DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA PROFESORA WACŁAWA TRUTWINA

Transkrypt

1 WACŁAW DZIURZYŃSKI DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA PROFESORA WACŁAWA TRUTWINA 1. Wprowadzenie Profesor Wacław Trutwin, członek Polskiej Akademii Nauk urodził się r. w Wirku (Ruda Śląska) jako syn Agnieszki i Eryka, pracownika Huty Pokój w Nowym Bytomiu. Swoją edukacje profesor rozpoczął w I LO. im. Powstańców Śląskich w Rybniku ( ), jednak ulegając słusznym argumentom swojego ojca przenosi się do Technikum órniczym w Rybniku ( ), która stała sie kuźnią talentów i sztygarskim zagłębiem dla górnictwa na Śląsku, kształcąc w ciągu 60 lat ponad 30 dyrektorów kopalń. W 1952 profesor zdaje maturę i rozpoczyna studia na Wydziale órniczym Akademii órniczo-hutniczej, które ukończył w 1957 roku, broniąc pracę magisterską pt. Skonstruowanie tensometru do pomiaru deformacji gruntu w obszarze eksploatacji górniczej. Interesujące jest to, że dał się poznać jako zdolny i pracowity student, gdyż już w 1956 roku profesor Jerzy Litwiniszyn zaproponował młodemu studentowi asystenturę w Zakładzie Hydromechaniki AH. W tym okresie zainteresowania profesora skupiały się w zakresie mechaniki górotworu w aspekcie zastosowania elektrycznych analogów do rozwiązywania zagadnień związanych z osiadaniem górotworu pod wpływem eksploatacji. Badania w tym zakresie doprowadziły do powstania i obrony, w wieku 30 lat, pracy doktorskiej pt. Niecki osiadania w ośrodku stochastycznym anizotropowym i niejednorodnym. Promotorem pracy doktorskiej był profesor Jerzy Litwiniszyn. Rok później awansuje, uzyskując stopień naukowy adiunkta i jako dojrzały pracownik naukowy poszerza swoje zainteresowania i rozpoczyna badania w zakresie aerologii górniczej. Podejmuje się trudnego zadania jakim jest modelowanie

2 I stanów nieustalonych przepływu powietrza w złożonej sieci wentylacyjnej wyrobisk kopalni. Owocem tych badań było uzyskanie w roku 1968 stopnia naukowego doktora habilitowanego za pracę pt. odelowanie stanów nieustalonych w sieci wentylacyjnej przy pomocy urządzeń analogowych. W roku 1967 profesor podejmuje dalsze wyzwania, organizując zespół badawczy w tworzonej Pracowni Wentylacji Kopalń Zakładu echaniki órotworu Polskiej Akademii Nauk. Pracując w Zakładzie echaniki órotworu, który w 1977 roku uzyskał statut Instytutu echaniki órotworu, profesor przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej i naukowej począwszy od kierownika Pracowni Wentylacji Kopalń do dyrektora Instytutu. W wieku 38 lat został mianowany na stanowisko docenta w Zakładzie echaniki órotworu. ając lat 42 profesor uzyskał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego w Polskiej Akademii Nauk. Następny awans, tytuł profesora zwyczajnego profesor uzyskał w roku 1989, a w trzy lata później został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk. W roku 2004 z uwagi na osiągnięcia naukowe, dydaktyczne i organizacyjne zostaje wyróżniony poprzez wybranie profesora na rzeczywistego członka Polskiej Akademii Nauk. Profesor Wacław Trutwin pełnił funkcje dyrektora Instytutu echaniki órotworu PAN w latach i wniósł znaczący autorski wkład w rozwój Instytutu i jego osiągnięcia, a ponadto wykazał się umiejętnościami w prowadzeniu instytutu, w bardzo trudnym okresie transformacji ustrojowej Rzeczypospolitej Polskiej, w tym zmian zasad finansowania polskiej nauki. 