WPŁYW GŁĘBOKOŚCI POŁOŻENIA ZWIERCIADŁA WODY GRUNTOWEJ NA NOŚNOŚĆ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA TORFOWISKACH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WPŁYW GŁĘBOKOŚCI POŁOŻENIA ZWIERCIADŁA WODY GRUNTOWEJ NA NOŚNOŚĆ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA TORFOWISKACH"

Transkrypt

1 WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2003: t. 3 z. 2 (8) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2003 WPŁYW GŁĘBOKOŚCI POŁOŻENIA ZWIERCIADŁA WODY GRUNTOWEJ NA NOŚNOŚĆ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA TORFOWISKACH Sergiusz JURCZUK Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Zakład Studiów Regionalnych Rozwoju Obszarów Wiejskich Słowa kluczowe: głębokość zwierciadła wody gruntowej, maszyny rolnicze, nośność powierzchni, torfowisko S t r e s z c z e n i e Na kilku obiektach melioracyjnych, za pomocą penetrometru, wykonano pomiary nośności dobrze zadarnionych powierzchni kilku rodzajów gleb torfowych oraz nośności, przy których następowało niszczenie darni przez wybrane maszyny rolnicze. Pomiary te wykazały, że nośność zależy od rodzaju gleby i złoża torfowego, a w obrębie poszczególnych gleb od głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej. W glebach kompleksów wilgotniejszych nośność zwiększa się wraz z obniżeniem zwierciadła wody, natomiast w glebach kompleksu posusznego, o dużej gęstości objętościowej, zmiana głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej wpływa na nią w niewielkim stopniu. Po określeniu minimalnej nośności wymaganej do pracy niektórych maszyn lub wypasu bydła, określono wstępnie głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej zapewniającą tę nośność. W glebach kompleksów suchszych możliwe jest prowadzenie proekologicznej gospodarki wodnej, polegającej na utrzymywaniu małej głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej, pozwalającej jednocześnie na pracę maszyn i wypas bydła. WSTĘP Trudne warunki prac łąkowych i wypasu na torfowiskach wiążą się z małą nośnością ich powierzchni. SCHOTHORST [1982] definiuje nośność (bearing capacity) Adres do korespondencji: doc. dr hab. S. Jurczuk, Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Zakład Studiów Regionalnych Rozwoju Obszarów Wiejskich, Raszyn; tel. +48 (22) w. 254, S.Jurczuk@imuz.edu.pl

2 104 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 2 (8) jako opór darni łąkowej wywoływany przez naciski pasącego się bydła lub pracujących maszyn. Nośność może być mierzona za pomocą penetrometru mierzącego penetracyjny opór gleby w MPa. Odczyty penetrometru mogą być wykorzystywane do oceny nośności po skorelowaniu ich z objawami obciążeń widocznymi w postaci zniszczeń powierzchni przez bydło lub maszyny. Wymaga to uwzględnienia parametrów środowiska glebowego i parametrów oddziałującego na to środowisko sprzętu lub zwierząt. Według badań holenderskich [SCHOTHORST, 1965] nośność powierzchni jest niewystarczająca dla wypasu bydła, gdy wskazania penetrometru są mniejsze niż 0,5 MPa. Gdy wartości te są większe niż 0,7 MPa, gleba jest wystarczająco wytrzymała. Powierzchnie o nośności 0,5 0,7 MPa mogą być uważane za nieznacznie podatne na wydeptywanie. WIND [1974] jako krytyczną wartość nośności dla wypasu podaje 0,6 MPa, a WIJK [1988] odnosi tę wartość także do ruchu maszyn. Niewystarczająca nośność jest przyczyną rozrywania powierzchni darni i tworzenia się kolein, co pociąga za sobą wiele negatywnych skutków. Wiosną transport i wysiew nawozów nie może się odbywać we właściwym czasie, co powoduje opóźnienie wzrostu trawy. Również sprzęt zielonki i wypas bydła bywa dezorganizowany. Darń jest uszkadzana przez grzęznące pojazdy lub zwierzęta prowadzi to do niszczenia rosnącej trawy, a także do zmniejszenia jej wzrostu w kolejnych odrostach i sezonach wegetacyjnych oraz stwarza możliwość rozwoju roślin mało wartościowych lub powstawania powierzchni niezadarnionych. W trakcie sprzętu następuje również większe zużycie maszyn. Wytrzymałość złoża torfowego na obciążenie jest istotna w przypadku intensyfikowania produkcji i mechanizacji prac pratotechnicznych. Nośność krytyczna staje się szczególnie ważna ze względu na obecne dążenie do ograniczenia mineralizacji masy organicznej przez utrzymywanie wysokiego poziomu wód gruntowych, który sprzyja zmniejszeniu wytrzymałości powierzchni. W literaturze krajowej zagadnienia wytrzymałości torfów na obciążenia są rozpatrywane tylko w aspekcie posadowienia budowli melioracyjnych i dróg rolniczych na utworze torfowym brak jest oceny wytrzymałości powierzchni złoża torfowego porośniętego trawą na naciski maszyn i zwierząt. Dotychczasowe zalecenia krajowe [JURCZUK i in., 1989] dotyczące minimalnych głębokości zwierciadła wody gruntowej dopuszczalnych ze względu na pracę sprzętu mechanicznego opracowano tylko na podstawie obserwacji pracującego sprzętu. Zaobserwowano również pogarszanie się warunków pracy maszyn i wypasu w warunkach głębokiego położenia zwierciadła wody gruntowej, w których powstają szczeliny i deniwelacje powierzchni [FRĄCKOWIAK, FELIŃSKI, 1994]. Potrzebne jest bardziej precyzyjne określenie nośności powierzchni gleb organicznych w celu opracowania zasad gospodarowania wodą i doboru maszyn do prac łąkowych.

3 S. Jurczuk: Wpływ głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej METODY BADAŃ W pracy wykorzystano penetrometr z końcówką o przekroju 4 cm 2, zaprojektowany przez ZAWADZKIEGO [1970]. Pierwowzorem był podobny przyrząd holenderski używany w Institute for Land and Water Management Research (ICW) w Wageningen. Przyrząd ten zastosowano do oceny zmian nośności kilku rodzajów gleb organicznych w zależności od głębokości zwierciadła wody gruntowej i wilgotności gleby oraz do określenia minimalnej nośności dopuszczalnej w przypadku stosowania niektórych maszyn rolniczych. Przeprowadzono badania nośności powierzchni różnych rodzajów gleb (tab. 1) w warunkach produkcyjnych. Badania prowadzono na obiekcie melioracyjnym Wizna w województwie podlaskim i na trzech obiektach Pobrzeża Południowobałtyckiego (Grabówka, Stepnica, Stary Borek). Na każdym obiekcie wykonano pomiary na 3 5 poletkach, o powierzchni 50 m 2 każde, nawożonych dawką kg ha 1 NPK i koszonych 3 razy w okresie wegetacyjnym. Pomiary wykonywano w losowo wybranych 40 punktach każdego poletka, w różnych terminach okresu wegetacyjnego, oznaczając jednocześnie głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej i wilgotność gleby. Jako wynik przyjmowano wartość środkową (medianę), a nie średnią, gdyż w niektórych punktach nośność była większa od zakresu wskazań penetrometru. Badania nośności powierzchni wymaganej w przypadku stosowania niektórych maszyn przeprowadzono na obiekcie Wizna w trakcie zbioru zielonki, a także na obiekcie Jagoczany koło Bań Mazurskich w woj. warmińsko-mazurskim w trakcie zbioru siana. Podczas pracy zestawu maszyn obserwowano powstawanie kolein, a czasami również przerywanie darni. Mierzono nośność otaczającego terenu w pobliżu miejsca powstawania kolein, wzdłuż uszkodzenia darni (20 50 cm od koleiny) i w śladzie pojazdu oraz masę maszyny z ładunkiem, przy którym następowało niszczenie darni. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ NOŚNOŚĆ POWIERZCHNI ŁĄKOWEJ W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU WODY GRUNTOWEJ I UWILGOTNIENIA GLEBY Na obiekcie melioracyjnym Wizna na glebie MtIIaa wytworzonej z torfu mechowiskowego pomiary nośności powierzchni wykonano, gdy zwierciadło wody gruntowej znajdowało się na głębokości cm. Uwilgotnienie czynnej warstwy gleby (0 30 cm) było duże i stabilne i wynosiło 74,7 83,3% objętości gleby. W tych warunkach wpływ uwilgotnienia na nośność powierzchni nie był statystycznie istotny. Zarysowała się tylko tendencja do większej nośności w warunkach mniejszego uwilgotnienia. Istotny natomiast okazał się wpływ głębokości zwierciadła wody gruntowej. Z uzyskanej zależności (tab. 2) wynika, że wraz ze

4 106 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 2 (8) zwiększaniem się głębokości położenia zwierciadła wody zwiększa się nośność, ale jej przyrost stopniowo maleje (rys. 1). Nośność, MPa Bearing capacity, MPa Nośność, MPa Bearing capacity, MPa Głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej, cm Depth of groundwater level, cm Głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej, cm Depth of groundwater level, cm Nośność, MPa Bearing capacity, MPa Nośność, MPa Bearing capacity, MPa Głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej, cm Depth of groundwater level, cm Głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej, cm Depth of groundwater level, cm Rys. 1. Nośność powierzchni łąkowej, dobrze zadarnionej, w zależności od głębokości zwierciadła wody gruntowej na obiektach melioracyjnych a) Wizna, b) Grabówka, c) Stepnica, d) Stary Borek: 1 funkcja regresji, 2 granice ufności na poziomie ufności 0,95 Fig. 1. Bearing capacity of well overgrown meadow surface in relation to the ground water table depth in reclaimation objects a) Wizna, b) Grabówka, c) Stepnica, d) Stary Borek: 1 regression, 2 confidence intervals at a level of 0.95 Na obiekcie Grabówka na stanowisku o glebie MtIIba wytworzonej z torfu mechowiskowego pomiary wykonano, gdy głębokość zwierciadła wody gruntowej wynosiła cm, a wilgotność czynnej warstwy gleby 69,4 78,8% obj. W tych warunkach również wpływ uwilgotnienia na nośność powierzchni nie był istotny. Zasadnicze znaczenie dla nośności miała głębokość zwierciadła wody gruntowej, tak jak na obiekcie Wizna. Na obiekcie Stepnica o glebie MtIIcb wytworzonej z torfu turzycowiskowego zalegającego na olesowym w warunkach dużego zróżnicowania zwierciadła wody gruntowej (0 86 cm) i wilgotności czynnej warstwy gleby (61,3 86,0%) udowod-

