Analiza sytuacji w województwie na podstawie danych zastanych: analiza wyników badań stanu innowacyjności województwa z lat

Transkrypt

1 . Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie danych zastanych: analiza wyników badań stanu innwacyjnści wjewództwa z lat Autrzy: Wjciech Dziemianwicz Katarzyna Szmigiel Jan Charkiewicz Anna Dąbrwska GEOPROFIT Warszawa, wrzesień 2009

2 Spis treści 1. Streszczenie Załżenia prac diagnstycznych Ogólna kncepcja analizy Etapy badawcze Diagnza Innwacyjnśd wjewództwa warmisk-mazurskieg tł eurpejskie Innwacyjnśd wjewództwa warmisk-mazurskieg w skali krajwej Innwacyjnść Warmii i Mazur a zamżnść reginu Innwacyjnść Warmii i Mazur pzycja rankingwa Innwacyjnść Warmii i Mazur wskaźnik syntetyczny RIS Warmii i Mazur a dstępne dane Analiza SWOT Rekmendacje Aneksy Aneks 1. Źródła danych statystycznych raz wykaz publikacji Aneks 2. Karty wyników bada Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 2 z 63

3 1. STRESZCZENIE Analiza sytuacji w wjewództwie w zakresie innwacyjnści zstała przeprwadzna w parciu dstępne dane statystyczne (Eurstat i GUS) raz przegląd literatury z statnieg kresu. Uzyskane wyniki pzwalają sfrmułwać następujące wniski: Warmia i Mazury, pdbnie jak w przypadku zamżnści, plasuje się na kńcwych miejscach, gdy analizwane są wybrane wskaźnik innwacyjnści reginów eurpejskich. Wjewództw warmińsk-mazurskie wyróżnia się pzytywnie w przypadku trzech zagadnień: wypsażenie liceów gólnkształcących i szkół zawdwych w kmputery ta grupa wskaźników świadczy raczej wypsażeniu szkół, nie rzeczywistej innwacyjnści; aktywnść przedsiębirstw we wprwadzaniu innwacji nwych na rynku - należy jednak pdkreślić, że dsetek przedsiębirstw nie dzwierciedla ani wartści sprzedaży firm innwacyjnych, ani nakładów pnsznych na innwacje; udziału firm krzystających z publiczneg wsparcia działalnści innwacyjnej w góle firm wprwadzających innwacje. Wśród zmiennych plasujących Warmię i Mazury na miejscach 5-8 znajdują się: dsetek przedsiębirstw przemysłwych, które pnisły nakłady na działalnść innwacyjną; dsetek firm wprwadzających innwacje rganizacyjne i marketingwe w przedsiębirstwach w sektrze usług; przychdy ze sprzedaży prduktów nwych lub isttnie ulepsznych w przedsiębirstwach przemysłwych (jak % sprzedaży gółem). Niestety zdecydwana większść isttnych zmiennych (silnie skrelwanych z pzimem rzwju gspdarczeg) plasuje regin wśród najsłabszych w kraju. Jak przykłady mżna pdać: nakłady przypadające na jedn przedsiębirstw przemysłwe prwadzące działalnść innwacyjną (pdbna sytuacja jest w sferze usług); braki finanswe przedsiębirstw jak bariera pdejmwania działalnści innwacyjnej; pracwnicy wykrzystujący kmputery z dstępem d Internetu jak % wszystkich pracwników; liczba mieszkańców przypadająca na jedną jednstkę B+R; stswanie przez przedsiębirstwa prawnej chrny własnści intelektualnej; współpraca przedsiębirców w zakresie działalnści innwacyjnej (dtyczy przemysłu i usług); W parciu analizę różnrdnych danych sknstruwan wskaźnik syntetyczny innwacyjnści. W latach 2006 i 2007 wjewództw warmińsk-mazurskie uplaswał się w grupie reginów w klasie pniżej średniej (klasa 4 na 5 wyróżninych). W ujęciu dynamicznym Warmia i Mazury awanswały z miejsca 14. na 12. Analiza wybranych zmiennych związanych stricte z gspdarką plasuje Warmię i Mazury w latach 2006 i 2007 na takich samych pzycjach, jak w przypadku wskaźnika syntetyczneg. Niec słabiej ceniana jest innwacyjnść spłeczeństwa wjewództwa Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 3 z 63

4 (w 2007 r. miejsce 14., pdbnie jak rk wcześniej). Ostatni z analizwanych elementów innwacyjnści sieci plasuje regin na 14. miejscu w klasie pniżej średniej, gdy rk wcześniej była t pzycja 13. w klasie niskiej). Jednym z celów prwadznej diagnzy była dpwiedź na pytanie, czy mżliwe jest zdiagnzwanie stpnia realizacji pszczególnych celów strategicznych. W wyniku przeglądu danych statystycznych raz materiałów źródłwych dtyczących przedmitu zamówienia, mżna stwierdzić następujące fakty: becne zapisy działań w RSI charakteryzują się różnym pzimem szczegółwści, dlateg trudn jest jednznacznie dbrać kreślne wartści pchdzące ze statystyki publicznej; część działań ma charakter gólny, tzn. silnie związany z gólną knkurencyjnścią reginu. W takich przypadkach celwe wydaje się wykrzystanie drbku Strategii wjewódzkiej i prac nad jej mnitrwaniem; część działań bardz duża jest całkwicie nieuchwytna dla statystyki krajwej. Diagnza realizacji RSI wymaga w wielu tych przypadkach drębnych badań, a czasem tylk rzetelnej pracy mnitrującej działalnść różnrdnych instytucji (np. infrmacje imprezach prmujących wyską jakść); w diagnzie pzycji innwacyjnej reginu małą wartść pznawczą prezentują gólnplskie rankingi i inne pdbne zestawienia. Opierają się ne zazwyczaj na pdbnych zmiennych; zdecydwanie najwięcej dkrywczych infrmacji mżna uzyskać w wyniku pgłębinych badań innwacyjnści reginu, w których bazuje się na kntaktach z firmami i instytucjami zaangażwanymi w działalnść innwacyjną. Obecna w Strategii analiza SWOT pwinna zstać gruntwnie przemyślana. Uwagi krytyczne (zamieszczne również w literaturze przedmitu) dtyczą gólnikwści niektórych pjęć, ich dezaktualizacji lub kniecznści przeprwadzenia pgłębinych prac diagnstycznych. W wyniku przeglądu materiałów udał się zasugerwać nwe elementy, które pwinny być przedmitem dyskusji grup strategicznych. Najważniejsze rekmendacje dtyczące uwzględnienia wyników niniejszej diagnzy dtyczą: ptrzeby pgłębinej diagnzy ze względu na liczne braki wynikające z niedsknałści statystki publicznej i specyfiki kreślnych działań; kniecznści identyfikacji sektrów widących w zakresie innwacji i kreślenia ich funkcji w przyszłści; ptrzeby frmułwania działań i celów w nawiązaniu d mnitringu; ptrzeby redukcji liczby działań w stsunku d becneg dkumentu; ptrzeby wsparcia instytucji tczenia biznesu dla wzrstu innwacyjnści reginu mwa jest tu twrzeniu nwych instytucji, wspieraniu już istniejących, ale także włączaniu IOB w krajwe i zagraniczne sieci współpracy i prces budwania spłecznej świadmści rli innwacji; ptrzeby rzwju i mdernizacji sieci internetwej, a wraz z nią wzrstu świadmści spłeczeństwa na rzecz efektywneg wykrzystana sieci; ptrzeby prgramów na rzecz współpracy innwacyjnych rganizacji; ptrzeby prmcji sukcesów w zakresie wdrażania innwacji w reginie. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 4 z 63

