Spis treści Sebastian Bobowski: Andrzej Borkowski: Ewa Chmielarczyk: Agnieszka Chrisidu-Budnik, Jerzy Korczak: Waldemar Dotkuś:

Transkrypt

1 Spis treści Przedmowa Rektora Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu... 9 Przedmowa Dziekana Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego Słowo wstępne Sebastian Bobowski: Uwarunkowania prawne społecznej odpowiedzialności biznesu w Indiach w kontekście wyzwań XXI wieku Andrzej Borkowski: Specjalna strefa ekonomiczna jako instrument realizacji regionalnej pomocy publicznej w gospodarce rynkowej Ewa Chmielarczyk: Działalność gospodarcza o charakterze zależnym (wtórnym) prowadzona w ramach przedmiotu działalności spółki zagranicznej. 48 Agnieszka Chrisidu-Budnik, Jerzy Korczak: Crowdsourcing aktywizacja społeczności lokalnej do wspólnego działania Waldemar Dotkuś: Rachunkowość jako dyscyplina naukowa oraz jej służebna rola, jaką pełni w życiu gospodarczym Bogusława Drelich-Skulska: Zmiana uwarunkowań prawnych działalności przedsiębiorców w Polsce w procesie akcesji do Unii Europejskiej na przykładzie ułatwień w unijnym systemie celnym Józef Frąckowiak: Rola nowelizacji prawa w społecznej gospodarce rynkowej na przykładzie prawa spółek Jan Gola: Obowiązek użyteczności publicznej a działalność przedsiębiorcy sektora lotniczego w społecznej gospodarce rynkowej Maciej Guziński: Zamówienia publiczne jako instrument gospodarki rynkowej. 113 Beata Hałakuć, Artur Łysoń: Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej a status przedsiębiorcy i komercyjne udzielanie świadczeń zdrowotnych. 126 Krzysztof Horubski: Nieuczciwość praktyki rynkowej w świetle ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym Krzysztof Jajuga: Rynek finansowy standardy etyczne i regulacje prawne. 150 Karol Kiczka: Europeizacja społecznej gospodarki rynkowej w Polsce Leon Kieres: Społeczna gospodarka rynkowa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego Tadeusz Kocowski: Gmina jako przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej Emilia Kuczma: Ochrona danych osobowych przez przedsiębiorcę Paweł Kuczma: Konstytucyjne ujęcie wolności działalności gospodarczej Zbigniew Luty: Profesjonalne relacje prawa i rachunkowości

2 6 Spis treści Karolina Łagowska: Regulowana działalność gospodarcza a poszerzanie sfery wolności działalności gospodarczej Andrzej Matysiak: Atrofia czy ewolucja społecznej gospodarki rynkowej Piotr Ochman: Karnoprawna ochrona reglamentacji działalności na rynku finansowym na przykładzie sektora bankowego Katarzyna Poroś: Reprezentowanie przedsiębiorcy w sposób łączny prokura łączna a reprezentacja łączna mieszana (wybrane zagadnienia) Monika Przybylska: Administracyjnoprawna ochrona przedsiębiorcy w zakresie wykonywania praw własności przemysłowej Michał Raduła: Gminny podmiot leczniczy w formie spółki kapitałowej a gospodarka komunalna Piotr Soroka: Koncesja na prowadzenie kasyna gry jako ograniczenie wolności gospodarczej Ewa Stańczyk-Hugiet: Koewolucja i koopetycja. Podążając za kontekstem Michał Stępień: Nowe rozporządzenie Bruksela I z punktu widzenia przedsiębiorców Zdzisław Szalbierz, Joanna Kott: Regulacje instytucjonalne w sektorach infrastrukturalnych Tomasz M. Szczurowski: Informacje poufne spółki w ramach inwestorskiego badania due diligence Andrzej Śmieja: Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez ruch przedsiębiorstwa (art. 435 k.c.) Magdalena Wilejczyk: Zakaz nadużywania praw podmiotowych w społecznej gospodarce rynkowej na przykładzie prawa rzeczowego Bartosz Ziemblicki: Zagrożenia umowy pośrednictwa w obrocie nieruchomościami z punktu widzenia pośrednika wybrane zagadnienia Summaries Sebastian Bobowski: Legal determinants of corporate social responsibility in India in the context of challenges of the XXI century Andrzej Borkowski: Special economic zone as an instrument of regional aid implementation in market economy Ewa Chmielarczyk: Secondary (ancillary) business activity conducted as part of a foreign company s business Agnieszka Chrisidu-Budnik, Jerzy Korczak: Crowdsourcing activation of local community to joint action Waldemar Dotkuś: Accounting as a scientific discipline and its ancillary role within the economic life Bogusława Drelich-Skulska: Changes in the legal environment of business in Poland following the EU accession a case study of new customs and trade facilitations resulting from the Community Customs Code... 91

