W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. Akt VI ACa 1631/13 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 4 lipca 2014 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący Sędzia SA Barbara Godlewska- Michalak Sędziowie: Protokolant: SA Wanda Lasocka SO (del.) Aleksandra Kempczyńska (spr.) Lidia Ronkiewicz po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2014 r. w Warszawie na rozprawie sprawę z powództwa Przedsiębiorstwa ( ) Sp. z o.o. z siedzibą w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o nałożenie kary pieniężnej na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 maja 2013 r. sygn. akt XVII AmE 77/11 I. oddala apelację; II. zasądza od Przedsiębiorstwa ( ) Sp. z o.o. z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

2 UZASADNIENIE Decyzją z dnia 16 lutego 2011 roku Nr ( ) pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem nieprawidłowości w działalności gospodarczej prowadzonej przez Przedsiębiorstwo ( ) Sp. z o.o. z siedzibą w G., posiadające koncesję na wytwarzanie oraz przesyłanie i dystrybucję ciepła, udzieloną decyzjami Prezesa URE z dnia 28 listopada 1998r. nr ( ) (zmienioną późniejszymi decyzjami) oraz ( ) (zmienioną późniejszymi decyzjami) wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 0,068% przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego w 2010r., tj zł za to, że Przedsiębiorca prowadząc działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania ciepła, objętą koncesjonowaniem, od dnia 01 maja r. do dnia 31 lipca 2010r. stosował stawki opłat bez zachowania obowiązku, o którym mowa w przepisie art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.), czym naruszył przepis art. 56 ust. 1 pkt 5 tejże ustawy. W uzasadnieniu Decyzji pozwany wywiódł, że w sytuacji gdy przedsiębiorstwo energetyczne składa wniosek o zatwierdzenie nowej taryfy w terminie uniemożliwiającym jej rozpatrzenie oraz zatwierdzenie, ogłoszenie i wprowadzenie do stosowania nowej taryfy zgodnie z przepisem art. 47 ust. 1-3 ustawy Prawo energetyczne, przed upływem okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy w terminie, w którym przy dołożeniu należytej staranności nie jest możliwe pozytywne rozstrzygnięcie o tym wniosku przed upływem okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy, przedsiębiorstwo to prowadząc działalność do dnia wprowadzenia nowej taryfy w życie narusza obowiązek przedstawienia taryfy do zatwierdzenia Prezesowi URE. Pozwany stwierdził, że taki przypadek zachodzi w niniejszej sprawie, a zatem Przedsiębiorstwo podlega karze pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo energetyczne. Według pozwanego bez znaczenia jest przy tym fakt zawarcia umowy na zakup paliwa stałego przez Przedsiębiorcę dopiero w dniu 31 marca 2010r. W ocenie pozwanego Przedsiębiorca powinien bowiem tak zorganizować koncesjonowaną działalność gospodarczą, aby wypełnić należycie obowiązek wynikający z art. 47 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne. Prezes URE powołał się na przepisy art. 56 ust. 3, 6 i 6a ustawy Prawo energetyczne. Rozważając przesłanki dotyczące wysokości wymierzenia kary pieniężnej wskazał, że stopień szkodliwości czynu jest znaczny. Podniósł, iż Przedsiębiorca uzyskał dodatkowy przychód w wysokości ,38 zł, gdyż w okresie od dnia 1 maja 2010 r. do dnia 31 lipca 2010 r. stosował w stosunku do swoich odbiorców wyższe ceny i stawki opłat od wynikających z VI zatwierdzonej taryfy. 2

