G. B. SHAW PIGMALION SEZON XXI 1965/66

Transkrypt

1 G. B. SHAW PIGMALION SEZON XXI 1965/66

2 Dyrektor i Kierownik artystyczny ALEKSANDER SEWRUK GEORGE BERNARD SHAW Zastępca Dyrektora JAN RAUBE Kierownik literacki EDWARD MARTUSZEWSKI PIGMALION Przygoda romantyczna w 8 obrazach Kierownik muzyczny Przekład: Florian Sobieniowski WŁODZIMIEEZ JARMOŁOWICZ Organizator widowni w Olsztynie - Ze n o n Le w a n d o w i cz (tel , 39-15) Kasa czynna od godz. 10 do 13 i od 16 do 19 Kierownik administracji w Elblągu - St a n is ław Mac ie jak (tel i 29-59) Przedsprzedaż biletów:»orbis«od godz. 9 do 16»Gallux«(Plac Słow i ański) od godz. 10 do 14 Kasa teatralna czynna od godz. 18 do 19 w dni świąteczne od godz. 17 do 19 Kierownik sceny objazdowej - St a n is ław Strzałkowski (tel ) PREMIERA 30 Xll 1965 ELBLĄG

3 O S O B Y: Inscenizacja WIESŁAW reżyseria: MIRECKI Eiiza Doolittle Henryk Higgins Halina SŁOJEWSKA Roman METZLER Scenografia: JERZY FELDMANN Pułkownik Pickering Alfred Doolittle Józef STRUMIŃSKI (Aleksander SEWRUK \ Bronisław SURMIAK Asystent reżysera: Józef Strumiński Pani Higgins. Pani Eynsford HiU Klara Eynsford Hill Fred Eynsford Hm Pani Pearce Ambasador Pani domu Nepommuck Sarkastyk. Pierwszy z gawiedzi Drugi z gawiedzi. Policjant Kierowca Pokojówka Lokaj I Lokaj II Maharadża Panna Młoda Janina ZAKRZYŃSKA Danuta KORYCKA Zofia DOBRZAŃSKA Andrzej WIŚNIEWSKI Marta SOBOLEWSKA Ryszard MACHOWSKI Maria EJNIK Konrad W A WRZYNIAK Stanisław CZADERSKI Konrad W A WRZYNIAK Ryszard MACHOWSKI f Bronisław l SURMIAK Stanisław CZADERSKI Przedstawienie prowadzi: Leszek Noskowiak Kontrola tekstu: Jadwiga Chętko PROLOG 3S

