Historia kościoła i parafii p.w. Narodzenia NMP w Jazowsku

Transkrypt

1 Historia kościoła i parafii p.w. Narodzenia NMP w Jazowsku Utworzenie rzymskokatolickiej parafii w Jazowsku należy datować w przybliżeniu na drugą połowę XIII wieku. Zapewne w tym samym okresie wybudowano tam także pierwszy kościół. Według miejscowych legend, dla których brak jednak potwierdzenia w źródłach historycznych, fundatorką kościoła w Jazowsku była Święta Kinga żona polskiego władcy Bolesława Wstydliwego, zwana Czystą Panią Sądecczyzny. Obecnie historycy skłaniają się raczej ku tezie, iż powstanie kościoła i parafii w Jazowsku nastąpiło w wyniku fundacji rycerskiej. Pierwsze zachowane zapisy nt. parafii w Jazowsku pochodzą z 1310 r. (mowa w nich o miejscowym plebanie). O jazowskim kościele wspominał także słynny średniowieczny kronikarz Jan Długosz. W informacji zawartych w sporządzonym przez niego spisie Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wynika, że w latach 70. XV wieku w Jazowsku znajdował się drewniany kościół pod wezwaniem Narodzenia Świętej Maryii. Późniejsi kronikarze doprecyzowali, iż owa świątynia była usytuowana na wysokiej skale. Pierwszy kościół w Jazowsku nie zachował się do naszych czasów prawdopodobnie uległ zniszczeniu na skutek pożaru. Od początku istnienia parafii i erygowania jej pod wezwaniem Narodzenia Matki Bożej, Jazowsko stanowiło ważny ośrodek kultu maryjnego. Największym skarbem świątyni pozostaje do dziś obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z dzieciątkiem, pochodzący z końca XV wieku. Obraz słynął z łask, które ludzie mieli za jego sprawą otrzymywać. Z tego względu Jazowsko przez wieki stanowiło centrum pielgrzymkowe, do którego udawali się wierni z pobliskiego Podhala, a nawet z Węgier i Słowacji (ostatnia pielgrzymka ze Słowacji do Jazowska miała miejsce w 1938). Ów szczególny status kościoła w Jazowsku został oficjalnie potwierdzony przez władze kościelne, poprzez nadanie mu przywileju sanktuarium maryjnego (1954). W pierwszych wiekach swojego istnienia parafia Jazowsko należała do diecezji krakowskiej. Od 1581 r. w jej skład wchodził Gruszów. Na przełomie XVI i XVII wieku parafia podupadła, czego przejawem był fakt, iż w latach oraz stanowisko proboszcza pozostawało nie obsadzone. Przez pewien czas parafia znajdowała się także w rękach protestantów. Sytuacja unormowała się dopiero po objęciu funkcji proboszcza przez ks. Teodora Tekstorisa (1617). Z 1678 r. pochodzą pierwsze wzmianki o kościelnej dzwonnicy. Od 1680 r. istnieje archiwum parafialne, natomiast od 1700 r. prowadzone są w parafii księgi metrykalne. 1 / 5

2 Przełomowym momentem w dziejach parafii jazowskiej było objęcie probostwa przez k. Jana Owsińskiego (1696 r.). Ów pochodzący z Jazowska potomek włościańskiej rodziny zainicjował budowę nowego murowanego kościoła (w miejsce dawnej drewnianej świątyni) nie szczędząc na ten cel także swych prywatnych funduszy. W efekcie już w 1717 r. postawiono gmach świątyni. Po śmierci ks. Owsińskiego budowę kościoła dokończył jego bratanek, a zarazem nowy proboszcz ks. Stanisław Owsiński. Ostatecznie kościół w Jazowsku, jaki znamy w dniu dzisiejszym, został konsekrowany w dniu 24 sierpnia 1740 przez ks. Michała Kunickiego, biskupa sufragana krakowskiego. W międzyczasie do parafii w Jazowsku zostały przyłączone Łazy, Obidza i Gorzków (1728). Ważną datą w dziejach parafii był także rok 1785, kiedy została ona włączona w skład dekanatu łąckiego, należącego do utworzonej w tym samym roku diecezji tarnowskiej. Obecnie w kościele znajduje się szereg zabytków i elementów wyposażenia pochodzących z XVIII wieku i wcześniejszych. Obok wspomnianego późnogotyckiego obrazu Matki Boskiej Szkaplerznej można w tym kontekście wymienić m.in.: drewniany ołtarz z 1621 r., wykonany w stylu późnorenesansowym (nawa główna); drewniany ołtarz w kaplicy bocznej z ok r., wykonany w stylu późnorenesansowym; ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne z ok r., wykonane w stylu późnobarokowym; drewnianą ambonę w stylu rokokowym z ok r.; a także szereg obrazów i rzeźb pochodzących z XVII i XVIII wieku. Na zakończenie warto wspomnieć o parafialnym cmentarzu. Początkowo był on zlokalizowany bezpośrednio wokół kościoła. Współczesny cmentarz, umiejscowiony przy drodze wyjazdowej z Jazowska w kierunku Łącka, funkcjonuje jako miejsce pochówków dopiero od XIX wieku. Na cmentarzu znajduje się kilka zabytkowych nagrobków wykonanych przed 1914 r. W 1936 r. ukończono budowę cmentarnej kaplicy, ufundowanej w testamencie przez ks. proboszcza Macieja Maryniarczyka. Proboszczowie parafii w Jazowsku: Ks. Marcin z Jarosławia (wzmianka z 1529) Ks. Adam Knapik ( ?) 2 / 5

3 Ks. Teodor Tekstoris (od 1617 r.) Ks. Mikołaj Jantkowicz (od 1639 r.) Ks. Mikołaj Kurowski (od 1650 r.) Ks. Jan Fabrowicz (od 1662 r.) Ks. Aleksander Rojewski (od 1670 r.) Ks. Andrzej Muszalski: (od 1671 r.) Ks. Jan Owsiński ( ) Ks. Stanisław Owsiński ( ) Ks. Jerzy Dobrzański ( ) Ks. Jakub Nowak ( ) Ks. Jan Krokowski ( ) Ks. Wiktor Grabowiecki ( ) 3 / 5

4 Ks. Józef Kozielski ( ) Ks. Maciej (Mateusz) Kopczyński ( ) Ks. Jan Hilary Berdychowski ( ) Ks. Andrzej Kadłubek ( ) Ks. Maciej Maryniarczyk ( ) Ks. Julian Piskorz ( ) Ks. Józef Waleń ( ) Ks. Jan Nowiński ( ) Ks. Eugeniusz Reguła ( ) Ks. Stanisław Czernecki ( ) Ks. Mirosław Papier (od 2011 r.) 4 / 5

5 Opracowano na podstawie książki Grzegorza Olszewskiego Jazowsko. Dzieje wsi (Nowy Sącz, 2009) udostępnionej dzięki uprzejmości autora. 5 / 5