3 Z tytułu stosowania taryfy dotychczasowej w okresie od dnia 01 maja 2010 r. do dnia 31 lipca 2010 r. Przedsiębiorca uzyskał przychód w wysokości ,38 zł. Przychody zaś z całej działalności koncesjonowanej Przedsiębiorcy w 2010 r. Wyniosły zł. W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Przepis art. 47 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006r. Nr 89, poz. 625 j.t. ze zm.) wyraźnie stanowi, że przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE oraz proponują okres ich obowiązywania. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje przedkładają taryfy z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa URE. Prezes URE zatwierdza taryfę, bądź odmawia jej zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia niezgodności taryfy z zasadami i przepisami, o których mowa w art stosownie do treści art. 47 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne. Nie jest zatem, w ocenie Sądu Okręgowego dopuszczalne stosowanie przy prowadzeniu działalności koncesjonowanej w zakresie wytwarzania, przesyłania i dystrybucji ciepła innych stawek niż wynikające z zatwierdzonej przez Prezesa URE taryfy. Po uzyskaniu koncesji powstaje po stronie przedsiębiorstwa energetycznego obowiązek wynikający z art. 47 ustawy Prawo energetyczne w zakresie uzyskania taryfy zatwierdzonej przez Prezesa URE. Bezspornym w przedmiotowej sprawie jest, że powód Przedsiębiorstwo ( ) Sp. z o.o. z siedzibą w G. stosował od 01 maja 2010 roku do dnia 31 lipca 2010 roku ceny za ciepło w wysokości odpowiadającej cenom i stawkom opłat z taryfy V, której termin obowiązywania upłynął z dniem 30 kwietnia 2010 roku. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że powód swoim działaniem bezsprzecznie zaniechał obowiązku określonego w wyżej powołanym art. 47 ustawy Prawo energetyczne. Wprawdzie w dniu 12 kwietnia 2010 r., tak więc przed upływem okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy, Przedsiębiorstwo ( ) Sp. z o.o. z siedzibą w G. złożyło do Prezesa URE wniosek o zatwierdzenie nowej VI taryfy dla ciepła, jednakże uczyniło to zbyt późno. Wynika to już choćby tylko z treści art. 47 ust. 3 pkt 2 ustawy, w myśl którego Prezes URE kieruje do ogłoszenia, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, we właściwym miejscowo wojewódzkim dzienniku urzędowym zatwierdzone taryfy dla ciepła w terminie 7 dni od dnia zatwierdzenia taryfy, a zgodnie z art. 47 ust. 4 ustawy przedsiębiorstwo energetyczne wprowadza taryfę do stosowania nie wcześniej niż po upływie 14 dni i nie później niż do 45 dnia od dnia jej opublikowania. Sama więc procedura ogłoszenia nowej taryfy i terminu jej wprowadzenia powoduje, że nowa taryfa nie mogła 3

4 zostać wprowadzona automatycznie po upływie okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy. W tym miejscu Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż oprócz powyższego Prezes URE musi jeszcze taryfę zaproponowaną przez przedsiębiorstwo energetyczne poddać analizie, co wymaga czasu. W trakcie postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy organ regulacyjny bada, czy skalkulowane w taryfie koszty zostały ustalone przez przedsiębiorstwo energetyczne na uzasadnionym poziomie, analizując m.in. koszty wynikające z zawartych przez przedsiębiorstwo energetyczne umów. W jednym z poprzednich stanów prawnych Prezes URE miał nawet zagwarantowane ustawowo 30 dni na zatwierdzenie taryfy, bądź odmowę jej zatwierdzenia. Tym samym trzeba Sąd Okręgowy zgodził się z pozwanym, iż skoro Przedsiębiorstwo składa wniosek o zatwierdzenie nowej taryfy w terminie uniemożliwiającym przy zachowaniu należytej staranności jej rozpatrzenie, zatwierdzenie, ogłoszenie i wprowadzenie do stosowania przed upływem okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy, Przedsiębiorstwo prowadząc działalność do dnia wprowadzenia nowej taryfy narusza obowiązek przedstawienia taryfy do zatwierdzenia. W ocenie Sądu I instancji nie ma wobec tego znaczenia w okolicznościach