Potencjał produkcji biogazu w Małopolsce
|
|
- Urszula Urban
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Potencjał produkcji biogazu w Małopolsce Paulina Łyko Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisław Staszica w Krakowie Spotkanie Regionalnej Sieci Interesariuszy Projektu BIOMASTER Kraków, 12 lipiec 2012 r.
2 Źródło informacji: Analiza potencjału produkcji biogazu w małopolsce dla wybranych grup substratów - Stowarzyszenie Ekologia Energia Rozwój i Aktywizacja - Eko ERA, Koszalin, Analiza potencjału produkcji biogazu w małopolsce dla wybranych grup substratów - Rich Management & Consulting sp. z o.o., Warszawa, Powszechny Spis Rolny, Raporty GUS, Raporty UMWM, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami.
3 Określając dostępność biogazu, można wyróżnić następujące grupy potencjału energetycznego: potencjał teoretyczny możliwy do wykorzystania pod warunkiem dostępności urządzeo o wysokiej sprawności, braku ograniczeo technicznych, całkowitym dostępie do potencjału (założenie, iż nie jest on wykorzystywany do innych celów), potencjał ekonomiczny (rynkowy) jako częśd potencjału technicznego, w którym wykorzystane jest ekonomiczne uzasadnienie, potencjał techniczny możliwy do wykorzystania z technicznego punktu widzenia wykorzystanie istniejących w danym momencie urządzeo. Metoda ta nie uwzględnia jednak opłacalności jego wykorzystania.
4 Substraty do produkcji biogazu w Małopolsce: produkty i odpady rolnicze z produkcji roślinnej i zwierzęcej, odpady komunalne, osady ściekowe, odpady z przemysłu mięsnego, odpady z przemysłu rolno-spożywczego.
5 Charakterystyka rolnictwa Małopolski 12 miejsce w kraju pod względem powierzchni użytków rolnych, powierzchnia użytków rolnych w województwie małopolskim wynosiła 937 tys. ha, co stanowiło 61,7% powierzchni województwa (dane z 2010 r.), 2,98 ha średnia powierzchnia gospodarstwa, przy średniej dla Polski 8,01 ha, 99,9% gospodarstw rolnych to gospodarstwa indywidualne, najwięcej najmniejszych gospodarstwa w powiatach: chrzanowskim, wielickim i oświęcimskim, w miastach Kraków i Nowy Sącz, najwięcej największe w powiatach: miechowskim, proszowickim i dąbrowskim.
6 Odpady z produkcji zwierzęcej Tab.1 Pogłowie zwierząt gospodarskich w woj. małopolskim stan na 2010r. oraz ilośd obornika i gnojowicy produkowanych od poszczególnych grup zwierząt Ilośd zwierząt Obornik Gnojowica Grupa zwierząt w tys. szt. DJP Mg/rok Mg/rok Bydło Trzoda chlewna Owce Konie Kury Gęsi Indyki Kaczki SUMA
7 Szacowany potencjał produkcji biogazu z produktów i odpadów z produkcji zwierzęcej Nazwa odpadu odpady z produkcji zwierzęcej: obornik bydło Ilośd biogazu w m 3 /rok Obornik trzoda Obornik kooski Obornik owczy Obornik drób Łącznie obornik Bydło Trzoda Łącznie gnojowica Suma
8 Szacowany potencjał produkcji biogazu z surowców rolniczych: 1/4 gruntów ornych * 70% gruntów nadających się pod uprawę kukurydzy * średni uzysk z 1 ha kukurydzy (45t/ha)= m 3 Założenie: plony kukurydzy w warunkach małopolskich to 45t/ha, zawartośd s.m. w t substratu wynosi 32,6%, zaś s.m.o. w s.m. wynosi 90,8%.
