w 1983 roku, Katowice 1987, s P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s. 98.

Transkrypt

1 149 S t r o n a K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y Wstęp Orzeczenie nieważności małżeństwa to szczególny proces, który ustawodawca opisuje w kanonach Kodeksu Prawa Kanonicznego 1, uwzględniając przy tym ogół przepisów sądowych oraz przepisy zwyczajnego procesu spornego. Orzeczenie stwierdzające nieważność małżeństwa musi być oparte na konkretnym tytule prawnym, który dzieli się na trzy grupy: przeszkody, braki dotyczące formy kanonicznej i braki dotyczące zgody małżeńskiej. Do pierwszej zalicza się te, które wynikają z istnienia przeszkód kanonicznych w momencie zawierania związku małżeńskiego, od których nie udzielono dyspensy. Są to okoliczności, które uniezdalniają osobę do zawarcia ważnego związku małżeńskiego. Powodują nieważność małżeństwa stanowiąc prawo bez względu na to czy ich źródłem jest prawo Boże czy też wywodzą się z prawa kościelnego. W obowiązującym systemie prawnym wyróżnia się dwanaście przeszkód małżeńskich. Wiek młodociany Aby małżeństwo mogło zostać ważnie zawarte od nupturientów wymagana jest odpowiednia zdolność psychiczna i fizyczna 2. Do świadomego i dobrowolnego zawarcia nierozerwalnego węzła małżeńskiego niezbędna jest pewna dojrzałość człowieka, określana na podstawie rozwoju i dojrzewania osoby. Nie może ważnie zawrzeć małżeństwa mężczyzna przed ukończeniem szesnastego roku życia i kobieta przed ukończeniem czternastego roku (kan KPK). Norma ta jest również zawarta w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich (kan ) 3. Przeszkoda wieku fundamentalnie jest przeszkodą wynikającą z prawa naturalnego, ale wymaga dookreślenia przez prawo pozytywne 4. Jest to przeszkoda ustanowiona przez Kościół. Prawo natury do zawarcia małżeństwa wymaga, aby osoba zawierająca małżeństwo była zdolna do wyrażenia zgody małżeńskiej, zdolna do aktów małżeńskich i posiadająca rozeznanie czym jest małżeństwo. Prawo rzymskie wymagało 14 lat dla chłopców i 12 lat dla dziewcząt 5. Na podstawie kan KPK, Konferencja Episkopatu Polski ustaliła, że od 15 listopada 1998 roku, wiek 18 lat uznaje się za odpowiedni do godziwości zawarcia każdego czyli nie tylko konkordatowego małżeństwa. Zatem zgodnie z ustawodawstwem państwowym wyrażonym w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym (KRO) do godziwego zawarcia małżeństwa wymaga się ukończenia osiemnastego roku życia zarówno przez mężczyznę i przez kobietę (art KRO) 6. Ograniczenie wieku do 18 lat dla mężczyzny i kobiety wpływa jedynie na godziwość zawarcia małżeństwa, co zostało wyraźnie zaznaczone w kan i kan KPK. Sąd z ważnych przyczyn a za nim ordynariusz przez dyspensę - może zezwolić na zawarcie małżeństwa poniżej osiemnastu lat 7. Przeszkoda niemocy płciowej Małżeństwo ze swej natury nastawione jest na zrodzenie i wychowanie potomstwa. Niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego, uprzednia i trwała, czy mężczyzny czy kobiety, czy to absolutna czy względna, czyni małżeństwo nieważnym z samej jego natury (kan KPK). Gdy zachodzi trwała, nieuleczalna przy pomocy dostępnych środków niezdolność do dokonania intymnego aktu małżeńskiego u choćby jednej ze stron - czyli brak możliwości ze strony mężczyzny erekcji, penetracji i ejakulacji w kobiecej pochwie oraz ze strony kobiety brak możliwości ejakulatu w pochwie - małżeństwo nie może zostać zawarte 8. Zdolność do małżeństwa nie może być określana wytryskiem nasienia powstałego w jądrach mężczyzny. Przeszkoda ta musi być uprzednią istnieć przed zawarciem