niniejszej sprawy możliwość stosowania taryfy dotychczasowej na podstawie art. 47 ust. 2c pkt 1 ustawy Prawo energetyczne, zgodnie z którym w przypadku upływu okresu, na jaki została ustalona taryfa, do dnia wejścia w życie nowej taryfy stosuje się taryfę dotychczasową, jeżeli decyzja Prezesa URE nie została wydana albo toczy się postępowanie odwoławcze od decyzji Prezesa URE. Regulacja ta ma bowiem zastosowanie do sytuacji przejściowych i ma na celu umożliwienie rozliczeń z odbiorcami z tytułu świadczonych usług w okresie pomiędzy utratą mocy przez dotychczasową taryfę a przed wejściem w życie nowej, dlatego pozostaje bez wpływu na cykliczny obowiązek przedsiębiorstwa energetycznego do przedłożenia do zatwierdzenia taryfy sformułowany w art. 47 ust. 1 ustawy. W przeciwnym wypadku przedsiębiorstwo energetyczne mogłoby permanentnie występować z wnioskiem o zatwierdzenie taryfy w terminie uniemożliwiającym jej wdrożenie z momentem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy i bez konsekwencji stosować taryfę dotychczasową, nawet z pokrzywdzeniem dla odbiorców. Trafnie zatem zdaniem Sądu Okręgowego Prezes URE uznał, iż powód swoim działaniem wypełnił przesłanki określone w art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo energetyczne, co stanowiło podstawę wymierzenia mu kary pieniężnej. Zgodnie bowiem z treścią art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo energetyczne karze pieniężnej podlega ten, kto stosuje ceny 4

5 i taryfy, nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia, o którym mowa w art. 47 w/w ustawy. Sąd Okręgowy zgodził się z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 07 kwietnia 2004r. o sygn. III SK 30/04, iż karze pieniężnej, określonej w art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne podlega także ten, kto stosuje ceny i taryfy niezatwierdzone przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, chociaż do takiego zatwierdzenia już przedstawione. Sąd Okręgowy podzielił też pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w powołanym wyroku, zgodnie z którym Sankcjonowanego nieprzestrzegania obowiązku przedstawienia taryfy do zatwierdzenia nie należy określać w oderwaniu od art. 47, do którego - jako elementu definiującego - art. 56 ust. 1 pkt 5 wprost odsyła. Słusznie w związku z tym podniesiono w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 11 czerwca 2003 r., XVII Ame 71/02, że w świetle art. 56 ust. 1 pkt 5 zdefiniowania tego, co należy rozumieć pod pojęciem przestrzegania obowiązku przedstawienia taryfy do zatwierdzenia Prezesowi URE nie można ograniczać tylko do przedłożenia taryfy z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa URE (art. 47 ust. 1). Należy bowiem uwzględnić, że przedłożoną taryfę rozpatruje Prezes URE w określonym terminie (art. 47 ust. 2), że zatwierdzona taryfa podlega odpowiedniemu ogłoszeniu (art. 47 ust. 3) i dopiero po przejściu takiego trybu powstaje taryfa, którą przedsiębiorstwo może - w określonym terminie - wprowadzić do stosowania. Warunkiem obowiązywania taryfy jest nie tylko jej przedłożenie, ale również uzyskanie zatwierdzenia przez Prezesa URE, publikacja i upływ określonego terminu od publikacji. Uchybienie tym warunkom oznacza nieprzestrzeganie obowiązku, o którym mowa w art. 56 ust. 1 pkt 5 Prawo energetyczne. W dalszej kolejności Sąd Okręgowy zważył, że dla wymierzenia przez Prezesa URE kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy - Prawo energetyczne nie ma znaczenia, z jakich względów przedsiębiorstwo energetyczne nie ustaliło w stosownym czasie nowej taryfy dla ciepła i nie wystąpiło do organu regulacyjnego - Prezesa URE o jej zatwierdzenie. Karę pieniężną nakłada się bez względu na przyczyny, dla