5 S. Jurczuk: Wpływ głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej niono wpływ obu tych czynników na nośność powierzchni gleby. Z funkcji regresji wynika, że nośność powierzchni łąkowej osiąga największą wartość, gdy głębokość wody gruntowej wynosi cm (rys. 1), a wilgotność czynnej warstwy gleby około 65% (rys. 2). Dalsze obniżanie zwierciadła wody lub zmniejszanie uwilgotnienia może powodować spękania, szczeliny i mikrorzeźbę w postaci struktury poligonalnej, co zmniejsza nośność. Nośność, MPa Bearing capacity, MPa Nośność, MPa Bearing capacity, MPa Wilgotność warstwy 0-15 cm, % obj. Moisture of level 0-15 cm, % vol. Wilgotność warstwy 0-30 cm, % obj. Moisture of level 0-30 cm, % vol. Rys. 2. Nośność powierzchni łąkowej, dobrze zadarnionej, w zależności od wilgotności gleby na obiekcie Stepnica Fig. 2. Bearing capacity of well overgrown meadow surface in relation to soil moisture in the reclamation object Stepnica Na obiekcie Stary Borek o glebie MtIIcc wytworzonej z torfu olesowego z dużą zawartością części mineralnych, pomimo zróżnicowania głębokości zwierciadła wody od 0 do 100 cm, nośność nie była z nią skorelowana. Zarówno w warunkach dużych jak i małych głębokości, a nawet podczas zalewów, nośność była duża i wykazywała tendencję do niewielkiego wzrostu w miarę obniżania zwierciadła wody gruntowej. Przy zróżnicowaniu wilgotności gleby w warstwie 0 30 cm od 57,5 do 79,6% wystąpiła także tendencja do wzrostu nośności w warunkach mniejszego uwilgotnienia. Pomiary wykazały, że nośność powierzchni łąkowej zależy od rodzaju gleby i złoża torfowego. Najmniejsze wartości notowano w glebie MtIIaa wytworzonej ze słabo rozłożonego torfu mechowiskowego, nieco większe w glebie MtIIba z torfu mechowiskowego średnio rozłożonego w warstwie podmurszowej, większe w glebie MtIIcb wytworzonej w złożu wielowarstwowym olesowo-turzycowiskowym, a największe w glebie MtIIcc z torfu olesowego. Występuje jednocześnie tendencja do zwiększania się nośności wraz z większą gęstością objętościową i popielnością gleby.

6 108 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 2 (8) Szczególnie wyraźne zróżnicowanie nośności w zależności od rodzaju gleby występowało w przypadku płytkiego położenia zwierciadła wody gruntowej. Gdy zwierciadło wody gruntowej zalegało na głębokości cm, nośność wynosiła 1,0 1,2 MPa i była znacznie mniej zróżnicowana niż w przypadku płytkiego położenia. Pomiary głębokości położenia zwierciadła wody i uwilgotnienia na obiekcie Stepnica wykazują, że w niektórych glebach, gdy głębokość zwierciadła wody gruntowej zwiększa się ponad 80 cm, nośność może się zmniejszać. Potwierdzają to sporadyczne pomiary na obiekcie Góra w dolinie Narwi na glebie MtIIb4 wytworzonej w złożu płytkim olesowo-turzycowiskowym. W przypadku położenia zwierciadła wody gruntowej na głębokości 80 cm nośność wynosiła 1,0 1,1 MPa. W czasie suszy, gdy zwierciadło opadło do 100 cm, a uwilgotnienie czynnej warstwy gleby zmniejszyło się do 50,0%, w darni wytworzyły się szczeliny i nośność zmniejszyła się do 0,4 0,6 MPa. MINIMALNA NOŚNOŚĆ POWIERZCHNI POTRZEBNA DO PRACY WYBRANYCH MASZYN Badano koleiny powstające podczas przejazdu po łące następujących maszyn: ciągników, przyczep standardowych z pojedynczymi kołami i specjalistycznych z kołami bliźniaczymi, jedno- i dwuosiowych zbieraczy pokosów, kombajnu do zbioru traw oraz beczkowozu (tab. 3). Masa przyczep z ładunkiem wynosiła 1,8 8,7 Mg. Koleiny powstawały w miejscach o mniejszej nośności. Nośność przy śladzie kół była istotnie skorelowana z nośnością w łanie (współczynnik korelacji liniowej 0,86) i średnio o 0,14 MPa od niej mniejsza. Po zniszczeniu darni nośność w śladzie znacznie się zmniejszała. Wyniki pomiarów nośności powierzchni wzdłuż śladu i masy przyczep z ładunkiem naniesiono na układ współrzędnych (rys. 3). Otrzymane wykresy wskazują na istotną prostoliniową zależność dopuszczalnej masy pojazdu z ładunkiem od nośności powierzchni. Puste przyczepy D-47B z pojedynczymi kołami (masa 1,8 Mg) mogą się poruszać po powierzchni o nośności większej niż 0,08 MPa, a przyczepy z ładunkiem, o łącznej masie 6,0 Mg po powierzchni o nośności 0,63 MPa (rys. 3a). Puste przyczepy PW-4 z bliźniaczymi kołami (masa 2,0 Mg) również mogą poruszać się po łące o nośności również większej niż 0,08 MPa, a z ładunkiem (masa 6,0 Mg) po powierzchni o nośności 0,56 MPa (rys. 3b). Porównanie przyczep z kołami pojedynczymi i bliźniaczymi, o takim samym ogumieniu (szerokość opony 11,5, średnica osadzenia opony 15 ), wykazuje że te ostatnie w przypadku ładunków o większej masie funkcjonują lepiej. Nośność 0,60 MPa jest wystarczająca dla przyczepy z podwójnymi kołami o masie większej o 0,5 Mg niż masa przyczepy z pojedynczymi kołami, a nośność 0,80 MPa o 0,7 Mg większej. Zastosowanie kół bliźniaczych nie powoduje spodziewanego [WO-

7 S. Jurczuk: Wpływ głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej Masa maszyny z ładunkiem, t Mass of loaded machine, t ładunek 4,0 t load 4.0 t Masa maszyny z ładunkiem, t Mass of loaded machine, t ładunek 4,0 t load 4.0 t Nośność powierzchni, MPa Bearing capacity of surface, MPa Nośność powierzchni, MPa Bearing capacity of surface, MPa Masa maszyny z ładunkiem, t Mass of loaded machine, t Nośność powierzchni, MPa Bearing capacity of surface, MPa Rys. 3. Obciążenie powodujące powstawanie kolein w zależności od nośności powierzchni dla wybranych maszyn: a) przyczepa D-47B z pojedynczymi kołami, b) przyczepa PW-4 z bliźniaczymi kołami, c) inne maszyny (na tle poprzednich): 1 przyczepa PW-5 z bliźniaczymi kołami, 2 kombajn Fortschritt, typ E, 3 zbieracz pokosów T050 dwuosiowy, 4 zbieracz pokosów T050 jednoosiowy, 5 beczkowóz D7E jednoosiowy Fig. 3. Loads that make ruts in relation to the bearing capacity of a surface for selected machines: a) trailer D-47B with single wheels, b) trailer PW-4 with twin wheels, c) other machines (against the former): 1 trailer PW-5 with twin wheels, 2 Fortschritt type E harvester, 3 four-wheeled hay collector T050, 4 two-wheeled hay collector T050, 5 two-wheeled tanker D7E

8 110 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 2 (8) ŹNIAK, 1968] dwukrotnego zmniejszenia nacisków jednostkowych na powierzchnię gleby. Nieco lepsze rezultaty uzyskuje się stosując koła o większej średnicy. Przyczepa PW-5 z bliźniaczymi kołami, ale o ogumieniu: szerokość opony 8,25, średnica osadzenia opony 20 może poruszać się po torfowisku mając masę z ładunkiem większą o około 1,4 Mg niż przyczepa standardowa (przy nośności łąki około 0,6 MPa). Przy ładowności 4 Mg przyczepa PW-4 z bliźniaczymi kołami może poruszać się po łące o nośności większej niż 0,56 MPa, a przyczepa D-47B z pojedynczymi kołami po łące o nośności większej niż 0,60 MPa (rys. 3). Uwzględniając zapas bezpieczeństwa 0,14 MPa ze względu na nierównomierność zadarnienia (nośność w miejscach grzęźnięcia przyczep mniejsza niż średnia w łanie) można przyjąć, że przyczepa z bliźniaczymi kołami może się poruszać z pełnym ładunkiem po łące o nośności 0,70 MPa, a przyczepa z pojedynczymi kołami po łące o nośności 0,74 MPa. Zbieracz pokosów dwuosiowy T050 z ładunkiem zachowuje się podobnie jak przyczepa z pojedynczymi kołami o tej samej masie. Zbieracz może pomieścić 2,0 Mg siana o gęstości objętościowej 40 kg m 3 [DOMYSŁAWSKI, 1978], co łącznie z maszyną tworzy masę 5,0 Mg. Pojazd ten może się poruszać po powierzchni o nośności większej niż 0,5 MPa, a uwzględniając nierównomierność zadarnienia 0,64 MPa. Znacznie większej nośności wymagają maszyny jednoosiowe o tej samej masie (zbieracz pokosów i beczkowóz). Kombajn Fortschritt może się poruszać po łąkach o nośności większej niż 0,6 MPa. Z rozpatrywanych pojazdów najmniejsze wymagania pod względem nośności mają ciągniki. Nie zanotowano samoczynnego ich ugrzęźnięcia. Następowało ono jedynie w przypadku prób wydobycia grzęznących przyczep. DYSKUSJA WYNIKÓW W Polsce do prac pratotechnicznych są wykorzystywane różnorodne maszyny: od lekkich kosiarek po ciężkie zestawy maszyn. Z przeprowadzonych badań wynika, że pojazdem decydującym o możliwości pracy ciężkich zestawów maszyn są zazwyczaj przyczepy objętościowe. Porównywalne trudności sprawiają dwuosiowe zbieracze pokosów. Do tej grupy można także zaliczyć dwuosiowe rozrzutniki obornika o podobnym ogumieniu. Ponieważ wymagania dotyczące nośności wyraźnie zwiększają się wraz ze wzrostem ładunku, celowe jest stosowanie na torfowiskach przyczep o dopuszczalnej ładowności nie większej niż 4,0 Mg. Można przyjąć, że optymalny pod względem zużycia przyczep i wydajności pracy jest ładunek 3,5 Mg. Do ruchu przyczepy standardowej o optymalnym ładunku wymagana jest nośność powierzchni 0,7 MPa. Część użytków zielonych jest wyłącznie pastwiskiem, a zalecane jest, aby możliwie największe powierzchnie łąk i pastwisk były użytkowane zmiennie, tj. kośno-

