Kielce miasto na prawach powiatu

Transkrypt

1 Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) , fax (058) Informacje uzupełniające do PROGRAMÓW OCHRO Y POWIETRZA dla stref województwa świętokrzyskiego TOM I Kielce miasto na prawach powiatu Gdańsk, październik 2008 r.

2 1. Ilościowy podział źródeł zanieczyszczeń w Kielcach Ilościowy podział źródeł zanieczyszczeń w Kielcach został wyznaczony na podstawie wyników z modelowania. Obliczenia zostały wykonane modelem CALPUFF - modelem obłoku ostatniej generacji uwzględniającym rzeźbę terenu oraz czasową i przestrzenną zmienność warunków meteorologicznych w trzech wymiarach. Model CALPUFF umożliwia przeprowadzenie obliczeń oddzielnie dla każdego rodzaju emisji, co w konsekwencji pozwala na proste wyznaczenie udziałów procentowych poszczególnych typów emisji w imisji całkowitej pyłu zawieszonego PM 10 na danym obszarze. Konstruując program naprawczy dla danej strefy wzięto pod uwagę ładunki emisji ze wszystkich możliwych źródeł, również tych zlokalizowanych poza obszarem strefy. Ze względu na rodzaj i zasięg wpływu oraz na wykonywane obliczenia modelowe emisje w Kielcach podzielono na następujące typy: punktową pochodzącą ze źródeł przemysłowych technologicznych i energetycznych, powierzchniową niską emisję z palenisk domowych, liniową emisję związaną z komunikacją. Wpływ emisji powierzchniowej i komunikacyjnej oraz niskiej emisji punktowej (o wysokości emitora do 30 m), a co za tym idzie zasięg imisji od nich pochodzących, ogranicza się do kilku, kilkunastu kilometrów od źródła. Z tego względu emisję ze wszystkich typów źródeł analizowano wewnątrz strefy oraz w pasie 30 km wokół stref. Poza tym pasem brano pod uwagę wpływ emisji punktowej z emitorów o wysokości powyżej 30 m - z terenu województwa mazowieckiego. Dla potrzeb programu ochrony powietrza dla strefy Kielce model CALPUFF skonfigurowano włączając przemiany chemiczne z uwzględnieniem zmienności ozonu (na podstawie pomiarów automatycznych) i tła amoniaku oraz depozycje suchą i mokrą. Jest to podstawowy warunek prawidłowego wyznaczenia stężeń pyłu zawieszonego PM 10. Napływ zanieczyszczeń spoza obszaru obliczeniowego uwzględniono włączając w modelu CALPUFF moduł stężeń brzegowych, dzięki czemu wprowadza się czasową i przestrzenną zmienność tła. Warunki brzegowe, dla wszystkich substancji pierwotnych i wtórnych (azotany i siarczany) oraz amoniaku wyznaczono zgodnie z procedurą, według której w polach pasa zewnętrznego pola meteorologicznego określa się wartości średnioroczne substancji oraz ich comiesięczną zmienność. Od jakości dostępnej informacji zależy jej zróżnicowanie: maksymalnie można uwzględnić tyle różnych wartości stężeń ile jest pól w pasie zewnętrznym. Do wyznaczenia wartości w polu zewnętrznym wykorzystano wyniki ze stacji pomiarowych systemu EMEP lub modelu EMEP. Na tej samej podstawie wyznaczono udział tła transgranicznego, napływającego na województwo mazowieckie. Na obszar Polski nałożono ramkę składającą się z pól o wymiarach 5x5km, w których wyznaczono wartości stężeń pyłu zawieszonego PM 10 pierwotnego oraz aerozoli wtórnych. Wyznaczone poziomy stężeń pyłu zawieszonego PM 10 wykazały, że około 85% całkowitego tła napływającego na obszar województwa świętokrzyskiego stanowi tło transgraniczne. Na podstawie wyników obliczeń modelowych stężeń pyłu zawieszonego PM 10 dla każdego rodzaju emisji, wyznaczono udziały procentowe poszczególnych typów emisji w imisji całkowitej w Kielcach, co przedstawiono w poniższej tabeli. EKOMETRIA 2

