O SPRZECZNYCH Z PRAWEM I ZASADAMI WIEDZY TECHNICZNEJ WARUNKACH TECHNICZNYCH PRZYŁĄCZANIA OBIEKTÓW DO ELEKTROENERGETYCZNYCH SIECI ROZDZIELCZYCH

Transkrypt

1 mgr inż. Józef Wysocki Oddział Wrocławski Stowarzyszenia Elektryków Polskich O SPRZECZNYCH Z PRAWEM I ZASADAMI WIEDZY TECHNICZNEJ WARUNKACH TECHNICZNYCH PRZYŁĄCZANIA OBIEKTÓW DO ELEKTROENERGETYCZNYCH SIECI ROZDZIELCZYCH Streszczenie: Niektóre przedsiębiorstwa energetyczne wydają wnioskodawcom warunki o przyłączenie obiektu do sieci rozdzielczej sprzeczne z prawem i dla nich szkodliwe. Wykorzystując status monopolisty narzucają słabszemu partnerowi warunki przynoszące sobie nienależne dochody. Warunki nie przestrzegające przepisów prawa i zasad wiedzy technicznej zagrażają przy tym bezpieczeństwu ludzi i ich mienia. W artykule szczegółowo omówiono te zagrożenia, ignorowanie przepisów prawnych i zasad wiedzy technicznej oraz zasad współżycia społecznego. 1. Przepisy prawne naruszane w warunkach przyłączenia Według art. 5. ust. 1. ustawy Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późniejszymi zmianami), obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Jedną z zasad wiedzy technicznej jest zasada selektywności zabezpieczeń. Według przepisów techniczno-budowlanych do których należą postanowienia, wydanego na podstawie delegacji ustawowej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami): 183. ust 1. W instalacjach elektrycznych należy stosować: pkt 5) zasadę selektywności zabezpieczeń. Przepisy Prawa budowlanego i rozporządzenia wykonawczego, o którym mowa wyżej, obowiązują wszystkich zajmujących się działalnością obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych. Zatem obowiązują również użytkowników energii elektrycznej (konsumentów odbiorców energii elektrycznej), a także przedsiębiorstwa zajmujące się dystrybucją i sprzedażą energii elektrycznej (przedsiębiorstwa energetyczne). Przedsiębiorstwa energetyczne działają w oparciu o przepisy ustawy Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późniejszymi zmianami). Cytowane niżej przepisy tej ustawy nie pozostawiają żadnych wątpliwości odnośnie do obowiązku przestrzegania przepisów Prawa budowlanego przez przedsiębiorstwa energetyczne: Art. 7a. ust. 2. Urządzenia, instalacje i sieci, o których mowa w ust. 1. (ust. 1. Przyłączane do sieci urządzenia, instalacje i sieci podmiotów ubiegających się o przyłączenie), muszą spełniać także wymagania określone w odrębnych przepisach, w szczególności: przepisach prawa budowlanego, o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie przeciwpożarowej, (...) 36

2 Art. 51. Projektowanie, produkcja, import, budowa oraz eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci powinny zapewniać racjonalne i oszczędne zużycie paliw lub energii przy zachowaniu: 1) niezawodności współdziałania z siecią; 2) bezpieczeństwa obsługi i otoczenia po spełnieniu wymagań ochrony środowiska; 3) zgodności z wymaganiami odrębnych przepisów, a w szczególności przepisów: prawa budowlanego, o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie przeciwpożarowej, o dozorze technicznym, o ochronie dóbr kultury, o muzeach, Polskich Norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania lub innych przepisów wynikających z technologii wytwarzania energii i rodzaju stosowanego paliwa. Naruszenie prawa przez przedsiębiorstwa energetyczne polega na narzucaniu konsumentom, w warunkach przyłączenia będących integralną częścią umowy przyłączeniowej, rodzaju i prądu znamionowego zabezpieczeń przedlicznikowych, z pogwałceniem zasady selektywności zabezpieczeń, co w konsekwencji powoduje także szereg zagrożeń dla bezpieczeństwa ludzi i ich mienia. 