9 S. Jurczuk: Wpływ głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej pastwiskowo [WASILEWSKI, 2002]. Dlatego też nośność powierzchni użytku powinna być dostosowana zarówno do pracy maszyn, jak i wypasu. Na podstawie badań własnych i doświadczeń zagranicznych można wydzielić trzy grupy powierzchni użytków zielonych: 1 o nośności od 0,5 do 0,6 MPa, umożliwiającej stosowanie lekkich maszyn rolniczych i przyczep o masie z ładunkiem do 4,0 Mg lub wypas pojedynczych sztuk bydła, 2 o nośności w granicach 0,6 0,7 MPa, na których mogą być stosowane zestawy maszyn z kombajnami i przyczepami specjalistycznymi lub standardowymi, ale przy niepełnym wykorzystaniu ładowności (masa z ładunkiem 5 Mg) oraz wypas średnich stad bydła, 3 o nośności powierzchni większej niż 0,7 MPa do stosowania ciężkiego sprzętu z pełnym ładunkiem na przyczepach (masa przyczepy z ładunkiem 5,5 Mg) i wypasu dużych stad bydła. Określone tendencje i zależności wskazują, że nośność powierzchni łąkowej jest związana z rodzajem złoża torfowego i gleby. W przypadku melioracji torfowisk stosuje się podział gleb na kompleksy wilgotnościowo-glebowe [OKRUSZKO, 1986] i dla nich opracowano zasady gospodarowania wodą w profilach glebowych [SZUNIEWICZ, 1979; SZUNIEWICZ, CHURSKA, CHURSKI, 1992]. Korzystając z powiązań rodzajów torfów z kompleksami wilgotnościowo-glebowymi można wstępnie ocenić możliwości poruszania się pojazdów mechanicznych i bydła po powierzchni gleb należących do różnych kompleksów wilgotnościowo-glebowych. Badane stanowiska są reprezentatywne dla kompleksów wilgotnościowoglebowych od mokrego do posusznego. Znając nośność, która jest wymagana do pracy niektórych maszyn lub wypasu stada bydła, można, na podstawie uzyskanych zależności nośności od poziomu wody gruntowej (rys. 1), ustalić odpowiadającą jej minimalną dopuszczalną głębokość zwierciadła wody gruntowej dla średnich warunków uwilgotnienia w różnych rodzajach gleb. Jednakże istotniejsze jest ustalenie dopuszczalnej głębokości wody gruntowej w warunkach krytycznych dla pracy maszyn, tj. w okresach o dużym uwilgotnieniu gleby. Wykorzystując granice ufności na poziomie 0,95 można wstępnie przyjąć, że w warunkach krytycznych nośność jest mniejsza o 0,2 MPa niż średnia nośność przy tej samej głębokości wody w okresach średniego uwilgotnienia. Minimalną dopuszczalną wymaganą głębokość zwierciadła wody gruntowej umożliwiającą pracę maszyn lub wypas bydła w glebach należących do różnych kompleksów wilgotnościowo-glebowych przedstawiono w tabeli 4. Dane dotyczące kompleksu posusznego C uzyskano z obiektu o torfie zamulonym, czyli o znacznej nośności, dlatego dla gleb tego kompleksu wytworzonych w torfie niezamulonym (popielność do 25%), przyjęto głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej jako pośrednią między kompleksem BC i C torf zamulony. Porównując głębokość wody gruntowej wymaganą ze względu na nośność z wymaganiami roślin pod względem zawartości powietrza, podanymi przez SZUNIEWICZA [1979], można stwierdzić, że na glebach kompleksów BC i C możliwa jest praca ciężkich zestawów maszyn i intensywny wypas bydła w warunkach zapewniających za-

10 112 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 2 (8) Tabela 4. Minimalna głębokość zwierciadła wody gruntowej (w cm) dopuszczalna dla ruchu maszyn i wypasu na użytku zielonym o dobrym zadarnieniu Table 4. Minimum ground water table depth (in cm) allowable for vehicle movement and grazing on a well overgrown grassland Kompleks wilgotnościowo- -glebowy Moisture-soil complex Głębokość zwierciadła wody gruntowej Ground water table depth zapewniająca minimum powietrza providing minimum air zapewniająca nośność providing bearing capacity 6% 8% 0,5 MPa 0,6 MPa 0,7 MPa A, AB B BC C (niezamulony) (non-silted) C (zamulony) (silted) wartość minimum 6% powietrza. Na glebach kompleksu B możliwa jest praca średnio ciężkich zestawów maszyn w warunkach minimum 6% powierza, a ciężkich 8%. Po glebach kompleksu A mogą poruszać się zestawy lekkie (6% powietrza) i średnio ciężkie (8% powietrza). Powyższe stwierdzenia dotyczą użytków o dobrym zadarnieniu. Z obserwacji na badanych obiektach wynika, że niedostateczna nośność występuje w miejscach o słabszym zadarnieniu spowodowanym niesprawnościami systemu melioracyjnego (długotrwałe zalewy i podtopienia terenu), wadliwym użytkowaniem (niedostateczne nawożenie), a także na terenach świeżo zagospodarowanych i w miejscach wielokrotnych przejazdów maszyn. PODSUMOWANIE Penetrometr konstrukcji Zawadzkiego, umożliwia dokładny i szybki pomiar rzeczywistej nośności powierzchni torfowisk oraz ustalenie minimalnej dopuszczalnej nośności wymaganej do pracy różnych maszyn i wypasu zwierząt. Nośność powierzchni zależy, między innymi, od rodzaju gleby i złoża i może być wiązana z rodzajem kompleksu wilgotnościowo-glebowego. Nośność zależy też od głębokości zwierciadła wody gruntowej i uwilgotnienia czynnej warstwy gleby. W glebach kompleksów wilgotniejszych nośność wyraźnie wzrasta wraz ze zwiększeniem głębokości zwierciadła wody. W glebach o dużej gęstości objętościowej i popielności duża nośność występuje nawet, gdy położenie zwierciadła wody gruntowej jest płytkie.

11 S. Jurczuk: Wpływ głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej Pojazdem decydującym o możliwości pracy zestawu maszyn na torfowisku jest przyczepa objętościowa. Wymagana nośność powierzchni znacząco zwiększa się wraz ze wzrostem masy ładunku na przyczepie, wobec czego na torfowiskach powinny być stosowane przyczepy o małej i średniej ładowności. Podobna nośność jest wymagana podczas pracy dwuosiowych zbieraczy pokosów i rozrzutników obornika. Szczególnie mało przydatne na terenach torfowych są ciężkie maszyny dwukołowe. Adaptacja przyczep standardowych do pracy na podłożu miękkim przez wyposażenie ich w koła bliźniacze nie powoduje dwukrotnego zmniejszenia nacisku jednostkowego na glebę, co sugerowałoby dwukrotne zwiększenie liczby kół. Lepszych rezultatów należy oczekiwać stosując opony o większej zarówno szerokości jak i średnicy. Porównując minimalną głębokość zwierciadła wody gruntowej dopuszczalną ze względu na nośność powierzchni łąkowej z minimalną głębokością dopuszczalną okresowo ze względu na wymaganą przez rośliny zawartość powietrza w różnych kompleksach wilgotnościowo-glebowych, można stwierdzić, że przy zapewnieniu minimum 6% powietrza możliwa jest praca: lekkich zestawów maszyn i wypas pojedynczych sztuk bydła na glebach wszystkich kompleksów, średnio ciężkich zestawów maszyn i wypas niewielkich stad bydła na glebach kompleksów B i suchszych oraz ciężkich zestawów maszyn i wypas dużych stad bydła na glebach kompleksów BC i suchszych. Największe możliwości wprowadzenia proekologicznej gospodarki wodnej na użytkach zielonych, polegającej na podwyższeniu poziomu wody gruntowej w stosunku do gospodarki tradycyjnej, występują w glebach kompleksów suchszych. Praca zestawów maszyn i wypas możliwe są nawet w przypadku przekroczenia wymagań roślin pod względem minimalnej zawartości powietrza w tych glebach. LITERATURA DOMYSŁAWSKI W., Zastosowanie przyczep objętościowych. Mechaniz. Rol. nr 23 (503) s FRĄCKOWIAK H., FELIŃSKI T., Obniżanie się powierzchni łąkowych gleb organicznych w warunkach intensywnego przesuszania. Wiad. IMUZ t. 18 z. 2. s JURCZUK S., SZUNIEWICZ J., BRANDYK T., MISIEWICZ F., SKĄPSKI J., KURIATO M., Zasady gospodarowania wodą na zmeliorowanych użytkach zielonych. Mater. Instr. 70. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 33. OKRUSZKO H., Zasady określania rodzaju oraz potencjału produkcyjnego hydrogenicznych gleb łąkowych. Mater. Instr. 51. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 52. SCHOTHORST C.J., Weinig draagkrachtig grasland. Wageningen: Institute for Land and Water Management Research ss. 16. SCHOTHORST C.J., Drainage and behaviour of peat soils. Report 3. ICW Wageningen ss. 18. SZUNIEWICZ J., Charakterystyka kompleksów wilgotnościowo-glebowych pod kątem parametrów systemu melioracyjnego. W: Kompleksy wilgotnościowo-glebowe w siedliskach hydrogenicznych i ich interpretacja przy projektowaniu melioracji i zagospodarowania. Bibl. Wiad. IMUZ 58 s

