Transkrypt

1

2

3 Funkcje lasu: całokształt [ ] korzyści w postaci produktów, usług oraz wartości niematerialnych, których dostarcza nam las (Klocek 1997) Global Resources Assessment (FAO, 2004): przez funkcje lasu i innych terenów zalesionych naleŝy rozumieć funkcje lub cele przypisane do fragmentu takich powierzchni w drodze regulacji prawnych lub decyzją właściciela/zarządcy danego terenu.

4 Funkcje lasu: 1) pierwotne i wtórne (Rykowski 2009) 2) naturalne i kształtowane (Zasady Hodowli Lasu) 3) gospodarcze, ochronne i społeczne (Mandziuk, Janeczko 2009) 4) regulacyjne, nośnika, produkcyjne i informacyjne (Klocek 1997) 5) rekreacja, zachowanie róŝnorodności biologicznej, wartość estetyczna, pochłanianie CO2, regulacja stosunków wodnych (POLFOREX 2011)

5 funkcje produkcyjne (gospodarcze) zachowanie odnawialności i trwałego uŝytkowania drewna, uŝytków niedrzewnych i gospodarki łowieckiej, rozwijanie turystyki kwalifikowanej, zyski ze sprzedaŝy wyŝej wymienionych towarów i usług tworzenie stanowisk pracy zasilanie podatkiem dochodów budŝetu państwa i budŝetów samorządów lokalnych;

6 funkcje ekologiczne (ochronne) stabilizacja obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie powodziom, lawinom i osuwiskom, ochrona gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem, kształtowanie klimatu globalnego i lokalnego, stabilizacja składu atmosfery i jej oczyszczanie, tworzenie warunków do zachowania potencjału biologicznego wielkiej liczby gatunków, ekosystemów i wartości genetycznych organizmów wzbogacanie róŝnorodności i złoŝoności krajobrazu, lepsze warunki dla zdrowia i Ŝycia ludności oraz produkcji rolniczej;

7 funkcje społeczne kształtowanie korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych dla społeczeństwa, wzbogacanie rynku pracy, tworzenie róŝnorodnych form uŝytkowania lasu przez społeczność lokalną, zagospodarowanie terenów zdegradowanych i gleb marginalnych, wzmocnienie obronności kraju

8 Komercjalizacja Produkt, przedmiot regulacji rynku

9 Do moŝliwych źródeł finansowania funkcji socjalnych efektów zewnętrznych, zwłaszcza o charakterze dóbr publicznych naleŝy zaliczyć (Płotkowski 2008): - finansowanie przez rynek, - finansowanie przez państwo w formie subwencji i dotacji, - dofinansowanie przez osoby trzecie w formie umów, - finansowanie przez właściciela lasu

10 Źródło: A. Klocek 1997

11 Funkcje ekologiczne Stabilizacja obiegu wody Przeciwdziałanie powodziom, lawinom i osuwiskom kształtowanie klimatu globalnego i lokalnego Funkcje społeczne Wzbogacanie rynku pracy tworzenie róŝnorodnych form uŝytkowania lasu przez społeczność lokalną Zagospodaro -wanie terenów zdegradowan ych i gleb marginalnych Zakres komercjalizacji??????? Główne podmioty??????? uczestniczące w komercjalizacji (właściciele lasów państwowych i niepaństwowych, firmy, osoby fizyczne) Narzędzia komercjalizacji??????? (administracyjne, prawne, ekonomiczne) Sposób ustalania??????? wartości funkcji Kto poniesie koszt komercjalizacji (np. budŝet państwa, właściciele/zarządzający zasobami leśnymi, prywatne firmy, osoby fizyczne)??????? Wzmocnienie obronności kraju

12 Przykłady udanej komercjalizacji: - prywatyzacja prac leśnych -system handlu emisjami

13 Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy "K O R A" Nadleśnictwa Szklarska Poręba Michałowice ul. Sudecka Piechowice 1 Ośrodek "KORA" dysponuje : 30 miejscami noclegowymi pokojami 2 i 4 osobowymi z umywalkami jadalnią na 30 miejsc salą wykładową na 30 miejsc Zapraszamy na : wczasy wycieczki szkolenia zielone szkoły imprezy okolicznościowe pobyty sobotnio - niedzielne kolonie