2. Zasada selektywności zabezpieczeń Selektywność (wybiórczość) jest to zdolność aparatu zabezpieczającego do wykrycia i odłączenia spod napięcia tylko tego obwodu instalacji, którego elementy (np. przewody, rozgałęźniki itp.) uległy uszkodzeniu lub uległ uszkodzeniu odbiornik przyłączony do tego obwodu, pozostawiając w pracy (pod napięciem) pozostałe obwody. Idąc od źródła zasilania powinien działać tylko ten aparat zabezpieczający, który jest położony najbliżej miejsca uszkodzenia (zabezpieczenie dolne ); wszystkie leżące przed nim (po stronie źródła zasilania zabezpieczenia górne ) nie powinny działać. W dalszej części pisma, w miejsce pojęcia uszkodzenie posługuję się pojęciem zwarcie (najczęściej występujące uszkodzenie w domowej instalacji elektrycznej potocznie przez niefachowców zwane spięciem) i w miejsce aparatu zabezpieczającego pojęciem zabezpieczenie. Pojęcie selektywności można wyjaśnić na przykładzie instalacji elektrycznej gospodarstwa domowego (mieszkania). Idąc od strony źródła zasilania (strony sieci przedsiębiorstwa energetycznego), w torze przepływu prądu elektrycznego do odbiornika energii elektrycznej występują kolejno następujące elementy: zabezpieczenie przedlicznikowe (zabezpieczenie górne) licznik energii elektrycznej tablica obwodowa mieszkaniowa z której są wyprowadzone, wyposażone na początku w swoje własne zabezpieczenia (zabezpieczenia dolne), obwody elektryczne do poszczególnych odbiorników lub grup odbiorników energii elektrycznej, np. pralka, kuchnia elektryczna, zmywarka do naczyń, urządzenia oświetleniowe itp. W przypadku zwarcia, np. w pralce, powinno być ono wykryte i odłączone przez zabezpieczenie obwodu do którego jest pralka przyłączona. W tym przypadku zabezpieczenie przedlicznikowe nie powinno działać, dzięki czemu pozostałe obwody przyłączone do tablicy mieszkaniowej pozostają pod napięciem i nie jest zakłócona praca urządzeń i sprzętu gospodarstwa domowego przyłączonego do tych obwodów, przez co skutki pojedynczych zakłóceń w domowej instalacji elektrycznej są zminimalizowane. Zabezpieczenie przedlicznikowe (zabez- Nr

3 pieczenie górne), w swoim działaniu nie może wyprzedzać w czasie działania wyłączającego zabezpieczenia obwodu wyprowadzonego z tablicy mieszkaniowej, w którym wystąpiło zwarcie. 3. Wymagania i procedura doboru zabezpieczeń przedlicznikowych selektywnych We współczesnych instalacjach elektrycznych gospodarstw domowych, każdy obwód odbiorczy (linia zasilająca odbiornik lub grupę odbiorników) jest wyposażany, na jego początku, w zabezpieczenie (usytuowane w mieszkaniowej tablicy obwodowej), którym jest wyłącznik przeznaczony do ochrony przed prądem przetężeniowym w instalacjach przewodowych budynków mieszkalnych i w podobnych zastosowaniach; są one zaprojektowane do użytkowania przez osoby nie przeszkolone i nie podlegają konserwacji. Wyłącznik ten, ze względu na nadprądowe kryterium działania i przeznaczenie jest nazywany wyłącznikiem nadprądowym instalacyjnym. Obowiązek stosowania wyłączników nadprądowych w obwodach odbiorczych instalacji elektrycznych budynków wynika z postanowień, wydanego na podstawie delegacji ustawowej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami): 183. ust 1. W instalacjach elektrycznych należy stosować: pkt. 4) wyłączniki nadprądowe w obwodach odbiorczych. Rodzaj zabezpieczenia przedlicznikowego i jego prąd znamionowy ustalają i narzucają przedsiębiorstwa energetyczne w wydawanych odbiorcom warunkach przyłączenia (uprawnienie