3 Spis treści 7 Józef Frąckowiak: The role of law amendment in social market economy on the example of company law Jan Gola: Public Service Obligations vs. an activity of an entrepreneur of aviation sector in social market economy Maciej Guziński: Public procurement as an instrument of market economy Beata Hałakuć, Artur Łysoń: Independent public health care facilities vs. entrepreneurial status and commercial provision of health care services Krzysztof Horubski: Unfair market practices in the light of act on prevention of unfair market practices Krzysztof Jajuga: Financial market ethical standards and legal regulations. 159 Karol Kiczka: Europeanization of social market economy in Poland Leon Kieres: Social market economy in the judicial decision of the Constitutional Tribunal Tadeusz Kocowski: Municipality as an entrepreneur in social market economy. 209 Emilia Kuczma: Protection of personal data by an entrepreneur Paweł Kuczma: Constitutional perspective of freedom of business activity Zbigniew Luty: Professional relationships of law and accounting Karolina Łagowska: Regulated economic activity vs. an expansion of the sphere of economic activity freedom Andrzej Matysiak: Atrophy or evolution of social market economy? Piotr Ochman: Penal and legal protection of activity rationing on the financial market on the example of banking sector Katarzyna Poroś: Representation of an entrepreneur in a joint way joint commercial proxy vs. mixed joint representation (chosen aspects) Monika Przybylska: Administrative and legal protection of entrepreneur in the scope of industrial property rights exercising Michał Raduła: District medical subject in a form of limited liability company vs. municipal economy Piotr Soroka: Casino concession as a restriction of economic freedom Ewa Stańczyk-Hugiet: Coevolution and coopetition. Following the context Michał Stępień: New Brussels I Regulation from entrepreneurs perspective. 366 Zdzisław Szalbierz, Joanna Kott: Institutional regulations in infrastructure sectors Tomasz M. Szczurowski: Confidential information of a company during due diligence examination conducted by a potential investor Andrzej Śmieja: Liability for damages resulting from company movement, under art. 435 of Polish Civil Code Magdalena Wilejczyk: Prohibition of the abuse of subject rights in the social market economy on the example of the property law Bartosz Ziemblicki: Threats of a real estate brokerage agreement from the point of view of a real estate broker selected issues

