OPINIA FORUM UNIWERSYTETÓW POLSKICH. w sprawie deregulacji. Ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym

Transkrypt

1 OPINIA FORUM UNIWERSYTETÓW POLSKICH w sprawie deregulacji Ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym W oparciu o przesłaną w dniu 10 lutego 2016 roku przez Parlament Studentów RP propozycję deregulacji Ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym, Forum Uniwersytetów Polskich przedstawia swoją opinię w tej sprawie. Forum wyraża potrzebę deregulacji Ustawy. Jest ona bowiem przykładem aktu prawnego, cechującego się daleko posunięta szczegółowością i brakiem czytelności. Ostatnie dwie nowelizacje z 2011 i 2014 roku wiązały się z wprowadzeniem nadmiernej liczby rozporządzeń o zbyt dużej objętości, co doprowadziło do przeregulowania prawa i jego biurokratyzacji. W wyniku tych zmian zmalało znaczenie statutu uczelni w systemie źródeł prawa w szkolnictwie wyższym. Ustawa musi być zatem zderegulowana, z mniejszą liczbą różnego rodzaju przepisów, ażeby dać wyraz temu, że uczelnie dysponują szeroką autonomią, którą zapewnia im art. 70 ust. 5 Konstytucji RP. Dostrzegalna nadmierna szczegółowość ustawowych regulacji wymaga jednak przemyślanej deregulacji. Jej istotnym elementem jest wskazanie obowiązujących obecnie rozwiązań ingerujących w autonomię uczelni oraz realizujących zasadę przekazywania większości spraw do uregulowania w drodze aktów władzy publicznej z jednoczesnym ograniczeniem znaczenia i zakresu merytorycznego aktów wewnętrznych wydawanych przez uczelnie. Najprościej rzecz ujmując, należy przede wszystkim unikać odniesień do wszelkich rozporządzeń, które wydaje minister, cedując szczegółowe regulacje na uczelnie. Uzasadnionym postulatem jest zmiana systemu tworzenia prawa dotyczącego instytucji szkolnictwa wyższego z modelu trójstopniowego (Ustawa rozporządzenia statuty uczelni) na dwustopniowy (Ustawa statuty uczelni). Forum pragnie zauważyć, że niektóre, zaproponowane przez Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej zmiany przepisów polegające na ich łączeniu, uzupełnianiu lub przenoszeniu w obrębie Ustawy nie spełniają przesłanek deregulacji. W słownikowym 1

2 znaczeniu bowiem termin deregulacja oznacza wycofywanie się państwa z regulowania pewnych dziedzin życia społecznego lub gospodarczego, unieważnienie uznanych za zbędne przepisów prawnych, regulujących jakiś rodzaj aktywności. W związku z tym propozycje Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej należy uznać raczej za porządkowanie Ustawy, co jednak w opinii Forum jest ze wszech miar pożądane. Ocena propozycji Parlamentu Studentów RP. Forum Uniwersytetów Polskich: 1. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 2 ust. 1 dotyczącą m.in. precyzyjnego określenia pojęć i uzupełnienia przepisu o nowe definicje. Jednocześnie Forum postuluje, aby zaproponowane zmiany zostały przekazane do ponownej opinii. 2. Jest zdania, że nie ma żadnych praktycznych problemów na tle wskazanych przepisów, tj. art. 6 ust. 1 i art. 13, więc nie ma potrzeby lub konieczności łączenia tych przepisów. Forum dopuszcza jednak połączenie obu artykułów i jednocześnie sugeruje, że wskazane byłoby wówczas porównanie obu przepisów i jednoznaczne określenie co jest prawem, a co zadaniem uczelni. 3. Bierze pod uwagę propozycję usunięcia art. 8 ust. 6, pod warunkiem, że Parlament Studentów RP wskaże kto i w jakim trybie określi kwestie, o których mowa w przedmiotowym przepisie. Forum wskazuje, że usunięcie art. 8 ust. 6 byłoby sensowne w przypadku usunięcia całego limitowania. W związku z tym Forum proponuje wziąć pod rozwagę deregulację limitów dotyczących liczby studentów studiów stacjonarnych i warunków ich zwiększenia (art. 8 ust. 4-6) oraz relacji liczby studentów stacjonarnych do niestacjonarnych (art. 163 ust. 2). Limitowanie liczby studentów przyjmowanych przez uczelnie publiczne na I rok studiów nie ma logicznego uzasadnienia i jest nierównym traktowaniem uczelni publicznych i niepublicznych. W obliczu niżu demograficznego przepis ten traci sens. Podobną uwagę należy odnieść do art. 163 ust. 2. Nie ma podstaw do rozgraniczania w ten sposób uczelni publicznych i niepublicznych. Ponadto przepis 2