wynikające z przepisów ustawy Prawo energetyczne). W praktyce, do narzucanych przez przedsiębiorstwa energetyczne rodzajów zabezpieczeń przedlicznikowych należą: wyłączniki nadprądowe instalacyjne, bezpieczniki topikowe lub wyłączniki nadprądowe instalacyjne selektywne. Rażącym błędem technicznym w odniesieniu do selektywności jest zastosowanie wyłącznika nadprądowego instalacyjnego jako zabezpieczenia przedlicznikowego. Dwa połączone szeregowo wyłączniki nadprądowe instalacyjne, niezależnie od ich prądów znamionowych i typu charakterystyki czasowo-prądowej (B, C lub D), nie działają selektywnie podczas przepływu przez nie prądu zwarciowego, jeśli jest on większy od prądu działania wyzwalacza prądowego. Sprawą przypadku jest, który wyłącznik zadziała pierwszy. Błąd ten jest popełniany nie tylko przez przedsiębiorstwa energetyczne, ale często też przez utytułowanych projektantów instalacji elektrycznych. Pozostaje zatem zastosowanie bezpiecznika topikowego lub wyłącznika nadprądowego selektywnego jako zabezpieczenie przedlicznikowe. Bezpiecznik topikowy jest zabezpieczeniem pewnym w działaniu i tanim. Wyłącznik nadprądowy instalacyjny selektywny jest urządzeniem bardzo drogim. Ze względu na koszty instalacji pierwszeństwo w powszechnym zastosowaniu ma bezpiecznik topikowy. W odniesieniu do prądów zwarciowych, przy selektywnym doborze bezpiecznika lub wyłącznika nadprądowego instalacyjnego, selektywnego jako zabezpieczenie przedlicznikowe i wyłącznika nadprądowego instalacyjnego, jako zabezpieczenie obwodu mieszkaniowego, może być niewystarczające porównanie wprost charakterystyk czasowo-prądowych obu połączonych szeregowo zabezpieczeń; zaleca się 38

4 odniesienie do I2t zamiast do czasu. W praktyce takie odniesienie nie jest potrzebne, ponieważ producenci wyłączników przedstawiają w swoich danych katalogowych tablice selektywności zabezpieczenia górnego (pierwsze zabezpieczenie idąc od strony zasilania w naszym przypadku zabezpieczenie przedlicznikowe) w odniesieniu do zabezpieczenia dolnego (drugie od strony zasilania w naszym przypadku zabezpieczenie obwodu mieszkaniowego) w zależności od wartości prądu zwarciowego. Do podania wartości prądu zwarciowego w warunkach przyłączenia jest zobowiązane przedsiębiorstwo energetyczne (obowiązek ten wynika z postanowień przepisów wykonawczych do Prawa energetycznego). Wartość ta jest podawana dla miejsca przyłączenia instalacji odbiorcy do sieci dystrybucyjnej przedsiębiorstwa energetycznego, którym jest, na ogół, złącze zainstalowane na budynku wielorodzinnym lub na budynku jednorodzinnym względnie w granicy jego posesji. Mając wartość prądu zwarciowego oraz wartość prądu znamionowego największego zabezpieczenia obwodowego w instalacji standardowego odbiorcy (o tym niżej) i dane katalogowe producentów aparatury zabezpieczeniowej, można łatwo ustalić wymaganą wartość prądu znamionowego selektywnie działającego zabezpieczenia przedlicznikowego. I tak ustalona wartość prądu znamionowego zabezpieczenia przedlicznikowego powinna być podawana przez przedsiębiorstwa energetyczne w warunkach przyłączenia, przy teoretycznym założeniu, że przedsiębiorstwa te mają szacunek do konsumenta, a zatrudnieni u nich pracownicy mają odpowiednią wiedzę techniczną. We współczesnym przykładowym typowym gospodarstwie domowym (mieszkaniu) posiadającym zaopatrzenie w ciepłą wodę z zewnątrz centralnej sieci grzewczej np. miasta, osiedla lub budynku albo z własnej kotłowni np. gazowej, odbiornikami energii elektrycznej o największym poborze prądu jest kuchnia elektryczna, pralka i zmywarka