Cena: 26,00 zł (w tym 8% VAT)

Transkrypt

1 Cena: 26,00 zł (w tym 8% VAT)

2 (...) Zwykle pacjent lubi być klientem. Wymaga, by się o niego troszczono, chce czuć się jak najlepiej. Jest postęp w medycynie? Świetnie, bo to jest dobre dla pacjenta. Nowe ośrodki medyczne? Idealnie, pacjent lubi przebywać w miejscach przygotowanych w oparciu o najlepsze światowe standardy. Wybór lekarza w nieograniczony sposób? Lepiej być nie może! Przebierać, wybierać, wybrzydzać, przenosić kartoteki nareszcie! W końcu zasłużona wolność w narzekaniu. Po polsku, z rozmachem, na wszystko po kolei! Na szczęście cuda się jednak zdarzają. Przymknij oczy, posłuchaj: Do gabinetu wchodzi chory Polak. Uśmiecha się lekko, mówi: dzień dobry. Lekarz wstaje zza biurka, wita się i zachęca uprzejmym gestem do zajęcia miejsca. Na pytanie: jak się pan czuje? pacjent odpowiada: w sumie nieźle, dziękuję. Następnie konkretnie opowiada o swoich dolegliwościach, skupia się na istotnych czynnikach, wyraźnie oddziela to, co odczuwa, od tego, co przeczytał w Internecie. Nie stawia sam sobie diagnozy, nie zarzuca lekarza potokiem słów o dolegliwościach swojej żony, dwójki dzieci i córki sąsiada. Nie narzeka na NFZ, tylko cieszy się z kolejnego programu bezpłatnej profilaktyki. Wykupi preparaty, które lekarz zaordynował i o których uczciwie z nim porozmawiał. Będzie je zażywał według ścisłych wskazań. Zastosuje się do wszystkich zaleceń, nie tylko dzisiaj. Wizyta dobiega końca; pacjent dziękuje za bezpłatną wizytę. Wymienia kilka zwrotów grzecznościowych, życząc swojemu rodzinnemu lekarzowi miłego weekendu. Wychodzi, podniesiony na duchu przez człowieka, za którym stoją: wiedza, doświadczenie i dobra relacja z pacjentami. Cieszy się, że jego doktor będzie odpoczywał. Nie zazdrości mu, nie oskarża, że za jego pieniądze wynajął apartament we Włoszech na znów za krótkie wakacje, nie podważa kompetencji, nie straszy swoim prawnikiem i zemstą na znanym portalu. Edytorial Pragnę, by relacje w medycynie nabrały koloru, promieniały normalnością. Tego i Państwu życzę z całego serca. 747