2. Przewietrzanie kopalń w pracach profesora Wacława Trutwina Zjawiska dynamiczne zachodzące w kopalnianej sieci wentylacyjnej wywołują obecnie duże zainteresowanie, ze względu na rosnącą świadomość ich znaczenia w procesie przewietrzania kopalni. Sieć wentylacyjna współczesnej kopalni jest złożonym układem wyrobisk o łącznej długości rzędu kilkudziesięciu kilometrów. Przepływ powietrza wymuszony w tym układzie urządzeniami wentylacyjnymi, z powodu występujących zawsze zakłóceń, nigdy nie osiąga stanu ustalonego. Praca urządzeń wydobywczych i transportowych, przypadkowe i celowe ruchy tam oraz inne zakłócenia wywołują ciągłe zmiany stanu przewietrzania kopalni. W rezultacie możemy powiedzieć, że mamy do czynienia z ciągłym procesem dynamicznym, określonym poprzez zmiany parametrów powietrza (ciśnienia, prędkości, temperatury, wilgotności itp.) w dowolnym punkcie sieci wentylacyjnej. Rozpoczynając w 1966 roku badania naukowe w tematyce aerologii górniczej, zainspirowany pracami profesora J. Litwiniszyna (Litwiniszyn J. 1951: A problem of dynamic of flow in conduit networks, Bull.Acad.Polon.Sci., vol. 1, no. 3, 1951) profesor W. Trutwin intensywnie rozwija badania dynamiki nieustalonych przepływów powietrza i gazów w sieci wentylacyjnej kopalni. W tym czasie w Katedrze Aerologii i Hydromechaniki órniczej AH prowadzono badania, które doprowadziły do budowy pierwszego w Polsce elektrycznego analogu sieci wentylacyjnej dla potrzeb górnictwa. Prowadzenie w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku prac konstruktorskich wymagało interdyscyplinarnej wiedzy, a ponadto, dostęp do elementów elektrotechnicznych potrzebnych do budowy analogu nie był tak łatwy jak w obecnych czasach. Profesor Wacław Trutwin posiadał już pewne doświadczenie w tym zakresie, gdyż wcześniej prowadził badania w aspekcie zastosowania elektrycznych analogów do rozwiązywania zagadnień związanych z osiadaniem górotworu pod wpływem eksploatacji. Zdobyte doświadczenie, wiedza naukowa oraz pasja w działaniu profesora Wacława Trutwina, pozwoliły na znaczne poszerzenie możliwości zastosowanie analogów elektrycznych dla rozwiązywania zagadnień związanych z nieustalonym przepływem powietrza i gazów w kopalnianych sieciach wentylacyjnych. W pierwszej kolejności wziął udział w budowie analogu sieci wentylacyjnej z elementami diodowymi i układem oscylograficznym do ustawiania charakterystyk, który powstał w roku 1963 w Katedrze Aerologii i Hydromechaniki AH i został zaprezentowany w publikacji Knothe St., Roszkowski J., Trutwin W.: Analog kopalnianych sieci wentylacyjnych Jowisz i możliwości jego zastosowania. Prace Komisji Nauk Technicznych. órnictwo 3, Profesor W. Trutwin już rok wcześniej przedstawił wyniki swoich badań nt. modelowania analogowego w dziedzinie wentylacji kopalń na Sympozjum Elektrotechniki órniczej w Krakowie, w referacie O możliwości zastosowania urządzeń analogowych do badania automatycznej regulacji przepływu w kopalnianych sieciach wentylacyjnych. Zainteresowanie zagadnieniem modelowania sieci wentylacyjnych

