BEZPIECZEŃSTWO SANITARNO-HIGIENICZNE PODRÓŻY

Transkrypt

1 BEZPIECZEŃSTWO SANITARNO-HIGIENICZNE PODRÓŻY Należy pamiętać, że przebywając w zgromadzeniach ludzi, istnieje zwielokrotnione ryzyko nabycia zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną. W takich okolicznościach często notowane są następujące rodzaje zachorowań: 1. choroby zakaźne przenoszone drogą pokarmową, za pośrednictwem żywności i wody np. dur brzuszny, salmonelozy, wirusowe zakażenia pokarmowe, wirusowe zapalenie wątroby typu A, ameboza, giardioza; 2. zakażenia powstałe w wyniku zanieczyszczenia ran, otarć skóry ziemią, w której znajdują się chorobotwórcze drobnoustroje np. tężec, zgorzel gazowa; 3. choroby przenoszone drogą powietrzno-kropelkową, w szczególności grypa, inwazyjna choroba meningokokowa. Dodatkowo zawsze należy unikać ryzykownych zachowań mogących skutkować zachorowaniom na choroby przenoszone drogą płciową. Aby uniknąć zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną w trakcie podróży za granicę oraz w trakcie pobytu w danym kraju, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach, których przestrzeganie z pewnością pozwoli na uniknięcie zachorowania i sprawi, że wyjazd będzie bezpieczny. 1

2 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA SANITARNO-HIGIENICZNEGO A. Higiena osobista: myj ręce zawsze po: wyjściu z toalety, zmianie pieluchy dziecku, powrocie na kwaterę, przed przyrządzaniem i spożywaniem posiłków, każdorazowym kontakcie ze zwierzętami, po zakryciu ust dłonią jeśli kichałeś, kaszlałeś! ponieważ warunki podróży rzadko zapewniają możliwości częstego mycia rąk zaopatrz się wcześniej w żel do rąk lub zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu! (są to materiały powszechnie dostępne w każdym sklepie z artykułami kosmetycznymi) przestrzegaj zasad higieny oddychania w czasie kaszlu i kichania zakrywaj nos i usta chusteczką jednorazową, a jeśli chusteczki jednorazowe lub żel właśnie ci się skończyły, kichaj lub kaszl w zgięcie łokciowe twoje dłonie nie zostaną wówczas skażone chorobotwórczymi drobnoustrojami! w środkach transportu zbiorowego i miejscach użytku publicznego unikaj niepotrzebnego dotykania powierzchni i elementów wyposażenia! unikaj zbędnego, odruchowego dotykania dłońmi okolic ust i oczu, staraj się pamiętać o tym! unikaj bliskiego kontaktu twarz w twarz z innymi podróżnymi! w miarę możliwości unikaj dłuższego przebywania w zamkniętych, niewietrzonych pomieszczeniach wraz z dużą liczbą osób! unikaj wspólnego picia z jednej butelki i wspólnego spożywania pokarmów (np. jedzenie tego samego loda, jedzenie z jednego talerza, używanie tych samych sztućców, czy innych sprzętów służących do picia i spożywania pokarmów)! jeśli palisz - zawsze unikaj dzielenia się z innymi osobami papierosem! 2

3 jeśli masz rany lub otarcia skóry, dokładnie zabezpiecz je opatrunkiem! Unikaj zmoczenia opatrunku, zmień go jeśli zabrudzony lub zmoczony. nie pożyczaj i nie korzystaj z cudzych przedmiotów osobistego użytku np. szczotki do włosów, grzebienia, szczoteczki do zębów, ciążek do paznokci, butów, bielizny, ręczników! korzystając z publicznych natrysków czy basenów zawsze pamiętaj, aby zabezpieczyć swoje stopy przed bezpośrednim kontaktem skóry stóp z podłożem (noś klapki), pozwoli to uniknąć nabycia zakażenia grzybiczego! zachowuj porządek i czystość w swoim otoczeniu! zwracaj uwagę innym jeśli zauważyłeś, że nie przestrzegają ww. zasad! 3

