Podstawy mikrobiologii

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Podstawy mikrobiologii"

Dagmara Skowrońska
9 lat temu
Przeglądów:

1 Podstawy mikrobiologii Wykład 6 Drobnoustroje o szczególnym znaczeniu w praktyce stomatologicznej

2 Wśród bakterii tlenowych, których obecność stwierdzono w wymazach z jamy ustnej moŝna wymienić: Staphylococcus Streptococcus Pseudomonas Haemophillus Natomiast do bakterii beztlenowych, które występują w jamie ustnej, osadach nazębnych oraz zmienionych chorobowo kieszonkach dziąsłowych naleŝy wymienić: Prevotella Porphyromonas Fusobacterium Actinomyces Peptococcus Szczepy naleŝące do obu grup mikroorganizmów stanowią naturalną mikroflorę jamy ustnej, są takŝe przyczyną chorób zębów, tkanki okołozębowej oraz błon śluzowych jamy ustnej.

chorobowo kieszonkach dziąsłowych naleŝy wymienić: Prevotella Porphyromonas Fusobacterium Actinomyces Peptococcus Szczepy naleŝące do

3 Gronkowce (Staphylococcus) Gronkowce to bakterie Gram(+), naleŝące do ziarenkowców, są to względne beztlenowce, mogące rozwijać się zarówno w warunkach beztlenowych, jak i tlenowych. Dzielimy je na: Koagulazododatnie Staphylococcus aureus Koagulazoujemne stanowiące naturalną florę człowieka Staphylococcus epidermidis Staphylococcus saprophyticus Koagulozododatnie bakterie wytwarzające enzym koagulazę, która ścina białka osocza

Dzielimy je na: Koagulazododatnie Staphylococcus aureus Koagulazoujemne stanowiące naturalną florę

4 Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) bakteria występująca głównie w jamie nosowo-gardłowej, ale takŝe na skórze, zwłaszcza w okolicach krocza. Szacuje się, Ŝe ok % populacji ludzkiej stale lub okresowo jest nosicielami tych bakterii, bez wystąpienia objawów chorobowych szczególnie często dotyczy to personelu medycznego. Gronkowiec złocisty wytwarza szereg toksyn i enzymów odpowiedzialnych za rozwój zakaŝeń zarówno miejscowych, jak i uogólnionych: ZakaŜenia ropne skóry i tkanek podskórnych (ropnie, czyraki, jęczmień) ZakaŜenia toksyczne (zespół wstrząsu toksycznego, zatrucia pokarmowe) ZakaŜenia układowe (zapalenie płuc, wsierdzia, opon mózgowordzeniowych, posocznica) Większość szczepów (ponad 80%) jest opornych na antybiotyki β-laktamowe (penicylinę), moŝna je skutecznie leczyć cefalosporynami.

Gronkowiec złocisty wytwarza szereg toksyn i enzymów odpowiedzialnych za rozwój zakaŝeń zarówno miejscowych, jak i uogólnionych: ZakaŜenia ropne skóry i tkanek podskórnych (ropnie, czyraki, jęczmień)

6 Staphylococcus epidermidis naleŝy do fizjologicznej flory skóry, występuje takŝe dość powszechnie na błonach śluzowych jamy ustnej, nosa, gardła, w drogach moczowo płciowych oraz w jelicie grubym. S. epidermidis powoduje zakaŝenia jedynie w sprzyjających warunkach, przy obniŝonej odporności organizmu. Bakteria ta wytwarza śluz, dzięki czemu posiada duŝe zdolności przylegania do róŝnych powierzchni szczególnie zagroŝone są osoby po przebytych operacjach (sztuczne zastawki, implanty). Bakteria ta zajmuje trzecie miejsce pod względem częstości wywoływania zakaŝeń wewnątrzszpitalnych! Podobnie jak S. aureus wykazuje oporność na penicylinę oraz makrolidy (oporność krzyŝowa). Lekiem z wyboru są glikolipidy wankomycyna oraz cefalosporyny.

Bakteria ta wytwarza śluz, dzięki czemu posiada duŝe zdolności przylegania do róŝnych powierzchni szczególnie zagroŝone są osoby po przebytych operacjach (sztuczne zastawki, implanty).

