Zgłoszenie programu zdrowotnego zrealizowanego w powiecie polkowickim w latach do II edycji konkursu Zdrowy Samorząd

Transkrypt

1 Zgłoszenie programu zdrowotnego zrealizowanego w powiecie polkowickim w latach do II edycji konkursu Zdrowy Samorząd I. Nazwa programu zdrowotnego promującego zachowania prozdrowotne realizowanego w latach Zapobieganie chorobie nowotworowej płuc poprzez poprawę dostępności do specjalistycznych badań medycznych oraz wielopoziomową edukację zdrowotną w powiecie polkowickim Okres realizacji projektu: r r. II. Realizatorzy programu jednostki samorządu terytorialnego i podmioty współpracujące z JST Realizatorzy programu: Powiat Polkowicki jako beneficjent i realizator projektu pn. Zapobieganie chorobie nowotworowej płuc poprzez poprawę dostępności do specjalistycznych badań medycznych oraz wielopoziomową edukację zdrowotną w powiecie polkowickim - zleceniodawca, Gmina Polkowice jako zleceniobiorca realizator projektu, Polkowice Centrum Usług Zdrowotnych ZOZ S.A. - wykonawca projektu. Podmiotami współpracującymi z powiatem polkowickim były: Gminy i sołectwa powiatu polkowickiego, ośrodki zdrowia, ośrodki pomocy społecznej, szkoły ponadgimnazjalne, gimnazja i szkoły podstawowe, zakłady pracy, parafie, organizacje pozarządowe. Opiekę merytoryczną nad realizacją projektu objął dolnośląski konsultant ds. torakochirurgii prof. dr hab. med. Jerzy Kołodziej III. Krótki opis problemów zdrowotnych uzasadnienie epidemiologiczne podjętych działań Gospodarka powiatu polkowickiego związana jest z przemysłem wydobywczym KGHM Polska Miedź S.A. Struktura miejsc pracy w powiecie ma istotne znaczenie dla powstania czynników chorobotwórczych. Wysokie zatrudnienie w górnictwie miedziowym (10000 osób) wiąże się ze szczególnym narażeniem pracowników kopalń na choroby płuc. Uprzywilejowani możliwością wcześniejszego przejścia na emeryturę górnicy, w stosunkowo młodym wieku, przestają być objęci badaniami profilaktycznymi, z których korzystają inne grupy zawodowe do 65 r.ż. W wyniku badań ankietowych przeprowadzonych wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu powiatu polkowickiego w wieku od 12 do 18 lat stwierdzono, iż problem palenia dotyczy 30% badanej populacji, przy czym około 8% pali nałogowo. 60% palącej

2 młodzieży przebywa codziennie w otoczeniu osób palących, narażając się dodatkowo na bierne wdychanie dymu papierosowego. Natomiast wśród młodzieży niepalącej problem biernego palenia dotyka około 25% z nich ( członkowie ich rodzin palą w ich obecności w domu i samochodzie). Łącznie działaniami objęto osób w grupie wiekowej lat, z czego 460 osób z problemem wyraźnego uzależnienia od nikotyny wymaga objęcia specjalna pomocą terapeutyczną w walce z nałogiem palenia. Przeprowadzona przez Państwowy Zakład Higieny analiza umieralności w latach wskazuje, że powiat polkowicki charakteryzuje się podwyższonym wskaźnikiem umieralności ogółem, co oznacza, że poziom umieralności jest wyższy od średniopolskiego natężenia zgonów. Czynnikiem podwyższającym wskaźnik SMR są nowotwory złośliwe oskrzeli i płuc. Dokonana ocena potrzeb zdrowotnych potwierdziła konieczność działań zapobiegających chorobom płuc poprzez medyczne działania profilaktyczne oraz wielopoziomową edukację zdrowotną dedykowaną szczególnie młodzieży szkolnej, która aż w 40% potwierdza palenie papierosów a inicjacja związana z tym nałogiem określona jest na poziomie 11 r.ż. Potrzebę realizacji projektu podjęto na podstawie: dokonanej analizy danych dotyczących najwyższych wskaźników umieralności w latach w powiecie polkowickim, udostępnionych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, analizy danych statystycznych dostępnych w Bazie Danych Lokalnych GUS, dokonanej oceny potrzeb zdrowotnych lokalnej społeczności. Określono obszar problemowy, w zakresie którego wymagana jest interwencja oraz grupa docelowa, do której skierowane powinny zostać działania w ramach programu profilaktyki oraz promocji zdrowia, braku regularnych badań profilaktycznych w grupie górników emerytów po 45 r.ż, braku programów profilaktyczno edukacyjnych dotyczących powiązania palenia z zachorowalnością na raka płuc, długiego czas oczekiwania na konsultacje specjalistyczne w poradni pulmonologicznej. IV. Opis najważniejszych działań podjętych w ramach ww. programu w tym: Sposób promowania programu Promowanie programu odbywało się poprzez organizowanie konferencji naukowych, prowadzenie akcji informacyjno edukacyjnych w środkach masowego przekazu i przy okazji różnych wydarzeń społeczno kulturalnych. Powołane na potrzeby projektu Centrum Zdrowia Płuc rozpropagowywało materiały promujące projekt, w tym: ulotki, długopisy, torebki, bransoletki oraz notesy z treścią edukacyjną o niepaleniu oraz parasolki z napisem Chronię płuca nie palę. Ponadto zorganizowano

