Odszkodowanie za niezgodne z prawem wykonywanie władzy. Poradnik

Transkrypt

1 Odszkodowanie za niezgodne z prawem wykonywanie władzy Poradnik

2

3 Odszkodowanie za niezgodne z prawem wykonywanie władzy Poradnik Michał Jabłoński Krzysztof Koźmiński

4 Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z funduszy EOG.

5 Spis treści 1. Należy mi się odszkodowanie! 7 2. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa, czyli kilka słów wstępu 11 A. Odszkodowanie za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej, czyli o co tak naprawdę chodzi 13 B. Sprawca szkody, czyli kim jest państwo 16 C. Poszkodowany, czyli kto jest uprawniony do odszkodowania 18 D. Władza też się myli, czyli w jakiej sytuacji należy się odszkodowanie 20 E. Zachowanie organu, czyli działanie i zaniechanie 22 F. Odszkodowanie, czyli co mogę uzyskać 23 G. Podstawa prawna, czyli jakie przepisy przewidują prawo do odszkodowania Jak to się robi? Procedura dochodzenia odszkodowań krok po kroku, czyli jak przygotować się do walki o odszkodowanie 31 A. Szkoda i jej wysokość, czyli jaką stratę poniosłem, czy szkoda obejmuje też utracone korzyści, czy mogę ubiegać się również o zadośćuczynienie za krzywdę (potocznie: straty moralne) 33 B. Związek przyczynowy, czyli od błędu państwa do szkody 36 C. Ciężar dowodu, czyli co muszę wykazać 39 D. Prejudykat, czyli pierwszy schodek 40 E. Pomoc specjalisty, czyli profesjonalny pełnomocnik w postępowaniu. Czy mam prawo do pełnomocnika z urzędu? 43 F. Trudności i wysiłek, czyli koszty i długotrwałość postępowań 45

6 4. Proces odszkodowawczy w praktyce. Co jeszcze powinienem wiedzieć i jak się przygotować kilka porad praktycznych 47 A. Zlecenie przygotowania pozwu o odszkodowanie kosztuje. Czy mogę złożyć pozew sam, a pełnomocnika zatrudnić w razie potrzeby? 49 B. Jak przygotować się do pierwszej rozmowy z pełnomocnikiem? Jakie dokumenty przygotować? 53 C. Kiedy wnieść pozew? Czy moje roszczenie może się przedawnić? 55 D. Czy mogę zawrzeć ze Skarbem Państwa ugodę? Czy jest szansa na polubowne załatwienie sporu bez uciekania się do sądu? 56 E. Chcę się ubiegać o odszkodowanie, bo nie mogę darować urzędnikowi, który naruszył prawo. Czy w ten sposób doprowadzę do tego, że odpowie za swój błąd? 58 F. Wniosłem już pozew, ale przegrałem proces. Czy to oznacza, że nie mam już żadnych szans na odszkodowanie? 60 G. Jestem zagranicznym przedsiębiorcą, niezgodne z prawem działania urzędników zniweczyły moją inwestycję w Polsce. Czy muszę dochodzić odszkodowania przed polskim sądem? 61 H. Słyszałem, że istnieje możliwość grupowego pozwania Skarbu Państwa. Czy mogę razem z osobami znajdującymi się w podobnej sytuacji wnieść pozew zbiorowy? 63 I. Czy mam szansę wygrać z prawnikami reprezentującymi państwo? 65 J. Jaką mam gwarancję, że wygram sprawę? Czy nie poniosę niepotrzebnie kosztów procesu i pełnomocnika? 66 K. Nie mam pieniędzy nie tylko na prawnika, ale nawet na opłatę od pozwu, a wiem że odszkodowanie mi się należy. Co mam zrobić? 67 L. Czy mogę się powołać na wyroki w podobnych sprawach? 69

7 1.

8 Należy mi się odszkodowanie!

9 Od ponad dwudziestu lat wiele się mówi o praworządności, państwie prawa, standardach kultury urzędniczej oraz przestrzeganiu zasad legalności i legalizmu. Tymczasem coraz więcej osób dotkniętych niezgodnym z prawem działaniem urzędników, sędziów czy nawet ustawodawcy zaczyna zastanawiać się, czy szkoda im wyrządzona nie powinna zostać naprawiona. Są także osoby, które nie tylko się nad tym zastanawiają, ale i idą krok dalej pozywają państwo. Dzięki mediom coraz częściej słyszymy o wielomilionowych kwotach dochodzonych przez obywateli, przedsiębiorców od Skarbu Państwa. To nowa jakość, nowe doświadczenie w historii Polski świadome swych praw jednostki biorą sprawy w swoje ręce i inicjują procesy, w których mają znaleźć potwierdzenie błędy funkcjonariuszy publicznych, a w rezultacie zostać wypłacona rekompensata. O dochodzeniu odszkodowania za niezgodne z prawem działanie państwa należy pamiętać i zawsze brać je pod uwagę w przypadku, gdy uważamy, że państwo zadziałało względem nas nielegalnie. Odradzamy jednak hurraoptymizm w naszym systemie prawnym uzyskanie takiego odszkodowania nie jest łatwe. Dowiadujemy się o wysuwanych roszczeniach, natomiast rzadko albo wcale nie słyszymy o zasądzonych odszkodowaniach Niniejszy poradnik ma za zadanie odpowiedzieć na następujące pytania: Co należy rozumieć pod pojęciem odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej? Kiedy można zacząć myśleć o dochodzeniu odszkodowania za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej? W jaki sposób dochodzić odszkodowania? Jak przygotować roszczenie? 9

10 Czy korzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika? Jakie są największe przeszkody w dochodzeniu odszkodowania? Czy w starciu z państwem, które wyrządziło mi szkodę, mam jakiekolwiek szanse? 10