w Warszawie Sławomir Dudek KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH II KWARTAŁ 2017 PL ISSN Badanie okresowe Nr 99

Transkrypt

1 Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Sławomir Dudek KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH II KWARTAŁ 7 PL ISSN Badanie okresowe Nr 99

2 BADANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ INSTYTUTU ROZWOJU GOSPODARCZEGO SGH Rada Programowa: Elżbieta Adamowicz (przewodnicząca), Joanna Klimkowska (sekretarz) Marco Malgarini, Gernot Nerb, Ataman Ozyildirim, Janusz Stacewicz, István János Tóth Komitet Redakcyjny i adres Redakcji: Konrad Walczyk (Redaktor Naczelny) Sławomir Dudek Agnieszka Danelczyk ul. Madalińskiego 6/8, -5 Warszawa Wydawnictwo: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie al. Niepodległości 6, -55 Warszawa Wersja elektroniczna czasopisma jest wersją pierwotną Publikacja została zrecenzowana zgodnie z wytycznymi MNiSW Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 7 Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved. ISSN Nr rej. PR 898

3 SPIS TREŚCI WSKAŹNIK KONDYCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH IRG SGH... SYNTEZA WYNIKÓW... 5 SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADANIA Zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych diagnoza Zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych prognoza Ogólna sytuacja ekonomiczna Polski diagnoza.... Ogólna sytuacja ekonomiczna Polski prognoza Koszty utrzymania diagnoza Zmiany cen prognoza Bezrobocie w kraju prognoza Zakupy dóbr trwałego użytku diagnoza Zakupy dóbr trwałego użytku prognoza Oszczędności diagnoza Oszczędności prognoza Obecna kondycja finansowa gospodarstw domowych Stopa oszczędności.... Zakup samochodu - prognoza Zakup domu lub mieszkania prognoza Remont domu lub mieszkania prognoza... STRUKTURA PRÓBY WEDŁUG CECH RESPONDENTÓW... METODOLOGIA I ORGANIZACJA BADANIA... 5 ANEKS. Wzór ankiety... 7

4 WSKAŹNIK KONDYCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH IRG SGH Średnia arytmetyczna z sald: oceny przyszłej sytuacji finansowej (pyt. ), oceny przyszłej ogólnej sytuacji ekonomicznej (pyt. ), oczekiwanej zmiany poziomu bezrobocia (pyt. 7) ze znakiem ujemnym, oceny przyszłej skłonności do oszczędzania (pyt. ) IRGKGD szereg wygładzony średnia Salda składowe / Balances. Zmiana sytuacji finansowej - prognoza -,8 -,9 -, -,5 -,6 5,8. Ogólna sytuacja ekonomiczna Polski - prognoza -, -7, -8,8-7,6 -,7,. Bezrobocie w kraju - prognoza 6,5 6,,,, -,. Oszczędności - prognoza -,5 -,5 -, -, -8,8-8, Wskaźnik WKGD (+-+)/ -5, -7, -9, -6, -, -5, 5,8 -,6 -,9, -,7-7,, -, -6, -8, -8,8 -,5-5, IRGKGD -, -7, ,,, -, -, IV'6 VII'6 X'6 I'7 IV'7 IRGKGD

