` ` Z w z p. iemia olsztynska - iemia rzemecka. Na szlaku. cysterskim. o k w p. bra aszczor ielen rzemet

Transkrypt

1 Z w z p iemia olsztynska - iemia rzemecka Na szlaku cysterskim o k w p bra aszczor ielen rzemet

2 Ziemia Wolsztynska W historii Gminy Wolsztyn cystersi zajmuj¹ bardzo wa ne miejsce - mieli oni du y wp³yw na za³o enie miasta Wolsztyna o czym œwiadczy chocia by dawna nazwa miejscowoœci Wolsteyn oraz herb Matka Boska z Dzieci¹tkiem. W 1231 r. do Obry zostaje sprowadzonych 25 cysterskich zakonników z klasztoru w eknie. Mnisi zamieszkali w drewnianych zabudowaniach klasztornych i otrzymali w posiadanie pobliskie wsie. Cystersi na tutejszych terenach zajêli siê melioracj¹, gospodark¹ roln¹, rybo³ówstwem, bartnictwem, m³ynarstwem, sadownictwem oraz szkolnictwem. Oko³o roku 1700 pod okiem Jana Catanazziego rozpoczêto budowê murowanego koœcio³a œw. Jakuba. Od roku 1722 cystersi rozpoczêli odbudowê zniszczonego koœcio³a i zabudowañ klasztornych. Œwi¹tynia zosta³a zakoñczona w 1756 r. za opata Józefa Micha³a Loka. Po rozbiorach Polski w 1835 r. dokonano kasaty klasztoru. Dobra klasztorne wysprzedano, a bibliotekê rozparcelowano pomiêdzy bibliotekami warszawskimi i berliñskimi. obra przemet Kaszczor wieleñ W latach do obrzañskiego klasztoru wracaj¹ zakonnicy. Tym razem s¹ to jezuici, których zadaniem jest g³osiæ misje w Wielkopolsce. Prze³o onym wspólnoty zostaje Karol Antoniewicz, gorliwy kap³an, s³ynny kaznodzieja i poeta. Umiera on w tragicznych okolicznoœciach w czasie pos³ugi wœród zara onych na cholerê. Po wyjeÿdzie jezuitów z Obry budynki klasztorne zostaj¹ przeznaczone na dom dla ksiê y emerytów. Radosnym czasem dla Obry jest przybycie w 1926 r. zakonników ze Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Docelowo w miejscu dawnego klasztoru cysterskiego ma powstaæ oblackie seminarium duchowne. Po II wojnie œwiatowej oblaci wznawiaj¹ pracê duszpastersk¹ i kszta³cenie w seminarium nowych kap³anów. Od zakoñczenia wojny do dnia dzisiejszego wyruszy³o st¹d na œwiat, by g³osiæ Chrystusa, oko³o 500 Misjonarzy Oblatów s¹ wszêdzie tam, gdzie cz³owiek szuka nadziei, jak¹ mo e przynieœæ tylko Chrystus, ³¹czy ich has³o Ubogim g³osiæ Ewangelie, pos³a³ mnie Pan.

3 Ziemia Przemecka Historia Ziemi Przemêckiej zwi¹zana jest z dzia³alnoœci¹ zakonu cystersów, dzia³alnoœci¹, która sprawi³a, e ziemie te zyska³y na znaczeniu. To dziêki zakonnikom w dawnych kronikach po raz pierwszy pojawiaj¹ siê zapisy dotycz¹ce Przemêtu i okolicy. Pierwsz¹ znan¹ dat¹, która pojawia siê w zapisanych dziejach tych ziem jest rok Na ten czas datowany jest dokument W³adys³awa Odonica - ksiêcia kaliskiego, nadaj¹cy cystersom z klasztoru w Pforta (w Turyngii) prawo za³o enia klasztoru w okolicy Przemêtu. Poza tym za³o yciele mieli otrzymaæ znaczne uposa enia na terenie okreœlonym w dokumencie mianem provintia Premontensi - kasztelania przemêcka. Przemêt by³ wiêc wówczas ju kasztelani¹ - jak d³ugo trudno stwierdziæ. W innym dokumencie - Ksiêdze brackiej klasztoru benedyktynów w Lubiniu z koñca XII wieku pojawia siê wzmianka o Przemêcie ju jako civita, a wiêc mieœcie. Byæ mo e wiêc ju wówczas gród Przemêcki mia³ prawa miejskie. Za datê pocz¹tku Przemêtu jako miasta przyjêto jednak rok Siedzib¹ zakonników na ziemi przemêckiej by³ najpierw dzisiejszy Kaszczor (nazwa miejscowoœci pochodzi od s³owa klasztor ) a nastêpnie Wieleñ, gdzie zakon sprowadzi³ siê na prze³omie XIII i XIV wieku. Ostatecznie g³ówn¹ siedzib¹ cystersów sta³ siê Przemêt. Tu cystersi przybyli w 1418 roku. Od tej daty obserwujemy wyraÿny rozwój Ziemi Przemêckiej. Zakonnicy podczas swojego gospodarowania na tym terenie wybudowali w miejscu swojej siedziby i miejscach dotychczasowych siedzib nowe, murowane œwi¹tynie szerz¹c wiarê, a tak e wiedzê i oœwiatê. Zakonnicy byli równie propagatorami nowoczesnych metod uprawy ziemi. W II po³owie XVI w. przemêckie opactwo cysterskie obok Przemêtu posiada³o tak e 16 innych wsi, m.in.: B³otnica, Kaszczor, Mochy, Starkowo i Wieleñ. Znaczenie przemêckiego klasztoru potwierdza m.in. fakt i w 1594 roku klasztor i koœció³ odwiedzi³ król Polski i Szwecji Zygmunt III. Tak dostojnego goœcia podejmowa³ ówczesny opat Ostrowski. Niestety liczne kleski ywio³owe, jakie nawiedza³y Przemet i okolice w ci¹gu kolejnych dziejów a tak e przesuniêcie g³ównego szlaku handlowego sprawi³y, e miasto straci³o na znaczeniu. Po II rozbiorze Polski Przemêt trafi³ do zaboru pruskiego i wkrótce w 1835 roku przemêcki klasztor ostatecznie zamkniêto. Ostatnimi zakonnikami w Przemêcie byli: Dionizy Stró yñski - przeor, Piotr Dykiert, Onufry Wróblewski, Aleksander Szo³drski, Dominik Wolski.

