DZIAŁ MUZYKOWANIE ZESPOŁOWE 4-letni cykl nauczania Gitara

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA DZIAŁ MUZYKOWANIE ZESPOŁOWE 4-letni cykl nauczania Gitara OPRACOWANIE: Andrzej Antonik Nr 10/2014 zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną w dniu r.

2 Spis treści 1. Wstęp Ogólne cele edukacyjne Szczegółowe cele edukacyjne Materiał nauczania Treści nauczania Repertuar Przykładowa literatura Formy sprawdzania osiągnięć ucznia Efekty kształcenia po zakończeniu nauki w szkole muzycznej I stopnia Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego Komentarz do realizacji programu nauczania Ogólna koncepcja programu nauczania Wskazówki metodyczne Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania S t r o n a

3 Wstęp Niniejszy program został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia roku w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U z 2014 r. 1039), a także Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia roku w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U z 2014 r. poz.785) 2 S t r o n a

4 Ogólne cele edukacyjne Gitara - Dział muzykowanie zespołowe 4-letni cykl nauczania 1. Umuzykalnienie i rozbudzanie wrażliwości na muzykę 2. Kształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie 3. Przygotowanie do publicznych występów Szczegółowe cele edukacyjne Uczeń 1. Umuzykalnienie i rozbudzanie wrażliwości na muzykę rozwija zainteresowania i uzdolnienia muzyczne; uczestniczy jako świadomy odbiorca w życiu muzycznym szkoły i w wydarzeniach kulturalnych poza szkołą; świadomie korzysta z nagrań muzycznych i ze źródeł informacji; zna podstawy budowy gitary klasycznej, zasady użytkowania, strojenia, wymiany strun i konserwacji instrumentu; rozróżnia rodzaje gitar; zna historię gitary i muzyki gitarowej w zakresie podstawowym; poznaje literaturę gitarową z różnych epok. Uczeń 2. Kształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie prawidłowo posługuje się aparatem gry (postawa, układ rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku); dba o właściwy dobór akcesoriów (krzesło, ustawienie pulpitu, oświetlenie oraz wykorzystanie podnóżka, podgitarnika lub poduszki); posługuje się metronomem i tunerem lub kamertonem; kształci podstawową technikę gry (koordynacja pracy obu rąk, niezależność palców, tłumienie strun, uderzenie tirando i apoyando, gra dwudźwięków, trójdźwięków czterodźwięków i podstawowych akordów gitarowych, gra naturalnych i sztucznych flażoletów, chwyt barré, gra w pozycjach i zmiany pozycji, realizacja arpeggio, legato, tremolo, rasgueado i podstawowych ozdobników); samodzielnie odczytuje zapis nutowy; słucha własnej gry; dba o jakość dźwięku; analizuje własną grę pod kątem realizacji wskazówek nauczyciela, interpretacji i poprawności technicznej; świadomie ćwiczy i koryguje własne błędy; 3 S t r o n a

5 Uczeń realizuje oznaczenia dynamiczne i agogiczne; z pomocą nauczyciela interpretuje utwory muzyczne zgodnie ze stylem, charakterem i budową formalną, zwracając uwagę na rytm, agogikę, dynamikę, barwę, artykulację i frazowanie; gra a vista łatwe utwory solowe i kameralne; samodzielnie opracowuje łatwe utwory pod względem technicznowykonawczym (aplikatura, frazowanie, dynamika, interpretacja); wykorzystuje wiedzę z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych do zrozumienia i wykonywania utworów gitarowych; realizuje różne formy muzykowania zespołowego (np. zespoły gitarowe, akompaniament lub zespoły kameralne z udziałem innych instrumentów); wykonuje utwory z różnych epok (od renesansu do muzyki współczesnej) i gatunków: miniatury instrumentalne, formy cykliczne w całości lub wybrane części, opracowane samodzielnie utwory dowolne oraz etiudy o zróżnicowanych problemach technicznych; wykonuje z pamięci wybrane utwory; wykonuje gamę C-dur oraz gamy krzyżykowe do czterech znaków - jednogłosowo, w tercjach i sekstach; zna podstawowe akordy durowe i mollowe w wyżej wymienionych tonacjach; z pomocą nauczyciela planuje swoją pracę domową 3. Przygotowanie do publicznych występów uczestniczy w publicznych występach jako solista, kameralista lub akompaniator; stosuje powszechnie przyjęte zasady zachowania się na estradzie; panuje nad tremą w stopniu umożliwiającym występy przed publicznością; nawiązuje kreatywną współpracę z innymi wykonawcami; jest otwarty i wrażliwy na potrzeby innych osób; dokonuje krytycznej oceny swojej prezentacji; aktywnie uczestniczy w życiu muzycznym szkoły i środowiska jako wykonawca; jest świadomy potrzeby przestrzegania praw autorskich. 4 S t r o n a