5 2. ZAŁOŻENIA PRAC DIAGNOSTYCZNYCH 2.1. OGÓLNA KONCEPCJA ANALIZY Analiza sytuacji w wjewództwie warmińsk-mazurskim składała się z następujących etapów: 1. Przygtwanie szczegółweg raprtu metdlgiczneg, zawierająceg prpzycje źródeł infrmacji raz narzędzia badawcze służące wyknaniu Analizy; 2. Przygtwanie bazy danych statystycznych pisujących szerk rzumianą innwacyjnść reginu, w parciu dstępne źródła infrmacji (głównie GUS) raz wyknanie analizy prównawczej z innymi wjewództwami; 3. Zebranie we współpracy z Zamawiającym infrmacji, raprtów i innych pracwań dtyczących innwacyjnści, które były realizwane na terenie wjewództwa w latach (ew. dstępne wyniki badań prjektów niezakńcznych); 4. Wyknanie analizy prblemwej Reginalnej Strategii Innwacyjnści; 5. Przeprwadzenie pgłębinej analizy wyników i pracwanie Raprtu, uwzględniająceg zapisy RIS wjewództwa warmińsk-mazurskieg raz rysujące się tendencje krajwe i zagraniczne (w parciu dstępną literaturę i dkumenty administracji). W pracwaniu zastswan następujące metdy badawcze: 1. Analiza jakściwa dkumentów zapznanie się z najważniejszymi wniskami i wynikami prac. Sprządzenie karty wyników najważniejszych wnisków w kntekście innwacyjnści reginu; 2. Analizy statystyczne m.in. analiza skupień reginów lub jedna z metd klasyfikacji hierarchicznej w celu wydrębnienia szczególnych cech wjewództwa warmińskmazurskieg na tle innych wjewództw w kraju; 3. Panel ekspertów bazujący na pracwaniach dkumentów i analizie statystycznej przeprwadzna będzie dyskusja nad wniskami d raprtu kńcweg; 4. Analiza SWOT wyknana w parciu wniski panelu ekspertów ETAPY BADAWCZE Cały prces badawczy pdzielny zstał na następujące etapy: 1. Zebranie niezbędnych danych raz materiałów źródłwych. Wykaz źródeł danych raz lista pracwań, które w większym lub mniejszym stpniu, dtyczą innwacyjnści wjewództwa warmińsk-mazurskieg znajduje się w aneksie Analiza prblemwa Reginalnej Strategii Innwacyjnści Wjewództwa Warmińsk- Mazurskieg pd kątem dstępnych danych statystycznych i infrmacji z materiałów źródłwych. Celem tej części pracwania był zestawienie celów peracyjnych z dstępnymi danymi i wniskami z materiałów źródłwych. Zestawienie t miał dać dpwiedź na pytanie, które bszary strategiczne są becnie dbrze rzpznane, które zaś wymagają drębnych badań. Wniski sprządzn na pdstawie przeglądu materiałów źródłwych (był dknywany na pdstawie Karty wyników szczegółwy pis znajduje się w aneksie 2). 3. Analiza danych statystycznych. Na wstępie utwrzn bazę statystyczną ze wskaźnikami brazującymi różne aspekty innwacyjnści Warmii i Mazur na tle regnów UE raz d- Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 5 z 63

6 rębną (ze względu na zakres dstępnych danych) na tle pzstałych plskich wjewództw. Analiza przebiegała w następujący spsób (tak sam dla UE i Plski, dlateg pniżej nie dknan zróżnicwania): a. Wyknan bliczenia krelacji wskaźników dla wszystkich reginów w celu dpwiedzi na pytania: i. Które wskaźniki innwacyjnści są najsilniej skrelwane z pzimem rzwju gspdarczeg? ii. Które wskaźniki innwacyjnści są najsilniej skrelwane wewnętrznie w celu dalszej redukcji wskaźników ptrzebnej dla bliczenia wskaźnika syntetyczneg. b. Dknan analizy pzycji wjewództwa warmińsk-mazurskieg w parciu zredukwaną (wybraną statystycznie) listę wskaźników, a także w nawiązaniu d prblemów pdejmwanych w becnej wersji RSI. W wyniku tej analizy udzieln dpwiedzi na następujące pytania: i. Które zjawiska związane z innwacyjnścią plasują Warmię i Mazury na relatywnie wyskich pzycjach knkurencyjnych? ii. Które zjawiska świadczą jednznacznie słabściach wjewództwa? iii. Które bszary becnej Strategii mgą stanwić jej pdstawę w wersji zaktualizwanej, a które pwinny być przedmitem szczególnej dyskusji w trakcie dalszych prac nad aktualizacją Strategii. c. Opracwan wskaźnik syntetyczny innwacyjnści reginu (w parciu dane dla Plski) i bliczn jeg wartść dla pszczególnych lat. Głównym celem tej analizy była dpwiedź na pytanie, czy pzim innwacyjnści reginu w ujęciu dynamicznym daje przesłanki ptymistyczne, czy pesymistyczne? W tym miejscu wart krótk scharakteryzwać główne źródł danych, jakim jest GUS. Otóż żadna z analizwanych zmiennych nie wydaje się być wystarczająca, by samdzielnie kreślić pzim innwacyjnści reginu. Mżliwie pełen braz twrzy dpier gół zgrmadznych zmiennych (mżliwie gdyż niestety statystyka nie feruje jeszcze w tej dziedzinie tak przeglądwych danych, jak w innych aspektach bjętych statystyką publiczną). Ddatkw, istniejące dane są częst graniczne, niekmpletne bądź nieprównywalne (zarówn przestrzennie, jaki i w czasie) c utrudnia budwanie zestawień. Należy zaznaczyć, że mżliwy jest również inny dbór wskaźników niż ten dknany przez autrów Raprtu. O ile statystyka nakładów na innwacje (input statistics) jest dść szerk ukazana pprzez różne wskaźniki, głównie finanswe, tyle statystyka efektów (utput statistics) jest trudniejsza d uchwycenia i ukazana przez nieliczne dane. C więcej, statystyka dtycząca innwacyjnści jest znacznie lepiej rzbudwana na pzimie nardwym dstępnść danych reginalnych jest już znacznie mniejsza. Z teg sameg pwdu klasycznych danych statystycznych nie mżna tu uzupełnić metdami z dziedziny biblimetrii. Ddatkw, należy pamiętać, że statystyka dtyczy raczej czynników łatw mierzalnych a graniczeniem makreknmiczneg pmiaru jest kncentracja na wypsażeniu gspdarki w zasby - sama dstępnść zasbów nie świadczy przecież knkurencyjnści i innwacyjnści (Peteraf 1993, cytat za Klincewicz ). Dstępne dane niewiele mówią czynnikach miękkich: pstawach, piniach, wizerunkach itp. W analizach statystycznych wykrzystan przede wszystkim dane z następujących źródeł: 1 Klincewicz K. (2008), Plska Innwacyjnść: Analiza biblimetryczna, Wydawnictw Naukwe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskieg. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 6 z 63