12 114 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 2 (8) SZUNIEWICZ J., CHURSKA CZ., CHURSKI T., Potencjalne hydrogeniczne siedliska wilgotnościowe i ich zróżnicowanie pod względem zapasów wody użytecznej. W: Hydrogeniczne siedliska wilgotnościowe. Bibl. Wiad. IMUZ 79 s WASILEWSKI Z., Organizacja i użytkowanie pastwisk. W: Pasze z użytków zielonych czynnikiem jakości zdrowotnej środków żywienia zwierząt i ludzi. Pr. zbior. Red. H. Jankowska- -Huflejt, J. Zastawny. Falenty: Wydaw. IMUZ s WIJK VAN A.L.M., Drainage, bearing capacity and yield (losses) on low moor pasture soils in the Netherlands. Report 20. Wageningen: Institute for Land and Water Management Research ss. 15. WIND G.P., Scientific and practical development in the water management of peat bogs in the Netherlands. Internationales Symposium zu Problemen der Wasserregulierung auf Niedermoor Mai 1974, Eberswalde, Akademie der Landwirtschaftwissenschaften der DDR Berlin s WOŹNIAK F., Zbiór traw na łąkach podmokłych w kombinacie PGR Wizna. Mechaniz. Rol. nr 14 s ZAWADZKI S., Penetrometr. Falenty: IMUZ maszyn. ss. 2. Sergiusz JURCZUK THE EFFECT OF GROUND WATER TABLE DEPTH ON THE BEARING CAPACITY OF GRASSLANDS ON PEATLANDS Key words: ground water table depth, agricultural machines, bearing capacity of the surface, peatlands S u m m a r y Bearing capacity of overgrown surfaces on several types of peat soils and that, at which sward was destroyed by agricultural machines were measured with penetrometer on several reclaimed objects. Measurements showed that bearing capacity depended on the type of a soil and peat deposit and, within a given type on the ground water table depth. In soils of more wet complexes bearing capacity increased with the lowering of ground water table while in semi-dry soils of a high bulk density a change of the water table was of minor importance. After estimating the minimum bearing capacity required by some machines or by cattle grazing the depth of ground water table was determined that guaranteed this capacity. In soils of drier complexes it is possible to manage the water in a way to maintain a small depth of ground water table which enables machine operation and cattle grazing at the same time Recenzenci: prof. dr hab. Jerzy Kowalski prof. dr hab. Krzysztof Wierzbicki Praca wpłynęła do Redakcji r.

13 Tabela 1. Fizyczne właściwości gleb Table 1. Physical properties of soils Obiekt Object Gleba i kompleks wilgotnościowo-glebowy Soil and moisture-soil complex Złoże torfowe Peat deposit Warstwa Layer cm Gęstość objętościowa suchej masy Bulk density of dry matter g cm 3 Popielność Ash content % s.m. % d.m. Porowatość Porosity % obj. % vol. Wizna MtIIaa mokry A wet A mechowiskowe moss ,214 0,190 0,131 0,149 16,7 14,2 8,4 10,1 87,9 88,1 90,5 89,8 Grabówka MtIIba wilgotny B moisture B mechowiskowe moss ,270 0,248 0,114 0,154 24,6 22,0 10,2 13,7 83,8 84,9 92,6 90,3 Stepnica MtIIcb okresowo posuszny BC periodically dry BC olesowoturzycowiskowe alder-sedge ,240 0,234 0,154 0,178 17,9 18,5 29,9 26,5 85,1 85,6 91,0 89,4 Stary Borek MtIIcc posuszny C semi-dry C olesowe alder ,406 0,360 0,208 0,254 41,2 41,1 37,9 38,9 77,8 80,5 88,5 86,1

14 Tabela 2. Wyniki analizy regresji nośności powierzchni łąkowej (y), głębokości zwierciadła wody gruntowej (x), uwilgotnienia warstwy gleby 0 15 cm (v) i uwilgotnienia warstwy 0 30 cm (w) Table 2. Regressions of bearing capacity (y) of the meadow surface on ground water table depth (x), moisture of the soil layer 0 15 cm (v) and moisture of the soil layer 0 30 cm (w) Obiekt Object Liczba obserwacji Number of observations Średnia wartość y Mean y MPa Funkcja regresji Regression Parametry funkcji Function parameters a b c Wskaźnik korelacji R Correlation coefficient R Błąd standardowy SE Standard error SE MPa Wizna 22 0,824 y = a + bx + cx 2 0,2228 0,1604 0, ,778** 0,093 Grabówka 31 0,965 y = a + bx + cx 2 0,3673 0,0170 0, ,702** 0,103 Stepnica 30 1,012 y = a + bx + cx 2 0,5494 0,0145 0, ,762** 0,139 y = a + bv + cv 2 0,187 0,0488 0, ,574** 0,176 y = a + bw + cw 2 4,404 0,1688 0, ,708** 0,152 ** α = 0,01

15 Tabela 3. Wyniki pomiarów nośności powierzchni łąkowej i obciążeń maszynami, przy których powstają koleiny Table 3. Measurements of the bearing capacity of a meadow surface and loads at which ruts are formed Maszyna Machine Nr pomiaru No measurement w łanie in sward Nośność powierzchni, MPa Bearing capacity, MPa przy koleinie near rut w koleinie in rut masa ładunku mass of load Obciążenie, Mg Load, Mg masa maszyny z ładunkiem mass of loaded machine Przyczepa D-47B z pojedynczymi kołami, ogumienie 1 0,73 0,50 0,48 3,13 4,93 (szerokość opony 11,5, średnica osadzenia opony 2 0,53 0,33 2,0 3,8 15 ), masa 1800 kg 3 0,87 0,97 0,77 6,93 8,73 Trailer D-47B with single wheels, tyres (width of 4 0,67 0,67 0,47 4,5 6,3 tyres 11.5, diameter of setting 15 ), mass 1800 kg 5 0,22 0,07 0 1,8 Przyczepa PW-4 z bliźniaczymi kołami, ogumienie 1 0,70 0,57 4,5 6,5 (szerokość opony 11,5, średnica osadzenia opony 2 0,59 0,55 4,0 6,0 15 ), masa 2000 kg 3 0,62 0,60 3,95 5,95 Trailer PW-4 with twin wheels, tyres (width of tyres 4 0,45 0,36 0,13 3,0 5,0 11.5, diameter of setting 15 ), mass 2000 kg 5 0,51 0,30 0,27 1,4 3,4 6 0,67 0,48 0,18 3,5 5,5 7 0,60 0,45 0,23 2,8 4,8 8 0,68 0,47 0,25 2,5 4,5 9 0,55 0,49 0,21 3,9 5,9

16 Przyczepa PW-5, z bliźniaczymi kołami, ogumienie (szerokość opony 8,25, średnica osadzenia opony 20 ), masa 2900 kg Trailer PW-5 with twin wheels, tyres (width of tyres 8.25, diameter of setting 20 ), mass 2900 kg 1 0,80 0,68 0,44 5,0 7,9 2 0,72 0,54 3,6 6,5 Kombajn Fortschritt typ E, masa 5260 kg 1 0,68 0,43 0 5,26 Fortschritt type E harvester, mass 5260 kg 2 0,61 0,46 0,22 0 5,26 cd. tab. 3 Zbieracz pokosów dwuosiowy T050, masa 3000 kg Four-wheeled hay collector T050, mass 3000 kg Zbieracz pokosów jednoosiowy T050, masa 2550 kg Two-wheeled hay collector T050, mass 2550 kg Beczkowóz jednoosiowy D7E, ogumienie (szerokość opony 8,25, średnica osadzenia opony 20 ) Two-wheeled tanker D7E, tyres (width of tyres 8.25, diameter of setting 20 ) 1 0,65 0,46 0,50 1,58 4,58 1 0,75 0,55 0,65 1,22 3,77 1 0,67 0,49 0,43 2,5 3,5

OPTYMALNY POZIOM WODY GRUNTOWEJ JAKO CZYNNIK SKUTECZNEJ OCHRONY ZMELIOROWANYCH EKOSYSTEMÓW TORFOWISKOWYCH W OKRESACH POSUSZNYCH

OPTYMALNY POZIOM WODY GRUNTOWEJ JAKO CZYNNIK SKUTECZNEJ OCHRONY ZMELIOROWANYCH EKOSYSTEMÓW TORFOWISKOWYCH W OKRESACH POSUSZNYCH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2005: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 301313 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2005 OPTYMALNY POZIOM WODY GRUNTOWEJ

Bardziej szczegółowo

Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw.

Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw. Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw. 6. Konferencja Naukowa "WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE" Falenty, 27 28 listopada 2013

Bardziej szczegółowo

Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego

Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Dr inż. Janusz Turbiak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA FILTRACJI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z UTWORÓW PYŁOWYCH OD ICH FIZYCZNYCH WŁAŚCIWOŚCI

ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA FILTRACJI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z UTWORÓW PYŁOWYCH OD ICH FIZYCZNYCH WŁAŚCIWOŚCI WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2003: t. 3 z. 1 (7) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 205 213 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2003 ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA FILTRACJI

Bardziej szczegółowo

STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W WODACH GRUNTOWYCH NA ŁĄKACH TORFOWYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ I OBORNIKIEM

STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W WODACH GRUNTOWYCH NA ŁĄKACH TORFOWYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ I OBORNIKIEM WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 13945 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W

Bardziej szczegółowo

UWILGOTNIENIE SIEDLISK ŁĄKOWYCH W WARUNKACH NAWODNIEŃ W DOLINIE GÓRNEJ NOTECI W LATACH O ZRÓŻNICOWANYCH OPADACH

UWILGOTNIENIE SIEDLISK ŁĄKOWYCH W WARUNKACH NAWODNIEŃ W DOLINIE GÓRNEJ NOTECI W LATACH O ZRÓŻNICOWANYCH OPADACH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 5: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 221 2 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 5 UWILGOTNIENIE SIEDLISK ŁĄKOWYCH W WARUNKACH

Bardziej szczegółowo

OCENA EWAPOTRANSPIRACJI RZECZYWISTEJ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA PODSTAWIE PLONU AKTUALNEGO

OCENA EWAPOTRANSPIRACJI RZECZYWISTEJ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA PODSTAWIE PLONU AKTUALNEGO WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 403 412 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 OCENA EWAPOTRANSPIRACJI RZECZYWISTEJ

Bardziej szczegółowo

PRZEBIEG MINERALIZACJI ZWIĄZKÓW AZOTU W GLEBACH TORFOWO-MURSZOWYCH O RÓŻNYM STOPNIU ZAMULENIA W KRAJOBRAZIE MŁODOGLACJALNYM

PRZEBIEG MINERALIZACJI ZWIĄZKÓW AZOTU W GLEBACH TORFOWO-MURSZOWYCH O RÓŻNYM STOPNIU ZAMULENIA W KRAJOBRAZIE MŁODOGLACJALNYM WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2009: t. 9 z. 1 (25) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 141 150 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2009 PRZEBIEG MINERALIZACJI ZWIĄZKÓW

Bardziej szczegółowo

WARUNKI WODNE OGRANICZAJĄCE STRATY MASY ORGANICZNEJ NA ŁĄKACH O GLEBACH TORFOWO-MURSZOWYCH

WARUNKI WODNE OGRANICZAJĄCE STRATY MASY ORGANICZNEJ NA ŁĄKACH O GLEBACH TORFOWO-MURSZOWYCH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 2a (11) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 379 394 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 WARUNKI WODNE OGRANICZAJĄCE STRATY

Bardziej szczegółowo

RETARDACJA PRZEKSZTAŁCANIA WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH TORFOWISKA NISKIEGO W DOLINIE RZEKI SUPRAŚLI W LATACH

RETARDACJA PRZEKSZTAŁCANIA WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH TORFOWISKA NISKIEGO W DOLINIE RZEKI SUPRAŚLI W LATACH Aleksander Kiryluk 1 RETARDACJA PRZEKSZTAŁCANIA WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH TORFOWISKA NISKIEGO W DOLINIE RZEKI SUPRAŚLI W LATACH 1987-2011 Streszczenie. W pracy przedstawiono przekształcanie się właściwości

Bardziej szczegółowo

OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Inżynieria Rolnicza 9(134)/2011 OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Krzysztof Kapela, Szymon Czarnocki Katedra Ogólnej Uprawy Roli, Roślin i Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ

UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek

Bardziej szczegółowo

RÓŻNICE W PLONOWANIU ŁĄK I PASTWISK NA GLEBACH TORFOWYCH W DOŚWIADCZENIACH ŁĄKARSKICH I W SKALI PRODUKCYJNEJ

RÓŻNICE W PLONOWANIU ŁĄK I PASTWISK NA GLEBACH TORFOWYCH W DOŚWIADCZENIACH ŁĄKARSKICH I W SKALI PRODUKCYJNEJ WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2007: t. 7 z. 1 (19) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 159 170 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2007 RÓŻNICE W PLONOWANIU ŁĄK I PASTWISK

Bardziej szczegółowo

WPŁYW UGNIATANIA KOŁAMI CIĄGNIKA DWÓCH GLEB PIASZCZYSTEJ I PYŁOWEJ NA ICH WŁAŚCIWOŚCI RETENCYJNE

WPŁYW UGNIATANIA KOŁAMI CIĄGNIKA DWÓCH GLEB PIASZCZYSTEJ I PYŁOWEJ NA ICH WŁAŚCIWOŚCI RETENCYJNE WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 2a (11) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 87 93 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 WPŁYW UGNIATANIA KOŁAMI CIĄGNIKA

Bardziej szczegółowo

Przyrodnicze walory wtórnie zabagnionych użytków zielonych. Teresa Kozłowska, Anna Hoffmann-Niedek, Krzysztof Kosiński

Przyrodnicze walory wtórnie zabagnionych użytków zielonych. Teresa Kozłowska, Anna Hoffmann-Niedek, Krzysztof Kosiński Przyrodnicze walory wtórnie zabagnionych użytków zielonych Teresa Kozłowska, Anna Hoffmann-Niedek, Krzysztof Kosiński Przedmiotem badań były nizinne użytki zielone o zróżnicowanych warunkach siedliskowych,

Bardziej szczegółowo

Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008

Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008 WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2008: t. 8 z. 2b (24) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 105115 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008 DYNAMIKA MINERALIZACJI ORGANICZNYCH

Bardziej szczegółowo

ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH WNOSZONYCH Z OPADEM ATMOSFERYCZNYM NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI NA PRZYKŁADZIE PÓL DOŚWIADCZALNYCH W FALENTACH

ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH WNOSZONYCH Z OPADEM ATMOSFERYCZNYM NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI NA PRZYKŁADZIE PÓL DOŚWIADCZALNYCH W FALENTACH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 23 27 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH

Bardziej szczegółowo

EWAPOTRANSPIRACJA I PLONOWANIE ŁĄKI DWUKOŚNEJ NA GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ W DOLINIE NOTECI

EWAPOTRANSPIRACJA I PLONOWANIE ŁĄKI DWUKOŚNEJ NA GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ W DOLINIE NOTECI WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 23: t. 3 z. specj. (9) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 57 77 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 23 EWAPOTRANSPIRACJA I PLONOWANIE ŁĄKI

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. Sergiusz JURCZUK

Wprowadzenie. Sergiusz JURCZUK Sergiusz JURCZUK Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych w Falentach Institute for Land Reclamation and Grassland Farming at Falenty Rola nawodnień podsiąkowych w zwiększaniu retencji wodnej małych dolin

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ODWODNIENIA NA FIZYKO-WODNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB POBAGIENNYCH NA OBIEKCIE ŁĄKARSKIM W DOLINIE RZEKI SUPRAŚL

WPŁYW ODWODNIENIA NA FIZYKO-WODNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB POBAGIENNYCH NA OBIEKCIE ŁĄKARSKIM W DOLINIE RZEKI SUPRAŚL Inżynieria Ekologiczna vol. 38, 2014, 26 34 DOI: 10.12912/2081139X.30 WPŁYW ODWODNIENIA NA FIZYKO-WODNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB POBAGIENNYCH NA OBIEKCIE ŁĄKARSKIM W DOLINIE RZEKI SUPRAŚL Aleksander Kiryluk 1

Bardziej szczegółowo

ZMIANY EMISJI CO 2 Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ POD WPŁYWEM NAGŁEGO I GŁĘBOKIEGO OBNIŻENIA POZIOMU WODY GRUNTOWEJ

ZMIANY EMISJI CO 2 Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ POD WPŁYWEM NAGŁEGO I GŁĘBOKIEGO OBNIŻENIA POZIOMU WODY GRUNTOWEJ WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 26: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 267 276 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 26 ZMIANY EMISJI CO 2 Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ

Bardziej szczegółowo

Mieszanki traw pastewnych:

Mieszanki traw pastewnych: Trawy Pastewne Mieszanki traw pastewnych: Nasze mieszanki powstały poprzez dobór najlepszych gatunków traw i nasion motylkowych. Wykorzystywane są dla potrzeb gospodarstw rolnych, prowadzących intensywną

Bardziej szczegółowo

DOBOWA ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI POWIETRZA NA WYSOKOŚCI 2,0 I 0,5 m W SIEDLISKU WILGOTNYM W DOLINIE NOTECI I SIEDLISKU SUCHYM W BYDGOSZCZY

DOBOWA ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI POWIETRZA NA WYSOKOŚCI 2,0 I 0,5 m W SIEDLISKU WILGOTNYM W DOLINIE NOTECI I SIEDLISKU SUCHYM W BYDGOSZCZY WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE : t. z. a (11) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 137 15 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, DOBOWA ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI POWIETRZA

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH POD UŻYTKAMI ZIELONYMI RÓŻNIE UŻYTKOWANYMI

JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH POD UŻYTKAMI ZIELONYMI RÓŻNIE UŻYTKOWANYMI WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 2 (18) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 111 127 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH POD UŻYTKAMI

Bardziej szczegółowo

Nauka Przyroda Technologie

Nauka Przyroda Technologie Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Melioracje i Inżynieria Środowiska Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2011 Tom 5 Zeszyt 5 JANUSZ

Bardziej szczegółowo

PRZEOBRAŻENIA ZACHODZĄCE POD WPŁYWEM MELIORACJI W GLEBACH ORGANICZNYCH W DOLINIE RZEKI PIWONII

PRZEOBRAŻENIA ZACHODZĄCE POD WPŁYWEM MELIORACJI W GLEBACH ORGANICZNYCH W DOLINIE RZEKI PIWONII ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVII NR 1/2 WARSZAWA 2006: 93-98 ANTONI GRZYWNA1, JAN SZAJDA2 PRZEOBRAŻENIA ZACHODZĄCE POD WPŁYWEM MELIORACJI W GLEBACH ORGANICZNYCH W DOLINIE RZEKI PIWONII CHANGES OCCURRING

Bardziej szczegółowo

Trwałe użytki zielone: jak ocenić jakośc trawy?

