Taryfy pasażerskie w regionalnym transporcie kolejowym w Polsce: stan aktualny, skutki dla pasażerów, propozycje zmian Dr Przemysław Kowalik

Transkrypt

1 Taryfy pasażerskie w regionalnym transporcie kolejowym w Polsce: stan aktualny, skutki dla pasażerów, propozycje zmian Dr Przemysław Kowalik Politechnika Lubelska Wydział Zarządzania Katedra Metod Ilościowych w Zarządzaniu p.kowalik@pollub.pl

2 Wykaz przewoźników Przewoźnik ogólnokrajowy Przewozy Regionalne POLREGIO (PR) Przewoźnicy wojewódzcy Arriva RP (ARP) Koleje Dolnośląskie (KD) Koleje Małopolskie (KMŁ) Koleje Mazowieckie (KM) Koleje Śląskie (KŚ) Koleje Wielkopolskie (KW) Łódzka Kolej Aglomeracyjna (ŁKA) PKP SKM w Trójmieście (PKP SKM) 2

3 Taryfa wojewódzka Taryfa kilometrowa niższa od taryfy podstawowej PR zasadniczo ograniczona terytorialnie do połączeń między wszystkimi stacjami danego województwa (choć może obejmować również niektóre stacje w województwach sąsiednich). Taryfa wojewódzka może być również stosowana przez przewoźnika wojewódzkiego. Niemniej jednak samo istnienie takiej taryfy, która jest stosowana przez dwóch przewoźników nie pociąga za sobą automatycznego honorowania biletów wystawionych przez jednego przewoźnika w pociągach drugiego. 3

4 Rozwiązania taryfowe w poszczególnych województwach (1) Przewoźnik: PR Taryfy: podstawowa PR, specjalne oferty dostępne na wybranych trasach lubelskie lubuskie opolskie podlaskie warmińsko-mazurskie zachodniopomorskie 4

5 Rozwiązania taryfowe w poszczególnych województwach (2) Przewoźnik: PR Taryfy: podstawowa PR, wojewódzka, specjalne oferty dostępne na wybranych trasach podkarpackie świętokrzyskie (w taryfie wojewódzkiej obowiązują tylko niektóre ulgi handlowe) 5

6 Rozwiązania taryfowe w poszczególnych województwach (3) Przewoźnik: PR + wojewódzki z taryfą wojewódzką Taryfy: podstawowa PR oraz wojewódzka (stosowane przez obu przewoźników choć niekoniecznie z pełnym honorowaniem biletów), specjalne oferty wspólne dostępne na wybranych trasach kujawsko-pomorskie (PR+ARP) małopolskie (PR+KMŁ) 6

7 Rozwiązania taryfowe w poszczególnych województwach (4) Przewoźnik: PR + wojewódzki z taryfą równą nominalnie taryfie podstawowej PR Taryfy: podstawowa PR oraz własna przewoźnika wojewódzkiego równą nominalnie taryfie podstawowej PR, pełne lub częściowe wzajemne honorowanie biletów, specjalne oferty (wspólne dla obu przewoźników lub oddzielne) dolnośląskie (PR+KD) łódzkie (PR+ŁKA) wielkopolskie (PR+KW) 7

8 Rozwiązania taryfowe w poszczególnych województwach (5) Przewoźnik: PR + wojewódzki z taryfą własną Taryfy: podstawowa PR, własna przewoźnika wojewódzkiego, ograniczone honorowanie taryfy podstawowej PR lub brak honorowania przez przewoźnika wojewódzkiego, specjalne oferty dostępne na wybranych trasach mazowieckie (KM+PR) pomorskie (PR+PKP SKM) (zasadniczo brak honorowania taryfy PR) śląskie (KŚ+PR) 8

