Marzec Łukasz Kamiński
|
|
- Andrzej Kubicki
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Marzec 1968 Łukasz Kamiński Geneza Marzec 68 był wydarzeniem wielowątkowym. W przeciągu kilku tygodni splotło się ze sobą kilka niezależnych, często zupełnie odmiennych zjawisk. Stąd też mówiąc o genezie Marca wspomnieć należy o szeregu różnorodnych procesów. Niewątpliwie podglebiem dla protestu młodzieży było narastające niezadowolenie i rozczarowanie polityką ekipy Władysława Gomułki. Wiesław, jak popularnie o nim mówiono, bardzo szybko rozpoczął proces odchodzenia od zmian i reform, wywalczonych przez społeczeństwo jesienią 1956 r. Najpierw ograniczono swobodę wypowiedzi, ponownie nałożono kaganiec prasie, zlikwidowano wiele niezależnych inicjatyw. Następnie przyszedł czas na wznowienie walki z Kościołem oraz represji politycznych. Wreszcie, począwszy od 1960 r., systematycznie pogarszała się sytuacja gospodarcza. Politykę Gomułki szczególnie dotkliwie odczuwała inteligencja. Narastające represje, nasilenie cenzury, ograniczenia w nakładach na kulturę i naukę doprowadziły od otwartego protestu intelektualistów, jakim stał się List 34 z marca 1964 r. W konsekwencji przyniósł on dalsze nasilenie represji. Jesienią 1966 r., po wykluczeniu z PZPR Leszka Kołakowskiego, czerwone legitymacje złożyła grupa dotychczasowych intelektualistów partyjnych, rozpoczynając swoją ewolucję w kierunku postaw opozycyjnych. Nastroje krytyczne wobec polityki kulturalnej partii pogłębiła sprawa zdjęcia z afisza Dziadów. Jednym z najtrudniejszych do opisania elementów wydarzeń marcowych jest wewnętrzna rozgrywka w łonie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, związana z rywalizacją o władzę. Miała ona związek z ukształtowaniem się wewnątrz PZPR frakcji, mogących stanowić potencjalne zagrożenie dla Gomułki. Pierwsza z nich, określana mianem partyzantów, skupiała się wokół ministra spraw wewnętrznych (od 1964 r., wcześniej wiceministra) gen. Mieczysława Moczara. Jej nazwa wzięła się stąd, iż Moczar odwoływał się do tradycji walki partyzanckiej w szeregach komunistycznej Gwardii Ludowej, jako spoiwa łączącego go z jego zwolennikami. Należy jednak pamiętać, iż w realiach państwa komunistycznego nie możemy mówić o zorganizowanych grupach wewnątrz partii, a raczej o koteriach, toczących zakulisowe zmagania o wpływy. Niewątpliwie Moczar próbował wykorzystać Marzec dla własnych celów, nie znaczy to jednak, iż sam go sprowokował. Drugą, jeszcze mniej sformalizowaną grupę tworzyli zwolennicy Edwarda Gierka, wówczas I sekretarza KW PZPR w Katowicach, zwani niekiedy technokratami. W marcu 1968 r. jednym z głównych wątków propagandy była tak zwana kampania antysyjonistyczna, skierowana przeciwko państwu
2 Izrael i sympatykom w PRL, w rzeczywistości częstokroć przybierająca otwarcie antysemicki charakter. Do połowy lat 60. stosunek władz komunistycznych do Żydów nie odbiegał od traktowania innych narodowości. Sytuacja zmieniła się po wybuchu wojny sześciodniowej 5 czerwca 1967 r. PRL na polecenie Moskwy zerwała stosunki dyplomatyczne z Izraelem, rozpętano również antyizraelską kampanię propagandową. Po przemówieniu Władysłąwa Gomułki, który 19 czerwca 1967 r. nazwał polskich Żydów V kolumną, w aparacie partyjnym, Służbie Bezpieczeństwa i wojsku rozpoczęła się antysemicka czystka. Jesienią 1967 r. rozpętano kampanię propagandową wokół Wielkiej Encyklopedii Powszechnej. Pretekstem do nagonki i usunięcia z pracy sporej grupy osób (przeważnie pochodzenia żydowskiego) było rzekomo nieprawidłowe sformułowanie hasła obozy zagłady. Autorów oskarżano o umniejszenie w nim martyrologii narodu żydowskiego. Głównym (i oczywiście najważniejszym) nurtem Marca były protesty młodzieży. Dla ich genezy najważniejsze wydaje się być sformowanie w połowie lat 60. wśród studentów Uniwersytetu Warszawskiego grupy tak zwanych komandosów. Nazwę tą nadano im ze względu na sposób działania niespodziewane pojawianie się na oficjalnych zebraniach, podczas których wdawali się w dyskusję i