Propozycje metod godzin. (fragmenty zapisane kursywą dotyczą. podręcznik teoria budowy atomu. łączenie nazwisk uczonych z ich teoriami

Transkrypt

1 Chemia 1 ZP Roczny plan dydaktyczny dla szkół ponadgimnazjalnych Temat Liczba Treści podstawy Cele ogólne Kształcone Propozycje metod Propozycje środków godzin programowej (fragmenty zapisane kursywą dotyczą umiejętności. nauczania dydaktycznych celów i treści spoza podstawy Uczeń: (kolejne punkty programowej) oznaczają metody alternatywne) 1. Atomistyczna 1 wiadomości ze łączenie nazwisk uczonych z ich teoriami linia czasu teoria budowy atomu szkoły dotyczącymi rozwojem atomistycznej korzystania z różnych referaty literatura wskazana podstawowej budowy atomu źródeł informacji, w uczniowskie przez nauczyciela oraz treści znajomość postulatów Daltona tym z internetu notatki przygotowane rozbudowujące opisywanie modeli Thomsona, na podstawie Rutherforda oraz Bohra materiałów z internetu definiowanie pojęcia kwantu papier plakatowy znajomość równanie Plancka flamastry graficzne przedstawianie modeli Thomsona, Rutherforda i Bohra 2. Budowa atomu 1 I.2, II.1 oraz znajomość cząstek elementarnych ich treści ładunków oraz symboli określania liczby rozbudowujące opisywanie budowy jądra (znajomość cząstek elementarnych pojęcia nukleonu) w atomie wyjaśnienie wypadkowego obojętnego ładunku elektrycznego atomu posługiwania się definiowanie liczby atomowej oraz układem masowej

2 utrwalenie definicji pierwiastka na podstawie liczby atomowej odczytywanie z układu okresowego liczby atomowej pierwiastka obliczanie liczby cząstek elementarnych na podstawie danych zaczerpniętych z układu okresowego definiowanie masy atomowej znajomość jednostki masy atomowej odczytywanie masy atomowej z układu okresowego obliczanie masy atomowej w jednostkach masy [g, kg] obliczanie średniej masy atomu wybranego pierwiastka znajomość pojęcia: izotop, nuklid 3. Elementy 1 II.1 oraz treści lokalizowanie elektronów w atomie w wykład z mechaniki rozbudowujące chmurze elektronowej obliczania liczb pokazem kwantowej przypisywanie najniższej wartości kwantowych na stanowi podstawowemu, a wzbudzonemu podstawie poznanych stanowi wyższej wartości energii zależności między nimi definiowanie pojęcia orbital atomowy poznaje zasady znajomość typów orbitali atomowych stosowane do pisania znajomość liczb kwantowych oraz ich konfiguracji wzajemnych zależności elektronowej atomów definiowanie pojęć: powłoka

3 elektronowa (poziom energetyczny), podpowłoka elektronowa (podpoziom energetyczny), stan kwantowy znajomość symboli literowych powłok elektronowych znajomość wzoru wyznaczającego maksymalną liczbę elektronów na powłoce elektronowej znajomość zakazu Pauliego oraz reguł Hunda znajomość zasady nieoznaczoności Heisenberga 4. 1 treści definiowanie pojęcia pierwiastka ma świadomość 1. Promieniotwórczość rozbudowujące promieniotwórczego zależności między projektu literatura opisywanie zjawiska składem jądra wystawa popularnonaukowa promieniotwórczości naturalnej atomowego a jego przygotowanych internet charakteryzowanie promieniowania α, β trwałością prac oraz γ referaty wyjaśnienie, na czym polega przemiana korzystania z różnych uczniowskie α oraz β źródeł informacji, w zapisywanie równania przemian α oraz β tym z internetu uzupełnianie równania przemian α oraz nabywa umiejętności β prezentowanie 2. definiowanie czasu połowicznego przygotowanych wykład z rozpadu (okresu półtrwania) materiałów wykorzystaniem obliczanie na podstawie okresu foliogramów

4 półtrwania masy próbki promieniotwórczej pozostałej po określonym czasie obliczanie na podstawie okresu półtrwania masy próbki promieniotwórczej, która uległa rozpadowi w określonym czasie znajomość pojęcia szeregu promieniotwórczego zapisywanie równania reakcji jądrowych interpretacja naturalnych szeregów promieniotwórczych 5. Układ okresowy 1 II.2, II.3 definiowanie prawa okresowości znajomość budowy układu okresowego posługiwania się naprowadzająca z układem ćwiczeniami wskazanie pochodzenia nazw uczniowskimi przykładowych znajomość nazw grup w praca z układem układzie wskazywanie metali, niemetali oraz metali przejściowych na układzie wskazywanie tendencji zmian właściwości w zależności od ich położenia w układzie