9 Przejazdy między obszarami obowiązywania różnych taryf - wprowadzenie Istnienie różnorodnych rozwiązań taryfowych może stanowić istotne utrudnienie dla podróżnych ze względu na konieczność wyboru takiego biletu bądź biletów, który/e: był(y)by honorowany/e na całej trasie podróży; jego/ich koszt byłby jak najniższy. Zautomatyzowanie tego niekiedy nieoczywistego wyboru wymaga uwzględnienia w tworzeniu systemów informacji taryfowej oraz sprzedaży biletów. W Polsce problem ten jest pogłębiony przez aktualny stan obsługi informacyjno- sprzedażowej dotyczącej biletów honorowanych przez wielu przewoźników. 9

10 Przejazdy między obszarami obowiązywania różnych taryf - taryfa PR taryfą wspólną (1) Taryfa podstawowa PR może być zastosowana do podróży: wyłącznie pociągami PR jak również zgodnie z umowami z innymi przewoźnikami do podróży: łączonych z innymi przewoźnikami w taryfie podstawowej lub ze specjalnymi ofertami/ulgami handlowymi PR, łączonych z innymi przewoźnikami wyłącznie w taryfie podstawowej (bez specjalnych ofert/ulg handlowych), wyłącznie pociągami innego przewoźnika. 10

11 Przejazdy między obszarami obowiązywania różnych taryf - taryfa PR taryfą wspólną (2) Podstawowe wady taryfy podstawowej PR jako taryfy wspólnej : występowanie braku honorowania większości biletów internetowych wystawionych przez jednego przewoźnika w pociągach innych przewoźników (dotyczy także innych taryf niż podstawowa PR); brak informacji zintegrowanej z wyszukiwarkami rozkładowymi nt. możliwości zakupu takiego wspólnego biletu (choćby w kasie czy u konduktora). 11

12 Przejazdy między obszarami obowiązywania różnych taryf - taryfa PR taryfą wspólną (3) Wymienione wcześniej problemy ze sprzedażą biletów oraz informacją taryfową wynikają z zasad działania serwisów internetowych przewoźników. Każdy z nich udostępnia informację wyłącznie o pociągach własnych i tylko na nie prowadzi sprzedaż biletów. Serwisy stricte rozkładowe (np. portalpasazera.pl, rozklad-pkp.pl) w ramach istniejących umów udostępniają linki do systemów sprzedaży na odcinki obsługiwane przez pojedynczych przewoźników, natomiast nie przedstawiają własnych kalkulacji cen. 12

13 Przejazdy między obszarami obowiązywania różnych taryf zakup wielu biletów W przypadku podróży w relacjach obejmujących obszary obowiązywania różnych taryf bardziej opłacalny niż zakup jednego biletu na całą trasę przejazdu może być zakup dwóch (lub więcej) biletów na fragmenty trasy. Taka sytuacja może dotyczyć podróży między np. obszarami obowiązywania: jednej z taryf wojewódzkich oraz taryfy podstawowej PR, taryfy własnej przewoźnika wojewódzkiego oraz jednej z taryf wojewódzkich, dwóch taryf wojewódzkich, oferty specjalnej PR/innego przewoźnika oraz innej oferty specjalnej/taryfy wojewódzkiej/podstawowej PR/innego przewoźnika. 13

14 Potencjalne oszczędności wynikające z zakupu 2 biletów w porównaniu z taryfą podst. PR Poniżej znajdują się przykłady par taryf, dla których możliwe jest uzyskanie oszczędności poprzez zakup 2 biletów w tych taryfach na odcinkach ich obowiązywania zamiast jednego biletu w taryfie podstawowej PR. Bilet Świętokrzyski Taryfa Małopolska Taryfa podstawowa PR Taryfa woj. kujawsko-pomorskiego Taryfa podstawowa KŚ Taryfa Małopolska Taryfa podstawowa PR Bilet Lubartowski (oferta specjalna w woj. lubelskim na odcinku Lublin-Parczew) Dwie pierwsze z tych par zostaną omówione bardziej szczegółowo dalej. 14

