WYNIKI BADANIA NA TEMAT POSTRZEGANIA RYNKU PRACY PRZEZ STUDENTÓW PRAWA W POLSCE. Raport przygotowany przez Centrum Badań Marketingowych INDICATOR

Transkrypt

1 WYNIKI BADANIA NA TEMAT POSTRZEGANIA RYNKU PRACY PRZEZ STUDENTÓW PRAWA W POLSCE Raport przygotowany przez Centrum Badań Marketingowych INDICATOR Warszawa 2011

2 Spis treści Opis badania Struktura próby I. Plany zawodowe II. Perspektywy na rynku pracy II a. Zgromadzone doświadczenie zawodowe II b. Przygotowanie do przyszłej pracy III. Ocena wydawnictw publikacji prawniczych Wnioski 2

3 Opis badania Nadrzędnym celem projektu było zidentyfikowanie opinii studentów prawa na temat ich planów zawodowych oraz własnego przygotowania do podjęcia zawodu w branży prawniczej i ich perspektyw na rynku pracy. Aby osiągnąć zamierzony cel w badaniu poruszono następujące aspekty: Najbardziej popularne, prestiżowe i dochodowe zawody Popularność poszczególnych aplikacji i miejsc pracy Znajomość i popularność firm oraz kancelarii prawnych Jakość przygotowania studentów prawa do pracy prawnika Atuty i słabości studentów prawa Sposoby podnoszenia kwalifikacji zawodowych Najbardziej rozwijające się a najchętniej wybierane dziedziny prawa Czynniki determinujące wybór ścieżki zawodowej Dodatkowo przeprowadzono analizę znajomości i oceny wydawnictw publikujących literaturę i podręczniki prawnicze. Badanie zostało zrealizowane na łącznej próbie 914 osób studiujących prawo na wyższych uczelniach w Polsce metodą bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych. Wywiady realizowane były w marcu i kwietniu 2011r. W badaniu udział wzięli studenci III, IV i V roku z 15 uczelni. 3

4 STRUKTURA PRÓBY

5 Struktura próby (1 z 4) Lp. Nazwa uczelni % w próbie 1. Uniwersytet Gdański 5,5 2. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie 12,0 3. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 4,2 4. Uniwersytet Łódzki 6,0 5. Uniwersytet Opolski 2,7 6. Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu 6,6 7. Uniwersytet Rzeszowski 6,0 8. Uniwersytet Szczeciński 5,1 9. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 6,8 10. Uniwersytet Wrocławski 8,2 11. Uniwersytet w Białymstoku 5,6 12. Uniwersytet Śląski w Katowicach 5,9 13. Katolicki Uniwersytet Lubelski 6,1 14. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 6,6 15. Uniwersytet Warszawski 12,7 5

6 Struktura próby (2 z 4) Rok studiów Wskazania w % N=914 30,8 34,6 trzeci czwarty piąty 34,6 6

7 Struktura próby (3 z 4) Płeć Czy miasto, w którym studiujesz, jest Twoim rodzinnym miastem? Wiek Wskazania w % N=914 0, ,7 0,5 53,7 kobieta mężczyzna 2,3 29,8 tak nie 4,7 3,2 6,8 19,3 11,5 27, brak odpowiedzi 67,9 brak odpowiedzi 27, i więcej brak danych Średni wiek ~ 23 lata Miejscowość pochodzenia 15,3 23,7 13,5 30,4 15,9 1, wieś miasto do mieszkańców miasto od do mieszkańców miasto od do mieszkańców miasto powyżej mieszkańców brak odpowiedzi 7

8 Struktura próby (4 z 4) Wskazania w % Czy studiujesz równolegle inny kierunek / inne kierunki studiów? N=914 11,6 Tak Ekonomia Stosunki międzynarodowe Historia Administracja Filozofia Politologia Europeistyka Filologia polska i obca 10,4 8,5 7,5 5,7 5,7 5,7 4,7 4, Nie 88,4 8