4 Przedmowa Rektora Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Niniejsza publikacja zawiera teksty opracowań zgłoszonych na konferencję naukową pt. Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej zorganizowaną 22 listopada 2013 roku przez Katedrę Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Uczestnikami konferencji byli głównie pracownicy naukowi Uniwersytetu Ekonomicznego oraz Wydziału Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Było to kolejne spotkanie naukowe prawników i ekonomistów z obu uczelni, na którym analizowano problemy z pogranicza prawa i ekonomii. Jest oczywiste, że każdy absolwent uczelni ekonomicznej powinien znać podstawy prawa gospodarczego. Każdemu zaś pracownikowi, który specjalizuje się w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych, potrzebna jest znajomość wybranych zagadnień ekonomicznych związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw i instytucji finansowych. Kontakty naukowe ekonomistów i prawników są więc bardzo potrzebne i należy wspierać wszelkie inicjatywy w tym zakresie. Katedra Prawa Gospodarczego naszej uczelni już od kilku lat wykazuje dużą aktywność w organizowaniu konferencji i seminariów naukowych z udziałem ekonomistów i prawników, w których biorą udział zarówno naukowcy, jak i wybitni przedstawiciele praktyki. Konferencja naukowa pt. Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej jest ważnym przykładem tego rodzaju działań. Podczas jej obrad referaty wygłosili znani profesorowie ekonomii z naszej uczelni: B. Fiedor, K. Jajuga, M.W. Kopertyńska, M. Łyszczak i W. Dotkuś. Nauki prawne były reprezentowane przez wybitnych znawców prawa gospodarczego przez profesorów: J. Frąckowiaka, L. Kieresa, K. Kiczkę, A. Śmieję. Referat przygotował również R. Pęk, prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Nie ulega wątpliwości, że należy kontynuować konferencje naukowe, w ramach których poruszane są problemy związane z działalnością przedsiębiorcy w społecznej gospodarce rynkowej i podczas których ekonomiści i prawnicy prezentują właściwe ich rozwiązania. Wiem, że z takimi postulatami występowali uczestnicy tegorocznej konferencji. Jestem przekonany, że Katedra Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, kierowana przez profesora Tadeusza Kocowskiego, podejmie się organizacji kolejnego spotkania. Władze uczelni bardzo gorąco popierają tego rodzaju działania. Prof. zw. dr hab. Andrzej Gospodarowicz

5 Przedmowa Dziekana Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego Mamy przed sobą publikację dorobku kolejnego spotkania wrocławskich ekonomistów i prawników. Tym razem jest to opracowanie zawierające teksty referatów przedstawionych na konferencji nt.: Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej. Konferencję, która odbyła się 23 listopada 2013 r., zorganizowała Katedra Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Zarówno konferencja, jak i publikacja jej materiałów kolejny raz dowodzą, że nie brakuje problemów, które mogą skupiać uwagę tych dwóch różnych grup badaczy, że każda z nich ma coś ważnego do powiedzenia na temat tych zagadnień. Co więcej, sukcesy tego rodzaju spotkań otwierają nowe możliwości i budzą nowe oczekiwania. Dlatego uważam, że ważnym krokiem w dalszym rozwoju współpracy wrocławskich ekonomistów i prawników mogłoby być przejście od wspólnego rozważania zagadnień łączących obie dziedziny do zintegrowanego, opartego na wspólnym podejściu badawczym podejmowania określonych problemów. O tym, że podejście takie jest możliwe, przekonują dokonania coraz lepiej u nas znane tzw. ekonomicznej analizy prawa (określanej też jako Law and Economics) 1. Rozwój koncepcji i szkół ekonomicznej analizy prawa ich duża różnorodność, a także formułowane w ich ramach twierdzenia nie tylko są źródłem licznych wątpliwości i kontrowersji co do miejsca i roli tych koncepcji w badaniach prawa (przykładem może być m.in. polemika R. Dworkina z R.A. Posnerem 2, będąca w istocie sporem o fundamentalne wartości prawa, takie jak jego efektywność ekonomiczna i sprawiedliwość), ale ujawniają także ogromny potencjał, jaki tkwi w proponowanym przez nie podejściu do prawa. I to niezależnie od możliwej i potrzebnej ich krytyki. Do zobrazowania potencjału tych koncepcji wystarczy wskazać najbardziej charakterystyczne poglądy czterech nurtów ekonomicznej analizy prawa (Law and Economics): chicagowską szkołę Law and Economics, teorię wyboru publicznego, instytucjonalną szkołę Law and Economics oraz neoinstytucjonalną szkołę Law and Economics 3. Chicagowska szkoła Law and Economics koncentruje się głównie na ekonomicznej analizie prawa. Przy użyciu narzędzi neoklasycznej teorii ekonomicznej 1 Zob. R. Cooter, T. Ulen, Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa Por. R. Dworkin, Is Wealth a Value? oraz R. Posner, The Value of Wealth: A Comment on Dworkin and Kronman; oba artykuły w: The Journal of Legal Studies 1980, vol. IX. 3 N. Mercuro, S.G. Medema, Economics and the Law. From Posner to Post Modernism, Princeton University Press 1997, s. 5 83, ,