7 Fusobacterium nucleatum naleŝy do bakterii beztlenowych, stanowiących fizjologiczną florę jamy ustnej, okręŝnicy i dróg rodnych. Bakteria ta występuje w kieszonkach dziąsłowych, będąc przyczyną: ostrego martwiczo-wrzodziejącego zapalenia dziąseł anginy Plauta-Vincenta (wrzodziejące zapalenie migdałków powodujące martwicę tkanki) zgorzelinowego zapalenia jamy ustnej Lekiem z wyboru jest penicylina oraz metronidazol

Bakteria ta występuje w kieszonkach dziąsłowych, będąc przyczyną: ostrego martwiczo-wrzodziejącego

8 Bakterie z rodzaju Actinomyces występują w jamie ustnej, będąc głównym składnikiem płytki nazębnej, występują równieŝ na migdałkach podniebiennych. Zaliczyć tu dwa waŝne w stomatologii gatunki: Actinomyces israelii Actinomyces odontolyticus A. israelii jako składnik płytki nazębnej związany jest z rozwojem próchnicy zębów, natomiast A. odontolyticus jest często izolowany we wczesnym stadium demineralizacji szkliwa zębów. Actinomyces israelii jest głównym czynnikiem etiologicznym promienicy. Typowe zmiany mają postać przewlekłych ropni, zwykle w kącie Ŝuchwy. Promienice zazwyczaj poprzedza uraz, np. ekstrakcja zęba. Lekiem z wyboru jest penicylina.

israelii jako składnik płytki nazębnej związany jest z rozwojem próchnicy zębów, natomiast A.

9 Haemophillus influenzae (pałeczka grypy) jest bakterią występującą jedynie u ludzi. MoŜe wchodzić w skład naturalnej mikroflory (szczepy bezotoczkowe) gardła i błon śluzowych górnych dróg oddechowych mogących stanowić do 10% stałej mikroflory u osób zdrowych. Ocenia sięŝe 60-80% wszystkich dzieci ma w gardle jeden ze szczepów H.influenzae, ale tylko 5% z nich jest nosicielami potencjalnie szkodliwych szczepów otoczkowych. H. influenzae jest czynnikiem etiologicznym: zakaŝeń górnych i dolnych dróg oddechowych zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci zapalenia zatok zapalenie stawów posocznice W leczeniu stosuje się ampicylinę (szczepy nie wytwarzające β- laktamazy) lub cefalosporyny. W celu profilaktyki stosuje się szczepienia ochronne.

Ocenia sięŝe 60-80% wszystkich dzieci ma w gardle jeden ze szczepów H.

10 Bakterie z rodzaju Porphyromonas wchodzą w skład mikroflory jamy ustnej oraz płytki nazębnej. Są równieŝ izolowane ze śliny, z błony śluzowej jamy ustnej, języka oraz migdałków, które mogą spełniać funkcję rezerwuaru dla tego drobnoustroju. Stanowią jednak czynnik etiologiczny chorób przyzębia dlatego teŝ zaliczamy je do periodontopatogenów. Są to bakterie beztlenowe, a więc lekiem z wyboru jest metronidazol. Bakterie te nie rozkładają cukrów, wytwarzają natomiast proteazy (rozkładające białka niszcząc tkanki przyzębia) oraz inne enzymy odpowiedzialne za zjadliwość. Do rodzaju zaliczyć moŝemy m.in.: P. gingivalis P. endodontalis Innym typem bakterii, które często są izolowane z jamy ustnej jest rodzaj Prevotella, do którego zaliczamy m.in.: P. intermedia P. oralis P. dentis Bakterie te odpowiedzialne są za choroby przyzębia.

Stanowią jednak czynnik etiologiczny chorób przyzębia dlatego teŝ zaliczamy je do periodontopatogenów. Są to bakterie beztlenowe, a więc lekiem z wyboru jest metronidazol.