4 B. Higiena żywności i żywienia: myj ręce zawsze przed przystąpieniem do przygotowywania posiłku i przed jego spożyciem! pamiętaj o dokładnym umyciu spożywanej żywności (np. owoce, warzywa) w czystej wodzie! spożywaj żywność zawsze po uprzednim poddaniu jej obróbce termicznej (np. gotowanie, smażenie, duszenie, pieczenie)! unikaj spożywania surowych owoców i warzyw, jeżeli nie masz możliwości ich dokładnego umycia! zwracaj uwagę na datę przydatności kupowanych w sklepie produktów żywnościowych! w przypadku zauważenia w konserwie lub domowym weku (np. mięsnym, warzywnym, rybnym) tzw. bombarza (czyli stanu, w którym wieczko konserwy jest mocno wybrzuszone i wskazuje na psucie się fermentowanie żywności) odstąpi od jedzenia ich zawartości, oraz natychmiast zniszcz konserwę! unikaj spożywania pokarmów w miejscach, co do których nie ma pewności, że żywność tam została przygotowana z zachowaniem bezpieczeństwa zdrowotnego! np. z ulicznych straganów; pij wodę jedynie butelkowaną, oryginalnie zapakowaną lub wodę po uprzednim jej przegotowaniu! zwracaj uwagę na jakość (zapach, barwa) i czystość (mętność, barwa) wody pobieranej w punktów ujęć wody, nie pij wody z rzek, strumieni, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych. Zaleca się, aby każda woda pobrana z naturalnego ujęcia wody była przed spożyciem przegotowana. Ewentualnie zastosuj specjalne tabletki do odkażania wody (tabletki są dostępne w aptekach możesz zaopatrzyć się w nie przed wyjazdem). Zapoznaj się także z dołączoną ulotką opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia pn. 5 KROKÓW DO BEZPIECZNIEJSZEJ ŻYWNOŚCI. 4

5 C. Unikanie zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową: bądź wierny partnerowi i oczekuj wierności od swojego partnera! nie podejmuj kontaktów seksualnych pod wpływem alkoholu! w trakcie kontaktów seksualnych używaj prezerwatywy, która zmniejsza ryzyko zachorowania! wykorzystuj wiedzę o chorobach przenoszonych drogą płciową w praktyce. Negocjuj techniki bezpieczniejszego seksu, używaj prezerwatywy. Nie bój się rozmawiać o przeszłości seksualnej partnera, choćby przypadkowego. jeśli w twoim życiu były ryzykowne zachorowania rozważ wykonanie testu na HIV! 5

6 NAJCZĘSTSZE ZAKAŻENIA I CHOROBY ZAKAŹNE, NA KTÓRE MOGĄ BYĆ NARAŻENI TURYŚCI Choroba Okres wylęgania (czas od chwili wniknięcia drobnoustroju do organizmu do wystąpienia pierwszych objawów choroby) Objawy Drogi szerzenia (sposób, w jaki może dojść do wniknięcia drobnoustroju do organizmu) Możliwe sposoby zapobiegania Dur brzuszny (pałeczka duru brzusznego Salmonella Typhi) dni pogorszenie samopoczucia, ogólne rozbicie, stany podgorączkowe, bezsenność, bóle głowy, bóle mięśniowe, złe samopoczucie, zaparcia częściej niż biegunka, język suchy pokryty brunatnym nalotem, na skórze tułowia może pojawić się wysypka Spożycie zanieczyszczonej wody i żywności, w szczególności mleka i jego przetworów. żywności i żywienia oraz higieny rąk. Salmonelozy (odzwierzęce pałeczki Salmonella) Czerwonka bakteryjna (pałeczki z rodzaju Shigella) Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wirus HAV) 8-12 godzin 2-5 dni dni bóle brzucha, gorączka, biegunka, nudności, wymioty kurczowe bóle brzucha, bolesne parcie na stolec, śluzowe wypróżnienia lub z domieszką krwi, gorączka, czasem nudności i wymioty żółtaczka (zażółcenie skóry i/lub błon śluzowych), Spożycie żywności zanieczyszczonej drobnoustrojami lub ich toksynami (w szczególności surowe jaja, mięso, mleko). Najczęściej przez brudne ręce lub przedmioty zanieczyszczone kałem osoby chorej. Spożycie zanieczyszczonej żywności oraz wody, brudne ręce. żywności i żywienia oraz higieny rąk, unikanie spożycia surowych, niedogotowanych lub niedosmażonych jaj, mięsa i surowego mleka. rąk oraz zasad higieny żywności i żywienia. rąk oraz zasad higieny żywności 6