5 porównywanie aktywności metali porównywanie aktywności niemetali 6. Konfiguracja 1 II.1 wyjaśnienie pojęcia: elektrony elektronowa walencyjne, elektrony rdzeniowe zapisywania naprowadzająca z stosowanie reguły Hunda dla zapisu konfiguracji pokazem konfiguracji elektronowej przedstawionej elektronowej atomów w systemie klatkowym oraz jonów stosowanie zakazu Pauliego przy zapisie do Z = 20 konfiguracji elektronowej na powłokach i wskazywanie elektronów walencyjnych podpowłokach grup głównych zapisywanie konfiguracji elektronowej atomów oraz jonów do Z = 20 na podpowłokach, stosując zapis pełny, skrócony i schematy klatkowe operowanie pojęciami: elektrony sparowane, elektrony niesparowane wyjaśnienie pojęcia: promocja elektronu 7. Budowa i 1 II.2, II.3 oraz znajomość bloków energetycznych właściwości atomu a treści układu okresowego wyciągania wniosków naprowadzająca z jego położenie w rozbudowujące znajomość pojęć: grupy główne i dotyczących zależności ćwiczeniami układzie poboczne budowy atomu a uczniowskimi definiowanie pojęcia promienia położeniem pierwiastka praca z układem atomowego w układzie świadomość zależności właściwości pierwiastka od jego położenia w układzie

6 świadomość spójności właściwości należących do tego samego bloku energetycznego świadomość różnic we właściwościach należących do innych bloków energetycznych wskazywanie na układzie tendencji zmian promienia atomowego porównywanie właściwości należących do bloku energetycznego s, p oraz d rozmieszczanie elektronów na powłokach grup pobocznych 8. Elektroujemność 1 III.1 definiowanie pojęcia: elektroujemność poznanie podziału na posługiwania się elektroujemne oraz elektrododatnie pojęciem powiązanie pojęcia elektroujemności z elektroujemności oraz pojęciem powinowactwa elektronowego powiązanymi pojęciami oraz energią jonizacji energii jonizacji oraz tabela poznanie sposobów uzyskiwania powinowactwa elektroujemności wg konfiguracji helowca przez inne atomy elektronowego Paulinga poznanie skali elektroujemności wg Paulinga foliogram poznanie tendencji zmian

7 elektroujemności w układzie 9. Rodzaje wiązań 1 III.1 oraz treści definiowanie pojęcia wartościowości rozbudowujące umiejętność zapisu wzorów Lewisa określania rodzaju poznanie pojęć: wiążąca para wiązania w związku elektronowa, niewiążąca para elektronowa chemicznym definiowanie energii wiązania oraz tabela długości wiązania elektroujemności wg poznanie rodzajów wiązań przewidywanie na podstawie różnicy elektroujemności rodzaju wiązania Paulinga foliogram 10. Wiązanie kowalencyjne (niespolaryzowane) 1 III.1, 2, 5, 6 wyjaśnienie pojęcia cząsteczki homojądrowej oraz heterojądrowej opis tworzenia wiązania kowalencyjnego graficzna prezentacja tworzenia wiązania kowalencyjnego wyjaśnienie pojęcia wiązania wielokrotnego opis tworzenia wiązania wielokrotnego definiowanie pojęcia: kryształ kowalencyjny, kryształ cząsteczkowy poznanie właściwości związków zawierających wiązanie kowalencyjne określania wiązania kowalencyjnego niespolaryzowanego na podstawie różnicy elektroujemności ćwiczy umiejętności rysowania schematu tworzenia wiązania kowalencyjnego powiązywania budowy związków z ich właściwościami modele atomów tabela elektroujemności wg Paulinga 11. Wiązanie 1 III.1, 2, 4 6 opis tworzenia wiązania kowalencyjnego

8 kowalencyjne spolaryzowanego określania wiązania modele atomów spolaryzowane graficzna prezentacja tworzenia wiązania kowalencyjnego kowalencyjnego spolaryzowanego spolaryzowanego na poznanie właściwości związków podstawie różnicy zawierających wiązanie kowalencyjne elektroujemności tabela spolaryzowane definiowanie momentu dipolowego, dipola oraz cząsteczki polarnej wskazywanie bieguna dodatniego i ujemnego dipola ćwiczy umiejętności rysowania schematu tworzenia wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego elektroujemności Paulinga wg powiązywania budowy związków z ich właściwościami 12. Wiązanie jonowe 1 III.1, 2, 5, 6 opis tworzenia wiązania jonowego graficzna prezentacja tworzenia wiązania określania wiązania modele atomów jonowego jonowego na podstawie poznanie właściwości związków różnicy zawierających wiązanie jonowe elektroujemności ćwiczy umiejętności tabela rysowania schematu tworzenia wiązania jonowego elektroujemności Paulinga wg powiązywania budowy