do naczyń. Najczęściej wymaganym zabezpieczeniem dla pralki lub zmywarki jest wyłącznik nadprądowy instalacyjny o prądzie znamionowym 16 A i charakterystyce typu B (odbiorniki jednofazowe). W przypadku trójfazowej kuchni elektrycznej z piekarnikiem może być wymagany wyłącznik nadprądowy instalacyjny o prądzie znamionowym: 16 A lub 20 A o charakterystyce typu B. Dotyczy to typowych kuchni z półki sklepowej. Zatem prąd znamionowy zabezpieczenia obwodu odbiorczego o wartości 20 A powinien być podstawą doboru zabezpieczenia przedlicznikowego selektywnego. 4. Praktyka stosowana powszechnie przez niektóre przedsiębiorstwa energetyczne Moc zapotrzebowana dla pojedynczego mieszkania lub domku jednorodzinnego w podstawowym standardzie wyposażenia w sprzęt elektryczny, dla mieszkań posiadających zaopatrzenie w ciepłą wodę z zewnątrz, przyjmuje się w wysokości 12,5 kw, według normy N SEP-E-002 Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania. Wyznaczanie mocy zapotrzebowanej. Jest to wartość minimalna. Normę tę stosują również przedsiębiorstwa energetyczne przy ustalaniu mocy umownej odbiorcy energii elektrycznej, o ile nie ma on innych wymagań. Prąd obciążenia instalacji elektrycznej gospodarstwa domowego oblicza się według zależności: j Nr

5 w której: P B moc zapotrzebowana przez odbiorcę energii elektrycznej w kw, przenoszona później do umowy przyłączeniowej pod pojęciem mocy przyłączeniowej, a następnie do umowy sprzedaży pod pojęciem mocy umownej; U n napięcie znamionowe (międzyfazowe) instalacji elektrycznej, w warun- kach krajowych U n = 0,4 kv; cosφ 0 współczynnik mocy przyjmuje się do obliczeń wartość cosφ 0 = 0,93 odpowiadającą wartości tgφ 0 = 0,4 określonej w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz. U. z 2007 r. Nr 128, poz. 895) i następnie przenoszonej do taryf opracowywanych przez przedsiębiorstwa energetyczne i do wydawanych przez nie warunków przyłączenia; I B prąd obciążenia instalacji odbiorcy energii elektrycznej w A, którego wartość jest przyjmowana niesłusznie przez przedsiębiorstwa energetyczne jako podstawa do ustalania prądu znamionowego zabezpieczenia przedlicznikowego. Jak wspomniałem wyżej, moc zapotrzebowana przez typowe gospodarstwo domowe wynosi P B = 12,5 kw. Prąd obciążenia instalacji elektrycznej gospodarstwa domowego, obliczony według powyższej zależności, wynosi I B = 19,4 A; prąd zabezpieczenia, wybrany ze znormalizowanego typoszeregu prądów znamionowych, o najbliższej większej wartości od IB = 19,4 A wynosi In = 20 A, i tak ustalona wartość prądu znamionowego zabezpieczenia przedlicznikowego jest narzucana przez przedsiębiorstwa energetyczne w warunkach przyłączenia i później w umowie przyłączeniowej. Tę procedurę doboru zabezpieczenia przedlicznikowego nazywam dalej dopasowywaniem mocy do zabezpieczenia lub zabezpieczenia do mocy. Nie trzeba mieć szczególnie dużej wiedzy fachowej, żeby stwierdzić, że zabezpieczenie przedlicznikowe o prądzie znamionowym I n = 20 A nie będzie działać selektywnie w odniesieniu do zabezpieczenia np. pralki ( In = 16 A) lub kuchni elektrycznej ( I n = 20 A). Zdarzają się przypadki kuriozalne, kiedy to przedsiębiorstwo energetyczne nie godzi się na wstawienie do umowy takiej wartości mocy umownej jaką zamawia odbiorca. Moc umowną dopasowuje dokładnie do zabezpieczenia przedlicznikowego, obliczoną z następującej zależności: Przykładowo, jeśli odbiorca zamawia moc o wartości 12,5 kw, do której przedsiębiorstwo energetyczne dopasowało zabezpieczenie przedlicznikowe o prądzie znamionowym I n = 20 A, wówczas, do umowy wstawiana jest wartość mocy umownej w wysokości 12,9 kw, wynikającą z następującego wyliczenia: P B = 3 0,4 20 0,93 = 12,9 kw. Bezpośrednie protesty odbiorców energii elektrycznej i projektantów, a także, prezentowane na łamach prasy technicznej, protesty fachowców, że nie jest selektywne zabezpieczenie przedlicznikowe dobrane według przedstawionej wyżej procedury, są ignorowane. Pracownicy przedsiębiorstw energetycznych na te protesty 40 j