3 znalazło uwieńczenie w roku 1968 w pracy habilitacyjnej dr inż. W. Trutwina dotyczącej modelowania stanów nieustalonych w sieciach wentylacyjnych przy pomocy urządzeń analogowych. W pracy pt.: odelowanie stanów nieustalonych w sieciach wentylacyjnych za pomocą urządzeń analogowych (Zesz. Nauk. AH nr 230 órnictwo, z. 19 (1968), 83 s.) szczegółowo opisano modelowanie przy pomocy uniwersalnych maszyn analogowych i analizatorów sieciowych, a zwłaszcza następujące zagadnienia: przepływ powietrza w sieci przy określonych zakłóceniach (np. pożar), stabilność pracy urządzeń wentylacyjnych (np. współpraca wentylatorów), stabilność projektowanej regulacji automatycznej przepływu powietrza w kopalni. I Kontynuacją tych zainteresowań było zbudowanie przez profesora W. Trutwina modelu analogowego bocznicy wentylacyjnej z wentylatorem osiowym i z bezwładnością powietrza w bocznicy, gdzie do zamodelowania charakterystyki wentylatora wykorzystano lampę elektronową (pentodę w układzie tetrodowym). odel ten pozwolił zobrazować zjawisko tzw. pompowania wentylatora, tj. generowanie oscylacji prędkości powietrza. Naturalnym krokiem prowadzącym do rozwoju badań nad dynamiką nieustalonych przepływów powietrza i gazów w sieci wentylacyjnej kopalni było zastosowanie maszyn cyfrowych jako narzędzia do rozwiązywania równań modelu matematycznego opisującego przepływ powietrza i gazów w wyrobiskach kopalni. Z początkiem lat siedemdziesiątych dla nauki polskiej otworzył się dostęp do maszyn cyfrowych, były to duże urządzenia (ainframe np. typu m.c. Riad R-1, m.c. Odra 1300) wymagające wyspecjalizowanej obsługi do prowadzenia obliczeń. Pojawienie się maszyn cyfrowych spowodowało dalszy rozwój prac w zakresie badania stanów nieustalonych. Posługując się takimi dyscyplinami jak aerodynamika, termodynamika i teoria grafów można przedstawić przepływ powietrza przy pomocy modelu matematycznego. Podstawy takiego modelu sformułował profesor J. Litwiniszyn (Litwiniszyn J., 1951). Dalszym rozwinięciem tego zagadnienia, było zastosowanie w szerokim zakresie macierzy strukturalnych do zapisu modelu matematycznego przepływu powietrza i gazów w złożonej strukturze wyrobisk kopalni podziemnej. Istotne było to, że zastosowane macierze strukturalne pozwoliły na zapisanie równań określających przepływ powietrza w sieci wentylacyjnej w postaci macierzowej. Profesor W. Trutwin stworzył podstawy do zastosowania elektronicznej techniki obliczeniowej, gdyż zapis macierzowy złożonego z kilkuset równań modelu matematycznego, znacznie ułatwił programowanie i tworzenie procedur programów komputerowych. Profesor W. Trutwin zajmował się też doborem odpowiednich metod numerycznych do rozwiązywania równań opisujących przepływ w sieci wentylacyjnej zwracając uwagę na stabilność i zbieżność zastosowanej metody numerycznej (Trutwin W. 1972; Trutwin W., Dziurzyński W., 1978). W roku 1972 profesor W. Trutwin opublikował fundamentalna pracę pt. Use of Digital Computers for Study of Non-steady States and Automatic Control Problems in ine Ventilation Networks (Int. J. Rock ech. in. Sci., , 1972), w której przedstawia stany nieustalone w przepływie powietrza w sieci wentylacyjnej z systemem autonomicznych regulatorów wydatku przepływu powietrza. Dla uzyskania rozwiązań dla postawionego zagadnienia, przedstawia sformułowany model matematyczny z zastosowaniem macierzy strukturalnych, omawia przyjęte założenia i przyjętą metodę numeryczną dającą efektywne rozwiązania, załącza do artykułu własnoręcznie napisany program komputerowy w języku Algol 60. Istotnym nowym zagadnieniem jest uzupełnienie przyjętego modelu matematycznego przepływu powietrza o dodatkowe elementy opisujące autonomiczny układ regulacji wydatku powietrza oraz układu regulacji stężenia metanu w wyrobiskach kopalni. Dla przyjętej przykładowej sieci wentylacyjnej, przeprowadza wielowariantowe symulacje przepływu powietrza