WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Dnia 24 września 2015 r. WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - Sędzia SA Aldona Wapińska Protokolant: Sędzia SA Jacek Sadomski (spr.) Sędzia SO (del.) Aleksandra Kempczyńska sekr. sąd. Beata Pelikańska po rozpoznaniu w dniu 24 września 2015 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa ( ) S.A. w L. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki z udziałem zainteresowanego ( ) sp. z o.o. w B. o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej na skutek apelacji pozwanego i zainteresowanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 17 marca 2014 r., sygn. akt XVII AmE 4/13 uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Warszawie Sądowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej. Sygn. akt VI Aca 758/14 UZASADNIENIE Decyzją z dnia 25 października 2012 roku Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 8 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 oraz art. 30 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne w związku z art. 104 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 marca 2012 r. ( ) sp. z o.o. z siedzibą w B. w sprawie rozstrzygnięcia sporu dotyczącego odmowy zawarcia przez ( ) S.A. z siedzibą w L. umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej ( ) S.A. obiektów ( ) o łącznej mocy przyłączeniowej 37,5 MW, orzekł zawarcie pomiędzy ( ) sp. z o.o. z siedzibą w B. ul. ( ) a ( ) z siedzibą w L. umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej obiektów ( ) o łącznej mocy przyłączeniowej 37,5 MW, położonej na terenie gmin K. i S., o treści stanowiącej załącznik do decyzji. Odwołanie od wydanej decyzji złożył powód ( ) S.A. z siedzibą w L., zaskarżając decyzję w całości i wnosząc o jej uchylenie, ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie

2 treści umowy przyłączeniowej w brzmieniu ostatecznie wskazanym przez powoda przy piśmie z dnia 25 kwietnia 2012 r., w szczególności poprzez ustalenie szacunkowej opłaty za przyłączenie w wysokości ,40 netto. W odwołaniu zawarte zostały liczne zarzuty naruszenia przepisów ustawy Prawo energetyczne (w tym art. l ust. 2, art. 4f ust. l w zw. z art. 46 art. 7 ust. l w zw. z art. 7 ust. 3, art. 7 ust. 2, art. 7 ust. 8 pkt 3 i ust. 9, art. 7 ust. 8i, art. 11d ust. 3 w zw. z art. 9c ust 3), a także przepisów postępowania administracyjnego (art. 6, art. 7, art. 77, art. 107 ust. l i 3 k.p.a.) oraz przepisów kodeksu cywilnego (art k.c.). W szczególności skarżący podniósł, że podstawą zaskarżonej decyzji było błędne założenie, że istnieją warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia do sieci, w sytuacji, gdy analiza sprawy pozwala na ustalenie braku ekonomicznych i technicznych warunków przyłączenia, co wiąże się z rozległym zakresem zmian koniecznych do zaprowadzenia w sieci w związku z projektowanym przyłączeniem, a także błędna wykładnia polegająca na uznaniu, że wydanie warunków przyłączenia przemawia za tym, iż spełnione są warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci energetycznej i w efekcie błędne ukształtowanie treści umowy z pominięciem treści obowiązków tkwiących po stronie powoda jako operatora systemu OSD oraz obowiązków zapewnienia należytej pracy sieci, w tym także w sytuacji zagrożenia (w szczególności ze względu na moc farmy), przez co w efekcie dochodziłoby do ograniczenia swobody OSD, ale także OSP, w realizowaniu przypisanych obowiązków. Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki oraz zainteresowany - ( ) sp. z o.o. z siedzibą w W. wnieśli o oddalenie odwołania. Wyrokiem z dnia 17 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił zaskarżoną Decyzję Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Uzasadniając wydane rozstrzygnięcie sąd okręgowy wskazał, że trafny jest zarzut naruszenia art.7 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne albowiem po stronie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci brak urządzeń technicznych umożliwiających takie przyłączenie. Stan taki powoduje w ocenie sądu okręgowego, że brak jest warunków technicznych takiego przyłączenia, w konsekwencji brak po stronie przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci. Jak wskazał sąd okręgowy, w takiej sytuacji nie istnieje przedmiot umowy, gdyż nie istnieje przedmiot przyłączenia do sieci, a zatem wykonanie zawartej umowy jest niemożliwe. Bezspornym