5 5 SYNTEZA WYNIKÓW W kwietniu 7 r. nastroje polskich gospodarstw domowych uległy znaczącej poprawie, wzrost obserwowany jest od kwartałów. Wskaźnik Kondycji Gospodarstw Domowych IRG SGH (IRGKGD) zwiększył się o ok. 8, pp., wobec poprawy po około pp. w poprzednich dwóch kwartałach. Podobnie jak w poprzednim kwartale poprawie uległy wszystkie składowe wskaźnika IRGKGD. W największym stopniu do jego poprawy przyczyniły się oceny odnośnie przyszłej sytuacji w całej gospodarce oraz przewidywania dalszego spadku bezrobocia w kraju. Gospodarstwa domowe lepiej też oceniają własną sytuację finansową. Poprawiające się nastroje są silnym wsparciem dla wzrostu konsumpcji. Tendencja poprawy nastrojów znalazła już odzwierciedlenie w przyspieszeniu dynamiki konsumpcji prywatnej w II połowie 6 r., która zbliżyła się do % r/r. Należy oczekiwać dobrych wyników w zakresie konsumpcji również w I i II kw. br. W bieżącym badaniu ankietowane gospodarstwa domowe bardzo optymistycznie oceniają bieżący stan naszej gospodarki, jak i również sytuację gospodarczą w najbliższych dwunastu miesiącach. Oba salda w zakresie tych pytań poprawiły się o ponad pp. i osiągnęły dodatnie poziomy obserwowane bardzo rzadko w badaniu, ostatni raz w 7 r. przed globalnym kryzysem. Obecne oceny w tym zakresie są jednymi z najwyższych w historii badania. Dobre oceny stanu gospodarki są wynikiem publikacji optymistycznych danych w zakresie naszej gospodarki oraz rewizjami w górę prognoz gospodarczych przez wielu ekonomistów. Rosnącym ocenom ogólnej sytuacji gospodarczej towarzyszą również malejące obawy przed bezrobociem. Saldo w zakresie tego pytania znacząco spadło w bieżącym badaniu i jest na niskim poziomie, co oznacza, że ankietowane gospodarstwa domowe nie obawiają się bezrobocia w nadchodzącym roku. Oficjalne dane ukazują wysoki wzrost zatrudnienia i płac, a stopa bezrobocia osiąga historyczne minima. Saldo nie przebiło jeszcze jednak poziomu sprzed kryzysu 8/9. Poprawie uległy również oceny odnoszące się do bieżącej oraz przyszłej sytuacji finansowej gospodarstwa domowego. Salda w zakresie tego pytania również osiągnęły dodatnie poziomy, są też najwyższe od 996 r. Dobre oceny własnej sytuacji finansowej, wsparte malejącymi obawami przed bezrobociem i optymistycznymi ocenami stanu całej gospodarki są istotnym bodźcem dla wzrostu konsumpcji. Zaskakujące wyniki uzyskano w zakresie oczekiwań inflacyjnych. Saldo w bieżącym badaniu zmniejszyło się o ponad pp. po okresie silnej tendencji wzrostowej. Wyniki w tym zakresie są niejednoznaczne, wzrost cen ropy naftowej nieco wyhamował i gospodarstwa domowe nie oczekują tak silnego wzrostu cen w najbliższym roku. Z drugiej strony utrzymuje się nadal tendencja wzrostowa oceny bieżących kosztów utrzymania, choć przyrosty są mniejsze. Nieznacznej poprawie uległy oceny w zakresie prognozy wydatków na dobra trwałe, choć przy dużej zmienności w ostatnim okresie brak jest wyraźniej tendencji i możemy mówić raczej o stabilizacji oczekiwań w tym zakresie. Przybyło jednak respondentów deklarujących wzrost tych wydatków, jest ich obecnie ok. 6%, przy czym

6 6 dominują deklarujący nieznaczny wzrost. Równolegle zanotowano lekki wzrost pesymistów, do ok. 7%. W przypadku pytania odnoszącego się do bieżącego klimatu do zakupu dóbr trwałych, oceny jednak uległy pogorszeniu, choć nadal są wyraźnie lepsze niż przed rokiem. Mimo lepszej oceny własnych finansów i gospodarki, gdzie mamy wyraźne tendencje wzrostowe, oczekiwania i oceny bieżące w zakresie wydatków trwałych nie wykazują bardzo wyraźnej tendencji wzrostowej, choć są lepsze niż w latach -. Zróżnicowane tendencje zanotowano w zakresie pozostałych ważnych wydatków, i tutaj obserwujemy relatywnie dużą zmienność i niejednoznaczne kierunki zmian. W bieżącym badaniu oceny w zakresie wydatków na zakup samochodu nieznacznie się poprawiły, choć saldo nadal jest niższe niż w I poł. ub. roku. Wskaźnik wygładzony nadal ukazuje lekką tendencję spadkową. Saldo w pytaniu o planowany zakup lub budowę domu/mieszkania w następnych -tu miesiącach uległo pogorszeniu czwarty raz z rzędu, wskaźnik wygładzony również ukazuje tendencję spadkową. Opinie uległy pewnej polaryzacji, nieco przybyło respondentów rozważających zakup lub budowę domu/mieszkania, obecnie ok. 7,% (wobec ok. 6,% poprzednio i 9,6% przed rokiem). Z drugiej strony przybyło respondentów, którzy zdecydowanie nie planują takich wydatków. Oczekiwania odnośnie do wydatków mieszkaniowych są nadal na poziomie znacznie niższym niż przed globalnym kryzysem 8. W przypadku wydatków remontowych w bieżącym okresie oceny potencjalnych wydatków uległy znaczącej poprawie po niewielkim spadku w poprzednim badaniu. Saldo dla tego pytania jest na poziomie najwyższym do kilku lat, jednak przy dużej zmienności ocen w tym zakresie odnotowaną tendencję należy interpretować ostrożnie i poczekać do potwierdzenia trendu w kolejnym badaniu. Obecnie ok. % respondentów ocenia prawdopodobieństwo poniesienia wydatków remontowych jako bardzo lub dość duże (ok. 5% w poprzednim badaniu), jednak dużo mniej niż przed kryzysem finansowym kiedy było ono na poziomie ponad %. W przypadku pytania odnoszącego się do klimatu do oszczędzania, saldo utrzymało się na wysokim poziomie, z tendencją wzrostową. Saldo jest na najwyższym poziomie od 996 r. Dobremu klimatowi sprzyjają zapewne dobre trendy na GPW oraz poprawa sytuacji finansowej gospodarstw domowych. W przypadku prognozy prawdopodobieństwa zaoszczędzenia jakichkolwiek kwot pieniędzy w obecnym badaniu również zanotowano wzrost salda. Analizując saldo oczyszczone z wahań krótkookresowych widoczny jest wyraźny trend wzrostowy w zakresie prognozowanych oszczędności. Saldo jest również na najwyższym poziomie od 996 r. Prawie % respondentów uważa, że z bardzo dużym lub dość dużym prawdopodobieństwem w nadchodzącym roku zdołają zaoszczędzić jakiekolwiek pieniądze, a prawie 5% uważa, że teraz jest dobry klimat aby oszczędzać. Saldo w zakresie zbilansowania bieżących dochodów i wydatków gospodarstwa domowego zwiększyło się do ok.,6%. Saldo po oczyszczeniu z wahań krótkookresowych nadal ukazuje wyraźną tendencję wzrostową. Odsetek gospodarstw domowych które nieco oszczędzają jest na bardzo wysokim poziomie, ok. 6% (wobec ok. 8% przed rokiem). Odsetek tych, którzy dużo oszczędzają wyniósł ok. 5%. Łącznie więc