9 związków z ich właściwościami 13. Wiązanie 1 III.1, 2, 5, 6 opis tworzenia wiązania koordynacyjne koordynacyjnego określania donora i modele atomów graficzna prezentacja tworzenia wiązania akceptora pary koordynacyjnego elektronowej w wskazywanie donora i akceptora pary wiązaniu elektronowej koordynacyjnym ćwiczy umiejętności rysowania struktur cząsteczek zawierających wiązanie koordynacyjne 14. Wiązanie metaliczne 1 III.1, 2, 5, 6 definiowanie struktury metalicznej poznanie właściwości związków metalicznych powiązywania budowy związków z ich właściwościami ilustracyjna 15. Orbitale 1 III.3 wyjaśnienie pojęcia: orbital molekularny ćwiczy umiejętności praca z molekularne i typy opis jak tworzy się wiązanie typu σ, a określania typu podręcznikiem wiązań jak typu π wiązania w cząsteczce ilustracyjna graficzne przedstawienie nakładania się związku chemicznego orbitali atomowych z utworzeniem

10 molekularnych obszarów orbitalnych typu σ i typu π wskazywanie typów wiązań w wiązaniach wielokrotnych porównywanie reaktywności wiązań typu σ i typu π 16. Oddziaływania międzycząsteczkowe 1 III.4 poznanie rodzajów oddziaływań międzycząsteczkowych definiowanie dipola indukowanego opis tworzenia wiązania wodorowego poznanie wpływu oddziaływań międzycząsteczkowych na właściwości substancji poznaje wpływ oddziaływań międzycząsteczkowych na właściwości substancji ilustracyjna praca własna ucznia referat 17. Alotropia 1 III.7 oraz treści definiowanie pojęcia alotropii nabywa wiedzę o rozbudowujące poznanie odmian alotropowych węgla zjawisku alotropii poznanie cech charakterystycznych dla ilustracyjna odmian alotropowych węgla poznanie odmian alotropowych tlenu poznanie cech charakterystycznych dla odmian alotropowych tlenu poznanie odmian alotropowych siarki poznanie cech charakterystycznych odmian alotropowych siarki poznanie odmian alotropowych fosforu poznanie cech odmian alotropowych

11 fosforu 18. Masa 2 I.1, 2 definiowanie pojęcia masy zapoznaje się z 1. cząsteczkowa, mol i cząsteczkowej, mola, masy molowej pojęciami: masa masa molowa operowanie wielkościami opisującymi cząsteczkowa, mol, liczność materii liczba Avogardo, masa (wypełnianie kart obliczanie masy cząsteczkowej molowa pracy) cząsteczek związków organicznych oraz ćwiczy umiejętności nieorganicznych obliczania masy papier plakatowy obliczanie masy molowej atomów, cząsteczek oraz jonów cząsteczkowej związków praca z układem flamastry poznanie liczby Avogadro organicznych i obliczanie liczby moli, liczby atomów i nieorganicznych o liczby cząsteczek podanych wzorach lub indywidualna nazwach praca ucznia ćwiczy umiejętności obliczania liczby moli aktywizująca: wzajemna ocena prac pisemnych przez uczniów 2. plakat folder naprowadzająca praca z układem

12 19. Wzór 1 I 4) zapoznanie się z prawem stałości składu rozróżnia wzory empiryczny i definiowanie wzoru rzeczywistego oraz empiryczne oraz rzeczywisty wzoru empirycznego rzeczywiste (wypełnianie kart wyznaczanie wzoru empirycznego na wyznacza wzory pracy) podstawie procentowego udziału empiryczne oraz masowego wyznaczanie wzory rzeczywistego na rzeczywiste, procentowy znając udział praca z układem podstawie wzoru empirycznego oraz masy masowy molowej oraz masę molową związku indywidualna praca ucznia 20. Objętość molowa 1 I.4 poznanie określenia warunki normalne zna zależność między 1. gazów definiowanie pojęcia objętość molowa poznanie wartości objętości dla 1 mola gazów znajdujących się w warunkach normalnych poznanie prawa Avogadra obliczanie zadań wiążących wielkości masy, liczby moli, objętości gazów w warunkach normalnych objętością, masą i gęstością poznaje warunki normalne poznaje pojęcie objętość molowa zaznajamia się z prawem Avogadro rozumie, że 1 mol elementy wykładu plakat folder 2. papier plakatowy flamastry