jest zaś w okolicznościach faktycznych tej sprawy, że budowa farmy wiatrowej powoda nie została nawet rozpoczęta.. Brak istnienia przyłączanego obiektu czyni zatem technicznie niemożliwym jego przyłączenie i dostarczanie energii. Nie ma zatem potrzeby, aby przepis art. 7 ust. 1 lub 7 ust. 3 p.e. musiał zawierać wymóg fizycznego istnienia obiektu przyłączonego, gdyż jest to jeden z warunków technicznych i zawiera się w obecnym brzmieniu art.7 ust. 1 p.e. Skoro podmiot żądający zawarcia umowy nie wykonał jeszcze przyłączanego obiektu, to nie jest wiadomym, czy spełnia on wydane warunki techniczne przyłączenia. Sam zamiar wybudowania przez zainteresowanych obiektów i przyłączenia ich do sieci elektroenergetycznej uzasadnia wyłącznie żądanie określenia warunków technicznych przyszłego przyłączenia, o których mowa w art.7 ust. 3a ustawy Prawo energetyczne. Swoboda umów pozwala wprawdzie na zawieranie umów, których skutki wystąpią w przyszłości, jednak zawarcie takiej umowy nie mieści się w obowiązku publicznoprawnym wynikającym z art.7 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. Jednocześnie sąd okręgowy wskazał, że

3 nie podziela poglądu wyrażonego w Wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2012 r. (sygn.vi ACa 1500/11). Ponadto sąd okręgowy stwierdził, że wydanie przez przedsiębiorstwo energetyczne warunków przyłączenia przesądza o istnieniu warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia, gdyż ich brak jest przesłanką odmowy wydania tego dokumentu. Zobowiązanie wynikające z wydania warunków przyłączenia ma charakter warunkowy, co oznacza, że zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej istnieje, o ile zostaną w czasie ich obowiązywania spełnione warunki określone w wydanym dokumencie. Możliwość powoływania się na brak warunków technicznych lub ekonomicznych w sytuacji, gdy pomiot wykonał zgodnie z warunkami technicznymi przedmiot przyłączenia godziłoby w słuszne interesy tego podmiotu, zmuszając go do ponoszenia dodatkowych nakładów, których nie mógł przewidzieć planując przedsięwzięcie. Apelacje od wydanego wyroki wnieśli pozwany i zainteresowany, zaskarżając wydany wyrok w całości. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zawarł w złożonej apelacji następujące zarzuty: 1. naruszenie art. 7 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne poprzez jego błędną wykładnię i wadliwe zastosowanie polegające na niezasadnym przyjęciu, że brak po stronie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie urządzeń technicznych (obiektu ( ) mającej być przedmiotem przyłączenia) powoduje brak warunków technicznych przyłączenia, a w konsekwencji brak po stronie przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją energii obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci; 2. naruszenie art w zw. art k.p.c. - poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz wyprowadzone przez sąd orzekający z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie sprzecznych i niezgodnych z doświadczeniem życiowym, a tym samym uznanie że materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie, w szczególności: warunki przyłączenia inwestycji Zainteresowanego ( ) do sieci Powoda z dnia 12 kwietnia 2010 roku, wyciąg z planu rozwoju przedsiębiorstwa na lata w postaci budowy pola liniowego 110 kv w stacji 110/15 kv S., pomimo wykazania przez Pozwanego że w przedmiotowej sprawie istniały techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci to brak jest podstaw do orzeczenia umowy przyłączającej ( ) do sieci Powoda, gdyż nie istnieje przedmiot przyłączenia. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie odwołania, a w razie nieuwzględnienia tego wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia sądowi I instancji. Zainteresowany w złożonej apelacji podniósł zarzuty: 1. naruszenia art. 7 ust. 1 i 2 ustawy Prawo energetyczne w zw. z art. 7 ust. 3 PE poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że wymóg uprzedniego wybudowania podlegającego przyłączeniu obiektu jest jednym z warunków technicznych przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, a w konsekwencji błędne przyjęcie, iż brak w takiej sytuacji po stronie Powoda będącego przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się