których dane przedsiębiorstwo naruszyło w tym zakresie obowiązujące przepisy prawa. Nie można bowiem usprawiedliwiać pobierania opłat wg taryfy, która przestała już obowiązywać tj. innych niż wynikające z zatwierdzonych taryf, trudnościami z ustaleniem cen opału w nowej umowie z dostawcą Przedsiębiorcy. Podejmując się prowadzenia działalności koncesjonowanej powód powinien liczyć się z obowiązkami wynikającymi z tego faktu oraz z ewentualnymi trudnościami w sprostaniu im. Z tego też względu, Sąd Okręgowy nie uwzględnił i nie wziął pod uwagę faktu zawarcia 5

6 umowy na dostawę paliwa - tj. miału węglowego dopiero w dniu 31 marca 2010r., co miało opóźnić wystąpienie przez powoda z wnioskiem o zatwierdzenie taryfy do Prezesa URE. Sąd Okręgowy zważył, iż zgodnie z art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. W ocenie Sądu I instancji Prezes URE prawidłowo ocenił stopień szkodliwości czynu jako znaczny. Należy bowiem zaznaczyć, że jak podał Prezes URE VI taryfa dla ciepła została zatwierdzona z ogólnym spadkiem cen i stawek opłat w wysokości 4,52%, przez co do czasu ustanowienia tej taryfy odbiorcy zobligowani byli do uiszczania niezasadnie zawyżonych cen i stawek opłat, z czego Przedsiębiorca uzyskał dodatkowy przychód w wysokości ,38 zł. Jeśli chodzi o stopień zawinienia Sąd Okręgowy miał na uwadze, że zbyt późne przedstawienie do zatwierdzenia nowej taryfy było wynikiem świadomych działań Przedsiębiorcy, który musiał posiadać wiedzę odnośnie niemożności jej wprowadzenia i zastosowania z momentem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy. W ocenie Sądu Okręgowego Przedsiębiorca dopuścił się więc znaczącego naruszenia swoich obowiązków i miał co do tego pełne rozeznanie. Z drugiej strony złożenie wniosku o zatwierdzenie nowej taryfy doprowadziło w efekcie do zaprzestania naruszenia. Nadto Przedsiębiorca nie był dotychczas karany przez Prezesa URE. Prezes URE nie mógł jednakże odstąpić od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust. 6a ustawy, gdyż warunkiem sine qua non jest znikoma szkodliwość czynu. Sąd Okręgowy zaznaczył, że Prezes URE był uprawniony, stosownie do treści art. 56 ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, wymierzyć powodowi karę pieniężną w wysokości do 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy osiągniętego z działalności koncesjonowanej w poprzednim roku podatkowym. Tymczasem wymierzył karę w wysokości zł, co stanowi 0,068% przychodu osiągniętego przez powoda z działalności koncesjonowanej w 2010 r. Taka kara w odniesieniu do przychodu powoda z działalności objętej koncesją w 2010 r. w wysokości ,41 zł z pewnością będzie adekwatna do jego możliwości finansowych. W ocenie Sądu Okręgowego kara ta będzie także pełnić funkcję prewencji szczególnej i ogólnej, a więc być zarówno realną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją na naruszenie przepisów, ale także wyraźnym ostrzeżeniem, zapobiegającym powtarzaniu nagannych zachowań. Sąd I instancji oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka L. S. na okoliczność należytej staranności powoda w ustaleniu warunków sprzedaży ciepła, 6

7 zawartych we wniosku o VI taryfę dla ciepła, gdyż okoliczność ta nie miała istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Sąd Okręgowy wskazał, że podniesione przez powoda zarzuty odnośnie naruszenia procedury administracyjnej nie mogły odnieść skutku w niniejszym postępowaniu, skoro Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznawał niniejszą sprawę od początku w postępowaniu cywilnym o charakterze kontradyktoryjnym jako sąd pierwszej instancji, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym, nie dokonywał natomiast oceny prawidłowości postępowania