7 7 ponad 5% respondentów deklaruje zdolność do oszczędzania. Jest to pierwszy taki wyniki w historii badania. Zmalał odsetek tych, którzy wpadają w długi (% wobec,7% poprzednio), zmalał też odsetek tych, którzy oceniają, że przejadają oszczędności (do 8,9% z 9,9%). Wśród oszczędzających dominują gospodarstw domowe, które odkładają miej niż % dochodów, jest ich ok. 9%, drugą grupą są respondenci odkładający między a %, jest ich ok. 6%, tych którzy mogą odkładać ponad % jest ok. 5%. Średnia, szacowana stopa oszczędności to ok.,%. SUMMARY In April 7, the sentiments of Polish households have improved significantly, the growth has been observed since quarters. The IRG SGH Household Condition Indicator (IRGKGD) increased by ca. 8. pp, against an improvement by about pp. in each previous two quarters. Indicator value all the components of the indicator IRGKGD improved. The largest contribution to the improvement of the IRGKGD index was from the expected situation in the whole economy and the anticipation of a further drop in unemployment in the country. Households also better assess their own financial situation. Improved sentiments are a strong support to increase of consumption. The mood improvement trend has already been reflected in acceleration of private consumption growth in the second half of 6, which approached % y/y. Good consumption results are expected in Q and Q as well. The results of the present study are in general showing optimistic view of polish households, we observed improvement in the assessment of the current and future financial situation of households. The same for the assessment of situation of the economy as whole. In this regard households are under influence of good results in the economy and last revisions of forecasts by economists. Households are also expecting lover unemployment in line with very optimistic data from labour market statistics, especially unemployment rate which is the lowest in history. Households are expecting improvement of their ability to save, they positively assess their current budgets. The percentage of households that "save a bit" is very high, about 6% (compared to about 8% a year ago). The percentage of those who "save a lot" was about 5%. In total, over 5% of respondents declare their ability to save. This is the first such result in the history of the study. We are observing still relatively careful approach to increase spending. Surprising results were obtained in case of inflation expectations. The balance in the current study decreased by more than pp. after a period of strong upward trend.

8 . Zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych diagnoza Jak oceniacie Państwo obecną sytuację finansową swego gospodarstwa domowego w porównaniu z sytuacją sprzed miesięcy? zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych stan szereg wygładzony średnia. poprawiła się bardzo,,,,5,8,6. poprawiła się trochę,5,,6 8,8,,. bez zmian 55,7 5, 5, 7, 5, 7,7. pogorszyła się trochę,, 7,8 5, 6, 9, 5. pogorszyła się bardzo 8,5 6, 8, 5,7 6,5 5, Saldo (+,5*-,5*-5) -8,7-9,7 -,8-5, -,, 5,6,8,,,, 7,7 5, 5, 9, 6,, 5, 6,5 6, ,6,,6 5,8,8, 8,,9 5,8, 5,6 5, + +5

9 . Zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych prognoza Jak - przypuszczalnie - zmieni się sytuacja finansowa Państwa gospodarstwa domowego w następnych miesiącach? zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych przewidywania szereg wygładzony średnia. poprawi się bardzo,6,,,6,6,. poprawi się trochę,8,9 8, 9,,6 8,. bez zmian 9, 7,6 5,9 5, 5,9 9,5. pogorszy się trochę,, 9,8, 9,7 6,6 5. pogorszy się bardzo 5, 6,,8 5,7,,9 Saldo (+,5*-,5*-5) -,8 -,9 -, -,5 -,6 5,8 5,,6, 8,,6,9 9,5 5,9 7,6 6,6 9,7,,9, 6, ,5 6,,6 5,8,9, 9,5 5,9,,,9,5 + +5