14 Źródło: A. Wiatr 2000 Ośrodek edukacyjny Leśnictwo Borger (Holandia) 100 tys. osób rocznie

15 Problemem dla prywatnych i do pewnego stopnia - publicznych właścicieli lasu jest kapitalizacja rosnącego zapotrzebowania społecznego na świadczenia rekreacyjne. Jednak usługi i produkty, które były dostępne bez ograniczeń nie mogą być urynkowione nagle. Prywatni właściciele lasu wykazują w tej sferze duŝą kreatywność: - zielone place zabaw dla dzieci -Infrastruktura do skautingu -umoŝliwienie właścicielom lasu budowy ambon (propozycja storpedowana przez NGO) - domki weekendowe -opłaty za organizację turystyki i rekreacji w lesie (Źródło: Helles, Thorsen 2005)

16 śródło: FriedWald GmbH t.axcms?activeid=2554

17 Realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu w coraz większym stopniu obciąŝa dochody z produkcji drewna i zbliŝa PGL LP do granicy utraty rentowności. W tej sytuacji świadczenie tych funkcji, zgodnie z ich ekonomiczną klasyfikacją (dobra publiczne), powinno być finansowane ze środków budŝetowych. Nie wyklucza to jednak dąŝenia w przyszłość do komercjalizacji zwłaszcza tych funkcji, których,,konsumpcja jest organizowana przez inne podmioty gospodarcze (turystyka, zaopatrzenie w wodę itp.). Urynkowieniu funkcji pozaprodukcyjnych, niezaleŝnie od zewnętrznych źródeł ich finansowania, sprzyjałoby równieŝ podporządkowanie PGL LP zasadom przedsiębiorstwa (Zbiorowa 2009a A.Klocek)

18 Funkcje socjalne gospodarstwa leśnego mają charakter dóbr publicznych, które są ogólnie dostępne. (społecznie uŝyteczne oraz poŝądane) Pełnienie tych funkcji wymaga ponoszenia przez gospodarstwa leśne dodatkowych kosztów, nie otrzymują one jednak Ŝadnych rekompensat (przychodów) za dostarczane dla społeczeństwa funkcje socjalne. Naturalnym rozwiązaniem w gospodarce rynkowej byłoby urynkowienie (sprzedaŝ) tych funkcji. Rozwiązanie problemu sprzedaŝy wspomnianych funkcji mogłoby następować: na podstawie umów oraz większego udziału gospodarstwa leśnych w środkach publicznych. Nie w kaŝdym przypadku moŝliwe są jednak rozwiązania rynkowe. Istnieją określone granice stosowania tych rozwiązań w naszych warunkach (społecznych, kulturowych, zwyczajowych i in.). np. zachowanie róŝnorodności biologicznej, czy ochrony wybranych typów lasu. Ponadto urynkowienie niektórych funkcji socjalnych w naszych warunkach nie moŝe łączyć się z obciąŝeniami finansowymi społeczeństwa, które zwyczajowo są bezpłatne i mają charakter tzw. dóbr wolnych (Zbiorowa 2009b - Zając A., Gołos P., Klocek A., Kaliszewski A., Młynarski W., Lotz D.

19 nowelizacja ustawy o lasach a) Prowadzenie działalności gospodarczej na terenie leśnym wymaga zawarcia umowy z właścicielem lasu b) Zwykłe korzystanie ze środowiska leśnego w rozumieniu art. 4 Prawa o ochronie przyrody wymaga podpisania umowy z właścicielem lasu

