Wczym tkwi przewago Z/inów?

Transkrypt

1 SIERPIEŃ."..- -.

2

3

4

5 Zastosowanie czterocylindrowego boksera zamiast wiszqcej, rzędowej szóstki znacznie zmieniła sylwetkę samolotu Wczym tkwi przewago Z/inów? Chodzi o możliwości akrobacyjne. Owszem, możno bez tego nauczyć startów, lądowań i latanio z punktu A do B. Jednak oswojenie z podstawowymi figurami akrobacji pozwala lepiej sobie rodzić w sytuacjach wyjątkowych. Nabyte tą drogą nawyki mogą kiedyśułatwić wyjściez impasu, o nawet zadecydować o życiu lub śmierci. I tu możliwościz/inówod wykonywania wywrotów, przewrotów i beczek, przezzwroty bojowe, pętle i zawroty, po lot piecowyokazują się niezwyklecenne. Niechęć aeroklubów do Z/inów 42 i 142 powodowano było koniecznością dokonywania kosztownych naprow głównych - bezresursowy płatowiec dawał w tym względzie przewagę nawet wiekowym Cessnom. Problemy te rzuciły cień no nowsze modele, których zresztą nie dotyczyły. Noto bene, w marcu tego roku wprowadzono możliwość eksploatacji Z-42 i Z- 142 według stanu, w oparciu o przeglądy wykonywane co rok lub 100 godzin lotu. Próby z silnikami Lycoming prowadzono już pod koniec lat sześćdziesiątych jednak wykorzystujące je Zliny mogły trafić na rynek dopiero po Aksamitnej Rewolucji Dziedzictwo Waltera Charokterystyczną cechą Zlinów był sześciocylindrowy, wiszący rzędowysilnikm337. Nie każdywie, że jest on następcą doskonałych skądinąd, oryginalnych czeskich konstrukcji z 1929 roku, sześciocylindrowego Waltera Minor 6 i czterocylindrowego Waltera Minor 4. Minor 4 napędzał pierwszypowojenny produkt Zlina, będący adoptacją Biickero Bu-181 Bestmann model 381, o także wzorowany no nim Z- -22M Junak (co ciekawe,junaki były budowane również w wersji z czterocylindrowym bokserem Prago D) - oba dwumiejscowez fotelemi obok siebie. WM 4-111zastosowano także w oblatanym w 1947 roku Z/inie 26 Trener, który dał początek całej serii udanych maszyn szkolno-akrobocyjnych z miejscami w układzie tandem, obejmującej m. in. wyposażonego w Minora 6- III Zlina 226, Z-326 i wciąż cenione różne wersjez/inów 526. W 1966 roku, w odpowiedzi na potrzeby czechosłowockiej armii zdecydowano się powrócić do klasycznego w samolotach szkolnych układu miejsc obok siebie, konstruując model Z-41, o następnie oblatany w październiku 1967 roku Z- -42 ze 180-konnym silnikiem Tak jak w Zlinie 142, ster wysokości ma w klapkę odciqżajqcq (fletner) i wyważajqcq (trymer) Tablica przyrzqdów, bogatsza niż w poprzednim modelu, jest ergonomiczna i estetycznie wykonana M 137. Samoloty te, jak i będące ich rozwinięciem Z-142, zyskały szerokie uznanie w świecie, stojąc się podstawowym typem szkolno- -treningowym w aeroklubach i siłach powietrznychwielu krojów. Przeszkodą w eksporcie Z/inów na Zachód był silnik, o ściślej problemy z dostępem do serwisu. Dlatego w 1990 r. oblatano nowy model z popularnym, czterocylindrowym bokserem Lycominga (próby z Lycomingami prowadzono już w 1969 roku, jednak model Z-526L nie wszedł do produkcji z przyczyn politycznych). Nowo konstrukcja o oznaczeniu Z-242L PI..AH 8/2009 I 9

