Polityka zielonych zamówień publicznych na tle przepisów unijnych i krajowych. Katarzyna Wińska Rużewicz

Transkrypt

1 Polityka zielonych zamówień publicznych na tle przepisów unijnych i krajowych Katarzyna Wińska Rużewicz

2 Zrównoważone zamówienia publiczne: Uwzględnianie przy realizowaniu zamówień publicznych kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem. Oznacza to dokonywanie tylko dobrze przemyślanych i niezbędnych zakupów oraz nabywanie produktów i usług możliwie w najmniejszym stopniu oddziałujących na środowisko, a także uwzględniających społeczne i ekonomiczne skutki decyzji zakupowych. 3 Defnicja za: [w:] Zrównoważone zamówienia publiczne, Zrinka Percic, s.

3 Zielone zamówienia publiczne Zamówienia publiczne oznaczają politykę, w ramach której podmioty publiczne włączają kryteria i/lub wymagania ekologiczne do procesu zakupów (procedur udzielania zamówień publicznych) i poszukują rozwiązań ograniczających negatywny wpływ produktów/usług na środowisko oraz uwzględniających cały cykl życia produktów, a poprzez to wpływają na rozwój i upowszechnienie technologii środowiskowych. Ministerstwo Ochrony Środowiska

4 Dlaczego? Organy publiczne to ważni konsumenci w Europie wydają około 2 bilionów EUR rocznie (równowartość 19% PKB UE). Wskazywane jest, iż wykorzystując swoją siłę nabywczą, wybierając towary, usługi i roboty budowlane, których wpływ na środowisko jest ograniczony, mogą one w istotnym stopniu przyczynić się do realizacji lokalnych, regionalnych, krajowych i międzynarodowych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju.

5 Zazielenianie zamówień : a. ustanowienie polityki w zakresie zielonych zamówień publicznych lub włączenie zobowiązań dotyczących udzielania zielonych zamówień publicznych do innych dziedzin polityki. b. wymagają efektywnej współpracy między różnymi departamentami i pracownikami w obrębie danej organizacji. c. wymagają na ogół wsparcia na wysokim szczeblu.

6 Komunikat Komisji Europejskiej z 3 marca 2010 r.: Europa 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwój sprzyjającego włączeniu społecznemu. - zamówienia publiczne odgrywają kluczową rolę jako jeden z instrumentów rynkowych wykorzystywanych w celu osiągnięcia inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, przy jednoczesnym zagwarantowaniu najbardziej efektywnego wykorzystania środków publicznych

7 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko - perspektywa do 2020 roku. - zakłada, że zielone zamówienia będą jednym z instrumentów wspierających poprawę stanu środowiska, a do 2020r. powinny one stanowić połowę wszystkich zamówień w Polsce.

8 Strategia Sprawne Państwo upowszechnienie stosowania Zrównoważonych Zamówień Publicznych pozwoli na efektywniejsze gospodarowanie zasobami rzeczowymi i finansowymi urzędów administracji publicznej.

9 Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki na lata Dynamiczna Polska - zamówienia publiczne powinny służyć utrwalaniu zachowań proekologicznych, umożliwiając tym samym rozwój wyrobów i usług charakteryzujących się wysokimi standardami środowiskowymi i społecznymi.

10 Urząd Zamówień Publicznych, Krajowy Plan Działań - do końca 2016r poziom zielonych zamówień publicznych na szczeblu krajowym powinien wzrosnąć do 20%, a odsetek zamówień społecznie odpowiedzialnych do 10 % ogółu udzielonych w Polsce zamówień

11 Zintegrowana Polityka Produktowa UE Europejska Zintegrowana Polityka Produktowa (Integrated Produkt Policy, IPP) ma na celu minimalizację degradacji przyrody związanej z wytwarzaniem, użytkowanie oraz likwidacja wyrobów Cel ma zostać osiągnięty poprzez przeanalizowanie oddziaływania produktów 6 na środowisko na każdym z etapów ich życia oraz zapobieganie ich negatywnemu wpływowi na środowisko w sposób zintegrowany przez podejmowanie działań tam, gdzie są one najbardziej efektywne.

