Załącznik nr 2 do uchwały nr 95/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r.

Transkrypt

1 Załącznik nr 2 do uchwały nr 95/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Opis stanu jakości powietrza w strefie miasto Płock dotyczy roku Lista substancji w powietrzu, ze względu na które konieczne było opracowanie programu ochrony powietrza i wskazanie źródeł ich pochodzenia Niniejszy Program ochrony powietrza został przygotowany ze względu na pył zawieszony PM10 i pył zawieszony PM2,5 dla strefy miasto biorąc pod uwagę wyniki rocznej oceny jakości powietrza za lata 2014 i Pył zawieszony PM10 i pył zawieszony PM2,5 jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek drobnych stałych i ciekłych. Zanieczyszczenia pyłowe mogą pochodzić ze źródeł naturalnych lub antropogenicznych. Ilość pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 w powietrzu może wynikać z emisji bezpośredniej (pył pierwotny) lub też może był wynikiem reakcji między substancjami znajdującymi się w atmosferze (pył wtórny). Prekursorami pyłów wtórnych są przede wszystkim tlenki siarki, tlenki azotu, lotne związki organiczne i amoniak. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. B(a)P), metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Wśród antropogenicznych źródeł emisji pyłów wymienić należy: źródła przemysłowe (energetyczne spalanie paliw i źródła technologiczne); transport samochodowy; spalanie paliw w sektorze bytowo gospodarczym. Do źródeł naturalnych należą przede wszystkim pylenie roślin, erozja gleb, wietrzenie skał, aerozol morski oraz wybuchy wulkanów. Najwięcej frakcji pyłu zawieszonego PM2,5 w pyle ogółem (TSP) występuje w emisji punktowej. Znaczna część emisji pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 z transportu drogowego pochodzi z procesów innych niż spalanie paliw, do których zaliczyć można ścieranie okładzin samochodowych (np. opon i hamulców) oraz ścieranie nawierzchni dróg. Największa emisja pyłu zawieszonego PM10 pochodzi ze źródeł punktowych, natomiast najmniejsza z emisji niezorganizowanej (procesów wydobycia i przetwórstwa kopalin. Nie bez znaczenia jest tutaj także emisja z sektora bytowo komunalnego, a więc indywidualnych systemów grzewczych. 2. Informacje dotyczące wielkości poziomów substancji w roku, od którego, z uwagi na mierzone stężenia substancji w powietrzu, wymagane jest opracowanie programu ochrony powietrza (2010), i pięciu latach poprzedzających ( ) wraz z podaniem zakresu przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu W 2015 r. zmierzony poziom stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM10 nie przekroczył normy rocznej. Przekroczony został natomiast dopuszczalny poziom stężenia średniodobowego obydwie stacje wykazały większą od dopuszczalnej liczbę dni z przekroczeniami normy dobowej. W 2015 r. w Płocku nie stwierdzono przekroczenia wartości progowej informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego pyłu zawieszonego PM10 (200 µg/m 3 ). Najwyższe stężenia średniodobowe, przekraczające ok. 2 krotnie poziom normatywny pyłu zawieszonego PM10 (50 µg/m 3 ), wystąpiły w marcu i na początku

2 listopada 2015 r. w dniach, które charakteryzowały się niekorzystnymi warunkami rozprzestrzenia zanieczyszczeń silną inwersją termiczną w warstwie granicznej troposfery oraz bardzo słabym wiatrem. Tabela 1 Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w strefie miasto Płock Stanowisko Wyniki pomiarów pyłu Rok Rok Rok Rok Rok Rok Lp. pomiarowe zawieszonego PM10 [µg/m 3 ] Max. wartości stężeń 1. o okresie uśredniania 115,8 133,8 154,2 121,8 90,2 113,5 ul. Reja wyników 24 godziny ul. Reja ul. Reja ul. Reja ul. Reja ul. Reja ul. Reja ul. Reja ul. Królowej ul. Królowej ul. Królowej ul. Królowej ul. Królowej ul. Królowej ul. Królowej ul. Królowej Stężenie o okresie uśredniania rok kalendarzowy [µg/m 3 ] zakres przekroczeń stężeń średniorocznych PM10 [µg/m 3 ] Stężenie o okresie uśredniania wyników 24 godziny Liczba dni z przekroczeniem normy 24 godz. 50 [µg/m 3 ] zakres przekroczeń 24-godz PM2,5 [µg/m 3 ] Liczba dni z przekroczeniem poziomu informowania200 [µg/m 3 ] Liczba dni z przekroczeniem poziomu alarmowego > 300 [µg/m 3 ] Max. wartości stężeń o okresie uśredniania wyników 24 godziny Stężenie o okresie uśredniania rok kalendarzowy [µg/m 3 ] zakres przekroczeń stężeń średniorocznych PM2,5 [µg/m 3 ] Liczba dni z przekroczeniem normy 24 godz. 50 [µg/m 3 ] zakres przekroczeń 24-godz PM2,5 [µg/m 3 ] Stężenie o okresie uśredniania wyników 24 godziny Liczba dni z przekroczeniem poziomu informowania 200 [µg/m 3 ] Liczba dni z przekroczeniem poziomu alarmowego > 300 [µg/m 3 ] 34,0 35,0 33,0 28,5 30, ,5 67,6 62,1 48,1 54,0 57, ,4 27,4 31, ,61 52, Wyniki pomiarów wskazują, że na terenie Płocka, w okresie od 2010 do 2015 roku, corocznie za wyjątkiem 2013 r., była przekraczana norma średniodobowa pyłu zawieszonego PM10 dopuszczalna częstość przekroczeń. Nie obserwuje się tendencji zmniejszania stężeń pyłu zawieszonego PM10 od 2013 r. w Płocku przy ul. Reja wzrosło stężenie średnioroczne i liczba dni z przekroczeniami normy dobowej. Tabela 2 Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM2,5 na stanowiskach pomiarowych w strefie miasto Płock w latach L Wyniki pomiarów pyłu Stacja Rok Rok Rok Rok Rok Rok p zawieszonego PM2,5 pomiarowa. [µg/m ] stężenie średnioroczne 1. ul. Reja pyłu zawieszonego PM2,5 [µg/m 3 ]

