Czym jest i co zawierać powinien program współpracy?

Transkrypt

1 Tomasz Schimanek Czym jest i co zawierać powinien program współpracy? 2 czerwca 2017 r.

2 1. Organizacje pozarządowe 2. Przesłanki współpracy 3. Zasady i formy współpracy 4. Program współpracy 2

3 1. Organizacje pozarządowe KONCEPCJA TRZECH SEKTORÓW II SEKTOR I SEKTOR III SEKTOR 3

4 Pierwszy Sektor państwo zajmuje się głównie organizowaniem, przeprowadzaniem i finansowaniem redystrybucji dóbr, dokonywanej w oparciu o ustalone, względnie trwałe i kolektywne kryteria; zasady działania: egalitaryzm, bezpieczeństwo, Drugi Sektor rynek poprzez anonimową, nie opartą na głębszych więzach produkcję zaspokaja przede wszystkim potrzeby materialne wyrażone w pieniądzu; zasada działania: zysk, 4

5 Trzeci Sektor dąży natomiast do (samo) zabezpieczenia ludzi według kryteriów opartych o osobiste i rzeczywiste ich potrzeby, kierując się zakorzenionymi w świadomości społecznej zasadami i wartościami; zasady działania: dobro wspólne, solidaryzm społeczny. Trzeci sektor obejmuje bardzo różne formy samoorganizacji obywateli: grupy nieformalne, ruchy społeczne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa społeczne. 5

6 Podmioty tworzące Trzeci Sektor łączą następujące cechy: dobrowolność tworzenia i działania, niedochodowość (non profit i not for profit), niezależność od państwa, działanie na rzecz dobra wspólnego. 6

7 Konstytucja RP Art. 12. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. Art. 58. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się. 7

8 Pojęcie organizacji pozarządowej w Polsce definiuje ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (ustawa o DPPiW) z 2003 roku. Organizacjami pozarządowymi w rozumieniu ustawy o DPPiW są, nie będące jednostkami finansów publicznych i nie działające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nie posiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw. 8

9 Przepisów ustawy dotyczących działalności pożytku publicznego i współpracy w jej zakresie z administracją publiczną nie stosuje się w odniesieniu do partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych, fundacji partii politycznych. 9

10 Przykładowe formy działania organizacji pozarządowych: stowarzyszenie zwykłe ewidencjonowane, stowarzyszenie zarejestrowane, fundacja, stowarzyszenie kultury fizycznej, uczniowski klub sportowy, ochotnicza straż pożarna, kółko rolnicze. 10

11 Dlaczego powstają organizacje pozarządowe? teoria odmowy, zwana też teorią nisz, ograniczenia demokracji pośredniczącej. Dlaczego ludzie tworzą organizacje i w nich działają? żeby realizować własne pasje, zainteresowania, żeby rozwiązać problemy swoje i innych, żeby wyrazić swoje potrzeby, 11

12 mają wolny czas, chcą poznać nowych ludzi, znaleźć przyjaciół, chcą zdobyć nowe umiejętności, bo tak trzeba, z poczucia obowiązku, chcą się poczuć przydatni, bo tak robią inni, jak ja pomogę innym, oni pomogą mnie, bo lubią być aktywni, bo to ich miejsce pracy. 12

13 Najważniejsze funkcje organizacji pozarządowych: funkcja pomocy bezpośredniej funkcja reprezentacji interesów funkcja edukacyjna funkcja aktywizacyjna funkcja socjalizacyjna funkcja kontrolna funkcja usługowa funkcja redystrybucyjna funkcja innowacyjna 13

14 2. Przesłanki współpracy Konstytucja RP Preambuła: zasada dialogu społecznego zasada pomocniczości umacniająca uprawnienia obywateli i ich wspólnot 14

15 samorząd rząd sąsiedzi CZŁOWIEK rodzina organizacje pozarządowe 15 15

16 Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Art. 5 ust. 1 Organy administracji publicznej prowadzą działalność w sferze zadań publicznych we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, prowadzącymi, odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej, działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. 16

17 Organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność pożytku publicznego w sferze 39 zadań określonych w ustawie o DPPiW (art. 4, ust. 1). Wśród nich jest m.in. ochrona i promocja zdrowia, w tym działalność lecznicza. Działalność pożytku mogą także prowadzić (art. 3, ust. 3): stowarzyszenia samorządów terytorialnych, kościoły i organizacje kościelne, spółdzielnie socjalne, spółki non-profit. 17