9 I. PLANY ZAWODOWE

10 Preferowane zawody prawnicze Który z wymienionych zawodów prawniczych chciałbyś/chciałabyś wykonywać w przyszłości? Wskazania w % N=914 adwokat 38,8 radca prawny 38,1 notariusz sędzia prokurator pracownik naukowy doradca podatkowy pracownik administracji komornik pracownik organu ścigania rzecznik patentowy referendarz sądowy dyplomata 4,3 2,5 0,7 9,6 8,8 7,1 12,5 15,1 18,7 26,0 29,9 Największym zainteresowaniem wśród studentów prawa cieszy się zawód adwokata oraz radcy prawnego. Co trzecia badana osoba myśli o karierze notariusza, a co czwarta chciałaby w przyszłości pracować jako sędzia. 3,1% studentów nadal jednak nie wie, czym chciałoby się zawodowo zajmować w przyszłości. mediator 0,3 inne 4,6 nie wiem / trudno powiedzieć 3, * Wyniki nie sumują się do 100,0%, ponieważ respondenci mieli możliwość wskazania do 3 preferowanych zawodów 10

11 Najbardziej prestiżowe zawody prawnicze Który z zawodów prawniczych wydaje Ci się najbardziej prestiżowy? Wskazania w % N=914 sędzia 46,7 adwokat notariusz radca prawny pracownik naukowy prokurator pracownik organu ścigania komornik doradca podatkowy rzecznik patentowy pracownik administracji 5,5 3,9 3,0 1,4 1,1 1,1 0,3 0,3 14,2 17,2 Respondenci badania zostali poproszeni o wskazanie jednego zawodu prawniczego, który uważają za najbardziej prestiżowy. Zgodnie z deklaracjami studentów prawa za najbardziej prestiżowy został uznany przez 46,7% badanych zawód sędziego. Na drugim miejscu w tym zestawieniu pojawił się zawód adwokata, a na trzecim notariusza. inne 0,8 nie wiem / trudno powiedzieć 4,

12 Wybierane aplikacje Które podane egzaminy na aplikację zamierzasz zdawać? Wskazania w % N=914 adwokacka 34,7 radcowska notarialna sądowa prokuratorska komornicza dyplomatyczna rzecznika patentowego administracyjna sejmowa 1,1 4,4 3,6 7,7 10,1 18,9 18,1 20,0 32,4 Zgodnie z deklaracjami dotyczącymi preferowanego w przyszłości zawodu największym zainteresowaniem cieszyć się będą egzaminy na aplikację adwokacką i radcowską. Co piąty student planuje podejść do egzaminu na aplikację notarialną, który daje uprawnienia do zawodu, uznanego przez studentów za najbardziej dochodowy. Dość popularne będą również egzaminy na aplikację sądową i prokuratorską. nie wiem / trudno powiedzieć 4,8 nie zamierzam aplikować 6, * Wyniki nie sumują się do 100,0%, ponieważ respondenci mieli możliwość wskazania do 3 aplikacji 12

13 Preferencje dotyczące miejsca pracy Wskaż miejsce, w którym chciałabyś/chciałbyś pracować. Wskazania w % N=914 duża kancelaria polska mała kancelaria polska dział prawny firmy sąd kancelaria międzynarodowa prokuratura organ administracji publicznej firma konsultingowa bank uniwersytet własna kancelaria ambasada / konsulat organizacja międzynarodowa ŻW/wojsko policja / ABW inne nie wiem / trudno powiedzieć 2,4 0,4 0,2 0,2 0,2 0,2 2,8 1,8 8,2 13,8 12,0 16,6 23,2 22,1 20,4 29,9 29, Obecni studenci prawa najchętniej podjęliby pracę w jednej z kancelarii z polskim kapitałem zakładowym. Co czwarta osoba wykazuje zainteresowanie pracą w dziale prawnym firmy, a co piąta w kancelarii międzynarodowej. Dość dużym zainteresowaniem cieszą się również instytucje takie jak sąd czy prokuratura. * Wyniki nie sumują się do 100,0%, ponieważ respondenci mieli możliwość wskazania do 3 miejsc 13

