informację wewnętrzną wystarczające jest, iż spełniają którekolwiek z kryteriów wskazanych powyżej. Tytułem przykładu za spełniającą pierwsze kryterium należy uznać informację dotyczącą planowanej niedostępności instalacji produkującej energię elektryczną nawet, jeśli jej podanie do publicznej wiadomości nie jest wymagane na podstawie przepisów odrębnych. 41 Rozporządzenie 1227/2011 referuje w tym przypadku do (i) informacji, co do której istnieje wymóg podania do publicznej wiadomości zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 714/2009 w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej i Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego, w tym również do wytycznych i kodeksów sieci przyjętych na podstawie tych rozporządzeń; (ii) informacji, co do której istnieje wymóg ujawnienia zgodnie z przepisami ustawowymi lub regulacyjnymi na szczeblu unijnym lub krajowym, z zasadami rynkowymi oraz umowami lub zwyczajami obowiązującymi na danym hurtowym rynku energii, w zakresie, w jakim taka informacja mogłaby znacząco wpłynąć na ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym. 42 Art. 2 pkt 1 Rozporządzenia 1227/2011. Dodatkowo, wyselekcjonowane na podstawie pierwszego kryterium dane będą stanowiły informacje wewnętrzne wyłącznie o ile będą informacjami: i. o szczegółowym charakterze, ii. które nie zostały podane do publicznej wiadomości, iii. które dotyczą - bezpośrednio lub pośrednio - jednego lub większej liczby produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, iv. które jeżeli zostałyby podane do wiadomości publicznej, mogłyby znacząco wpłynąć na ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym 43. Co istotne, dla uznania, że określona informacja stanowi informację wewnętrzną niezbędne jest łączne spełnienie czterech opisanych powyżej warunków. Innymi słowy nawet, jeśli tytułem przykładu informacja jest szczegółowa i dotyczy zdolności i wykorzystania instalacji służących produkcji energii elektrycznej, a podana do publicznej wiadomości mogłaby wpłynąć na ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, ale jedynie nieznacząco, to nie będzie ona zakwalifikowana jako informacja wewnętrzna w rozumieniu REMIT. Zgodnie z treścią REMIT informacja ma szczegółowy charakter, jeśli wskazuje na zbiór istniejących okoliczności, których zaistnienia w uzasadniony sposób można się spodziewać lub na wydarzenie, które wystąpiło lub którego wystąpienia można w uzasadniony sposób się spodziewać a także, jeśli jest ona wystarczająco konkretna, aby umożliwić wyciągnięcie wniosku dotyczącego możliwego wpływu tego zbioru okoliczności lub wydarzenia na ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym 44. Innymi słowy, dla uznania informacji za szczegółową jest niezbędne, by dotyczyła okoliczności lub zdarzenia, które nastąpiły lub prawdopodobnie nastąpią oraz to, żeby informacja pozwalała na wyciągnięcie wniosków w zakresie wpływu tych zdarzeń lub okoliczności na cenę energii elektrycznej lub gazu ziemnego. 43 Art. 2 ust. 1 Rozporządzenia 1227/ Art. 2 ust. 1 Rozporządzenia 1227/2011. Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 13

14 Kolejną cechą informacji wewnętrznej jest to, iż nie została podana do wiadomości publicznej. Informację można uznać za podaną do publicznej wiadomości, jeżeli jest ona dostępna dla potencjalnie nieograniczonej ilości osób. W tym względzie bez znaczenia jest po pierwsze czy ktokolwiek został odbiorcą tej informacji oraz kto ujawnił taką informację. Nie spełnia warunku podania do publicznej wiadomości upublicznienie informacji jedynie ograniczonemu kręgowi osób, które uczestniczą w zamkniętej platformie wymiany informacji 45 - informacja upubliczniona wyłącznie w ten sposób nie przestaje posiadać przymiotu informacji wewnętrznej w rozumieniu Rozporządzenia 1227/2011. Informacja wewnętrzna powinna dotyczyć produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym. ACER wskazuje że informacje, z którymi wiąże się prawdopodobieństwo