3 MEDYCYNA OKIEM PRAKTYKA LECZENIE STOMATOLOGICZNE W ZNIECZULENIU OGÓLNYM OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I DZIECI SPECJALNEJ TROSKI Wprowadzenie Dzieci specjalnej troski i osoby niepełnosprawne stanowią w gabinecie stomatologicznym wyjątkową grupę pacjentów, wymagającą zawsze specjalnego traktowania i bardziej indywidualnego podejścia niż w przypadku pacjentów zdrowych. Przede wszystkim oczekują od lekarza dentysty i całego personelu empatii oraz poświęcenia wystarczającej ilości czasu, aby opowiedzieć o swoich problemach dotyczących nie tylko choroby podstawowej, ale również wcześniejszych doświadczeń związanych z leczeniem stomatologicznym. Najczęściej tym doświadczeniem jest długotrwałe poszukiwanie właściwego gabinetu, w którym lekarz podejmuje się leczenia pacjenta niepełnosprawnego. Odmowa leczenia przez stomatologa dotyczy głównie małych pacjentów, niewspółpracujących na fotelu ze względu na zaburzenia intelektualne (autyzm, ADHD, zespoły wad genetycznych, schorzenia neurologiczne). Spowodowana jest nie tylko obiektywnymi trudnościami we współpracy z pacjentem upośledzonym, ale niejednokrotnie brakiem wystarczającej wiedzy na temat zasad postępowania z tymi chorymi oraz wynika z nieznajomości specyfiki problemów psychicznych. Ponadto, dzieci niepełnosprawne wymagają więcej czasu i uwagi podczas wykonywania zabiegów, często ostateczny efekt leczenia uzyskiwany jest na kolejnych wizytach (leczenie wieloetapowe), stąd też leczenie tej grupy pacjentów staje się po prostu,,nieekonomiczne dla lekarza. W takich wypadkach lekarz dentysta zobowiązany jest do poinformowania opiekunów pacjenta o placówkach, które mogą kontynuować leczenie niedopuszczalne jest pozostawianie pacjenta samego z tym problemem. Obowiązek zwrócenia uwagi rodzicom dzieci chorych na konieczność planowego leczenia stomatologicznego leży również po stronie lekarza pierwszego kontaktu, pediatry, neurologa czy innego specjalisty zajmującego się pacjentem. U dzieci z przewlekłymi chorobami układowymi niezwykle ważne jest usuwanie ognisk zakażenia z organizmu. Najczęstszym umiejscowieniem pierwotnych ognisk zakażenia jest jama ustna. Ogniskami zębopochodnymi są zęby z miazgą w stanie zapalnym, martwą i zgorzelinową, z zapaleniem tkanek okołowierzchołkowych i zapalnie zmienionym przyzębiem. Problem ten dotyczy zwłaszcza pacjentów leczonych kardiologicznie, ze względu na ryzyko infekcyjnego zapalenia wsierdzia, z pierwotnymi i wtórnymi niedoborami odporności, poddanych terapii przeciwnowotworowej oraz przed planowanymi rozległymi zabiegami chirurgicznymi. Niestety, nie ma wystarczającej współpracy pomiędzy pediatrami a lekarzami dentystami, głównie z powodu bagatelizowania problemów stomatologicznych wobec innych, bardziej widocznych zaburzeń u osób niepełnosprawnych. Zdarzają się również sytuacje, kiedy to rodzice niepełnosprawnych dzieci unikają stomatologa, chroniąc je w ten sposób przed dodatkowym bólem. Z powodu tak opatrznie rozumianej troski, pacjent trafia do gabinetu w stanie poważnych zaniedbań, których usunięcie wymaga długotrwałego, wieloetapowego leczenia. Analizując przyczyny takiego stanu rzeczy, moglibyśmy roboczo nazwać to zmęczeniem materiału. Rodzice walczący o zagwarantowanie podstawowych potrzeb, borykający się z ograniczeniami we współpracy z różnymi podmiotami przestrzeni medycznej i niemedycznej przestają uważać opiekę stomatologiczną za ważną. W innym wypadku, nawet jeśli jest to dla rodziców priorytetem, mogą doświadczyć niemocy i bezradności, dowiadując się o liście oczekujących, o różnych zagrożeniach związanych z leczeniem, czy wreszcie o konieczności pokonania wielu kilometrów i pięter, by zafot. archiwum Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia 806

4 pewnić dziecku właściwą opiekę i leczenie. Ogromną szansą dla pacjentów niepełnosprawnych jest leczenie w znieczuleniu ogólnym. Na rynku usług stomatologicznych pojawiło się wiele placówek oferujących takie zabiegi. Większość to gabinety działające na zasadach komercyjnych. Należy jednak pamiętać, że status ekonomiczny rodziny dziecka niepełnosprawnego zwykle nie umożliwia korzystania z leczenia w gabinetach prywatnych. Rodziny tych dzieci są obciążone dodatkowymi wydatkami związanymi z chorobą dziecka. Co więcej, najczęściej matka rezygnuje z pracy zawodowej, aby pełnić opiekę nad chorym dzieckiem, co znacznie uszczupla budżet domowy. Dla większości tych pacjentów do dyspozycji pozostają więc poradnie mające podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na świadczenia dla osób niepełnosprawnych realizowane w znieczuleniu ogólnym. Przygotowanie pacjenta do zabiegu i przeprowadzenie zabiegu z uwzględnieniem komunikacji z pacjentem niepełnosprawnym i jego opiekunem Kompleksowe zabiegi stomatologiczne w znieczuleniu ogólnym, prowadzone w trybie ambulatoryjnym (jednodniowym), pozwalają na uniknięcie stresu spowodowanego pobytem w szpitalu i oderwaniem pacjenta od znanego, bezpiecznego środowiska domu lub ośrodka opiekuńczego. Kwalifikacja dziecka specjalnej troski do sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym to przede wszystkim rozmowa z rodzicami pacjenta. Zwykle obawiają się oni znieczulenia ogólnego u swoich dzieci, dlatego też dokładne wyjaśnianie każdego etapu zabiegu jest bardzo ważne, aby nabrali przekonania do skuteczności tej metody. Należy poinformować rodziców, jak będzie wyglądała premedykacja przed zabiegiem, pokazać salę operacyjną oraz pozabiegową, gdzie będzie przebywał pacjent po wybudzeniu się z narkozy. Zwykle mali pacjenci mają już za sobą wiele przykrych operacji i zabiegów z powodu leczenia choroby podstawowej, dlatego standardem jest możliwość towarzyszenia opiekunów dziecku do momentu zaśnięcia przed zabiegiem i tuż po wybudzeniu. Minimalizuje to stres pacjenta i uspokaja rodziców. Ponadto, istnieje możliwość 807