14 Znajomość kancelarii prawnych Które z poniższych kancelarii prawnych znasz? Wskazania w % Studnicki Płeszka Ćwiąkalski Górski Domański Zakrzewski Palinka Baker & McKenzie Sołtysiński Kawecki Szlęzak Allen & Overy Wardyński i Wspólnicy White & Case Wierzbowski Eversheds Clifford Chance Salans CMS Camoron McKenna Linkleters Drzewiecki Tomaszek i Wspólnicy Nowakowski i Wspólnicy Wierciński Kwieciński Baehr Dewey LeBoeuf Hogan Lovells Głuchowski Rodzewicz Zwara i Partnerzy Weil Gotshall & Manges Kubas Kos Geartner Miller Canfield Babicki Chełchowski i Wspólnicy Grynhof Woźny i Wspólnicy Chadbourne & Parke D. Dąbkowski BSJP Brockhuis Schnell Jurczak Prusak 5,4 7,5 8,3 9,7 9,2 9,2 11,1 11,0 11,0 10,4 10,2 12,2 13,7 13,6 14,9 14,7 17,5 17,0 16, * Wykres prezentuje wyniki dla badanej grupy bez studentów Uniwersytetu w Białymstoku 19,9 22,9 24,8 24,2 33,6 33,6 N=863 Największa popularnością wśród studentów prawa cieszą się kancelarie Studnicki Płeszka Ćwiąkalski Górski oraz Domański Zakrzewski Palinka, których znajomość zadeklarował co trzeci respondent (33,6%). Dobrze rozpoznawane są również kancelarie: Baker & McKenzie (24,8%), Sołtysiński Kawecki Szlęzak (24,2%) oraz Allen & Overy (22,9%).

15 Chęć pracy w kancelariach prawnych W których z poniższych kancelarii prawnych chciałabyś/chciałbyś pracować w przyszłości? Wskazania w % Domański Zakrzewski Palinka Studnicki Płeszka Ćwiąkalski Górski Allen & Overy Sołtysiński Kawecki Szlęzak CMS Camoron McKenna Baker & McKenzie Salans Wardyński i Wspólnicy White & Case Kubas Kos Geartner Wierzbowski Eversheds Dewey LeBoeuf Drzewiecki Tomaszek i Wspólnicy Hogan Lovells Nowakowski i Wspólnicy Linkleters Miller Canfield Babicki Chełchowski i Wspólnicy Wierciński Kwieciński Baehr Clifford Chance Głuchowski Rodzewicz Zwara i Partnerzy Grynhof Woźny i Wspólnicy Weil Gotshall & Manges Chadbourne & Parke D. Dąbkowski BSJP Brockhuis Schnell Jurczak Prusak 1,5 1,9 2,4 2,9 2,9 2,8 3,1 3,1 3,0 3,4 3,4 3,8 3,7 3,7 4,3 4,5 5,1 5,0 5,7 5, * Wykres prezentuje wyniki dla badanej grupy bez studentów Uniwersytetu w Białymstoku 5,9 6,6 7,4 8,5 10,2 N=863 Studenci prawa najchętniej podjęliby pracę w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka deklarację taką złożył co dziesiąty badany. Na drugim miejscu w tym zestawieniu pojawia się kancelaria Studnicki Płeszka Ćwiąkalski Górski (8,5%) oraz Allen & Overy (7,4%).

16 Znajomość firm Które z poniższych firm znasz? Wskazania w % Ernst & Young Deloitte Open Finance Expander PwC (PricewaterhouseCoopers) KPMG Xelion Doradcy Finansowi McKinsey & Company Warszawska Grupa Konsultingowa Accreo Taxand Doradztwo Gospodarcze DGA A&E Consult Grupa Firm Doradczych Frąckowiak i Wspólnicy Andersen Business Consulting MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy Accenture Grant Thornton Sadren Euler Hermes BDO Polska Moore Stephens Evip International Olaf Getting Kearney Nicom Consulting 4,8 6,0 6,0 5,9 4,4 6,8 6,4 6,4 10,3 9,6 9,5 10,9 10,8 14,1 13,4 18,7 17,8 21,4 21,3 21,1 29,8 31, * Wykres prezentuje wyniki dla badanej grupy bez studentów Uniwersytetu w Białymstoku 40,9 56,3 62,7 N=863 Wśród firm oferujących perspektywę pracy osobom po studiach prawniczych najbardziej rozpoznawalne są firmy zajmujące się audytem finansowym przedsiębiorstw, należące do tzw. Wielkiej Czwórki: Ersnt $ Young, Deloitte, PwC oraz KPMG. Oprócz nich bardzo znane są również marki firmy Open Finance czy Expander.

