Zasady atestacji laboratoriów genetycznych przy Polskim Towarzystwie Medycyny Sdowej i Kryminologii na lata

Transkrypt

1 Komisja Genetyki Sdowej Polskiego Towarzystwa Medycyny Sdowej i Kryminologii Przewodniczca: prof. dr hab. n. med. Zofia Szczerkowska (Gdask) Członkowie: prof. dr hab. n. med. Tadeusz Dobosz (Wrocław), dr hab. n. med., prof. nadzw. Tomasz Grzybowski (Bydgoszcz), dr n. med. Renata Jacewicz (Łód), dr hab. n. med. Piotr Kozioł (Lublin), prof. dr hab. n. med. Ryszard Pawłowski (Gdask), dr hab. n. med. Rafał Płoski (Warszawa) Zasady atestacji laboratoriów genetycznych przy Polskim Towarzystwie Medycyny Sdowej i Kryminologii na lata (tekst zatwierdzony na konferencji w dniu r.) Gdask 2009

2 - 2 - Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii (PTMSiK) jest towarzystwem naukowym powołanym w celu zapewnienia jak najwyszego poziomu ekspertyz z zakresu medycyny sdowej. Atestacja laboratoriów genetycznych organizowana przez Komisj Genetyki Sdowej PTMSiK jest jednym ze rodków prowadzcym do osignicia tego celu. 1. Organ przygotowujcy atestacj I. Wprowadzenie 1.1. Organem przygotowujcym atestacj laboratoriów genetycznych jest Komisja Genetyki Sdowej Polskiego Towarzystwa Medycyny Sdowej i Kryminologii, zwana dalej Komisj Za prawidłowy przebieg procedur atestacyjnych odpowiedzialna jest Przewodniczca Komisji powołana przez Zarzd Główny PTMSiK Biece informacje dotyczce atestacji laboratoriów genetycznych ogłaszane s na łamach Archiwum Medycyny Sdowej i Kryminologii oraz na stronie internetowej Komisji ( 2. Cel atestacji 2.1. Celem atestacji jest standaryzacja metod i procedur stosowanych w laboratoriach, standaryzacja nomenklatury, ocena prawidłowoci wyników otrzymywanych w poszczególnych laboratoriach oraz eliminacja błdów mogcych prowadzi do niewłaciwego genotypowania i wnioskowania Atestacja przeprowadzana jest w zakresie bada ladów biologicznych oraz bada dotyczcych ustalania pokrewiestwa, w tym ojcostwa. 3. Uczestnicy i terminy atestacji 3.1. Uczestnikami atestacji mog by laboratoria genetyczne działajce przy uniwersyteckich i akademickich Katedrach i Zakładach Medycyny Sdowej oraz przy Instytucie Ekspertyz Sdowych Laboratoria inne ni wymienione w punkcie 3.1. mog równie podda si atestacji pod warunkiem, e kierownik laboratorium lub osoba reprezentujca laboratorium jest członkiem PTMSiK i złoy na pimie na rce Przewodniczcej Komisji ch przystpienia do atestacji, nie póniej jednak ni na jeden miesic przed terminem okrelonym w punkcie Warunkiem poddania si atestacji jest lokalizacja laboratorium na terenie Polski i zdolno do samodzielnego przeprowadzenia przez to laboratorium całego procesu badawczego, co musi by potwierdzone pisemnym owiadczeniem kierownika atestowanego laboratorium lub osoby reprezentujcej laboratorium Przewodniczca Komisji moe zarzdzi wizytacj atestowanego laboratorium.

3 Próbki atestacyjne bd przesyłane za pobraniem. Koszty przesyłki ponosi laboratorium, które poddaje si atestacji Kade laboratorium biorce udział w atestacji oznaczane jest indywidualnym numerem. Numer ten słuy identyfikacji laboratorium w procesie atestacji oraz zakodowaniu wyników tego laboratorium i jest podawany do wiadomoci przez Przewodniczc Komisji jedynie danemu laboratorium. 4. Przygotowanie i wysyłka próbek do atestacji 4.1. Przygotowaniem zestawów próbek do atestacji zajmuje si laboratorium referencyjne wyznaczone przez Przewodniczc Komisji. Próbki przygotowywane s w zestawach liczcych tyle próbek, ile jest laboratoriów zgłoszonych do atestacji, dodatkowo zabezpiecza si trzy próbki kontrolne Skład próbek do atestacji zatwierdza kadorazowo Przewodniczca Komisji wspólnie z pracownikiem laboratorium referencyjnego. Z powyszych czynnoci sporzdzany jest protokół Zestawy próbek atestacyjnych zostan wysłane w dniu r. za pomoc przesyłek poleconych jednoczenie do wszystkich laboratoriów biorcych udział w atestacji na nazwisko kierownika lub osoby reprezentujcej laboratorium.