6 KONSTRUKCJE zu«242l dobre włosności lotno-pilotażowe dopuszczony do akrobacji obszerna i wygodna kabina brak bagnetowych paliwomierzy.wsiadanie po skrzydle (cecha dolnopłata) stanowi podstawę obecnej oferty praducenta. Krótki Zlin Zastosowanie silnika w układzie bokser zauważalnie zmieniło sylwetkę maszyny w stosunku do Z-142; przesunięcie środka masy ku tyłowi pozwoliło zlikwidować charakterystyczny ujemny skos skrzydeł. T ęponosy Z-242L przypomina Zarówno pedały, jak i fotele zoopernono w możliwość regulacji polożenia Wylqcznik sygnalizacji przeciqgnięcia dziej maszyny turystyczne, jest jednak nie mniej zwinny od poprzednika. Ciekawostko: pozostawiono wymuszone wcześniej przez silnik rzędowy asymetryczne położenie przedniego kółka. Skrzydło zaopatrzono w końcówki, ograniczające powstawanie wirów brzegowych. Zmiany w kabinie najłepiej widać no unowocześnionej tablicy przyrządów, które teraz wyskalowane są w stopach j węzłach. Większość kluczowych dżwigni (w tym dwie ma- 1j netki gazu, pod lewą ręko każdego ~ "5 z pilotów, kółko trymera i dżwignię-5 klap) znajdziemy no starych miej- ~ scach, jednak wyposażenie jest ~ teraz barl O PLAR 8/2 09

7 KONSTRUKCJE Z/in 242L Dane techniczne Z/in 242L 32 r. r_'t.1ł ~.~ Rozpiętość 9,34 m Długość -" Wysokość 6,94 m 2,95 m IIL-"';";"';;"~ Bagażnik za fotelami ma ładowność 20 kg Masa własna 730 kg zytowym, część tylna duralowa, półskorupowa. Fotele w układzie obok siebie, przestawialne w tył i w przód, przystosowane do użytkowania spadochronów piecowych. Wiatrochron odsuwany do przodu, wyposażonyw układ zrzutu Maksymalna masa startowa 1090 / 970 kg Prędkości: (kat. normalna / akrobacyjna) maksymalna V H 231 /2:16 km/h przelotowa (75% mocy) 207 / 209 km/h przelotowa (60% mocy) l 76 / 185 km/h minimalna 93 /87 km/h Długość startu na 15 m 565 / 450 m Długość lądowania z 15m 540 / 500 m Wznoszenie 4,25/5,5 m/s Pułap praktyczny 4500 / 4800 m Zasięg 1056 / 495 km Zlin 242L trafia w rynkową niszę, stanowiąc ciekawą propozycję dla szkół lotniczych mających ambicję uczenia akrobacji awaryjnego. Za fotelami obszema półka na bagaż. Skrzydło o obrysie prostokątnym, konstrukcji całkowicie metalowej z dźwigarem głównym i pomocniczym z pokryciem Silnik ma instalację olejowq przystosowaną do lotu odwróconego z blach duralowych platerowanych aluminium. W kesonie skrzydła dwa główne zbiomiki paliwa o pojemności po 60 I, w końcowych częściach skrzydeł zbiomiki dodatkowe mieszczące po 55 I paliwa. Klapy i lotki o jednakowej długości, całkowicie metalowe, szczelinowe. Klapy trójpołożeniowe wychylane mechanicznie. Usterzenie w układzie klasycznym, stery wyważone aerodynamicznie i częściowo masowo. Ster wysokości wyposażony w klapkę odciążającą i wyważającą, ster kierunku w stałą klapkę wyważającą. Napędy lotek i steru wysokości popychaczowe, steru kierunku popychaczowo-linkowy. Pe- 'O 1i -_... _---.,.j~.s N ~ l 2 PLAR 8/2009