wystąpienia znaczącego wpływu na ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym to: i. informacje takiego rodzaju, które w przeszłości znacząco oddziaływały na ceny produktów energetycznych; ii. informacje, które są uwzględniane w raportach analityków oraz profesjonalnych publikacjach jako mogące wpływać na ceny produktów energetycznych; 4.2. Zakaz wykorzystywania informacji wewnętrznych Zakazem wykorzystywanie informacji wewnętrznych objęci są członkowie zarządów, rad nadzorczych, udziałowcy jak i wszystkie osoby, które uzyskały dostęp do informacji wewnętrznych z tytułu zatrudnienia, wykonywania swojego zawodu lub obowiązków, a nawet inne osoby, które nie będąc powiązani z konkretnym podmiotem generującym informacje wewnętrze, wiedzą lub powinny wiedzieć, że określone dane stanowią informacje wewnętrzne w rozumieniu rozporządzeń REMIT. 48 W przypadku, gdy uczestnikiem rynku jest osoba prawna, zakazem objęte są też osoby fizyczne, które biorą udział w podejmowaniu decyzji o przeprowadzeniu transakcji na rachunek tej osoby prawnej. 49 Wszystkie wymienione osoby nie mogą wykorzystywać takich informacji poprzez nabywanie lub zbywanie lub próbę nabycia lub zbycia, na rachunek własny lub na rachunek osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, których informacja ta dotyczy 50. Nie mogą oni również przekazywać takich informacji osobom trzecim, w tym w celu nabycia przez takie osoby produktów energetycznych. 51 iii. informacje, które w przeszłości dany uczestnik rynku traktował jako informacje wewnętrzne; iv. informacje, które inni uczestnicy rynku racjonalnie traktowali jako informacje wewnętrzne. 46 Co istotne, REMIT nie narusza interesów uczestników rynku, związanych z posiadaniem własnych analiz budowanych na informacjach wewnętrznych i ocenie rynku. W żadnym razie bowiem informacji wewnętrznej nie będą stanowiły informacje dotyczące własnych planów i strategii handlowych uczestnika rynku ACER, Guidance on the application of Regulation (EU) No 1227/2011 of the European Parliament and of the Council of 25 October 2011 on wholesale energy market integrity and transparency, 3 edycja, uaktualniona, 3 czerwca 2015 roku (dalej: Guidance ), str Guidance, str Motyw 12 Rozporządzenia 1227/ Art. 3 ust. 1 Rozporządzenia 1227/ Art. 3 ust. 5 Rozporządzenia 1227/ Art. 3 ust. 2 w zw. z art. 3 ust. 1 lit. a Rozporządzenia 1227/ Art. 3 ust. 1 lit. b, c Rozporządzenia 1227/

15 4.3. Obowiązek podawania informacji wewnętrznej do wiadomości publicznej Uczestnicy rynku zobowiązani są podać do publicznej wiadomości posiadane przez nich informacje wewnętrzne dotyczące przedsiębiorstwa lub instalacji, których dany uczestnik rynku (lub jednostka dominująca albo jednostka z nim powiązana) jest właścicielem, które kontroluje lub którymi zarządza 52. Przepisy zastrzegają, iż podanie do publicznej wiadomości powinno być skuteczne i dokonane w odpowiednim terminie. Praktyką wykształconą w niektórych krajach jest publikacja informacji wewnętrznej na platformach wymiany informacji. Platformy takie istnieją np. dla rynku niemieckiego 53 czy francuskiego 54. Polski odpowiednik takich portali 55 jest obecnie rozbudowywany i nie posiada jeszcze wszystkich funkcjonalności pozwalających na publikację wszystkich informacji wewnętrznych. Pomimo tego, że REMIT nie precyzuje sposobu publikacji informacji wewnętrznych poprzez wprowadzenie obowiązku podania informacji na platformach wymiany informacji, takie rozwiązanie jest preferowane przez ACER 56. Jeśli taka platforma jednak nie istnieje, uczestnicy rynku powinni opublikować informacje wewnętrze na swoich stronach internetowych z zachowaniem minimalnych wymagań, z których najważniejsze to: (i) zapewnienie takiej samej możliwości dostępu każdemu zainteresowanemu podmiotowi, bez jakichkolwiek opłat; (ii) zastosowanie formatu RSS; (iii) utrzymanie dostępu do danych archiwalnych przez okres minimum 2 lat; (iv) prowadzenie w języku krajowym (polskim) oraz po angielsku. 