12 Mniejszy wpływ na środowisko naturalne może przejawiać się pod postacią: przyjaznego składu produktu, dzięki czemu ani w trakcie użytkowania ani po jego zakończeniu produkt nie będzie stanowił nadmiernego zagrożenia dla otoczenia; wydajności użytkowej i trwałości produktu, dzięki czemu unikniemy szybkiego zużycia lub zniszczenia produktu zdatności do unowocześnienia, dzięki czemu zamiast nabywać nowy produkt, możemy w odpowiedni sposób zmodyfikować już posiadany; w ten sposób chronimy zasoby naturalne i unikamy produkcji odpadów; efektywności energetycznej, dzięki czemu przyczynimy się nie tylko do realizacji zrównoważonej polityki energetycznej, oszczędności zasobów energetycznych, ale także do zmniejszenia emisji C02 i przeciwdziałania zmianom klimatycznym; zdatności produktu do poddania procesowi odzysku, dzięki czemu chronimy zarówno zasoby naturalne jak

13 Akty prawa UE powiązane z zielonymi zamówieniami publicznymi: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 106/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie wspólnotowego programu znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 174/2013 z dnia 5 lutego 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 106/2008 w sprawie wspólnotowego programu znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych

14 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/33/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 66/2010 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie unijnego oznakowania ekologicznego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków

15 Cele wprowadzenia nowych dyrektyw zamówieniowych Dla społeczeństwa: zwiększenie jakości usług publicznych uwzględnienie kwestii środowiskowych

16 Dyrektywy 2014 DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji

17 Dyrektywa klasyczna (91) - dyrektywa precyzuje, w jaki sposób instytucje zamawiające mogą przyczynić się do ochrony środowiska i wspierania zrównoważonego rozwoju, zapewniając jednocześnie możliwość uzyskania przez te instytucje najlepszej jakości za daną cenę dla ich zamówień

18 Co możemy Z regulacji UE dotyczących zamówień publicznych wynika możliwość: posłużenia się kryteriami przyjętymi jako punkt odniesienia w ramach systemów etykietowania (zarówno o zasięgu krajowym, europejskim jak i międzynarodowym); wyboru produktów o wyższej cenie, ale tańszych w eksploatacji, przy uwzględnieniu analizy kosztów cyklu życia produktu; wyboru produktów o wyższej cenie i droższych w eksploatacji niż produkty konwencjonalne, ale wpływających w mniejszym stopniu na środowisko

19 Pzp Za stosowaniem zielonych zamówień publicznych przemawiają artykuły prawne zawarte w Prawie zamówień publicznych: Art. 30 ust. 6: Zamawiający może odstąpić od opisywania przedmiotu zamówienia ( ), jeżeli zapewni dokładny opis przedmiotu zamówienia poprzez wskazanie wymagań funkcjonalnych. Wymagania te mogą obejmować opis oddziaływania na środowisko Art. 91 ust. 2: Kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjne, serwis, termin wykonania zamówienia oraz koszty eksploatacyjne

20 Jak, czyli narzędzia Opis przedmiotu zamówienia, warunki realizacji Warunki udziału i opis oceny ich spełniania Kryteria oceny ofert

21 Opis przedmiotu zamówienia, tryb Kryteria udzielenia zamówienia i ich waga powinny być stałe przez cały czas trwania postępowania i nie powinny podlegać negocjacjom, w celu zagwarantowania równego traktowania wszystkich wykonawców. Negocjacje powinny służyć poprawie ofert, by umożliwić instytucjom zamawiającym zakup robót budowlanych, dostaw i usług idealnie dostosowanych do ich konkretnych potrzeb. Negocjacje mogą dotyczyć wszystkich cech zamawianych robót budowlanych, dostaw i usług, w tym na przykład jakości, ilości, klauzul handlowych oraz aspektów społecznych, środowiskowych i innowacyjnych, o ile nie stanowią one wymagań minimalnych.

22 Określenie przedmiotu zamówienia - przykłady Przykłady prawidłowo określonego przedmiotu Zielonego Zamówienia Publicznego: Zakup i dostawa papieru pochodzącego z recyklingu do drukarek i kserokopiarek. Zamówienie na zaprojektowanie budynku efektywnego energetycznie. Zamówienie na ekologiczne usługi porządkowe zawierające segregację odpadów.

23 Opis funkcjonalny Wykonawca ma większą swobodę w zaoferowaniu sposobu realizacji zamówienia, produktów, Wykonawca ponosi odpowiedzialność za osiągnięcie wskazanego efektu

24 Zielone standardy techniczne i ekologiczne etykiety Ekologiczne etykiety Istota programu etykiet ekologicznych (eco-labels) polega na stworzeniu systemu certyfikacji produktów, które spełniają pewne wymogi i są szczególnie przyjazne dla środowiska w czasie całego ich życia. Takie wyroby - aby ułatwić konsumentom świadomy i prośrodowiskowy wybór oraz zakup - mogą zostać odpowiednio oznakowane za pomocą stosownych etykiet-symboli

25 Dyrektywa klasyczna (72) Instytucje zamawiające, które pragną dokonać zakupu robót budowlanych, dostaw lub usług o szczególnych cechach środowiskowych, społecznych lub innych, powinny mieć możliwość odwoływania się do określonych etykiet, takich jak europejskie oznakowanie ekologiczne, ekoetykiety krajowe lub międzynarodowe lub wszelkie inne etykiety, o ile wymogi dotyczące danej etykiety związane są z przedmiotem zamówienia, na przykład z opisem produktu i jego prezentacją, w tym z wymogami dotyczącymi opakowań.