17 Chęć pracy w firmach W których z poniższych firm chciałabyś/chciałbyś pracować w przyszłości? Wskazania w % Ernst & Young Deloitte PwC (PricewaterhouseCoopers) Open Finance KPMG Expander A&E Consult McKinsey & Company Warszawska Grupa Konsultingowa Xelion Doradcy Finansowi Accreo Taxand Doradztwo Gospodarcze DGA Accenture MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy Moore Stephens Olaf Getting Grupa Firm Doradczych Frąckowiak i Wspólnicy Andersen Business Consulting Sadren Euler Hermes Nicom Consulting Evip International BDO Polska Kearney Grant Thornton 1,0 1,0 1,0 0,9 0,6 2,0 1,6 2,4 2,2 2,1 2,1 2,1 2,9 2,7 3,7 3,6 4,4 4,1 5,7 5,7 5,7 6,3 7, * Wykres prezentuje wyniki dla badanej grupy bez studentów Uniwersytetu w Białymstoku 19,0 21,6 N=863 Najbardziej znane firmy znajdują się również wśród tych pożądanych jako miejsce pracy. Dwie firmy: Ernst & Young oraz Deloitte zdecydowanie wyróżniają się na tle konkurencji co piata osoba chciałaby podjąć pracę w którejś z nich.

18 Czynniki determinujące wybór ścieżki zawodowej Czym przede wszystkim kierujesz się, planując swoją przyszłą karierę zawodową? Wskazania w % N=914 osiągnięciem wysokich dochodów 42,9 chęcią posiadania stabilnej pracy osiągnięciem realizacji zawodowej wynikającej z zainteresowań rozwojem własnych umiejętności pracą z najlepszymi specjalistami osiągnięciem stanowiska kierowniczego 11,6 13,9 30,5 36,3 40,6 Studenci prawa, planując swoją karierę zawodową, najczęściej kierują się względami finansowymi. Obecna niepewna sytuacja młodych ludzi na rynku pracy odgrywa również bardzo istotną rolę w tym procesie studenci chcą mieć pewność i stabilność zatrudnienia. Ważne jest dla nich również spełnianie własnych ambicji i zainteresowań. inne 1, * Wyniki nie sumują się do 100,0%, ponieważ respondenci mieli możliwość wskazania 2 czynników 18

19 II. PERSPEKTYWY NA RYNKU PRACY

20 II A. ZGROMADZONE DOŚWIADCZENIE ZAWODOWE

21 Praktyki Czy odbyłaś/odbyłeś już praktyki? Kiedy odbyłaś/odbyłeś te praktyki? Wskazania w % N=914 N=535 41,5 58,5 Tak Nie przed 4 semestrem semestr 4 przerwa 4/5 semetr 5 przerwa 5/6 semestr 6 przerwa 6/7 semestr 7 przerwa 7/8 semestr 8 przerwa 8/9 semestr 9 przerwa 9/10 semstr 10 i później 0,9 1,5 2,1 3,2 3,0 4,7 5,8 7,1 5,8 5,8 5,8 12,7 13,6 14, Wśród badanych studentów większość (58,5%) odbyła już praktyki studenckie. Studenci decydowali się na podejmowanie praktyk najczęściej na trzecim roku bądź w przerwie wakacyjnej między trzecim a czwartym rokiem. 21

22 Miejsce odbywania praktyk Gdzie odbywałaś/odbywałeś praktyki? Wskazania w % N=535 k 46,5 31,8 p o d f F p b 2,8 1,7 1,3 0,9 7,1 8,6 15,7 Zdecydowanie największym zainteresowaniem wśród studentów prawa, jeśli chodzi o miejsce odbywania praktyk, cieszą się kancelarie prawne (46,5% badanych odbyło właśnie tam swoje praktyki). Drugim najczęściej wybieranym miejscem jest sąd, gdzie swoje praktyki zrealizował co trzeci badany. Trzecie miejsce w tym zestawieniu zajmuje prokuratura. N 0,6 i 0, * Pytanie zadano tylko tym respondentom, którzy odbyli już jakieś praktyki ** Wyniki nie sumują się do 100,0%, ponieważ respondenci mieli wskazać wszystkie miejsca, w których odbyli praktyki 22