4 Próbki II. Atestacja w zakresie bada ladów biologicznych 5.1. Zestaw próbek do atestacji w zakresie bada ladów biologicznych obejmuje: próbki okrelane jako lady biologiczne mog to by plamy krwi, nasienia, liny lub innego materiału biologicznego, przy czym próbki te mog stanowi mieszaniny pochodzce od kilku osób, mog zawiera zarówno materiał ludzki, jak i zwierzcy, oraz mog by przygotowane na dowolnych podłoach; próbki okrelane jako materiał porównawczy s to plamy ludzkiej krwi na tkaninie bawełnianej lub bibule, wykonane z 50 mikrolitrów pełnej krwi, przy czym kada plama pochodzi od jednej osoby. 6. Zakres i wyniki bada identyfikacyjnych 6.1. Laboratorium biorce udział w atestacji ladów biologicznych zobowizane jest do prawidłowego oznaczenia markerów w nastpujcym, podstawowym zakresie: DNA autosomalny: układy D2S1338, D3S1358, D8S1179, D16S539, D18S51, D19S433, D21S11, FGA, TH01, vwa, oraz marker płci (locus amelogeniny) Atestowane laboratorium moe poszerzy podstawowy zakres bada, wymieniony w punkcie 6.1., o dodatkowe markery i otrzyma na nie atest, po uprzednim zgłoszeniu na rce Przewodniczcej deklaracji o poszerzeniu zakresu. Dotyczy to nastpujcych markerów: z zakresu DNA autosomalnego: CSF1PO, D5S818, D7S820, D13S317, Penta D, Penta E, SE33, TPOX; z zakresu Y-STR: DYS19, DYS385, DYS389I/II, DYS390, DYS391, DYS392, DYS393, DYS437, DYS438, DYS439, DYS448, DYS456, DYS458, DYS635, GATA H4.1; z zakresu mitochondrialnego DNA: HV1 ( ), HV2 (73 340) dla próbek referencyjnych. Wyniki bada genetycznych musz zosta podane w postaci genotypów lub haplotypów w przypadku markerów haploidalnych, przy czym nazwy alleli musz by zgodne z aktualnymi zaleceniami Midzynarodowego Towarzystwa Genetyki Sdowej (ISFG). Przeprowadzenie bada wstpnych rodzaju substancji biologicznej, jak równie wykonanie oblicze statystycznych jest opcjonalne. Obliczenia statystyczne dla układów autosomalnych powinny by oparte o baz czstoci dostpn na stronie internetowej Komisji. Laboratorium powinno poda równie informacj o wykorzystanej metodyce oblicze statystycznych.