18 Stowarzyszenia JST Kościoły Sfera pożytku publicznego MZ Organizacje pozarządowe Spółdzielnie socjalne Spółki non profit 18

19 Wszystkie wymienione podmioty mogą ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Status organizacji pożytku publicznego nadawany jest przez sąd rejestrowy organizacjom, które prowadziły przez co najmniej dwa lata działalność w obszarach pożytku publicznego oraz mają odpowiednie zapisy statutowe dotyczące m.in. jawności działania, kontroli w organizacji. 19

20 Posiadanie statusu OPP umożliwia użytkowanie nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na preferencyjnych warunkach, otrzymywanie 1-proc. podatku dochodowego od osób fizycznych, zwolnienie od opłat od czynności cywilnoprawnych opłat skarbowych i sądowych, nieodpłatne informowanie o prowadzonej działalności poprzez jednostki publicznej radiofonii i telewizji. 20

21 Praktyczne przesłanki współpracy perspektywa MZ: poznanie przez MZ różnych racji, potrzeb i interesów obywateli, podejmowanie użytecznych decyzji, tzn. lepiej dostosowanych do rozpoznanych interesów, potrzeb i preferencji obywateli, informowanie obywateli o decyzjach i działaniach, przygotowanie organizacji do realizacji zadań publicznych, 21

22 korzystanie z wiedzy, doświadczeń i innych możliwości organizacji, zwiększenie skuteczności i efektywności działań MZ, budowanie dobrego wizerunku MZ, utrzymywanie spokoju społecznego. 22

23 Praktyczne przesłanki współpracy perspektywa organizacji pozarządowych: dostęp organizacji do wiedzy i innych zasobów MZ, przedstawienie swoich racji i interesów i poznanie racji i potrzeb innych środowisk, możliwość wpływania na decyzje MZ, 23

24 wsparcie działań organizacji, możliwość realizacji zadań publicznych finansowanych przez MZ, możliwość kontrolowania działań MZ, budowanie relacji z różnymi środowiskami. 24

25 Praktyczne przesłanki współpracy perspektywa obywateli: zwiększenie aktywności w życiu publicznym i wpływu na zaspokajanie własnych potrzeb, lepiej zaspokajane potrzeby, m.in. dzięki wpływaniu na działania administracji i łączeniu możliwości i potencjałów administracji i organizacji pozarządowych, możliwość kontrolowania działań podejmowanych przez administrację publiczną.. 25

26 WSPÓLNY CEL: ZASPOKAJANIE POTRZEB OBYWATELI 26

27 3. Zasady i formy współpracy Ustawa o DPPiW określa podstawowe zasady współpracy: pomocniczość, suwerenność stron, partnerstwo, efektywność, uczciwa konkurencja, jawność. 27

28 Ustawa nakłada generalny obowiązek współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi w zakresie realizacji zadań pożytku publicznego (art. 5, ust. 1), pozostawia jednak organom administracji publicznej swobodę w zakresie wyboru form współpracy. Jedyne dwie obowiązkowe formy, to programy współpracy oraz rady działalności pożytku publicznego. 28

29 Formy mieszane: programy współpracy (roczne, wieloletnie), sprawozdania z realizacji rocznego (wieloletniego) programu współpracy. 29

30 Formy współpracy finansowej: zlecanie zadań publicznych w formie powierzenia lub wsparcia: w trybie otwartego konkursu ofert, w trybie pozakonkursowym, w formule regrantingu, w innych trybach konkursowych, udzielanie pożyczek, poręczeń i gwarancji na realizację zadań publicznych, 30

31 udzielanie dotacji inwestycyjnej w związku z realizacją zadania publicznego, inicjatywa lokalna, partnerstwa projektowe, umowy wieloletnie, zamówienia publiczne. 31

32 Formy współpracy niefinansowej: różne formy wzajemnej wymiany informacji, ciała konsultacyjno-doradcze, w skład których wchodzą przedstawiciele organizacji pozarządowych, np. rady działalności pożytku publicznego, zespoły robocze, na przykład do opracowania programów czy strategii publicznych, ciała monitorujące realizację programów publicznych, 32

33 konsultacje podejmowane w istotnych kwestiach, w szczególności w zakresie opiniowania projektów ustaw, programów, strategii, pełnomocnicy/komórki ds. współpracy, pomoc w pozyskiwaniu środków przez organizacje pozarządowe, patronaty administracji nad działaniami realizowanymi przez organizacje pozarządowe, wspólne organizowanie konferencji czy seminariów, 33

