Temat 7. DZIAŁALNOŚĆ WSPOMAGAJĄCA ZADANIA BADAWCZE

Transkrypt

1 Temat 7. DZIAŁALNOŚĆ WSPOMAGAJĄCA ZADANIA BADAWCZE zadanie 1. Rozwój i utrzymanie systemu komputerowego i oprogramowania dla potrzeb eksperymentów i badań teoretycznych PSK Najważniejsze prace wykonane w 2001 roku: Modernizacja i przebudowa sieci lokalnej. Wykonano okablowanie dalszych części instytutu. Uruchomiono 2 nowe punkty dystrybucyjne w oparciu o przełącznik FastEthernet i repeatery. Zainstalowano łącznie 40 nowych przyłączeń dla komputerów. Lokalna sieć komputerowa, zrealizowana w standardzie ETHERNET liczy obecnie ponad 6 kilometrów długości, łącząc ze sobą systemy serwerowe, około 38 stacji roboczych, ponad 350 komputerów PC, i kilkanaście X-terminali. Jest to obecnie przełączana sieć Ethernet wykorzystująca kombinowane nośniki: światłowód, kabel koncentryczny i skrętkę. Współpraca przy wdrażaniu Informatycznego Zintegrowanego Systemu Obsługi IFJ, opartego na systemie zarządzania bazą danych Oracle i aplikacji Impuls BPSC. Baza danych Oracle jest zainstalowana na serwerze HP 9000 model K200, a aplikacja Impuls na stacjach klienckich Windows98/2000, oraz na serwerze Windows NT. PSK odpowiada za przygotowanie instytutu pod względem informatycznym do wdrażania tego systemu, oraz współpracuje z firmą Apexim w procesie wdrażania. Po zakończeniu wdrożenia PSK przejmie administrację systemem Impuls. Prace wdrożeniowe aktualnie trwają. W ramach tego zadania wykonano instalację aplikacji Impuls na komputerach klienckich, skonfigurowano dedykowane połączenie modemowe z firmą BPSC przy wykorzystaniu programu PCAnywhere, monitorowano pracę bazy danych i aplikacji Impuls, współpracowano z firmą BPSC przy diagnozowaniu i usuwaniu błędów, oraz usprawniono połączenie sieciowe stacji klienckich Impuls z serwerem Oracle przez instalację drugiego adaptera FastEthernet w serwerze HP Trwają prace nad reorganizacją centralnych serwisów sieciowych i przeniesieniem usług sieciowych, takich jak poczta elektroniczna, www, news, oraz internetowy DNS z serwera HP (alf.ifj.edu.pl) na inne komputery, oraz nad separacją ruchu sieciowego pomiędzy komputerami przeznaczonymi do obliczeń naukowych od komputerów przeznaczonych dla serwisów sieciowych i obsługi administracji. Wspieranie systemu Windows NT jako platformy dla komputeryzacji administracji IFJ. PSK administruje serwerem Windows NT który jest platformą dla aplikacji Impuls. Na tym serwerze zainstalowany jest także program kadrowo-płacowy PiK firmy CDN, który będzie eksploatowany do momentu zakończenia wdrożenia systemu Impuls/Oracle. Przygotowano ten serwer do instalacji oprogramowania Oracle Express wykorzystywanego przez moduł Wspomagania Decyzji wdrażanej aplikacji Impuls BPSC. Administrowanie centralnymi sytemami komputerowymi i siecią. PSK administruje bezpośrednio: 2-procesorowym serwerem HP 9000 model K200, 6- procesorowym serwerem Silicon Graphics Challenge L, stacją roboczą HP C200, 2 komputerami PC/Linux przeznaczonymi do przejęcia centralnych serwisów sieciowych, dostępowym serwerem PC Linux obsługującym modemowe połączenie z IFJ. Ponadto administruje serwerem bazy danych Oracle. Dział administruje też siecią przydzielając adresy IP, konfigurując i prowadząc serwery Internet DNS, poczty, www, news i druku. Zarządza ruchem sieciowym wewnątrz instytutu wykorzystując przełączniki FastEthernet Catalyst i router Cisco Wspiera także lokalnych administratorów stacji roboczych Unix/Linux, WindowsNT i Windows 2000 na zasadach konsultacji. 45