5 MEDYCYNA OKIEM PRAKTYKA stałego kontaktu telefonicznego z lekarzem w przypadku dodatkowych pytań lub wątpliwości (przed lub po zabiegu). Przygotowanie do zabiegu obejmuje również wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych: morfologii krwi, układu krzepnięcia, określenie poziomu elektrolitów sodu i potasu, oznaczenie grupy krwi, analizę moczu; w uzasadnionych przypadkach RTG klatki piersiowej. W przypadku poważnych schorzeń ogólnych wymagana jest opinia lekarza specjalisty, zajmującego się pacjentem na stałe. W dniu zabiegu pacjent zgłasza się na czczo (minimum 6 godzin) i jest konsultowany przez lekarza anestezjologa. Specyfika niektórych schorzeń powoduje dodatkowe trudności w znieczulaniu pacjentów upośledzonych (np. zespół Downa to trudne drogi oddechowe, duży język, refluks, wady wrodzone serca). W przypadku pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym należy brać pod uwagę występujące wady budowy mikrosomię, małe rezerwy oddechowe oraz często towarzyszące zaburzenia padaczkowe. Ryzyko zabiegów zwiększa również specyfika stomatologii zabiegi przeprowadzane są w obrębie jamy ustnej, czyli górnych dróg oddechowych. Aspiracja krwi, setonów, gazików lub materiałów stomatologicznych do dolnych dróg oddechowych (krtani, tchawicy, oskrzeli) u pacjenta znieczulonego pozbawionego odruchów obronnych może spowodować niedrożność dróg oddechowych, niedotlenienie i zgon. Aby uniknąć tych powikłań, konieczne jest zastosowanie w czasie wszystkich zabiegów intubacji dotchawiczej. Specyfika leczenia kompleksowego, jednoczasowego w znieczuleniu ogólnym osób niepełnosprawnych W czasie zabiegu sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym wykonywane jest leczenie zachowawcze zębów z próchnicą, leczenie endodontyczne (najczęściej zębów jednokanałowych z radiologiczną diagnostyką śródzabiegową), zabiegi profilaktyczne, jak usuwanie złogów nazębnych, lakowanie i lakierowanie, a także szereg zabiegów z chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej. Wykonywane są także ekstrakcje zębów mlecznych oraz zębów stałych zniszczonych procesem próchnicowym. Przeprowadzane są ekstrakcje zębów częściowo oraz całkowicie zatrzymanych, wyłuszczanie torbieli zębopochodnych zapalnych oraz rozwojowych, czy też zamykanie połączeń ustno-zatokowych po ekstrakcjach. W większości przypadków kontakt z pacjentem jest utrudniony, z tego względu wszystkie rany pozabiegowe zaopatrywane są w sposób chirurgiczny. Do szycia wykorzystywane są nici resorbowalne, gdyż zazwyczaj ze względu na brak współpracy z pacjentem nie byłoby możliwe usunięcie szwów w trybie ambulatoryjnym. Zabiegi muszą być wykonane tak, aby uniknąć wczesnego lub późniejszego krwawienia. Istotna jest jak największa atraumatyczność wykonywanych czynności, która istotnie zmniejsza pooperacyjne dolegliwości pacjenta. W leczeniu stomatologicznym w znieczuleniu ogólnym niezmiernie ważne jest doświadczenie 808