15 Propozycje zmian: zasady udostępniania informacji taryfowych (1) Wprowadzenie obowiązku informowania przez przewoźników o połączeniach (rozkład oraz ceny) realizowanych częściowo lub całkowicie przez innych przewoźników, na które to połączenia obowiązują wspólne oferty taryfowe. W miarę technicznych możliwości także udostępnienie we wszystkich kanałach sprzedaży biletów na takie połączenia. Wadą tego rozwiązania jest konieczność wzięcia odpowiedzialności (albo zrzeczenia się jej kosztem wiarygodności dla użytkowników) dotyczącej rozkładów jazdy innych przewoźników. 15

16 Propozycje zmian: zasady udostępniania informacji taryfowych (2) Wprowadzenie obowiązku informowania przez operatorów wyszukiwarek rozkładowych o cenach biletów na wyszukane połączenia z opisem dostępnych kanałów zakupu oraz linkami do internetowych systemów sprzedażowych, jeżeli bilet na dane połączenie jest dostępny on-line. Wadami tego rozwiązania są konieczność wdrożenia systemu kalkulacji cen biletów niezależnego od systemów przewoźników oraz wprowadzenia procedur aktualizacji taryf w celu zapewnienia poprawności zwracanych wyników. 16

17 Propozycje zmian: zasady udostępniania informacji taryfowych uwagi prawne Cesare Brand, sekretarz generalny Międzynarodowego Komitetu Transportu kolejowego (International Rail Transport Committee - CIT) w artykule w CIT-Info 1/2013 stwierdził, że: konieczność wdrożenia tzw. through ticketing (obsługi informacyjno-sprzedażowej tzw. biletów bezpośrednich) wynika bezpośrednio z prawodawstwa UE; tworzenie przyjaznego dla pasażerów systemu sprzedaży biletów może skutkować koniecznością rozwiązań regulacyjnych wobec przewoźników, bowiem rozwiązania przyjazne dla pasażerów mogą oznaczać częściową utratę możliwości konkurowania jak również dodatkowe koszty np. związane z systemami informatycznymi. 17

18 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf wirtualne kategorie pociągów (1) Obsłużenie ewentualnego podziału trasy przejazdu na fragmenty, dla których suma kosztów wielu biletów jest niższa niż cena pojedynczego biletu, może być zastąpione pojedynczym biletem z dopłatami odcinkowymi. W aspekcie technicznym pomysł ten polega na wprowadzeniu na każdym obszarze obowiązywania taryfy (np. taryfy wojewódzkiej) wirtualnej kategorii pociągu. Przy podróży między różnymi obszarami taryfowymi następowałaby zmiana wirtualnej kategorii pociągu związana ze zmianą taryfy. Może być to zmiana np. z osobowy małopolski na osobowy świętokrzyski czy osobowy kujawsko-pomorski na osobowy. 18

19 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf wirtualne kategorie pociągów (2) Obliczanie całkowitej należności za bilet byłoby zasadniczo oparte na zasadach, na jakich oparte jest naliczanie opłat przy tzw. przejazdach kombinowanych pociągami różnych kategorii. Podstawą naliczania jest tzw. taryfa minimalna, do której doliczane są na poszczególnych odcinkach obowiązywania taryf dopłaty odcinkowe tzn. różnice między taryfą faktyczną a minimalną. W przypadku, gdyby dopłaty odcinkowe były wyższe od dotychczasowych opłat - taryfy podstawowej PR, taryfa ta byłaby stosowana jako taryfa maksymalna zamiast taryfy z dopłatami. 19

20 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf przykłady (1) Dla zilustrowania koncepcji tworzenia taryf regionalnych w oparciu o dopłaty odcinkowe użyto fikcyjnej taryfy minimalnej oraz dwóch par taryf rzeczywistych. Obliczenia zostały wykonane dla wszystkich kombinacji całkowitych km taryfowych dla tras od 2 do 120 km (2=1+1, 3=2+1=1+2,, 120=119+1=118+2= =2+118=1+119). Pierwszy składnik każdej sumy oznacza odcinek przejechany na bilecie wystawionym w pierwszej taryfie a drugi w drugiej. Łączna liczba kombinacji wynosi Taryfa minimalna km PLN 1-9 1, , , , , , , , , , , , , , , , , ,50 20