3 jest zbędny wobec obecnej sytuacji demograficznej, tzn. spadku liczby potencjalnych studentów. 4. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 8a, polegającą na usunięciu zdania: Studia podyplomowe trwają nie krócej niż dwa semestry oraz zmianie usytuowania reszty przepisu w Ustawie. 5. Nie widzi sensu łączenia rozporządzeń bez ingerowania w ich treść. W przypadku okrojenia ich treści, łączenie rozporządzeń miałoby sens. W przypadku pozostawienia ich treści bez zmian, nie ma sensu łączenia rozporządzeń, gdyż oznacza to jedynie koszt legislacyjnej aktywności wielu osób i problem szukania znanych przepisów w nowych lokalizacjach. 6. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 9 ust. 2. Jednocześnie jednak Forum postuluje uwzględnienie stosownych przepisów przejściowych dla uczelni, które realizują studia w oparciu o wskazaną regulację. 7. Nie może odnieść się do propozycji zmiany art. 11 ust. 1, gdyż takiej propozycji w tym przypadku Parlament Studentów RP nie przedstawił. 8. Proponuje pozostawienie art. 11 ust. 9. w całości w Ustawie. 9. Wskazuje, że art. 11 ust. 10 musi pozostać w Ustawie do czasu prowadzenia studiów choćby przez jedną uczelnię w oparciu o wzorcowe efekty. 10. Postuluje dwa warianty: zostawić art. 11a ust. 2 w niezmienionej formie, ponieważ musi być określony zakres oceny Polskiej Komisji Akredytacyjnej lub przenieść jego postanowienia do art. 48a i dostosować do ust. 3 i 4 tego artykułu. 11. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 11b ust. 3, gdyż zmiana z może podjąć na podejmuje będzie niezgodna z orzecznictwem sądów administracyjnych i wytycznymi zawartymi w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 25 lipca 2013 roku (SK 61/12). Wprowadzenie postulowanej zmiany spowoduje powrót do tzw. błędnego koła niezaskarżalności. 12. Odniesie się do zmiany art. 11c ust. 3 po zaproponowaniu ewentualnej relokacji przepisu. 13. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 13b ust. 1, gdyż nie istnieje możliwość prowadzenia przez ministra monitoringu karier zawodowych absolwentów bez odpowiedniego umocowania w Ustawie. 3

4 14. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany usytuowania art. 14 w Ustawie. Forum przychyla się bowiem do opinii autorów Komentarza do Ustawy, którzy twierdzą, że takie umiejscowienie art. 14 jest celowe i spowodowane koniecznością jednoznacznego wskazania, że prowadzenie domów studenckich i stołówek studenckich nie jest działalnością gospodarczą uczelni. 15. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 15 ust Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 34a ust Zwraca uwagę, że w przypadku usunięcia art. 35 ust. 3 z jednej strony wyłączamy uczelnie spod nadzoru ministra w zakresie wskazanym w tym przepisie, z drugiej strony dopuszczamy brak możliwości korekty wadliwych prawnie uczelnianych regulacji. W związku z powyższym Forum proponuje pozostawienie art. 35 ust. 3 w całości w Ustawie. 18. Zwraca uwagę, że w przypadku usunięcia art. 36 ust. 1 z jednej strony wyłączamy uczelnie spod nadzoru ministra w zakresie wskazanym w tym przepisie, z drugiej strony dopuszczamy brak możliwości korekty wadliwych prawnie uczelnianych regulacji. W związku z powyższym Forum proponuje pozostawienie art. 36 ust. 1 w całości w Ustawie. 19. Proponuje pozostawienie art. 37b ust. 1 w całości w Ustawie. 20. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany usytuowania art. 160 w Ustawie. Jednocześnie Forum nie może odnieść się do propozycji usunięcia postanowień martwych, gdyż Parlament Studentów RP nie sprecyzował czym są postanowienia martwe. 21. Proponuje pozostawienie art. 161 ust. 1 w całości w Ustawie. 22. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany usytuowania art. 162 w Ustawie. 23. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art Forum jest zdania, że należy zachować ten przepis w całości w Ustawie z uwagi na studentów cudzoziemców. 24. Proponuje pozostawienie art. 164a w całości w Ustawie. 4

