Autorzy: Recenzenci: Opracowanie redakcyjne: Korekta merytoryczna: Korekta techniczna:

Transkrypt

1

2 Autorzy: dr inŝ. Władysława Maria Francuz mgr inŝ. Anna Kusina mgr inŝ. Anna Moskal Recenzenci: mgr inŝ. Barbara Ostapowicz mgr inŝ. Zbigniew Chwieduk Opracowanie redakcyjne: mgr inŝ. Jarosław Sitek mgr Małgorzata Koroś Korekta merytoryczna: mgr inŝ. Beata Figarska-Wysocka mgr inŝ. Jolanta Podłowska Korekta techniczna: mgr Magdalena Mrozkowiak 1

3 Spis treści Wprowadzenie 4 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 7 1. Opis pracy w zawodzie 7 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno- -wychowawczego 10 II. Plany nauczania 19 III. Moduły kształcenia w zawodzie Obiekty budowlane w środowisku 21 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 25 Określanie stanu i zasobów środowiska 29 Rozpoznawanie obiektów budowlanych 32 Klasyfikowanie materiałów budowlanych i gruntów 35 Prowadzenie prac mierniczych 39 Posługiwanie się dokumentacją techniczną Podstawy projektowania dróg i drogowych budowli inŝynierskich 45 Obliczanie obciąŝeń konstrukcji budowlanych 48 Projektowanie dróg i ulic 51 Projektowanie budowli inŝynierskich 55 Organizowanie procesu inwestycyjnego Technologia wykonywania robót ziemnych 62 Odtwarzanie trasy drogowej w terenie 64 Planowanie robót ziemnych w drogownictwie 68 Dobieranie maszyn i urządzeń do robót ziemnych Technologia budowy dróg 76 Wykonywanie odwodnienia dróg i ulic 79 Wykonywanie krawęŝników i chodników 82 Wykonywanie podbudowy dróg i ulic 85 Wykonywanie nawierzchni dróg i ulic Technologia wykonywania drogowych budowli inŝynierskich 92 Wykonywanie przepustów drogowych 94 Wykonywanie nieskomplikowanych obiektów inŝynierskich 98 2

4 6. Utrzymanie dróg i drogowych budowli inŝynierskich 102 Zarządzanie drogami oraz obiektami drogowymi 104 Planowanie robót związanych z konserwacją i naprawą dróg oraz obiektów drogowych 108 Kosztorysowanie robót Praktyka zawodowa 115 Organizowanie robót drogowych 117 Wykonywanie typowych robót drogowych Technologia budowy autostrad 123 Projektowanie i budowa autostrad 126 Projektowanie i budowa infrastruktury autostrad 130 3

5 Wprowadzenie Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności zawodowych oraz prezentowania właściwych postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a takŝe umiejętnością oceny własnych moŝliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń. Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje się tym, Ŝe: cele kształcenia i materiał nauczania wynikają z przyszłych zadań zawodowych, przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa się głównie poprzez realizację zadań zbliŝonych do tych, które są wykonywane na stanowisku pracy, nie ma w nim podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne, występuje w nim prymat umiejętności praktycznych nad wiedzą teoretyczną, jednostki modułowe integrują treści kształcenia z róŝnych dyscyplin wiedzy, w szerokim zakresie wykorzystuje się zasadę transferu wiedzy i umiejętności, proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki moŝna wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy, umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają moŝliwość wykonywania określonego zakresu pracy. Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego. Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umoŝliwiających zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. 4

6 W strukturze modułowego programu nauczania wyróŝnia się: załoŝenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych oraz wykaz literatury. Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie obejmujący logiczny i moŝliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki oraz propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w załoŝeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanie procesu dydaktycznego. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych, który zawiera następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy, oznaczający kategorię modułów: O dla modułu ogólnozawodowego, Z dla modułów zawodowych, S dla modułu specjalizacyjnego, cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. Przykładowy zapis kodowania modułu: 311[45].O1 311[45] symbol cyfrowy zawodu: technik drogownictwa O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Obiekty budowlane w środowisku. Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 311[45].O [45] symbol cyfrowy zawodu: technik drogownictwa O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Obiekty budowlane w środowisku, 5

7 01 pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska. 6

8 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik drogownictwa moŝe podejmować pracę w: przedsiębiorstwach zajmujących się budową oraz utrzymaniem dróg i obiektów mostowych, biurach projektowych dróg i obiektów mostowych, organach administracji państwowej i samorządowej, wytwórniach materiałów budowlanych i drogowych, kopalniach kruszyw budowlanych i drogowych, słuŝbach Obrony Cywilnej Kraju. Zadania zawodowe Do zadań zawodowych technika drogownictwa naleŝy: organizowanie i nadzorowanie procesów budowlanych ze szczególnym uwzględnieniem doboru materiałów, narzędzi i maszyn oraz parametrów technologicznych procesu zgodnie z dokumentacją, kontrolowanie pracy maszyn i urządzeń drogowych oraz rozpoznawanie ich stanu technicznego, przeprowadzanie kontroli jakości wykonywanych robót, ocenianie stanu obiektów budownictwa drogowego, kwalifikowanie obiektów budownictwa drogowego do naprawy, projektowanie nieskomplikowanych obiektów drogowych i mostowych i sporządzanie ich dokumentacji konstrukcyjno-technologicznej, projektowanie podstawowych procesów budowy i naprawy obiektów budownictwa drogowego oraz sporządzanie ich dokumentacji technologicznej, sporządzanie kosztorysów i dokumentacji technicznej wykonywanych prac, prowadzenie dokumentacji planistycznej, ewidencyjnej i sprawozdawczej dróg i obiektów mostowych, opracowywanie projektów planów finansowych budowy, utrzymania oraz ochrony dróg i obiektów mostowych, realizowanie zadań w zakresie inŝynierii ruchu, przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg i obiektów mostowych oraz pomiarów ruchu drogowego, wykonywanie robót interwencyjnych oraz bieŝącej konserwacji dróg i obiektów mostowych, 7