4 "Wiesław Mirecki G. B. SllAW Istnieje lapidarne powiedzenie angielskie, że ostatnie półwiecze Wielkiej Brytanii kształtowali dwaj ludzie: Winston Churchill i Bernard Sha.w, pierwszy wywarł decydujący wpływ na losy Królestwa, drugi na jego kulturę. Każde tego rodzaju stwierdzenie, choć efektowne zazwyczaj, jest ryzykowne i jeśli nawet nie budzi zasadniczych sprzeciwów, wywołuje z reguły poważne zastrzeżenia. Również i w tym wypadku 36 należy zauważyć, że zamknięcie działalności tych dwóch wybitnych ludzi w zaokrąglonym czasokresie ostatniego półwiecza jest mocno naciągnięte. Najintensywniejsza praca, najpłodniejsza twórczość Bernarda Shaw'a przypada bowiem na ostatnią dekadę ubiegłego stulecia, gdy Winston Churchill miał jeszcze przed sobą daleką drogę do pozycji m ęża stanu. Autor Pigmaliona" debiutuje jako dramaturg sztuką Szczygli zaulek" wystawioną w roku 1892 w Teatrze Niezależnym Greina. 1\11 wtedy już za sobą kilkanaś cip lat pracy piór m, jako powie' ciopisarz, krytyk literatury, dramatu i muzyki. Ale dopiero w teatrze, w dramatopisarstwie wypowie się Shaw najpełniej, osiągnie największe sukcesy i. kor7yści, zdobędzie sławę światowa. W rok po debiucie kończy Profesję pani Warren", w nastc:;pnym 1894 roku pisze aż dwie sztuki Żołnierza i bohatera" oraz Kandydę". Potem powstają : Mąż przeznaczenia'', Nigdy nic nie wiadomo", Uczeń diabła", Cezar i Kleopatra", Nawrócenie kapitana Brassbounda". To jeszcze ciągle wiek dziewiętnasty. Rzeczą charakterystyczną tej twórczości jest dojrzałość warsztatu dramatopisarskiego. Shaw nie przeżywa tak często spotykanej słabości okresu początkowego. On nie raczkuje. Pierwsze sztuki od razu posiadają zgrabną konstrukcję i świetnie postawione postacie. W ciągu pięćdziesięciu siedmiu lat wielki pisarz wzbogaci dramaturgię o dwad z ieścia światową trzy utwory, z których znakomita większość wejdzie na stał e do repertuaru scen nie tylko anglosaskich. Bernard Shaw był jednak kimś wi ę ce j n iż do skonały m autorem. Był człowie kiem o skrystalizowanym świa topo gladzie, pisarzem zaangażowanym społecz nie, zdeklarcwan m soc'alistą. Jego sztuki szckują konserwatywną Anglię. ataku.i<> duszne rejony mieszczańskie.i mo: alności, wywołują protpsty...profesja pani Warren" U PANI HIGGINS była zakazana przez cenzurę do roku 1924, to jest ponad trzydzieści lat! Jego działalność publicystyczna, jak choćby pamflet Wojna i zdrowy rozsądek", zawierający ostrą krytykę rządu brytyjskiego, spotyka się z niemniej silną reakcją. Wystawiona w roku 1938, w przeddzień wybuchu drugiej wojny światowej Genewa", sztuka ośmieszająca dyktatorów, stała się powodem bezsilnej wściekłości rządów państw faszystowskich. Dzisiaj, wobec przeobrażeń zaszłych w świecie, postcpu myśli i 7mian w poięciach o mo:-alności i etvce. r trze satvry 0 społeczno po' 'h c7ne>j ~h w a. problematyka n r:.>ktńr,;ch sztuk jego zdezaktt:a!izow11a sic. Mimo to pozostriną o~c' nadal bliskie naszej 37

5 REŹ i co jest najistot współczesności niejsze pozostaną zawsze świetnym teatrem. WTFSł.4W MIRECHJ Do sztuk najwybitniejszych, a w pełni odpornych na działanie czasu, należy Pigmalion", najpopularniejsza, najbardziej lubiana komed!a Shaw'a. Ukończona przez pisarz::i w roku 1912 prapremierę swoją miała, rzecz ciekawa, nie w Anglii, a w Polsce. Odbyła się ona dnia 14 marca 1914 roku w Teatrze Polskim, w Warszawie, z Marią Przybyłko-Potocką i Aleksandrem Zelwerowiczem w rolach głównych. Pigmalion" - co to za słowo, co za imię, które w sztuce nie pada zresztą ani razu ze sceny? 38 Shaw sięgnął tu do mitologii greckiej. Legenda głosi mianowicie, że PigmaliCllrl stworzył posąg kobiety tak cudownej piękności, że zakochał się w swoim dziele. Bogini Wenus zlitowała się nad jego cierpieniem i przemieniła Galateę w żywą kobietę, Analogia jasna. Profesor Higgins też tworzy z prymitywnej, brudnej i ordynarnej dziewczyny ulicznej kwiaciarki - piękną i uroczą kobietę. Ale na tym i koniec analogii. Bo z dalszym ciągiem jest już nieco inaczej. Konflikt, na którym opiera się budowa utworu, pasowałby lepiej może do dramatu, a nawet tragedii. Dwoje ludzi, przeżywających w stosunku do siebie silny a określony stan emocjonalny, rezygnuje z możliwości wspólnego życia. On pozostaje świadomie przy swoim starokawalerstwie, ona decyduje się na młodszego, choć njekochanego partnera. Jakiż dramat na tej kanwie móglby napisać Ibsen! Bernard Shaw napisał komedię. I trzeba podziwiać jak bliskimi nam dzisiaj środkami wyrazu operował on pół wieku temu, jak nowoczesny jest rysunek psychologiczny bohaterów Pigmaliona". Nie ma w tej histori o pannie Doolittle i profesorze Higginsie, nic z komediowej sztampy, czy banału taniego romansu. A jednak w scenicznych realizacjach usiłowano często utwór ten do takiego banału naginać. Bywały spektakle, nie tylko w Polsce, w których niedwuznacznie sugerowano widzow:i szczęśliwe połączenie się" pary bohaterów. Przeciwko takiemu fałszerstwu intencji autora zastrzegł się najwyrażniej sam Shaw. Oto co na ten temat napisał w zakończeniu sztuki:, nie byłoby potrzeby ciągnąć dalej tej opowieści, gdyby wyobraźnia nasza nie była przytępiona lenistwem, mając do dyspozycji gotowy asortyment happy endów", które Romantyka wyciąga ze swej szmaciarni, aby spaskudzić nimi każdą historię. Otóż historia Elizy Doolittle, chąciaż nazwałem ją Przygodą Romantyczną, jest mimo wszystko historią dość pospolitą. Jednakże ludzie różnego pokroju wyciągnęli wniosek..., iż musiała ona nieuchronnie poślubić bohatera tej historii. Takie postawienie sprawy jest nie do zniesienia". W związku z realizacjami Pig_ mali ona", nierzadko mistrzowskimi pod w.zględem gry aktorskiej, należy podkreślić jeszcze jeden moment: utwór ten bynajmniej nie należy do repertuaru kameralnego, choć właśnie w tej kategorii scenicznie go osadzono. SPACER PO LONDYNIE Sztuka ta posiada szerszy oddech, wzbogaca podmalowane tło ciekawszą formą teatralną. Akcja komedii rozgrywa się nie tylko w mieszkaniach Higginsa i jego mamy, ale biegnie poprzez ulice i. place Londynu, dzielnicę bieaaków Lisson Grove i dziel.nicę pałaców i ambasad w okolicy Park Lane. Zazwyczaj ograniczano się jednak do dwóch wnętrz i prologu pod portykiem kościoła św. Pawła, traktując ten prolog jako zło konieczne, bez którego akcja sztuki nie byłaby dostatecznie zrozumiałą. W konsekwencji takiego wtłaczania,,pigmaliona" w ramy kameralne i naciągania interpretacji w kierunku happy endu", wekslowano ten utwór treściowo i formaln'.e na płaszczyznę komedii mieszczańskiej. A ta romantyczna przygoda" nigdy do tego gatunku teatru nie należała. 39