Trwałe użytki zielone: jak ocenić jakośc trawy? .pl https://www..pl Trwałe użytki zielone: jak ocenić jakośc trawy? Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 13 kwietnia 2018 W niektórych gospodarstwach utrzymujących bydło, ze względu na warunki klimatyczno-siedliskowe,

Bardziej szczegółowo

PLONOWANIE WIERZBY ENERGETYCZNEJ W RÓŻNYCH WARUNKACH GLEBOWO-WODNYCH 1

PLONOWANIE WIERZBY ENERGETYCZNEJ W RÓŻNYCH WARUNKACH GLEBOWO-WODNYCH 1 Problemy Inżynierii Rolniczej nr 2/2010 Sergiusz Jurczuk 1), Sławomir Chrzanowski 2), Jacek Jaszczyński 2) 1) Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach 2) Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w

Bardziej szczegółowo

Zawartość składników pokarmowych w roślinach

Zawartość składników pokarmowych w roślinach Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ZABIEGÓW AGROTECHNICZNYCH NA RETENCJONOWANIE WODY W GLEBIE

WPŁYW ZABIEGÓW AGROTECHNICZNYCH NA RETENCJONOWANIE WODY W GLEBIE UNIWERSYTET ROLNICZY im. Hugona Kołłątaja w Krakowie WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I GEODEZJI KATEDRA MELIORACJI I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA WPŁYW ZABIEGÓW AGROTECHNICZNYCH NA RETENCJONOWANIE WODY W GLEBIE

Bardziej szczegółowo

TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH

TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH Inżynieria Rolnicza 2(100)/2008 TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH Sławomir Kocira, Józef Sawa Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE NAWODNIEŃ PODSIĄKOWYCH W KSZTAŁTOWANIU PLONÓW Z ŁĄK W MAŁEJ DOLINIE RZECZNEJ

ZNACZENIE NAWODNIEŃ PODSIĄKOWYCH W KSZTAŁTOWANIU PLONÓW Z ŁĄK W MAŁEJ DOLINIE RZECZNEJ WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2007: t. 7 z. 2a (20) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 147 158 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2007 ZNACZENIE NAWODNIEŃ PODSIĄKOWYCH

Bardziej szczegółowo

WIELOKRYTERIALNY DOBÓR ROZTRZĄSACZY OBORNIKA

WIELOKRYTERIALNY DOBÓR ROZTRZĄSACZY OBORNIKA Inżynieria Rolnicza 7(95)/2007 WIELOKRYTERIALNY DOBÓR ROZTRZĄSACZY OBORNIKA Andrzej Turski, Andrzej Kwieciński Katedra Maszyn i Urządzeń Rolniczych, Akademia Rolnicza w Lublinie Streszczenie: W pracy przedstawiono

Bardziej szczegółowo

WYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM POZIOMIE WYKORZYSTANIA

WYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM POZIOMIE WYKORZYSTANIA Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2009 Zenon Grześ Instytut Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu WYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM

Bardziej szczegółowo

1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.

1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. 1 UWAGI ANALITYCZNE 1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. w województwie łódzkim było 209,4 tys. gospodarstw

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 15 22 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH

Bardziej szczegółowo

WPŁYW NAWOŻENIA ŁĄKI POBAGIENNEJ OBORNIKIEM I NPK NA JEJ PRODUKCYJNOŚĆ I SKŁAD CHEMICZNY WÓD GRUNTOWYCH

WPŁYW NAWOŻENIA ŁĄKI POBAGIENNEJ OBORNIKIEM I NPK NA JEJ PRODUKCYJNOŚĆ I SKŁAD CHEMICZNY WÓD GRUNTOWYCH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 2 (34) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 181 187 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 WPŁYW NAWOŻENIA ŁĄKI POBAGIENNEJ OBORNIKIEM

Bardziej szczegółowo

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania

Bardziej szczegółowo

MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI

MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI dr inż. Bogdan Bąk prof. dr hab. inż. Leszek Łabędzki Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy

Bardziej szczegółowo

FIZYKA I CHEMIA GLEB. Retencja gleb Zwierciadło wody w glebie

FIZYKA I CHEMIA GLEB. Retencja gleb Zwierciadło wody w glebie FIZYKA I CHEMIA GLEB Retencja gleb Zwierciadło wody w glebie Retencja, mała retencja, pojęcie Retencja: szeroki zakres działań technicznych i nietechnicznych powodujących poprawę jakościową i ilościową

Bardziej szczegółowo

ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW WODNYCH GLEBY MURSZOWO-TORFOWEJ MtIbb W WARUNKACH MELIORACJI ODWODNIAJĄCYCH

ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW WODNYCH GLEBY MURSZOWO-TORFOWEJ MtIbb W WARUNKACH MELIORACJI ODWODNIAJĄCYCH Acta Sci. Pol., Technica Agraria 9(1-2) 2010, 29-36 ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW WODNYCH GLEBY MURSZOWO-TORFOWEJ MtIbb W WARUNKACH MELIORACJI ODWODNIAJĄCYCH Antoni Grzywna Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Streszczenie.

Bardziej szczegółowo

Siła uciągu ciągnika: 2 sposoby na jej zwiększenie!

Siła uciągu ciągnika: 2 sposoby na jej zwiększenie! Siła uciągu ciągnika: 2 sposoby na jej zwiększenie! Autor: dr hab. inż. Krzysztof Pieczarka Data: 13 stycznia 2017 Ciągnik rolniczy to, ogólnie rzecz biorąc, urządzenie, które ma na celu zamianę energii

Bardziej szczegółowo

Funkcje trwałych użytków zielonych

Funkcje trwałych użytków zielonych Jerzy Barszczewski, Barbara Wróbel, Stanisław Twardy Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach www.itp.edu.pl Centralna Biblioteka Rolnicza, 30.09. 2015 r. Funkcje TUZ Udział TUZ w strukturze UR

Bardziej szczegółowo

Wiosenne nawożenie użytków zielonych

Wiosenne nawożenie użytków zielonych Wiosenne nawożenie użytków zielonych Najważniejszą czynnością na użytkach zielonych w okresie wiosny jest nawożenie. Dostatek wody pozimowej w tym okresie powoduje, że ruń (trawy, motylkowe i zioła) intensywnie

Bardziej szczegółowo

ZANIKANIE POWIERZCHNI TORFOWISKA NA ODWODNIONYCH UŻYTKACH ZIELONYCH POLESIA LUBELSKIEGO

ZANIKANIE POWIERZCHNI TORFOWISKA NA ODWODNIONYCH UŻYTKACH ZIELONYCH POLESIA LUBELSKIEGO ISSN 1644-0765 DOI: http://dx.doi.org/10.15576/asp.fc/2016.15.1.81 www.formatiocircumiectus.actapol.net/pl/ Acta Sci. Pol. Formatio Circumiectus 15 (1) 2016, 81 89 ZANIKANIE POWIERZCHNI TORFOWISKA NA ODWODNIONYCH

Bardziej szczegółowo

Wyposażenie rolnictwa polskiego w środki mechanizacji uprawy roli i nawożenia

Wyposażenie rolnictwa polskiego w środki mechanizacji uprawy roli i nawożenia PROBLEMY INŻYNIERII ROLNICZEJ PIR 212 (X XII): z. 4 (78) PROBLEMS OF AGRICULTURAL ENGINEERING s. 25 34 Wersja pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo ISSN 1231-93 Wpłynęło 28.8.212 r. Zrecenzowano 14.9.212 r.

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ EGZAMINACYJNY ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE CZERWIEC 2010

ARKUSZ EGZAMINACYJNY ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE CZERWIEC 2010 Zawód: technik rolnik Symbol cyfrowy zawodu: 321[05] Numer zadania: 1 Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu 321[05]-01-102 Czas trwania egzaminu: 180 minut ARKUSZ

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE OPTYMALNEGO POZIOMU WODY GRUNTOWEJ NA ZMELIOROWANYCH UŻYTKACH ZIELONYCH W ZALEŻNOŚCI OD EWAPOTRANSPIRACJI RZECZYWISTEJ I RODZAJU GLEBY

WYZNACZANIE OPTYMALNEGO POZIOMU WODY GRUNTOWEJ NA ZMELIOROWANYCH UŻYTKACH ZIELONYCH W ZALEŻNOŚCI OD EWAPOTRANSPIRACJI RZECZYWISTEJ I RODZAJU GLEBY WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2017 (IIII). T. 17. Z. 1 (57) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 115134 pdf: www.itp.edu.pl/wydawnictwo/woda Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,

Bardziej szczegółowo

ROZPUSZCZALNY WĘGIEL ORGANICZNY W WODZIE Z SIEDLISK POBAGIENNYCH NA TLE TEMPERATURY GLEBY

ROZPUSZCZALNY WĘGIEL ORGANICZNY W WODZIE Z SIEDLISK POBAGIENNYCH NA TLE TEMPERATURY GLEBY WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 8: t. 8 z. 1 (22) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 117 126 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 8 ROZPUSZCZALNY WĘGIEL ORGANICZNY W WODZIE

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W PÓŁNOCNEJ CZĘŚCI POLSKI

WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W PÓŁNOCNEJ CZĘŚCI POLSKI WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 05: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 327 339 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 05 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA

Bardziej szczegółowo

GEO GAL USŁUGI GEOLOGICZNE mgr inż. Aleksander Gałuszka Rzeszów, ul. Malczewskiego 11/23,tel

GEO GAL USŁUGI GEOLOGICZNE mgr inż. Aleksander Gałuszka Rzeszów, ul. Malczewskiego 11/23,tel GEO GAL USŁUGI GEOLOGICZNE mgr inż. Aleksander Gałuszka 35-114 Rzeszów, ul. Malczewskiego 11/23,tel 605965767 GEOTECHNICZNE WARUNKI POSADOWIENIA (Opinia geotechniczna, Dokumentacja badań podłoża gruntowego,