przedstawiając szereg pouczających rozwiązań. Rozpatruje stan nieustalony w przepływie powietrza wywołany nagłym otwarciem tamy za pracującym wentylatorem głównego przewietrzania jak również po wyłączeniu wentylatora. Pokazuje stan nieustalony wywołany rewersją wentylatora i związane z tym czasowe zmiany wydatku przepływu powietrza w poszczególnych wyrobiskach. Przedstawia zachowanie się przepływu powietrza w sieci wyrobisk regulowanej przez układ autonomicznych regulatorów w czasie którego nastąpił wzrost oporu w wybranym wyrobisku. Również przedstawił działanie układu regulacji stężenia metanu w przypadku nagłej emisji metanu z calizny wyrobiska. Uzyskane rozwiązania pokazały przydatność badanego układu regulacji, który poprzez natychmiastowe działanie mimo trwającego zaburzenia, przywraca początkowy poziom rozpływu powietrza oraz bez-

4 I pieczny poziom stężenia metanu. Prezentowane wyniki symulacji wykazały znaczną przydatność metod prognozowania procesu przewietrzania do badania i analizy bezpieczeństwa systemu wentylacji kopalń jednocześnie stworzyły dobrą podstawę do dalszego rozwoju metod komputerowej symulacji nieustalonych przepływu powietrza i gazów w złożonej sieci wyrobisk. Profesor W. Trutwin inicjuje szereg prac doktorskich, których wyniki świadczą o stałym postępie w rozwoju poznania zjawisk przepływowych w kopalnianych sieciach wentylacyjnych. Nie sposób w niniejszej publikacji opisać wszystkich wyników prac doktorskich opracowanych pod kierunkiem promotora profesora W. Trutwina, a było ich siedemnaście, pełna lista kolejnych doktorantów znajduje się w załączniku nr 1. W dalszym ciągu przedstawię wybrane prace profesora W. Trutwina, które zwracają uwagę na ważne aspekty bezpieczeństwa systemu wentylacji rozumianego jako stan przepływu powietrza zgodny z wymagniami przepsów górniczych. Ważnym elementem bezpieczeństwa jest utrzymanie na niskim poziomie zagrożenie metanowe. W pracach profesora W. Trutwina zwraca się uwagę na wypływ metan zgromadzonego w caliznie węglowej i przestrzeni wyeksploatowanej czyli w zrobach. Zroby stanowią element sieci wentylacyjnej wypełniony metanem, w której ma miejsce filtracyjny przepływ mieszaniny powietrza i metanu. Znaczące wyniki w zakresie omawianej tematyki przedstawił W. Trutwin w pracy pt.: Wpływ warunków przewietrzania na stężenie metanu w wyrobiskach kopalnianych (órnictwo, t. 11, z. 2, 1973), gdzie wykazał związek między zmianami ciśnienia w wyrobisku, a zmianami stężenia metanu. Uzyskane wyniki w powyżej cytowanej pracy oparte są o matematyczny opis zmian stężenia metanu w czasie przy pomocy równania różniczkowego zwyczajnego. Opis ten zakłada natychmiastowe mieszanie się metanu w wydzielonej objętości wyrobiska z uwzględnieniem dopływu metanu ze zrobów. Wykonane badania wykazały, że szczególne znaczenie na bezpieczeństwo procesu przewietrzania mają stany przejściowe. Skokowe zmiany w warunkach przewietrzania wywołane np. otwieraniem lub zamykaniem tam wentylacyjnych powodują chwilowe zmiany stężenia metanu i w zależności od dopływu metanu oraz zaburzenia wentylacyjnego można się spodziewać znacznych przekroczeń dopuszczalnych wartości stężeń metanu. W związku z powyższym profesor W. Trutwin wyróżnia źródła emisja metanu do wyrobisk górniczych: wprost z calizny węglowej (np. ściany lub przodka), z bezpośrednią, niezależną od warunków przewietrzania emisją metanu do strefy mieszania w wyrobisku górniczym, ze strefy zawału, lub