6 MEDYCYNA OKIEM PRAKTYKA operatora, ze względu na m.in. na brak możliwości wykonania zabiegu wieloetapowego lub niemożliwość konsultacji z innym specjalistą. Istotną trudnością jest brak możliwości wykonania u dużej grupy pacjentów przedzabiegowego zdjęcia pantomograficznego, które pozwoliłoby na wstępną ocenę stanu uzębienia bądź wykazało obecność ewentualnych zmian patologicznych w obrębie kości szczęki i żuchwy oraz zatok obocznych nosa. Chirurg wykonujący zabieg powinien mieć umiejętności usunięcia torbieli zębopochodnych, wykonania sanacji zatoki szczękowej, albo pobrania wycinków do badania histopatologicznego. Istotna jest radykalność wykonywanych zabiegów, gdyż jednym z priorytetów jest uniknięcie wykonywania u tego samego pacjenta kolejnego zabiegu w znieczuleniu ogólnym. Należy podkreślić, iż poza umiejętnościami oraz doświadczeniem operatora, niezbędne jest odpowiednie instrumentarium chirurgiczne. Placówka, wykonująca zabiegi w znieczuleniu ogólnym, musi być zaopatrzona w narzędzia chirurgiczne, które umożliwią wykonanie nawet tak rzadkich zabiegów, jak sanacja zatoki szczękowej, czy też zaopatrzenie złamania kości szczęki lub żuchwy. Konieczne jest również umiejętne przekazanie opiekunom pacjenta odpowiednich zaleceń pozabiegowych dostosowanych do stanu zdrowia fizycznego i umysłowego pacjenta. W niektórych przypadkach pacjenci nie są w stanie wypluwać środków antyseptycznych do płukania jamy ustnej, bądź też występuje konieczność podawania antybiotykoterapii parenteralnie ze względu na wrodzone zaburzenia układu pokarmowego. Ponadto, należy mieć na uwadze, że przedwczesne ekstrakcje zębów mlecznych skutkują możliwością braku właściwego zaopatrzenia ortodontycznego. Analogiczna sytuacja ma miejsce przy usuwaniu zębów stałych i odbudowie protetycznej. Ze względu na specyfikę zabiegów w znieczuleniu ogólnym, zęby wielokanałowe, które u pacjentów zdrowych poddane by zostały leczeniu endodontycznemu, w większości wypadków zostają usunięte. Zęby leczone mniej radykalnie mogłyby być powodem późniejszych powikłań, co wymagałoby powtórzenia zabiegu. Dużym komfortem dla rodziców i opiekunów jest świadomość, że przez długi czas nie muszą martwić się o leczenie stomatologiczne i umawiać się na kolejne wizyty. Z tego względu zabiegi w znieczuleniu ogólnym są zdecydowanie wskazane. Refundacja zabiegów kompleksowego leczenia stomatologicznego w znieczuleniu ogólnym przysługuje pacjentom do 16 roku życia na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności (bez określenia stopnia upośledzenia). Natomiast u osób powyżej 809