7 Publikacja GUS: Działalnść Innwacyjna Przedsiębirstw w latach ; Publikacja GUS: Nauka i Technika w 2007 rku; Bank Danych Reginalnych GUS; Publikacja Diagnza spłeczna Przy interpretwaniu wyników zależnści między zmiennymi psłużn się dbraną d teg celu skalą (tabela 1). Tabela 1. Interpretacja współczynnika krelacji wartść bezwzględna interpretacja R = 0 brak krelacji 0.0 < R 0.1 krelacja nikła 0.1 < R 0.3 krelacja słaba 0.3 < R 0.5 krelacja przeciętna 0.5 < R 0.7 krelacja wyska 0.7 < R 0.9 krelacja bardz wyska 0.9 < R < 1 krelacja niemal pełna R uzyskany współczynnik krelacji Ze względu na charakter innwacyjnści ważne jest, że w zestawieniu uwzględnin również dane będące wynikami badania skierwaneg d statystycznej próby przedsiębirstw (Cmmunity Innvatin Survey) i przeprwadzane w frmie ankiety. Okazuje się, że część teg typu danych prezentuje dbiegający d zbudwaneg na twardych danych statystycznych brazu zróżnicwania reginalneg w zakresie innwacyjnści (szerzej piszemy tym w dalszych częściach raprtu). Opracwanie wstępnej wersji Diagnzy raz wyknanie analizy SWOT. Ten etap psłużył syntezie dtychczas zbieranych infrmacji. Wszystkie ważne dane statystyczne zstały zaprezentwane w frmie wykresów. Analiza SWOT była pddana szczegółwej dyskusji w panelu ekspertów. 4. Panel ekspertów. W panelu tym wzięli udział: prf. Jacek Szlachta, prf. Janusz Zaleski, prf. Rman Kisiel raz Wjciech Samulwski. Panel ekspertów miał za zadanie wskazanie najważniejszych elementów diagnzy i analizy SWOT, które pwinny być brane pd uwagę w dalszych pracach nad aktualizacją Strategii. 5. Opracwanie wersji kńcwej raprtu. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 7 z 63

8 [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg 3. DIAGNOZA 3.1. INNOWACYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO TŁO EURO- PEJSKIE Dane dtyczące innwacyjnści na pzimie NUTS2 dla całej Unii Eurpejskiej są bardz graniczne. W dużej mierze najświeższe, prównywalne dane dnszą się d lat i jest ich znacznie mniej, niż w przypadku danych krajwych. Dlateg pniżej prezentujemy wybrane statystyki, które mają jedynie przybliżyć kntekst eurpejski analizy innwacyjnści wjewództwa warmińsk-mazurskieg. Wykresy 1, 2 i 3 pkazują wyraźnie, że Warmia i Mazury, pdbnie jak w przypadku zamżnści, plasuje się na kńcwych miejscach, gdy analizwane są wybrane wskaźniki innwacyjnści. Jednak krytyczna cena pzimu innwacyjnści reginu musi być patrzna kilkma uwagami: 1. W skali całej Unii Eurpejskiej szczególnie wydatki na badania i rzwój raz złżne patenty charakteryzują się bardz wyską kncentracją. W pierwszym przypadku tylk 46 reginów przekracza średnią dla 27 krajów UE (z analizwanych 213, c stanwi niecałe 22%). Z klei w przypadku składanych patentów średnią przekracza 90 reginów (35% wszystkich analizwanych); 2. W grnie najsłabszych 20 reginów UE, w zakresie wydatków na B+R (jak dsetek PKB), wjewództw warmińsk-mazurskie plasuje się na 15 miejscu d kńca i wyprzedza m.in. trzy inne wjewództwa: świętkrzyskie, lubuskie i plskie. Obk wymieninych w mawianym zestawieniu znalazły się: wjewództw zachdnipmrskie (wyprzedza Warmię i Mazury 2 pzycje), 4 reginy bułgarskie, 4 greckie, 4 rumuńskie raz p jednym estńskim, prtugalskim i fińskim. Wykres 1. Całkwite wydatki wewnętrzne na B+R, jak % PKB](2006) 7,0 6,0 reginy NTS2 UE27 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 wj. warmińsk-mazurskie 0,0 Uwaga: w większści przypadków dane z 2006 r., tam gdzie był t knieczne uzupełnian danymi z lat 2005 i Łącznie dane dla 213 NUTS2 (bez reginów Wielkiej Brytanii, Bułgarii, Rumunii, kilku reginów Danii raz kilku Francji). Źródł: dane Eurstat. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 8 z 63

9 [% zatrudninych gółem] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Wykres Prezentwane dane, c widać p analizie wykresu, ale również ptwierdzne jest t wartściami współczynnika zmiennści 2, charakteryzują się zróżnicwaną kncentracją. Najmniejsza wartść współczynnika zmiennści (41,2%) występuje w przypadku zatrudnienia w sektrach wyskich technlgii i partych na wiedzy. Znacznie większe zróżnicwanie (87,4%) bserwwane jest w przypadku nakładów wewnętrznych na B+R. Zdecydwanie największe zróżnicwanie wewnątrz UE dntwuje wskaźnik patentów w przeliczeniu na mieszkańców (119%). 12,00 Zatrudnienie w sektrach wyskiej technlgii i partych na wiedzy, jak % zatrudnienia gółem (2007) 10,00 8,00 6,00 4,00 wj. warmińsk-mazurskie 2,00 Uwaga: w zdecydwanej większści przypadków dane z 2007 r., tam gdzie był t knieczne uzupełnian danymi z lat 2006 i Łącznie dane dla 253 NUTS2. Źródł: dane Eurstat. Wykres 3. 0, Liczba wnisków patentwych na 1 mln mieszkańców (2005) wj. warmińsk-mazurskie 0 Uwaga: w zdecydwanej większści przypadków dane z 2005 r., tam gdzie był t knieczne uzupełnian danymi za 2004 r. Łącznie dane dla 256 NUTS2. Źródł: dane Eurstat. 2 Współczynnik zmiennści kreśla stpień rzprszenia daneg zjawiska. Im wyższa jeg wartść, tym większe jest zróżnicwanie. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 9 z 63

10 3.2. INNOWACYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W SKALI KRAJOWEJ INNOWACYJNOŚĆ WARMII I MAZUR A ZAMOŻNOŚĆ REGIONU Wjewództw warmińsk-mazurskie należy d najmniej zamżnych w skali kraju i całej UE. Dlateg ważna jest cena zależnści pzimu innwacyjnści reginów i ich zamżnści. Analiza krelacji 53 zmiennych charakteryzujących różnrdne aspekty innwacyjnści z wartścią PKB per capita prwadzi d następujących wnisków: bardz wyska ddatnia krelacja występuje w przypadku wszystkich, lub prawie wszystkich, zmiennych kreślających: nakłady na działalnść innwacyjną w przedsiębirstwach przemysłwych; nakłady na B+R; zatrudnienie w działalnści B+R; liczbę jednstek B+R, a także nakłady przypadające na przedsiębirstw innwacyjne w sektrze usług; pracujący wykrzystujący kmputery (także z dstępem d Internetu); wyska ddatnia krelacja widczna jest w zakresie: nakładów przypadających na przedsiębirstw innwacyjne w sektrze przemysłwym; przychdów ze sprzedaży wyrbów nwych i ulepsznych w przedsiębirstwach przemysłwych; przedsiębirstw psiadających własną strnę internetwą (także dstęp d Internetu szerkpasmweg); przeciętna krelacja ddatnia bserwwana jest dla zmiennych (lub ich grup): publiczne wsparcie dla działalnści innwacyjnej w przedsiębirstwach przemysłwych; aktywnść firm usługwych w zakresie innwacyjnści; innwacje rganizacyjne i marketingwe w firmach usługwych; chrna własnści intelektualnej w firmach przemysłwych i usługwych; dstęp przedsiębirstw d Internetu; dsetek liceów (ddatnia) i szkół zawdwych (ujemna) wypsażnych w kmputery; dsetek gspdarstw dmwych psiadających dstęp d Internetu; słaba lub nikła krelacja występuje w przypadku zmiennych charakteryzujących: stsunek udzielnych patentów d złżnych wnisków; udział firm innwacyjnych w gólne przedsiębirstw (w tym w pdziale na sektry przemysłwy i usługwy); innwacje rganizacyjne i marketingwe w firmach przemysłwych; przychdy ze sprzedaży wyrbów nwych i isttnie ulepsznych w firmach usługwych; Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 10 z 63

