Elementy zabezpieczenia ratowniczego w sektorze offshore

Transkrypt

1 NOWAK Dariusz 1 WĄŻ Mariusz 2 Elementy zabezpieczenia ratowniczego w sektorze offshore WSTĘP W dobie znaczącej eksploracji i szybkiego rozwoju sektora offshore oraz towarzyszących tym działaniom nieszczęśliwym wypadkom, w których trąca życie ludzie, jednym z podstawowych problemów okazuje się być zapewnienie bezpieczeństwa oraz efektywne działania ratownicze w przypadku wystąpienia nieoczekiwanego zdarzenia jakim jest awaria instalacji platformy czyli niebezpieczeństwa. Analiza nie tak dawnych awarii platform, w których zginęli ludzie np. Piper Alpha - 6 lipca 1988 (167 ofiar) czy Deepwater Horizon 20 kwietnia 2010 (11 ofiar) - uświadomiła jak ważnym dla sektora offshore jest element szybkiego reagowania i zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanym w zdarzeniu. Opracowana została i wdrożona publikacja PFEER Prevention of Fire, Explosion and Emergency Response, która jest podstawowym aktem prawnym na podstawie, którego zadania i obowiązki wykonują wysoko wyspecjalizowane jednostki ratownicze sektora offshore ERRV Emergency Response and Rescue Vessels. Nie są one jedynymi, gdyż oprócz nich zadania ratownicze zakrojone na szeroka skale wykonują również specjalistyczne śmigłowce ratownicze oraz statki MPSV /Multi Purpose Supply Vessel/. MPSV to jednostki wielozadaniowe, których podstawowym rodzajem aktywności jest zaopatrywanie i obsługa funkcji dowozowo logistycznych instalacji offshore. Zadaniem dodatkowym, które mogą wykonywać jest ratownictwo morskie. Jednostki te, gdy klasyfikowane są do zadań ratowniczych, oprócz właściwych dla zadania głównego dotyczących wymagań i wyposażenia spełniać musza te same surowe wymagania dot. ratowania i zapewnienia miejsca schronienia dla rozbitków co jednostki ERRV. Dlatego tez, w dalszej części artykułu autorzy skupia sie na jednostkach przeznaczonych specjalnie do celów ratowniczych ERRV. WYMAGANIA STAWIANE JEDNOSTKA ERRV ORAZ OBSZARY ICH AKTYWNOŚCI Jak sama nazwa wskazuje ERRV (Emergency Response and Rescue vessel) są jednostkami szybkiego reagowania i ratowania w niebezpieczeństwie. Podstawowym i zasadniczym ich zadaniem jest ratowanie życia ludzkiego w ramach, którego zostały im jasno określone działania dla zapewnienie zadania podstawowego [4]: podejmowanie rozbitków z wody /statek, FRC - DC/; zapewnienie rozbitkom miejsca schronienia; koordynacja akcji ratunkowej na miejscu zdarzenia; asysta podczas ewakuacji instalacji /platformy/; asysta podczas operacji z udziałem helikoptera; asysta podczas prac na zewnątrz instalacji /close standby/; udzielanie pierwszej pomocy podjętym z wody rozbitkom; monitorowanie strefy bezpieczeństwa /500m/ instalacji; wykonywanie zadań jako radiostacja zapasowa/awaryjna dla instalacji; inne zadania w zależności od zapotrzebowania ochranianej instalacji: asysta w trakcie ćwiczeń; zwalczanie rozlewów olejowych; walka z pożarem; asysta w trakcie operacji holowniczych podczas zmiany lokalizacji platformy. 1 North Star Shipping Aberdeen Ltd; dariusz.nowak71@wp.pl 2 Akademia Marynarki Wojenne j w Gdyni, Instytut Nawigacji i Hydrografii Morskiej te , m.waz@amw.gdynia.pl 951