23 Korzystanie z portali internetowych przy szukaniu pracy Z pomocy których portali internetowych korzystałaś/korzystałeś, poszukując praktyk lub pracy? Wskazania w % N= strony www pracodawców lokalne strony www inne nie korzystałam(-em)/nie korzystam w tym celu z portali internetowych 25,5 22,7 17,6 12,0 11,7 9,1 8,7 7,7 6,9 5,5 3,6 0,9 0,5 6,7 27, Studenci prawa przy poszukiwaniu pracy najczęściej korzystają z portali: pracuj.pl, praktykiprawnicze.pl oraz edukacjaprawnicza.pl. Wartym spostrzeżenia jest fakt, iż duża część studentów, bowiem aż 27,2%, w ogóle nie korzysta z portali internetowych przy poszukiwaniu praktyk bądź pracy. * Pytanie zadano tylko tym respondentom, którzy poszukiwali praktyk lub pracy. ** Wyniki nie sumują się do 100,0%, ponieważ respondenci mieli wskazać wszystkie portale, z których korzystali, poszukując praktyk/pracy 23

24 II B. PRZYGOTOWANIE DO PRZYSZŁEJ PRACY

25 Ocena jakości przygotowania studentów do pracy (1 z 2) Oceń stopień, w jakim, Twoim zdaniem, studia prawnicze przygotowują do pracy prawnika. Wskazania w % ŚREDNIA: 3,79 3,61 2,48 2,34 N= ,4 55,6 53,8 57, ,1 10,4 19,5 19,0 słabe przygotowanie dobre przygotowanie 0 wiedza teoretyczna na temat poszczególnych dziedzin prawa znajomość aktualnych regulacji prawnych zdolność stosowania prawa w praktyce znajomość terminów prawniczych w językach obcych Studenci prawa w momencie ukończenia studiów są dobrze przygotowani do wejścia na rynek pracy w zakresie posiadanej wiedzy teoretycznej na temat poszczególnych dziedzin prawa oraz znajomości aktualnych regulacji prawnych. Studia słabo jednak przygotowują do stosowania prawa w praktyce, a także w zakresie znajomości terminów prawniczych w językach obcych 25

26 Ocena jakości przygotowania studentów do pracy (2 z 2) Oceń stopień, w jakim, Twoim zdaniem, studia prawnicze przygotowują do pracy prawnika. Wskazania w % N=914 wiedza teoretyczna na temat poszczególnych dziedzin prawa 2,2 6,9 24,5 38,1 24,3 4,0 3,79 znajomość aktualnych regulacji prawnych 3,1 7,3 30,4 38,8 16,7 3,6 3,61 zdolność stosowania prawa w praktyce 21,6 32,3 23,0 14,0 5,5 3,7 2,48 znajomość terminów prawniczych w językach obcych 32,2 24,8 19,8 11,8 7,2 4,2 2, bardzo słabe słabe ani słabe ani dobre dobre bardzo dobre brak danych 26

27 Sposoby zwiększania kwalifikacji zawodowych W jaki sposób zwiększasz swoje kwalifikacje zawodowe? Wskazania w % kursy, szkolenia 18,2 odbywam praktyki 14,2 języki obce nauka / samokształcenie działalność naukowa działalność non-profit udział w konferencjach staż drugi kierunek studiów pracuję 3,1 2,4 2,0 2,0 1,9 1,9 6,2 8,8 Najwięcej bowiem 18,2% badanych zwiększa swoje kwalifikacje poprzez uczestnictwo w kursach i/lub szkoleniach. 14,2% robi to poprzez odbywanie praktyk, 8,8% poprzez naukę języka. 6,2% badanych deklaruje zwiększanie kwalifikacji poprzez samodzielną naukę, 3,1% zajmuje się działalnością naukową. udział w poradni prawnej 1,0 wymiany studenckie 0,4 studia podyplomowe 0, * Respondenci mieli możliwość wskazania wielu sposobów 27