małżeństwa, by stanowiła przeszkodę zrywającą, będącą podstawą do stwierdzenia o związku nieważnie 1 Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus , AAS 1983, nr 75 II, Tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Warszawa Dalej KPK. 2 P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, wyd. II, Tarnów 2000, s Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritatae Joannis Pauli II promulgatus, AAS 1990, nr 82, Teks polski: Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich promulgowany przez papieża Jana Pawła II, Lublin Dalej KKKW. 4 M.A. Żurowski, Kanoniczne prawo małżeńskie Kościoła katolickiego. Stan prawny po promulgowaniu Kodeksu Prawa Kanonicznego Kościoła Łacińskiego w 1983 roku, Katowice 1987, s P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s Instrukcja Episkopatu Polski z dnia 22 października 1998 roku, Biuletyn KAI , s , nr 8. 7 P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s H. Stawniak, Niemoc płciowa jako przeszkoda do małżeństwa, Warszawa 2000, s

2 K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y S t r o n a 150 zawartym 9. Niezdolność seksualna bez względu na płeć może mieć podłoże psychiczne, organiczne lub fizyczne, ale zawsze trzeba ja odróżnić od niepłodności niewzbraniającej zawarcia małżeństwa, ani nie powodującej jego nieważności (kan KPK). Podstawą istnienia tej przeszkody jest prawo Boże naturalne, dlatego Kościół nie udziela tu dyspensy 10. KRO nie przewiduje przeszkody impotencji (art ). Istniejący węzeł małżeński Nieważnie usiłuje zawrzeć małżeństwo, kto jest związany węzłem poprzedniego małżeństwa, nawet niedopełnionego (kan KPK). Ważne zawarcie przymierza małżeńskiego skutkuje powstaniem węzła małżeńskiego, który z woli Bożej pozostaje nierozerwalny. Rzeczywiście istniejący węzeł małżeński przez co zakłada się jego ważne powstanie i brak rozwiązania stanowi zrywającą przeszkodę małżeńską. Bigamia stanowi zjawisko sprzeczne z nauką Kościoła i z samą naturą człowieka oraz godzi w porządek prawny wypracowany przez społeczeństwa czerpiące z tradycji i nauk wiary chrześcijańskiej. Fundament rodziny stanowi związek mężczyzny i kobiety zasadę tą wyraża zarówno prawo kościelne jak i prawo cywilne wielu krajów. Bigamia jest przeszkodą wywodzącą się z prawa Bożego, dlatego niemożliwe jest uzyskanie od niej dyspensy 11. Węzeł małżeński w świetle prawa Bożego może ustać przez śmierć współmałżonka, dyspensę papieża od małżeństwa zawartego ale niedopełnionego, przywilej Pawłowy oraz w przypadku prawomocnego orzeczenia sądu kościelnego stwierdzającego nieważność małżeństwa 12. Różność religii Zachodzi miedzy osobą ochrzczoną w Kościele katolickim lub do niego nawróconą a osobą nieochrzczoną. Przeszkoda ta ma swe korzenie w prawie kościelnym, związana jest pośrednio z prawem Bożym, które zakłada obowiązek wyznawania wiary katolickiej, dlatego prawodawca pozwala na udzielenie dyspensy od tej przeszkody odnosząc się od rękojmi strony katolickiej. Celem jest duchowe dobro małżonka wyznającego wiarę katolicką oraz dzieci zrodzonych w takim małżeństwie mieszanym 13. Małżeństwo mieszane stanowi dla strony katolickiej ryzyko i nakłada odpowiedzialność za zachowanie wiary, przyjęcie chrztu i wychowanie w duchu wiary dzieci z tego małżeństwa. Dyspensy od przeszkody różnych religii można udzielić, gdy strona katolicka spełni określone warunki: 1) złoży pisemne oświadczenie, że jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary, a także 2) złoży szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko, co w jej mocy, aby ich dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim. Strona niekatolicka powinna być powiadomiona o zobowiązaniach strony katolickiej. Obydwie strony mają być pouczone o celach i przymiotach małżeństwa istotnych i niewykluczanych przez żadną ze stron 14. Małżeństwo strony katolickiej ze stroną nieochrzczoną zawierane jest według specjalnego obrzędu i zawsze poza Mszą świętą 15. Świecenia Kodeks Jana Pawła II stanowi: Nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy otrzymali święcenia (kan KPK). Przeszkoda świeceń mówi o świeceniach przyjętych ważnie i dobrowolnie (kan KPK; kan KPK). Poprzez przyjęcie święceń duchowni czyli diakoni, prezbiterzy i biskupi, zobowiązują się do ścisłego przestrzegania celibatu. Diakoni stali są wyjęci spod przepisów o celibacie i zachowują prawo do życia w związku małżeńskim, z zastrzeżeniem, że po śmierci żony nie mogą powtórnie zawrzeć sakramentu małżeństwa (kan n. 1 KPK; por. kan KPK). Poprzez ustanowienie przeszkody Kościół chciał podkreślić znaczenie kapłańskiego celibatu. Udzielenie dyspensy zastrzeżone jest Stolicy Apostolskiej, z wyjątkiem niebezpieczeństwa śmierci (kan KPK). Duchowny usiłujący zawrzeć małżeństwo choćby cywilne zostaje pozbawiony urzędu (kan n. 3 KPK), a także zaciąga kary kościelne (kan KPK; kan n. 3 KPK; kan n. 3 KPK; kan KPK). Kościół pierwszych wieków nie miał ścisłego obowiązku zachowania celibatu przez duchownych, choć praktyka ta 9 P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011, s A. Sobczak, Wyrażenie zgody małżeńskiej w przypadku bigamii, Poznańskie Studia Teologiczne 2003, nr 14, s M.A. Żurowski, Kanoniczne prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s G. Dzierżon, Ewolucja doktryny oraz dyscypliny dotyczących przeszkody różności religii w kanonicznym porządku prawnym, Warszawa 2008, s , S. Pycior, P.M. Gajda, Czy każdy może ważnie zawrzeć małżeństwo?, [w:] Przygotowanie do sakramentu małżeństwa, red. W. Szewczyk, wyd. IV, Marki 2009, s Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wyd. III według drugiego wydania wzorcowego, Katowice 2004, nr 36, s. 21.

3 151 S t r o n a K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y miała miejsce (1 Kor 7, ) i od około 300 roku stała się nakazem. W Kościołach Wschodnich przyjęła się praktyka, według której po przyjęciu wyższych święceń nie można już zawrzeć małżeństwa 17. Ewentualne udzielenie dyspensy należy tylko do Biskupa Rzymskiego (kan. 291 KPK) 18. Śluby lub profesja zakonna Przeszkoda pochodzi z prawa kościelnego (kan KPK; kan. 805 KKKW). Osoby związane wieczystym ślubem czystości w instytucie zakonnym nie mogą zawrzeć ważnego związku małżeńskiego. Wieczysta i publiczna oraz ważna profesja zakonna jest oddaniem swej osoby na służbę Bogu, co następuje przez złożenie ślubów czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. Dzisiejsza regulacja przeszkód pochodzących ze ślubów została znacznie uproszczona w porównaniu z Kodeksem Prawa Kanonicznego z 1917 r. (can CIC; can CIC) 19. Obowiązująca regulacja usuwa przeszkody tamujące i dlatego znika przeszkoda pochodząca ze ślubu zwykłego. Regulacja przeszkody pochodzącej ze ślubu zostaje zunifikowana i opiera się na rozróżnieniu miedzy ślubem publicznym i prywatnym (kan KPK) 20. Dyspensa udzielona przez Stolicę Apostolską wiąże się z odejściem z instytutu zakonnego 21. Uprowadzenie Jeśli mężczyzna chce zawrzeć małżeństwo z kobietą, niedopuszczalnym jest jej uprowadzenie czy choćby przetrzymywanie w celu zawarcia z nią małżeństwa. Czyny te stanowią przeszkodę uprowadzenia, która służy ochronie pełnej