z tzw. starych zrobów, z pośrednią, poprzez strefę filtracji i zależną od warunków przewietrzania emisją metanu do strefy mieszania, znajdującej się w wyrobisku górniczym. z urobionego węgla, wypływ metanu z odstawionego urobku. Dla wymienionych źródeł metanu znane są w literaturze modele matematyczne, które pozwalają wyznaczyć strumień dopływu metanu do powietrza przepływającego wyrobiskiem górniczym. Procesy mieszania tych dwu strumieni wyznaczają stężenie metanu, które może być przedstawione przez dwa zasadnicze modele: o stałych skupionych i o stałych rozłożonych. etan dopływa do obszaru zrobów, który stanowi strefę filtracji, zarówno z pokładów węgla leżących w sąsiedztwie jak i z resztek nie wybranego węgla. Zagadnienie wyznaczenia rozkładu dopływu metanu do obszaru zrobów jest trudne i w dalszym ciągu nie rozpoznane. Na ogół przyjmuje się dopływ metanu równomiernie rozłożony na powierzchni zrobów. 3. Pomiaroznawstwo wentylacyjne Zainteresowanie problematyką wentylacji kopalń zaowocowało również badaniami profesora W. Trutwina w dziedzinie miernictwa wentylacyjnego. Należy zauważyć, że miernictwo wentylacyjne ma ścisły związek z komputerową symulacją procesu przewietrzania, gdyż dostarcza danych do budowanych modeli numerycznych oraz do walidacji formułowanych modeli matematycznych opisujących przepływ powietrza. Profesor W. Trutwin wraz z zespołem z Pracowni Wentylacji Kopalń zajmuje się konstruowaniem i budową przyrządów pomiarowych przydatnych do zmierzenia prędkości i ciśnienia przepływającego

5 powietrza i gazów w sieci wyrobisk. Pierwszym efektem tych prac było opracowanie oryginalnej konstrukcji precyzyjnego deprymometru lodowego i opatentowanie w 1980 r. przetwornika małych różnic ciśnień powietrza w zakresach od 0-10 Pa do Pa (patent nr ), który był podstawą szeregu przyrządów pomiarowych serii PRC, wytwarzanych w latach osiemdziesiątych w Pracowni Wentylacji Kopalń I PAN. Rozpoczyna prace konstrukcyjne prowadzące do znacznego rozwoju anemometrów skrzydełkowych z przetwarza niem sygnału pomiarowego w mikroprocesorze z pamięcią i możliwości pracy on linę z komputerem. Obecnie Instytut echaniki órotworu PAN jest wytwórcą anemometrów, wielopunktowych systemów pomiarowych i ciśnieniomierzy typu μbar przeznaczonych do prac w strefach zagrożonych wybuchami gazów, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb podziemnych zakładów wydobywczych. Profesor W. Trutwin zajmował się również doskonaleniem metod pomiarowych stosowanych do pomiaru pola poprzecznego wyrobiska górniczego i tak w latach siedemdziesiątych ub. wieku, skonstruował profilometr fotooptyczny w którym do oświetlania profilu przekroju stosowano lampę górniczą osadzoną w tubusie i obracano korbą dookoła osi. Po wykonaniu zdjęcia aparatem fotograficznym uzyskany obraz przenoszono na papier, a następnie za pomocą planimetru mierzono zaznaczone na zdjęciu pole przekroju widoczne na zdjęciu po czym korzystając ze skali (tzw. wzorzec skali) obliczano pole przekroju wyrobiska. Dalszy prace badawcze pozwoliły do opracowania nowoczesnego i odpowiednio dokładnego sposobu wyznaczenia pola przekroju w oparciu o zastosowanie aparatów cyfrowych i laserów, które charakteryzują się możliwością pomiaru pola przekroju poprzecznego wielkości od kilkunastu do kilkuset metrów kwadratowych, a zwłaszcza o nieregularnych brzegach i niejednokrotnie wypełnionego maszynami górniczymi i urządzeniami. Bardzo istotną część