11 publiczne wsparcie dla działalnści innwacyjnej w przedsiębirstwach usługwych; liczbę uczniów przypadających na kmputer liceach gólnkształcących i gimnazjach (w bu przypadkach krelacja ujemna), zaś w szkłach pdstawwych i zawdwych (krelacja ddatnia); przedsiębirstwa wykrzystujące Internet d kntaktów z administracją publiczną. W przypadku analizwanych 53 zmiennych, pzycja wjewództwa warmińsk-mazurskieg scyluje między 1 a 16 (tabela 2). Prawie płwa zmiennych skrelwana jest silnie z PKB per capita i w tych przypadkach wjewództw warmińsk-mazurskie wypada czywiście słab zajmuje miejsca najczęściej d 13 d 16. Oprócz wyraźnej zależnści między innwacyjnścią a zamżnścią, ciekawe wydają się te przypadki, gdy krelacja zamżnści i innwacyjnści jest relatywnie wyska i jedncześnie bserwujemy relatywnie wyską pzycję wjewództwa warmińsk-mazurskieg. Spśród 10 zmiennych plasujących Warmię i Mazury na miejscach d 1 d 8, tylk przychdy ze sprzedaży prduktów nwych lub isttnie ulepsznych w przedsiębirstwach przemysłwych są silnie skrelwane z PKB per capita. W tym wypadku wjewództw warmińsk-mazurskie plasuje się na 6. miejscu i wyprzedza między innymi Małplskę i Dlny Śląsk. Tabela 2. Krelacje zmiennych dt. innwacyjnści i PKB pc raz miejsce Warmii i Mazur w rankingu wjewództw (liczba zmiennych spełniająca dane warunki) Krelacje Miejsce wjewództwa warmińsk-mazurskieg Bardz wyska Wyska Przeciętna Słaba i nikła Źródł: pracwanie własne INNOWACYJNOŚĆ WARMII I MAZUR POZYCJA RANKINGOWA Pniżej prezentwane są wybrane wskaźniki plasujące Warmię i Mazury w pszczególnych grupach miejsc (w nawiązaniu d tab. 2). Wjewództw warmińsk-mazurskie wyróżnia się pzytywnie w przypadku trzech zagadnień: wypsażenie liceów gólnkształcących i szkół zawdwych w kmputery ta grupa wskaźników świadczy raczej wypsażeniu szkół, nie rzeczywistej innwacyjnści. Isttne jest raczej wykrzystanie tych kmputerów, nie sam ich psiadanie a w szczególnści wypsażenie tych kmputerów w dstęp d szerkpasmweg Internetu. Pmim teg, teg typu przewaga wydaje się dść ważnym elementem nawiązującym d planwanej w RIS aktywizacji ludzi młdych, ale nie mże stanwić ważneg czynnika przewagi knkurencyjnej, ze względu na niewielkie zróżnicwanie reginalne mawianych wskaźników raz widczne z czasem wyrównywanie się pzimów dstępnści kmputerów w szkłach (wykresy 4 i 5); aktywnść przedsiębirstw we wprwadzaniu innwacji nwych na rynku (wykres 6). Należy jednak pdkreślić, że dsetek przedsiębirstw nie dzwierciedla ani wartści sprzedaży firm innwacyjnych, ani nakładów pnsznych na innwacje. W zestawieniu z relatywnie słabymi pzycjami reginu właśnie w sprzedaży i nakładach, mżna przypuszczać, że firmy warmińsk-mazurskie charakteryzują się dść niewielkim ptencjałem własnym. Dbra pzycja wjewództwa w tym wskaźniku mże wynikać również z intensywniejszej niż w innych wjewództwach mdernizacji sfery przemysłwej związanej z większym jej zapóźnieniem. Wart zwrócić uwagę na drębnść Warmii i Mazur raz Pdkarpacia d pzstałych wjewództw Plski Wschdniej; Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 11 z 63

12 [%] [liczba uczniów przypadających na 1 kmputer] [liczba uczniów przypadających na 1 kmputer] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Wykres 4. Uczniwie Liceów Ogólnkształcących przypadający na jeden kmputer w latach Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wykres 5. Uczniwie szkół zawdwych przypadający na jeden kmputer w latach Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wykres 6. Przedsiębirstwa przemysłwe (pwyżej 49 zatrudninych), które wprwadziły innwacje nwe dla rynku jak % przedsiębirstw przemysłwych gółem ( ) średnia krajwa Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 12 z 63

13 [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Wykres 7. w zestawieniu ze względu na publiczne wsparcie na działalnść innwacyjną dla firm przemysłwych Plska Wschdnia stanwi już zwartą grupę (wykres 7). Mże t znaczać, że przedsiębircy reginu w dużej mierze pierają swją innwacyjną działalnść nie śrdki własne, lecz publiczne. Mże t wynikać również z dstępnści wsparcia w tych w latach dla przedsiębirców z Plski Wschdniej, które stanwi isttne wyzwanie dla mżliwści absrpcyjnych tych przedsiębirstw. Przedsiębirstwa przemysłwe, które w latach trzymały publiczne wsparcie finanswe na działalnść innwacyjną (w tym B+R) w góle przedsiębirstw przemysłwych aktywnych innwacyjnie Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wśród zmiennych plasujących Warmię i Mazury na miejscach 5-8 znajdują się: dsetek przedsiębirstw przemysłwych, które pnisły nakłady na działalnść innwacyjną; dsetek firm wprwadzających innwacje rganizacyjne i marketingwe w przedsiębirstwach w sektrze usług; przychdy ze sprzedaży prduktów nwych lub isttnie ulepsznych w przedsiębirstwach przemysłwych (jak % sprzedaży gółem); udział szkół wypsażnych w kmputery (wśród liceów gólnkształcących, gimnazjów i szkół zawdwych). Pwyższe, relatywnie wyskie pzycje, wymagają kilku słów kmentarza. Należy pdkreślić, że dane aktywnści innwacyjnej przedsiębirstw pchdzą z badania kreślnej próby firm w kraju, wyniki są zatem barczne pewnym błędem statystycznym. Jednak bliższe przyjrzenie się np. przychdm ze sprzedaży prduktów nwych wyska szósta pzycja w kraju jak dsetkwi sprzedaży gółem nakazuje strżnść w frmułwaniu jednznacznych pzytywnych wnisków. Otóż firmy warmińsk-mazurskie zajmują zdecydwanie wyższą pzycję w kraju (3!), jeśli bierzemy pd uwagę sprzedaż prduktów nwych tylk dla przedsiębirstwa, gdy zaś analizwane są jedynie prdukty nwe dla rynku czyli rzeczywiste innwacje na miarę c najmniej krajwą, Warmia i Mazury plasują się na 9 miejscu w kraju. Wskazuje t z jednej strny na imitacyjny charakter prcesu zwiększania innwacyjnści, z drugiej zaś na dążenia firm d nadrabiania zaległści. Relatywnie wyski dsetek firm, które pnisły nakłady na działalnść innwacyjną (30,9%) jest pmim wszystk niższy d średniej krajwej (31,8%). Z klei wskaźniki dtyczące wypsażenia szkół w kmputery świadczą głównie zasbach infrastruktury infrmatycznej. Należy pamiętać kniecznści mdernizacji teg sprzętu, jak i wszelkich działaniach pwdujących właściwe jeg wykrzystanie. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 13 z 63