dobrowolności konsensusu małżeńskiego. Przeszkoda ta w przeciwieństwie do innych chroni kobietę i trwa przez cały czas, w jakim kobieta pozostaje pod władzą mężczyzny, nawet jeśli pod wpływem jakiegoś chwilowego uczucia zechciałaby zawrzeć z nim związek małżeński. Z założenia przeszkody wynika, ze mężczyzna jest jednostką na tyle silną, ze nawet uprowadzony przez kobietonie podda się naciskom kobiety. Uprowadzenie kobiety przez mężczyznę zawsze w Kościele stanowiło przeszkodę zrywającą i było karalne, ale nie zawsze powodowało nieważność małżeństwa zawartego z uprowadzoną 22. Przeszkoda ma za zadanie stać na straży konsensusu małżeńskiego, godności kobiety oraz samej instytucji małżeństwa. Dyspensa możliwa jest, gdy jest pewność, że decyzja kobiety o zawarciu związku z uprowadzającym jest od niego niezależna i swobodna 23. Kodeks Rodzinny i opiekuńczy nie zna tej przeszkody. Konferencja Episkopatu Polski stwierdziła, że w praktyce na terenie kraju nie występuje przeszkoda uprowadzenia 24. Przeszkoda występku O przeszkodzie małżonkobójstwa mówi kan KPK i kan. 807 KKKW. Przeszkodę tą stanowi fakt występku, polegający na zabójstwie współmałżonka w celu zawarcia związku małżeńskiego z inną osobą. Ustawodawca mówi, ze nieważnie próbuje zawrzeć związek małżeński osoba, która zadaje śmierć współmałżonkowi własnemu lub tego, z kim chce zawrzeć umowę małżeńską. Nieważne jest również małżeństwo zawierane przez dwoje, którzy z premedytacją fizycznie lub moralnie brali udział w czynie, powodując śmierć współmałżonka któregokolwiek z nich. Ważne jest, by stwierdzając o zaistnieniu tej przeszkody wykazać intencję, że zabójstwo dokonano po to by wziąć ślub z inną osobą. Zatem najistotniejszym elementem przeszkody nie jest sam fakt dokonania haniebnego czynu zabójstwa lecz intencja z jaką czyn ten popełniono. Przeszkoda jest pochodzenia kościelnego i ma za zadanie pomóc w zachowaniu jedności małżeństwa, wierności małżeńskiej i bezpieczeństwa małżonków. Ustaje przez bardzo rzadko udzielana dyspensę zastrzeżoną Stolicy Apostolskiej. W Kościołach Wschodnich dyspensowanie zastrzeżone jest Patriarsze (kan KKKW) 25. Pokrewieństwo Pokrewieństwo stanowi bliski związek osób. Osoby spokrewnione czyli takie które pochodzą od siebie lub od wspólnych przodków. Prawo Mojżeszowe surowo zabraniało małżeństw miedzy krewnymi (Kpł 18, 6-18). 16 Chciałbym, żebyście byli wolni od utrapień. Człowiek bezżenny troszczy się o sprawy Pana, o to, jak by się przypodobać Panu. Ten zaś kto wstąpił w związek małżeński, zabiega o sprawy świata, o to, jak by się przypodobać żonie. Za: Pismo święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, wyd. III poprawione, Poznań Warszawa P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s T. Pawluk, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Tom III. Prawo małżeńskie, Olsztyn 1984, s Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, AAS 9 II (1917) Dalej CIC. 20 Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, s A. Sobczak, Stwierdzenie nieważności małżeństwa i inne małżeńskie procesy kościelne, Poznań 2011, s P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s T. Pawluk, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 3, s Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele Katolickim ( ), Kraków 1990, nr P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s