6 Materiał nauczania 4.1. Treści nauczania Gitara - Dział muzykowanie zespołowe 4-letni cykl nauczania Klasa I 1. Rozwój zainteresowania i uzdolnienia muzycznego 2. Prawidłowe posługiwanie się aparatem gry (postawa, układ rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku); 3. Właściwy dobór akcesoriów podnóżek, podgitarnik. 4. Kształcenie podstawowej techniki gry: koordynacja pracy obu rąk, gra dwudźwięków realizacja arpeggio 5. Dbanie o jakość dźwięku 6. Wykonywanie z pamięci wybranych utworów 7. Planowanie pracy domowej 8. Uczestniczenie w publicznych występach jako solista, kameralista 9. Stosowanie powszechnie przyjętych zasad zachowania się na estradzie Klasa II 1. Świadome korzystanie z nagrań muzycznych oraz innych źródeł informacji 2. Koordynacja pracy obu rąk, niezależność palców, gra dwudźwięków, trójdźwięków czterodźwięków i podstawowych akordów gitarowych, gra naturalnych i sztucznych flażoletów, gamy. 3. Gra w pozycjach, zmiany pozycji. 4. Realizacja arpeggio, legato, tremolo, podstawowe ozdobniki 5. Gra a vista łatwych utworów solowych i kameralnych 6. Wykorzystanie wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych do zrozumienia i wykonania utworów muzycznych. 7. Realizacja różnych form muzykowania zespołowego. 8. Opanowanie tremy w stopniu umożliwiającym występy przed publicznością. 9. Występy publiczne Klasa III 1. Poznawanie literatury gitarowej z różnych epok 2. Doskonalenie technik: arpeggio, legato, tremolo, ozdobniki, gamy. 3. Analiza własnej gry pod kątem realizacji wskazówek nauczyciela, interpretacji i poprawności technicznej. 4. Świadome ćwiczenie i korygowanie własnych błędów. 5. Interpretacja utworów muzycznych zgodnie ze stylem, charakterem i budową formalną z uwzględnieniem agogiki, dynamiki, barwy, artykulacji i frazowania. 6. Uczestnictwo w występach publicznych jako solista, kameralista lub akompaniator. 7. Opanowanie tremy w stopniu umożliwiającym występy przed publicznością. 5 S t r o n a

7 Klasa IV 1. Uczestniczenie ucznia jako świadomego odbiorcy w życiu muzycznym szkoły i w wydarzeniach kulturalnych poza szkołą. 2. Prawidłowe posługiwanie się aparatem gry 3. Doskonalenie technik: arpeggio, legato, tremolo, ozdobniki. 4. Samodzielne opracowanie łatwych utworów pod względem technicznowykonawczym. 5. Interpretacja utworów zgodnie ze stylem, charakterem i budową formalną, zwracając uwagę na rytm, agogikę, dynamikę, artykulację i frazowanie. 6. Prawa autorskie. 7. Uczestniczenie w publicznych występach jako solista, kameralista lub akompaniator. 4.2 Repertuar Główną formą pracy w szkole muzycznej są zajęcia indywidualne. Lekcja z uczniem umożliwia dostosowanie materiału nauczania do zróżnicowanych uzdolnień i możliwości ucznia. Dobór repertuaru powinien wkalkulować potrzeby i zainteresowania ucznia. Ćwiczenia techniczne i utwory powinny uwzględniać możliwości techniczne i muzyczne ucznia, jak również ilości czasu, który uczeń jest w stanie poświęcić na pracę z instrumentem w domu. Obowiązkowy repertuar to utwory z gatunku muzyki klasycznej, dawnej i współczesnej ze szczególnym uwzględnieniem gry zespołowej. Zaleca się włączenie do programu utworów z zakresu literatury jazzowej, rozrywkowej i popularnej. Utwory dowolne powinny być w miarę możliwości zróżnicowane pod względem technicznym oraz muzycznym. 6 S t r o n a