2 Konsultowanie zakupów sprzętu komputerowo-sieciowego. Wyposażenie Instytutu w sprzęt komputerowy powiększyło się głównie o komputery klasy IBM PC działające pod nadzorem systemu LINUX lub emulujące terminale X-Windows. Dokonywano także zakupów sprzętu sieciowego takiego jak przełączniki Ethernet i repeatery. Części tych zakupów dokonywał bezpośrednio PSK, a częściowo były dokonywane przez poszczególne zakłady. Celem działań Działu było zapewnienie kompatybilności i efektywnych warunków pracy zakupionego sprzętu z uwzględnieniem specyfiki naszej sieci komputerowej. Prace sprzętowe. Tak jak w latach poprzednich, polegały one na konserwacji i usuwaniu awarii sieci, pomocy przy konfiguracji nowych komputerów i terminali oraz na instalacji nowych odcinków sieci Ethernet. Zapewnienie bezpieczeństwa i integralności sieci komputerowej. Narastający problem bezpieczeństwa danych w Internecie dał się również odczuć w naszej sieci. Największym problemem były próby penetrowania komputerów pracujących pod systemami HP-UX oraz Linux za pomocą wyspecjalizowanych programów wykorzystujących luki w zabezpieczeniach systemu operacyjnego. Nieco problemów sprawiły także wirusy komputerowe. Dzięki instalacji nowych wersji oprogramowania i zmianom w konfiguracji poczty elektronicznej udało się zwalczyć problem rozsyłania wielkich ilości maili o treściach komercyjnych do użytkowników nie życzących sobie takiej korespondencji. Prace działu koncentrowały się na uszczelnieniu centralnych systemów instytutu, monitorowaniu ruchu sieciowego i konsultowaniu lokalnych administratorów systemów Unix/Linux w zakresie bezpieczeństwa. Dział w miarę możliwości pomagał użytkownikom w walce z wirusami na komputerach PC Windows, chociaż skuteczność tych działań jest ograniczona przez fakt, że instytut nie posiada centralnego, licencjonowanego systemu antywirusowego. zadanie 2. Prowadzenie Studium Doktoranckiego Z dniem r. Studium Doktoranckie IFJ zostało przekształcone w Międzynarodowe Studium Doktoranckie w zakresie fizyki i fizyki stosowanej. W dniu r. Instytut Fizyki Jądrowej zawarł porozumienie z Politechniką Krakowską o współpracy naukowobadawczej i dydaktycznej, w ramach którego z dniem r. rozpoczęto wspólne kształcenie doktorantów. Oprócz tego, IFJ zawarł porozumienie o współpracy w dziedzinie kształcenia doktorantów z Centrum Uniwersyteckim ZIBJ w Dubnej oraz z Białoruskim Uniwersytetem Państwowym w Mińsku. W grudniu 2001 r. IFJ podpisał deklarację przystąpienia do Międzynarodowego Studium Doktoranckiego Polskiej Akademii Nauk. Liczba słuchaczy Międzynarodowego Studium Doktoranckiego w IFJ wynosi obecnie 45 osób: I rok - 22 osoby, II rok - 9 osób, III r. - 6 osób, IV r. - 6 osób, przedłużenia - 2 osoby. W roku 2001 pięcioro słuchaczy zakończyło studia obronami prac doktorskich. W stosunku do lat ubiegłych tok studiów doktoranckich nie uległ zasadniczej zmianie. Zajęcia prowadzone są w systemie semestralnym. Pierwszy rok obowiązuje wykład wyrównawczy z mechaniki kwantowej i teorii względności oraz konwersatorium z filozofii nauk przyrodniczych (zakończone zaliczeniami po I semestrze i egzaminami po II semestrze) oraz lektorat z języka angielskiego z zaliczeniami po I i II semestrze. Dla drugiego roku prowadzony jest cykl 11 wykładów monograficznych "Panorama fizyki współczesnej" z egzaminami po wszystkich wykładach oraz lektorat z języka angielskiego z zaliczeniem po III semestrze i egzaminem po IV semestrze. Słuchacze III i IV roku Studium biorą aktywny udział w pracach grup badawczych, 46