4 obra Cystersi zostali sprowadzeni do Obry w 1244 roku z klasztoru w êknie. Widoczne wspó³czeœnie œlady dzia³alnoœci cystersów w Obrze to przede wszystkim zabudowania klasztorne z Koœcio³em œw. Jakuba, opatówk¹, organistówk¹, pomnikiem œw. Jana Nepomucena, oraz drewnianym Koœcio³em œw. Walentego w centrum wsi. Najbardziej okaza³y koœció³ pw. œw. Jakuba to œwi¹tynia jednonawowa, pere³ka architektury póÿnobarokowej w Wielkopolsce. W œwi¹tyni nale y zwróciæ uwagê na z³ocone rokokowe stalle miejsce wspólnej modlitwy zakonników; stopnie, po których wchodzi siê do stalli, maj¹ kszta³t smoków symbolizuj¹cych szatana; o³tarz Matki Boskiej Tota pulchra (Ca³a Piêkna) w nawie po prawej stronie o³tarza g³ównego oraz o³tarz boczny poœwiêcony za³o ycielowi Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej - œw. Eugeniuszowi de Mazenod; o³tarz boczny Matki Boskiej Pocieszenia z licznymi wotami ofiarowanymi przez czcicieli, Uroku zabudowaniom pocysterskim dodaje przyklasztorny piêknie utrzymany park z grot¹ Matki Boskiej z Lourdes, w drugiej czêœci parku pomnik za³o yciela œ w. E u g e niusza de Mazenod. Warto zobaczyæ: - skarbiec z zabytkami sztuki sakralnej z okresu XV i XIX wieku. - Muzeum Misyjne ze zbiorami etnograficznymi - Koœció³ œw. Walentego - drewniana œwiatynia z XVIII wieku. Parafia pw. œw. Jakuba Aposto³a, ul. Szkolna 12, Obra, tel. 068 /

5 Kaszczor Cystersi zostali sprowadzeni do Kaszczoru w 1278 roku z klasztoru w Pforcie. Dziœ o historii Kaszczoru jako siedziby zakonu cystersów przypomina póÿnobarokowy koœció³ pw. œw. Wojciecha. Zbudowany zosta³o w latach z fundacji opata Jana Szo³drskiego. Budowla powsta³a na miejscu dawnego drewnianego koœcio³a - pierwotnej siedziby cystersów na Ziemi Przemêckiej. Wyposa enie œwi¹tyni ma charakter póÿno-barokowo-klasyczny. W o³tarzu g³ównym centralne miejsce zajmuje krucyfiks z XVII w., w zwieñczeniu figura œw. Wojciecha, a po bokach œw. Józefa i œw. Jana Chrzciciela. Odwiedzaj¹cy kosció³ zwracaj¹ szczególn¹ uwage tak e na zwieñczenie chóru w kszta³cie jaskó³czego gniazda. Na chórze znajduj¹ siê dwunastostopniowe XIX-wieczne organy. Koœció³ w Kaszczorze Warto zobaczyæ: - rokokowo-klasycystyczna monstrancja z koñca XVIII w., - figurê œw. Jana Nepomucena z 1745 r. na kamiennym cokole przed koœcio³em, - pasjê i rokokowy krzy o³tarzowy, Parafia pw. œw. Wojciecha, ul. Szkolna 12, Kaszczor, Przemêt, tel. 065 /

6 Warto zobaczyæ: - gotycka rzeÿba Matki Boskiej z Dzieci¹tkiem "Ucieczka Grzeszników" - tron opacki - XVIII-wieczny krucyfiks, uznawany za cudowny Parafia pw. œw. Jakuba Aposto³a, ul. Szkolna 12, Obra, tel: 068 /