8 4.3 Przykładowa literatura Klasa I Gitara - Dział muzykowanie zespołowe 4-letni cykl nauczania - T. Stachak: Gitara pierwsza klasa. - P. Aneks: Pierwsze nutki. - A. Krauzowicz: Antologia gitary. - J. Powroźniak Szkoła gry na gitarze. - J. Powroźniak: Wybór etiud na gitarę 1. - J. Cardoso: Suita de los mita. - A. Vinitsky: Moja gitara. - A. Krauzowicz: Antologia gitary. Klasa II - T. Stachak: Gitara extra klasa - J. Powroźniak Szkoła gry na gitarze. - J. Powroźniak: Wybór etiud na gitarę 1. - D. Aguado: Guitar Method Book 1. - R. Ziemiański: Anthology of gitar music. - K. Sosiński: Materiały do nauki gry na gitarze. - A. Vinitsky: Moja gitara. - L. Brouwer: Nuevos estudios sencillos. - E. Thorlaksson: Gitar moment vol.1 - J. Cardoso: Suita de los mita. Klasa III - T. Stachak Gitara extra klasa - D. Aguado: Guitar method. - M. Carcassi: Studies for guitar - R. Ziemlański: Gitara z nauczycielem i bez - Klassiker der gitarre band J. Powroźniak: Wybór etiud na gitarę K. Sosiński: Materiały do nauki gry na gitarze. - L. Brouwer: Nuevos estudios sencillos. - E. Thorlaksson: Gitar moment vol J. Cardoso: Suita de los mita. - Real book of jazz. Klasa IV - D. Aguado: Guitar method. - M. Carcassi: Studies for guitar - D. Scarlatti: Sonats for guitar. - Klassiker der gitarre band F. Tarrega: Studies for guitar. - L. Brouwer: Nuevos estudios sencillos. - J. Cardoso: Suita de los mita. - A. B. Mangore: Guitar pieces. - F. Tarrega: Guitar pieces. - J. Powroźniak: Grajmy na gitarze 7 S t r o n a

9 - J. Cardoso: Suita de los mita. - Real book of jazz. 4.4 Formy sprawdzania osiągnięć ucznia Ocenianie przeprowadzane jest zgodnie z Wewnątrzeszkolnym Systemem Oceniania Uczeń jest oceniany w ciągu całego roku szkolnego przez swojego pedagoga oraz przez komisję podczas przesłuchań semestralnych i promocyjnych. Formy sprawdzania: popisy występy publiczne przesłuchania konkursy Ocena jest wyrażeniem postawy ucznia, zaangażowania w proces edukacji a nie dotyczy wyłącznie zdolności. Ocenianie powinno uwzględniać: spełnienie wymagań programowych postępy w zdobywaniu umiejętności technicznych i muzycznych opanowanie repertuaru systematyczność i pilność ucznia podatność na kształtowanie aparatu gry 8 S t r o n a