3 w których przygotowują swoje rozprawy doktorskie. Dla doktorantów wszystkich lat w końcu 2001 r. uruchomione zostało konwersatorium z języka rosyjskiego. Prace prowadzone przez doktorantów stanowią ważną część programów badawczych realizowanych w IFJ, a ich rezultaty, przedstawiane jako rozprawy doktorskie, są istotne dla znalezienia i przedstawienia całościowych rozwiązań. Wykłady w ramach Studium Doktoranckiego: Prof. dr hab. Stanisław Drożdż: Elementy fizyki finansowej Doc. dr hab. Wojciech Broniowski: Fizyka kwarków Doc. dr hab. Wojciech Florkowski: Fizyka jądrowa wysokich energii Doc. dr hab. Maria Massalska-Arodź: Procesy relaksacyjne Prof. dr hab. Krzysztof Parliński: Przejścia fazowe w kryształach Doc. dr hab. Tomasz Srokowski: Chaos deterministyczny Doc. dr hab. Henryk Wilczyński: Astrofizyka wysokich energii Doc. dr hab. Piotr Zieliński: Fizyka powierzchni Doc. dr hab. Piotr Żenczykowski: Słabe rozpady hadronów. zadanie 3. Organizacja konferencji, wystaw oraz popularyzacja nauki I. ORGANIZACJA KONFERENCJI W roku 2001 zorganizowano 8 konferencji międzynarodowych i 3 krajowe. Organizacja i współorganizacja konferencji międzynarodowych: A. cyklicznych, w których IFJ jest głównym organizatorem Zakład V We współpracy z IF UJ oraz WFiTJ AGH zorganizowano w dniach 5-7 stycznia Cracow Epiphany Conference on b Physics and CP Violation. Była to siódma konferencja z tej serii, zapoczątkowanej w 1995 r. W konferencji wzięło udział 129 uczestników, w tym 25 z zagranicy. Celem jej było przedstawienie aktualnego stanu badań teoretycznych i doświadczalnych na temat fizyki kwarku b oraz problemów związanych z łamaniem symetrii CP. Obejmowała zarówno referaty przeglądowe o obecnych i planowanych eksperymentach, jak i teoretyczne dotyczące łamania CP w różnych układach cząstek. Materiały konferencyjne opublikowano w Acta Physica Polonica. Zakład II We współpracy z IF UJ zorganizowano w dniach maja XXXVI Zakopane School of Physics: Condensed Matter Studies by Nuclear Methods. W konferencji wzięło udział 90 uczestników, w tym 28 z ośrodków zagranicznych. Wygłoszono 17 wykładów plenarnych, a młodzi pracownicy naukowi i doktoranci zaprezentowali 42 referaty z prac oryginalnych. Poświęcone były one zastosowaniom metod fizyki jądrowej w badaniach własności fizycznych fazy skondensowanej. Prezentowano wyniki badań przy użyciu metod związanych z wykorzystaniem mikrowiązki protonowej, spektroskopii mössbauerowskiej, techniki anihilacji pozytonów, techniki zaburzonych korelacji kierunkowych promieniowania gamma oraz magnetycznego rezonansu jądrowego. Szereg autorów przedstawiło wyniki prac otrzymane przy użyciu bardzo szerokiego spektrum technik komplementarnych. Zaprezentowano prace z najnowszych dziedzin badawczych 47

4 takich jak: nanotechnologia i nanomateriały, zastosowanie mikrowiązki jonowej do badań biologicznych, medycznych, botanicznych, geologicznych, tomografia promieniowania γ i jonowa. Materiały konferencji będą opublikowane w Acta Physica Polonica B. Zakład III W dniach 8-14 lipca odbyła się Międzynarodowa Konferencja (organizowana co dwa lata) Janik s Friends Meeting Zakopane Konferencja ma charakter interdyscyplinarny (fizyka, chemia, filozofia, socjologia). Wzięło w niej udział 49 osób, w tym 24 z zagranicy (USA, Japonia, Niemcy, Norwegia, Belgia, Rosja, Wietnam, Ukraina, Francja, Holandia). Wygłoszono 23 referaty. Zakład IV We współpracy z Akademią Pedagogiczną w Krakowie i Wyższą Szkołą Informatyki w Łodzi w dniach lipca odbyło się w IFJ w Krakowie 2 nd International Symposium on Quantum Theory and Symmetries. Sympozjum zgromadziło 120 uczestników reprezentujących ośrodki badawcze z całego świata, a także liczną grupę przedstawicieli krakowskiego środowiska fizyków. Przedstawiono 23 referaty plenarne oraz 99 