3 Tabela 1 Udziały procentowe poszczególnych typów emisji w imisji całkowitej pyłu zawieszonego PM 10 w obszarach przekroczeń poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM 10 w Kielcach Kod sytuacji przekroczenia SkKiel05PM10d01 SkKiel05PM10d02 SkKiel05PM10a01 dla regionalnej wartości tła dla PM 10 Z państwa członkowskiego 15,87 18,97 13,38 Źródła transgraniczne 15,56 15,0 15,53 Razem 31,43 33,98 28,91 dla przyrostu wartości tła (miejskiego) dla PM 10 Ruch drogowy 1,51 1,46 3,23 Przemysł, w tym wytwarzanie ciepła i 0,84 0,81 2,46 energii elektrycznej Źródła związane z handlem i 1,59 1,53 12,25 mieszkalnictwem Razem 3,95 3,8 17,94 dla lokalnego przyrostu komponentu PM 10 Ruch drogowy 22,95 26,3 17,2 Przemysł, w tym wytwarzanie ciepła i 9,32 6,67 4,39 energii elektrycznej Źródła związane z handlem i 32,35 29,25 31,56 mieszkalnictwem Razem 64,62 62,22 53,15 EKOMETRIA 3

4 2. Przyczyny niezgodności dla PM Trangraniczny charakter zanieczyszczenia Na podstawie wyników obliczeń modelowych wyznaczono udział zanieczyszczeń pochodzenia transgranicznego w całkowitych stężeniach pyłu zawieszonego PM 10 w Kielcach. Liczba dni z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń pyłu zawieszonego PM 10 po odjęciu liczby dni z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń pyłu zawieszonego PM 10 pochodzenia transgranicznego od wartości całkowitych przedstawiono poniżej: 1) SkKielPM 10 d01: liczba dni z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń pyłu zawieszonego PM 10 : 0-51; 2) SkKielPM 10 d02: liczba dni z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń pyłu zawieszonego PM 10 : W obszarze z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń pyłu zawieszonego PM 10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, po odjęciu stężeń pochodzenia trangranicznego, stężenie średnioroczne jest następujące: 1) SkKielPM 10 a01: 34,74 µg/m3 (redukcja o 9,06 µg/m3). Jak widać, po odjęciu dni z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń pyłu zawieszonego PM 10 pochodzenia transgranicznego od całkowitej liczby dni z przekroczonym poziomem dopuszczalnym w obszarze o kodzie SkKielPM 10 d02, stężenia występują poniżej poziomu dopuszczalnego. Taka sama sytuacja występuje w obszarze o kodzie SkKielPM 10 a Lokalne i regionalne warunki topograficzne Kielce usytuowane są na zachodnim krańcu Doliny Kielecko - Łagowskiej, od północy otoczone zalesionymi wzgórzami Tumlińskimi, od pn.-wsch. Pasmem Masłowskim, od pd.-wsch. Pasmem Dymińskim, od południa Pasmem Posłowickim, zaś od pd.-zach. Pasmem Zgórskim. Przez same Kielce przebiega Pasmo Kadzielniańskie, pokryte lasami bukowo jodłowymi, Dymińsko - Posłowickie oraz zachodnia część Grzbietu Szydłówkowskiego. Na północy miasto sięga zalesionych Wzgórz Tumlińskich oraz Pasma Masłowskiego, na południowym zachodzie dochodzi do Zgórskich Gór. Najwyższe wzniesienie w Kielcach tworzy Góra Telegraf (408 m n.p.m.) leżąca w paśmie Dymińskim. Przez Kielce płynie rzeczka Silnica mająca swe źródła na południowym zboczu Góry Wierzejskiej, a wpadająca w pd.-zach. części miasta do Bobrzy, która wraz z innym dopływem - rzeczką Sufraganiec, opływają miasto od zachodu. W obrębie miasta występują następujące pasma i grzbiety: - Pasmo Kadzielniańskie z istniejącym rezerwatem geologicznym Kadzielnia (otoczonym dawnym wyrobiskiem górniczym) oraz rezerwatem krajobrazowym Karczówka, - Pasma Dymińskie, Posłowickie oraz fragment Pasma Zgórskiego porośnięte lasami bukowo jodłowymi, - zachodnia część Grzbietu Szydłówkowskiego, - na północy miasto sięga do zalesionego Pasma Dąbrowskiego. EKOMETRIA 4

5 N W E S Kielce Rzeźba 1km [m] Rysunek 1 Rzeźba terenu na obszarze Kielc. Takie usytuowanie miasta sprzyja lokalnym koncentracjom zanieczyszczeń. Szacunki oparte na modelowaniu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń na obszarach o mało urozmaiconej rzeźbie terenu wskazują na możliwość wzrostu stężeń dla obszaru Kielc rzędu 15-20%. EKOMETRIA 5