5 25. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP zmianę usytuowania art. 165 ust. 1 w Ustawie, gdyż w opinii Forum więź regulacyjna ust. 1 jest mocniejsza z pozostałymi ustępami art. 165 niż z przepisami dotyczącymi regulaminu studiów. 26. Proponuje usunięcie art. 166 w całości z Ustawy. 27. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 167a ust. 3. Forum jest zdania, że należy zachować w Ustawie przepis zawierający katalog otwarty dzieł, które mogą być pracą dyplomową ( pracę dyplomową może stanowić w szczególności praca pisemna, opublikowany artykuł, praca projektowa, w tym projekt i wykonanie programu lub systemu komputerowego, oraz praca konstrukcyjna, technologiczna lub artystyczna ). Przepis w istniejącym brzmieniu ma kolosalne znaczenie dla studentów np. uczelni technicznych czy artystycznych, których praca dyplomowa nie musi mieć wcale formy pisemnego opracowania, ale może mieć charakter projektu czy pracy praktycznej. Choć wydaje się, że szerokie rozumienie terminu praca dyplomowa jest dostatecznie dobrze utrwalone w praktyce działania uczelni, to jednak jego uszczegółowienie (w zależności od specyfiki kierunku studiów) na poziomie ustawowym jest dobrym rozwiązaniem. 28. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 168a. 29. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 169 ust. 1a. 30. Bierze pod uwagę połączenie ust. 8 i 9 w art. 169 pod warunkiem, że Parlament Studentów RP przedstawi nowe brzmienie połączonego przepisu. 31. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 170 ust. 3. Wyraża zgodę na treść przepisu wskazaną w Studenckim Projekcie Nowelizacji, tj.: Szkolenia prowadzi samorząd studencki uczelni w porozumieniu z Parlamentem Studentów Rzeczypospolitej Polskiej. Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia możliwość przeszkolenia przedstawicielom samorządów studenckich w celu realizacji szkoleń oraz prowadzi działania promocyjne dotyczące praw i obowiązków studenta. 32. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 170c ust. 1. 5

6 33. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 170d ust Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 171 ust. 2. Wskazany przepis daje podstawę do studiowania według indywidualnego programu studiów. Forum jest zdania, że przepisy dotyczące praw studentów należy bezsprzecznie zachować w Ustawie. 35. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję przeniesienia art. 172 ust. 1 do przepisów związanych z regulaminem studiów. 36. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 174 ust. 4. Wyraża zgodę na treść przepisu zawartą w Studenckim Projekcie Nowelizacji, tj.: Środki z dotacji, o których mowa w art. 94 ust. 1 pkt 7 i ust. 4, przeznaczone na stypendia rektora dla najlepszych studentów przyznawane w liczbie nie większej niż 10% liczby studentów każdego kierunku studiów prowadzonego w uczelni stanowią nie mniej niż 40% i nie więcej niż 60% środków przeznaczonych łącznie na stypendia rektora dla najlepszych studentów, stypendia socjalne oraz zapomogi. Jeżeli liczba studentów na kierunku studiów jest mniejsza niż dziesięć, stypendium rektora dla najlepszych studentów może być przyznane jednemu studentowi. 37. Pozytywnie opiniuje zgłoszony przez Parlament Studentów RP postulat połączenia wszystkich rozporządzeń o programach ministerialnych. 38. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia art. 188a ust Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany usytuowania art. 190 ust. 3 w Ustawie. 40. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 202 ust. 6. Wyraża zgodę na treść przepisu wskazaną w Studenckim Projekcie Nowelizacji, tj.: Organy samorządu studenckiego decydują w sprawach rozdziału środków finansowych przeznaczonych przez organy uczelni na cele studenckie. Organy samorządu studenckiego przedstawiają organom uczelni sprawozdanie z rozdziału środków finansowych i rozliczenie tych środków nie rzadziej niż raz w roku akademickim. 6

7 41. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki w art. 205 ust Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany usytuowania art. 207 ust. 2 w Ustawie. Z wyrazami szacunku, Przewodniczący Forum Uniwersytetów Polskich /-/ Tomasz Tokarski 7