9 Szacowany potencjał produkcji biogazu z surowców rolniczych Łąki, pastwiska [h] wsk. uzysku biogazu [m 3 /h] Ilośd biogazu [m 3 ]
10 Szacowany potencjał biogazu z odpadów komunalnych W roku 2010 w Małopolsce powstało Mg odpadów komunalnych, 54 % ( Mg) to odpady biodegradowalne, 4 % ( Mg) odpadów biodegrdowalnych zostało zebrane selektywnie, 60 % odpadów biodegradowalnych stanowią odpady kuchenne i ogrodowe. Ilośd wytworzonych odpadów biodegradowalnych Mg/rok Ilośd biogazu m 3 /rok
11 Szacowany potencjał biogazu z komunalnych osadów ściekowych Ilośd wytworzonych osadów Mg/rok Ilośd biogazu m 3 /rok
12 Odpady z przemysłu mięsnego Kod Rodzaj odpadu Ilośd Mg/rok odpady z mycia surowców odpadowa masa roślinna odpady z mycia i przygotowania surowców odpadowa tkanka zwierzęca surowce i produkty nie nadające się do przetwórstwa osady z zakładowych oczyszczalni ścieków odpadowa tkanka zwierzęca wykazująca właściwości niebezpieczne SUMA
13 Szacowany potencjał biogazu z odpadów z przemysłu mięsnego Ilośd odpadów z przemysłu mięsnego [Mg] Ilośd biogazu m 3 /rok
14 Odpady z przemysłu rolno-spożywczego Nazwa odpadu Ilośd Mg/rok Odpady z przygotowania, przetwórstwa produktów i używek spożywczych oraz odpady pochodzenia roślinnego, w tym odpady z owoców, warzyw, produktów zbożowych, olejów jadalnych, kakao, kawy, herbaty oraz przygotowania i przetwórstwa tytoniu, drożdży i produkcji ekstraktów drożdżowych, przygotowywania i fermentacji melasy (z wyłączeniem 02 07) Odpady z przemysłu mleczarskiego Odpady z przemysłu piekarniczego i cukierniczego Odpady z produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych (z wyłączeniem kawy, herbaty i kakao) Odpady z produkcji oraz z przetwórstwa masy celulozowej, papieru i tektury Łącznie
15 Szacowany potencjał biogazu z odpadów z przemysłu rolno-spożywczego Ilośd odpadów z przemysłu rolnospożywczego [Mg] Ilośd biogazu m 3 /rok
16 Potencjał produkcji biogazu dla analizowanych grup odpadów w roku 2010 Nazwa odpadu Ilośd m3/rok Odpady z rolnictwa Surowce rolnicze Odpady komunalne - frakcja organiczna Osady ściekowe Odpady z przemysłu mięsnego Odpady z przemysłu rolno-spożywczego Łącznie
17 Regiony o największym potencjale produkcji biogazu
18 Wnioski Małopolskę zaliczyd należy do województw o średnim potencjale biogazu rolniczego (3,97 % potencjału krajowego), Zaprezentowana analiza potencjału produkcji biogazu odnosi się do całego województwa, nie możne jej bezpośrednio przeliczad dla konkretnej gminy, Analizę potencjału biogazu należy wykonad indywidualnie na potrzeby danego regionu miejsca potencjalnej biogazowni, Czynnikiem wyraźnie ograniczającym dostępnośd substratów do produkcji biogazu są m.in.: - znaczny udział gospodarstw rolnych o niewielkim areale, - brak systemu selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych.
19 Dziękuję za uwagę! Wyłączną odpowiedzialnośd za treśd niniejszej publikacji ponoszą autorzy. Nie jest ona odzwierciedleniem opinii a Wspólnot Europejskich. Ani EACI ani Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za szkody powstałe wskutek informacji zawartych w publikacji.
Potencjał produkcji biogazu w Małopolsce
Potencjał produkcji biogazu w Małopolsce Paulina Łyko Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisław Staszica w Krakowie
Bardziej szczegółowo11. Przyjmowanie odpadów od osób fizycznych jest odpłatne według stawek określonych w Cenniku za przyjmowanie odpadów - załącznik nr 3.
Cielcza, 01.03.11r. REGULAMIN MIĘDZYGMINNEJ KOMPOSTOWNI OSADÓW ŚCIEKOWYCH W CIELCZY. 1. Międzygminna Kompostownia Osadów Ściekowych zlokalizowana jest na terenie Oczyszczalni Ścieków w Cielczy przy ulicy
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI DECYZJI DELEGOWANEJ KOMISJI (UE) /
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 3.5.2019 r. C(2019) 3211 final ANNEXES 1 to 4 ZAŁĄCZNIKI do DECYZJI DELEGOWANEJ KOMISJI (UE) / uzupełniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w odniesieniu
Bardziej szczegółowoBiometan dla transportuprojekt
Biometan dla transportuprojekt BIOMASTER BIOMethane as an Alternative Source for Transport and Energy Renaissance Paulina Łyko Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii
Bardziej szczegółowoCEDRES, Centrum Ekorozwoju i Gospodarki Odnawialnymi Źródłami Energii
Baza surowcowa dla produkcji biogazu studium przypadku 12.12.2008 Wrocław mgr inż. Małgorzata Fugol 1, mgr Piotr Chrobak 2 1 Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 2 CEDRES,
Bardziej szczegółowoDelegacje otrzymują w załączeniu dokument C(2019) 3211 final - Annexes 1 to 4.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 18 lipca 2019 r. (OR. en) 11363/19 ADD 1 ENV 703 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 18 lipca 2019 r. Do: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor
Bardziej szczegółowoAnaliza potencjału gmin do produkcji surowców na cele OZE Projektowanie lokalizacji biogazowni rolniczych
Analiza potencjału gmin do produkcji surowców na cele OZE Projektowanie lokalizacji biogazowni rolniczych Mateusz Malinowski Anna Krakowiak-Bal Kraków, kwiecień 2014 r. Rządowe plany rozwoju biogazowni
Bardziej szczegółowoSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Przyrodnicze uwarunkowania do produkcji biomasy na cele energetyczne ze szczególnym uwzględnieniem produkcji biogazu rolniczego Dr inż. Magdalena Szymańska
Bardziej szczegółowoPozyskiwanie biomasy z odpadów komunalnych
Pozyskiwanie biomasy z odpadów komunalnych Dr inż. Lech Magrel Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku Białystok, 12 listopad 2012 r. Definicja biomasy w aktach prawnych Stałe lub ciekłe substancje
Bardziej szczegółowoProces Innowacji. Emilia den Boer Ryszard Szpadt Politechnika Wrocławska. Urząd Marszałkowski Dolnego Śląska. Wrocław, 23 listopad 2011
Proces Innowacji Emilia den Boer Ryszard Szpadt Politechnika Wrocławska Urząd Marszałkowski Dolnego Śląska Wrocław, 23 listopad 2011 Zakres Cel procesu innowacji na Dolnym Śląsku Przedstawienie scenariuszy
Bardziej szczegółowoBiogaz z odpadów jako alternatywne paliwo dla pojazdów. Biogas from wastes as an alternative fuel for vehicles
Biogaz z odpadów jako alternatywne paliwo dla pojazdów Biogas from wastes as an alternative fuel for vehicles mgr inż. Wacław Bilnicki mgr inż. Michał Księżakowski PGNiG Energia S.A. prof. dr hab. inż.