3 Powiatowy Piknik Zdrowia połączony z badaniami skryningowymi i koncertem, zamieszczano informacje prasowe, emitowane były audycje radiowe, programy telewizyjne, utworzono fanpage Centrum Zdrowia Płuc na facebooku oraz stronę internetową Prowadzono kampanię bilbordową, w przychodni PCUZ umieszczono elektroniczny wyświetlacz zegar dla niepalących, we wszystkich instytucjach współpracujących rozwieszane były plakaty i rozdawane ulotki promujące program. Określenie grupy docelowej i dobór kryteriów kwalifikowania do programu Ze względu na specyfikę obszaru problemowego zidentyfikowano grupę składającą się z dwóch grup docelowych: Grupa docelowa A adresaci profilaktyki pierwotnej to ludzie bardzo młodzi, w wieku dojrzewania tj. od 12do 19 lat, w tym : uczniowie ostatniej (szóstej) klasy szkół podstawowych w gminach powiatu polkowickiego, uczniowie gimnazjów na terenie powiatu polkowickiego, uczniowie szkół ponadgimnazjalnych na terenie powiatu polkowickiego. Liczba osób w wyżej określonej grupie wiekowej wyniosła Grupa docelowa B - adresaci profilaktyki wtórnej: osoby w wieku 50+ ( mężczyźni, kobiety) będące aktywnymi palaczami, osoby w wieku 50+( mężczyźni, kobiety) obecnie niepalące, ale z doświadczeniem tzw.20 paczkolat (wskaźnik 20 paczkolat = przed rzuceniem nałogu wypalana co najmniej 1 paczka dziennie przez 20 lat), kobiety w grupie wiekowej lata będące biernymi palaczami, mężczyźni w grupie wiekowej lat będący biernymi palaczami, Grupa adresatów profilaktyki wtórnej w powiecie polkowickim liczyła osób. Przebieg realizacji programu Biorąc pod uwagę założony cel projektu, charakterystykę grupy docelowej jak również zdefiniowanych interesariuszy, dokonano wyboru odpowiednich działań. Działania te w ramach projektu podzielone zostały na dwa bloki: - blok działań medycznych, - blok działań informacyjno edukacyjnych. 1. Działania medyczne, w ramach profilaktyki nowotworu płuc W siedzibie PCUZ S.A. utworzono Centrum Zdrowia Płuc, które stanowiło główne miejsce podejmowania decyzji, zarówno leczniczych, jak i profilaktycznych wobec uczestników projektu.