9 wykonywanie zadań na rzecz obronności oraz w stanach kryzysowych, przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich uŝytkowników, utrzymywanie zieleni oraz drzew w pasie drogowym, organizowanie zaopatrzenia w materiały stosowane w robotach drogowych i mostowych, określanie ich właściwości technicznych i przydatności stosowania oraz warunków składowania i transportowania do miejsca ich wbudowania, prowadzenie racjonalnej gospodarki elementami odzyskanymi podczas robót drogowych i mostowych. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: organizować, uŝytkować i likwidować stanowisko pracy do robót drogowych i mostowych zgodnie z zasadami organizacji pracy, wymogami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i zasadami ergonomii, czytać i wykonywać rysunki techniczne elementów konstrukcji budowlanych, dróg i drogowych budowli inŝynierskich, interpretować podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki budowli, materiałoznawstwa, technologii budowlanej, organizować i prowadzić roboty związane z budową, remontem, odbudową i utrzymaniem dróg i drogowych budowli inŝynierskich, przeprowadzać kontrole stanu nawierzchni dróg i drogowych budowli inŝynierskich, ustalać usterki oraz zakres robót naprawczych, opracowywać plany procesów technologicznych oraz harmonogramy robót drogowych i mostowych, klasyfikować elementy dróg i nawierzchni drogowych, dobierać materiały do budowy dróg i drogowych budowli inŝynierskich, projektować nieskomplikowane drogowe budowle inŝynierskie, projektować nieskomplikowane odcinki dróg, rozpoznawać grunty i typowe materiały do budowy dróg i drogowych budowli inŝynierskich oraz określać ich właściwości, stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska podczas budowy dróg i drogowych budowli inŝynierskich, udzielać pierwszej pomocy w razie wypadku przy pracy, 8

10 opisywać zasady prowadzenia ruchu drogowego, sygnalizacji drogowej oraz urządzeń zabezpieczenia ruchu drogowego w czasie trwania robót drogowych, określać zasady organizacji robót drogowo-mostowych, organizować zaplecza budowy, dokonywać pomiarów sytuacyjno-wysokościowych, wytyczać i niwelować trasy komunikacyjne, posługiwać się komputerowym programem niezbędnym do wykonywanej pracy, korzystać z literatury technicznej, norm stosowanych w drogownictwie, przepisów budowlanych, katalogów i poradników, stosować nabytą wiedzę techniczną, prawną i ekonomiczną w zakresie wykonywanej pracy, interpretować i stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika oraz warunków pracy, stosować zasady obsługi maszyn i urządzeń stosowanych do robót ziemnych, drogowych, mostowych i budowlanych, oceniać efektywność pracy maszyn stosowanych do robót drogowych i mostowych, prowadzić ewidencję dróg i drogowych obiektów mostowych, opracowywać projekty planów finansowych budowy, utrzymania i ochrony dróg oraz obiektów mostowych, stosować zasady inŝynierii ruchu, podejmować i prowadzić własną działalność gospodarczą, samodzielnie rozwiązywać problemy i podejmować decyzje, komunikować się, wyszukiwać i przetwarzać informacje, komunikować się w języku obcym z uwzględnieniem terminologii właściwej dla zawodu, pracować w zespole i kierować pracą zespołu, oceniać jakość wykonanej pracy. 9

11 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego Proces kształcenia zawodowego według modułowego programu nauczania dla zawodu technik drogownictwa moŝe być realizowany w technikum dla młodzieŝy i dla dorosłych oraz w szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe umoŝliwia uczniowi zdobycie umiejętności podstawowych w zawodzie technik drogownictwa, natomiast kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Kształcenie specjalizacyjne pozwoli uczniom zdobyć dodatkowe umiejętności wynikające z potrzeb lokalnego rynku pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Wybór specjalizacji uwarunkowany jest zapotrzebowaniem rynku pracy na danym terenie i zapleczem techniczno-dydaktycznym placówki, w której odbywa się kształcenie w zawodzie. Kształcenie specjalizacyjne moŝe odbywać się z wykorzystaniem zamieszczonego w programie przykładowego modułu specjalizacyjnego lub programów autorskich uwzględniających potrzeby lokalnego rynku pracy. Przy opracowywaniu programu autorskiego specjalizacji, na realizację jego treści naleŝy przeznaczyć taką samą liczbę godzin jak w module 311[45].S1. Treści programowe zawarte są w ośmiu modułach: jednym ogólnozawodowym, sześciu zawodowych oraz jednym specjalizacyjnym. Moduły uwzględniające zadania zawodowe są podzielone na jednostki modułowe. KaŜda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące wyodrębnioną całość. Kształcenie specjalizacyjne ma na celu dostosowanie kwalifikacji absolwenta do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy i moŝe odbywać się z wykorzystaniem zamieszczonego w programie przykładowego modułu specjalizacyjnego. Moduł 311[45].O1 Obiekty budowlane w środowisku - składa się z sześciu jednostek modułowych. Programy poszczególnych jednostek modułowych obejmują ogólnozawodowe treści kształcenia dotyczące przestrzegania zasad i przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz prawa budowlanego, zapobiegania zagroŝeniom w środowisku pracy, udzielania pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, posługiwania się podstawowymi pojęciami z zakresu ekologii, ochrony środowiska i budownictwa, określania zmian zachodzących w środowisku na skutek działalności człowieka, racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody, 10