Bardziej szczegółowoBiogaz paliwem dla transportu projekt BIOMASTER
Biogaz paliwem dla transportu projekt BIOMASTER Dr inż. Radosław Pomykała Mgr inż. Paulina Łyko Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisław Staszica w Krakowie biomaster@agh.edu.pl Region Małopolska, Polska
Bardziej szczegółowoCennik na odpady inne niż komunalne i niebezpieczne na rok 2013.
Cennik na odpady inne niż komunalne i niebezpieczne na rok 2013. Sektor nr 1 składowiska Kod odpadu Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Cena netto zł/mg 02 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych,
Bardziej szczegółowoCennik na odpady inne niż komunalne i niebezpieczne na rok 2015.
Cennik na odpady inne niż komunalne i niebezpieczne na rok 2015. Sektor nr 1 składowiska Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Cena netto zł/mg 02 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa,
Bardziej szczegółowoBiogazownie Rolnicze w Polsce
1 Biogazownie Rolnicze w Polsce Biogazownia co to jest? Dyrektywa 2003/30/UE definiuje biogaz: paliwo gazowe produkowane z biomasy i/lub ulegającej biodegradacji części odpadów, które może być oczyszczone
Bardziej szczegółowoPOTENCJALNE MOŻLIWOŚCI ROZWOJU BIOGAZOWNI JAKO CEL NA NAJBLIŻSZE LATA NA PRZYKŁADZIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
POLITECHNIKA KOSZALIŃSKA Wydział Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Ekonomicznej i Regionalnej POTENCJALNE MOŻLIWOŚCI ROZWOJU BIOGAZOWNI JAKO CEL NA NAJBLIŻSZE LATA NA PRZYKŁADZIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
Bardziej szczegółowoCennik na odpady inne niż komunalne i niebezpieczne na rok 2014.
Cennik na odpady inne niż komunalne i niebezpieczne na rok 2014. Sektor nr 1 składowiska Kod odpadu Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Cena netto zł/mg 02 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych,
Bardziej szczegółowoCennik na odpady inne niż komunalnie i niebezpieczne na rok 2011.
Cennik na odpady inne niż komunalnie i niebezpieczne na rok 2011. Sektor nr 1 składowiska odpadu Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Cena netto zł/mg 02 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych,
Bardziej szczegółowoANALIZA BAZY SUROWCOWEJ DO PRODUKCJI BIOGAZU W POWIECIE STRZELIŃSKIM
Inżynieria Rolnicza 5(114)/2009 ANALIZA BAZY SUROWCOWEJ DO PRODUKCJI BIOGAZU W POWIECIE STRZELIŃSKIM Małgorzata Fugol Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Zakład Chemii
Bardziej szczegółowoBiogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza
Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl Biomasa Stałe i ciekłe substancje
Bardziej szczegółowoCennik na odpady inne niż komunalnie i niebezpieczne na rok 2010.
Cennik na odpady inne niż komunalnie i niebezpieczne na rok 2010. Sektor nr 1 składowiska odpadu Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Cena netto zł/mg 02 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych,
Bardziej szczegółowoPotencjał biomasy do produkcji biogazu w województwie wielkopolskim
Potencjał biomasy do produkcji biogazu w województwie wielkopolskim Józef Lewandowski Stefan Pawlak Wielkopolska? Substraty pochodzenia rolniczego jaki potencjał? Wielkopolska Podział administracyjny:
Bardziej szczegółowoC E N N I K ZA SKŁADOWANIE ODPADÓW NA MIEJSKIM SKŁADOWISKU ODPADÓW. W KĘDZIERZYNIE-KOŹLU UL. NAFTOWA 7 OBOWIĄZUJĄCY od 1 lutego 2005 roku.