administracyjnego przed Prezesem Urzędu, albowiem nie należy to do jego kognicji. Mając powyższe na uwadze Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art k.p.c., nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia. Od powyższego orzeczenia apelację wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając: 1. naruszenie prawa materialnego przez błędne zastosowanie art. 56 ust. 1 pkt 5 Prawa energetycznego, tj. uznanie, że Skarżący podlega karze pieniężnej za stosowanie taryfy bez przestrzegania obowiązku jej przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia; 2. naruszenie prawa materialnego przez błędną interpretację art. 47 Prawa energetycznego, poprzez uznanie, że Skarżący dopuścił się jego naruszenia; 3. naruszenie prawa materialnego przez niezastosowanie art. 47 ust. 2c Prawa energetycznego, uprawniającego przedsiębiorcę do stosowania taryfy dotychczasowej, do czasu wydania nowej taryfy; 4. naruszenie przepisów postępowania, a zwłaszcza art. 233 kodeksu postępowania cywilnego, mające wpływ na wynik postępowania; 5. sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania na rzecz powoda według norm przepisanych. Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje: Apelacja jest niezasadna i nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny uznał ustalony przez Sąd I instancji stan faktyczny i dokonane na jego tle rozważania prawne za prawidłowe, przyjmując je za własne. 7

8 Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, które w niniejszej sprawie zostaną omówione łącznie. Stosownie do tekstu wskazanego przepisu karze pieniężnej podlega ten, kto stosuje ceny i taryfy nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia, o którym mowa w art. 47. Wynikające z apelacji zagadnienie prawne sprowadza się do pytania o to, czy karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 5 Prawa energetycznego podlega także ten, kto na podstawie art. 47 ust. 2c Prawa energetycznego po upływie okresu, na jaki została ustalona taryfa, do dnia wejścia w życie nowej taryfy stosuje taryfę dotychczasową, jeżeli nowa taryfa została już ustalona przez zainteresowany podmiot i przedstawiona przez niego do zatwierdzenia Prezesowi URE. Sąd Apelacyjny uznał za przekonywającą interpretację wskazanego przepisu przyjętą w zaskarżonym wyroku. Sankcjonowanego nieprzestrzegania obowiązku przedstawienia taryfy do zatwierdzenia nie należy określać w oderwaniu od art. 47, do którego - jako elementu definiującego - art. 56 ust. 1 pkt 5 wprost odsyła. Słusznie w związku z tym podniósł Sąd Okręgowy, że w świetle art. 56 ust. 1 pkt 5 zdefiniowania tego, co należy rozumieć pod pojęciem przestrzegania obowiązku przedstawienia taryfy do zatwierdzenia Prezesowi URE nie można ograniczać tylko do przedłożenia taryfy z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa URE (art. 47 ust. 1). Należy bowiem uwzględnić, że przedłożoną taryfę rozpatruje Prezes URE w określonym terminie (art. 47 ust. 2), że zatwierdzona taryfa podlega odpowiedniemu ogłoszeniu (art. 47 ust. 3) i dopiero po przejściu takiego trybu powstaje taryfa, którą przedsiębiorstwo może - w określonym terminie - wprowadzić do stosowania. Warunkiem obowiązywania taryfy jest nie tylko jej przedłożenie, ale również uzyskanie zatwierdzenia przez Prezesa URE, publikacja i upływ określonego terminu od publikacji. Uchybienie tym warunkom oznacza nieprzestrzeganie obowiązku, o którym mowa w art. 56 ust. 1 pkt 5 Prawo energetyczne. W ocenie Sądu Apelacyjnego powód składając wniosek o zatwierdzenie nowej taryfy na 18 dni przed upływem okresu obowiązywania starej uniemożliwił jej rozpatrzenie, zatwierdzenie oraz wprowadzenie do stosowania zgodnie z przepisem art. 47 ust. 1-4 ustawy. Z oczywistych względów niemożliwym było zatwierdzenie nowej taryfy przed upływem okresu obowiązywania starej taryfy. Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 47 i 47 ust. 2c Prawa energetycznego. Taryfę dotychczasową, mimo upływu okresu jej obowiązywania wskazanego w decyzji zatwierdzającej, stosuje się nadal tylko w sytuacjach wskazanych w art. 47 ust. 2c ustawy Prawo energetyczne. Sąd Apelacyjny w pełni podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Okręgowego Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 listopada 2012 r. (XVII AmE 62/11), zgodnie z którym rozwiązanie przewidziane w art. 47 ust. 2c reguluje okres przejściowy, w którym skończyło się obowiązywanie taryfy dotychczasowej a nowa taryfa 8

9 jeszcze nie weszła w życie i odnosi się do wysokości stawek, jakie należy stosować w rozliczeniach z odbiorcami. Przepis art. 47 ust. 2c nie zwalnia natomiast przedsiębiorstwa energetycznego z obowiązku wynikającego z art. 47 poddania się procedurze zatwierdzenia taryfy. Z przepisów ustawy Prawo energetyczne wynika, że ustawodawca nakładając na przedsiębiorców energetycznych powyższy obowiązek nie określił terminu na przedłożenie taryfy do zatwierdzenia, jednakże wprowadził sankcję przewidzianą w art. 56 ust. 1 pkt 5 w postaci kary pieniężnej. Ustawodawca przez taką regulację pośrednio wskazał, że wystąpienie przedsiębiorcy o zatwierdzenie taryf winno nastąpić niezwłocznie, w krótkim terminie, umożliwiającym jej wprowadzenie z upływem okresu obowiązywania taryfy dotychczasowej, w przeciwnym bowiem razie nieuzasadniona zwłoka w podjęciu tych działań zagrożona została sankcją stymulującą. W interesie powodowego przedsiębiorstwa energetycznego leżało zatem złożenie wniosku o zatwierdzenie taryfy w terminie, który umożliwi mu wykonanie obowiązku z art. 47 ust. 1 Prawa energetycznego. Sankcja za nieprzestrzeganie tego obowiązku nie została skonstruowana jako sankcja za nieprzedstawienie w określonym terminie taryfy do zatwierdzenia, lecz jako sankcja za stosowanie ceny i taryfy bez przestrzegania obowiązku przedstawienia taryfy do zatwierdzenia. Temu obowiązkowi powodowe przedsiębiorstwo uchybiło. Jak wskazano już wyżej warunkiem obowiązywania taryfy jest nie tylko jej przedłożenie, ale również uzyskanie zatwierdzenia przez Prezesa URE, publikacja i upływ określonego terminu od publikacji. Uchybienie tym warunkom, powodujące niemożność stosowania nowej taryfy po upływie okresu obowiązywania starej, oznacza nieprzestrzeganie obowiązku, o którym mowa w art. 56 ust. 1 pkt 5 Prawo energetyczne. Słusznie wskazał Sąd Okręgowy, że w przeciwnym wypadku przedsiębiorstwo energetyczne mogłoby permanentnie występować z wnioskiem o zatwierdzenie taryfy w terminie uniemożliwiającym jej wdrożenie z momentem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy i bez konsekwencji stosować taryfę dotychczasową, nawet z pokrzywdzeniem dla odbiorców. Dodać należy, że w przedmiotowej sprawie powód przerzucił na odbiorców skutki późnego złożenia wniosku o zatwierdzenie nowej taryfy. W wyniku bowiem nieterminowego wykonania obowiązku zawartego w art. 47 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne powód uzyskał dodatkowy przychód w wysokości ,38 zł, gdyż nowa taryfa przewidywała spadek cen. Sąd Okręgowy prawidłowo stanął na stanowisku, że organ regulacyjny zasadnie przyjął, że działanie powoda stanowiło naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 ustawy, przeciwne bowiem stanowisko stanowiłoby sankcjonowanie sytuacji, w której powód czerpałby korzyści z naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów. Niezasadny jest, podniesiony w apelacji, zarzut obrazy prawa procesowego w postaci art k.p.c. poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy 9