10 . Ogólna sytuacja ekonomiczna Polski diagnoza Jak zmieniła się, Państwa zdaniem, ogólna sytuacja ekonomiczna Polski w ostatnich miesiącach? ogólna sytuacja ekonomiczna Polski stan szereg wygładzony średnia. poprawiła się bardzo,,9,8,, 5,5. poprawiła się trochę 7,7,7 7,5,, 6,8. bez zmian,,9 5,5 5, 5,5 8,8. pogorszyła się trochę,, 6, 9,7 6,6,8 5. pogorszyła się bardzo 8,8 8,,,5,6 8, Saldo (+,5*-,5*-5) -,5 -,9-8,6 -, -5, 5, 5 5,5,,9 6,8,,7 8,8 5,5,9,8 6,6, 8,,6 8, 5,,, 6, 8,, 5 6, 8,9 5 8,,7,7 58,

11 . Ogólna sytuacja ekonomiczna Polski prognoza Jak, Państwa zdaniem, zmieni się ogólna sytuacja ekonomiczna Polski w następnych miesiącach? ogólna sytuacja ekonomiczna Polski przewidywania szereg wygładzony średnia. poprawi się bardzo,9,7,8,,6,9. poprawi się trochę 8, 6,,, 8,,. bez zmian 5,5,8,,,7,5. pogorszy się trochę 9,,5, 6,6,9,5 5. pogorszy się bardzo, 5,8 5, 6,6 7,9 9, Saldo (+,5*-,5*-5) -, -7, -8,8-7,6 -,7, 5,9,6,7, 8, 6,,5,7,8,5,9,5 9, 7,9 5,8 6 8, 5 6,,6, 8,7,5 8,,9,6 7,8,7, + +5

12 5. Koszty utrzymania diagnoza Czy w porównaniu z sytuacją sprzed miesięcy koszty utrzymania w skali kraju są, Państwa zdaniem teraz:...? koszty utrzymania stan szereg wygładzony średnia. wyraźnie dużo wyższe 6, 5, 5,8 7, 7, 5,6. znacznie wyższe 8,9 5,,,9 7, 9,7. nieco wyższe 9, 9,8 8,9 8,5 7,6 5,. takie same, 6,, 7,9 6,6, 5. niższe,6,6,,,9, Saldo (+,5*-,5*-5) -,5-8,9-9,5 -,5,,5 5 5,6 7, 5, 9,7 7, 5, 5, 7,6 9,8, 6,6 6,,,9, ,9, 9,8 9, 8,5, 5,,7,, 8,7 5, + +5

13 6. Zmiany cen prognoza Porównując z tym co dzieje się teraz, czy Państwo sądzą, że w najbliższych miesiącach w skali kraju:...? zmiany cen przewidywania szereg wygładzony średnia. wzrost cen będzie szybszy,9 7, 5,,5, 6,5. ceny wzrastać będą tak samo,6,8, 6,,8 9,. ceny wzrastać będą wolniej,8, 8,5, 7,,6. ceny będą mniej więcej takie same, 7,, 8,,8,5 5.ceny nieco zmaleją,,8,7,,9, Saldo (+,5*-,5*-5),7 8,,7 9, 6,5 5,7 5 6,5, 7, 9,,8,8,6 7,,,5,8 7,,,9, , 6 67,5 65,7 6, 58,6 5 5,5,7,9 8,8 9,5,7 5,7 + +5

14 7. Bezrobocie w kraju prognoza Jak zmieni się, zdaniem Państwa, bezrobocie w kraju w następnych miesiącach? bezrobocie w kraju przewidywania szereg wygładzony średnia. gwałtownie wzrośnie 5,9 6,, 6,,,9. nieznacznie wzrośnie 5,8 6, 9,,5,,5. pozostanie takie samo,, 9,,9,,7. nieznacznie zmaleje,9 5,8 9,9 5, 6,8 8,5 5. gwałtownie zmaleje,,5,6,,6, Saldo (+,5*-,5*-5) 6,5 6,,,, -, 5,9, 6,,5, 6,,7,, 8,5 6,8 5,8,,6, ,8 5 9, 7,6,7,5 6,,,6 8, 5,5 8, 5 5,

15 8. Zakupy dóbr trwałego użytku diagnoza Czy sądzą Państwo, że obecnie korzystnie jest kupować dobra trwałego użytku (meble, sprzęt RTV, pralkę, kuchenkę, lodówkę):...? zakupy dóbr trwałego użytku stan szereg wygładzony średnia. tak, teraz właśnie jest odpowiedni czas 6,8 8, 9,9 5,,,. obecny czas nie jest na to ani dobry, ani zły 67,8 7,6 77, 69, 7,7 76,9. nie, nie jest to czas odpowiedni 5,5 7,, 5,8,, Saldo (-), -8,8 -, -,6, -,8,, 8, 76,9 7,7 7,6,, 7, ,5 7, 5,8,,, 6,8 5,, 8, 9,9,