C E N N I K ZA SKŁADOWANIE ODPADÓW NA MIEJSKIM SKŁADOWISKU ODPADÓW Załącznik do uchwały Nr XXIX/356/2004 Rady Miasta Kędzierzyn-Koźle z dnia 21 grudnia 2004 r. W KĘDZIERZYNIE-KOŹLU UL. NAFTOWA 7 OBOWIĄZUJĄCY
Bardziej szczegółowoBIOGAZOWNIA JAKO ELEMENT GOSPODARKI ODPADAMI- ASPEKTY PRAKTYCZNE. Poznao 22.11.2011
BIOGAZOWNIA JAKO ELEMENT GOSPODARKI ODPADAMI- ASPEKTY PRAKTYCZNE Poznao 22.11.2011 Fermentacja anaerobowa 2 SKŁAD BIOGAZU 3 BIOGAZ WYSYPISKOWY WARUNKI DLA SAMOISTNEGO POWSTAWANIA BIOGAZU 4 Biogazownia
Bardziej szczegółowoBiogazownia w Zabrzu
Biogazownia w Zabrzu Referują: Zdzisław Iwański, Ryszard Bęben Prezes Zarządu, Dyrektor d/s Techniczno-Administracyjnych Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zabrzu Sp. z o.o. Plan terenów inwestycyjnych
Bardziej szczegółowoBiomasa uboczna z produkcji rolniczej
Biomasa uboczna z produkcji rolniczej dr Zuzanna Jarosz Warsztaty Systemy informacji o wpływie zmian klimatu i zasobach biomasy Puławy, 01 grudnia 2015 r. Głównym postulatem Unii Europejskiej, a także
Bardziej szczegółowoGrodków i Gminy Otmuchów, w wysokościach określonych w załączniku nr 2 do niniejszego
Zarządzenie Nr 1043/2010 Burmistrza Nysy z dnia 22 lutego 2010r. w sprawie ustalenia wysokości opłat za usługi komunalne o charakterze uŝyteczności publicznej tj. za przyjęcie odpadów na gminne Składowisko
Bardziej szczegółowoIX. ROLNICTWO Struktura zasiewów
45 IX. ROLNICTWO Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce ma charakter rolniczy z rozwijającym się przetwórstwem rolnym i usługami na rzecz rolnictwa. Sprzyjają temu dość dobre grunty, w większości uregulowane
Bardziej szczegółowoArtur Łączyński Departament Rolnictwa GUS
Artur Łączyński Departament Rolnictwa GUS Plan wystąpienia Czynniki pływające na rolnictwo polskie od roku 2002 Gospodarstwa rolne Użytkowanie gruntów Powierzchnia zasiewów Zwierzęta gospodarskie Maszyny
Bardziej szczegółowoOcena potencjału biomasy stałej z rolnictwa
Ocena potencjału biomasy stałej z rolnictwa dr Zuzanna Jarosz Inżynieria rolnicza w ochronie i kształtowaniu środowiska Lublin, 23-24 września 2015 Głównym postulatem Unii Europejskiej, a także Polski,
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
DEPARTAMENT ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZASOBÓW NATURALNYCH POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Anna Grapatyn-Korzeniowska Gdańsk, 16 marca 2010
Bardziej szczegółowoRolniczy potencjał surowcowy produkcji biopaliw zaawansowanych w Polsce
Konferencja Biopaliwa - rozwój czy stagnacja? Rolniczy potencjał surowcowy produkcji biopaliw zaawansowanych w Polsce Jarosław Wiśniewski Naczelnik Wydziału Energii Odnawialnych i Biopaliw Departament
Bardziej szczegółowoBiogazownie rolnicze w działaniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Elżbieta Czerwiakowska-Bojko Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Biogazownie rolnicze w działaniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Elżbieta Czerwiakowska-Bojko Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1 Gdańsk, 10.05.2010 r. Polityka Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w
Bardziej szczegółowoUrząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Rolnictwo i obszary wiejskie w Wielkopolsce
Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu Rolnictwo i obszary wiejskie w Wielkopolsce WIELKOPOLSKA w Europie WIELKOPOLSKA w Polsce Podział Administracyjny Województwa Wielkopolskiego Liczba
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE SYSTEMATYKA I CHARAKTERYSTYKA GOSPODARSTW ROLNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM. Styczeń 2004 Nr 2
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE Informacja sygnalna Data opracowania - styczeń 2004 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. (0-12) 415-38-84 Internet: http://www.stat.gov.pl/urzedy/krak SYSTEMATYKA
Bardziej szczegółowoRozwój rolnictwa na Podkarpaciu. Rzeszów, 20 listopada 2015
Rozwój rolnictwa na Podkarpaciu Rzeszów, 20 listopada 2015 Ogólna powierzchnia województwa podkarpackiego wynosi 1784,6 tys. ha i stanowi 5,7% powierzchni kraju. Struktura powierzchni województwa podkarpackiego
Bardziej szczegółowoBiogaz z odpadów doświadczenia szwedzkie. Mikael Backman Magdalena Rogulska
Biogaz z odpadów doświadczenia szwedzkie Mikael Backman Magdalena Rogulska Główne obszary działania Szwedzko-Polskiej Platformy Zrównoważonej Energetyki * 2 Rodzaje działań Szwedzko-Polskiej Platformy
Bardziej szczegółowoMożliwości wykorzystania potencjału biomasy odpadowej w województwie pomorskim. Anna Grapatyn Korzeniowska Gdańsk, 10 marca 2011 r.