26 Należy także wyjaśnić, że konkretne podmioty lub organizacje krajowe lub rządowe mogą nie tracąc statusu osoby trzeciej uczestniczyć w określaniu wymogów dotyczących etykiet, które można stosować w związku z udzielaniem zamówień przez organy publiczne.

27 Zamawiany papier musi: zawierać co najmniej 80% włókien pochodzących recyklingu odpadów papierowych; nie może zawierać chloru (TCF - Totally Chlorine Free); mieć trwałość powyżej 100 lat, zgodnie z normami ISO 9706, DIN 6738 lub równoważną, być zgodny ze sprzętem biurowym - papier spełnia standardy DIN 19309, AFNOR Q lub równoważne Produkty posiadające certyfikat Blue Angel będą uważane za spełniające kryteria, dopuszcza się również inne formy dowodzenia spełnienia kryteriów.

28 Systemy zarządzania środowiskiem (EMAS, ISO 14001, POEMS) Ekozarządzanie jest to zarządzanie aspektami środowiskowymi danej organizacji. Fakt wprowadzenia i stosowania w danej organizacji systemu ekozarządzania (Environmental Management System - EMS) potwierdzają odpowiednie certyfikaty. ISO oraz EMAS - najbardziej popularne systemy certyfikacji POEMS natomiast jest systemem zarządzania środowiskowego nowego typu, który odnosi się nie do konkretnej organizacji/podmiotu, ale do wszystkich podmiotów, mających kontakt z danym produktem w cyklu jego produkcji.

29 Instytucje zamawiające powinny mieć możliwość wymagania, aby w trakcie realizacji zamówienia publicznego stosowane były środki lub systemy zarządzania środowiskowego. Systemy zarządzania środowiskowego, zarówno zarejestrowane, jak i niezarejestrowane na mocy unijnych aktów prawnych, takich jak rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 ( 1 ), mogą wykazać, że wykonawca posiada zdolność techniczną do realizacji zamówienia. Obejmuje to certyfikaty Ecolabel zawierające kryteria zarządzania środowiskowego.

30 Kryteria Udzielając zamówień, zamawiający mają do wyboru - zgodnie z art. 91. PZP - następujące kryteria: najniższa cena lub cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia.

31 Kryteria oceny ofert dyrektywa klasyczna Oceniając najlepszą relację jakości do ceny, instytucje zamawiające powinny określić kryteria ekonomiczne i jakościowe dotyczące przedmiotu zamówienia, na podstawie których przeprowadzą ocenę. Kryteria te powinny umożliwić ocenę porównawczą poziomu wykonania oferowanego w każdej z ofert w kontekście przedmiotu zamówienia określonego w specyfikacji technicznej

32 Kryteria oceny ofert dyrektywa klasyczna W odniesieniu do najlepszej relacji jakości do ceny w niniejszej dyrektywie przedstawiono otwarty wykaz możliwych kryteriów udzielenia zamówienia, który obejmuje aspekty środowiskowe i społeczne. Należy zachęcać instytucje zamawiające do wybierania takich kryteriów udzielenia zamówienia, które umożliwią im otrzymanie wysokiej jakości robót budowlanych, dostaw i usług, optymalnie odpowiadających ich potrzebom.

33 Kryteria oceny ofert dyrektywa klasyczna Wybrane kryteria udzielenia zamówienia nie powinny przyznawać instytucji zamawiającej nieograniczonej swobody wyboru oraz powinny zapewniać możliwość efektywnej i uczciwej konkurencji, a także powinny im towarzyszyć rozwiązania, które pozwalają na skuteczną weryfikację informacji przedstawianych przez oferentów.

34 Kryteria oceny ofert dyrektywa klasyczna (97) Instytucje zamawiające powinny mieć możliwość stosowania kryteriów udzielenia zamówienia lub warunków realizacji zamówienia w odniesieniu do robót budowlanych, dostaw lub usług, które mają być zrealizowane na podstawie zamówienia publicznego, we wszystkich aspektach i na każdym etapie cyklu życia tych robót, dostaw lub usług, począwszy od wydobycia surowców przeznaczonych dla danego produktu aż po etap jego utylizacji, łącznie z czynnikami związanymi z konkretnym procesem produkcyjnym, dostarczeniem lub obrotem i jego warunkami w odniesieniu do tych robót budowlanych, dostaw lub usług, bądź też z konkretnym procesem na późniejszym etapie ich cyklu życia, nawet jeśli te czynniki nie są ich istotnym elementem.