3 L p. Stacja pomiarowa 2. ul. Reja ul. Królowej ul. Królowej stężenie dopuszczalne stężenie dopuszczalne powiększone o margines tolerancji Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM2,5 [µg/m 3 ] zakres przekroczeń stężeń średniorocznych PM2,5 [µg/m 3 ] stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM2,5 [µg/m 3 ] zakres przekroczeń stężeń średniorocznych PM2,5 [µg/m 3 ] Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok Czynniki powodujące przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 w powietrzu, ze szczególnym uwzględnieniem przemian fizykochemicznych tych substancji Substancje chemiczne, pod wpływem różnorodnych czynników, ulegają przemianom fizycznym lub chemicznym. W przemianie fizycznej zmieniają się tylko właściwości fizyczne substancji (np. stan skupienia). Natomiast podczas przemiany chemicznej powstają nowe substancje o odmiennych właściwościach fizycznych i chemicznych. Przemiana chemiczna określana jest jako reakcja chemiczna. Na przemiany fizykochemiczne pyłów i gazów w powietrzu ma wpływ składowa uzależniona od wielu czynników, do których należą: cyrkulacja powietrza w atmosferze, promieniowanie słoneczne i jego widmo, cząsteczki biologiczne, ozon, światło nadfioletowe, kinetyka reakcji w fazie gazowej, reakcje enzymatyczne, łańcuchowe i chemiczne, reakcje fotochemiczne, fotoutleniania, reakcje katalityczne, wymuszenia radiacyjne, sprzężenia zwrotne, struktura pionowa atmosfery, równowaga i przemiany fazowe wody w atmosferze, stabilność i ruch powietrza. Wśród substancji, które biorąc udział w przemianach fizykochemicznych, stają się prekursorami pyłu zawieszonego PM10 można wymienić dwutlenek siarki, tlenki azotu, amoniak oraz lotne związki organiczne (LZO). Dwutlenek siarki w wyniku obecności katalizatora utlenia się do trójtlenku siarki (podobna reakcja zachodzi także w atmosferze z udziałem promieniowania UV lub ozonu), a trójtlenek siarki, reagując z wodą, daje kwas siarkowy (VI). Dwutlenek azotu, w obecności wody, tworzy mieszaninę kwasu azotowego (III i V). Tlenki azotu jako gazy, pełnią istotną rolę w tworzeniu się i rozpadzie ozonu w troposferze, ponieważ uczestniczą one w cyklach katalitycznych. Dzieje się tak, ponieważ NO 2 może ulec fotolizie pod wpływem światła słonecznego. Powstaje wtedy NO, który z powrotem utlenia się do NO 2. W cyklu tym może uczestniczyć ozon, jak również organiczne rodniki nadtlenowe (nietrwałe, utlenione związki chemiczne). Należy pamiętać, że związki tlenków siarki i azotu pełnią kluczową rolę w atmosferze. Większość związków chemicznych, które są utleniane i usuwane z atmosfery albo przekształcane w inne związki, wchodzi w reakcje (bezpośrednio lub pośrednio) z NO lub NO 2, SO 2. 3