6 12 Przedmowa Dziekana Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii... dokonuje zarówno opisowej analizy, jak i normatywnej ewaluacji norm prawnych. Prawo, jego normy, pojmowane są przez jej przedstawicieli jako rodzaj bodźców cenowych. Szkołę chicagowską interesuje, jak podmioty racjonalnie maksymalizujące użyteczność i zysk będą reagować na te normy. Dąży ona do zrozumienia zarówno natury tych bodźców ex ante, jak i ich oddziaływania ex post. Rozważania skupiają się na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy normy prawne wspierają efektywną alokację zasobów przez jednostki, i ogólnie przez społeczeństwo, a więc, czy zapewniają lokowanie praw i zasobów u tych, którzy cenią je najwyżej, i u tych, którzy ponoszoną najniższe koszty. Podejście teorii wyboru publicznego w ekonomicznej analizie prawa przynosi podobny zestaw narzędzi, ale skupia się na procesie tworzenia prawa na arenie politycznej (przeciwstawianej tutaj działalności sądów). Podmioty operujące w procesie politycznym postrzegane są jako zmierzające do racjonalnego maksymalizowania satysfakcji w ramach reguł narzuconych przez proces polityczny. W tych ramach mogą być następnie analizowane zarówno decyzje indywidualnych wyborców i wybranych przedstawicieli, jak i zachowania biurokratów, którzy interpretują i wykonują ustawy. Analiza ta umożliwia bezpośredni wgląd zarówno w prawne i społeczne reguły, które wyłaniają się z procesu politycznego, jak i w efekty (i implikacje dla potencjalnych reform) reguł, rządzące samym procesem politycznym. Celem jest tu znowu głównie ocena całego procesu z perspektywy efektywności ekonomicznej. Instytucjonalne i neoinstytucjonalne podejścia w Law and Economics przyjmują raczej inną perspektywę niż wspomniane wyżej szkoły chicagowska i publicznego wyboru. Chociaż nadal zajmują się badaniami prawa i jego tworzenia, podejścia te kładą większy nacisk na badanie wpływu prawa na funkcjonowanie systemu ekonomicznego. Co więcej, oba podejścia interesują się podmiotami, które mają ograniczoną zdolność przetwarzania informacji. Instytucjonalna szkoła Law and Economics jest jednym z przejawów wzrostu zainteresowania w ekonomii wpływem instytucji społecznych na kształtowanie struktury i funkcjonowania systemu ekonomicznego. Ponieważ prawo określa strukturę uprawnień w społeczeństwie, jest postrzegane jako jeden ze środków wykonywania kontroli i władzy, a główne zainteresowanie podejścia instytucjonalnego sprowadza się do zrozumienia i opisania, jak środki te wpływają na system ekonomiczny i jak system ekonomiczny wpływa na ewolucję tych środków. Postępując w ten sposób, instytucjonaliści mają nadzieję zbliżyć się do zrozumienia związków między prawem i gospodarką do zrozumienia prawno-ekonomicznych powiązań, co z kolei pozwoli na analizę efektów zmian prawno-ekonomicznych, odgrywających tak istotną rolę w kierowaniu życiem społecznym. W procesie objaśniania interesujących je powiązań podejście instytucjonalne nie akcentuje zagadnienia efektywności z dwóch przyczyn. Po pierwsze ze względu na to, że efektywność nie może służyć jako jedyny standard ocen odnoszących się do prawa. Po drugie dlatego, że stanowi ona nazbyt wąską i opartą na przypuszczeniach podstawę dla normatywnej ewaluacji prawa oraz ponieważ wyklucza polityczne rozwiązywanie konfliktowych interesów.