6 reagują różnie. Najczęściej odpowiadają: tak ma być, bo my tak chcemy (pozycja władcy) lub wmawiają odbiorcy, że dopasowywanie zabezpieczeń do mocy zamówionej wynika z obowiązującego nakazu. Przeciętny Kowalski nie wie, że nakaz ten nie wynika z żadnej obowiązującej normy prawnej ani też z zasad wiedzy technicznej; nie wie, że jest to tylko wymysł przedsiębiorstw energetycznych. U podstaw tego wymysłu leży potrzeba zabezpieczenia się przed poborem przez odbiorcę, mocy o wartości większej niż została zamówiona. Nieudolność albo niechęć do poprawnego rozwiązanie problemu ograniczania mocy z poszanowaniem zasady selektywności zabezpieczeń sprawia, że narzucane jest zabezpieczenie przedlicznikowe w postaci bezpiecznika topikowego lub wyłącznika nadpądowego instalacyjnego o prądzie znamionowym dopasowanym do mocy zamówionej, z naruszeniem zasady selektywności zabezpieczeń. W przypadku bezpieczników topikowych lub wyłączników nadprądowych instalacyjnych i wyłączników nadprądowych selektywnych instalacyjnych nie da się pogodzić funkcji ograniczającej z zasadą selektywności. W urządzeniach tych nie można dowolnie (w określonych granicach) kształtować charakterystyki czasowo-prądowej (charakterystyki działania). Urządzenia te mają zintegrowaną funkcję przeciążeniową z funkcją zwarciową i nie ma możliwości, oddzielnie dla każdej funkcji, nastawiania progu zadziałania prądowego lub czasowego, tak aby część przeciążeniowa pełniła funkcję ogranicznika mocy, a część zwarciowa pełniła funkcję zabezpieczenia przedlicznikowego działającego selektywnie w warunkach zwarciowych. Do pogodzenia tych dwóch funkcji potrzebne są inne urządzenia (lub zespół urządzeń) zabezpieczające (przemysł takie urządzenia oferuje) albo inne sposoby dyscyplinowania odbiorców energii elektrycznej. Tu warto zauważyć, że pobór przez odbiorcę mocy o wartości większej od zamówionej nie ma nic wspólnego z kradzieżą prądu. Każda pobrana przez odbiorcę moc, niezależnie od mocy zamówionej, jest zmierzona przez licznik energii elektrycznej. Pewną grupę stanowią pracownicy przedsiębiorstw energetycznych wiedzący co to jest selektywność zabezpieczeń, jakie jest jej praktyczne znaczenie i jakie skutki prawne mogą dotknąć przedsiębiorstwo naruszające zasadę selektywności zabezpieczeń. Cynicznie namawiają oni odbiorców do zamawiania mocy o wartości odpowiadającej prądowi znamionowemu selektywnie działającego zabezpieczenia przedlicznikowego, w miejsce mocy o wartości potrzebnej odbiorcy. Przykładowo, ze względu na wymaganą selektywność jest potrzebne zabezpieczenie przedlicznikowe o prądzie znamionowym 63 A; dopasowana do tej wartości prądu wartość mocy zamówionej wynosi 40 kw, w miejsce mocy potrzebnej odbiorcy, np. o wartości 12,5 kw. Takie cyniczne zalecenia pracowników przedsiębiorstw energetycznych można również spotkać w prasie technicznej. Cynizm tej propozycji polega na tym, iż wraz ze wzrostem mocy zamówionej rosną koszty stałe ponoszone przez odbiorcę (np. opłata za przyłączenie ściśle związana z wartością mocy zamówionej), dzięki czemu przedsiębiorstwo energetyczne uzyskuje nienależne mu dochody (różnica pomiędzy opłatą za moc 40 kw a opłatą za moc 12,5 kw) i nie naraża się na zarzut naruszenia przepisów prawa. Jest to nic innego jak próba zalegalizowania umową kradzieży pieniędzy odbiorcy. Po podpisaniu przez strony takiej umowy mamy do czynienia ze złodziejstwem w majestacie prawa. Nr