5 Laboratoria biorce udział w atestacji w zakresie ladów biologicznych zobowizane s do dostarczenia dokumentacji w formie komputerowych wydruków elektroforetogramów zawierajcych nazw allelu i wysoko wszystkich pików za wyjtkiem pików uznanych za stutter lub niszych ni zadeklarowany poziom szumów wraz z binami lub drabinami alleli, umoliwiajcych weryfikacj otrzymanych wyników. Dokumentacja powinna by jasno i jednoznacznie opisana w taki sposób, aby nie było wtpliwoci, co do oznaczenia danej próbki oraz analizowanego układu Kocowe wyniki naley poda przez maszynowe wypełnienie formularza stanowicego załcznik nr Wypełniony formularz (zgodnie z punktem 6.4.), dokumentacj wyników (zgodnie z punktem 6.3.) i deklaracj zakresu bada (podstawowy, rozszerzony o dodatkowe markery autosomalne, Y-STR i/lub mtdna) naley nadesła w dwóch egzemplarzach umieszczonych w oddzielnych, zamknitych kopertach do Przewodniczcej Komisji do dnia r. Liczy si data stempla pocztowego. Kolejne strony dokumentacji winny by ponumerowane i podpisane przez kierownika laboratorium W interesie laboratorium wykonujcego analiz dla potrzeb atestacji jest zabezpieczenie niewykorzystanych czci próbek do ewentualnych bada kontrolnych, które mog by wykonane na wniosek laboratorium lub Przewodniczcej Komisji w przypadku, jeli zaistniej niezgodnoci co do interpretacji wyników tej analizy. 7. Zasady interpretacji i oceny wyników oraz wydawania atestów w zakresie bada ladów biologicznych 7.1. Oceny wyników atestacji dokonuje Komisja po upływie zakrelonego w punkcie 6.5. terminu nadsyłania wyników. Ocena taka powinna zosta wykonana nie póniej ni w cigu miesica od upłynicia tego terminu Podstaw do oceny wyników atestacji s wyniki bada referencyjnych W ramach oceny wyników bada atestacyjnych poszczególnych laboratoriów dokonywana jest analiza nadesłanych wydruków z wynikami dla poszczególnych układów oraz ocena konkluzji W przypadku wystpowania wród próbek atestacyjnych mieszaniny materiału genetycznego laboratoria poddajce si atestacji zobowizane s raportowa wystpienie takiej mieszaniny, jeli składnik mniejszociowy stanowi co najmniej 20% mieszaniny. Niewykrycie lub nieuwzgldnienie takiej mieszaniny w raporcie uznawane jest za błd.

6 W ocenie wyników atestacji stosowane s nastpujce kryteria: wynik prawidłowy - dla wyników i konkluzji zgodnych z wynikami bada referencyjnych; wynik błdny - dla wyników i konkluzji rozbienych z wynikami bada referencyjnych, w tym równie dla wyników bada, w których nieprawidłowo oceniono obecno mieszaniny materiału genetycznego, lub dla wyników wykazujcych rozbienoci z nadesłanymi wydrukami. Jakikolwiek błd w zakresie podstawowym (punkt 6.1.) uniemoliwia uzyskanie atestu Laboratorium kwestionujce ocen wyników bada atestacyjnych moe złoy odwołanie do Przewodniczcej Komisji w cigu dwóch tygodni od daty ogłoszenia wyników atestacji Wszelkie wtpliwoci dotyczce wyników bada atestacyjnych rozstrzygane s przez Komisj przy udziale przedstawiciela laboratorium kwestionujcego ocen wyników atestacji. Rozstrzygnicie wtpliwoci musi nastpi w cigu miesica od złoenia odwołania Komisja wydaje pisemne atesty dla laboratoriów biorcych udział w badaniach atestacyjnych. Laboratorium moe otrzyma atest w zakresie podstawowym lub poszerzonym o inne markery autosomalne, o układy Y-STR i/lub mtdna, o ile w momencie wysyłania wyników zadeklaruje ch posiadania takiego atestu. Atesty przesyłane s poczt na adres laboratorium biorcego udział w atestacji.