20 Konflikt o leśne zasoby wody W Hanowerze (Dolna Saksonia) w listopadzie 2010 r. odbyła się druga konferencja pt. Woda z lasu. W dyskusjach właściciele lasów, tak publicznych jak i prywatnych, wyrazili następujące obawy. DuŜe miasta, elektrownie wodne oraz zakłady wodociągowe i przedsiębiorstwa przemysłowe uŝytkujące duŝe ilości wody, wywołują deficyt wodny, skutkiem czego nasila się wydzielanie posuszu, obniŝa przyrost drzew, zmienia skład gatunkowy, a nawet - zamierają całe drzewostany. Poszkodowani właściciele lasów nie mają moŝliwości przeciwdziałania tej sytuacji, ani prawa do rekompensat. Powodem rozgoryczenia są równieŝ wysokie składki i nie w pełni jasne zasady działania zrzeszeń (spółek) wodnych, które nie posiadają lasu, ale czerpią z niego korzyści, pobierając opłaty od właścicieli lasów. Według leśników powinno być odwrotnie: to gospodarstwom leśnym naleŝy się odpłatność za świadczenia w zakresie gospodarki wodnej. Minister Rolnictwa Dolnej Saksonii zauwaŝyła, Ŝe gospodarka wodna czerpie korzyści z wodochronnej funkcji lasu i dochody ze sprzedaŝy wody. W związku z tym, nie moŝna akceptować wysokich opłat ponoszonych przez gospodarstwa leśne na rzecz zrzeszeń wodnych i gruntowych. Rozwiązanie tego problemu powinno nastąpić w krótkim czasie dodała pani minister. Źródło: A. Klocek (Holz-Zentralblatt, 48/2010)

21 Dzięgielewska A. 2002: Turystyczne nadleśnictwo. Las Polski 24, s Gołos P., Zając S. 2011: Delimitacja rekreacyjnej funkcji lasu i gospodarki leśnej na terenach zurbanizowanych. Leśne Prace Badawcze nr 1. Klocek A. 1997: Las i jego funkcje jako dobro publiczne. W: Las Człowiek Przyszłość. Materiały i dokumenty z Kongresu Leśników Polskich. T. II cz. 2. Warszawa 1997, s Kozikowska M. 2009: Baza noclegowa jako czynnik warunkujący rozwój turystyki i rekreacji w lasach. W: Turystyka w lassach i na obszarach przyrodniczo cennych. Studia i materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej. R. 11 Zeszyt 4 (23), s Mandziuk A., Janeczko K. 2009: Turystyczne i rekreacyjne funkcje lasu w aspekcie marketingowym. Mater. Cent. Eduk. Przyr.-Leś., R. 11 z. 4 (23): Płotkowski L. 2008: Ekonomiczne aspekty oceny funkcji lasu, czyli gospodarka leśna w koncepcji zrównowaŝonego rozwoju. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej R. 10. Zeszyt 3 (19): Rykowski K. 2009: Pojęcie i zadania wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. W: materiały z I sesji Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL pt. Leśnictwo wielofunkcyjne stan obecny i przyszłość. Sękocin Stary s Rykowski 2011: Lasy jako dobro publiczne. Rekomendacja dla przyszłych działań. W: Wartości nierynkowych korzyści z lasów. Metody wyceny oraz zastosowanie wyników w analizach ekonomicznych. Maszynopis. Projekt POLFOREX. Warszawski Ośrodek Walas M. 2011: Korzystanie z lasów a korzystanie ze środowiska. Wybrane problemy prawa leśnego. Red. B. Rakoczy Oficyna a Wolters Kluwer business. Warszawa. Wiatr A. 2000: Wędrówka w koronach drzew. Lal Polski 8, s. 14. Zbiorowa 2009a: Wnioski opracowane przez prof. dr hab. Andrzeja Klocka na podstawie nadesłanych streszczeń i wygłoszonych tekstów referatów oraz dyskusji na I Sesji Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL (Sękocin Stary, dn r.) Zbiorowa 2009b: Zając A., Gołos P., Klocek A., Kaliszewski A., Młynarski W., Lotz D. 2009: Opracowanie metody delimitacji funkcji lasu oraz zasad wielofunkcyjnej i zrównowaŝonej gospodarki leśnej na przykładzie LKP Lasy Warszawskie. Maszynopis IBL. Sękocin Stary. Zbiorowa (FAO) 2004: Global Resources Assessment