12 rozpoznawania obiektów budowlanych w środowisku, rozróŝniania podstawowych materiałów budowlanych oraz badania ich właściwości, magazynowania, składowania i transportowania materiałów oraz sprzętu budowlanego, analizowania wpływu inwestycji budowlanych na środowisko, posługiwania się dokumentacją techniczną, wykonywania pomiarów geodezyjnych w terenie. Moduł 311[45].Z1 Podstawy projektowania dróg i drogowych budowli inŝynierskich składa się z czterech jednostek modułowych. Programy poszczególnych jednostek obejmują treści dotyczące projektowania dróg, ulic i budowli inŝynierskich oraz organizowania procesu inwestycyjnego. Moduł 311[45].Z2 Technologia wykonywania robót ziemnych składa się z trzech jednostek modułowych. Programy poszczególnych jednostek obejmują treści związane z odtwarzaniem trasy drogowej w terenie, planowaniem robót ziemnych w drogownictwie oraz uŝytkowaniem maszyn i urządzeń podczas robót ziemnych. Moduł 311[45].Z3 Technologia budowy dróg składa się z czterech jednostek modułowych. Programy poszczególnych jednostek obejmują treści dotyczące odwodnienia dróg i ulic, wykonywania krawęŝników i chodników oraz podbudowy i nawierzchni drogowych. Moduł 311[45].Z4 Technologia wykonywania drogowych budowli inŝynierskich składa się z dwóch jednostek modułowych. Programy jednostek obejmują treści dotyczące wykonywania przepustów drogowych oraz nieskomplikowanych obiektów inŝynierskich. Moduł 311[45].Z5 Utrzymanie dróg i drogowych budowli inŝynierskich składa się z trzech jednostek modułowych. Programy jednostek obejmują treści dotyczące zarządzania drogami oraz obiektami drogowymi, planowania robót związanych z konserwacją i naprawą dróg oraz kosztorysowania robót drogowych. Moduł 311[45].Z6 Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych. Treści zawarte w programach jednostek umoŝliwią uczniom nabycie umiejętności organizowania i wykonywania typowych robót budowlanych i drogowych. Praktyka powinna być realizowana w wybranych przedsiębiorstwach budownictwa drogowego. Przy wyborze miejsca odbywania praktyk naleŝy zwrócić uwagę na odpowiednią bazę szkoleniową, przygotowanie i kwalifikacje pracowników oraz na warunki socjalne. Praktyka zawodowa ma na celu doskonalenie i pogłębienie w procesie kształcenia umiejętności zawodowych. Program modułu specjalizacyjnego 311[45].S1 Technologia budowy autostrad składa się z dwóch jednostek modułowych, których programy obejmują zagadnienia dotyczące projektowania i budowy autostrad oraz infrastruktury autostrad. 11

13 Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Wykaz modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację 311[45].O1 Obiekty budowlane w środowisku [45].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz 70 ochrony środowiska 311[45].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska [45].O1.03 Rozpoznawanie obiektów budowlanych [45].O1.04 Klasyfikowanie materiałów budowlanych i gruntów [45].O1.05 Prowadzenie prac mierniczych [45].O1.06 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [45].Z1 Podstawy projektowania dróg i drogowych budowli inŝynierskich [45].Z1.01 Obliczanie obciąŝeń konstrukcji budowlanych [45].Z1.02 Projektowanie dróg i ulic [45].Z1.03 Projektowanie budowli inŝynierskich [45].Z1.04 Organizowanie procesu inwestycyjnego [45].Z2 Technologia wykonywania robót ziemnych [45].Z2.01 Odtwarzanie trasy drogowej w terenie [45].Z2.02 Planowanie robót ziemnych w drogownictwie [45].Z2.03 Dobieranie maszyn i urządzeń do robót ziemnych [45].Z3 Technologia budowy dróg [45].Z3.01 Wykonywanie odwodnienia dróg i ulic [45].Z3.02 Wykonywanie krawęŝników i chodników [45].Z3.03 Wykonywanie podbudowy dróg i ulic [45].Z3.04 Wykonywanie nawierzchni dróg i ulic [45].Z4 Technologia wykonania drogowych budowli inŝynierskich [45].Z4.01 Wykonywanie przepustów drogowych [45].Z4.02 Wykonywanie nieskomplikowanych obiektów inŝynierskich [45].Z5 Utrzymanie dróg i drogowych budowli inŝynierskich [45].Z5.01 Zarządzanie drogami oraz obiektami drogowymi [45].Z5.02 Planowanie robót związanych z konserwacją i naprawą dróg oraz obiektów drogowych [45].Z5.03 Kosztorysowanie robót 24 12

14 311[45].Z6 Praktyka zawodowa [45].Z6.01 Organizowanie robót drogowych [45].Z6.02 Wykonywanie typowych robót drogowych [45].S1 Technologia budowy autostrad [45].S1.01 Projektowanie i budowa autostrad [45].S1.02 Projektowanie i budowa infrastruktury autostrad 32 Razem 1820 Na podstawie wykazu oraz układu jednostek modułowych sporządzono dydaktyczną mapę programu. 13