13 gazu w warunkach naprowadzająca normalnych zajmuje objętość 22,4 dm Prawo 1 I 3) 5) poznanie równania gazu doskonałego zna równane Clapeyrona (równania Clapeyrona) Clapeyrona obliczanie objętości gazu w dowolnej wykorzystuje (wypełnianie kart temperaturze i pod dowolnym ciśnieniem równanie gazu pracy) zapoznanie się z warunkami doskonałego w standardowymi zadaniach I.5 interpretowanie przemian interpretuje Stechiometryczny w skali mikroskopowej oraz przemiany chemiczne stosunek reagentów makroskopowej w skali mikroskopowej poznanie pojęcia stosunku oraz makroskopowej na stechiometrycznego podstawie stosunku obliczanie ilości jednego z reagentów, stechiometrycznego: dysponując danymi ilościowym drugiego oblicza liczbę moli na podstawie stosunku jednego, przy stechiometrycznego reagentów danej liczbie moli drugiego oblicza objętość jednego gazowego przy danej objętości drugiego oblicza masę jednego

14 przy danej masie drugiego oblicza objętość gazowego przy danej masie drugiego oblicza liczbę cząsteczek jednego przy danej masie drugiego 23. Niestechiometryczny stosunek reagentów 1 treści rozbudowujące poznanie pojęcia stosunku niestechiometrycznego obliczanie ilości jednego z reagentów, dysponując danymi ilościowym drugiego na podstawie stosunku niestechiometryczny reagentów definiowanie wydajności reakcji chemicznej obliczanie wydajności reakcji chemicznej obliczanie ilości produktu dla reakcji biegnącej z wydajnością mniejszą od 100% na podstawie stosunku niestechiometrycznego: oblicza liczbę moli jednego przy danej liczbie moli drugiego oblicza objętość jednego gazowego przy danej objętości drugiego oblicza masę jednego przy danej masie drugiego praca własna ucznia

15 oblicza objętość gazowego przy danej masie drugiego oblicza liczbę cząsteczek jednego przy danej masie drugiego zna pojęcie wydajności reakcji chemicznej oblicza wydajności reakcji chemicznej oblicza ilość produktu dla reakcji biegnącej z wydajnością mniejszą od 100% 24. Efekt 1 IV.3 zapoznanie z energetycznym bilansem interpretuje profil energetyczny reakcji reakcji energetyczny reakcji definiowanie energii aktywacji, profilu definiuje energię ilustracyjna energetycznego reakcji aktywacji rozróżnianie układu izolowanego, rozróżnia układ zamkniętego oraz otwartego izolowany, zamknięty

16 oraz otwarty podaje przykłady układów izolowanych, zamkniętych i otwartych 25. Procesy 1 IV.3, 5, 6 poznanie efektów cieplnych reakcji definiuje reakcje endoenergetyczne i endoenergetyczną i egzoenergetyczne egzoenergetyczną ilustracyjna definiuje pojęcie entalpii definiuje reakcje endotermiczną i egzotermiczną 26. Szybkość reakcji 1 IV.1, 2 oraz definiowanie pojęcie szybkości reakcji definiuje szybkość chemicznej treści znajomość czynników wpływających na reakcji rozbudowujące szybkość reakcji wymienia czynniki wpływające na szybkość reakcji zna regułę van t Hoffa wie, jak na szybkość reakcji wpływa: zmiana temperatury, stężenia substratów, ciśnienia substratów gazowych,

17 stopnia rozdrobnienia substratów oraz obecność katalizatorów 27. Doświadczalne 1 IV.4 pisanie obserwacji z przeprowadzanych prowadzi obserwacje badanie zmian doświadczeń wykonywanych eksperyment szybkości reakcji pisanie wniosków z przeprowadzonych doświadczeń odczynniki i sprzęt doświadczeń wyciąga wnioski laboratoryjny: wiórki doświadczalne badanie czynników płynące z metalicznego magnezu, wpływających na szybkość reakcji wykonywanych wstążka magnezowa, doświadczeń roztwory kwasu zauważa wpływ solnego o różnych temperatury, zmiany stężeniach, 30% stężenia substratów, nadtlenek wodoru, stopnia rozdrobnienia tlenek manganu(iv), substratów oraz probówki, zlewki, obecności katalizatora probówkowe łapy na szybkość reakcji drewniane