referatów na sesjach tematycznych, z których dwie zostały wyodrębnione jako warsztaty: Podstawy i uogólnienia teorii kwantów oraz Zastosowanie teorii grup i algebr Liego w fizyce kwantowej. Konferencji towarzyszył otwarty pokaz doświadczenia wskazującego na istnienie możliwości przesyłania sygnałów z prędkościami ponadświetlnymi przedstawiony i omówiony przez współodkrywcę efektu prof. Guentera Nimtza z Instytutu Fizyki Uniwersytetu w Kolonii. Pokaz spotkał się ze znacznym zainteresowaniem krakowskiego środowiska fizyków, a także znalazł swoje odbicie w mediach. Tradycyjnie organizowana przez IF UJ we współpracy z IFJ Krakowska Szkoła Fizyki Teoretycznej (XLI) Fundamental Interactions odbyła się w Zakopanem, w dniach od 2 do 11 czerwca. W Szkole wzięło udział przeszło 80 uczestników z całego świata, w tym 20 wykładowców. Wygłosili oni 37 referatów dotyczących najnowszych kierunków rozwoju fizyki teoretycznej oraz zagadnień o podstawowym znaczeniu dla zrozumienia struktury oddziaływań fundamentalnych. Materiały konferencyjne opublikowano w Acta Physica Polonica. B. innych konferencji Zakład IV Współorganizował z IF UJ konferencję p.n. Workshop on Low x Physics, która odbyła się w dniach od 27 do 30 czerwca i zgromadziła 56 uczestników z kraju i zagranicy. Była to 7 z rzędu konferencji, które od 1994 roku gromadzą fizyków doświadczalnych i teoretyków, aby przedyskutować najnowsze dane eksperymentalne i wyniki teoretyczne związane z tzw. rozpraszaniem głęboko nieelestycznym elektronów (bądź pozytonów) na protonach. Eksperymenty te, prowadzone głównie na akceleratorze HERA w Hamburgu, dostarczają danych dotyczących struktury protonu. Wygłoszono 43 referaty, materiały konferencyjne zostaną opublikowane w Acta Physica Polonica. Zakład V W dniach września zorganizowano w Krakowie (we współpracy z IF UJ oraz WFiTJ 48

5 AGH) konferencję Physics and Detectors for a 90 to 800 GeV Linear Collider'', która zgromadziła 172 uczestników, w tym 134 z zagranicy. Była to pierwsza konferencja z serii poświęconej studiom nad potencjałem badawczym projektowanego europejskiego akceleratora liniowego nowej generacji. Seria ta stanowi kontynuację ciągu konferencji, które doprowadziły do powstania w 2001 roku dokumentu TESLA Technical Design Report. NAT W dniach 5-6 listopada zorganizowano w Krakowie dwudniowe spotkanie międzynarodowe Cracow Grid Workshop sponsorowane przez IFJ, Cyfronet i Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości. Odbywało się ono w IFJ w Bronowicach. Wygłoszono 17 referatów (w tym 4 proszone), zorganizowano dyskusje panelowe. Spotkanie dotyczyło przede wszystkim projektu Unii Europejskiej zwanego CrossGrid, który powstał z inicjatywy IFJ (prof. M. Turała, prof. P. Malecki) prowadzącej do zawiązania konsorcjum polskiego łączącego Instytuty Fizyki i "Cyfronety" (Kraków, Poznań, Warszawa). W wyniku tej aktywności powstał projekt wielu krajów, którego głównym koordynatorem jest prof. Michał Turała. Jest to jeden z kilku światowych projektów dotyczących idei GRID - nowej koncepcji zagospodarowania istniejących, gigantycznych ale rozproszonych mocy obliczeniowych. Organizacja konferencji krajowych Zakład VII W dniach września, odbył się w Krakowie XII Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych im. Marii Skłodowskiej-Curie. Zjazd został zorganizowany przez pracowników IFJ. W Zjeździe wzięło udział 151 uczestników; wygłoszono 67 referatów oraz przedstawiono 56 wystąpień plakatowych. Zakład VIII W dniu 26 października zorganizowano sympozjum Postępy obrazowania i spektroskopii MR w biomedycynie. W sympozjum wzięło udział 58 osób, głównie