7 Próbki III. Atestacja w zakresie ustalania pokrewiestwa, w tym ojcostwa 8.1. Zestaw próbek do atestacji w zakresie ojcostwa, moe obejmowa: 1 próbk oznaczon liter M jest to plama krwi matki na tkaninie bawełnianej lub bibule, wykonana ze 100 mikrolitrów pełnej krwi; co najmniej 1 próbk oznaczon liter D i ewentualnie numerem porzdkowym jest to plama/plamy krwi dziecka/dzieci na tkaninie bawełnianej lub bibule, wykonana/wykonane ze 100 mikrolitrów pełnej krwi; co najmniej 1 próbk oznaczon liter P i ewentualnie numerem porzdkowym jest to plama/plamy krwi domniemanego ojca lub członków jego rodziny na tkaninie bawełnianej lub bibule, wykonana/wykonane ze 100 mikrolitrów pełnej krwi. Badaniom atestacyjnym w ustalaniu innego rodzaju pokrewiestwa mog by poddane inne, odpowiednio oznaczone próbki materiału biologicznego w postaci plam krwi wykonanych na tkaninie bawełnianej lub bibule ze 100 mikrolitrów pełnej krwi. 9. Zakres i wyniki bada w ustalaniu pokrewiestwa, w tym ojcostwa 9.1. Badania dla potrzeb atestacji laboratoriów w zakresie ustalania pokrewiestwa, w tym ojcostwa, musz by przeprowadzane w nastpujcym zakresie: DNA autosomalny: układy CSF1PO, D3S1358, D5S818, D7S820, D8S1179, D13S317, D16S539, D18S51, D21S11, FGA, TH01, TPOX, vwa, oraz marker płci (locus amelogeniny) Wyniki bada genetycznych musz zosta podane w postaci genotypów, przy czym nazwy alleli musz by zgodne z aktualnymi zaleceniami ISFG Laboratorium zobowizane jest poda wyniki atestacji łcznie z szans ojcostwa (PI) obliczon w oparciu o baz danych czstoci alleli dostpn na stronie internetowej Komisji wraz z informacj o wykorzystanej metodyce oblicze statystycznych Warto szansy ojcostwa (PI) wymagana, aby wyniki atestacji zostały uznane za prawidłowe, w przypadku potwierdzenia ojcostwa musi wynosi co najmniej , a wykluczenie ojcostwa musi by wykazane co najmniej w 4 loci genowych. Jeli podstawowy zestaw markerów (punkt 9.1.) nie pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie ojcostwa, zakres bada musi by poszerzony o inne dodatkowe układy typu STR.

8 Laboratoria biorce udział w atestacji w zakresie ustalania pokrewiestwa, w tym ojcostwa, zobowizane s do dostarczenia dokumentacji w formie komputerowych wydruków elektroforetogramów zawierajcych nazw allelu i wysoko wszystkich pików za wyjtkiem pików uznanych za stutter lub niszych ni zadeklarowany poziom szumów wraz z binami lub drabinami alleli, umoliwiajcych weryfikacj otrzymanych wyników. Dokumentacja powinna by jasno i jednoznacznie opisana w taki sposób, aby nie było wtpliwoci, co do oznaczenia danej próbki oraz analizowanego układu Laboratoria biorce udział w atestacji zobowizane s równie do przygotowania pełnej opinii (według wzoru stosowanego standardowo w danym laboratorium) Kocowe wyniki naley poda przez wypełnienie formularza stanowicego załcznik nr Wypełniony formularz (zgodnie z punktem 9.7.) oraz dokumentacj wyników (zgodnie z punktem 9.5.) i pełn opini (zgodnie z punktem 9.6.) naley nadesła w dwóch egzemplarzach umieszczonych w oddzielnych, zamknitych kopertach do Przewodniczcej Komisji do dnia r. Liczy si data stempla pocztowego. Kolejne strony dokumentacji winny by ponumerowane i podpisane przez kierownika laboratorium W interesie laboratorium wykonujcego analiz dla potrzeb atestacji jest zabezpieczenie niewykorzystanych czci próbek do ewentualnych bada kontrolnych, które mog by wykonane na wniosek laboratorium lub Przewodniczcej Komisji w przypadku, jeli zaistniej niezgodnoci co do interpretacji wyników tej analizy. 10. Zasady interpretacji i oceny wyników oraz wydawania atestów w zakresie ustalania pokrewiestwa, w tym ojcostwa Oceny wyników atestacji dokonuje Komisja po upływie zakrelonego w punkcie 9.8. terminu nadsyłania wyników. Ocena taka powinna zosta wykonana w cigu miesica od upłynicia tego terminu Podstaw do oceny wyników atestacji s badania referencyjne W ocenie wyników atestacji stosowane s nastpujce kryteria: wynik prawidłowy - dla wyników i konkluzji zgodnych z wynikami bada referencyjnych oraz dla wartoci szansy ojcostwa (PI) przekraczajcych w przypadku wyniku wskazujcego na potwierdzenie ojcostwa albo przy uzyskaniu niezgodnoci w co najmniej 4 układach w przypadku wyniku wskazujcego na wykluczenie ojcostwa; wynik błdny - dla wyników i konkluzji rozbienych z wynikami bada referencyjnych lub wyniku niespełniajcego podanych powyej wymogów wyniku w zakresie wartoci szansy ojcostwa (PI) albo w zakresie liczby układów z niezgodnoci.