15 Dydaktyczna mapa programu 311[45].O1 311[45].O [45].O [45].O [45].O [45].O [45].O [45].Z1 311[45].Z [45].Z [45].Z [45].Z [45].Z2 311[45].Z [45].Z [45].Z [45].Z3 311[45].Z4 14

16 311[45].Z [45].Z [45].Z [45].Z [45].Z [45].Z [45].Z5 311[45].Z [45].Z [45].Z [45].Z6 311[45].Z [45].Z [45].S1 311[45].S [45].S1.02 Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciel kierujący procesem kształcenia powinien udzielać pomocy uczniom w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać na moŝliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności zawodowych. NaleŜy równieŝ kształtować postawy uczniów, takie jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość oraz o porządek na stanowisku pracy, poszanowanie pracy innych osób, racjonalne 15

17 gospodarowanie materiałami i surowcami oraz dbałość o stan środowiska. Nauczyciel powinien uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno- -dydaktycznej oraz ewaluacji modułowych programów nauczania, dostosowując je do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. Powinien równieŝ korzystać z pakietów edukacyjnych, wspomagających realizację programu nauczania. W procesie nauczania uczenia się wskazane jest stosowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do składów materiałów budowlanych, na targi budowlane, teren budowy drogi, a takŝe na wystawy materiałów i sprzętu budowlanego i drogowego. Podczas realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego naleŝy zwrócić szczególną uwagę na samokształcenie kierowane z wykorzystaniem róŝnych materiałów źródłowych, jak: normy, instrukcje, poradniki i elektroniczne źródła informacji. Realizując treści kształcenia, naleŝy uwzględniać nowoczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Wskazane jest, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami: metodą przewodniego tekstu, metodą projektów, metodą sytuacyjną oraz ćwiczeń praktycznych. Prowadzenie zajęć aktywizującymi metodami nauczania wymaga przygotowania materiałów metodycznych takich jak: teksty przewodnie, instrukcje do metody projektów, karty instrukcyjne do samokształcenia kierowanego, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Środki dydaktyczne niezbędne w procesie kształcenia modułowego stanowią: pomoce i materiały dydaktyczne, techniczne środki kształcenia, dydaktyczne środki pracy. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznowychowawczego jest sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osiągnięć ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących. Badania diagnostyczne mają na celu uzyskanie informacji o poziomie wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. Badania kształtujące powinny być prowadzone w trakcie zajęć dydaktycznych i dostarczać bieŝących informacji o efektywności nauczania i uczenia się. Informacje uzyskane w wyniku badań pozwalają na dokonanie niezbędnych korekt w procesie nauczania. Badania sumujące prowadzone są po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, motywować do systematycznej 16

18 pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów, dostosowanych do przyjętego wewnątrzszkolnego systemu oceniania. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu, za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych, obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz przez stosowanie sprawdzianów praktycznych. Podana w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna liczba godzin przewidziana na realizację programu moŝe ulegać zmianie w zaleŝności od stosowanych przez nauczyciela metod i środków dydaktycznych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być dostosowane do treści i metod kształcenia. Zaleca się, aby zajęcia były prowadzone w grupach do 15 osób. Proponowane formy organizacyjne prowadzenia zajęć, to: praca w zespołach 2 4 osobowych oraz praca indywidualna. Szkoła podejmująca kształcenie modułowe powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe wraz z wyposaŝeniem. Do realizacji treści kształcenia w zawodzie technik drogownictwa niezbędne są następujące pracownie: rysunku i kosztorysowania, budowlana, miernicza, drogowo-mostowa, maszyn i urządzeń do robót ziemnych, drogowych i budowlanych, laboratorium techniki drogowej i mostowej. Pracownie, w których będą prowadzone ćwiczenia praktyczne, powinny spełniać wymagania wynikające z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony przeciwporaŝeniowej. Pracownie powinny być wyposaŝone w techniczne środki kształcenia, pomoce i materiały dydaktyczne. Wskazane jest, aby wyposaŝenie w pracowniach umoŝliwiało symulowanie rzeczywistych warunków pracy. W przeciwnym wypadku część zajęć naleŝy realizować w rzeczywistych warunkach pracy lub w placówkach dysponujących odpowiednią bazą techniczną i dydaktyczną, takich jak: Centra Kształcenia Praktycznego oraz Centra Kształcenia Ustawicznego. 17

19 W trosce o jakość kształcenia konieczne jest prowadzenie systematycznych działań szkoły polegających na: opracowywaniu oraz aktualizacji obudowy dydaktycznej programu nauczania, współpracy z firmami drogowymi oraz wytwórniami materiałów budowlanych i drogowych w celu aktualizacji treści kształcenia zawodowego, doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania oraz pomiaru dydaktycznego, pozyskiwaniu nowych środków kształcenia. 18

20 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: Technik drogownictwa 311[45] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieŝy Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Klasy I IV Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Semestry I VIII Forma stacjonarna Forma zaoczna 1. Obiekty budowlane w środowisku Podstawy projektowania dróg i drogowych budowli inŝynierskich 3. Technologia wykonywania robót ziemnych Technologia budowy dróg Technologia wykonywania drogowych budowli inŝynierskich Utrzymanie dróg i drogowych budowli inŝynierskich Technologia budowy autostrad Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 19