57 Zaletą korzystania z zorganizowanych platform informacyjnych jest ograniczenie odpowiedzialności uczestnika rynku za problemy techniczne dotyczące ujawniania informacji. Jeśli informacja została przekazana prowadzącemu platformę zgodnie z wymogami REMIT, w taki sposób, że możliwe było jej ujawnienie we właściwym czasie, uczestnik rynku nie odpowiada za nieopublikowanie informacji, jeżeli było to wynikiem problemów technicznych po stronie prowadzącego platformę. Jeżeli jednak trudności z opublikowaniem informacji utrzymują się po stronie prowadzącego platformę, uczestnik rynku zobowiązany jest do opublikowania informacji we własnym zakresie. 58 W swoich wytycznych ACER wskazuje na zakres informacji, które powinny być przedmiotem upublicznienia (data wygenerowania informacji, rynek którego dotyczy informacja, aktywo którego dotyczy informacja itp.). 59 Dodatkowo niektóre z typów informacji wewnętrznej związane są z niepewnością co do okoliczności dotyczących raportowanego zdarzenia, jako że odnoszą się do zdarzeń przyszłych (np. moment przywrócenia pełnej mocy źródła, która to niedyspozycyjność związana jest z problemami technicznymi). W takiej sytuacji wymóg podania do wiadomości publicznej informacji wewnętrznej jest spełniony, jeżeli uczestnik rynku podał informacje najbardziej rzetelne na moment publikacji informacji i dokonał ich modyfikacji w chwili, w której uzyskał dane świadczące o zmianie założeń, na których oparł poprzednią publikację informacji wewnętrznej. 60 REMIT nie definiuje pojęcia upublicznienia w odpowiednim czasie. Zgodnie z wytycznymi ACER informacja wewnętrzna powinna co do zasady zostać upubliczniona tak szybko, jak jest to możliwe, w niektórych przypadkach nie później jednak niż w ciągu godziny od powstania informacji wewnętrznej. 61 W szczególności zwrócić należy uwagę, aby informacja wewnętrzna została upubliczniona przed dokonaniem transakcji związanej z taką informacją. Działanie przeciwne może stanowić o naruszeniu zakazu wykorzystywania informacji wewnętrznych Art. 4 ust. 1 Rozporządzenia 1227/ Guidance, str Guidance, str Guidance, str Guidance, str Guidance, str Guidance, str Guidance, str. 46. Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 15

16 Co istotne, uczestnik rynku może, na własną odpowiedzialność, w drodze wyjątku opóźnić podanie informacji wewnętrznej do wiadomości publicznej, aby nie naruszyć swych uzasadnionych interesów, pod warunkiem, że takie opóźnienie prawdopodobnie nie wprowadzi w błąd opinii publicznej i pod warunkiem że jest on w stanie zapewnić poufność tej informacji oraz nie podejmuje w oparciu o tę informację decyzji dotyczących obrotu produktami energetycznymi sprzedawanymi w obrocie hurtowym. W takim przypadku uczestnik rynku niezwłocznie przekazuje tę informację wraz z uzasadnieniem opóźnienia podania jej do wiadomości ACER 63. Notyfikację taką należy złożyć za pomocą elektronicznego formularza 64. Wbrew brzmieniu przepisów Rozporządzenia 1227/2011, notyfikacji takiej nie trzeba obecnie przekazać bezpośrednio do URE, ponieważ Prezes URE posiada dostęp do powyższego serwisu Art. 4 ust. 2 Rozporządzenia 1227/ Por. 16

17 5. Zakaz manipulacji na rynku Zakaz manipulacji na rynku obejmuje dwie kategorie zdarzeń. W pierwszej kolejności manipulacja na rynku może przybrać formę zawarcia transakcji lub złożenia zlecenia dotyczących produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym: i. które generują lub mogłyby generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały dotyczące podaży lub produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, względnie ich ceny; ii. poprzez którą to transakcję lub zlecenie osoba lub osoby działające w porozumieniu kształtują lub próbują kształtować cenę jednego lub kilku produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym na sztucznym poziomie; 66 lub iii. które stosują lub próbują stosować fikcyjne mechanizmy lub wszelkie inne formy oszustwa lub podstępu, które generują lub mogłyby generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały dotyczące podaży produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, popytu na takie produkty lub ich ceny. 67 Ponadto zakazaną manipulacją na rynku jest rozpowszechnianie informacji, która generuje lub mogłaby generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały dotyczące podaży lub popytu na produkty energetyczne sprzedawane w obrocie hurtowym, względnie ich ceny, jak również rozpowszechnianie plotek oraz fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji, jeżeli osoba je rozpowszechniająca wiedziała lub powinna była wiedzieć, że informacja ta jest fałszywa lub wprowadza w błąd. 68 Warto wskazać, iż na podstawie rozporządzeń REMIT zakazane są również próby manipulacji na rynku. 66 Wyjątkiem jest sytuacja, w której osoba zawierająca taką transakcję lub składająca takie zlecenie wykaże, że przyczyny jej działania są zgodne z prawem, a taka transakcja lub takie zlecenie są zgodne z praktykami rynkowymi przyjętymi na danym hurtowym rynku energii. 67 Art. 2 pkt 2 Rozporządzenia 1227/ Art. 2 ust. 2 Rozporządzenia 1227/2011. Poniżej wskazano przykłady zachowań, które w ocenie ACER stanowią manipulację na rynku (próbę manipulacji na rynku): i. złożenie oferty zakupu / sprzedaży określonego wolumenu po cenie wyższej / niższej niż wcześniejsze oferty, nie z zamiarem zakupu / sprzedaży wolumenu po określonej cenie, ale z motywacją ukształtowania przekonania uczestników rynku co do wielkości popytu / podaży na produkty po określonej cenie. Po złożeniu oferty, a przed jej realizacją, jest ona wycofywana (wariantem niniejszej metody jest złożenie oferty na mały wolumen, której realizacja po niekorzystnej dla uczestnika rynku cenie, zostanie zrekompensowana przez inne zawarte przez niego transakcje); 69 ii. zawarcie transakcji zamykającej dzień notowań, celem ustalenia ceny końcowej w danym dniu. Taktyka taka może być szczególnie zauważalna w dniu, na który ustalane są wskaźniki indeksów; 70 iii. zawarcie transakcji na zorganizowanej platformie obrotu przez dwa podmioty, które wcześniej uzgodniły jej warunki w celu uzyskania korzyści podatkowych lub wykluczenia z rynku innych uczestników; 71 iv. rozpowszechnienie informacji za pośrednictwem internetu albo wydanie oświadczenia prasowego zawierającego fałszywe albo wprowadzające w błąd oświadczenie o produkcie energetycznym dopuszczonym do obrotu na zorganizowanej platformie obrotu. 72 Jak widać zakres działań, które mogą być uznane za manipulację na rynku jest bardzo zróżnicowany. Ponadto o tym czy dane działanie może być zakwalifikowane jako manipulacja na rynku (lub jej próba) decyduje również lokalna specyfika danego rynku energii. W konsekwencji jest mało prawdopodobne, aby przedsiębiorca mógł ustrzec się przed naruszeniem wspomnianego zakazu wyłącznie poprzez wdrożenie odpowiednich procedur. W praktyce zasadne wydaje się również okresowe szkolenie pracowników w celu zaznajomienia ich z działaniami, które mogą potencjalnie zostać uznane za naruszenie zakazu manipulacji na rynku. 69 Guidance, p Guidance, p Guidance, p Guidance, p. 40. Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 17

18 6. Zakończenie Ścisłe przestrzeganie przez uczestnika rynku uregulowań dotyczących informacji wewnętrznych, manipulacji na rynku oraz raportowania danych uzasadnione jest przez dotkliwe sankcje administracyjne i karne, które mogą zostać nałożone na osoby, które łamią zapisy REMIT. Jak pokazuje praktyka funkcjonowania wdrożeń obowiązków REMIT, proces ten należy rozpocząć ze stosownym wyprzedzeniem tak, aby przeanalizować wszystkie zdarzenia, które mają miejsce w spółce. Dodatkową trudność nadaje fakt, że REMIT jako akt prawa Unii Europejskiej tworzony był w taki sposób, aby regulować wszystkie rynki krajów członkowskich. W konsekwencji sposób postępowania w przypadku niektórych zdarzeń, które mają miejsce na rynku w Polsce niejednokrotnie nie wynika wprost z aktów prawa, ale wymaga interpretacji REMIT oraz dokładnej znajomości wytycznych ACER. 18