16 9. Zakupy dóbr trwałego użytku prognoza Czy sądzą Państwo, że Wasze wydatki na zakupy dóbr trwałego użytku w następnych miesiącach będą w porównaniu z tego typu wydatkami w poprzednich miesiącach:...? zakupy dóbr trwałego użytku przewidywania szereg wygładzony średnia. dużo większe 8,6 7,6 5, 8,, 6,. nieco większe 5,6 5,6,6, 6,7 9,. podobne 7,7 5, 5, 8, 5,9 7,5. nieco mniejsze,7,9,6,,, 5.dużo mniejsze 5,,5 5,,,8 5,7 Saldo (+,5*-,5*-5) -5, -,5-8,, -6, -5, 5 6,, 7,6 9, 6,7 5,6 7,5 5,9 5,,,,9 5,7,8, , 5, 6,7 6,7 5,,6 9, 5,8,,,, + +5

17 7. Oszczędności diagnoza Czy uwzględniając ogólną sytuację ekonomiczną Polski, Państwa zdaniem obecnie jest:...? oszczędności stan szereg wygładzony średnia. bardzo dobry czas, aby oszczędzać 6,8,6,9,7,,. dobry czas, aby oszczędzać 9,,6,,8 5,7 5,7. raczej niekorzystny czas, aby oszczędzać,, 7,,,9,6. bardzo niekorzystny czas, aby oszczędzać,9,6 6,5, 8, 8,6 Saldo (+,5*-,5*-) -, -,8 -,5 -, -9,8-7,6,,,6 7 6,9 6,8 6,7 6,5 6 6,9 6, 5,7 5,7,6,6,9, 8,6 8,, ,7 6, 7, 8, 6, 6,5 + +

18 8. Oszczędności prognoza Jakie jest prawdopodobieństwo, że w następnych miesiącach zdołacie Państwo zaoszczędzić jakiekolwiek pieniądze:...? oszczędności przewidywania szereg wygładzony średnia. bardzo duże 5,, 5, 5,,6 5,5. dość duże 7, 6,5, 7, 7,7 6,. znikome 5,6 5, 5,8 7, 55, 5,6. żadne,7 9, 6,7,,6 5,8 Saldo (+,5*-,5*-) -,5 -,5 -, -, -8,8-8,,6, 5,5 9 77, 8 7 8, 8,6 77,7 78,8 78, 6, 7,7 6, ,6 55, 5, 5,8,6 9, 6,7 9,6 9,,,,7 + +

19 . Obecna kondycja finansowa gospodarstw domowych 9 Która z poniżej wymienionych sytuacji najlepiej opisuje obecną sytuację finansową Państwa gospodarstwa domowego:...? obecna kondycja finansowa gospodarstw domowych szereg wygładzony średnia. wpadamy w długi 5, 5,,9 5,7,7,. przejadamy nasze oszczędności 8, 6,7 7, 5,8 9,9 8,9. nasz dochód z trudem starcza, 6, 5,,9 6, 7,. nieco oszczędzamy 9,9 7,7 9,7, 5,8 5,8 5. dużo oszczędzamy,8,,,,5 5, Saldo (5+,5*-,5*-) 5,6, 6,6 7,5 6,8,6 5,,7 5, 8,9 9,9 6,7 7, 6, 6, 5,8 5,8 7,7 5,,5, 5 6 5,9 9, 7,7 5,7,8,7,6,,9,9,,8 + +5

20 . Stopa oszczędności Jaki procent swoich miesięcznych dochodów przeznaczyli Państwo w tym i poprzednim miesiącu na oszczędności:? stopa oszczędności 6 ' ' ' '5 '5 '6 '6 '7. więcej niż % dochodów 7,, 5,,8 6,6 5,. od % do % dochodów,, 7,6 7,8,,. od % do % dochodów,7 7, 6,, 7, 5,7. mniej niż % dochodów 9,6 58, 6,8 5, 6, 9, Średnia (* 5%+* 5%+* 5%+* 5%),6,,7,,7, 5, 6,6,,,, ,6,7 58, 6,8 5,, 6, 7, 9, 5,7 5,7 7, 7, 9, 6, 58, 6 8 7, 6,,,,, 7,56 7,76 7,, 5, 6,57,85 5,7