9 - 9 - Przy zastosowaniu układów multipleksowych obowizuje podanie genotypów wszystkich układów wchodzcych w skład uywanego zestawu i uwzgldnienie ich w obliczeniach statystycznych. Jakikolwiek błd w genotypowaniu uniemoliwia uzyskanie atestu W ramach oceny wyników bada atestacyjnych poszczególnych laboratoriów dokonywana jest analiza nadesłanych wydruków z wynikami dla poszczególnych układów oraz ocena konkluzji i oblicze statystycznych, jak równie treci i formy pełnej opinii Laboratorium kwestionujce ocen wyników bada atestacyjnych moe złoy odwołanie do Przewodniczcej Komisji w cigu dwóch tygodni od daty ogłoszenia wyników atestacji Wszelkie wtpliwoci dotyczce wyników bada atestacyjnych rozstrzygane s przez Komisj przy udziale przedstawiciela laboratorium kwestionujcego ocen wyników atestacji. Rozstrzygnicie wtpliwoci musi nastpi w cigu miesica od złoenia odwołania Komisja wydaje pisemne atesty dla laboratoriów biorcych udział w badaniach atestacyjnych i przesyła je poczt na adres danego laboratorium.

10 IV. Zasady informowania o wynikach atestacji 11. Zasady informowania o wynikach atestacji Wyniki bada atestacyjnych omawiane s na spotkaniu zwoływanym przez Przewodniczc Komisji po zakoczeniu atestacji, na które zapraszani s przedstawiciele wszystkich atestowanych laboratoriów. W czasie spotkania prezentowane s prawidłowe wyniki bada atestacyjnych i ewentualne błdy ujawnione w czasie oceny atestacji (bez podawania nazw laboratoriów) Wyniki atestacji ogłaszane s na łamach Archiwum Medycyny Sdowej i Kryminologii oraz na stronie internetowej Komisji, a take podawane s do wiadomoci Ministerstwa Sprawiedliwoci, Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji, Prokuratur Okrgowych, Prezesów Sdów Okrgowych i Dziekanów Naczelnej Rady Adwokackiej.

11 Załcznik nr 1 ATESTACJA W ZAKRESIE LADÓW BIOLOGICZNYCH NUMER LABORATORIUM. 1. Wyniki bada wstpnych nr próbki pochodzenie gatunkowe i rodzaj materiału biologicznego zastosowane metody identyfikacji 2. Wyniki bada loci STR locus AMEL* Próbka CSF1PO D2S1338* D3S1358* D5S818 D7S820 D8S1179* D13S317 D16S539* D18S51* D19S433* D21S11* FGA* penta D penta E SE33 TH01* TPOX vwa* Legenda: * oznacza układ obowizkowy

12 Wyniki bada loci Y-STR locus DYS19 Próbka DYS385 DYS389 I/II DYS390 DYS391 DYS392 DYS393 DYS437 DYS438 DYS439 DYS448 DYS456 DYS458 DYS635 GATA H Wyniki bada mtdna Badany fragment Próbka Pocztek:. Koniec:. Pocztek:. Koniec:. Pocztek:. Koniec:. Pocztek:. Koniec:. Legenda: prosz wpisa pozycj pierwszego i ostatniego nukleotydu badanego fragmentu mtdna oraz wykryte rónice w stosunku do sekwencji referencyjnej Andersona

13 Wyniki oblicze statystycznych (Fst = 0) Numer próbki Czsto profilu (MP) LR = 1 / MP Numer próbki Czsto profilu (MP) LR = 1 / MP Numer próbki Czsto profilu (MP) LR = 1 / MP Do powyszych oblicze naley wykorzysta baz danych czstoci alleli dostpn na stronie internetowej Komisji. 6. Zwizła interpretacja uzyskanych wyników

14 Załcznik nr 2 ATESTACJA W ZAKRESIE USTALANIA POKREWIESTWA, W TYM OJCOSTWA 1. Wyniki bada genetycznych loci STR NUMER LABORATORIUM. locus AMEL próbka M D1 D2 P1 P2 PI 1 PI 2 CSF1PO D2S1338 D3S1358 D5S818 D7S820 D8S1179 D13S317 D16S539 D18S51 D19S433 D21S11 FGA penta D penta E SE33 TH01 TPOX vwa AMEL PI całkowite

15 Zwizła interpretacja uzyskanych wyników