28 Wybierane specjalizacje W jakich dziedzinach prawa specjalizujesz się lub pragniesz się specjalizować? Wskazania w % N=914 prawo cywilne prawo karne prawo handlowe prawo administracyjne prawo podatkowe prawo europejskie prawo finansowe prawo ochrony konkurencji i konsumentów prawo własności intelektualnej prawo międzynarodowe publiczne prawo bankowe i rynków kapitałowych prawo spółek prawo obrotu nieruchomościami prawo pracy i ubezpieczeń społecznych historia lub teoria prawa prawo nowych technologii prawo ochrony środowiska prawo energetyczne prawo telekomunikacyjne prawo konstytucyjne prawo rodzinne i opiekuńcze inne 17,9 14,7 14,3 13,5 10,4 10,2 9,7 9,7 9,2 6,9 6,9 6,5 3,9 3,3 3,1 2,6 0,9 0,5 0,3 3,0 29,8 48, Najwięcej, bo prawie połowa badanych wybrała lub pragnie wybrać specjalizację w prawie cywilnym. Znacznie mniejszym zainteresowaniem cieszy się prawo karne - wskazało je 29,8% badanych. Następne w kolejności jest prawo handlowe - specjalizuje się w nim, lub pragnie się w nim specjalizować 17,9% respondentów. Zauważalne jest niskie zainteresowanie prawem telekomunikacyjnym, konstytucyjnym oraz prawem rodzinnym i opiekuńczym (odpowiednio 0,9% 0,5% oraz 0,3%) * Respondenci mieli możliwość wskazania 3 specjalizacji 28

29 Rozwijające się dziedziny prawa Które z wymienionych dziedzin prawa będą twoim zdaniem najbardziej rozwijającymi się przez następne 5 lat? Wskazania w % N=914 prawo nowych technologii prawo europejskie prawo własności intelektualnej prawo energetyczne prawo bankowe i rynków kapitałowych prawo ochrony konkurencji i konsumentów prawo handlowe prawo cywilne prawo telekomunikacyjne prawo finansowe prawo podatkowe prawo ochrony środowiska prawo spółek prawo karne prawo obrotu nieruchomościami prawo międzynarodowe publiczne prawo pracy i ubezpieczeń społecznych prawo administracyjne historia lub teoria prawa inne 1,2 1,0 7,3 7,3 7,1 6,1 4,9 4,2 14,3 13,6 12,9 11,8 11,6 11,4 11,2 21,6 20,1 18,8 29,2 37,6 Respondenci przewidują, że w ciągu najbliższych 5 lat prawo najbardziej rozwinie się w dziedzinie nowych technologii - twierdzi tak aż 37,6% badanych. Wielu respondentów przewiduje także rozwój prawa europejskiego(29,2% badanych), prawa własności intelektualnej(21,6% badanych) oraz prawa energetycznego oraz prawa bankowego i rynków kapitałowych (odpowiednio 20,1% i 18,8% badanych) * Respondenci mieli możliwość wskazania 3 specjalizacji 29

30 III. OCENA WYDAWNICTW PUBLIKACJI PRAWNICZYCH

31 Znane wydawnictwa Proszę wskazać znane Tobie wydawnictwa publikujące literaturę i podręczniki prawnicze. Wskazania w % N=914 Lexis Nexis C.H. Beck Wolters Kluwer ParkPrawo Oficyna Wydawnicza Branta 49,0 66,1 80,0 87,1 85,6 Najbardziej rozpoznawalnym wydawnictwem jest wydawnictwo Lexis Nexis wskazało je 87,1% respondentów, wysoką rozpoznawalnością cieszą się C.H. Beck i Wolters Kluwer (wskazane przez odpowiednio 85,6% i 80% respondentów). Wydawnictwo ParkPrawo cieszy się mniejszą rozpoznawalnością wskazało je 66,1% respondentów. Najmniej znana jest Oficyna Wydawnicza Branta jej znajomość wskazało 49% badanych

32 Centrum Badań Marketingowych INDICATOR Sp. z o. o. ul. Tamka 38, Warszawa tel.: (22) ; faks: (22) e mail: indicator@indicator.pl Katarzyna Jaworska Project Manager kjaworska@indicator.pl 32