21 . Zakup samochodu prognoza Jakie jest prawdopodobieństwo, że w następnych miesiącach kupicie Państwo samochód? zakup samochodu - przewidywania szereg wygładzony średnia. bardzo duże,,,8,,,. dość duże 7,5 5, 7,,,,9. niewielkie 5,8 8,6 7,5,7 7,7 8,8. zdecydowanie żadne 7, 75, 7,6 79, 76,8 75, Saldo (+,5*-,5*-) -76, -8,6-7, -8, -8, -8,8,,, 9, 9 8 9,7 88, 9,7 9,5 9,9,9, 5, 8,8 7,7 8, , 76,8 75, 6 8 9,8,9 6, 6, 5,5 6, + +

22 5. Zakup domu lub mieszkania prognoza Czy planujecie Państwo w następnych miesiącach kupić lub budować dom? zakup domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia. zdecydowanie tak,,,,,9,. możliwe,5 5,6,6,6, 5,. raczej nie,, 9, 9,,8 9,. zdecydowanie nie 8, 8, 8, 8,5 79, 8,6 Saldo (+,5*-,5*-) -8,9-78,5-8, -8,7-8, -8,,,9, 9, 9 8 9, 9, 9, 9,9 9,7 5,, 5,6 9,,8, ,6 79, 8, 6 8 6,6 9,6 8,6 8,6 6, 7, + +

23 6. Remont domu lub mieszkania prognoza Jakie jest prawdopodobieństwo, że w następnych miesiącach poniesiecie Państwo duże wydatki na podniesienie standardu lub remont zajmowanego domu, mieszkania? remont domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia. bardzo duże,9 6,8 5,7 6,6 5, 8,. dość duże,,6 9,,,,7. niewielkie,5,6 8,, 8,,9. zdecydowanie żadne,5 6, 7, 5,9 6,5 5, Saldo (+,5*-,5*-) -5, -5, -55,8-5, -55,6-7, 8, 5, 6,8 98, ,6 85, 8, 8,9 79,,7,,6 6 5,9 8,,6 5, 6,5 6, 5 9,, 6, 7,9,8 5, + +

24 STRUKTURA PRÓBY WEDŁUG CECH RESPONDENTÓW (próba ważona) Cechy gospodarstwa domowego / Features of the households I'7 IV'7 Liczba respondentów Głównym źródłem dochodów gospodarstw domowego jest praca najemna na stanowisku robotniczym 9, 9,6 praca najemna na stanowisku nierobotniczym,, praca w rolnictwie 6, 5, praca na własny rachunek 7,6 9,9 emerytura lub renta 9, 9,5 inne źródła 5,,9 Dochód gospodarstwa na jedną osobę wynosi mniej niż 55 zł,8, od 55 do 75 zł,7 9, od 75 do zł 6,,6 od do zł 6,9,8 więcej niż zł, 8, Gospodarstwo składa się z osoby, 7, osób,8, osób,7,8 osób 9,5 7, 5 osób 5,6 5, 6 i więcej osób 6,, Liczba dzieci do lat 8 i pozostających na całkowitym utrzymaniu 6,, 5,7 5,,9,7,,8 5 i więcej,8, 5,6 56,8 Gospodarstwo domowe znajduje się w wielkim mieście ( tys. mieszkańców i więcej),5, średnim mieście (od do tys. mieszkańców) 6, 5,5 małym miasteczku (do tys. mieszkańców),6, na wsi 6,9 6,7 Wykształcenie wypełniającego (ukończone) wyższe, 7, średnie 9,6 9, zawodowe 6,9,7 podstawowe 9, 9, Wiek wypełniającego 6-9 6,9 6,9-9,, 5-6,, 65+ 7, 6,9