4 4. Procentowy udział substancji zanieczyszczających w powietrzu wprowadzanych do powietrza przez podmioty korzystające ze środowiska na zasadzie powszechnego korzystania ze środowiska w strefie miasto Płock Tabela 3 Bilans emisji pyłu zawieszonego PM10 ze strefy miasto Płock Lp. Rodzaj emisji Wielkość emisji [Mg/rok] Pył zawieszony PM10 Udział pyłu zawieszonego PM10 [%] 1. Emisja punktowa 490,185 60,27 2. Emisja liniowa w tym: 71,778 8,83 3. drogi krajowe 31,439 3,87 4. drogi wojewódzkie 11,414 1,40 5. drogi powiatowe i gminne 28,925 3,56 6. Emisja z rolnictwa w tym: 85,986 10,58 7. uprawy 4,440 0,55 8. hodowla 81,546 10,03 9. Emisja powierzchniowa 162,150 19, Emisja niezorganizowana 3,266 0, Suma 813, ,00 Rysunek 1 Bilans emisji pyłu zawieszonego PM10 ze strefy miasto Płock Tabela 4 Bilans emisji pyłu zawieszonego PM2,5 ze strefy miasto Płock Lp. Rodzaj emisji Wielkość emisji [Mg/rok] Udział pyłu zawieszonego PM2,5 [%] Pył zawieszony PM2,5 1. Emisja punktowa 295,648 56,14 2. Emisja liniowa w tym: 66,128 12,56 3. drogi krajowe 28,986 5,50 4. drogi wojewódzkie 10,521 2,00 5. drogi powiatowe i gminne 26,621 5,06 6. Emisja z rolnictwa w tym: 2,83 0,53 7. uprawy 0,863 0,16 8. hodowla 1,967 0,37 9. Emisja powierzchniowa 159,702 30, Emisja niezorganizowana 2,305 0, Suma 526, ,00 4

5 Rysunek 2 Bilans emisji pyłu zawieszonego PM2,5 ze strefy miasto Płock 5. Łączna wielkość emisji substancji zanieczyszczających powietrze pochodząca ze źródeł znajdujących się w obszarach przekroczeń w strefie miasto Płock (Mg/rok) Tabela 5 Emisja pyłu zawieszonego PM10 Lp. Kod sytuacji przekroczenia 1. Mz15PloPM10d01 813,36 Łączna wielkość emisji pyłu zawieszonego PM10 [Mg/rok] Tabela 6 Emisja pyłu zawieszonego PM2,5 Lp. Kod sytuacji przekroczenia 1. Mz15PloPM2,5a01 526,61 Łączna wielkość emisji pyłu zawieszonego PM2,5 [Mg/rok] 6. Poziom tła dla pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 w 2015 roku Jakość powietrza w strefie miasto Płock kształtowana jest przez szereg czynników niezależnych od funkcjonowania źródeł emisji na terenie strefy. Stężenia zanieczyszczeń ze źródeł pochodzących spoza strefy kształtują poziom tła zanieczyszczeń w podziale na: tło ponadregionalne, w skład, którego wchodzą stężenia zanieczyszczeń pochodzące z wysokich źródeł punktowych zlokalizowanych poza pasem 30 km od strefy oraz aerozole wtórne powstające w atmosferze; tło regionalne, w skład, którego wchodzą stężenia zanieczyszczeń pochodzące ze źródeł zlokalizowanych w pasie 30 km wokół strefy; tło całkowite, obejmujące stężenia zanieczyszczeń zarówno z pasa 30 km wokół strefy, jak i stężenia pochodzące z istotnych źródeł zlokalizowanych poza pasem 30 km od granic strefy. Tabela 7 Poziom tła pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania rok kalendarzowy Lp. Tło Pył zawieszony PM10 [µg/m 3 ] 1. ponadregionalne 9,16 9,89 2. regionalne 0,45 10,61 3. całkowite 9,61 20,5 5

6 Tabela 8 Poziom tła pyłu zawieszonego PM2,5 o okresie uśredniania rok kalendarzowy Lp. Tło Pył zawieszony PM2,5 [µg/m 3 ] 1. ponadregionalne 8,08 8,81 2. regionalne 0,20 10,23 3. całkowite 8,28 19,04 7. Wyniki modelowania rozkład stężeń w 2015 r Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 Rysunek 3 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji punktowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. Udziały ze źródeł punktowych odgrywają dominującą rolę w bilansach emisji dla obu substancji, jednakże nie przekładają się na udziały w obszarach przekroczeń, gdzie największe znaczenie mają niskie emitory zlokalizowane bezpośrednio w tych obszarach, czyli przede wszystkim emisja powierzchniowa i w mniejszym stopniu, liniowa. 6

7 Rysunek 4 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji powierzchniowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 7

8 Rysunek 5 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji liniowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 8

9 Rysunek 6 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji niezorganizowanej, hodowli i upraw na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 9

10 Rysunek 7. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy z emisji napływowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r.. 10

11 Rysunek 8 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy z emisji całkowitej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 11

12 Rysunek 9 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników 24 godziny z emisji całkowitej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 12

13 Rysunek 10 Liczba dni z przekroczeniami poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 w roku bazowym 2015 na terenie strefy miasto Płock 13

14 7.2. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 Rysunek 11 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji punktowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 14

15 Rysunek 12 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji powierzchniowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 15

16 Rysunek 13 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji liniowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 16

17 Rysunek 14 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji niezorganizowanej, hodowli i upraw na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 17

18 Rysunek 15 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy pochodzących z emisji napływowej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 18

19 Rysunek 16 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 o okresie uśredniania wyników rok kalendarzowy z emisji całkowitej na terenie strefy miasto Płock w 2015 r. 19