35 Nowa dyrektywa kryteria art. 68 Cena to nie cena zakupu, powinna obejmować koszty zakupu, koszty użytkowania, utrzymania, wycofania z eksploatacji, jak koszty zbiórki i recyklingu Koszty przypisywane ekologicznym efektom zewnętrznym związane z produktem, usługą lub robotami budowlanymi na przestrzeni ich cyklu życia, o ile ich wartość pieniężną można określić i zweryfikować; takie koszty mogą obejmować koszty emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń oraz inne koszty łagodzenia zmiany klimatu

36 Przykładowe kryteria kryterium energooszczędności (komputery, monitory, lodówki, itd.), kryterium surowców odnawialnych i z odzysku (produkcja ekologiczna), kryterium niskiej emisji (dobór niskoemisyjnych środków transportu), kryterium niskiego poziomu odpadów (ponowne wykorzystanie produktu lub materiałów, z których jest wykonany).

37 Opracowanie KE Kryteriów Zielonych Zamówień Publicznych obejmują następujące grupy produktów: Papier do kopiowania i papier graficzny Środki czyszczące i usługi sprzątania Biurowy sprzęt komputerowy Budownictwo Transport Meble Energia elektryczna Żywność i usługi cateringowe Wyroby włókiennicze Produkty i usług ogrodnicze

38 Opracowanie KE Płyty ścienne Skojarzona gospodarka energetyczna Oświetlenie uliczne i sygnalizacja świetlna Oświetlenie wewnętrzne Armatura, toalety i pisuary Urządzenia do przetwarzania obrazu Urządzenia elektryczne i elektroniczne stosowane w sektorze ochrony zdrowia Infrastruktura Wodno-ściekowa - (tłumaczenie na zlecenie UZP) Ogrzewacze wodne

39 Czy zawsze mierzymy linijką Postępowanie: wykonanie dokumentacji projektowej dla inwestycji :Przebudowa i rozbudowa obiektów Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej ( ) Kryteria oceny ofert: Cena: 40% Organizacja i metodyka 20% Harmonogram i ryzyka 20: Założenia przedprojektowe- 20%

40 Założenia przedprojektowe ocena Oferowane podejście Słabe Akceptowalne Dobre Jak dobrze oferta wychodzi naprzeciw wymaganiom należytej realizacji zamówienia i pokazuje zrozumienie ryzyk Podejście nie pokazuje adekwatnego zrozumienia celów projektu, nie wnosi uwag mogących przynieść wartość dodaną dla realizacji projektu Podejście pokazuje adekwatne zrozumienie celów projektu i jego specyfiki, lecz nie wnosi istotnych uwag mogących przynieść wartość dodaną w zakresie funkcjonalności i kosztów Podejście wykazuje dobre zrozumienie projektu i jego specyfiki, zawiera istotne propozycje mające wartość dodaną w zakresie funkcjonalności i kosztów Ocena

41 Oferowane podejście Jak dobrze oferta wychodzi naprzeciw wymaganiom należytej realizacji zamówienia i pokazuje zrozumienie ryzyk Ocena Bardzo dobre Podejście wykazuje dobre zrozumienie projektu i jego specyfiki, zawiera wiele istotnych, specyficznych dla projektu propozycji opartych na doświadczeniu Wykonawcy 8-9 Doskonałe Podejście wykazuje bardzo dobre zrozumienie projektu i jego specyfiki, zawiera nowatorskie, dostosowane specyficznie do projektu istotne propozycje oparte na doświadczeniu Wykonawcy 10 W przypadku gdy oferta w ramach kryterium otrzyma mniej niż 50% możliwych do uzyskania pkt, oferta otrzyma 0 pkt. W ramach tego kryterium

42 Kryteria oceny ofert: 1) Cena oferty 2) Efektywność energetyczna i eksploatacja, w tym Uzysk energii ze źródeł energii odnawialnej Koszty użytkowania 3) Jakość rozwiązania 4) Termin wykonania

43 Minimalizacja potrzeb zakupowych W literaturze przykłady minimalizacji potrzeb zakupowych - unikanie potrzeby kupowania jako najprostszą drogą do zmniejszenia kosztów zamówień: Unikanie wykorzystania materiałów, niedoprowadzanie do potrzeby zakupu produktów; Ograniczenie ilości materiałów potrzebnych do zrealizowania zadania Kupowanie produktów, które są trwałe, możliwe do naprawienia i modyfikowalne. Usprawnienie systemów magazynowania, zaopatrzenia i zarządzania zapasami Kupowanie produktów dużymi partiami w skoncentrowanej formie, kiedy to tylko możliwe (UWAGA MSP i nowej dyrektywie). Wykorzystanie leasingu (lub zakupu usług) zamiast nabywania produktu; Szkolenia dla pracowników na temat bardziej efektywnego korzystania z urządzeń Opóźnianie wymiany produktów tak długo jak to możliwe

44 Dziękuję za uwagę