19 Zespół ds. Energii i Zasobów Naturalnych Deloitte W ramach Światowego zespołu branżowego Deloitte w Polsce działa zespół ponad 50 specjalistów reprezentujących różne rodzaje usług świadczonych firmom z sektora energetycznego. Interdyscyplinarny charakter naszego zespołu i możliwość zaangażowania w projekt specjalistów z różnych dziedzin powodują, że rozwiązania oferowane przez Deloitte są optymalne z punktu widzenia biznesowego, organizacyjnoprocesowego, prawno-podatkowego oraz informacyjnowdrożeniowego. Posiadamy zarówno polskie jak i międzynarodowe doświadczenie w zakresie metodologii oraz najlepszych wzorców rozwiązań. Wobec nowych wyzwań ze strony konkurentów, wysokich oczekiwań inwestorów oraz szybko zmieniających się technologii i wymagań rynku, przedsiębiorstwa z sektora paliwowo-energetycznego muszą krytycznie przeanalizować swoje dotychczasowe strategie działania, a także nauczyć się zarządzać pojawiającymi się, coraz bardziej złożonymi ryzykami w ramach restrukturyzowanej działalności. Polski Zespół ds. Energii i Zasobów Naturalnych jest częścią Środkowoeuropejskiego Energy & Resources Group w Deloitte, zrzeszającego ponad 150 profesjonalistów i operującego wspólnie na wszystkich rynkach Europy Środkowo-Wschodniej. Interdyscyplinarna grupa profesjonalistów funkcjonująca w ramach Deloitte, dostarcza firmom działającym w obszarze wydobywczym, energetyki, rynku nafty i gazu oraz energii nuklearnej nowoczesne i kompleksowe rozwiązania. Konsulting Produkty oferowane przez Konsulting sa Doradztwo podatkowe Zagadnienia Audyt Szeroka gama specjalistycznych ryzykiem Doradztwo Przy wykorzystaniu wiedzy ekonomicznej potrzeb sektora energetycznego. Nasi temat tego rynku. czynnikiem sukcesu zmiany systemów podatkowych regulacyjnego z ekspertami podatkowymi realia sektora energetycznego. energetycznego bardzo skomplikowanym. ryzyka i szanse lepiej audytorskie. energetycznego pomiarze i redukcji ryzyka, a przez to. biznesowego nasi konsultanci ekonomicznych strategicznych klientom z sektora energetycznego. Energy & Resources Group Obowiązki uczestników rynku wynikające z REMIT oraz znowelizowanego prawa energetycznego 19

20 Energy & Resources Group na świecie Globalna Energy & Resources Group, działająca w ramach Deloitte, dostarcza przedsiębiorstwom z sektora energetycznego nowoczesne i zintegrowane rozwiązania, pozwalające w pełni wykorzystać możliwość rozwoju w podlegającym nieustannym zmianom środowisku regulacyjnym. Nasza wiedza i doświadczenie jest niezastąpionym zasobem dla wielu z największych firm energetycznych na świecie. Naszym celem jest dostarczenie przedsiębiorstwom z branży energetycznej najwyższej jakości usług oraz innowacyjnych i konstruktywnych rozwiązań. Energy & Resources Group skupia ludzi z pasją dla sektora energetycznego oraz dużym doświadczeniem i wiedzą. Regionalne zespoły ds. energii i zasobów naturalnych skupiają przedstawicieli różnych linii serwisowych Deloitte: Audytu, Doradztwa Podatkowego, Doradztwa w Zarządzaniu Ryzykiem, Doradztwa Finansowego oraz Konsultingu. Dzięki zorientowaniu na specyfikę branży Deloitte świadczy usługi doradcze dla większości przedsiębiorstw energetycznych z listy Fortune Global 500 : 11 z 20 największych firm wydobywczych 41 z 60 największych firm sektora naftowego i gazowego 25 z 30 największych firm elektro-energetycznych Wszystkich największych firm zajmujących się transportem morskim Energy & Resources Global Centers of Excellence Globalna Energy & Resources Group w Deloitte posiada unikalną, międzynarodową sieć centrów specjalistycznych dedykowanych branży energetycznej. Górnictwo Brgen Oslo Ropa i Gaz Moskwa Kopenhaga Amsterdam Rotterdam Energetyka Praga Paryż Zurich Genewa Madryt Spedycja i Porty Katowice Rzym Ateny Vancouver Południowa Kalifornia Calgary Beijing Nowy Jork Osaka Houston Dubai Hong Kong Singapur Lagos Rio de Janeiro Santiago Sao Paolo Johannesburg Kapsztad Buenos Aires 20 Brisbane Perth Melburne Auckland