14 [PLN/sbę] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Z pśród wszystkich zbadanych 3 zmiennych bardz wyską i wyską krelację z PKB per capita uzyskały przede wszystkim następujące grupy: dane dtyczące różneg rdzaju nakładów finanswych na działalnść badawczrzwjwą i działalnść innwacyjną; dane dtyczące liczby pracwników zatrudninych w działalnści badawcz-rzwjwej; dane przedstawiające liczbę jednstek naukw-badawczych w reginie; dane pisujące wykrzystanie ICT 4 w przedsiębirstwach. Wskaźniki finanswe W tej grupie krelacja utrzymywała się na bardz wyskim pzimie zarówn dla nakładów wyrażnych w wartściach bezwzględnych, jak i zrelatywizwanych (m.in. na 1 mieszkańca). D prezentacji tej grupy najdpwiedniejsze wydają się nakłady na działalnść badawcz-rzwjwą w przeliczeniu na jedneg mieszkańca, gdyż są t dane dające gólny braz sytuacji i, c isttne, dstępne dla szeregu klejnych lat. Nakłady te pdzieln na wewnętrzne (wykres 8) i zewnętrzne (wykres 9). Te pierwsze trafiają d własneg zaplecza rzwjweg daneg przedsiębirstwa czy instytucji, pdczas gdy te drugie trafiają d innych jednstek (przykładem mże być nabycie technlgii d partnera biznesweg). Wykres 8. Nakłady wewnętrzne na działalnść badawcz-rzwjwą w przeliczeniu na jedneg mieszkańca w latach Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. W przypadku nakładów wewnętrznych w klejnych latach wjewództw warmińsk-mazurskie zajmuje pzycje w drugiej płwie rankingu reginów. Chć w klejnych latach wjewództw siąga c najwyżej płwę średniej krajwej, t wart zauważyć, że wartść ta jest silnie zawyżna przez lidera Mazwsze (sytuacja ta będzie się częst pwtarzać w klejnych zestawieniach). Na 3 Warunkiem uznania krelacji jest mżliwść lgiczneg uargumentwania związku badanych zjawisk, stąd nie wzięt pd uwagę krelacji niektórych zmiennych ujętych w zestawieniu zbacz arkusz krelacje. 4 ICT ang. infrmatin and cmmunicatin technlgies - technlgie infrmacyjn-kmunikacyjne. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 14 z 63

15 [PLN/sbę] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg tle kraju Warmia i Mazury nie wyróżniają się ani silną pzycją, ani szczególną dynamiką, a w grnie wjewództw Plski Wschdniej 5 ustępują pdkarpackiemu i lubelskiemu. Wjewództw warmińsk-mazurskie dznacza się minimalnymi nakładami zewnętrznymi na B+R w przeliczeniu na 1 mieszkańca wydatki te są bardz wysk skrelwane z mówinymi wyżej nakładami wewnętrznymi. W kwestii wydatkwania na zewnątrz Warmia i Mazury zajmują krańcwą pzycję nawet w grnie wjewództw Plski Wschdniej (rkrcznie słabsze jest jedynie pdlaskie). C więcej, w statnich 3 latach nastąpił nawet spadek wartści w badanym wjewództwie w rku 2007 wydatki teg typu liczne są w grszach. Wykres Nakłady zewnętrzne na działalnść badawcz-rzwjwą w przeliczeniu na jedneg mieszkańca w latach Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Reasumując, prprcjnalnie d liczby ludnści Warmia i Mazury nie tylk charakteryzują się niskimi wydatkami wewnętrznymi na B+R, ale i wydatki zewnętrzne na ten cel są niemal niedstrzegalne w skali kraju. Dynamika zmian w wjewództwie raczej nie daje jednznacznych pdstaw, by stwierdzić, że sytuacja ta ulegnie pprawie. C jest szczególnie znaczące dla rku 2007, w którym liderzy znacznie zwiększyli wartść wydatków zewnętrznych, c ddatkw utrudnia knwergencję. Nakłady na innwacje ukazują, jakie śrdki finanswe przeznaczane są na wypracwanie nwych (lub usprawnienie istniejących) prduktów, usług i prcesów. Innwacyjnść w analizwanej statystyce jest pjęciem szerkim działalnść badawczą i rzwjwą wlicza się d działalnści innwacyjnej. W gspdarce plskiej, przyjmując rzróżnienie przemysł usługi, nieznacznie większą innwacyjnścią charakteryzują się przedsiębirstwa przemysłwe 6. Dstępne dane pzwalają na dynamiczne ujęcie nakładów przedsiębirstw teg właśnie sektra w pdziale na wjewództwa (wykres 10). Pzycja wjewództwa warmińsk-mazurskieg względem pzstałych reginów pprawiała się niec na pczątku badaneg kresu, tym niemniej wjewództw pzstaje wśród reginów najmniejszym znaczeniu w tym zakresie. Warmia i Mazury nie wyróżniają się też na tle reginów Plski Wschdniej, gdzie wyraźnym liderem jest Pdkarpacie. D prównań międzyreginalnych bardziej dpwiednie są jednak dane względne dyspnujemy danymi nakładach w przeliczeniu na jedn przedsiębirstw (wykresy 11 i 12). Również te zmienne uzyskały wyską i bardz wyską krelację z PKB per capita. 5 Pprzez kreślenie wjewództwa Plski Wschdniej rzumiane są: warmińsk-mazurskie, pdlaskie, lubelskie, świętkrzyskie i pdkarpackie. 6 Działalnść innwacyjna w przedsiębirstwach w latach , GUS, Część metdyczna s.1 Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 15 z 63

16 [mln PLN] [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Przeliczenie nakładów na innwacyjnść na jedn przedsiębirstw aktywne innwacyjnie stawia Warmię i Mazury na przedstatniej pzycji w skali kraju. Ze względu na graniczne dane nie jest tu mżliwe ujęcie dynamiczne. W tej kategrii badany regin jest najsłabszy z całej grupy Plski Wschdniej (z której zbliżne d człówki krajwej jest sąsiednie wjewództw pdlaskie). Należy również pamiętać graniczeniach wynikających z takiej prezentacji nie dyspnujemy dstatecznie szczegółwymi danymi reginalnymi, by ukazać w jakim ułamku przedsiębirstw skupia się większść nakładów. Wiadm natmiast, że w 2006 r. na Warmii i Mazurach udział przedsiębirstw, które pnisły nakłady na działalnść innwacyjną w góle przedsiębirstw był zbliżny d średniej krajwej zarówn w przemyśle (śr.=20%, warmińsk-mazurskie=18%) jaki w usługach (śr.=18%, warmińsk-mazurskie=15%). Wykres 10. Nakłady na działalnść innwacyjną w przedsiębirstwach przemysłwych - udział wjewództw w łącznej puli krajwych wydatków w latach * Dane dtyczą pdmitów gspdarczych, w których liczba pracujących przekracza 49 sób Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wykres Nakłady przypadające na jedn przedsiębirstw przemysłwe prwadzące działalnść innwacyjną (2006r.) 5 średnia krajwa Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Tak jak wspmnian, przedsiębirstwa usługwe w Plsce niec rzadziej wprwadzają innwacje niż firmy przemysłwe. Również nakłady na innwacyjnść przypadające na jedn przedsiębirstw są niższe w dziedzinie usług (jest t związane ze znaczą liczbą drbnych pdmitów usług- Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 16 z 63