4 przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii publicznoprawnego obowiązku zawarcia z Zainteresowaną umowy o przyłączenie do sieci; 2. naruszenie art. 7 ust. 8i PE w zw. z art. 7 ust. 1 PE oraz art. 7 ust. 9 PE i art. 34 ust. 3 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane poprzez błędną ich wykładnię prowadzącą do przyjęcia, że znaczenie prawne warunków przyłączenia uzależnione jest od następczego (po wydaniu warunków przyłączenia) spełnienia przesłanek określonych w art. 7 ust. 1 PE, a w konsekwencji, iż zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci istnieje o tyle, o ile zostaną w czasie ich obowiązywania spełnione określone w tym dokumencie warunki, co jest rażąco niezgodne z charakterem i funkcją, jaką warunki przyłączenia spełniają w obrocie prawnym oraz wykładnią systemową i funkcjonalną określenia warunkowe zobowiązanie" użytego w art. 7 ust. 8i PE; 3. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art KPC poprzez brak wszechstronnego rozważenia całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, i wskutek tego błędne ustalenie faktyczne, że w przedmiotowej sprawie nie istniały techniczne warunki przyłączenia Zainteresowanej do sieci Powoda, mimo dostrzeżenia przez Sąd Okręgowy okoliczności, iż wydanie przez przedsiębiorstwo energetyczne warunków przyłączenia (warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej z dnia 12 kwietnia 2010 r. przesądza o istnieniu technicznych i ekonomicznych warunków przyłączenia, gdyż ich brak byłby przesłanką do odmowy wydania takiego dokumentu. W świetle powyższych zarzutów zainteresowany na podstawie art k.p.c. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie - w przypadku uznania przez sąd odwoławczy że nie ma konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości i istnieją podstawy do orzeczenia co do istoty sprawy o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania powoda. Rozpoznając sprawę w granicach zaskarżenia sąd apelacyjny zważył, co następuje. Obie apelacje zasługują na uwzględnienie w zakresie zmierzającym do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Na wstępie zauważyć należy istotne sprzeczności występujące w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, co trafnie dostrzeżone zostało w apelacji złożonej przez pozwanego. Otóż sąd okręgowy z jednej strony wskazuje, że brak wybudowania przez powoda obiektu, który byłby przedmiotem przyłączenia do sieci, powoduje niespełnienie warunków technicznych przyłączenia. Z drugiej zaś strony sąd okręgowy w dalszych wywodach stwierdza, że uprzednio wydanie warunków przyłączenia, które miało miejsce w tej sprawie, przesądza o istnieniu warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia. Tym samym sąd okręgowy, jako podstawę rozstrzygnięcia w tej sprawie, przyjął jednocześnie dwa, pozostające ze sobą w sprzeczności założenia. Obydwa te założenia są przy tym błędne. Co do pierwszej kwestii podzielić należy zarzuty zawarte w apelacji strony pozwanej oraz zainteresowanego, że pogląd sądu okręgowego stanowi rezultat wadliwej wykładni art. 7 ust. 1 Prawa energetycznego oraz pozostaje w sprzeczności z pozostałymi przepisami regulującymi zasady przyłączenia. Prawo energetyczne, a także przepisy wykonawcze wydane na jego

5 podstawie, nie przewidują warunku przyłączenia w postaci uprzedniego ukończenia obiektu stanowiącego przedmiot przyłączenia. Tym samym nie można uznać, jak czyni to sąd okręgowy, że brak po stronie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie urządzeń technicznych umożliwiających takie przyłączenie powoduje brak warunków technicznych przyłączenia. Zgodnie z art. 7 ust. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 Prawa energetycznego, obowiązek przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotem ubiegającym się o przyłączenie nie powstaje w wypadku, gdy zainteresowany podmiot nie ma tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których paliwa gazowe lub energia mają być dostarczane. Posiadanie tytułu prawnego nie może być utożsamiane z konkretnym obiektem gotowym do przyłączenia (w okolicznościach faktycznych tej sprawy fermą wiatrową). Trafnie w tym kontekście Prezes URE wskazuje, że w procesie przyłączania farmy wiatrowej zawarcie umowy przyłączeniowej nie jest wbrew wyobrażeniu sądu pierwszej instancji etapem kończącym proces inwestycyjny. Umowa o przyłączenie do sieci reguluje bowiem szczegółowo wszystkie kwestie techniczne związane z konkretną inwestycją, jak również synchronizuje prace obu stron umowy, bez