21 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna dwuletnia Zawód: Technik drogownictwa 311[45] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Dla młodzieŝy Dla dorosłych Liczba godzin Liczba godzin Liczba godzin tygodniowo tygodniowo w dwuletnim w dwuletnim w dwuletnim Moduły kształcenia okresie Lp. okresie okresie w zawodzie nauczania nauczania nauczania Semestry I IV semestry I IV Forma stacjonarna Forma zaoczna 1. Obiekty budowlane w środowisku Podstawy projektowania dróg i drogowych budowli inŝynierskich 7 3. Technologia wykonywania robót ziemnych 4. Technologia budowy dróg Technologia wykonywania drogowych budowli inŝynierskich Utrzymanie dróg i drogowych budowli inŝynierskich 7. Technologia budowy autostrad Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 20

22 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 311[45].O1 Obiekty budowlane w środowisku 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz wymagań ergonomii, udzielać pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, przestrzegać przepisów dotyczących ochrony środowiska i prawa budowlanego, zapobiegać zagroŝeniom w środowisku pracy, posługiwać się pojęciami z zakresu ekologii, ochrony środowiska i budownictwa, badać podstawowe elementy środowiska, określać stan zasobów środowiska przyrodniczego, stosować podstawy racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska, określać zmiany zachodzące w środowisku na skutek działalności człowieka, analizować wpływ inwestycji budowlanych na środowisko, oceniać zagroŝenia środowiska przyrodniczego oraz określać moŝliwości jego ochrony, klasyfikować obiekty budowlane w środowisku, rozpoznawać elementy i układy konstrukcyjne obiektów budowlanych, charakteryzować systemy technologiczno-konstrukcyjne obiektów budowlanych, określać właściwości materiałów budowlanych, określać zasady składowania, przechowywania i transportowania materiałów budowlanych, klasyfikować grunty, określać właściwości gruntów i ich przydatność do celów budowlanych, charakteryzować rodzaje robót ziemnych, korzystać z map i planów sytuacyjno-wysokościowych, wykonywać pomiary geodezyjne w terenie, wykonywać szkice i rysunki robocze, sporządzać rysunki techniczne, posługiwać się dokumentacją techniczną, korzystać z literatury zawodowej i innych źródeł informacji. 21

23 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 311[45].O1.01 Nazwa jednostki modułowej Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację 311[45].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska [45].O1.03 Rozpoznawanie obiektów budowlanych [45].O1.04 Klasyfikowanie materiałów budowlanych i gruntów [45].O1.05 Prowadzenie prac mierniczych [45].O1.06 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 98 Razem Schemat układu jednostek modułowych [45].O1 Obiekty budowlane w środowisku 311[45].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 311[45].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska 311[45].O1.03 Rozpoznawanie obiektów budowlanych 311[45].O1.04 Klasyfikowanie materiałów budowlanych i gruntów 311[45].O1.05 Prowadzenie prac mierniczych 311[45].O1.06 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 22

24 4. Literatura Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpoŝarowej oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa poŝarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997 Celeda R.: Kodeks pracy. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2000 Ciborski P., Klimaszewski G.: Zbiór przepisów prawnych z zakresu bhp i ppoŝ. z orzecznictwem i uwagami objaśniającymi. T. I. ODiDK, Gdańsk 1999 Folie szkoleniowe dla specjalisty bhp. ALFA WEKA, aktualizacja na rok 2004 Francuz W.M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-Ergon OW PZITB, Warszawa 1998 Gąsiorowska D., Horsztyńska B.: Posługiwanie się podstawowymi pojęciami i terminami z zakresu budownictwa. KOWEZ, Warszawa 2002 Gilewicz A., Gilewicz M.: BHP przy robotach budowlanych. T. I, II, III. Wydaw. Normalizacyjne Alfa-Wero, Warszawa 1996 Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 Jagielski A.: Geodezja. Cz. I i II. P.W.STABIL, Kraków 2002 Karaczun Zb., Indeka.: Ochrona środowiska. Aries, Warszawa 1999 Kietlińska Z., Walczak S.: Miernictwo w budownictwie lądowym i wodnym. WSiP, Warszawa 1997 Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: ZagroŜenia mechaniczne. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997 Kozak D., Chmiel B., Nieko J.: Ochrona środowiska. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001 Kuczyński A.. Lenkiewicz W.: Zarys budownictwa ogólnego. WSiP, Warszawa 1994 Kwiatkowski K.: Zasady doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieŝy i obuwia roboczego. Gdańsk 1998 Lenkiewicz W.: Zarys budownictwa ogólnego. WSiP, Warszawa 1976, Lenkiewicz Wł., Michnowski Z.: O materiałach budowlanych. Technologia. WSiP, Warszawa 2002 Łopata K., Rudnik E.: Tajemnice gleby Chroń swoje środowisko. WSiP, Warszawa 1997 Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla zasadniczych szkół zawodowych. WSiP, Warszawa 1996 Markiewicz P.: Vademecum projektanta. Prezentacja nowoczesnych technik budowlanych. Archi-Plus, Kraków 1996 Milaszewski R.: Interdyscyplinarne podstawy ochrony środowiska przyrodniczego. Ossolineum, Wrocław 1993 Mirski J., Łącki K.: Budownictwo z technologią. Cz. II. WSiP, Warszawa 2005 Mirski Z.J: Budownictwo z technologią. Cz. III. WSiP, Warszawa