17 [%] [mln PLN] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg wych). Ciekawe jest również zróżnicwanie międzywjewódzkie w tej dziedzinie, gdzie mamy d czynienia z układem lider reszta kraju (wykres 12). Wjewództw mazwieckie jest niekwestinwanym liderem w tej kategrii (taka dminacja wynikać mże z kncentracji siedzib firm w stlicy państwa). Mazwieckie i, w mniejszym stpniu, łódzkie, są jedynymi wjewództwami, dla których nakłady średnie przedsiębirstw na innwacyjnść w usługach przekraczają te w przemyśle. W każdym razie, Warmia i Mazury, tak jak i w pprzedniej kategrii, zajmują przedstatnią pzycję (statnią w grupie Plski Wschdniej). Wykres Nakłady przypadające na jedn przedsiębirstw z sektra usług prwadzące działalnść innwacyjną (2006r.) 7 średnia krajwa Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Przedsiębirstwa wjewództwa warmińsk-mazurskieg jak główne bariery w pdejmwaniu działalnści innwacyjnej wskazują czynniki finanswe, nie zaś te związane z wiedzą lub współpracą. O ile w sektrze przemysłwym przedsiębirstwa badaneg wjewództwa wskazywały głównie na brak śrdków finanswych (również w skali kraju; wykres 13), tyle w usługach za główną barierę uznan zbyt wyskie kszty innwacji (brak śrdków finanswych rzadk wskazywany w skali kraju; wykres 14). Wyniki te są szczególnie interesujące w prównaniu z wyską pzycją wjewództwa w zakresie finanswej interwencji publicznej w rzwój innwacji. Wykres 13. Przedsiębirstwa przemysłwe, dla których brak śrdków finanswych był przeszkdą w pdejmwaniu działalnści innwacyjnej w latach (Przedsiębirstwa, które ceniły znaczenie teg czynnika jak "wyskie" w % gółu przedsiębirstw) Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 17 z 63

18 [pracwnicy B+R na 1000 mieszkańców] [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg C isttne, w badanym reginie niewielki był udział wskazań z dziedziny czynników rynkwych i ppytwych w bu sektrach pwdy, jakie wskazują przedsiębircy, t: Wykres 14. rynek panwany przez dminujące przedsiębirstwa, niepewny ppyt na nwe prdukty, brak ppytu na innwacje należą d grupy najrzadziej wskazywanych w skali kraju. Sugeruje t, że główną przeszkdą jest jedynie bariera finanswa a nie przeknanie, braku ptrzeby czy miejsca na innwacje. 35 Przedsiębirstwa w sektrze usług dla których brak śrdków finanswych był przeszkdą w pdejmwaniu działalnści innwacyjnej w latach (Przedsiębirstwa, które ceniły znaczenie daneg czynnika jak "wyskie" w % gółu przedsiębirstw) Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wskaźniki dtyczące pracwników W celu prezentacji gólnej sytuacji wybran liczbę pracwników naukw-badawczych (wykres 15), pminięt tu persnel uzupełniający chcąc ukazać sam rdzeń kadry B+R. Wykres Liczba pracwników naukw - badawczych gółem w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w latach Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 18 z 63

19 [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Również w tej kategrii wjewództw warmińsk-mazurskie znajduje się w grnie najsłabszych, z pśród wjewództw Plski Wschdniej (niec silniejsze jest jedynie Pdlasie). Badane wjewództw charakteryzuje się minimalnymi zmianami wartści na przestrzeni lat. W kntekście pzycji krajwej - d stsunkw niskich nakładów dkładają się więc mniej liczne zasby kadrwe. Klejnym zagadnieniem, związanym z zasbami ludzkimi, jest dstęp d Internetu (wykres 16). Wjewództw warmińsk-mazurskie jest zdecydwanie najsłabszą jednstką w tej kategrii. Pnadt, jest t jedn z zaledwie dwóch wjewództw, w których w przedstawinym kresie dntwan spadek wartści, chć dane z zaledwie dwóch lat nie pzwalają na wyciąganie dalek idących wnisków. Mniej niż c piąty pracwnik na Warmii i Mazurach wykrzystuje w swej pracy kmputer z dstępem d Internetu w kntekście innwacyjnści ma t isttne znaczenie, gdyż sieć glbalna jest nie tylk źródłem gólnych infrmacji, ale też i przestrzenią d wymiany specjalistycznej wiedzy branżwej. Wykres 16. Pracwnicy wykrzystujący kmputery z dstępem d Internetu w latach jak % wszystkich pracwników Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Pdmity wspierające innwacyjnść reginu Liczba jednstek B+R siąga wyską krelację z PKB per capita, zarówn w pstaci liczby bezwzględnej, jaki i p uwzględnieniu liczby ludnści. Chć bezwzględna liczba jednstek naukwbadawczych w danym reginie nie mże być uznana za satysfakcjnujący wskaźnik, t liczba mieszkańców przypadająca na jeden taki śrdek wskazuje już na pzim rzwju sektra B+R (wykres 17). Pzycja Warmii i Mazur niec pgrszyła się w płwie badaneg kresu, sytuując regin na przedstatniej pzycji. Wskaźnik ten charakteryzuje się w wjewództwie warmińsk-mazurskim dużą rczną zmiennścią, nie mżna zatem kreślić jednznacznie tendencji. Jak się wydaje szczególne pgrszenie miał miejsce w rku Wykrzystanie technlgii infrmatycznych i telekmunikacyjnych pzwala w pewnym stpniu zbrazwać gólny pzim rzwju technlgiczneg reginu. Wybranie takich danych piera się na załżeniu, że reginy lepiej wypsażne w teg typu śrdki będą miały większe mżliwści wypracwania nwczesnych (innwacyjnych) rzwiązań. W dbie gspdarki partej na wiedzy isttnym źródłem infrmacji stał się Internet dstęp krajwych przedsiębirstw d glbalnej sieci jest dść pwszechny (wykres 18). Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 19 z 63

20 [%] [tys. mieszkańców] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Wykres 17. Liczba mieszkańców przypadająca na jedną jednstkę B+R w latach Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wykres 18. Przedsiębirstwa psiadające dstęp d Internetu w latach jak % wszystkich przedsiębirstw Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. We wszystkich reginach większść przedsiębirstw ma dstęp d Internetu, widczne są jednak pewne zróżnicwania. C ciekawe, najsłabiej wypada nie wjewództw z Plski Wschdniej lecz wjewództw łódzkie. Tymczasem wjewództw warmińsk-mazurskie pnwnie zajmuje pzycję wśród najsłabszych (z Plski Wschdniej grsze jest jedynie świętkrzyskie), chć należy zaznaczyć, że w tej kwestii zróżnicwania nie są znaczne. Średni niec pnad c drugie przedsiębirstw w kraju psiada własną strnę internetwą (wykres 19). Wjewództw warmińsk mazurskie znajduje się pniżej średniej, na trzeciej pzycji d kńca tak więc i w tej kategrii badany regin należy d grupy najsłabszych. Rzeczą charakterystyczną jest, że w wyżej mówinych kategriach, które kazały się wysce skrelwane z rzwjem reginalnym, wjewództw warmińsk-mazurskie plaswał się głównie na niskich (słabych) pzycjach w skali kraju. Statystyka ptwierdza, że pzim rzwju mierzny PKB per capita idzie w parze z szerką grupą zmiennych dtyczących innwacyjnści. Należy pamiętać, Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 20 z 63