Możliwości wykorzystania potencjału biomasy odpadowej w województwie pomorskim Anna Grapatyn Korzeniowska Gdańsk, 10 marca 2011 r. Wojewódzkie dokumenty strategiczne Program Ochrony Środowiska Województwa
Bardziej szczegółowoKatarzyna Sobótka. Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. Specjalista ds. energii odnawialnej. k.sobotka@mae.mazovia.pl www.mae.mazovia.
Biogaz rolniczy produkcja i wykorzystanie Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl www.mae.mazovia.pl Cele Mazowieckiej
Bardziej szczegółowoDiagnoza stanu i kierunki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Dolnego Śląska
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Diagnoza stanu i kierunki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Dolnego Śląska Dr hab. prof. nadzw. Barbara Kutkowska (Katedra Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa)
Bardziej szczegółowoPowszechny Spis Rolny 2010
KARNIOWICE M ODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Powszechny Spis Rolny 2010 Województwo Malopolskie - Karniowice 2012 Opracowanie: Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich MODR Karniowice
Bardziej szczegółowoSzkolenie dla doradców rolnych
Szansą dla rolnictwa i środowiska - ogólnopolska kampania edukacyjno-informacyjna Piła Płotki, 10-14 grudnia 2012 r. Szkolenie dla doradców rolnych Odchody zwierząt jako substrat dla biogazowni Dr inż.
Bardziej szczegółowoProces innowacji w ramach projektu REMOWE
Proces innowacji w ramach projektu REMOWE Celem procesu innowacji jest zgromadzenie różnych pomysłów i koncepcji dotyczących efektywnych technologii odzysku energii z odpadów, które mogłyby zostać wdrożone
Bardziej szczegółowoBiogazownie w energetyce
Biogazownie w energetyce Temat opracował Damian Kozieł Energetyka spec. EGIR rok 3 Czym jest biogaz? Czym jest biogaz? Biogaz jest to produkt fermentacji metanowej materii organicznej przez bakterie beztlenowe
Bardziej szczegółowoNumer identyfikacyjny REGON
Znak sprawy: GM-o.7031.1.12.2012 Rejestr działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości Nazwa firmy, oznaczenie siedziby i adres lub imię i nazwisko oraz
Bardziej szczegółowozałącznik Nr I.1 (dane zgodne z wnioskami o dopłaty obszarowe składanymi do ARiMR)
załącznik Nr I.1 (dane zgodne z wnioskami o dopłaty obszarowe składanymi do ARiMR) Załącznik wypełniają wyłączne gospodarstwa posiadające grunty na obszarze kilku gmin i przekazują tylko do gminy właściwej
Bardziej szczegółowoKompleksowa ocena uwarunkowań w zakresie produkcji biogazu w woj. lubelskim
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie Kompleksowa ocena uwarunkowań w zakresie produkcji biogazu w woj. lubelskim Anna Oniszk-Popławska (IEO) dr Mariusz Matyka (IUNG-PIB) Lublin 30 III
Bardziej szczegółowoROLNICTWO W LICZBACH. Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu Lubań, ul. Tadeusza Maderskiego 3 83-422 Nowy Barkoczyn tel. 58 326-39-00, fax. 58 309-09-45 e-mail: sekretariat@podr.pl, www.podr.pl ROLNICTWO W LICZBACH
Bardziej szczegółowoSZANSA ROZWOJU MAŁYCH BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Z PERSPEKTYWY DOKONANIA INWESTYCJI PRZEZ ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH
SZANSA ROZWOJU MAŁYCH BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Z PERSPEKTYWY DOKONANIA INWESTYCJI PRZEZ ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH Wiktor Szmulewicz Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych Warszawa, 26 stycznia 2010 BEZPOŚREDNIE
Bardziej szczegółowoProsumencki model mikrosystemu elektroenergetycznego z bilansującą mikroelektrownią biogazową na rynku wschodzącym energii elektrycznej 1 Marcin Fice
Politechnika Śląska Centrum Energetyki Prosumenckiej Konwersatorium Inteligentna Energetyka Temat przewodni Sekcja Nowych Koncepcji i Technologii Energetycznych Oddział Gliwicki SEP (w organizacji) Prosumencki
Bardziej szczegółowoWykaz odpadów przewidzianych do unieszkodliwiania w instalacji termicznego przekształcania odpadów obsługiwanej przez SABA Sp. z o.o.
Wykaz odpadów przewidzianych do unieszkodliwiania w instalacji termicznego przekształcania odpadów obsługiwanej przez SABA Sp. z o.o. w Płocku Tabela nr 1. Wykaz odpadów przewidzianych do termicznego unieszkodliwiania.
Bardziej szczegółowoUprawy energetyczne versus bioodpady: efektywność energetycznoekonomiczna substratów na przykładzie biogazowni średniej mocy (250 kw)
Uprawy energetyczne versus bioodpady: efektywność energetycznoekonomiczna substratów na przykładzie biogazowni średniej mocy (250 kw) Damian Janczak, Jacek Dach, Jacek Przybył, Wojciech Czekała Instytut
Bardziej szczegółowoUWAGA: PROSZĘ WYPEŁNIĆ, PODPISAĆ I ODESŁAĆ CAŁOŚĆ DO JEDNOSTKI DO r. PLAN PRODUKCJI ROŚLINNEJ w roku 20.