4 Działania medyczne prowadzone były w czterech etapach: I ETAP pierwsza porada skryningowa - zlecenie badań diagnostycznych: CEA marker nowotworowy, RTG klatki piersiowej, morfologia krwi obwodowej z rozmazem, gazometria; Porady skryningowe były również udzielane w mobilnych punktach medycznych, które dotarły do wszystkich miejscowości powiatu polkowickiego. II ETAP konsultacje medyczne - analiza wyników badań z etapu I, - konsultacje lekarzy specjalistów z osobami z nieprawidłowymi wynikami etapu I, kwalifikacja do następnego etapu; III ETAP - diagnostyka pogłębiona - niskodawkowa tomografia komputerowa, - bronchoskopia, - pomiar poziomu selenu we krwi, - powtórzenia w razie potrzeby badań z etapu I, - analiza wyników badań, - konsultacje lekarzy specjalistów, - kwalifikacja pacjentów do następnego etapu; IV ETAP diagnoza Kwalifikacja pacjenta przez lekarza specjalistę do jednej z trzech grup: zdrowy zakończenie udziału w części medycznej, chory skierowanie do leczenia w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, obserwacja możliwość wykonania w zaleconym terminie powtórnych badań z etapu I i/lub III. Objęcie pacjenta z grupy chory terapią psychologiczną dostosowaną do jego indywidualnych potrzeb. 2. Działania profilaktyczne i informacyjno edukacyjne Prowadzone były wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu powiatu polkowickiego (Akcja Profilaktyka przy okazji, Akcja profilaktyki w szkole Niepalenie jest w modzie, Akcja-informacja u wszystkich interesariuszy oraz przedstawicieli sołectw i kościoła). Efektem prowadzonych działań było przekonanie uczestników programu do systematycznych badań,

5 poprawy świadomości w zakresie przyczyn raka płuc i sposobów walki z rakiem, przeciwdziałanie nałogowi palenia. 3. Działania informacyjno-edukacyjne w ramach promocji zdrowia Prowadzone były w środkach masowego przekazu i przy okazji różnych wydarzeń społeczno kulturalnych (Akcja Razem rzucamy palenie, wykłady edukatorów podczas profilaktycznych wyjazdów skryningowych, akcja Rodzinny piknik ochrony zdrowia z koncertem dla młodzieży, akcja konkursowa z nagrodami dla dzieci w szkole Ja nie palę - nie pal przy mnie, Lubię to na facebooku, kampania plakatowo-bilboardowa, kampania ulotkowa, Niebiesko-czarne parasolki, audycje radiowe, programy telewizyjne, artykuły prasowe, akcja sms). V. Źródła finansowania programu i wielkość wykorzystanych środków Fundusz: Program został sfinansowany w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata oraz ze środków z budżetu państwa, w ramach Programu PL 13 Ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu. Wartość projektu: zł, z czego kwota zł pochodzi z Norweskiego Mechanizmu Finansowego VI. Efektywność programu zdrowotnego Zasady monitorowania programu Działania medyczne w zakresie profilaktyki weryfikowano na podstawie książeczek uczestnika programu, ewidencji usług prowadzonej w utworzonym Centrum Zdrowia Płuc. Działania informacyjno edukacyjne promocji zdrowia weryfikowano na podstawie podpisanych list uczestników, liczby like ów na facebooku, liczby naklejek rozdanych uczestnikom akcji. Działania profilaktyczne i informacyjno edukacyjne weryfikowano na podstawie podpisanych list uczestników. Frekwencja Liczba osób uczestniczących w programach promocji zdrowia łącznie z uczestnikami akcji promujących zdrowie wynosi Liczba osób uczestniczących w programach profilaktyki chorób łącznie z osobami poddanymi badaniom wynosi Ocena efektów zdrowotnych podjętych działań.

6 Ocena efektów zdrowotnych działań dokonana została na podstawie zgromadzonej dokumentacji medycznej z której wynika, iż badaniom przesiewowym poddało się 5050 mieszkańców powiatu polkowickiego. W wyniku przeprowadzonych badań szczegółowych i konsultacji specjalistycznych wykryto 65 nowotworów, w tym zdiagnozowano 60 guzów w obrębie płuca, wykryto 467 schorzeń kardiologicznych, 472 przypadki przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, 25 przypadków przepukliny (2 brzuszne, 23 rozworu przełykowego), 5 torbieli wątroby, 4 torbiele nerek, 1 tętniak aorty brzusznej, 5 anomalii anatomicznej, 2 powiększone tarczyce oraz 565 przypadków współistniejących. Z przeprowadzonej ewaluacji działań projektu wynika, iż wszystkie zaplanowane działania projektu zostały zrealizowane. Dodatkowo w ramach upowszechniania wyników od 1 maja 2016 roku kontynuowana jest opieka nad pacjentami w ramach utworzonego w projekcie Centrum Zdrowia Płuc, którego działalność finansowana jest ze środków własnych Powiatu Polkowickiego i Gminy Polkowice. Po zakończeniu programu z opieki Centrum Zdrowia Płuc ogółem skorzystało: w 2016 roku 556 osób, 2017 roku 775 osób, 2018 roku- 879 osób.