10 i oddalenie wniosku dowodowego z zeznań świadka L. S. na okoliczność należytej staranności powoda w ustaleniu warunków sprzedaży ciepła, zawartych we wniosku o VI taryfę dla ciepła. W tym zakresie Sąd Apelacyjny podziela wyrażony w dotychczasowym orzecznictwie pogląd, że odpowiedzialność z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z przepisów Prawa energetycznego, sankcjonowana karą pieniężną nakładaną przez Prezesa URE na podstawie art. 56 ust. 1 Prawa energetycznego, ma charakter odpowiedzialności obiektywnej. Nie jest zatem konieczne wykazanie winy umyślnej lub nieumyślnej karanego podmiotu (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r., III SK 6/08 i powołane tam przykłady orzecznictwa). Równocześnie jednak Sąd Apelacyjny podziela także pogląd, zgodnie z którym nie oznacza to, iż nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia opisywanej odpowiedzialności, gdyż sprzeciwiałaby się temu reguła, że w sprawach z odwołania od decyzji regulatora rynku (w rozpoznawanej sprawie Prezesa URE) nakładających kary pieniężne z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z mocy ustawy lub decyzji, należy zapewnić przedsiębiorcom wyższy poziom sądowej ochrony praw (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 kwietnia 2010 r., III SK 1/10 i z dnia 1 czerwca 2010 r., III SK 5/10, LEX nr , z dnia 30 września 2011 r., III SK 10/11). Zobowiązuje do tego Rzeczpospolitą Polską konieczność zapewnienia w krajowym porządku prawnym skuteczności postanowieniom Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Obywatela (Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Z utrwalonego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) wynika zaś, że dolegliwe kary pieniężne nakładane na przedsiębiorców przez organy administracji mają charakter sankcji karnych w rozumieniu przepisów wymienionej Konwencji (por. m.in. wyrok ETPC z dnia 24 września 1997 r. w sprawie 18996/91 Garyfallou ABBE p. Grecji, LEX nr 79585). Podkreślenia wymaga zatem to, że choć Sąd Najwyższy podtrzymuje wyrażone w dotychczasowym orzecznictwie stanowisko, zgodnie z którym kary pieniężne nakładane przez organy regulacji rynku nie mają charakteru sankcji karnych, to jednak mając na uwadze przedstawione wyżej zapatrywania ETPC przyjmuje, iż w zakresie, w jakim dochodzi do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej, zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w tym zakresie powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej. Powoduje to, że sprawa z odwołania od decyzji Prezesa URE nakładającej karę pieniężną na przedsiębiorcę energetycznego powinna zostać rozpoznana z uwzględnieniem standardów ochrony praw oskarżonego obowiązujących w postępowaniu karnym. 10

11 Taka sytuacja oznacza z kolei, iż przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie naruszenia przepisów ustawy, z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo - prewencyjnym. Chodzi bowiem o to, że z konstrukcji odpowiedzialności za naruszenie przepisów prawa energetycznego jako odpowiedzialności o charakterze obiektywnym wynika, iż na przedsiębiorstwo energetyczne nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli naruszenie obowiązków wynikających z Prawa energetycznego nie stanowi rezultatu jego zachowania (polegającego na działaniu bądź zaniechaniu), lecz jest skutkiem niezależnych od niego, a więc pozostających poza jego kontrolą okoliczności o charakterze zewnętrznym, uniemożliwiających nie tyle przypisanie takiemu przedsiębiorstwu winy (umyślnej lub nieumyślnej), co nie pozwalających na zbudowanie rozsądnego łańcucha przyczynowo-skutkowego pomiędzy zachowaniem przedsiębiorstwa energetycznego