7 Przemet Przemêt sta³ siê siedzib¹ zakonu cystersi w 1418 r. z klasztoru w Wieleniu. Pami¹tk¹ z czasów cystersów w Przemêcie jest przede wszystkim okaza³y barokowy koœció³ pw. œw. Jana Chrzciciela, wybudowany w latach W roku 1742 œwi¹-tynia ta zosta³a czêœciowo zniszczona przez po ar i ponownie odbudowana w latach W 1792 roku huragan zrzuci³ he³m po³udniowej wie y. Odbudowana ja dopiero w roku Œwi¹tynia ta od 1805 roku jest koœcio³em parafialnym. W 1835 roku w³adze pruskie przeprowadzi³y kasacje zakonu. W czasie II wojny œwiatowej - od 1941 roku w koœciele mieœci³ siê niemiecki magazyn. Odbudow¹ œwi¹tyni w latach kierowa³ ks. proboszcz Gracjan Siuda. Dziœ wchodz¹cych do wnêtrza koœcio³a uwagê przykuwa przede wszystkim przepiêknie odnowiony barokowy o³tarz g³ówny z 1755 r. oraz o³tarze boczne. Po po³udniowej stronie koœcio³a znajduj¹ siê fragmenty dawnych zabudowañ klasztornych, pochodz¹cych z XVII w., przebudowanych ok r. i w XIX w. Warto zobaczyæ: - XVII-wieczny o³tarz g³ówny z przepiêknym tabernakulum - tron papieski przepiekne stalle z czarnego dêbu - barokowe polichromie z konca XVII w. Parafia pw. œw. Jana Chrzciciela, ul. Cysterska 1, Przemêt, tel. 068 /

8 Cystersi Cystersi (³ac. Cistercenses, pe³na ³aciñska nazwa Ordo Cisterciensis, skrót Ocist.) - zakon katolicki, wywodz¹cy siê z benedyktynów i pos³uguj¹cy siê regu³¹ benedyktyñsk¹, za³o ony w 1098 r. przez Roberta z Molesme, pierwszego opata z Citeaux we Francji. Nazwa zakonu pochodzi od ³aciñskiej nazwy tego w³aœnie miejsca ( Cistertium). Cystersi nosz¹ bia³y habit z czarnym szkaplerzem przepasanym p³óciennym pasem, przez co s¹ nazywani bia³ymi mnichami. Od pocz¹tku zaistnienia zakonu, cystersi s³u ¹ Bogu i cz³owiekowi poprzez modlitwê i pracê Ora et Labora. Tam, gdzie pojawiali siê cystersi nastêpowa³ rozwój nauki, kultury, rzemios³a i rolnictwa. Pierwsze klasztory na ziemiach polskich powsta³y ok r. w okresie najbardziej dynamicznego rozwoju zakonu cysterskiego w Europie. W XII i XIII wieku zakon cystersów poprzez swoj¹ duchowoœæ i ró ne dzia³ania kulturowe wywar³ ogromny wp³yw na kszta³towanie siê oblicza kulturowego Europy. By³ jednym z wa- niejszych ³¹czników miêdzy Polsk¹ i Europ¹ Zachodni¹. Œredniowieczne klasztory na ziemiach polskich wywodz¹ siê z dwóch linii filiacyjnych: Clairvaux i Morimond z tego opactwa wywodzi³y siê opactwa mêskie po³o one na terenie powiatu wolsztyñskiego. Nazwa Morimond pochodzi od ³aciñskiego "mori mundo", oznaczaj¹ce "umrzeæ dla œwiata", poniewa wszyscy wstêpuj¹cy do cysterskich klasztorów w XII wieku wyrzekali siê œwiata. Poszczególne obiekty pocysterskie na terenie powiatu wolsztyñskiego s¹ czêœci¹ Wielkopolskiej Pêtli Szlaku Cysterskiego, stanowi¹c¹ integraln¹ czêœæ szlaku ogólnopolskiego, który jest ogniwem w ³añcuchu szlaku europejskiego. Szlak cysterski to europejski szlak turystyczny, wiod¹cy tak e przez polskie klasztory zakonu cystersów. Decyzje o utworzeniu szlaku podjê³a Rada Europy w 1990 roku - w 900. rocznicê urodzin œw. Bernarda z Clairvaux, mistyka i g³ównego duchowego twórcy zakonu. G³ównym celem programu jest ukazanie wspólnego, wielowiekowego dziedzictwa ³¹cz¹cego wszystkie kraje naszego kontynentu. Jedno z odga³êzieñ Szlaku biegnie od Portugalii przez Francjê - kolebkê zakonu Cysterskiego - Niemcy, a po Polskê. Wydawnictwo sfinansowane przez: Urz¹d Gminy Przemêt - Urz¹d Miejski w Wolsztynie - Starostwo Powiatu Wolsztyñskiego - Projekt, rysunki, sk³ad komputerowy: Maciej Ratajczak Opracowanie tekstu: Katarzyna Jêczmionka, Maciej Ratajczak Druk: Drukarnia HAF Leszno, Wydanie I (2007)