działalności profesora W. Trutwina stanowiły badania prędkości przepływu powietrza w tunelu aerodynamicznym jaki znajdował się na wyposażeniu Pracowni Wentylacji Kopalń. Z inicjatywy profesora W. Trutwina tunel aerodynamiczny TA-1 wykonany został na zamówienie Instytutu w Instytucie Aerodynamiki Politechniki Warszawskiej. Z początkiem lat siedemdziesiątych tunel ae rodynamiczny został wyposażony w tyrystorowy napęd wentylatora i w system pomiarowy. Pod kierunkiem profesora opracowano metodę pomiarową polegająca na zastosowaniu rurki spiętrzającej i precyzyjnego mikromanometru typu Betz. etoda ta w drugiej połowie lat siedemdziesiątych został udoskonalona w zakresie pomiaru małych prędkości od kilku centymetrów do 2 metrów na sekundę. etoda oparta jest na zastosowaniu wielootworowej kryzy pomiarowej przepływ powietrza w tunelu, dla której wyznaczono moduł kryzy odniesiony do precyzyjnie zmierzonych warunków przepływu powietrza w tunelu TA-1 oraz odpowiadającej temu różnicy ciśnienia mierzonej na kryzie. O jakości zastosowanej metodyki pomiaru prędkości w tunelu aerodynamicznym jest uzyskanie akredytacji i prowadzenie laboratorium wzorcującego wentylacyjne przyrządy pomiarowe (LWWPP). Osiągnięcie to wymagało zweryfikowania metod pomiaru prędkości stosowanych w tunelu TA-1 poprzez badania porównawcze przez największy światowy autorytet w dziedzinie pomiarów (NIST USA). I 4. Podsumowanie W dużym skrócie przedstawiłem osiągnięcia i sylwetkę Pana profesora W. Trutwina, mojego nauczyciela, pomagającego mi przy przekraczaniu kolejnych progów w mojej pracy naukowej i w tym momencie chciałbym się podzielić pewną refleksją. Prace naukowe są oczywiście bardzo ważnym i cennym dorobkiem, ale myślę, że dla tych 17 wypromowanych doktorów Pan profesor jest wielce znaczącą osobą. Fakt uzyskania stopnia doktora stał się dla wielu z nich zaczątkiem do dalszej kariery, bodźcem do podejmowania nowych badań i prac, awansem w pracy zawodowej, nobilitacją w swoim środowisku. Podsumowując obszary zainteresowań naukowych profesora W. Trutwina to: 1. w zakresie echaniki órotworu: analogowe metody obliczeniowe dotyczące niecek osiadań, i pomiary deformacji gruntu;

6 I 2. w zakresie Areologii órniczej to: metody pomiarowe w wentylacji kopalń metrologia przepływów powietrza i gazów w wyrobiskach kopalnianych (anemometry, ciśnieniomierze kopalniane, profilometry przekrojów wyrobisk, metody kalibracji przyrządów pomiarowych w tunelu aerodynamicznym), badania dynamiki nieustalonych przepływów powietrza i gazów w sieci wentylacyjnej kopalni a w szczególności: modele matematyczne nieustalonych przepływów powietrza i gazów w kopalnianych sieciach wentylacyjnych, macierzowa reprezentacja struktury sieci wentylacyjnej, metody obliczeń komputerowych w wentylacji kopalń, metody symulacji komputerowej procesu wentylacji kopalń, wybrane zagadnienia teorii kopalnianej sieci wentylacyjnej jak stabilność przepływu powietrza, regulacja automatyczna wydatku przepływu i stężenia gazów; bezpieczeństwo pracy w kopalniach podziemnych, badanie wypadkowości w kopalniach węgla kamiennego i rud miedzi w powiązaniu z przyczynami, mającymi swe źródła w zjawiskach dynamicznych w górotworze i w uwarunkowaniach przemysłu górniczego. Dorobek naukowy profesora obejmuje: 147 publikacji (spis publikacji w załączeniu) w czasopismach krajowych, zagranicznych i na konferencjach oraz współautorstwo książki z zakresu pomiaroznawstwa, w zakresie kształcenia