25 Pawelczyk-Szpilowa: Ekologia: Biologia i Ekologia. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 Pierwsza pomoc. Świat KsiąŜki, Warszawa 1996 Popek M., Wapińska B.: Planowanie elementów środowiska. Cz. I. WSiP, Warszawa 2004 Poradnik kierownika budowy. Praca zbiorowa. PZITB. Arkady, Warszawa 1989 Praca zbiorowa. Materiały szkoleniowe bhp dla branŝy budowlanej. WEKA, Warszawa 2002 Praca zbiorowa. Nowy poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2003 Praca zbiorowa: BHP na budowie. WEKA, Warszawa 2002 Pylka-Gutowska E.: Ekologia z ochroną środowiska. Wydawnictwo Oświatowe, Warszawa1999 Rączkowski B.: BHP w praktyce. Gdańsk 1998 Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska. Poradnik i materiały dla ucznia. KOWEZ, Warszawa 2002 Słowiński Z.: Technologia budownictwa. Cz. III. WSiP, Warszawa 1997 Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 2005 Tauszyński K.: Technologia budownictwa. Cz. I. WSiP, Warszawa 2005 Umiński T.: Ekologia. Środowisko. Przyroda. WSiP, Warszawa 1995 Warno O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagraŝających Ŝyciu. PCK, Warszawa 1994 Wasilewski Z.: BHP na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989 Wiśniewski H., Kowalewski G.: Ekologia z ochroną i kształtowaniem środowiska. AGHEN, Warszawa 2000 Wojewoda K.: Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów budowlanych. REA, Warszawa 1999 Wróbel J.: Ochrona przyrody w Polsce. Wydawnictwo Ministerstwa Środowiska, Warszawa 2000 Zwoździak J., ZwoŜdziak A., Szczurek A.: Meteorologia w ochronie atmosfery. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998 Czasopisma specjalistyczne: Atlas budowlany, Murator, Materiały budowlane, Przyroda Polska, Aura, Forum Budowlane. Wykaz literatury naleŝy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 24

26 Jednostka modułowa 311[45].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zinterpretować podstawowe akty prawne dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, udzielić pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, zastosować odpowiednie zabezpieczenia terenu budowy, podjąć działania w przypadku zagroŝenia poŝarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpoŝarową, zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony przeciwpoŝarowej, zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługiwania urządzeń elektrycznych i urządzeń pod ciśnieniem, zastosować zasady ochrony środowiska na etapie projektowania, budowy i utrzymania dróg i obiektów inŝynierskich, dobrać i zastosować odzieŝ ochronną oraz środki ochrony indywidualnej do wykonywania określonych robót budowlanych i drogowych, dostrzec zagroŝenia związane z wykonywaną pracą, przewidzieć i zapobiec zagroŝeniom Ŝycia i zdrowia pracowników, obsłuŝyć maszyny do robót ziemnych, drogowych i budowlanych, zgodnie z zasadami eksploatacji, zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas transportu, składowania oraz magazynowania materiałów budowlanych i drogowych. 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy oraz bezpieczeństwa przeciwpoŝarowego. Czynniki szkodliwe, uciąŝliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Zabezpieczenie urządzeń napędowych. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi urządzeń elektrycznych. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. 25

27 Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi urządzeń pod ciśnieniem. Zasady ochrony przeciwpoŝarowej. Zasady eksploatacji maszyn i urządzeń do robót budowlanych, ziemnych i drogowych. Zasady bezpieczeństwa podczas transportu, składowania oraz magazynowania materiałów i wyrobów budowlanych oraz drogowych. Zasady udzielania pierwszej pomocy. 3. Ćwiczenia Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poraŝonej prądem elektrycznym, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych do rodzaju gaszonego poŝaru. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia zarzewia poŝaru. Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie, zgodnie z obowiązującymi zasadami. 4. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie do ćwiczeń. Kodeks pracy. Polskie Normy. Przepisy prawa dotyczące: ogólnych przepisów bhp, środków ochrony indywidualnej, warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, robót budowlanych stwarzających zagroŝenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, wymagań dotyczących bhp w zakresie uŝytkowania maszyn, bhp przy pracach związanych z naraŝeniem na hałas lub drgania mechaniczne. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi urządzeń stwarzających zagroŝenia. Instrukcje dotyczące eksploatacji maszyn do robót budowlanych, ziemnych i drogowych. Ilustracje i fotografie przedstawiające zagroŝenia występujące na stanowiskach pracy. Foliogramy i przeźrocza dotyczące zagroŝeń na stanowiskach pracy. Filmy dydaktyczne dotyczące procedury postępowania w razie wypadków przy pracy, udzielania pierwszej pomocy w sytuacji zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, ochrony środowiska na stanowiskach pracy, zagroŝenia poŝarowego, postępowania pracowników w przypadku powstania poŝaru oraz w sytuacjach awarii technologicznych. 26

28 Środki do nauki udzielania pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia. Sprzęt gaśniczy i środki gaśnicze. OdzieŜ ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót ziemnych, budowlanych i drogowych oraz kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz bezpieczeństwa na stanowisku pracy. Podczas realizacji programu naleŝy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska oraz nieprawidłowości, które mogą wystąpić podczas wykonywania określonych robót budowlanych i drogowych. Zaleca się, aby w trakcie realizacji programu nauczania stosować aktywizujące metody nauczania: inscenizacji, dyskusji dydaktycznej, metodę sytuacyjną, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Metoda tekstu przewodniego wymaga przygotowania materiałów do wykonania ćwiczeń, tj. pytań prowadzących i formularzy do wypełniania. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien być specjalistą z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Podczas ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności stosowania sprzętu i środków gaśniczych oraz wykonywania określonych czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Konieczne jest równieŝ uświadomienie uczniom, Ŝe ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. Zamieszczone w programie jednostki modułowej ćwiczenia stanowią propozycję, którą nauczyciel moŝe wykorzystać w czasie zajęć lub opracować inne ćwiczenia wspomagające realizację programu jednostki modułowej. Program jednostki modułowej naleŝy realizować w pomieszczeniu dydaktycznym wyposaŝonym w środki niezbędne do realizacji programu jednostki modułowej. Zajęcia naleŝy prowadzić w grupach do 15 osób podzielonych na 2-4 osobowe zespoły. 27