4 K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y S t r o n a 152 Uzasadnieniem tej przeszkody jest wzgląd moralny: ochrona czystości ogniska domowego, oddalenie niebezpieczeństwa grzesznych kontaktów między członkami najbliższej rodziny, a także wzgląd na zdrowie ludzkiego gatunku. Kościelne przepisy odnośnie przeszkody pokrewieństwa pojawiają się w normach kanonicznych od V wieku 26. Pokrewieństwo może mieć różny wymiar. Obliczane jest przez linie i stopnie, które określają odległość krewnych od ich przodków jak i od nich samych. Osoby spokrewnione w linii prostej to takie które pochodzą od siebie: babcia, matka, syn, wnuczek, prawnuczek. Pokrewieństwo w linii bocznej oznacza natomiast pochodzenie osób od ich wspólnych przodków, na przykład rodzeństwo. Stopień pokrewieństwa jest miarą, która określa odległość osób spokrewnionych od ich wspólnego przodka. Kodeks Prawa Kanonicznego nie zezwala na zawarcie małżeństwa jeśli istnieje choćby wątpliwość, czy nupturienci nie są krewnymi w linii prostej lub w linii bocznej do czwartego stopnia włącznie 27. Powinowactwo Instytucja powinowactwa istniała w różnych systemach prawnych, dlatego też kościół od początku swego istnienia miał własne ujecie przeszkody powinowactwa, które znajduje swój wyraz w już ustawodawstwie synodu w Elwirze ( ) i w Neocezarei ( ) 28. Stosunek powinowactwa rodzi się w momencie ważnego zawarcia związku małżeńskiego i istnieje miedzy żoną a krewnymi jej męża oraz miedzy mężem a osobami spokrewnionymi z żoną (kan KPK). Przeszkoda powinowactwa powstaje z ważnego małżeństwa, nawet niedopełnionego i obejmuje wszystkie stopnie w linii prostej, a zatem zachodzi miedzy ojczymem i jego pasierbicą oraz jej babką i córką, miedzy macochą i pasierbem oraz jej dziadkiem i synem 29. Przeszkoda ta nie pozwala zawrzeć małżeństwa między spowinowaconymi w linii prostej we wszystkich stopniach. Dopuszczalne jest jednak małżeństwo np. z siostrą zmarłej żony, gdyż jest to stosunek spowinowacenia w linii bocznej. Możliwa jest dyspensa od ordynariusza miejsca dotycząca nupturientów spowinowaconych w linii bocznej. Przeszkoda przyzwoitości publicznej Przesłankami do przeszkody przyzwoitości publicznej są: wspólne życie, a także notoryczny lub publiczny konkubinat. Fakt tego pożycia musi być jawny, powszechnie znany i publiczny. Nieważnym jest małżeństwo zawarte pomiędzy dwojgiem ludzi, którzy prowadzą wspólne pożycie pozamałżeńskie. Nie chodzi tu o szczególne rozgłaszanie istnienia takiego pożycia pozamałżeńskiego, ale wystarczy by o fakcie tym wiedziały osoby trzecie oraz by możliwe było jego zewnętrzne udowodnienie. Wówczas staje się to sprawą publiczną i uniemożliwia zawarcie związku małżeńskiego. Istotą przyzwoitości publicznej jest, by małżonek lub małżonka nie zawierała przymierza małżeńskiego z bliskimi krewnymi swojego współmałżonka, choćby przez śmierć czy zerwanie związku ustała między nimi wiążąca ich bliska relacja 30. Nieważność małżeństwa powoduje tylko pierwszy stopień linii prostej: miedzy mężczyzną i córką lub matka tej kobiety lub między kobietą i synem lub ojcem mężczyzny 31. Pokrewieństwo prawne Pokrewieństwo prawne powstaje w momencie adopcji i stanowi bliskość osób, której źródłem jest przysposobienie prawne. Jest ono formą zastępczą dla naturalnego stosunku rodzicielskiego, który jest w sensie prawnym zastąpiony przez przysposobienie. Ma on służyć dobru dziecka, by miało zapewnione normalne warunki życia rodzinnego (art KRO). Przysposobienie jest również wyrazem zaspokojenie godnych ochrony prawnej potrzeb rodzicielskich i opiekuńczych, a szczególnie w odniesieniu do osób, które nie mają i z różnych przyczyn nie mogą mieć własnych dzieci 32. Osoba adoptowana postawiona jest tu w roli dziecka, a adoptujący mają za zadanie jak najstaranniej pełnić