Bardziej szczegółowo

BADANIA ODKSZTAŁCEŃ DYNAMICZNYCH ROLNICZYCH OPON NAPĘDOWYCH NA GLEBIE LEKKIEJ

BADANIA ODKSZTAŁCEŃ DYNAMICZNYCH ROLNICZYCH OPON NAPĘDOWYCH NA GLEBIE LEKKIEJ Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/28 Zbigniew Błaszkiewicz Instytut Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu BADANIA ODKSZTAŁCEŃ DYNAMICZNYCH ROLNICZYCH OPON NAPĘDOWYCH NA GLEBIE LEKKIEJ

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WYPOSAŻENIA GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH W CIĄGNIKI ROLNICZE

ANALIZA WYPOSAŻENIA GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH W CIĄGNIKI ROLNICZE Łukasz KRZYŚKO, Kazimierz SŁAWIŃSKI ANALIZA WYPOSAŻENIA GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH W CIĄGNIKI ROLNICZE Streszczenie W artykule przedstawiono wyniki badań nad wyposażeniem gospodarstw ekologicznych zlokalizowanych

Bardziej szczegółowo

OCENA FUNKCJONOWANIA SYSTEMU ODWADNIAJĄCO-NAWADNIAJĄCEGO DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ŁĄKOWEGO WYKORZYSTANIA GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ

OCENA FUNKCJONOWANIA SYSTEMU ODWADNIAJĄCO-NAWADNIAJĄCEGO DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ŁĄKOWEGO WYKORZYSTANIA GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2009: t. 9 z. 1 (25) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 77 86 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2009 OCENA FUNKCJONOWANIA SYSTEMU ODWADNIAJĄCO-NAWADNIAJĄCEGO

Bardziej szczegółowo

PLONOWANIE ZBÓŻ ORAZ TOWAROWOŚĆ PRODUKCJI ROLNICZEJ NA TLE WALORÓW OBSZARÓW WIEJSKICH W UJĘCIU REGIONALNYM

PLONOWANIE ZBÓŻ ORAZ TOWAROWOŚĆ PRODUKCJI ROLNICZEJ NA TLE WALORÓW OBSZARÓW WIEJSKICH W UJĘCIU REGIONALNYM WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 2b (12) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 57 67 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 PLONOWANIE ZBÓŻ ORAZ TOWAROWOŚĆ PRODUKCJI

Bardziej szczegółowo

2 Instytut InŜynierii Ochrony Środowiska, Politechnika Lubelska ul. Nadbystrzycka 40, Lublin

2 Instytut InŜynierii Ochrony Środowiska, Politechnika Lubelska ul. Nadbystrzycka 40, Lublin Acta Agrophysica, 005, 5(), 77-744 WIELKOŚCI EWAPOTRANSPIRACJI WSKAŹNIKOWEJ W ZALEśNOŚCI OD WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH Jan Szajda, Dariusz Kowalski, Wenanty Olszta Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych,

Bardziej szczegółowo

TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13

TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 BIURO PROJEKTOWO - BADAWCZE DRÓG I MOSTÓW Sp. z o.o. TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 PRACOWNIA RUCHU I STUDIÓW DROGOWYCH GENERALNY POMIAR

Bardziej szczegółowo

OPERAT DOTYCZĄCY WYKONANIA MAPY GLEBOWEJ OBSZARU NAD RZEKĄ EŁK OD MODZELÓWKI DO KANAŁU ŁĘG - I NAD KANAŁEM RUDZKIM OD MODZELÓWKI DO OSOWCA

OPERAT DOTYCZĄCY WYKONANIA MAPY GLEBOWEJ OBSZARU NAD RZEKĄ EŁK OD MODZELÓWKI DO KANAŁU ŁĘG - I NAD KANAŁEM RUDZKIM OD MODZELÓWKI DO OSOWCA OPERAT DOTYCZĄCY WYKONANIA MAPY GLEBOWEJ OBSZARU NAD RZEKĄ EŁK OD MODZELÓWKI DO KANAŁU ŁĘG - I NAD KANAŁEM RUDZKIM OD MODZELÓWKI DO OSOWCA Autor: dr inż. Sławomir Chrzanowski Biebrza, marzec 2001r. SPIS

Bardziej szczegółowo

Wiosenne nawożenie użytków zielonych

Wiosenne nawożenie użytków zielonych Wiosenne nawożenie użytków zielonych Najważniejszą czynnością na użytkach zielonych w okresie wiosny jest nawożenie. Dostatek wody poziomowej w tym okresie powoduje, że ruń (trawy, motylkowe i zioła) intensywnie

Bardziej szczegółowo

Zagęszczanie gruntów.

Zagęszczanie gruntów. Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin Zagęszczanie gruntów. Celem zagęszczania jest zmniejszenie objętości porów gruntu, a przez to zwiększenie nośności oraz zmniejszenie odkształcalności

Bardziej szczegółowo

STOSUNKI POWIETRZNO-WODNE I PLONOWANIE ZMELIOROWANYCH ŁĄK W DOLINIE RZEKI PIWONII Antoni Grzywna

STOSUNKI POWIETRZNO-WODNE I PLONOWANIE ZMELIOROWANYCH ŁĄK W DOLINIE RZEKI PIWONII Antoni Grzywna Acta Agrophyisca, 2005, 5(2), 283-290 STOSUNKI POWIETRZNO-WODNE I PLONOWANIE ZMELIOROWANYCH ŁĄK W DOLINIE RZEKI PIWONII Antoni Grzywna Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, Akademia Rolnicza ul.

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI POLSKI

WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI POLSKI WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2005: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 341 352 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2005 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW

Bardziej szczegółowo

EMISJA DWUTLENKU WĘGLA ZE ZMELIOROWANYCH GLEB ORGANICZNYCH W POLSCE

EMISJA DWUTLENKU WĘGLA ZE ZMELIOROWANYCH GLEB ORGANICZNYCH W POLSCE WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2012 (VII IX): t. 12 z. 3 (39) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 63 76 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,

Bardziej szczegółowo

Zakres i założenia zasad dobrych praktyk rolniczych TUZ

Zakres i założenia zasad dobrych praktyk rolniczych TUZ Zakres i założenia zasad dobrych praktyk rolniczych TUZ dr hab. Jerzy Barszczewski prof. nadzw. ITP w Falentach Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach www.itp.edu.pl Seminarium 14 grudnia 2017

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LXV (3) SECTIO E 21 Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 2-95 Lublin, ul. Akademicka 15,

Bardziej szczegółowo

Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński. Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Warszawa, 2001 r.

Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński. Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Warszawa, 2001 r. GENERALNY POMIAR RUCHU 2000 SYNTEZA WYNIKÓW Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Warszawa, 2001 r. SPIS TREŚCI 1. Wstęp...1 2. Obciążenie

Bardziej szczegółowo

Gąsienicowy czy kołowy układ jezdny ciągnika?

Gąsienicowy czy kołowy układ jezdny ciągnika? .pl Gąsienicowy czy kołowy układ jezdny ciągnika? Autor: dr hab. inż. Krzysztof Pieczarka Data: 10 kwietnia 2018 Rolnictwo, a w szczególności produkcja roślinna to bardzo specyficzny rodzaj działalności

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH DARNI W ZMIENNYCH WARUNKACH GRUNTOWYCH

ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH DARNI W ZMIENNYCH WARUNKACH GRUNTOWYCH Inżynieria Rolnicza 5(123)/21 ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH DARNI W ZMIENNYCH WARUNKACH GRUNTOWYCH Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie. W pracy przedstawiono

Bardziej szczegółowo

KSZTAŁTOWANIE MIKROKLIMATU W STREFIE PRZEBYWANIA LUDZI W OBIEKTACH SAKRALNYCH

KSZTAŁTOWANIE MIKROKLIMATU W STREFIE PRZEBYWANIA LUDZI W OBIEKTACH SAKRALNYCH KSZTAŁTOWANIE MIKROKLIMATU W STREFIE PRZEBYWANIA LUDZI W OBIEKTACH SAKRALNYCH WOLSKI Leszek 1 JELEC Paweł 2 1,2 Zakład Instalacji Budowlanych i Fizyki Budowli, Politechnika Warszawska ABSTRACT This script

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE WARTOŚCI PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH PRZY UŻYCIU SSN

WYZNACZANIE WARTOŚCI PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH PRZY UŻYCIU SSN Inżynieria Rolnicza 2(9)/7 WYZNACZANIE WARTOŚCI PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH PRZY UŻYCIU SSN Sławomir Francik Katedra Inżynierii Mechanicznej i Agrofizyki, Akademia

Bardziej szczegółowo

PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010

PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010 Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2011 Jan Pawlak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010 Streszczenie W

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WARUNKÓW WODNYCH NA AKTYWNOŚĆ RESPIRACYJNĄ GLEB POBAGIENNYCH BEZ POKRYWY ROŚLINNEJ

WPŁYW WARUNKÓW WODNYCH NA AKTYWNOŚĆ RESPIRACYJNĄ GLEB POBAGIENNYCH BEZ POKRYWY ROŚLINNEJ WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2014 (X XII). T. 14. Z. 4 (48) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 123 134 Obniżenie poziomu wody gruntowej w ekosystemach bagiennych powoduje zahamowanie procesu

Bardziej szczegółowo

MECHANIZACJA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ

MECHANIZACJA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ Spis treści MECHANIZACJA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ 1. Wstęp 13 2. Charakterystyka pomieszczeń inwentarskich i ich wyposażenia technicznego 15 2.1. Pomieszczenia do chowu bydła i ich rozwiązania funkcjonalne

Bardziej szczegółowo

WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,

Bardziej szczegółowo

Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym

Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym Data wprowadzenia: 20.10.2017 r. Zagęszczanie zwane również stabilizacją mechaniczną to jeden z najważniejszych procesów