10 4.5 Efekty kształcenia po zakończeniu nauki w szkole muzycznej I stopnia Uczeń: szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego posiada wiedzą niezbędną do rozwijania gry na instrumencie i do świadomego uczestnictwa w życiu muzycznym zna i stosuje zasady dotyczące występów publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem zachowania i stroju wykazuje kreatywność artystyczną w kreatywnym realizowaniu zadań publicznie prezentuje swoje dokonania podczas gry na instrumencie prawidłowo operuje aparatem gry czyta nuty ze zrozumieniem potrafi wykonać a vista proste utwory muzyczne świadomie wykorzystuje słuch muzyczny w działaniach praktycznych ocenia jakość wykonywanych zadań integruje się i współpracuje z członkami zespołu buduje relacje oparte na zaufaniu wykazuje się w działaniu aktywną postawą organizuje swoją indywidualną pracę wykorzystuje technologię informacyjną i komunikacyjną jest przygotowany do kontynuowania nauki potrafi skutecznie radzić sobie ze stresem, w szczególności z tremą 9 S t r o n a

11 4.6 Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego Klasa I Wymagania programowe (minimum) Gamy do 1 znaku przy kluczu 2 etiudy 4 utwory dowolne Klasa II Wymagania programowe (minimum) Gamy do 2 znaków przy kluczu 4 etiudy o zróżnicowanych problemach technicznych 2 utwory muzyki klasycznej 6 utworów dowolnych Program egzaminu promocyjnego Gama Etiuda Utwór klasyczny Utwór dowolny Klasa III Wymagania programowe (minimum) Gamy do 4 znaków przy kluczu 4 etiudy o zróżnicowanych problemach technicznych Utwory muzyki zespołowej 4 utwory dowolne Klasa IV Wymagania programowe (minimum) Gamy do 4 znaków przy kluczu 4 etiudy Utwory muzyki zespołowej 2 utwory dowolne Utwór samodzielnie wybrany i opracowany przez ucznia 10 S t r o n a

12 Komentarz do realizacji programu nauczania 5.1. Ogólna koncepcja programu nauczania Program nauki gry na gitarze jest przeznaczony dla uczniów realizujących 6-letni cykl nauczania. Uczniowie powinni wykazywać zdolności muzyczne i predyspozycje fizyczne do spełnienia wymagań technicznych. Ważnym elementem nauki w szkole muzycznej I stopnia jest umuzykalnienie dlatego też należy dbać o rozwój ogólnomuzyczny, społeczny poprzez organizowanie audycji, warsztatów, występów, wycieczek tematycznych. Nauka w szkole muzycznej I stopnia powinna przygotować absolwenta do czynnego udziału w życiu muzycznym, poprzez udział w występach solowych i zespołowych. Należy przygotować ucznia do sprawnego posługiwania się umiejętnościami w ruchu amatorskim także po ukończeniu szkoły Wskazówki metodyczne Przed rozpoczęciem procesu edukacyjnego należy zapoznać uczniów z wybranym przez nich instrumentem, historią a przede wszystkim budową i zasadami konserwacji. Każda część, element ma wpływ na jakość brzmienia, komfort pracy, estetykę. Szczegółową prezentację instrumentu należy zrobić na początkowych zajęciach, natomiast uczniom starszym zaproponować przygotowanie audycji muzycznej oraz sporządzenie ściennej planszy tematycznej. Wiedza poznana na pierwszych zajęciach będzie mimowolnie odświeżana. Na pierwszych zajęciach należy uczniowi zaprezentować różne sposoby pracy z instrumentem, w szczególności z podgitarnikiem, podnóżkiem, poduszką. W zależności od preferencji nauczyciela i ucznia wybrać jeden z wariantów i rozpocząć proces nauczania od prawidłowej postawy przy instrumencie. Ważnym elementem jest przyzwyczajenie do instrumentu, poprzez siedzenie z instrumentem w ukierunkowanej postawie, bardzo luźno i swobodnie. Wcześniej warto zastosować ćwiczenia: skręt tułowia, skłony, ponieważ pozycja z gitarą jest nienaturalna, a ćwiczenia pomogą rozluźnić mięśnie i ścięgna. Przed ustawianiem rąk można stosować ćwiczenia: naprzemienne podnoszenie rąk w górę, wspinanie się na palcach i zrywanie jabłek, wszelkie ćwiczenia, które rozgrzeją mięśnie i ścięgna ramienia, przedramienia, nadgarstka. Prawidłowy ruch palca prawej ręki przy wydobyciu dźwięku można wykształcić przez zabawę piłkarze. Polega ona na ustawieniu wyciągniętej ręki ucznia na stole w sposób naturalny, zbliżony do ustawienia ręki przy instrumencie, palce na stole, przegub uniesiony w górę. Pod palec włożyć monetę i bardzo spokojnym, głębokim ruchem, każdego palca osobno, bawić się w strzał do bramki. Ustawianie lewej ręki na gryfie można rozpocząć od ćwiczeń nadgarstka: rozciąganie ścięgien i mięśni palców, palce lewej ręki wykonują ćwiczenia rozpinając palce w szerz, z czasem prawa ręka włącza się do ćwiczeń i utrudnia rozszerzanie się palców. Wprowadzenie każdej z technik należy rozpocząć od prezentacji i omówienia podstawowych zasad dotyczących stosowania. W pierwszej klasie uczeń powinien poznać większość technik na przykładzie prostych ćwiczeń i łatwych utworów. W dalszym procesie kształcenia doskonalić wybraną technikę wprowadzając rozwijające ćwiczenia, wprawki, etiudy, utwory. Szczególną uwagę zwrócić na stopniowanie trudności zadań 11 S t r o n a