21 [% przedsiębirstw gółem] [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg że niska krelacja z PKB per capita nie znacza, że dany wskaźnik nie jest isttny dla gólneg pzimu innwacyjnści w reginie. Wykres 19. Przedsiębirstwa psiadające własną strnę internetwą w latach Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Jednstki B+R raz dstęp d Internetu stanwią część prblematyki związanej z ptencjałem innwacyjnym reginu. Ptencjał ten dbrze kreśla również udział pdmitów innwacyjnych w góle firm w reginie (wykresy 20 i 21). Z mawianych zestawień wynikają następujące spstrzeżenia: p pierwsze, widczna jest niec większa innwacyjnść przedsiębirstw przemysłwych ( czym była już mwa). P drugie zrzumiała staje się niska krelacja z PKB per capita w sektrze przemysłwym liderem jest pdkarpackie, a w usługach lubelskie. Na kształt danych silny wpływ ma czynnik ludzki infrmacje wprwadzeniu innwacji zbierane są d przedsiębirstw drgą ankietwą i raczej nieweryfikwane. Wskazanie daneg przedsiębirstwa jak wprwadzająceg innwacje zależy d interpretacji przedsiębircy i zrzumienia definicji pjęcia innwacji przytczneg w ankiecie. Wykres Przedsiębirstwa przemysłwe, które wprwadziły innwacje jak % przedsiębirstw przemysłwych gółem średnia krajwa Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Z teg też pwdu zrezygnwan z przedstawiania dsetka prduktów nwych dla rynku ta kategria nie zstała wystarczająca sprecyzwana (nie rzróżnin czy mwa rynku lkalnym, krajwym czy glbalnym) i zdaje się być jeszcze silniej zależna d interpretacji wypełniająceg (ciężk zresztą zakładać by miał n 100% infrmacji wszystkich rynkach). Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 21 z 63

22 [%] [% przedsiębirstw gółem] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Wykres 21. Przedsiębirstwa usługwe, które wprwadziły innwacje jak % przedsiębirstw usługwych gółem 30 średnia krajwa Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Abstrahując d dkładnści teg typu danych, należy zauważyć że wjewództw warmińskmazurskie nie dbiega znacząc d średniej krajwej i znajduje się w śrdkwej grupie jednstek. Jest t pierwsza z analizwanych dtąd zmiennych, w której Warmia i Mazury nie zajmują słabych pzycji, przy czym dpwiada na isttne pytanie jaka część przedsiębirstw wprwadza nwe rzwiązania. Innym zagadnieniem brazującym ptencjał innwacyjny pdmitów działających w reginie, jest chrna własnści intelektualnej, która jedncześnie pwinna być traktwana jak czynnik knkurencyjnści przedsiębirstwa, a zatem i reginu. D analizy wybran ugólniny wskaźnik % przedsiębirstw, które zastswały chrnę prawną 7 własnści intelektualnej, chcąc w ten spsób pkazać gólną tendencję d wykrzystania tych prawnych frm chrny w pszczególnych reginach Plski (wykresy 22 i 23) Wykres 22. Przedsiębirstwa przemysłwe, które w latach zastswały prawną chrnę własnści intelektualnej jak % przedsiębirstw gółem Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. 7 Wykrzystując przynajmniej jedną z następujących frm: zastrzeżenie praw autrskich, zgłszenie wynalazku d patentwania, rejestracja wzru użytkweg, wzru przemysłweg lub znaku twarweg. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 22 z 63

23 [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg Zarówn w sektrze przemysłwym jak i usługwym widczne są znaczne zróżnicwania międzyreginalne. W zakrągleniu ledwie 3 na 100 przedsiębirstw przemysłwych na Warmii i Mazurach zastswał prawne frmy chrny intelektualnej (w sektrze usług kł 5). O ile w sektrze przemysłwym badane wjewództw sklasyfikwać mżna jak przeciętne tyle w usługach należy wyraźnie d grupy najsłabszych. Niski pzim wykrzystywania chrny teg typu nie jest immanentną cechą reginów słab rzwiniętych, c widać na przykładzie wjewództwa lubelskieg (w 2006 najniższe PKB per capita w kraju). Być mże tak niski pzim chrny na Warmii i Mazurach wynika z niewielkieg pzimu świadmści dstępnych mżliwściach bądź z trudnści w pzyskaniu tych frm. Wykres 23. Przedsiębirstwa usługwe, które w latach zastswały prawną chrnę własnści intelektualnej jak % przedsiębirstw gółem Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wskaźniki współpracy 8 Isttnść współpracy wynika z charakteru działalnści innwacyjnej, której sprzyja kperacja wyspecjalizwanych pdmitów, kmplementarnść partnerów i wymiana wiedzy. Z dstępnych danych wynika, że współpraca przedsiębirstw jest bardz słabą strną wjewództwa warmińskmazurskieg (wykresy 24 i 25). Odsetek przedsiębirstw innwacyjnych, które współpracwały w zakresie działalnści innwacyjnej w latach stawia Warmię i Mazury na przedstatniej (usługi) i statniej (przemysł) pzycji w kraju. W sektrze przemysłwym pzim współpracy w wjewództwie wyraźnie dbiega d pzstałych piętnastu reginów w działaniach innwacyjnych współpracwał zaledwie c trzecie przedsiębirstw (średni w Plsce: niemal c drugie). Na trzeciej i czwartej pzycji znalazły się dwa wjewództwa z Plski Wschdniej niski pzim współpracy jest więc raczej indywidualną cechą Warmii i Mazur, nie wynika z płżenia wśród najsłabszych wjewództw. W sektrze usługwym wyraźnie częstsza niż na Warmii i Mazurach była współpraca w sąsiednim wjewództwie pdlaskim. Fakt ten raz wyska pzycja Pdkarpacia (w bu sektrach) sugeruje, że peryferyjne płżenie nie decyduje, jak mżna by się spdziewać, niskim pzimie współpracy (tym bardziej, że mżliwa jest przecież współpraca wewnątrzreginalna). Mając na uwadze ideę pwiązania nauki z biznesem wart przyjrzeć się bliżej współpracy przedsiębirstw z sektrem badawcz-rzwjwym. W ramach wspmnianeg badania CIS d przedsiębirstw aktywnych innwacyjnie skierwan pytanie wskazanie źródeł infrmacji dla działal- 8 Zgdnie z definicją przyjętą przez GUS, składanie zamówień na zewnątrz przedsiębirstwa, pzbawine aktywneg współudziału zlecenibircy w prcesie wdrażania, nie jest współpracą w działalnści innwacyjnej. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 23 z 63