7 5. Skutki nieselektywnego działania zabezpieczeń przedlicznikowych dla konsumenta Nieselektywne działanie zabezpieczeń przedlicznikowych jest działaniem bez rzeczywistej konieczności (zbędne), bez przyczyny (w linii zasilającej instalację odbiorcy nie wystąpiło uszkodzenie). Ale skutki tego działania dla odbiorcy mogą być fatalne, tak od strony psychicznej, organizacyjnej, jak i kosztowej. Wszyscy sobie zdają sprawę co się dzieje w dzisiejszych czasach, jeśli wystąpi przerwa w dostawie energii elektrycznej; zdezorganizowane zostaje życie domowników, przerwane zostają czynności domowe, usługowe, wytwórcze itp. Rzecz jasna, że przerwy powodowane uszkodzeniem urządzeń elektrycznych zdarzają się i nie ma na to rady (siła wyższa). Ale nie powinny mieć miejsca przerwy w dostawie energii elektrycznej powodowane ignorancją, nonszalancją lub wręcz pogardą dla odbiorcy energii elektrycznej, jak to jest w przypadku stosowania przez przedsiębiorstwa energetyczne nieselektywnych zabezpieczeń przedlicznikowych. Jeśli chodzi o gospodarstwo domowe, to trudno jest oszacować straty spowodowane kłopotami związanymi z przerwą w dostawie energii elektrycznej biorąc pod uwagę ich stronę psychiczną i organizacyjną. Dla części strat można jedynie nadać miano: próżna mitręga; nadanie im wartości wymiernej nie jest możliwe. Ale część strat ma konkretną, wymierną wartość. W przypadku zadziałania zabezpieczenia przedlicznikowego przerwany zostaje dopływ prądu do instalacji odbiorcy. Przeciętny Kowalski (mniej lub bardziej zdenerwowany tym faktem) wzywa na pomoc fachowca albo, jak to często bywa, pogotowie energetyczne, które (fachowiec lub pogotowie) nie zawsze jest do natychmiastowej dyspozycji. Usługa fachowca lub pogotowia jest płatna. Fachowiec lub pogotowie, po stwierdzeniu faktu zadziałania zabezpieczenia przedlicznikowego ponownie je uruchamia, po uprzednim sprawdzeniu stanu linii zasilającej instalację odbiorcy i wystawia rachunek za wykonaną usługę z doliczeniem kosztu dojazdu do odbiorcy. Jeśli chodzi o zabezpieczenie bezpiecznikiem topikowym, to się nie obejdzie bez pogotowia lub innego pracownika przedsiębiorstwa energetycznego, bowiem bezpiecznik topikowy jest zaplombowany przez przedsiębiorstwo energetyczne tak, aby odbiorca (lub wynajęty fachowiec) nie mógł sam wymienić przepalonej wkładki bezpiecznikowej. Wszystkie te kłopoty i koszty nie miałyby miejsca, gdyby zabezpieczenie przedlicznikowe dobrano z poszanowaniem zasady selektywności zabezpieczeń. 6. Naruszenie dobrych obyczajów i zasad współżycia społecznego Przyłączenie urządzeń i instalacji elektrycznej odbiorcy do sieci dystrybucyjnej przedsiębiorstwa energetycznego następuje na podstawie, ustalonych jednostronnie z góry przez przedsiębiorstwo energetyczne, warunków przyłączenia i umowy przyłączeniowej, której, warunki przyłączenia są częścią integralną. Są to na ogół warunki ultimatywne normalna praktyka monopolisty. Jeśli odbiorca godzi się na przedstawione warunki i podpisze umowę przyłączeniową, wówczas dochodzi do skutku przyłączenie urządzeń i instalacji odbiorcy do sieci dystrybucyjnej przedsiębiorstwa energetycznego. Jeśli takiej zgody ze strony odbiorcy nie ma, wówczas przedsiębiorstwo energetyczne odmawia przyłączenia. Odbiorca może wystąpić na drogę postępowania odwoławczego, w pierwszej kolejności do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki; w następnej na drogę postępowania sądowego. W postępowaniu tym, 42