6 Kierownik administracji w Olsztynie ELIZA DOOLITTLE ANDRZEJ SZADZIEWSKI Kierownik techniczny PAWEŁ CHŁOSTA Kierownicy pracowni krawieckie) damskiej: ZOFIA ZIMMER * krawieckiej męskiej: GRZE GORZ FRANKOWICZ * perukarskiej: ALFONS DOMICZEK * stolarskiej: ARKADIUSZ BOGDANOWICZ * ślusarskiej: ANTONI LEWAN DOWSKI * malarskiej: EDMUND GIECZEWSKI * modelarskiej: STA NISŁAW PREŃSKI *tapicerskiej: WIKTOR JANKOWICZ *szewskiej: JAN MURAWSKI HEN RYK HIGGIN S Główni elektrycy TADEUSZ GEREJ, MIROSŁAW SZOSTAKOWSKI Brygadierzy sceny JÓZEF CHUDZIŃSKI, ANTONI!SZORA, KAZIMIERZ JURGIN Szkice dekoracji i kostiumów: JERZY FELDMANN ~"f":± Redakcja programu: Edward Martuszewski 40 ALFRED DOOLITTLE Cena programu 2,50 zł OZGraf. Lz.1897 (1200) P EGZEMPLAil IEZPLATNY

7 ... O S O B Y: Eliza Doolittle Henryk Higgins Pułkownik Pickering Alfred Doolittle. Pani Higgins. Pani Eynsford Hill Klara Eynsford Hill Fred Eynsford Hill Pani Pearce Ambasador. Pani domu. Nepommuck Sarkastyk. Pierwszy z gawiedzi Drugi z gawiedzi Policjant Kierowca Pokojówka Lokaj I. Lokaj II. Maharadża Panna Młoda Halina Słojewska Roman Metzler Józef Strumiński Aleksander Sewruk { Bronisław Surmiak Janina Zakrzyńska Danuta Korycka Zofia Dobrzańska Andrzej Wiśniewski Marta Sobolewska Ryszard Machowski Maria Ejnik Konrad Wawrzyniak Stanisław Czaderski Konrad Wawrzyniak * * Ryszard Machowski. {Bronisław Surmiak Stanisław "' * * * * Czaderski Inscenizacja i reżyseria: WIESŁAW MIRECKI Scenografia~ JERZY FELDMANN