2 Dla zapewnienia wszystkich powyższych zadań niezbędnym jest specjalistyczne wyposażenie jednostki w odpowiednie środki ratownicze, walki z pożarami oraz neutralizacji i przeciwdziałaniu rozprzestrzeniania się rozlewów olejowych. Ponadto; by skutecznie wykonać postawione zadania jednostki te powinny również posiadać odpowiednie charakterystyki manewrowe różniące się znacznie od charakterystyk manewrowych typowych jednostek handlowych. Wymagania konstrukcyjne jednostek ERRV [3]: wysoka charakterystyka manewrowa /pędnik azymutalny - schottela, ster beckera, śruba nastawna, dwie śruby napędowe itp./ - statek powinien mieć możliwość obrócenia sie w miejscu; wszelkie manewry powinny być możliwe do wykonania przez jedna osobę bez pomocy sternika /2~4 konsole manewrowe/; 0 widoczność z mostka 360 ze szczególnym uwzględnieniem stref ratowniczych, platformy podejmowania rozbitka przez śmigłowiec oraz platform lodzi ratowniczych; platforma do ewakuacji rozbitków śmigłowcem /winching area/; zabezpieczenia /steel covers/ na przednie szyby na mostku, specjalnej wytrzymałości wszystkie szyby na mostku przeciwko extremalnym warunkom pogodowym; minimum 50 miejsc siedzących dla rozbitków /survivors area/; prysznice na zewnątrz umożliwiające obmycie się rozbitków z ropy /decontamination area/ minimum 10 oraz wewnątrz dla zapewnienia normalnej toalety rozbitkom; recepcja w której dokonywana jest wstępna kwalifikacja rozbitków na wymagających natychmiastowej pomocy, mogących poczekać oraz o stabilnych funkcjach życiowych"; gabinet do udzielania pomocy paramedycznej /treatment room/; szpital /recovery area/ - min 20 lóżek w zapewniającym odpowiednie warunki pomieszczeniu; pełne wyposażenie w środki medyczne do udzielania pierwszej pomocy i nie tylko. Oprócz odpowiednich charakterystyk manewrowych i wymagań konstrukcyjnych, jednostki te dysponują specjalistycznym sprzętem do ratowania i podejmowania rozbitków z wody. Należą do nich: DC Daughter Craft, FRC Fast Rescue Craft, Dacon Scoop, Jason Craddle and Rescue Basket. Ponadto na każdej z tego typu jednostek znajduje się co najmniej jeden a zwykle dwóch AMA Advanced Medical Aider medyków, przeszkolonych specjalnie w niesieniu pomocy ogólnej i specjalistycznej związanej z mogącymi zaistnieć wypadkami na platformie. Rys. 1. Typowe jednostki ERRV Daughter Craft /DC/ jest to szybka, wysoce manewrowa lodź ratunkowa, posiadająca zamkniętą kabinę dla załogi oraz osób uratowanych. Wysyłana ze statku matki dla celów ratowania i wyciągania rozbitków z wody oraz do holowania innej lodzi, kosza ratowniczego lub tratwy ratunkowej. Zadaniem dodatkowym dla DC może być asysta /close standby/ przy platformie podczas operacji z helikopterem gdy statek matka zajęty jest innymi zadaniami. Lodź ta powinna być wyposażona w system poziomego transport rozbitka z wody siec lub Jason Cradle. Warunki operacyjne/ograniczenia działania DC: 2 minuty na opuszczenie na wodę po ogłoszeniu alarmu na jednostce matce - statku; 952