11 Zapalenie przyzębia (periodontitis) Objawy periodontitis: odkładanie się płytki nazębnej zaczerwienienie dziąseł obrzęk tkanek miękkich krwawienie (podczas badania) tworzenie się kieszonek dziąsłowych

zaczerwienienie dziąseł obrzęk tkanek miękkich

12 Wirusy o szczególnym znaczeniu w praktyce stomatologicznej Wirusy podobnie jak bakterie są przyczyną wielu groźnych chorób (w tym takŝe przebiegających w obrębie jamy ustnej), nie są natomiast naturalnym składnikiem mikroflory. Do wirusów istotnych w praktyce stomatologicznej zaliczamy: wirus HIV wirus opryszczki pospolitej wirus ospy wietrznej (półpaśca) wirus Epsteina Barr wirus grypy

natomiast naturalnym składnikiem mikroflory.

13 Wirus opryszczki pospolitej Wirus opryszczki pospolitej (herpes simplex virus, HSV) jest to herpeswirus, którego materiałem genetycznym jest DNA. ZakaŜenie HSV moŝe być pierwotne wskutek pierwszego kontaktu z wirusem lub wtórne, z powodu reaktywacji wirusa, czyli infekcji nawracającej wywołanej aktywacją wirusa latentnego. ZakaŜenie pierwotne objawia się zazwyczaj: zapaleniem jamy ustnej i dziąseł (zmiany występują na wargach i w jamie ustnej) opryszczka narządów płciowych zapalenie spojówki (moŝe prowadzić do ślepoty) zapalenie mózgu

ZakaŜenie HSV moŝe być pierwotne wskutek pierwszego kontaktu z wirusem lub wtórne, z powodu reaktywacji wirusa, czyli infekcji

14 Do zakaŝenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu ze zmianami chorobowymi lub skaŝonymi wydzielinami (np. śliną). Profilaktyka jest trudna, poniewaŝ duŝy odsetek zakaŝeń przebiega bezobjawowo waŝne jest unikanie kontaktu ze zmianami opryszczkowymi oraz skaŝonymi płynami ustrojowymi (głównie śliną) stosując rutynowe uŝywanie rękawiczek. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej (zakaŝenie pierwotne) jest najczęstszą chorobą wirusową występującą w obrębie jamy ustnej. W początkowej fazie choroby występuje gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych, ból jamy ustnej i gardła (objawy podobne do anginy). Następnie pojawiają się w obrębie jamy ustnej pęcherzyki, które pękając tworzą owrzodzenia. Opryszczka wargowa jest klasycznym przykładem wtórnego zakaŝenia.

stosując rutynowe uŝywanie rękawiczek. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej (zakaŝenie pierwotne) jest najczęstszą chorobą wirusową występującą w obrębie jamy ustnej.

15 Wirus Epsteina Barr Wirus Epsteina-Barr naleŝy takŝe do herpeswirusów, jest czynnikiem etiologicznym mononukleozy zakaźnej (choroby pocałunków). Przeciwciała skierowane przeciwko EBV stwierdza się u ponad 85% dorosłych. Jest to wirus, który atakuje tkankę limfatyczną (limfocyty B), a zakaŝenie ma często postać bezobjawową (nosicielstwo). Wirus EBV obecny jest w ślinie stąd często do zakaŝenia dochodzi w gabinetach stomatologicznych

Przeciwciała skierowane przeciwko EBV stwierdza się u ponad 85% dorosłych.

16 Mononukleoza zakaźna dotyczy dzieci i młodzieŝy i rozwija się w wyniku pierwotnego kontaktu z wirusem EBV (okres wylęgania 4-7 tygodni). Jest to ostry stan zapalny tkanki limfatycznej, objawiający się: gorączką zapaleniem migdałków uczuciem zmęczenia powiększeniem śledziony i węzłów chłonnych zmianami morfologicznymi (limfocytoza) Leczenie jest objawowe, często obserwuje się samowyleczenie

Jest to ostry stan zapalny tkanki limfatycznej, objawiający się: gorączką zapaleniem migdałków

17 Grzyby o szczególnym znaczeniu w praktyce stomatologicznej

Podobne dokumenty

Spis treœci. 1. Wstêp... 1

Spis treœci. 1. Wstêp... 1 Spis treœci 1. Wstêp........................................................... 1 Czêœæ 1: MIKROBIOLOGIA OGÓLNA..................................... 3 2. Budowa i taksonomia bakterii.....................................