25 5 METODOLOGIA I ORGANIZACJA BADANIA Badanie kondycji gospodarstw domowych prowadzone jest przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (IRG SGH) co kwartał od 99 r. Badanie to było zapoczątkowane i prowadzone w latach 99- przez prof. dr hab. Katarzynę Duczkowską-Małysz i prof. dr hab. Jerzego Małysza, którzy opracowali autorską ankietę prasową wykorzystywaną do badania opinii gospodarstw domowych w latach Jest to badanie ankietowe, prowadzone metodą testu koniunktury. W latach do badania wykorzystywano ankietę zamieszczaną w tygodniku Kobieta i Życie. Na początku 996 r. kwestionariusz ankiety został zharmonizowany z testem konsumenckim stosowanym w krajach Unii Europejskiej. Do 999 r. publikowany był on w tygodniku "Tina". Od r. ankieta prasowa została zastąpiona ankietą pocztową, rozsyłaną do reprezentatywnej próby. Obecna ankieta zawiera 5 opiniotwórczych pytań stałych (które pochodzą z kwestionariusza UE). Dodatkowo w ankiecie zamieszczane są opiniotwórcze pytania specjalne, które odnoszą się do bieżących zjawisk ekonomicznych, istotnych z punktu widzenia zachowań gospodarstw domowych. Ponadto zawiera ona 7 pytań metrycznych odnośnie cech gospodarstwa domowego. Pytania o opinię w ankiecie odnoszą się do ocen bieżącej sytuacji gospodarstwa domowego (w większości przypadków w porównaniu do sytuacji sprzed miesięcy) lub mają charakter prognostyczny na następnych miesięcy. Zgodnie z powszechnie stosowaną metodologią ankieta przeprowadzana jest zawsze w pierwszym miesiącu kwartału (styczeń, kwiecień, lipiec, październik). Dla każdego stałego pytania o opinię ankiety oprócz wskaźników struktury obliczane są, po usunięciu odpowiedzi nie wiem, syntetyczne wskaźniki bilansowe tzw. salda. Generalna zasada polega na obliczeniu różnicy odsetków odpowiedzi pozytywnych i negatywnych. Obliczenia sald dokonuje się poprzez przyjęcie przy zliczaniu wyników odpowiednich wag dla różnych wariantów odpowiedzi w poszczególnych pytaniach. Polega to na przyjęciu dla poszczególnych pytań wagi, dla wariantu bardzo pozytywnego, wagi,5 dla pozytywnego, minus,5 dla negatywnego, minus, dla wariantu bardzo negatywnego. Pozostałe warianty mają wagę,. W tabeli poniżej przedstawiono zestawienie wag poszczególnych wariantów przy obliczaniu salda dla pytań opiniotwórczych bieżącego kwestionariusza. Wzór kwestionariusza zamieszczono w załączniku. Dodatkowo w celu zapewnienia reprezentatywności wyników w skali kraju, jednostkowe odpowiedzi są ważone według cech respondenta. Jako cechy wagowe przyjęto wiek i wykształcenie respondenta. Wszystkie statystyki bilansowe przyjmują wartości w przedziale od -, do +,. Wartość ujemna wskaźnika oznacza, że przeważają opinie negatywne odnośnie badanego zjawiska, a wartość dodatnia że przeważają opinie pozytywne. Przy czym należy podkreślić, że polskie społeczeństwo charakteryzuje się w swych opiniach stosunkowo stabilnym, nadmiernym pesymizmem. Wobec powyższego interpretacja wyników badania kondycji gospodarstw powinna odnosić się w dużym stopniu również do zmian wskaźników bilansowych na przestrzeni czasu, a nie jedynie ich znaku i poziomu. Przykładowo

26 6 zmniejszanie ujemnej statystki bilansowej w czasie należy interpretować jako poprawę nastrojów i na odwrót. Na podstawie sald prognostycznych obliczany jest syntetyczny wskaźnik sytuacji gospodarstw domowych: Wskaźnik Kondycji Gospodarstw Domowych IRG SGH, który jest średnią arytmetyczną z sald: oceny przyszłej sytuacji finansowej (pyt. ), oceny przyszłej ogólnej sytuacji ekonomicznej (pyt. ), oczekiwanej zmiany poziomu bezrobocia (pyt. 7) ze znakiem ujemnym, oceny przyszłej skłonności do oszczędzania (pyt. ). Barometr również przyjmuje wartości w przedziale od plus, do minus, i ma podobną interpretację jak wskaźniki bilansowe. Wartości sald dla poszczególnych pytań oraz wskaźnik IRGKGD są wygładzane poprzez zastosowanie -kwartalnej, scentrowanej średniej ruchomej. W przypadku obliczania średniej ruchomej dla ostatniej obserwacji zakłada się utrzymanie wartości z ostatniego badania dla brakującego kwartału. Zestawienie wag poszczególnych wariantów przy obliczaniu salda dla pytań opiniotwórczych. Pytanie Warianty odpowiedzi / Wagi 5 6,,5, -,5 -,,,,5, -,5 -,,,,5, -,5 -,,,,5, -,5 -,, 5,,5, -,5 -,, 6,,5, -,5 -,, 7,,5, -,5 -,, 8,, -,, - - 9,,5, -,5 -,,,,5 -,5 -,, -,,5 -,5 -,, - -, -,5,,5,,,,5 -,5 -,, -,,5 -,5 -,, - 5,,5 -,5 -,, - Źródło: IRG SGH (RIED SGH).