13 techniczno-wykonawczych. Przy wprowadzaniu nowej techniki zaczynać od najprostszych ćwiczeń i wprawek, aż do tych trudniejszych. Stosowanie ćwiczeń i wprawek codziennych pomaga utrzymać formę, kształtować technikę, poczucie własnych sił, możliwości, pewności siebie. Starszym uczniom zaproponować przygotowanie audycji muzycznej dotyczącej wybranych technik oraz sporządzenie ściennej planszy tematycznej o wybranej technice: układ rąk, praca mięśni, ścięgien, kości Arpeggio Oprzeć kciuk na strunie 4, palce 1, 2, 3, ustawione kolejno na strunie 3, 2, 1. Ćwiczyć każdy palec osobno począwszy od 1, zginać go w kierunku łokcia ciągle słuchając czy dźwięk jest długi i nośny. Powtórzyć ćwiczenie palcem 2 i 3. Stosować różne warianty palcowe np , 2-3-2, Po tych wprawkach ćwiczyć kciuk ciągle słuchając dźwięku oraz łączyć z palcami np. p-1-p, p-2-p Wprowadzać w ten sposób proste formy arpeggio. Mały palec, choć nie bierze udziału w grze powinien być również ćwiczony ze względu na powiązania mięśni i ścięgien całej dłoni. Pomaga to w rozluźnieniu, wzmocnieniu i nabraniu ogólnej sprawności. Wyrównać brzmienie dynamicznie i barwowo stosując ćwiczenie arpeggio wszystkimi palcami. Należy akcentować tylko jeden palec natomiast pozostałe grają cicho. Zmieniać akcentowany palec. Ćwiczyć kciuk wprawkami: pierwszy palec na strunie G gra na przemian z kciukiem, który zmienia wszystkie struny. Zmieniać rytm i palce. Ćwiczenie to pomaga zwiększyć obszar działania kciuka, wzmocnić go, rozluźnić, ustabilizować całą prawą rękę. Legato Legato wstępujące rozpocząć od ćwiczeń z pustą struną. Uderzamy tylko pierwszy dźwięk, drugi natomiast gramy przez stuknięcie palcem w próg np. piąty, rozluźnić rękę, słuchając czy jest równie nośny, co pierwszy. Wprawkę powtarzać zmieniając palce i struny. Legato bez pustej struny rozpocząć od ćwiczeń palców 1-3 w piątej pozycji piątej, zmieniając kombinacje palców 1-2, 1-4, 2-3, 2-4, 3-4 oraz struny i pozycje. Wprowadzać ćwiczenia w triolach i szesnastkach np , 1-3-4, zmieniając struny i pozycje. Legato zstępujące rozpocząć od ćwiczeń każdego palca osobno z pustą struną, najlepiej drugą-h na piątym progu. Pierwszy dźwięk uderzyć, a drugi zdecydowanym luźnym ruchem pociągnąć palec w stronę pierwszej struny E, zatrzymać na niej palec i rozluźnić rękę. Ruch musi być kontrolowany, aby pusta struna nie zabrzmiała za głośno. Wprawki legato bez pustej struny stosować kombinacje palców 4-1, 3-1, 2-1, 4-2, 3-2 Łączenie legato wstępującego i zstępującego to ozdobniki. Stosować ćwiczenia 1-3-1, 1-4-1, 1-2-1, , Wykorzystać wszelkie kombinacje przede wszystkim te, które zaproponuje uczeń Legato na dwóch strunach często stosowane w szybkich ozdobnikach. Postawić palec np. na trzecim progu drugiej struny, prawa ręka uderza na przemian strunę pierwszą, drugą lub drugą i pierwszą. Staccato. Staccato można wykonać lewą lub prawą ręką, a także jednocześnie prawą i lewą ręka, w zależności od przewidzianego rezultatu. Palce lewej ręki po zagraniu dźwięku szybko odskakują od progu, może to być również stuknięcie palcem w próg. Palce prawej ręki po zagraniu dźwięku wytłumiają strunę. Ćwiczyć staccato jednym palcem np. pierwszy palec zagra dźwięk i pierwszy go wytłumi, dwoma np. pierwszy palec zagra dźwięk, a drugi lub trzeci go wytłumi. 12 S t r o n a