29 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie określonych kryteriów. Do sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów moŝna zastosować: sprawdziany ustne i pisemne, testy osiągnięć szkolnych oraz obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji czynności praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Zadania w teście mogą być otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie, prawdafałsz). Umiejętności praktyczne uczniów naleŝy oceniać podczas obserwacji wykonywanych ćwiczeń oraz poprzez stosowanie sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu próba pracy. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny jego pracy, naleŝy zwracać uwagę na: wykonywanie zadań zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, stosowanie sprzętu przeciwpoŝarowego oraz środków gaśniczych. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń. 28

30 Jednostka modułowa 311[45].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: posłuŝyć się pojęciami z zakresu ekologii i ochrony środowiska, scharakteryzować elementy środowiska, określić zaleŝności zachodzące między poszczególnymi elementami środowiska, scharakteryzować strukturę i funkcjonowanie ekosystemów, ocenić wpływ czynników środowiska na organizmy Ŝywe, określić zmiany w środowisku spowodowane działalnością człowieka, określić wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze, scharakteryzować procesy samooczyszczania zachodzące w środowisku, przeprowadzić podstawowe badania elementów środowiska, określić aktualny stan środowiska przyrodniczego, scharakteryzować stan zasobów przyrody, zastosować zasady racjonalnej gospodarki zasobami przyrody, zaplanować wykorzystanie zasobów przyrody do celów budowlanych, zaplanować działania związane z ochroną zasobów przyrody określić wpływ odpadów na środowisko, scharakteryzować przyczyny degradacji i dewastacji gleb, zastosować przepisy prawa dotyczące ochrony i kształtowania środowiska. 2. Materiał nauczania Pojęcia ekologiczne. Elementy środowiska. Cykle biochemiczne i ich znaczenie dla środowiska. Ekosystemy i ich funkcjonowanie. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń środowiska. Wpływ zanieczyszczeń środowiska na organizmy Ŝywe. Samooczyszczanie środowiska. Zasady prowadzenia badań powietrza, wody i gleby. Zasoby środowiska przyrodniczego. Racjonalna gospodarka zasobami środowiska. Ochrona środowiska przyrodniczego. Gospodarka wodno-ściekowa. Gospodarka odpadami. 29

31 Degradacja i dewastacja gleb. Podstawy prawne ochrony i kształtowania środowiska. 3. Ćwiczenia Analizowanie procesu krąŝenia materii w przyrodzie na podstawie schematów obiegu pierwiastków. Analizowanie wpływu procesów nitryfikacji i denitryfikacji na Ŝyzność gleby. Ocenianie ekosystemu wodnego na podstawie występowania organizmów wskaźnikowych. Ocenianie przydatności lokalnych zasobów naturalnych do celów budowlanych. Określanie intensywności i skuteczności procesu samooczyszczania na podstawie ilości i jakości zanieczyszczeń w wodzie. Wykonywanie pomiarów warunków klimatycznych oraz interpretowanie wyników badań. Określanie zagroŝeń dla środowiska naturalnego wynikających z prowadzenia robót drogowych. 4. Środki dydaktyczne Instrukcje i teksty przewodnie do ćwiczeń. Przepisy prawa dotyczące ochrony środowiska. Makiety, plansze, foliogramy, schematy przedstawiające łańcuchy pokarmowe, obieg materii w przyrodzie, piramidy ekologiczne. Filmy dydaktyczne obrazujące stan środowiska przyrodniczego. Poradniki, słowniki ekologiczne, czasopisma specjalistyczne. Programy komputerowe do opracowania wyników badań. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności analizowania procesów zachodzących w środowisku naturalnym, prowadzenia podstawowych badań umoŝliwiających aktualną ocenę stanu środowiska, gospodarowania zasobami przyrody, określania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze oraz planowania działań związanych z ochroną i kształtowaniem środowiska. Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę naleŝy zwrócić na wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze, zasady racjonalnej gospodarki zasobami przyrody, zagroŝenia dla środowiska związane z budową dróg i drogowych obiektów inŝynierskich, a takŝe na konieczność przestrzegania przepisów dotyczących ochrony i kształtowania środowiska. 30