24 [%] [%] Prjekt współfinanswany przez Unię Eurpejską w ramach Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg nści innwacyjnej wyskim znaczeniu. Tak jak w pzstałych wjewództwach najczęściej wskazywanym źródłem na Warmii i Mazurach był źródł wewnętrzne 9 sam przedsiębirstw. Wykres 24. Przedsiębirstwa przemysłwe, które współpracwały w zakresie działalnści innwacyjnej w latach jak % przedsiębirstw aktywnych innwacyjnie Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. Wykres 25. Przedsiębirstwa w sektrze usług, które współpracwały w zakresie działalnści innwacyjnej w latach jak % przedsiębirstw aktywnych innwacyjnie Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS. W przypadku instytucjnalnych źródeł wiedzy na Warmii i Mazurach mżna dknać następującej charakterystyki: w sektrze usług występuje marginalne ddziaływanie placówek naukwych PAN i jednstek badawcz-rzwjwych. Ocena znaczenia tych statnich jak źródła infrmacji należy d najniższych w skali kraju, chć różnice w wartściach nie są szczególnie wyskie; w sektrze przemysłu znaczenie placówek PAN jest najniższe z pśród wszystkich mżliwych źródeł infrmacji innwacjach. Placówki te mają w warmińsk-mazurskim najmniejsze znaczenie w skali kraju i t sam dtyczy pzstałych źródeł instytucjnalnych (tabela 3); 9 Omawiane są w tym miejscu wyłącznie dane dt. przemysłu, gdyż dane dtyczące usług są w tej kwestii niespójne. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 24 z 63

25 zdecydwanie negatywnie należy cenić znaczenie uczelni wyższych, c w płączeniu ze słabścią relacji pzstałych instytucji z biznesem, pkazuje jedną z największych słabści reginu Tak niski dsetek wskazań źródeł instytucjnalnych wskazuje na słabe pwiązania przedsiębirstw z wjewództwa warmińsk-mazurskieg z instytucjami naukwymi i badawczymi. Pzstałe reginy kraju zdecydwanie częściej wskazywały na wyskie znaczenie tych źródeł. Sugeruje t, że badane wjewództw dyspnuje nikłymi sieciami współpracy między biznesem a nauką. Tabela 3. Instytucjnalne źródła infrmacji dla działalnści innwacyjnej w sektrze przemysłwym wjewództwa warmińsk-mazurskieg w latach Źródła instytucjnalne: Odsetek przedsiębirstw aktywnych innwacyjnie, wskazujących dane pdmity jak ważne źródł infrmacji dt. innwacyjnści: Placówki naukwe PAN 0,8 % (najmniejsza liczba wskazań w skali kraju) Jednstki badawcz-rzwjwe 5,7 % (nieznacznie pniżej średniej krajwej =6,5%) Zagraniczne publiczne instytucje badawcze 1,1% (najmniejsza liczba wskazań w skali kraju) Szkły wyższe (krajwe i zagraniczne razem) 1,1% (najmniejsza liczba wskazań w skali kraju) Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS INNOWACYJNOŚĆ WARMII I MAZUR WSKAŹNIK SYNTETYCZNY W prezentacji syntetycznej miary innwacyjnści wjewództwa warmińsk-mazurskieg wykrzystan wartści wskaźnika GII (Indeks Innwacyjnści) 10. W latach 2006 i 2007 wjewództw warmińsk-mazurskie uplaswał się w grupie reginów w klasie pniżej średniej (klasa 4 na 5 wyróżninych)(mapa 1). W ujęciu dynamicznym Warmia i Mazury awanswały z miejsca 14. na 12. Mapa 1. Wskaźnik syntetyczny innwacyjnści wjewództw (GII) Źródł: Wskaźnik syntetyczny 2007 Bardz wyski (1) Wyski (4) Średni (4) Pniżej średniej (5) Niski (2) Niestety dwuletni cykl badawczy nie pzwala na wyciąganie dalek idących wnisków, ale uwzględnienie zmiennych branych pd uwagę przy knstrukcji wskaźnika daje niec szerszy pgląd na trzymane wyniki 11 : 10 Metdlgia pisana jest w uwagach metdlgicznych. Szerzej zb. też 11 W frmułwaniu wnisków wykrzystan wyniki krelacji wybranych wstępne 22 zmiennych, które w dbry spsób ddają pzim innwacyjnści reginu. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 25 z 63

26 zmienne pisujące innwacyjnść są bardz silnie generalnie ze sbą skrelwane ddatni. Wystarczy pwiedzieć, że na 200 krelacji 28 jest niemal pełnych, czyli pwyżej 0,9, zaś klejne 71 mżna kreślić jak bardz wyskie (w przedziale 0,7-0,9); wśród zmiennych, które wydają się mieć decydujący wpływ na kształtwanie pzstałych statystyk należy wymienić: jednstki badawcz-rzwjwe zarówn działające w przedsiębirstwach, jak i w nauce, przy czym te pierwsze niec częściej są skrelwane bardz silnie z pzstałymi zmiennymi; nakłady na B+R w sektrze przedsiębirstw w przeliczeniu na mieszkańca jest t zmienna najczęściej niemal w pełni skrelwana z pzstałymi zmiennymi. Wydaje się, że mżna ją traktwać jak sweg rdzaju próbnik innwacyjnści reginu; wśród wszystkich wyników tylk 55, t krelacje c najwyżej przeciętne. Wyniki te również występują w szczególnej grupie zmiennych, d której zaliczamy: % gspdarstw dmwych z kmputerem i dstępem d Internetu; % przedsiębirstw prwadzących działalnść innwacyjną; kmputeryzację szkół (bez szkół wyższych); c szczególnie ciekawe, t fakt, że między tymi trzema zmiennymi nie dntwujemy silnych krelacji wewnętrznych, a w przypadku kmputeryzacji szkół i kmputeryzacji gspdarstw dmwych widczna jest przeciętna krelacja ujemna. Pwyższe anmalie mżna tłumaczyć następując: spsób pzyskiwania danych i metdlgia badawcza znacznie dbiegają d statystyk bardz silnie skrelwanych. Dtyczy t szczególnie sytuacji, gdy przechdzimy d sektra nauki d gspdarstw dmwych lub deklaracji przedsiębirstw; inny charakter zjawisk brazuje całkiem dmienne pla innwacyjnści. Za tym musi iść jednak pytanie znaczenie infrastruktury sieciwej dla gólnej innwacyjnści reginu. Teza, iż sam kmputer z dstępem d Internetu nie wystarczy dla wzrstu innwacyjnści reginu uzyskuje w tym przypadku ptwierdzenie; charakter wskaźników dane dtyczące kmputerów w gspdarstwach dmwych dtyczą większści ppulacji, natmiast wartść wskaźnika przedsiębirstw innwacyjnych jest niska; charakter zjawiska kmputeryzacji w reginach biedniejszych bardz intensywna kmputeryzacja w tych reginach jest zjawiskiem stsunkw niedawnym, związanym z mdernizacją. Na efekty tych działań w sektrze przedsiębirstw należy jeszcze prawdpdbnie pczekać. Zatem analizując składwe wskaźnika syntetyczneg reginu 12 mżna djść d wnisku, że relatywnie wyska pzycja niektórych wjewództw (w tym i warmińsk-mazurskieg) zależna jest d ich pzycji w tych szczególnych przypadkach zmiennych słab skrelwanych z głównymi wyznacznikami innwacyjnści. 12 Wskaźnik zbudwany jest w parciu następujące zmienne: jednstki B+R w przedsiębirstwach na mieszkańców; nakłady na B+R na zatrudnineg w B+R; pracwnicy naukw-badawczy gółem w przeliczeniu 1000 mieszkańców; nakłady na działalnść innwacyjną w przemyśle na mieszkańca; % firm z dstępem d Internetu krzystających z usług administracji; % gspdarstw dmwych z kmputerem i dstępem d Internetu; przedsiębirstwa, które prwadziły działalnść innwacyjną jak % przedsiębirstw (przemysł); liczba kmputerów z dstępem d Internetu na 100 uczniów we wszystkich szkłach prócz uczelni wyższych. Analiza sytuacji w wjewództwie na pdstawie Strna 26 z 63