7 MEDYCYNA OKIEM PRAKTYKA 16 roku życia wymagane jest orzeczenie stwierdzające stopień umiarkowany lub głęboki niepełnosprawności. Leczenie w znieczuleniu ogólnym osób ze stwierdzonym upośledzeniem w stopniu lekkim nie podlega refundacji przez NFZ. Na podstawie w/w dokumentów pacjenci mają również prawo do wypełnień światłoutwardzalnych bez dodatkowych opłat w każdym leczonym zębie (dla porównania dzieci zdrowe do 18 roku życia mają refundowane tego typu wypełnienia tylko w obrębie zębów przednich, natomiast zdrowe osoby dorosłe w ogóle nie podlegają refundacji kompozytów światłoutwardzalnych). Grupa pacjentów niepełnosprawnych zdaje się więc być najbardziej uprzywilejowaną jeśli chodzi o bezpłatne procedury oferowane przez NFZ (narkoza do leczenia, bezpłatne kompozyty), a mimo to najbardziej zaniedbaną. Powodem może być bardzo duży koszt zorganizowania sali zabiegowej z zapleczem anestezjologicznym oraz duże ryzyko samego zabiegu u niepełnosprawnego pacjenta, stąd dostępność tego typu leczenia jest nadal niewystarczająca. Bardzo ważna jest także edukacja i informowanie pacjentów o możliwościach leczenia ich niepełnosprawnych dzieci. Podnoszenie tej świadomości leży po stronie lekarzy stomatologów, lekarzy pediatrów oraz nauczycieli i wychowawców w ośrodkach szkolno-wychowawczych, do których pacjenci uczęszczają. Okres pozabiegowy i kontakt z pacjentem w późniejszym czasie W okresie pooperacyjnym pacjent musi pozostawać pod opieką zespołu anestezjologicznego do czasu powrotu odruchów obronnych, czyli wybudzenia z narkozy. W okresie tym nadal występuje ryzyko niedrożności dróg oddechowych oraz zaburzeń oddychania i krążenia. Po wybudzeniu mogą wystąpić nudności lub wymioty, ból gardła i oczywiście ból okolicy operowanej. Po odzyskaniu wydolności krążeniowo-oddechowej, w pełni przytomny pacjent może opuścić salę pooperacyjną, zawsze pod opieką osoby dorosłej. Po zabiegu pacjent otrzymuje kartę informacyjną z dokładnym opisem przeprowadzonego leczenia. Zwykle zapraszamy pacjenta na wizyty kontrolne co 3 miesiące w tym czasie przysługują mu zabiegi profilaktyczne refundowane przez NFZ. Wykonywane są w czasie rutynowej wizyty w gabinecie (bez znieczulenia ogólnego) jest to również okazja do sprawdzenia stanu uzębienia, przyzębia oraz udzielenia ewentualnych wskazówek dotyczących higieny jamy ustnej. Te wizyty są mniej stresujące dla dzieci i nie wiążą się z nieprzyjemnymi doznaniami bólowymi. Zawsze pamiętamy o nagrodach dla dzielnych pacjentów. Systematyczne wizyty kontrolne i dbanie o higienę jamy ustnej daje efekty. Motywują rodziców dzieci po sanacji jamy ustnej do troski o zęby swoich pociech, aby utrzymać efekty leczenia jak najdłużej. Dla rodziców świadomość, że ich dziecko nie ma próchnicy, sprawia, że mogą skupić się na dalszych etapach żmudnego i trudnego procesu leczenia innych schorzeń. O. dr Filip Leszek Buczyński Założyciel i Prezes Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia w Lublinie. Wykładowca Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie i Wrocławiu. Przewodniczący Rady Ogólnopolskiego Forum Pediatrycznej Opieki Paliatywnej. Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego. dr n. med. Małgorzata Borowska kierownik Poradni Stomatologicznej w Domu Małego Księcia w Lublinie. Specjalista stomatologii ogólnej i dziecięcej. dr n. med. Wojciech Skorzyński kierownik zespołu anestezjologicznego Poradni Stomatologicznej. Specjalista anestezjologii i intensywnej terapii. Lubelskie Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia obejmuje opieką medyczną najciężej chore dzieci z terenu województwa lubelskiego. W hospicjum działa Poradnia Stomatologiczna, która obejmuje kompleksową opieką stomatologiczną dzieci specjalnej troski i osoby niepełnosprawne w każdym wieku. Hospicjum podejmuje także działania edukacyjne skierowane do lekarzy stomatologów oraz akcje interwencyjne na rzecz jednostek pomocowych dla osób niepełnosprawnych. 810

8 WIEDZA TO NAJLEPSZY PREZENT 148 stron wiedzy buduje Twoje kompetencje Zamówienie prenumeraty z kosztami wysyłki prenumerata roczna (6 numerów) 192 zł, z 15% rabatem 163 zł prenumerata dwuletnia (12 numerów) 384 zł, z 15% rabatem 326 zł Zamawiam prenumeratę od numeru:... Wydanie Specjalne PRAWO DLA MEDYCYNY 119 zł, dla prenumeratorów 99 zł Dane do wysyłki Imię i Nazwisko Nazwa Firmy Ulica i numer. Kod pocztowy... Miejscowość... Telefon Dane do faktury VAT Pełna nazwa Firmy. Ulica i numer Kod pocztowy... Miejscowość... Numer NIP Nr konta: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez SIC! Szumska Magdalena z siedzibą w Tarnowie Podgórnym, ul. Poznańska 44, właściciela marki Medical Maestro,zgodnie z Ustawą z dnia r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101 poz. 926 j.t.). Upoważniam Wydawcę do wystawienia faktury VAT z 7-dniowym terminem płatności. Zamówienie prenumeraty będzie realizowane w sposób ciągły. Po upływie okresu prenumeraty, zostanie ona automatycznie przedłużona, chyba że zamawiający postanowi inaczej i najpóźniej 30 dni przed zakończeniem prenumeraty zgłosi sprzeciw.... Data Pieczątka Podpis prenumerata@szumska.pl tel./fax Tarnowo Podgórne, ul. Poznańska 74