kadry wypromował 17 doktorów, spośród których sześciu jest profesorami, w zakresie dydaktyki: prowadził zajęcia dla studentów z przedmiotu Hydromechanika oraz z Wentylacji i etrologii na studiach podyplomowych i doktoranckich na Wydziale órniczym Akademii órniczo-hutniczej, miał też wykłady w Wielkiej Brytanii w Camborne School of ines oraz na Wydziale órniczym Uniwersytetu w Nottingham. Współpraca naukowa Pana Profesora obejmuje krajowe i zagraniczne uczelnie m.in. Akademię órniczo Hutniczą, Politechnikę Śląską oraz uczelnie zagraniczne jak np. Uniwersytet w Nottingham w Anglii, a ponadto jednostki naukowo badawcze, przemysłowe i resortowe jak: łówny Instytut órnictwa, Centrum EA, Centralną Stację Ratownictwa órniczego, Wyższy Urząd órniczy Kopalnie węgla kamiennego, rud miedzi i soli. Profesor Wacław Trutwin bierze czynny udział w pracach Komitetu órnictwa PAN, pełniąc funkcję przewodniczącego Komitetu, jest też członkiem redakcji czasopisma Archives of ining Sciences. Był i jest zapraszany do prac w licznych Radach Naukowych jak: łównym Instytucie órnictwa, Politechnice Częstochowskiej, Politechnice Krakowskiej, Politechnice Rzeszowskiej Centralnej Stacji Ratownictwa órniczego,, Obecnie w Instytucie Technik Innowacyjnych EA, oraz w Instytucie ospodarki Surowcami ineralnymi i Energią PAN. Profesor Wacław Trutwin jest członkiem iędzywydziałowej Komisji Nauk Technicznych Polskiej Akademii Umiejętności. Prowadził działalność w: Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów ( ); Radzie łównej inisterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Komisja ds. Aparatury i Inwestycji, ).

7 Inne rodzaje działalności, to działalność organizacyjna: 7 th International ine Ventilation Congress, Kraków (2001): przewodniczący komitetu organizacyjnego; International ine Ventilation Congress Committee: członek ( ), przewodniczący ( ); 21 st World ining Congress, Scientific Committee: przewodniczący (2008). Profesor Wacław Trutwin bierze czynny udział w pracach Komisji Wyższego Urzędu órniczego pełniąc funkcję przewodniczącego Komisji Bezpieczeństwa Pracy w órnictwie ( ), bierze udział w komisjach fachowych oraz powypadkowych (od 1997 roku). Członek Zespołu ds. Wentylacji i Klimatyzacji Kopalń Rud iedzi ( ). Profesor Wacław Trutwin był wyróżniany i posiada odznaczenia, m.in.: Laureat Nagrody II st. im. prof. W. Budryka, Akademia órniczo-hutnicza (1969). Odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi (1977); Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987); Odznaka Honorowa Ratownika órniczego (1985); Odznaka Zasłużony dla KH Polska iedź (2011). I Literatura Litwiniszyn J., 1951: A problem of dynamic of flow in conduit networks. Bull. Acad. Polen. Sci., vol. 1, no. 3. Litwiniszyn J., 1957: Flow with the exchange of mass, momentum and energy. Archiwum echaniki Stosowanej, T. 9, z. 2. Trutwin W., 1957: Skonstruowanie tensometru do pomiaru deformacji gruntu w obszarze eksploatacji górniczej. Praca magisterska, Wydział órniczy AH, Kraków. Trutwin W., 1962: Niecki osiadania w ośrodku stochastycznym anizotropowym i niejednorodnym. Praca doktorska, Wydział órniczy AH, Kraków. Knothe S., Trutwin W., 1965: Zastosowanie analogów elektrycznych do obliczania sieci wentylacyjnych. Zeszyty Naukowe AH, Nr 78: Zesz. spec. 9: X Sesja Nauk. AH, T. 1, s Knothe S., Roszkowski J., Trutwin W., 1966: Analog kopalnianych sieci wentylacyjnych Jowisz i możliwości jego zastosowania. Prace