3 4 minuty na dojechanie i podjecie z wody pierwszego rozbitka; 20 minut na podjecie z wody czterech rozbitków; max. prędkość wiatru do 30 węzłów; max. wysokość fali do 3 metrów - w tych warunkach lodź może wykonywać swoje zadania do 4 godzin. max odległość prowadzenia działań od statku matki do 10 mil morskich. Istnieje wiele różnych konstrukcji DC a co za tym idzie rozwiązań technicznych, jednak podstawowe wymagania stawiane w odniesieniu do operacyjności są zawsze takie same. Przykładem takiej lodzi może być: DELTA Phantom o parametrach: długość: 10m; szerokość: 3.3m; zanurzenie: 0.5m; prędkość max: 38 węzłów; zasięg przy 20wezlach - ~ 100mil morskich max liczba podjętych rozbitków: 15 osób. Rys. 2. Daughter Craft DC szybka lodź ratownicza Delta Phantom Innym przykładem szybkiej lodzi ratowniczej jest FRC Fast Rescue Craft lodź pontonowa otwarta, która ze względu na konstrukcje jest w stanie podjąć sześciu rozbitków. Przykład - FRC SEARIDER 6.0: długość: 6m; szerokość: 2.3m; zanurzenie: 0.8m; prędkość max: 40 węzłów; max liczba podjętych rozbitków 6 osób. Rys.3. Fast Rescue Craft FRC szybka lodź ratownicza Searider

4 Kolejnym środkiem ratunkowym obowiązkowym jako wyposażenie jednostki ERRV jest Dacon Scoop system ratunkowy do podejmowania rozbitków z wody bezpośrednio na pokład jednostki ratowniczej. Jest to ruchoma siec podwieszona do żurawia statkowego z jednej strony, z drugiej zamocowana do burty w miejscu strefy podejmowania rozbitków - RESCUE ZONE. Dacon Scoop przeznaczony jest do podejmowania rozbitków w warunkach zlej pogody zasięg sieci 4 do 6m od burty statku. Na stale ulokowany od wewnętrznej strony jednej z RESCUE ZONE pozwala to na szybkie jego użycie w razie potrzeby / wyeliminowany transport wszelkich elementów składowych /. Użycie wymaga dobrej organizacji i koordynacji działań pomiędzy kapitanem /manewry z mostku/, operatorem żurawia /manewry siecią - opuszczanie do wody, podnoszenie/ i załoga na pokładzie /podejmowanie rozbitków z sieci na pokład, raportowanie kapitanowi - namiar i odległość od rozbitka. Rys. 4. Siec ratownicza - Dacon Scoop Innym elementem wyposażenia obowiązkowego ERRV jest kosz ratowniczy - Rescue Basket przeznaczony do użycia w sytuacjach awaryjnych podejmowania rozbitków z wody. W wodzie częściowo zanurzony ułatwia to wejście rozbitków do kosza. Składowany w miejscu umożliwiającym szybkie i łatwe zrzucenie go do wody na wodę kładziony za pomocą statkowego żurawia/dźwigu. Rys. 5. Kosz ratowniczy Rescue Basket i Jason Craddle do podejmowania rozbitków na pokład przy burcie jednostki Wszystkie wymienione środki ratunkowe posiadają zasadnicze ograniczenie w odniesieniu do możliwości ich zastosowania, są to warunki pogodowe. Do stanu morza 5 w skali Beauforta brak jakichkolwiek ograniczeń dla operacji DC/FRC; Ograniczenie rutynowych operacji jak ćwiczenia, treningi, transfer pomiędzy statkami itp. zaczynają się przy stanie morza 6B, przy stanie 7B możliwe jest jedynie wykonywanie zadań ratowania w niebezpieczeństwie i przy bezpośrednim zagrożeniu zżycia. Zakaz wykonywania 954