7 Przedmowa Dziekana Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Podobnie jak instytucjonalizm, tak i neoinstytucjonalne podejście w ekonomicznej analizie prawa staje wobec problemu, jak prawo wpływa na system ekonomiczny. Chodzi tu o wpływ na poziomie zarówno makro biorąc pod uwagę efekt norm tworzący środowisko instytucjonalne, w którym ma miejsce działalność ekonomiczna, jak i mikro analizując, jak instytucjonalne porozumienia między podmiotami gospodarczymi kierują ich postępowaniem, czy wpływają na ich wzajemne stosunki. Działając w ten sposób, neoinstytucjonaliści kładą szczególny nacisk na strukturę praw własności i norm rządzących stosunkami umownymi, na ich konsekwencje dla kosztów transakcji oraz wynikające stąd implikacje dla efektywności, z jaką są alokowane rzadkie zasoby społeczne. Nawet ta krótka z konieczności prezentacja tylko wybranych poglądów głoszonych w ramach różnych szkół ekonomicznej analizy prawa ujawnia najbardziej charakterystyczne ich rysy, które wskazują nie tylko na możliwości, ale i na konkretne drogi dalszej integracji nauk ekonomicznych i nauk prawnych. Dr hab. Włodzimierz Gromski

8 Słowo wstępne Publikacja zawiera teksty zgłoszone na zorganizowaną 22 listopada 2013 roku przez Katedrę Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu konferencję naukową pt. Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej. Zamysłem konferencji było doprowadzenie do spotkania prawników i ekonomistów wrocławskiego środowiska naukowego celem dokonania wymiany poglądów i opinii na temat aktualnego stanu naszej gospodarki, uwarunkowań prawnych i ekonomicznych, w jakich funkcjonuje przedsiębiorca, a także problemów dydaktycznych związanych z prezentacją studentom problematyki gospodarczej. W związku z tym jej uczestnikami byli głównie, choć nie wyłącznie, pracownicy naukowi Uniwersytetu Ekonomicznego oraz Wydziału Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Liczba zgłoszonych na konferencję opracowań zdaje się dowodzić, że inicjatywa jej odbycia znajduje uznanie środowiska. Świadczyły o tym liczne głosy w dyskusji akceptujące podjęte działania i sugerujące konieczność ich bezwzględnego kontynuowania. Podejmując to wyzwanie, chcemy doprowadzić do tego, aby spotkania te odbywały się w cyklu dwuletnim i na trwałe wpisały się w działania środowiska akademickiego Wrocławia. Naszym zamiarem jest także poszerzanie kręgu podmiotów i osób uczestniczących w tych spotkaniach. Grono współorganizatorów konferencji zaplanowanej na rok 2015 poszerzone będzie o pracowników Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Mamy nadzieję, iż odbywające się co dwa lata seminaria prawników i ekonomistów środowiska wrocławskiego pt. Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej zyskają zainteresowanie organizacji samorządowych przedsiębiorców, a także przedstawicieli władz lokalnych. W tym miejscu pragniemy podziękować Impel Security Polska Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu za pomoc w organizacji pierwszej konferencji. Pozwalamy sobie wyrazić nadzieję, że niniejsza książka stanie się ważną pozycją prowadzonego współcześnie dyskursu naukowego na temat roli, jaką nauka prawa i nauka ekonomii wywierają i wywierć powinny na współczesną rzeczywistość gospodarczą. Sądzimy także, że lektura opracowań w niej zawartych stanowić będzie interesującą i pouczającą lekturę. Jan Gola Tadeusz Kocowski