8 Josef Charvat, pilot doświadczalny: Porównując Z/ino 242L do jego poprzednika mogę powiedzieć, że nowy model odziedziczył wszystkie zalety Z-742, w tym znakomitą sterowność i mole siły no sterach. Wiele rzeczy unowocześniono i ulepszono, począwszy od napędu, przez przyrządy, po pasy bezpieczeństwo. Cieszy obecność w standardowym wyposażeniu transpondero, który dziś jest już właściwie niezbędny. Nowy silnik wyróżnia się kulturalną pracą, samolot jest też nieco bardziej subtelny w pilotażu. Akrobację Z/in 242L kręci nawet lepiej, niż legendomy Z/in 526! Reklama Koło podwozio głównego zoopotrzono w homulce terczowe z somoczynnq regulocjq luzów doły steru kierunku regulowane w locie. Podwozie stałe z kółkiem przednim zaopatrzone w owiewki. Golenie podwozia głównego stalowe, sprężyste, kółko przednie sterowane, z amortyzatorem olejowo- -gazowym i tłumikiem drgań shimmy. Koła podwozia głównego wyposażone w różnicowe, tarczowe hamulce hydrauliczne z samoczynną regulacją luzów. Silnik Lycaming AEIO-360-A I 86 o mocy startowej i trwałej 200 KM przy 2700 obr./min, chłodzony powietrzem, czterocylindrowy w układzie boxer, przystosowany do akrobacji i lotu plecowego, napędzający bez przekładni trójłopatowej, drewniano- -kompozytowe śmigło stałych obrotów MTV 9-8-C/C Michał Set/ok Popychacze fletnera - w Z-142 Zastosowanie popularnego Lycominga radykalnie upraszcza ] sprawy serwisu był pojedynczy, zo to przestawialny KRAJOWE BIURO UBEZPIECZEŃ LOTNICZYCH (one mazany iajq-,wywykie- Pe- Proponujemy Państwu ubezpieczenia:./ Aerocasco./ OC użytkownika (pilota, skoczka, operatora modelu latającego)./ OC cargo, poczta, catering./ OC handling, ground service./ OC zarządzającego lotniskiem, lądowiskiem./ OC ośrodków szkolenia lotniczego, egzaminowanych i instruktorów./ OC projektantów i producentów statków powietrznych i innego sprzętu lotniczego./ OC CAMO./ ubezpieczenie majątku./ NW Obsługując Państwa gwarantujemy pełną zgodność z postanowieniami przepisów międzynarodowych, wymaganiami WE oraz prawa lotniczego. Zapewniamy:./ audyt ubezpieczeniowy./ opracowanie indywidualnego programu ochrony./ administrowanie i bieżącą obsługę ubezpieczeniową./ pomoc w zakresie prawa lotniczego./ obsługę roszczeń odszkodowawczych Krajowe Biuro Ubezpieczeń Lotniczych Skwer Kard. Wyszyńskiego Warszawa tel fax kom kbul@kbul.pl

9 Sterowanie klapomi i trymerem - pod ręką znacznie bogatsze niż w Z-142; w podstawowym wyposażeniu jest porządne radio i transponder, w opcjonalnym - pakiet do lotów IFR. Ciekawą rzeczą jest elektroniczny rejestrator przeciążeń AMU- -l, którego wskazania pozwalają przedłużać żywotność płatowca. 15 ~ Z/iny moją opinię solidnych Vl i trwałych maszyn - Z-242L nawią- ~ zuje do tej tradycji, ciesząc oko ja- :::E kością wykonania przy lepszych niż li Wskaźnik ciśnienia azotu w dźwigarze kiedyś materiałach. Przystosowany do lotu odwróconego, wtryskowy silnik wyróżnia się kulturą pracy, odpada też konieczność pamiętania o sprężarce. Stery działają lekko i precyzyjnie, o pilotaż sprawia prawdziwą frajdę, jak no Z/ino przystało. Tyko teraz jest to jeszcze lepszy Z/in. Opis konstrukcji Jednosilnikowy, dwumiejscowy, wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metolowej. Centralno część kadłuba w postaci kratownicy spawanej z rur stalowych o pokryciu kom po- Każdy, kto polubił stare Zliny w Z-242L poczuje SIę jak li siebie, doceniając przy tym wprowadzone usprawruema Reklama I LAR 8/200 l l