8 drobny odbiorca (np. właściciel mieszkania) w starciu z przedsiębiorstwem dysponującym wieloma prawnikami i fachowcami oraz dużym kapitałem nie może liczyć na szybkie rozstrzygnięcie sporu. Z góry może założyć, że proces odwoławczy będzie trwał latami, a on, np. po wprowadzeniu się do mieszkania, które dopiero co kupił, potrzebuje energię elektryczną tu i teraz. Odbiorca ponownie jest w położeniu przymusowym, ale tym razem już z woli przedsiębiorstwa energetycznego. Mając w perspektywie wieloletni proces odwoławczy, pozostając w tym czasie bez energii elektrycznej lub zgodę na niekorzystne dla niego warunki umowne, ale z perspektywą szybkiego przyłączenia, zmuszony jest wybrać to drugie. Selektywność jest pojęciem na tyle specjalistycznym, że jest ono obce nawet niektórym utytułowanym fachowcom elektrykom zajmującym się projektowaniem i eksploatacją instalacji elektrycznych, co z dużym zażenowaniem przyznaję. Rzecz jasna, że konsumenci, w większości, nie znają tego pojęcia i nie zdają sobie sprawy z proponowanych postanowień umownych, i działają w zaufaniu, że nie będą dla nich niekorzystne; nie wiedzą jakie jest praktyczne znaczenie selektywności zabezpieczeń podczas użytkowania instalacji elektrycznej; nie wiedzą, że czeka ich mitręga i dodatkowe koszty, jeśli zabezpieczenie przedlicznikowe będzie działać nieselektywnie, a jeśli już ta mitręga ich dotknie, to myślą, że tak ma być, że nie może być inaczej. Dlatego też z ufnością przyjmują narzucone im jednostronnie warunki przyłączenia i bez zastrzeżeń podpisują narzuconą im umowę przyłączeniową. Od lat zadaję sobie pytanie, jak to jest możliwe, aby we współczesnym państwie prawa, w którym ponoć słabszy jest chroniony przed silniejszym, przedsiębiorstwa energetyczne działały według ustalanych przez siebie i dla siebie korzystnych własnych praw, z naruszeniem praw swoich kontrahentów. Jak długo będzie trwał ten stan rzeczy. 7. Literatura 1. Bożentowicz M., Bożentowicz L.: Przyłączenie obiektów budowlanych do elektroenergetycznych sieci niskiego napięcia w świetle obowiązującego prawa budowlanego i prawa energetycznego. Miesięcznik INPE nr 75, 2005 r. 2. Malinowski T.: Absurdalne warunki przyłączenia odbiorcy do sieci elektroenergetycznej. Miesięcznik INPE nr 45, 2002 r. 3. Markiewicz H.: Kryteria wymiarowania instalacji elektrycznych uwzględniające wymagania techniczne oraz niezawodność zasilania i jakość energii. Miesięcznik INPE nr 41, 2001 r. 4. Markiewicz H.: Niezawodność dostawy i jakość energii elektrycznej jako kryteria wyznaczające sposoby zasilania odbiorców i wykonania instalacji elektrycznych. Miesięcznik INPE nr 50, 2003 r. 5. Markiewicz H.: Prezentacja i komentarz wymagań zawartych w warunkach technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w zakresie elektryki. Miesięcznik INPE nr 71, 2005 r. 6. Markiewicz H.: Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania i obliczeń. Podręcznik INPE dla Elektryków. Zeszyt 7, 2005 r. 7. Markiewicz H.: Sieci i instalacje elektroenergetyczne w zakładach przemysłowych. Podręcznik INPE dla elektryków. Zeszyt 13, 2007 r. 8. Musiał E.: Znowelizowane warunki techniczne dla instalacji elektrycznych w budynkach. Miesięcznik INPE nr 48, 2002 r. 9. Musiał E.: Dobezpieczanie ograniczników przepięć. Miesięcznik INPE nr 76-77, 2006 r. 10. Wolski M.: O przyłączach w świetle przepisów i polityki Zakładu Energetycznego (art. dyskusyjny). Miesięcznik INPE nr 80-81, 2006 r. Nr