27 7 ANEKS. Wzór ankiety bazowej Badanie opinii (zakreśl kółkiem właściwy numer odpowiedzi). Jak oceniacie Państwo obecną sytuację finansową swego gospodarstwa domowego w porównaniu z sytuacją sprzed miesięcy: Jak - przypuszczalnie - zmieni się sytuacja finansowa Państwa gospodarstwa domowego w następnych miesiącach: Jak zmieniła się, Państwa zdaniem, ogólna sytuacja ekonomiczna Polski w ostatnich miesiącach: Jak, Państwa zdaniem, zmieni się ogólna sytuacja ekonomiczna Polski w następnych miesiącach: Czy w porównaniu z sytuacją sprzed miesięcy koszty utrzymania w skali kraju są, Państwa zdaniem, teraz: Porównując z tym, co dzieje się teraz, czy Państwo sądzą, że w najbliższych miesiącach w skali kraju: Jak zmieni się, zdaniem Państwa, bezrobocie w kraju w następnych miesiącach: Czy sądzą Państwo, że obecnie korzystnie jest kupować dobra trwałego użytku (meble, sprzęt RTV, pralkę, kuchenkę, lodówkę):. poprawiła się bardzo. poprawiła się trochę. bez zmian. pogorszyła się trochę 5. pogorszyła się bardzo 6. nie wiem poprawi się bardzo. poprawi się trochę. bez zmian. pogorszy się trochę 5. pogorszy się bardzo 6. nie wiem poprawiła się bardzo. poprawiła się trochę. bez zmian. pogorszyła się trochę 5. pogorszyła się bardzo 6. nie wiem poprawi się bardzo. poprawi się trochę. bez zmian. pogorszy się trochę 5. pogorszy się bardzo 6. nie wiem wyraźnie dużo wyższe. znacznie wyższe. nieco wyższe. zbliżone 5. niższe 6. nie wiem wzrost cen będzie szybszy. ceny wzrastać będą tak samo. ceny wzrastać będą wolniej. ceny będą mniej więcej takie same 5. ceny nieco zmaleją 6. nie wiem gwałtownie wzrośnie. nieznacznie wzrośnie. pozostanie takie samo. nieznacznie zmaleje 5. gwałtownie zmaleje 6. nie wiem tak, teraz właśnie jest odpowiedni czas. obecny czas nie jest na to ani dobry, ani zły. nie, nie jest to czas odpowiedni. nie wiem 9. Czy sądzą Państwo, że Wasze wydatki na zakupy dóbr trwałego użytku w następnych miesiącach będą w porównaniu z tego typu wydatkami w poprzednich miesiącach: Czy uwzględniając ogólną sytuację ekonomiczną Polski, Państwa zdaniem obecnie jest: Jakie jest prawdopodobieństwo, że w następnych miesiącach zdołacie Państwo zaoszczędzić jakiekolwiek pieniądze: Która z poniżej wymienionych sytuacji najlepiej opisuje obecną sytuację finansową Państwa gospodarstwa domowego: Jakie jest prawdopodobieństwo, że w następnych miesiącach kupicie Państwo samochód: Czy planujecie Państwo w następnych miesiącach kupić lub budować dom, mieszkanie (dla siebie, dla członka rodziny, jako dom letniskowy, do wynajęcia itp.): Jakie jest prawdopodobieństwo, że w następnych miesiącach poniesiecie Państwo duże wydatki na podniesienie standardu lub remont zajmowanego domu, mieszkania: dużo większe. nieco większe. podobne. nieco mniejsze 5. dużo mniejsze 6. nie wiem bardzo dobry czas, aby oszczędzać. dobry czas, aby oszczędzać. raczej niekorzystny czas, aby oszczędzać. bardzo niekorzystny czas, aby oszczędzać 5. nie wiem bardzo duże. dość duże. znikome. zdecydowanie żadne 5. nie wiem wpadamy w długi. przejadamy nasze oszczędności. nasz dochód z trudem starcza. nieco oszczędzamy 5. dużo oszczędzamy 6. nie wiem bardzo duże. dość duże. niewielkie. zdecydowanie żadne 5. nie wiem zdecydowanie tak. możliwe. raczej nie. zdecydowanie nie 5. nie wiem bardzo duże. dość duże. niewielkie. zdecydowanie żadne 5. nie wiem

28 8 Cechy gospodarstwa domowego. Głównym źródłem dochodów gospodarstwa domowego jest (proszę zaznaczyć tylko jedno główne źródło): ) praca najemna na stanowisku robotniczym ) praca najemna na stanowisku nierobotniczym ) praca w rolnictwie ) praca na własny rachunek 5) emerytura lub renta 6) inne źródła. Przeciętny miesięczny dochód netto ( na rękę ) gospodarstwa domowego na jedną osobę wynosi: ) mniej niż 55 zł ) od 55 do 75 zł ) od 75 do zł ) od do zł 5) więcej niż zł. Gospodarstwo składa się z:,,,, 5, 6 i więcej osób. Liczba dzieci pozostających na całkowitym utrzymaniu:,,,,, 5 i więcej 5. Gospodarstwo domowe znajduje się w: ) wielkim mieście ( tys. mieszkańców i więcej) ) średnim mieście (od do tys. mieszkańców) ) małym miasteczku (do tys. mieszkańców) ) na wsi 6. Wykształcenie wypełniającego (ukończone): ) wyższe ) średnie lub policealne ) zasadnicze zawodowe ) podstawowe lub gimnazjalne 7. Wiek wypełniającego: ) od 6 do 9 lat ) od do 9 lat ) od 5 do 6 lat ) powyżej 6 lat