a stwierdzeniem stanu odpowiadającego hipotezie normy sankcjonowanej karą pieniężną, określonej w art. 56 ust. 1 Prawa energetycznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2010 r., III SK 21/10, LEX nr ). Niezasadnie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że nie ma znaczenia, z jakich względów przedsiębiorstwo energetyczne nie ustaliło w stosownym czasie nowej taryfy dla ciepła i nie wystąpiło do organu regulacyjnego - Prezesa URE o jej zatwierdzenie. Stanowisko powyższe nie może jednakże prowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku. W tym miejscu należy podnieść, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zarówno Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych, dopiero w wypadku oddalenia konkretnego wniosku dowodowego i zgłoszenia, w sposób odpowiadający prawu, a zatem z przedstawieniem odpowiedniej argumentacji prawnej zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c., przy wpisaniu treści tegoż do protokołu rozprawy, możliwym byłoby postawienie w apelacji ewentualnego, skutecznego zarzutu niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Tylko bowiem poprzez tak sformułowany zarzut apelujący może kwestionować niezasadne w jego odczuciu oddalenie wniosku dowodowego, przeciwko któremu oponował i to w sposób pozwalający Sądowi na zmianę, w toczącym się już postępowaniu, a nie w przyszłym postępowaniu odwoławczym, swojego stanowiska co do dopuszczenia określonego dowodu na jednoznacznie określoną, istotną dla sprawy okoliczność (tak też SA w Katowicach w wyroku z 7 lutego 2013 r., V ACa 718/12; LEX nr ). Celem regulacji z art. 162 k.p.c. bowiem jest pobudzenie inicjatywy stron w doprowadzeniu do szybkiego usunięcia dostrzeżonych przez nie naruszeń przepisów postępowania i umożliwienie sądowi niezwłocznego naprawienia błędu. Cel art. 162 k.p.c. byłby zatem trudny do osiągnięcia przy założeniu, że strona, która we właściwym czasie nie zgłosiła odpowiedniego zastrzeżenia, może powoływać się na rzekome uchybienia procesowe Sądu I instancji dopiero po raz 11

12 pierwszy w środku zaskarżenia (tak też SN w wyroku z 6 grudnia 2012 r., III CSK 62/12; LEX nr ). Strona nie może zatem skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez Sąd I instancji przepisom postępowania, dotyczącego oddalenia wniosków dowodowych, jeżeli nie zwróciła uwagi Sądu na to uchybienie (uchwała SN z 27 czerwca 2008 r., III CZP 50/08; OSNC 2009/7-8/103; wyrok SN z 7 marca 2012 r., II PK 159/11; OSNP 2013/3-4/32 i wyrok SA w Szczecinie z 12 września 2012 r., I ACa 299/12; LEX nr ). Zważywszy, że strona powodowa, reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, w toku postępowania nie zgłosiła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. po wydaniu przez sąd pierwszej instancji kwestionowanego obecnie postanowienia dowodowego, zarzucane w tym zakresie w apelacji uchybienia sądu okręgowego uchylają się spod kontroli instancyjnej. Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sąd Okręgowego w zakresie oceny stopnia szkodliwości czynu przedsiębiorstwa energetycznego. Przesądza o tym przede wszystkim fakt, że VI taryfa dla ciepła została zatwierdzona z ogólnym spadkiem cen i stawek opłat w wysokości 4,52 %, przez co do czasu ustanowienia tej taryfy odbiorcy zobligowani byli do uiszczania niezasadnie zawyżonych cen i stawek opłat, z czego przedsiębiorca uzyskał dodatkowy przychód w wysokości ,38 zł. Konsekwencją wszystkich dokonanych przez Sąd Apelacyjny rozważań jest uznanie zarzutów naruszenia wskazanych w apelacji przepisów za nie znajdujące podstaw prawnych. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z 14 ust. 3 pkt 3 w zw. z 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. 12