14 Ogromną rolę posiada kciuk, który wytłumia niepotrzebnie brzmiące struny zwłaszcza basowe. Uderzenia tirando i apoyando, melodia z akompaniamentem. Prawa ręka może na dwa sposoby wydobywać dźwięki. Sposób tirando omówiony już został w dziale arpeggio. Apoyando używa się najczęściej do grania melodii. Różni się od tirando tym,że palec jakby wciska strunę do środka gitary i po zagraniu często pozostaje na strunie niżej chyba, że zagrał na pierwszej strunie to siłą rzeczy nie ma się na czym zatrzymać. Należy dążyć do tego, aby dźwięk tirando swoją nośnością, barwą i dynamiką dorównywał dźwiękowi apoyando. Ćwiczyć grę apoyando na pierwszej strunie a akompaniament, np. bas Albertiego, na pozostałych Gama. Ćwiczenie gam i pasaży pomaga w zdobyciu biegłości palcowej, zmian pozycji, poznaniu gryfu. Każdy nowo poznany schemat gamowy i pasażowy uczeń powinien jak najszybciej zapamiętać i ćwiczyć na różne sposoby rytmiczne, artykulacyjne, dynamiczne Dwudźwięki, akordy. Wprowadzenie dwudźwięków rozpocząć od najprostszych ćwiczeń prawej ręki opisanych przy arpeggio. Przy dwudźwiękach i akordach palce powinny być lekko zaokrąglone i złączone, a przy tym luźne. Ustawić palce 1 i 2 na sąsiednich strunach. Grać naprzemiennie oraz łącznie, ciągle słuchając czy dźwięki grane jednocześnie są z tą samą barwą i dynamiką, co oddzielnie. W podobny sposób uczyć się grać i słuchać trójdźwięki i czterodźwięki. Chwyt poprzeczny barre. Chwyt poprzeczny barre wprowadzać najpierw na dwie, potem trzy, cztery i wszystkie struny. Ćwiczenie rozpocząć od ćwiczeń bezdźwięcznych, aby ręka dobrze się ułożyła na gryfie. Palec wskazujący położony na strunach nad progiem, palce rozciągają się i dotykają kolejnych progów. Gdy ręka będzie już odpowiednio ułożona można zacząć ćwiczenia dźwięczne. W stosowaniu chwytu poprzecznego barre należy wykorzystać ciężar lewej ręki, aby docisnąć palec do progu i w ten sposób wspomóc kciuk. Flażolety naturalne i sztuczne. Flażolety naturalne są ozdobą wielu utworów. Mogą je stosować najmłodsi, także w celu rozluźnienia ręki przy przenoszeniu jej do innych pozycji. Sami uczniowie mogą komponować własne opowieści używając flażoletów naturalnych w celu wyzwolenia własnych emocji i twórczych inspiracji. Flażolety sztuczne. Palce lewej ręki skracają strunę uzyskując pożądaną wysokość. Palec wskazujący prawej ręki dotyka strunę dokładnie w połowie jej długości, na oktawie danego dźwięku. Za wydobycie dźwięku odpowiedzialny jest kciuk. Umiejętność frazowania uczeń zdobywa już na początkowych zajęciach. Podczas wstępnej analizy utworu, zaśpiewania linii melodycznej może określić charakter, podstawowe elementy agogiki, dynamiki, artykulacji. Nauczycie kieruje myśli muzyczne w odpowiednim kierunku oczekując na różne pomysły wykonawcze. Niektóre z nich mogą być kluczowe przy interpretacji, a pozostałe, niezgodne z zapisem, budową formalną, elementami stylu, należy odrzucić. Zapoznanie z elementami różnych stylów muzycznych przeprowadzać jak najczęściej podczas audycji muzycznych, koncertów, prezentacji nauczyciela oraz nagrań muzycznych. Bardzo ważnym elementem do prezentacji nagrań jest pracownia audio, w której można korzystać z dobrego sprzętu oraz odpowiedniego akustycznie pomieszczenia. Pracując nad utworem w określonym stylu uczeń powinien poznać jak najwięcej przykładów. Podczas słuchania kierować jego wyobraźnią w celu utworzenia jak największej ilości obrazów muzycznych i pozamuzycznych. 13 S t r o n a