Oznaczenie działki rolnej Powierzchnia działki rolnej w ha Numer działki ewidencyjnej, na której jest położona działka rolna Powierzchnia działki rolnej w granicach działki ewidencyjnej w ha I rok konwersji
Bardziej szczegółowoKrajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 - założenia dotyczące selektywnego zbierania, segregacji i recyklingu w Polsce Doc. dr Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Katowice Szczecin, marzec
Bardziej szczegółowoZagrody edukacyjne jako przykład innowacyjnej przedsiębiorczości na obszarach wiejskich
fig{'html_ XVI OGÓLNOPOLSKIE SYMPOZJUM AGROTURYSTYCZNE Zagrody edukacyjne jako przykład innowacyjnej przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Małgorzata Bogusz Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Elżbieta
Bardziej szczegółowoOsiągnięcia projektu BIOMASTER -
Osiągnięcia projektu BIOMASTER - podsumowanie realizacji najważniejszych zadao dr inż. Radosław Pomykała Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców, Wydział Górnictwa i Geologii Akademia Górniczo-Hutnicza
Bardziej szczegółowoPomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku. Trakt Św. Wojciecha 293, Gdańsk, tel , fax ,
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Trakt Św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. 58 326-39-00, fax. 58 309-09-45, e-mail: sekretariat@podr.pl, www.podr.pl Spis treści: INFORMACJE OGÓLNE 3-8
Bardziej szczegółowoKONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY. Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy
KONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy Konkurencyjność produkcji wyznaczają wskaźniki: jakości, właściwości
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoBiometan jako paliwo dla motoryzacji
Biometan jako paliwo dla motoryzacji Małgorzata Śliwka Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców e-mail: sliwka@agh.edu.pl Poznań, Metan dla Motoryzacji, 27.10.2015
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI PLAN GOSPODARKI ODPADAMI WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZAŁĄCZNIK 2 OSZACOWANE ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH
WOJEWÓDZKI PLAN GOSPODARKI ODPADAMI WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZAŁĄCZNIK 2 OSZACOWANE ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH 2 Zawarte w załączniku wyliczenia ilości poszczególnych rodzajów odpadów zostały wykonane,
Bardziej szczegółowoPOLSKA IZBA GOSPODARCZA ENERGII ODNAWIALNEJ POLSKA GRUPA BIOGAZOWA. Paweł Danilczuk
KRAKÓW 09.06.2014 POLSKA IZBA GOSPODARCZA ENERGII ODNAWIALNEJ POLSKA GRUPA BIOGAZOWA Paweł Danilczuk Plan prezentacji 1. Surowce i substraty do wytwarzania biogazu rolniczego. 2. Biogazownia rolnicza elementy
Bardziej szczegółowoCennik przyjęcia odpadów do ZUO "Janik" Sp. z o.o. na rok 2009.
Cennik przyjęcia odpadów do ZUO "Janik" Sp. z o.o. na rok 2009. Odpady komunalne i inne niż niebezpieczne unieszkodliwiane w sektorze nr 1 lub nr 2 składowiska odpadu Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów
Bardziej szczegółowow przemyśle rolno-spożywczym
Sustainable small-scale biogas production from agrofood waste Małe for biogazownie energy self-sufficiency w przemyśle rolno-spożywczym Łukasz Łepecki IEE/13/477/SI2.675801 Wyłączną odpowiedzialność za
Bardziej szczegółowoPoferment z biogazowni nawozem dla rolnictwa
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Dr inż. Magdalena Szymańska Poferment z biogazowni nawozem dla rolnictwa Kraków, 2013 r. Masa pofermentacyjna??? Uciążliwy odpad Cenny nawóz SUBSTRATY
Bardziej szczegółowoStan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw.
Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw. 6. Konferencja Naukowa "WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE" Falenty, 27 28 listopada 2013
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biomasy na cele energetyczne w UE i Polsce
Wykorzystanie biomasy na cele energetyczne w UE i Polsce dr Zuzanna Jarosz Biogospodarka w Rolnictwie Puławy, 21-22 czerwca 2016 r. Celem nadrzędnym wprowadzonej w 2012 r. strategii Innowacje w służbie
Bardziej szczegółowoBIOGAZOWNIE ROLNICZE W PRACACH ITP ORAZ Bio-GEPOIT
BIOGAZOWNIE ROLNICZE W PRACACH ITP ORAZ dr inż. Piotr Pasyniuk pasyniuk@ibmer.waw.pl KIELCE, 12 marca 2010r. 1 Instytut Budownictwa, Mechanizacji I Elektryfikacji Rolnictwa Deutsches BiomasseForschungsZentrum
Bardziej szczegółowoRolnictwo i leśnictwo
Rolnictwo i leśnictwo 1.Charakterystyka ogólna ROLNICTWO Powiat Kaliski jest regionem rolniczym. Posiada duże zróżnicowanie pod względem budowy gleb jak i ich wartości użytkowej. Są to gleby różnych typów
Bardziej szczegółowoGmina. Gmina. Gmina. 4)
załącznik Nr I.1 (dane zgodne z wnioskami o dopłaty obszarowe składanymi do ARiMR) Załącznik wypełniają wyłączne gospodarstwa posiadające grunty na obszarze kilku gmin i przekazują tylko do gminy właściwej
Bardziej szczegółowoPomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku. Trakt Św. Wojciecha 293, Gdańsk, tel , fax ,
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Trakt Św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. 58 326-39-00, fax. 58 309-09-45, e-mail: sekretariat@podr.pl, www.podr.pl Spis treści Informacje ogólne 3 8
Bardziej szczegółowoBiogaz jako paliwo w środkach transportu. projekt BIOMASTER. dr inż. Radosław Pomykała
Biogaz jako paliwo w środkach transportu projekt BIOMASTER dr inż. Radosław Pomykała Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców, Wydział Górnictwa i Geologii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisław
Bardziej szczegółowoUWAGI ANALITYCZNE... 19
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 3 UWAGI METODYCZNE... 9 Wprowadzenie... 9 Zakres i tematyka Powszechnego Spisu Rolnego... 10 Ważniejsze definicje, pojęcia spisowe i zasady spisywania... 12 Ważniejsze grupowania
Bardziej szczegółowoRegulamin III edycji Konkursu ROLNIK LUBELSZCZYZNY 2014
Regulamin III edycji Konkursu ROLNIK LUBELSZCZYZNY 2014 I. OPIS KONKURSU 1. Organizatorzy Konkursu: Targi Lublin S.A., Urząd Marszałkowski - Departament Rolnictwa i Środowiska. 2. Sekretariat Konkursu:
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZTWO PODLASKIE W LICZBACH RAPORT Z WYNIKÓW NARODOWEGO SPISU POWSZECHNEGO LUDNOŚCI I MIESZKAŃ Kobiety Mężczyźni.
WOJEWÓDZTWO PODLASKIE W LICZBACH RAPORT Z WYNIKÓW NARODOWEGO SPISU POWSZECHNEGO LUDNOŚCI I MIESZKAŃ 2002 Ludność według płci (w tys.) Razem 1208,6 -mężczyźni 591,2 -kobiety 617,4 W miastach (711,6): -mężczyźni
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku ul. Trakt Św. Wojciecha 293 www.podr.pl Badania ankietowe rolników
Bardziej szczegółowoEnergia ukryta w biomasie
Energia ukryta w biomasie Przygotowała dr Anna Twarowska Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii 30-31 marzec 2016, Kielce Biomasa w Polsce uznana jest za odnawialne źródło energii o największych
Bardziej szczegółowoBiogaz z odpadów jako alternatywne paliwo dla pojazdów Projekt Biomaster
Biogaz z odpadów jako alternatywne paliwo dla pojazdów Projekt Biomaster Paulina Łyko Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisław Staszica w Krakowie Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Inżynierii Środowiska
Bardziej szczegółowoBiogazownia utylizacyjna uzupełnieniem krajowego systemu gospodarki odpadami
Zakład Odnawialnych Zasobów Energii Biogazownia utylizacyjna uzupełnieniem krajowego systemu gospodarki odpadami Aneta Marciniak Izabela Samson-Bręk Definicje (Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012 r.) Bioodpady
Bardziej szczegółowoEVERCON sp. z o.o. ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK
ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK Uwarunkowania prawne. Rozwój odnawialnych źródeł energii stanowi strategiczny cel polskiej energetyki.
Bardziej szczegółowoSurowce do produkcji biogazu
Surowce do produkcji biogazu uproszczona metoda obliczenia wydajności biogazowni rolniczej Andrzej Curkowski Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) Potencjał energetyczny biomasy z odpadów i z upraw
Bardziej szczegółowoUPRAWY ENERGETYCZNE W CENTRALNEJ I WSCHODNIEJ EUROPIE
UPRAWY ENERGETYCZNE W CENTRALNEJ I WSCHODNIEJ EUROPIE Bioenergia w krajach Europy Centralnej, uprawy energetyczne. Dr Hanna Bartoszewicz-Burczy, Instytut Energetyki 23 kwietnia 2015 r., SGGW 1. Źródła
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O AKTUALNEJ SYTUACJI W ROLNICTWIE NA TERENIE POWIATU PLESZEWSKIEGO. Pleszew, dnia 20.09.2012r.
INFORMACJA O AKTUALNEJ SYTUACJI W ROLNICTWIE NA TERENIE POWIATU PLESZEWSKIEGO Pleszew, dnia 20.09.2012r. STRUKTURA UŻYTKÓW W POWIECIE PLESZEWSKIM grunty zabudowane i zurbanizowane 4,10% wody 0,35% użytki
Bardziej szczegółowoNIP: , KRAJOWY REJESTR S
U W A G A Podatek VAT wynosi 8 %. Stawka podatku VAT może ulec zmianie w przypadku zmiany Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz
Bardziej szczegółowoProdukcja biogazu w procesach fermentacji i ko-fermentacji
PROGRAM STRATEGICZNY ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE POZYSKIWANIA ENERGII Produkcja biogazu w procesach fermentacji i ko-fermentacji Irena Wojnowska-Baryła, Katarzyna Bernat Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Bardziej szczegółowoSurowce do produkcji biogazu uproszczona metoda obliczenia wydajności biogazowni rolniczej
Surowce do produkcji biogazu uproszczona metoda obliczenia wydajności biogazowni rolniczej Autorzy: Andrzej Curkowski, Anna Oniszk-Popławska, Instytut Energetyki Odnawialnej, Warszawa ( Czysta Energia
Bardziej szczegółowoOdpady komunalne jako źródło biogazu
Odpady komunalne jako źródło biogazu dr inż. Mateusz Jakubiak Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska jakubiak@agh.edu.pl Międzynarodowa Konferencja
Bardziej szczegółowoKierunki zmian legislacyjnych w odniesieniu do biomasy na cele energetyczne.