21 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf przykłady (2a) Przykład 1. Taryfa podstawowa PR (TP PR) + Taryfa województwa kujawsko-pomorskiego (TWKP) - porównanie z zakupem biletu w taryfie podstawowej PR Na 7140 kombinacji odległości: w 3629 przypadkach bardziej opłacalny byłby zakup 2 biletów (na jeden odcinek w TP PR, na drugi w TWKP); w 5689 przypadkach bardziej opłacalny byłby zakup jednego biletu z dopłatami odcinkowymi różnic między taryfą minimalną a TP PR oraz TWKP. 21

22 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf przykłady (2b) Przykład 1 (cd.) - przykład dla realnej trasy Jeden bilet Toruń-Jabłonowo Pom.-Iława Gł. 94 km TP PR 19,80 PLN Dwa bilety Toruń-Jabłonowo Pom. 59 km TWKP 8,90 PLN Jabłonowo Pom.-Iława Gł. 35 km TP PR 9,80 PLN Razem 18,70 PLN Jeden bilet z dopłatami odcinkowymi do taryfy minimalnej (Tmin) Toruń-Jabłonowo Pom.-Iława Gł. Tmin 10,00 PLN Toruń-Jabłonowo Pom. dopłata do TWKP 2,70 PLN Jabłonowo Pom.-Iława Gł. dopłata do TP PR 5,30 PLN Razem 18,00 PLN 22

23 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf przykłady (3a) Przykład 2. Taryfa Małopolska (TM) + Bilet Świętokrzyski (BŚ)- porównanie z zakupem biletu w taryfie podstawowej PR Na 7140 kombinacji odległości: w 6915 przypadkach bardziej opłacalny byłby zakup 2 biletów (na jeden odcinek w TM, na drugi w BŚ); w 7115 przypadkach bardziej opłacalny byłby zakup jednego biletu z dopłatami odcinkowymi różnic między taryfą minimalną a TM oraz BŚ. 23

24 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf przykłady (3b) Przykład 2 (cd.) - przykład dla realnej trasy Jeden bilet Jędrzejów-Klimontów-Miechów 46 km TP PR 11,70 PLN Dwa bilety Jędrzejów-Klimontów 20 km BŚ 4,90 PLN Klimontów-Miechów 26 km TM 5,50 PLN Razem 8,90 PLN Jeden bilet z dopłatami odcinkowymi do taryfy minimalnej (Tmin) Jędrzejów-Klimontów-Miechów Tmin 5,50 PLN Jędrzejów-Klimontów dopłata do BŚ 1,30 PLN Klimontów-Miechów dopłata do TM 1,40 PLN Razem 8,20 PLN 24

25 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf konkluzje (1) 1. Proponowana zmiana zasad tworzenia taryf wojewódzkich/regionalnych ma na celu uwzględnienie w cenie pojedynczego bilecie regionalizacji cen przejazdu. 2. Zastosowanie proponowanych zasad w obszarze obowiązywania pojedynczej taryfy jest całkowicie przezroczyste nie wpływa na poziom cen w porównaniu z dotychczasowymi. 25

26 Propozycje zmian: zmiana zasad tworzenia taryf konkluzje (2) 3. Zastosowanie proponowanych zasad do przejazdów w obszarach obowiązywania wielu taryf może przy adaptacji istniejących taryf prowadzić niekiedy do pewnych osobliwości (przejazd na większą odległość może być tańszy niż na mniejszą). Usunięcie tego problemu jest możliwe przez stworzenie taryf od podstaw zarówno taryfy minimalnej jak i taryf realnych wyrażonych przez niemalejące funkcje dopłat. 4. Proponowane zmiany mogą potencjalnie być wykorzystane przy wprowadzaniu wspólnego biletu dla wszystkich przewoźników. 26

27 Dziękuję za uwagę 27