5 jakichkolwiek operacji i zadań przy wykorzystaniu FRC/DC dla stanu morza 8B ze względu na bezpośrednie zagrożenie zżycia dla alpagi lodzi ratunkowej możliwe jest jednak ciągle użycie środków mechanicznych do podejmowania rozbitków z wody Dacon Scoop. Od stanu morza powyżej 9 w skali Beauforta zakazane jest wykorzystanie jakichkolwiek środków ratowania rozbitków ze względu na znikoma szanse powodzenia operacji a znaczne zagrożenie dla załogi obsługującej urządzenia na statku. Jednostki ERRV w zależności od ilościowej obsady klasyfikowane są na trzy grupy: Tab. 1. Klasyfikacja ERRV [2] GRUPA całkowita liczba członków załogi marynarze (minimum) starsi marynarze (minimum) paramedycy AMA obsada FRC/DC A B C * - Cox n coxwain /ang/ - kierowca szybkiej lodzi motorowej. 9 w tym 3 Cox n* 6 w tym 2 Cox n 4 w tym 2 Cox n W zależności od liczebności obsady ochranianej/zabezpieczanej platformy wymagane jest wykorzystanie odpowiedniej klasy statku ratowniczego. Zabezpieczenie instalacji w zależności od liczebności obsady: Class A ERRV instalacja pow. 300 osób; Class B ERRV instalacja od 20 do 300 osób; Class C ERRV instalacja do 20 osób. Ze względu na formę artykułu i ograniczenia z tym związane poruszone zostały jedynie wybrane elementy złożonego systemu ratowniczego sektora offshore. Wspomnieć warto również o znaczącej roli śmigłowcowych służb ratowniczych. Skuteczne działanie służb ratowniczych w tymże sektorze jest podstawowym warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa ludzi pracujących przy obsłudze bieżącej instalacji czy tez przy obsłudze serwisowej jak również zapobiegania rozprzestrzenianiu zanieczyszczeń w rejonie WNIOSKI Pomimo istniejących regulacji dotyczących ratowania życia na morzu oraz przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom: SOLAS, MARPOL, itp.; postępująca ekspansja i eksploatacja sektora offshore wymogła niejako regulacje prawne dotyczące ratownictwa w tym sektorze. Powołane zostały do służby wysoko specjalistyczne jednostki ERRV mające określone zadania charakterystyczne dla zabezpieczenia działalności ludzkiej w sektorze. Poruszona w artykule charakterystyka jednostek, ich zadań i elementów wyposażenia nie w pełni obejmuje problematykę ratownictwa w tej gałęzi przemysłu. Nieprzerwanie prowadzone są badania i analizy dotyczące szacowania ryzyka oraz zagrożeń, nowe rozwiązania techniczne oraz regulacje prawne, a wszystko to by zapewnić maksimum bezpieczeństwa ludziom pracującym w nierzadko ekstremalnych warunkach podczas eksploatacji zasobów naturalnych sektora offshore. Streszczenie Artykuł w skrótowej formie przedstawia wybrane elementy systemu ratownictwa morskiego sektora offshore. Przybliżona zostaje charakterystyka jednostek ratowniczych ERRV, ich zadań, wymagań jakie musza spełniać i wyposażenia, jako podstawowego elementu zabezpieczenia ratowniczego. Przedstawione zostały przykładowe elementy wyposażenia oraz klasyfikacja jednostek w zależności od możliwości podjęcia na pokład i udzielenia pomocy oraz schronienia odpowiedniej liczby rozbitków. Forma artykułu ogranicza autorów jedynie do poruszenia elementarnych aspektów zabezpieczenia ratowniczego w szeroko pojętym problemie zapewnienia bezpieczeństwa i ratowania życia ludzkiego w sektorze offshore 955

6 Elements of the maritime rescue in the offshore sector Abstract This article in short form shows some elements of the maritime rescue in the offshore sector. The details of the Emergency Response and Rescue Vessel s ERRV are presented; their tasks, requirements, equipment and rules it must to follow as the basic element of emergency response and rescue system. The classification of rescue vessels depending on equipment onboard and rescue abilities were presented as well. The form of the article straiten authors to raise the elementary aspects only of emergency response and rescue as the wider problem of ensuring the safety and rescue of human life in the offshore sector. BIBLIOGRAFIA (styl Nagłówek 1) 1. International convention for safety of life at sea 1974 (SOLAS) and its protocol of 1978 as amended; 2. PFFER - Prevention of fire and explosion and emergency response regulations 1995; 3. Emergency Response & Rescue Vessel - Survey Guidelines - Oil & Gas UK - Issue 5 05/ 2008; 4. Emergency Response & Rescue Vessel - Management Guidelines Oil & Gas UK - Issue 4 09/