doktoranci i ich promotorzy. Przedstawiono 15 referatów. W dniach 3-4 grudnia zorganizowano XXXIV Ogólnopolskie Seminarium na temat Magnetycznego Rezonansu i jego Zastosowań. W seminarium wzięło udział 130 osób, w tym 7 osób z zagranicy. Przedstawiono 28 referatów oraz 59 plakatów. Materiały seminarium ukazały się w formie zeszytu raportów IFJ. Inne spotkania; organizacja i udział: Zakład II Dnia 15 marca odbyło się w Krakowie II Symposium Sumy-Cracow-Münster, w którym udział wzięło 25 uczestników, w tym 9 z ośrodków zagranicznych. Instytuty w Münster, Sumach i Krakowie przygotowują się do wspólnej tematyki badawczej poświęconej wytwarzaniu materiałów używanych jako implanty chirurgiczne oraz badaniu tych materiałów pod kątem ich biozgodności. W tym celu zorganizowano sympozjum poświęcone przeglądowi metod badawczych, które mogą być tutaj użyte. Omawiana tematyka obejmowała zastosowania mikrowiązki jonowej i synchrotronowej, dyfrakcji rentgenowskiej, mikrowiązki elektronowej, skaningowej mikroskopii sił oraz implantacji jonowej. Przedstawiono także przegląd najczęściej stosowanych biomateriałów, w szczególności 49

6 materiałów używanych w chirurgii implantów stawów oraz prace związane z wytwarzaniem nowych biomateriałów o lepszych parametrach niż dotychczasowe. Materiały ze spotkania zostały opublikowane jako zeszyt w raporcie IFJ w 2001 r. II. WYSTAWA CERN Wystawa CERN pod nazwą Kiedy energia staje się materią, otwarta w październiku 2000, została przedłużona do lutego 2001 ze względu na bardzo duże zainteresowanie i liczbę zwiedzających. W czasie jej trwania prof. dr hab. Michał Turała wygłosił wykłady popularnonaukowe, dotyczące badań prowadzonych w CERN. III. POPULARYZACJA NAUKI 1. Festiwale Nauki Pracownicy IFJ: mgr inż. J. Grębosz oraz mgr inż. M. Ziębliński są autorami nagrodzonego filmu popularno-naukowego pt. Tajemniczy świat jąder atomowych i prezentowali go na Festiwalach Nauki: Warszawskim i Jagiellońskim, zorganizowanym w ramach obchodów Jubileuszu 600-lecia Odnowienia Akademii Krakowskiej. 2. Zwiedzanie Instytutu W roku 2001 Instytut odwiedziło 36 wycieczek liczących łącznie 913 osób, w tym: ze szkół podstawowych i gimnazjów - 64 osoby ( 3 grupy), ze szkół średnich i pomaturalnych osób ( 11 grup), ze szkół wyższych osoby ( 19 grup), inni goście - 68 osób ( 3 grupy). Najczęściej przyjmują zwiedzających gości następujące pracownie i laboratoria: Dział Cyklotronowy, Pracownia Stosowanej Spektroskopii Jądrowej z akceleratorem Van de Graaffa, Laboratorium Skażeń Promieniotwórczych Środowiska, Pracownia Tomografii MR. 3. Media Ukazało się ponad 20 artykułów w prasie codziennej ( Dziennik Polski, Gazeta Wyborcza, Gazeta Krakowska, Rzeczpospolita ), oraz w różnych periodykach ( Sprawy Nauki, Postępy Fizyki, Przekrój, CERN Bulletin). Artykuły te prezentowały uczonych i ważne wydarzenia w IFJ, a także współpracę naszych zespołów z CERN i innymi ośrodkami. Wiele artykułów było autorstwa dr M. Nowina Konopki z IFJ. Informacje o wydarzeniach w IFJ (np. nadaniu tytułu honorowego profesora IFJ oraz nagrodzonych fizykach) były podawane przez różne rozgłośnie radiowe (Radio Kraków, Radio PLUS, Radio RAK, Radio Alfa). Przekazywano w mediach także informacje o konferencjach organizowanych przez IFJ. W szczególności relację z pokazu propagacji bardzo szybkich fal elektromagnetycznych prof. G. Nimtza zorganizowanego podczas konferencji Quantum Theory and Symmetries pokazała Kronika Krakowska. 4. Wykłady popularyzatorskie 1. A. Hrynkiewicz, Energetyka przyszłości spojrzenie fizyka, Kurs Programu TEMPUS Zrównoważony Rozwój Energetyczny, Kraków,