7 i żywienia. bóle brzucha, brak apetytu, osłabienie Istnieje szczepienie ochronne przeciwko WZW typu A (dobrowolne, zalecane, niefinansowane ze środków Ministra Zdrowia). Wirusowe zakażenia pokarmowe (Norowirusy, Rotawirusy) Pasożytnicze zakażenia pokarmowe np. ameboza, giardioza (pasożyty przewodu pokarmowego Entamoeba histolitica i Giardia intestinalis) godzin Ameboza: 8 dni -1 miesiąc Norowirusy - nudności, wymioty, bóle brzucha, wodnista biegunka, pogorszenie samopoczucia, bóle głowy i mięsni, dreszcze Rotawirusy wodnista biegunka z obecnością śluzu, wymioty, gorączka, czasem objawy wskazujące na infekcje dróg oddechowych Ameboza ból brzucha, wzdęcia, luźne stolce, czasem z domieszką krwi i śluzu, stan podgorączkowy Brudne ręce lub przez zanieczyszczone przez chorego przedmioty i powierzchnie. Spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej wirusami. Wdychanie cząstek wirusa unoszących się w powietrzu, powstałych np. z wymiocin osoby chorej. Szczególnie podatne na zachorowanie są niemowlęta, małe dzieci, osoby osłabione innymi chorobami. Spożycie zanieczyszczonej cystami pasożytów wody oraz żywności, brudne ręce. rąk oraz zasad higieny żywności i żywienia. Istnieje szczepienie ochronne przeciwko rotawirusom zalecane dla dzieci wieku 6 tydz tydz. (dobrowolne, zalecane, niefinansowane ze środków Ministra Zdrowia). rąk oraz zasad higieny żywności i żywienia, w szczególności picie przegotowanej wody. Pasożytnicze zakażenia pokarmowe np. ameboza, giardioza Giardioza ból brzucha, wzdęcia, biegunka, gorączka, czasem żółtaczka, nudności, Spożycie zanieczyszczonej cystami pasożytów wody rąk oraz zasad higieny żywności i żywienia, w szczególności picie przegotowanej wody. 7

8 (pasożyty przewodu pokarmowego Entamoeba histolitica i Giardia intestinalis) Giardioza: 9-15 dni upośledzony apetyt oraz żywności, brudne ręce. Zatrucie jadem kiełbasianym (laseczka Clostridium botulinum) zwykle godzin zazwyczaj 3-21 dni, średnio ok. 10 dni uczucie zmęczenia, suchość w ustach, wymioty, biegunka lub zaparcia, zaburzenia widzenia (np. podwójne widzenie, zamazane widzenie), zaburzenia połykania, trudności w mówieniu, symetryczne porażenie wiotkie wszystkich mięśni szkieletowych postępujące od górnych partii ku dołowi pogorszenie samopoczucia, Spożycie zanieczyszczonych toksyną botulinową pokarmów niewłaściwie konserwowanych czy pasteryzowanych (np. zepsutych przetworów mięsnych - kiełbasa, peklowane mięso, konserwy oraz inne typy weków również przygotowane w warunkach domowych). Źródłem zakażenia mogą być również warzywa takie jak: zielony groszek, kukurydza, oliwki, grzyby, szpinak, buraki a także mięso ryb np.: tuńczyka, wędzone i solone ryby a także owoce morza oraz mięso ssaków morskich. W rzadkich przypadkach - zanieczyszczenie ran ziemią zawierającą bakterie Clostridium botulinum. Zanieczyszczenie rany (nawet drobnej) lub otarć Dbałość o higienę przygotowania konserw w warunkach domowych. Prowadzenie właściwej obróbki termicznej żywności konserwowanej (np. dogotowanie, dosmażenie). Właściwe przechowywanie żywności konserwowanej (warunki chłodnicze). W przypadku stwierdzenia tzw. bombarza nie spożywanie zawartości konserwy i natychmiastowe jej zniszczenie. Przestrzeganie higieny przygotowywania posiłków. Zabezpieczenie otarć, ran skóry opatrunkiem. W przypadku zanieczyszczenia - 8