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI POLSKI

WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI POLSKI WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 5: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 353 365 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 5 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE

Bardziej szczegółowo

ANALIZA STOSUNKÓW POWIETRZNO-WODNYCH GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ W ZASIĘGU DZIAŁANIA SYSTEMU NAWODNIEŃ PODSIĄKOWYCH

ANALIZA STOSUNKÓW POWIETRZNO-WODNYCH GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ W ZASIĘGU DZIAŁANIA SYSTEMU NAWODNIEŃ PODSIĄKOWYCH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 212 (I III): t. 12 z. 1 (37) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 93 14 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 212

Bardziej szczegółowo

Ocena możliwości rozwoju upraw wieloletnich na cele energetyczne

Ocena możliwości rozwoju upraw wieloletnich na cele energetyczne Ocena możliwości rozwoju upraw wieloletnich na cele energetyczne dr Zuzanna Jarosz Warsztaty Systemy informacji o wpływie zmian klimatu i zasobach biomasy Puławy, 01 grudnia 2015 r. Przeciwdziałanie zmianom

Bardziej szczegółowo

ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE ZMIANY W STANIE PARKU CIĄGNIKOWEGO

ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE ZMIANY W STANIE PARKU CIĄGNIKOWEGO Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2008 Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wstęp ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE ZMIANY W STANIE

Bardziej szczegółowo

(Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu Art. 17 ust. 3)

(Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu Art. 17 ust. 3) Załącznik nr 9 Minimalne wymogi dotyczące nawozów i środków ochrony roślin 1. Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone - Wymóg 4 - dotyczy 8.2.10.5.1.4.1.2. Minimum requirements for fertilisers and pesticides

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO

ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO Inżynieria Rolnicza 1(119)/2010 ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO Krzysztof Kapela Katedra Ogólnej Uprawy Roli, Roślin i Inżynierii

Bardziej szczegółowo

ANALIZA SIŁ TRAKCYJNYCH OPONY NAPĘDOWEJ W ZMODYFIKOWANYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY

ANALIZA SIŁ TRAKCYJNYCH OPONY NAPĘDOWEJ W ZMODYFIKOWANYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 ANALIZA SIŁ TRAKCYJNYCH OPONY NAPĘDOWEJ W ZMODYFIKOWANYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY Włodzimierz Białczyk, Jarosław Czarnecki, Krzysztof Pieczarka Instytut Inżynierii Rolniczej,

Bardziej szczegółowo

Nawożenie łąk pomaga zmaksymalizować ich wydajność!

Nawożenie łąk pomaga zmaksymalizować ich wydajność! .pl https://www..pl Nawożenie łąk pomaga zmaksymalizować ich wydajność! Autor: Karol Bogacz Data: 31 maja 2017 Nawożenie łąk pozwala na maksymalizację uzyskanego plonu masy oraz lepszą jakość koszonych

Bardziej szczegółowo

ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI GLEBY W WARSTWIE ORNEJ POD WPŁYWEM NACISKÓW KÓŁ AGREGATÓW CIĄGNIKOWYCH

ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI GLEBY W WARSTWIE ORNEJ POD WPŁYWEM NACISKÓW KÓŁ AGREGATÓW CIĄGNIKOWYCH Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI GLEBY W WARSTWIE ORNEJ POD WPŁYWEM NACISKÓW KÓŁ AGREGATÓW CIĄGNIKOWYCH Małgorzata Powałka Katedra Organizacji i Inżynierii Produkcji, Szkoła Główna Gospodarstwa

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE RÓWNANIA BOUSSINESQUE A DO OKREŚLANIA NAPRĘŻEŃ W GLEBIE WYWOŁANYCH ODDZIAŁYWANIEM ZESTAWÓW MASZYN

ZASTOSOWANIE RÓWNANIA BOUSSINESQUE A DO OKREŚLANIA NAPRĘŻEŃ W GLEBIE WYWOŁANYCH ODDZIAŁYWANIEM ZESTAWÓW MASZYN Inżynieria Rolnicza 4(10)/008 ZASTOSOWANIE RÓWNANIA BOUSSINESQUE A DO OKREŚLANIA NAPRĘŻEŃ W GLEBIE WYWOŁANYCH ODDZIAŁYWANIEM ZESTAWÓW MASZYN Yuri Chigarev, Rafał Nowowiejski, Jan B. Dawidowski Instytut

Bardziej szczegółowo

Efektywność zastosowania siatek stalowych w naprawach nawierzchni asfaltowych. Dr inż. Piotr Zieliński Politechnika Krakowska

Efektywność zastosowania siatek stalowych w naprawach nawierzchni asfaltowych. Dr inż. Piotr Zieliński Politechnika Krakowska Efektywność zastosowania siatek stalowych w naprawach nawierzchni asfaltowych Dr inż. Piotr Zieliński Politechnika Krakowska Cel i istota pracy: Ocena wpływu siatki stalowej ułożonej w nawierzchni asfaltowej

Bardziej szczegółowo

Mieszanka traw na gleby suche: energia na start

Mieszanka traw na gleby suche: energia na start https://www. Mieszanka traw na gleby suche: energia na start Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 20 kwietnia 2018 Sezon wiosenny można uznać za otwarty, a wraz z nim zabiegi na użytkach zielonych, które,

Bardziej szczegółowo

TRAWY, KTÓRE DAJĄ WIĘCEJ MLEKA

TRAWY, KTÓRE DAJĄ WIĘCEJ MLEKA MIESZANKI TRAW OST TRAWY, KTÓRE DAJĄ WIĘCEJ MLEKA wysokie plony o świetnych parametrach jakościowych Mieszanki OST produkowane są przez holenderską firmę Barenbrug światowego lidera na rynku traw. Tworzące

Bardziej szczegółowo

Wilgotność gleby podczas zabiegów agrotechnicznych

Wilgotność gleby podczas zabiegów agrotechnicznych https://www. Wilgotność gleby podczas zabiegów agrotechnicznych Autor: dr hab. inż. Krzysztof Pieczarka Data: 5 stycznia 2018 Duża ilość opadów minionej jesieni sprawiła, że wykonanie niektórych zabiegów

Bardziej szczegółowo

SKUTKI SUSZY W GLEBIE

SKUTKI SUSZY W GLEBIE SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy

Bardziej szczegółowo

DEKADOWE WSPÓŁCZYNNIKI ROŚLINNE DO OCENY EWAPOTRANSPIRACJI MAKSYMALNEJ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA PODSTAWIE WZORU PENMANA I PLONU AKTUALNEGO

DEKADOWE WSPÓŁCZYNNIKI ROŚLINNE DO OCENY EWAPOTRANSPIRACJI MAKSYMALNEJ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA PODSTAWIE WZORU PENMANA I PLONU AKTUALNEGO WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 79 90 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 DEKADOWE WSPÓŁCZYNNIKI ROŚLINNE DO

Bardziej szczegółowo

Rozmieszczanie i głębokość punktów badawczych

Rozmieszczanie i głębokość punktów badawczych Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Rozmieszczanie i głębokość punktów badawczych Rozmieszczenie punktów badawczych i głębokości prac badawczych należy wybrać w oparciu o badania wstępne jako funkcję

Bardziej szczegółowo

OCENA WIELKOŚCI JEDNORAZOWO PRZEWOŻONYCH ŁADUNKÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU TRANSPORTU I WIELKOŚCI GOSPODARSTWA ROLNICZEGO

OCENA WIELKOŚCI JEDNORAZOWO PRZEWOŻONYCH ŁADUNKÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU TRANSPORTU I WIELKOŚCI GOSPODARSTWA ROLNICZEGO Inżynieria Rolnicza 6(94)/2007 OCENA WIELKOŚCI JEDNORAZOWO PRZEWOŻONYCH ŁADUNKÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU TRANSPORTU I WIELKOŚCI GOSPODARSTWA ROLNICZEGO Stanisław Kokoszka Katedra Inżynierii Rolniczej i

Bardziej szczegółowo

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy. Stanisław Krasowicz. Puławy, 2008

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy. Stanisław Krasowicz. Puławy, 2008 Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy GŁÓWNE UWARUNKOWANIA KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEGO ROLNICTWA Stanisław Krasowicz Puławy, 2008 Polska to kraj: o stosunkowo dużym potencjale

Bardziej szczegółowo

GOSPODARKA AZOTEM W WARUNKACH ZRÓŻNICOWANEGO NAWOŻENIA ŁĄKI NA GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ

GOSPODARKA AZOTEM W WARUNKACH ZRÓŻNICOWANEGO NAWOŻENIA ŁĄKI NA GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 3 (35) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 7 19 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 GOSPODARKA AZOTEM W WARUNKACH ZRÓŻNICOWANEGO

Bardziej szczegółowo

TECHNICZNE ŚRODKI PRACY W GOSPODARSTWACH O RÓŻNYM POZIOMIE DOSTOSOWANIA DO WYMOGÓW ROLNOŚRODOWISKOWYCH

TECHNICZNE ŚRODKI PRACY W GOSPODARSTWACH O RÓŻNYM POZIOMIE DOSTOSOWANIA DO WYMOGÓW ROLNOŚRODOWISKOWYCH Inżynieria Rolnicza 13/2006 Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej Akademia Rolnicza w Lublinie TECHNICZNE ŚRODKI PRACY W GOSPODARSTWACH O RÓŻNYM POZIOMIE DOSTOSOWANIA

Bardziej szczegółowo

Problemy Inżynierii Rolniczej Nr 4/2005

Problemy Inżynierii Rolniczej Nr 4/2005 Problemy Inżynierii Rolniczej Nr 4/2005 Jan Pawlak Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie Katedra Elektrotechniki i Energetyki Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bardziej szczegółowo

Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej

Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej 1. Zasady metody Zasada metody polega na stopniowym obciążaniu środka próbki do badania, ustawionej

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 1 Laboratorium z przedmiotu:

Bardziej szczegółowo