34 wspieranie merytoryczne działalności organizacji pozarządowych, wzajemne korzystanie z wiedzy i doświadczeń, prowadzenie baz danych o organizacjach pozarządowych realizujących zadania publiczne, wsparcie lokalowe, rzeczowe, usługowe. 34

35 4. Program współpracy Program współpracy to dokument określający cele, formy i warunki współpracy pomiędzy jednostką administracji publicznej a organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalności pożytku publicznego. Jednostki samorządu terytorialnego od 2004 roku mają obowiązek przyjmować w drodze uchwał organów stanowiących roczne programy współpracy. 35

36 Mogą także, ale dodatkowo, uchwalać wieloletnie programy współpracy. Od 2015 roku obowiązek przyjmowania programów współpracy mają również ministrowie i wojewodowie (art. 5b). Z tym, że - w przeciwieństwie do samorządów - mogą w drodze zarządzenia przyjąć albo roczny albo wieloletni (do 5 lat) program współpracy. 36

37 Mogą także, ale dodatkowo, uchwalać wieloletnie programy współpracy. Od 2015 roku obowiązek przyjmowania programów współpracy mają również ministrowie i wojewodowie (art. 5b). Z tym, że - w przeciwieństwie do samorządów - mogą w drodze zarządzenia przyjąć albo roczny albo wieloletni (do 5 lat) program współpracy. 37

38 Stowarzyszenia JST Kościoły Sfera pożytku publicznego MZ Organizacje pozarządowe Spółki non profit Spółdzielnie socjalne Program współpracy 38

39 Program współpracy może być przyjęty po obligatoryjnych konsultacjach z organizacjami pozarządowymi. Roczny program współpracy jest uchwalany do dnia 30 listopada roku poprzedzającego okres obowiązywania programu. Organ administracji rządowej nie później niż do dnia 30 kwietnia każdego roku ogłasza w BIP sprawozdanie z realizacji programu współpracy za rok poprzedni. 39

40 Roczny program współpracy zawiera w szczególności: cel główny i cele szczegółowe programu; zasady współpracy; zakres przedmiotowy; formy współpracy, o których mowa w art. 5 ust. 2; priorytetowe zadania publiczne; okres realizacji programu; sposób realizacji programu; 40

41 wysokość środków planowanych na realizację programu; sposób oceny realizacji programu; informację o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji; tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert. 41

42 Wieloletni program współpracy zawiera w szczególności: cel główny i cele szczegółowe programu; zakres przedmiotowy; okres realizacji programu; sposób realizacji programu; wysokość środków planowanych na realizację programu. 42

43 Program współpracy służy: określeniu zasad, zakresu, form, sposobów współpracy oraz środków na nią przeznaczonych, zaplanowaniu, uporządkowaniu i koordynowaniu współpracy organu administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi, włączeniu w planowanie programu organizacji pozarządowych, dzięki czemu może być on lepiej dostosowany do potrzeb i możliwości organizacji pozarządowych, 43

44 informowaniu organizacji pozarządowych o działalności organu, sprawnej realizacji współpracy, ocenie współpracy, przejrzystości i otwartości działania organu, budowaniu zaufania społecznego do organu administracji publicznej. 44

45 Główne etapy tworzenia programu współpracy: rozpoznanie partnerów i zaproszenie ich przedstawicieli do współpracy przy tworzeniu programu współpracy, określenie celów i obszarów współpracy oraz kluczowych zadań w tych obszarach, opracowanie projektu programu współpracy, w tym określenie sposobu monitorowania i oceny jego realizacji, 45

46 konsultacje projektu, przyjęcie programu współpracy i szerokie poinformowanie o tym, realizacja, monitorowanie, ocena i sprawozdanie. 46

47 Co jest potrzebne w tworzeniu i realizacji programu: wspólne ciało, które monitoruje i ocenia realizację programu współpracy, osoba w MZ do bieżących kontaktów, włączenie w przygotowanie programu współpracy różnych środowisk pozarządowych, a także kierownictwa i różnych komórek MZ. dobra wola. 47

48 Przykładowy spis treści programu współpracy: Diagnoza Założenia Cele (główny, szczegółowe) Zasady współpracy Zakres przedmiotowy (obszary) 48

49 Zakres podmiotowy (interesariusze) Formy współpracy Priorytetowe zadania publiczne Okres realizacji programu Sposób realizacji programu i jego monitorowania Harmonogram 49

50 Wysokość środków przeznaczonych na realizację programu Informację o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji Tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert Wzór sprawozdania z realizacji programu. 50

51 51