Białystok, Listopad 2012 Kierunki zmian legislacyjnych w odniesieniu do biomasy na cele energetyczne. Ul. Gen. Władysława Andersa 3; 15-124 Białystok tel. (85) 654 95 00; fax. (85) 654 95 14 www.ec.bialystok.pl;
Bardziej szczegółowoOcena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy
Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy mgr Mirosława Tereszczuk Warszawa, 25 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Wyszczególnienie Polski Ukraina Polska 2012 2015
Bardziej szczegółowoRegulamin Konkursu ROLNIK LUBELSZCZYZNY
Regulamin Konkursu ROLNIK LUBELSZCZYZNY I. OPIS KONKURSU 1. Organizatorzy Konkursu: Targi Lublin S.A., Urząd Marszałkowski - Departament Rolnictwa i Środowiska. 2. Sekretariat Konkursu: Targi Lublin S.A.
Bardziej szczegółowoPROGRAM UPOWSZECHNIANIA ZNAJOMOŚCI PRZEPISÓW USTAWY O OCHRONIE ZWIERZĄT WŚRÓD ROLNIKÓW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM NA LATA
PROGRAM UPOWSZECHNIANIA ZNAJOMOŚCI PRZEPISÓW USTAWY O OCHRONIE ZWIERZĄT WŚRÓD ROLNIKÓW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM NA LATA 2019-2020 1 I WSTĘP Poniższy dokument Program upowszechniania znajomości przepisów
Bardziej szczegółowoCena bazowa 2014 r. + opł.środowisk. + 8% VAT [zł/mg] Opłata środowiskowa na 2014 [zł/mg] Stawka bazowa 2014 r. [zł/mg]
załącznik nr 1 CENNIK ZA USŁUGI ODZYSKU I INNYCH NIŻ NIEBEZPIECZNE I ZUŻYTY SPRZĘT ELEKTRYCZNY I ELEKTRONICZNY. 01 Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud
Bardziej szczegółowoWyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim.
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim. Przedstawione wyniki, obliczone na podstawie danych FADN zgromadzonych w komputerowej
Bardziej szczegółowoDobór jednorocznych roślin uprawianych dla produkcji energii odnawialnej.
M o t t o: Jedyną pewną metodą istnienia porażek jest nie mieć żadnych nowych pomysłów A. Einstein Konferencja Naukowa IUNG-PIB Optymalne wykorzystanie ziemi do produkcji bioenergii bez narażania samowystarczalności
Bardziej szczegółowo847,9 904,6 837,2 873,3 1090, ,2 1071,6 1083, ,00 255,4 293,5 277,8 320,2 350,1 374,9 330,7 403, ,1 566,4 658,6
Produkcja Wartość zwierzęcej produkcji globalnej osiągnęła w 2012 roku 1201,8 mln zł i maleje trzeci rok z rzędu. Drób. Produkcja związana z hodowlą drobiu, czyli realizowana przez gospodarstwa posiadające
Bardziej szczegółowoSurowce do produkcji biogazu
Surowce do produkcji biogazu Rosnące zainteresowanie produkcją biogazu sprawia, że do jego produkcji wykorzystuje się coraz więcej substratów, zarówno odpadowych, jak i celowo wytwarzanych, szczególnie
Bardziej szczegółowoProwadzenie działalności rolniczej Warunki województwa lubuskiego
Prowadzenie działalności rolniczej Warunki województwa lubuskiego Krystyna Maciejak 04.10.2016 r. Spis rolny z 2010 roku - woj. Lubuskie na tle kraju Rolnictwo lubuskie na tle kraju w 2010 roku. Dane powszechnego
Bardziej szczegółowoLogistyka, koszty i jakość selektywnej zbiórki bioodpadów z odpadów komunalnych - doświadczenia z Włoch i Polski
Logistyka, koszty i jakość selektywnej zbiórki bioodpadów z odpadów komunalnych - doświadczenia z Włoch i Polski dr Grzegorz Hoppe Poznań, 08.10.2013 Aspekty prawne Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 o odpadach
Bardziej szczegółowoRolnictwo Dolnego Śląska przygotowane na przyszłość
Rolnictwo Dolnego Śląska przygotowane na przyszłość Tomasz Pilawka Wydział Obszarów Wiejskich Departament Obszarów Wiejskich i Rolnictwa Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego tomasz.pilawka@umwd.pl
Bardziej szczegółowo