rolę rodziców, zaś ich pozostałe dzieci o ile takowe są w tej rodzinie - mają pełnić rolę rodzeństwa dla adoptowanego 33. Przeszkoda pokrewieństwa prawnego ma za zadanie stać na straży czystych relacji między osobami prawnie spokrewnionymi, dlatego Kodeks Prawa Kanonicznego nie zezwala na ważne zawarcie małżeństwa z osobą adoptowaną oraz jej rodzeństwem adopcyjnym (kan KPK). Przeszkoda może stracić ważność poprzez prawne rozwiązanie adopcji. Ustawodawca kościelny dopuszcza możliwość uzyskania dyspensy od tej przeszkody, do której udzielenia właściwym organem jest ordynariusz miejsca. 26 Tamże, s W. Góralski, Małżeństwo kanoniczne, Warszawa 2011, s M.A. Żurowski, Kanoniczne prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s S. Pycior, P.M. Gajda, Czy każdy może ważnie zawrzeć małżeństwo?, s S. Świaczny, Rozwiązanie małżeństwa i stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądach kościelnych, Warszawa 2007, s S. Pycior, P.M. Gajda, Czy każdy może ważnie zawrzeć małżeństwo?, s B. Walaszek, Przysposobienie w polskim prawie rodzinnym oraz w polskim prawie międzynarodowym prywatnym i procesowym, Warszawa 1966, s S. Piechocki, Przysposobienie dziecka, Warszawa 1983, s. 9.

5 153 S t r o n a K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y Piotr Gajda omawiając przeszkody wymienia jeszcze trzynastą przeszkodę pokrewieństwa duchowego, która istniała w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1917 r. (can CIC), nie weszła do nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego Jana Pawła II, ale istnieje w normach Kościołów Wschodnich i obowiązuje katolików obrządku wschodniego: Nieważnym czyni małżeństwo przeszkoda pokrewieństwa duchowego, która pochodzi z chrztu i zachodzi pomiędzy chrzestnym a osobą ochrzczoną oraz jej rodzicami (kan KKKW). Przeszkoda ta nie wynika z chrztu udzielanego w sposób warunkowy, chyba, że ten sam chrzestny przy nim asystował (kan KKKW) 34. Podsumowanie Prawo kanoniczne stawia wymogi do zawarcia małżeństwa i od ich zachowania uzależnia ważność tego związku, dlatego istnieje możliwość nieważnego zawarcia małżeństwa. Staje się ona faktem wówczas, gdy wprawdzie miała miejsce liturgiczna celebracja małżeństwa i wszystko wskazuje na to, że zostało ono rzeczywiście zawarte, lecz z powodu pominięcia jakiegoś wymogu prawa przypisanego do ważności związek de facto nie zaistniał, czyli małżeństwo zostało zawarte nieważnie. Pojęcie nieważności małżeństwa przyjęte w prawie kanonicznym rożni się istotowo od pojęcia rozwodu czy unieważnienia funkcjonującego w prawie świeckim. Dodać należy, że brak u jednego lub obojga nupturientów świadomości pominięcia określonego wymogu przepisanego do ważności małżeństwa nie ma żadnego znaczenia prawnego dla waloru prawnego ich związku. Liczy się jedynie stan obiektywny istniejący w chwili zawierania małżeństwa. * * * Impediments to marriage is a circumstance which make people who want to enter into matrimony unable to enter into valid marriage. Such impediment may come from God s law or law established by the Church. Canon Law names twelve impediments: being too young, sexual inability, religious bond, different religion, holy orders, monastic vows or monastic profession, kidnaping a woman, misdeed, as well as impediment resulting from relationship and family connections, public decency and adoption. A candidate bound by impediment enters into invalid marriage because such impediment makes a candidate incapable of legal actions towards the very marriage. 34 P.M. Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, s. 127.