15 Umiejętność czytania nut a vista, czyli bez wcześniejszego przygotowania świadczy o warsztacie muzycznym, jaki posiada muzyk. Jest to umiejętność, którą należy ćwiczyć systematycznie, najlepiej kilka minut na każdej lekcji. Rozpocząć od utworów zawierających długie wartości. Zagrane dźwięki wybrzmiewają, a uczeń w tym czasie obserwuje i zapamiętuje, jakie są do zagrania w następnej kolejności, myśli, którymi palcami, na których progach W dalszym procesie kształcenia obserwować i zapamiętywać grupy rytmiczne, takty, frazy. Przygotowanie do praktyki estradowej z uwzględnieniem podstawowych elementów obycia estradowego, m.in. w zakresie technik opanowania pamięciowego utworu oraz koncentracji i pokonywania tremy. Początek nauczania gry na instrumencie to również wdrażanie do występów publicznych. Bardzo ważnym elementem jest uczestniczenie w organizowanych popisach a przede wszystkim w koncertach mistrzowskich (nie tylko gitarowych). Przed występem publicznym zaplanować próby sytuacyjne, w których uczeń ćwiczy podstawowe elementy obycia scenicznego: wyjście, ukłon, zejście ze sceny, przyjęcie prawidłowej postawy. Można zaproponować próby sytuacyjne w domu już w odpowiednim ubraniu. Stosowanie ćwiczeń relaksacyjnych pomoże w przezwyciężeniu skutków tremy: drżenie kończyn, kołatanie serca, krótki oddech, luki w pamięci. W przezwyciężaniu skutków tremy najważniejsze może okazać się bardzo dobre opanowanie repertuaru, stosowanie różnych technik uczenia się i odpowiednio wcześnie zaplanowane próby Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania Do realizacji programu nauczania niezbędna jest sala dydaktyczna zaopatrzona w podstawowe pomoce: instrument, krzesło z możliwością dostosowania wysokości, pulpit na nuty oraz akcesoria :podgitarnik, podnóżek, metronom. Sala lekcyjna wyposażona w lustro ścienne umożliwia stałą kontrolę postawy dokonywaną przez nauczyciela i ucznia. Dostosowanie rozmiarów instrumentu dokonywane na bieżąco wymaga posiadanie instrumentów od wielkości ½ poprzez ¾ aż do rozmiaru 4/4 14 S t r o n a