Komisji Nauk Technicznych. órnictwo 3. Trutwin W., 1968: odelowanie stanów nieustalonych w sieci wentylacyjnej przy pomocy urządzeń analogowych. Zesz. Nauk. AH, nr 230, órnictwo, z. 19, 83 s. Trutwin W., 1972: Use of Digital Computers for Study of Non-steady States and Automatic Control Problems in ine Ventilation Networks. Int. J. Rock ech. in. Sci., Trutwin W., 1972: Symulacja cyfrowa stanów nieustalonych procesu przewietrzania i regulacji kopalnianej sieci wentylacyjne. Zeszyty Problemowe órnictwa, t. 10, z. 2. Trutwin W., 1973: Wpływ warunków przewietrzania na stężenie metanu w wyrobiskach kopalnianych. órnictwo, t. 11, z. 2. Dziurzyński W. Trutwin W., 1978: Numeryczna metoda obliczania niustalonego przepływu powietrza w kopalnianej sieci wentylacyjnej. órnictwo, z. 1. Trutwin W., Roszczynialski W., Wacławik J., 1992: Kopalniane pomiary wentylacyjne. Katowice, Śląsk, s Trutwin W., 2004: Zastosowanie profilometrii do określania pola przekroju poprzecznego wyrobisk kopalnianych. Prace Instytutu echaniki órotworu PAN, T. 6, nr 3-4, s

8 Załącznik nr 1: Chronologiczny spis doktorantów 1. Andrzej Wala, Warunki stabilności niezależnego układu regulacji automatycznej wydatku przepływu powietrza w pojedynczym wyrobisku kopalnianym, 1972, Wydz. órnictwa i eoinżynierii AH 2. arian Kruszyński, Sterowanie kopalnianą siecią wentylacyjną, 1972, Wydz. órnictwa i eoinżynierii AH 3. Stanisław umuła, Dynamika procesu zmian koncentracji metanu w powietrzu, 1974, Wydz. órnictwa i eoinżynierii AH 4. Julian Partyka, Czujnik strumieniowy do pomiaru prędkości powietrza w kopalniach gazowych, 1975, Wydz. órnictwa i eoinżynierii AH 5. Andrzej Czapliński, Wpływ wydatku i depresji wentylatorów kopalnianych głównego przewietrzania na wielkość depresji naturalnej kopalni w warunkach LO, 1975, Wydz. órnictwa i eoinżynierii AH 6. Piotr Schulz, odel ciągły przepływu zawiesiny w szybie wentylacyjnym kopalni, 1975, Instytut echaniki órotworu PAN 7. Leszek Łunarzewski, Warunki optymalnego odmetanowania pokładów węgla w zależności od systemów ich eksploatacji, 1976, Wydz. órnictwa i eoinżynierii AH 8. Lubomir Czyczuła, Wpływ zmian warunków przewietrzania na rozkład czasoprzestrzenny stężenia metanu w wyrobiskach kopalnianych, 1980, Instytut echaniki órotworu PAN 9. Tadeusz Pyrcioch, Przepływ dwufazowy w obszarze turbulentnego wiru strumieniowego, 1980, Politechnika Świętokrzyska 10. Zdzisław Krzystanek, Sterowanie procesem wentylacyjnym kopalni w obecności zakłóceń, 1981, Instytut echaniki órotworu PAN 11. Stanisław Wasilewski, Analiza niektórych parametrów sieci wentylacyjnej kopalni, 1984, Instytut echaniki órotworu PAN 12. Wacław Dziurzyński, Stany nieustalone w kopalnianej sieci wentylacyjnej spowodowane pożarem egzogenicznym, 1985, Wydz. órnictwa i eoinżynierii AH 13. Henryk Kaletka, O zmianach stężenia gazów w systemie wentylacyjnym ścian zawałowych, 1990, Instytut echaniki órotworu PAN 14. Janusz Tracz, Zastosowanie metod częstotliwościowych do badania własności dynamicznych kopalnianej sieci wentylacyjne, 1990, Instytut echaniki órotworu PAN 15. Liu Xuefeng, On Control Systems of ine Ventilation, 1992, Instytut echaniki órotworu PAN 16. Andrzej Krach, etody przewietrzania zagazowanych wyrobisk przygodo-wawczych, 1997, Instytut echaniki órotworu PAN 17. Jerzy Krawczyk, Stany przejściowe w przepływie powietrza przez wielo-wentylatorową stację głównego przewietrzania, 1997, Instytut echaniki órotworu PAN