których nie ma możliwości wybudowania jakichkolwiek urządzeń. Realizacja przyłączenia wymaga bowiem ścisłej współpracy inwestora farmy z przedsiębiorstwem energetycznym, do którego sieci inwestor ubieg się o przyłączenie. Trafnie w tym kontekście skarżący odwołuje się również do regulacji zawartej w ustępie 2 art. 7 Prawa energetycznego, zgodnie z którym umowa o przyłączenie do sieci powinna zawierać między innymi postanowienia określające zakres robót niezbędnych przy realizacji przyłączenia, a także warunki udostępnienia przedsiębiorstwu energetycznemu nieruchomości należącej do podmiotu przyłączanego w celu budowy lub rozbudowy sieci niezbędnej do realizacji przyłączenia. Podzielić należy również pogląd skarżącego, że w istocie żadna inwestycja budowy farmy wiatrowej nie zostanie rozpoczęta, jeżeli inwestor nie zawrze z przedsiębiorstwem energetycznym umowy o przyłączenie do sieci. W efekcie podzielić należy pogląd uprzednio już prezentowany w orzecznictwie Sądu Apelacyjnego w Warszawie, zgodnie z którym uprzednie wybudowanie obiektu (farmy wiatrowej) nie jest warunkiem wypełnienia warunków technicznych przyłączenia i tym samym aktualizacji publicznoprawnego obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2012 r., VI ACa 1500/11, zob. również: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2013 r., VI ACa 560/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 czerwca 2013 r., VI ACa 1421/12). Oparcie rozstrzygnięcia wydanego w tej sprawie na wskazanej powyżej wadliwej przesłance uprzedniego wybudowania farny wiatrowej przez podmiot zainteresowany skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy przez sąd okręgowy. Sąd okręgowy ustalając nieistnienie obiektu, który mógłby być przedmiotem podłączenia i tym samym stwierdzając brak obowiązku zawarcia umowy, pominął pozostałe, istotne zagadnienia w sprawie. Dla rozstrzygnięcia sprawy istotne było bowiem przede wszystkim ustalenie, czy w dacie orzekania spełnione zostały warunki techniczne i ekonomiczne do przyłączenia zainteresowanego do sieci powodowego przedsiębiorstwa. W tym zakresie konieczne jest rozważenie zarzutów i twierdzeń strony powodowej zawartych w złożonym odwołaniu oraz argumentacji podnoszonej przez stronę przeciwną i zainteresowanego. Zaniechania dokonania rozważań w tym zakresie, a także poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych, w szczególności ustalenia, czy wskazywane

6 przez powoda inwestycje w sieć konieczne do przyłączenia instalacji zainteresowanego ujęte zostały w planie rozwoju przedsiębiorstwa oraz ustalenie, czy środki na realizację inwestycji ujętej w planie zostały faktycznie zapewnione w taryfie powodowego przedsiębiorstwa zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu, bądź zostało zadeklarowane, że zostaną one uwzględnione w kolejnych taryfach (zob. w szczególności postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2014 r., III SK 34/14) skutkuje nierozpoznaniem istoty tej sprawy. W orzecznictwie Sądy Najwyższego przyjmuje się bowiem, że nierozpoznanie istoty sprawy - w rozumieniu art k.p.c. - oznacza zaniechanie przez sąd pierwszej instancji zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego (zob. m.in. wyrok SN z , III CK 161/05, wyrok SN z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 r., II CKN 498/99, postanowienie SN z dnia 25 sierpnia 1999 r., III CKN 527/99). Niezależnie od powyższego wskazać należy również na sprzeczność występującą w zaskarżonym orzeczeniu pomiędzy treścią jego sentencji a treścią sporządzonego uzasadnienia. Otóż sąd okręgowy uchylając zaskarżoną decyzję Prezesa URE w uzasadnieniu wyroku stwierdza, że wobec braku podstaw do uwzględnienia, odwołanie wniesione w tej sprawie podlegało oddaleniu na podstawie art k.p.c. Takie formułowanie uzasadnienia zaskarżonego wyroku świadczy co najmniej o daleko posuniętym niedbalstwie sądu pierwszej instancji. Mając powyższe na uwadze sąd apelacyjny na podstawie art k.p.c. uchylił zaskarżony wyroku i sprawę przekazał sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania celem merytorycznego rozpoznania zawartych w odwołaniu zarzutów oraz twierdzeń przedstawionych w odpowiedzi na odwołanie przez pozwanego i zainteresowanego i tym samym ustalenie, czy w okolicznościach faktycznych tej sprawy spełnione zostały warunki techniczne i ekonomiczne do przyłączenia zainteresowanego do sieci powodowego przedsiębiorstwa.