32 W procesie nauczania-uczenia się zaleca się stosować następujące metody nauczania: dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Wskazane jest, aby uczniowie indywidualnie lub w kilkuosobowych zespołach opracowywali projekty na temat stanu środowiska przyrodniczego w regionie oraz występujących w nim zagroŝeń. Uczniowie mogą równieŝ przeprowadzić badania dotyczące planowanych w środowisku lokalnym inwestycji proekologicznych. Ćwiczenia praktyczne oraz projekty wykonywane w zespołach kilkuosobowych umoŝliwią kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, takich jak: komunikacja interpersonalna, praca w grupie, dostrzeganie i rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, organizowanie i ocenianie własnej pracy. Zajęcia dydaktyczne naleŝy prowadzić w pracowni budowlanej oraz w laboratorium techniki drogowej i mostowej w grupach do 15 osób, indywidualnie lub z podziałem na zespoły 2-4 osobowe. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie określonych kryteriów. Sprawdzanie osiągnięć powinno dostarczyć nauczycielowi i uczniom informacji o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w celach kształcenia. Do sprawdzania i oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów moŝna stosować następujące metody: sprawdziany pisemne i ustne, sprawdziany praktyczne oraz testy osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczas obserwacji czynności wykonywanych przez ucznia w trakcie realizacji ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów naleŝy zwrócić uwagę na: posługiwanie się pojęciami z zakresu ekologii i ochrony środowiska, korzystanie z norm, katalogów, roczników statystycznych, map oraz dokumentacji technicznej, analizowanie procesów zachodzących w środowisku, dostrzeganie związków przyczynowo skutkowych zachodzących w przyrodzie, przestrzeganie zasad ochrony i racjonalnego korzystania z dóbr przyrody. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz wykonanie i prezentację projektu. 31

33 Jednostka modułowa 311[45].O1.03 Rozpoznawanie obiektów budowlanych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: posłuŝyć się pojęciami z zakresu budownictwa, scharakteryzować obiekty budowlane, rozpoznać budynki oraz obiekty inŝynierskie powstałe w róŝnych epokach, rozróŝnić style architektoniczne, scharakteryzować typowe elementy konstrukcji budynków, rozróŝnić rodzaje instalacji budowlanych oraz sieci zewnętrznych, scharakteryzować elementy obiektu inŝynierskiego, rozpoznać technologie wykonania obiektów budowlanych, rozróŝnić układy konstrukcyjne obiektów budowlanych, scharakteryzować systemy technologiczno-konstrukcyjne obiektów budowlanych, ocenić wpływ obiektów budowlanych i inŝynierskich na środowisko, określić zaleŝność funkcji, konstrukcji i formy obiektów budowlanych od ich przeznaczenia oraz charakteru środowiska, dokonać analizy zagroŝeń związanych z procesami urbanistycznymi. 2. Materiał nauczania Podstawowe pojęcia budowlane. Obiekty budowlane. Style architektoniczne. Klasyfikacja budowli i budynków. Instalacje w obiektach budowlanych. Sieci zewnętrzne. Technologie budowy obiektów budowlanych. Wpływ obiektów budowlanych i inŝynierskich na środowisko. Problemy współczesnej urbanistyki. 3. Ćwiczenia Klasyfikowanie budowli i budynków w zaleŝności od ich przeznaczenia. Określanie stylu architektonicznego budynku na podstawie jego charakterystycznych cech. Rozpoznawanie elementów budynku z wykorzystaniem dokumentacji technicznej. Rozpoznawanie obiektów inŝynierskich w terenie. RozróŜnianie układów konstrukcyjnych budynków na podstawie dokumentacji technicznej. 32

34 Rozpoznawanie technologii budowlanych na podstawie dokumentacji technicznej, katalogów budownictwa systemowego oraz zrealizowanych obiektów budowlanych. 4. Środki dydaktyczne Polskie Normy, instrukcje, atesty. Poradniki, katalogi budownictwa systemowego. Plansze i foliogramy przedstawiające budynki oraz obiekty inŝynierskie o róŝnym przeznaczeniu. Filmy dydaktyczne obrazujące wpływ obiektów budowlanych i inŝynierskich na środowisko. Eksponaty budowli. Modele budynków i ich elementów. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe treści z zakresu budownictwa. Poznanie podstawowych elementów budynków i budowli inŝynierskich, układów konstrukcyjnych oraz systemów technologicznokonstrukcyjnych obiektów budowlanych jest punktem wyjścia do dalszego kształcenia w zawodzie technik drogownictwa i w zawodach pokrewnych. W pracy dydaktycznej nauczyciela powinny znaleźć zastosowanie metody: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, metody przewodniego tekstu oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią propozycję, którą moŝna wykorzystać w procesie kształcenia. Nauczyciel moŝe zaplanować inne ćwiczenia o zróŝnicowanym stopniu trudności dostosowując ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych uczniów oraz wyposaŝenia pracowni dydaktycznej. W czasie zajęć uczniowie powinni mieć moŝliwość korzystania z literatury zawodowej oraz innych źródeł informacji, jak: akty prawne, normy, instrukcje, poradniki, atesty, materiały informacyjne producentów. Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych treści, wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek, których celem będzie poznanie róŝnych rodzajów obiektów budowlanych w środowisku. W trakcie prezentacji naleŝy zwrócić uwagę na układy konstrukcyjne budynków, elementy budynku, technologię wykonania, a takŝe na rodzaje instalacji budowlanych oraz sieci zewnętrznych. Zajęcia naleŝy prowadzić w pracowni budowlanej, w grupach do 15 osób z podziałem na 2-4 osobowe zespoły. 33

35 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. W kryteriach oceniania naleŝy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie podczas realizacji programu nauczania, na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania zadań. Obserwując pracę uczniów, szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: rozpoznawanie budynków i obiektów inŝynierskich w środowisku, rozróŝnianie stylów architektonicznych w róŝnych epokach, rozpoznawanie elementów budynków, rozróŝnianie układów konstrukcyjnych budynków, ocenianie wpływu obiektów budowlanych i inŝynierskich na środowisko, przewidywanie zmian w środowisku pod wpływem procesów urbanistycznych. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu nauczania naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela sposobów sprawdzania oraz poziom wykonania ćwiczeń. 34