9 Tężec oczyszczenie i zaopatrzenie rany przez lekarza. (laseczka tężca Clostridium tetani) mrowienia/drętwienia w miejscu zranienia, szczękościsk, wzmożone napięcie mięśniowe, drgawki naskórka ziemią, kurzem lub ciałem obcym skażonym zarodnikami tężca, zranienie się przedmiotem zanieczyszczonym ziemią. Istnieje szczepienie ochronne przeciwko tężcowi. Wszystkie osoby powinny posiadać aktualne szczepienie (Osobom w wieku powyżej 19 r. ż. i wcześniej szczepionym zaleca się doszczepianie się co 10 lat. Szczepienie to jest dobrowolne, zalecane, niefinansowane ze środków Ministra Zdrowia. Zgorzel gazowa (laseczki z rodzaju Clostridium) zazwyczaj 1-4 dni silny ból w miejscu zranienia, szybko narastający obrzęk i brunatne zabarwienie skóry, wydzielina z rany obfita, mętna i brunatna wraz z ewentualnymi pęcherzykami powietrza, charakterystyczne trzeszczenie rany, gorączka Zanieczyszczenie rany (nawet drobnej) lub otarć naskórka ziemią, kurzem lub ciałem obcym skażonym zarodnikami zgorzeli, zranienie się przedmiotem zanieczyszczonym ziemią. Zabezpieczenie otarć, ran skóry opatrunkiem. W przypadku zanieczyszczenia - oczyszczenie i zaopatrzenie rany przez lekarza. Inwazyjna choroba meningokokowa (bakterie Neisseria meningitidis) 2-10 dni, najczęściej 3-4 dni gorączka, ból gardła, złe samopoczucie, tkliwość i bolesność mięsni oraz stawów, światłowstręt, wymioty, sztywność karku, drgawki, wysypka wybroczynowa, choroba może przebiegać Zakażenie drogą kropelkową, bezpośredni bardzo bliski i długotrwały kontakt z wydzieliną gardła nosiciela lub chorego (w powietrzu, którym oddychamy w osobistej, w szczególności: unikanie wspólnego picia z jednej butelki i wspólnego spożywania pokarmów, unikanie dzielenia się z innymi osobami papierosem, 9

10 gwałtownie pomieszczeniu niewietrzonym). w miarę możliwości unikanie bliskiego kontaktu twarz w twarz z innymi podróżnymi, oraz unikanie dłuższego przebywania w zamkniętych, niewietrzonych pomieszczeniach wraz z dużą liczbą osób. HIV/AIDS to zespół nabytego upośledzenia odporności. Zespół objawów chorobowych jest niejednorodny Ryzykowne kontakty seksualne, zakażona krew i preparaty krwiopochodne. Istnieje szczepienie ochronne przeciwko meningokokom grupy C (dobrowolne, zalecane, niefinansowane, ze środków Ministra Zdrowia). Unikanie ryzykownych zachowań jak przypadkowe kontakty seksualne, czy też korzystanie z jednej strzykawki (lub innych aplikatorów) przez osoby zażywające narkotyki. Choroby przenoszone drogą płciową Do kilku lat Kiła, rzeżączka, chlamydiozy ból, swędzenie, zaczerwienienie, obrzęk narządów rodnych, bolesność przy oddawaniu moczu, powiększenie pachwinowych węzłów chłonnych Ryzykowne kontakty seksualne, u kobiet możliwe zarażenie przez używanie wspólnych ręczników, gąbek. Unikanie ryzykownych zachowań jak przypadkowe kontakty seksualne, przestrzeganie zasad higieny osobistej i czystości indywidualnych przyborów toaletowych. Pamiętaj! W sytuacji wystąpienia niepokojących Cię objawów chorobowych, należy natychmiast zgłosić się do lekarza! 10