zadawali prelegentom niewygodne pytania. Liderem środowiska była Adam Michnik, a jego patronami więzieni od 1965 r. Jacek Kuroń i Karol Modzelewski. Za akcję w ich obronie kilka osób ze środowiska komandosów jesienią 1965 r. po raz pierwszy stanęło przed sądem dyscyplinarnym. Środowisko to było inicjatorem spotkania w 10. rocznicę wydarzeń Października 56, po którym z PZPR usunięto Leszka Kołakowskiego, co z kolei spowodowało wspomnianą wyżej akcję solidarnościową partyjnych intelektualistów. Wypowiedź Michnika w trakcie dyskusji stała się z kolei pretekstem do kolejnej próby usunięcia go ze studiów, co spowodowało masową akcję w jego obronie. Juz przed Marcem komandosi byli więc środowiskiem zwartym (aczkolwiek złożonym z kilku grup), sprawnym i posiadającym doświadczenie w organizowaniu akcji protestacyjnych. Warto jednak pamiętać, iż nie byli jedyną tego typu grupą (aczkolwiek niewątpliwie najważniejszą) działającą na UW. W innych ośrodkach nie ukształtowały się podobne środowiska, aczkolwiek pamiętać należy, iż istniały drobne grupki konspiracyjne (częściej złożone z uczniów, niż studentów), z których największe znaczenie i ogólnopolski charakter posiadała organizacja Ruch. Dziady W listopadzie 1967 r. przypadała 50. rocznica wybuchu rewolucji październikowej. Z tej okazji w całym kraju przygotowano szereg imprez propagandowych, kulturalnych, naukowych itp. Swoje miejsce w planowanych obchodach miał także Teatr Narodowy w Warszawie. Jego dyrektor, Kazimierz Dejmek, postanowił z tej okazji wystawić Dziady Adama Mickiewicza, w nowoczesnej inscenizacji, po kilku miesiącach mówił m.in.: Jako materialista przesunąłem chrystianizm i mistycyzm Autora ze sfery dewocyjnej na grunt ludowej obrzędowości, akcentując rewolucyjność i patriotyczność utworu. Mimo to opóźniona w stosunku do rocznicy wybuchu rewolucji premiera (25 XI 1967) nie zadowoliła Wydziału Kultury KC PZPR. W związku z tym nie dopuszczono do druku pozytywnych recenzji. Wokół sprawy szybko zaczęły krążyć pogłoski, które zwiększały zainteresowanie spektaklem. Mówiono np. o tym, iż zdjęcia spektaklu ze sceny żądał sowiecki ambasador Awierkij Aristow. Dziś wiemy, iż wprost przeciwnie rozważano nawet wystawienie sztuki w Moskwie, a na łamach Prawdy ukazała się pozytywna recenzja. W przypadku Dziadów mamy do czynienia z klasycznym sprzężeniem zwrotnym. Pojawiające się pogłoski o niechęci władz wobec przedstawienia (uwiarygodnione m.in. odwołaniem dwu spektakli ze względu na chorobę Gustawa Holoubka) spowodowały wzrost zainteresowania oraz pojawienie się żywej reakcji widzów na patriotyczne i antyrosyjskie fragmenty sztuki. Te reakcje (burzliwe oklaski) z kolei przyczyniły się do uznania spektaklu za antyradziecki i wpłynęły na podjętą w połowie stycznia decyzję o zawieszeniu jego wystawiania. Warto jednak zwrócić uwagę, iż dopuszczano wówczas jego wznowienie po przerwie i uspokojeniu sytuacji. Po ostatnim przedstawieniu 30 I 1968 r. doszło do manifestacji studentów, którzy wznosząc okrzyki (m.in. niepodległość bez cenzury ) przeszli pod pomnik Mickiewicza, gdzie złożono kwiaty. 35 osób zatrzymano, część została ukarana przez kolegia, które obłożyły je grzywnami. Protest przygotowali wspólnie komandosi oraz studenci Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. W kolejnych dniach w Warszawie i Wrocławiu studenci zebrali kilka tysięcy podpisów pod protestem w sprawie Dziadów. Oburzenie ludzi kultury wywołane decyzją partii znalazło swoją kulminację w burzliwym nadzwyczajnym posiedzeniu oddziału warszawskiego Związku Literatów Polskich. Doszło do niego 29 lutego, warto przypomnieć, iż oddział warszawski
3 skupiał większość liczących się wówczas pisarzy. Temperaturę dyskusji dobrze oddają słynne słowa Stefana Kisielewskiego, który pod adresem władz użył sformułowania dyktatura ciemniaków (w odwecie kilka dni później został brutalnie pobity). Ostatecznie przyjęto rezolucję protestująca przeciwko polityce kulturalnej partii. Zebranie literatów stało się pretekstem do rozpętania brutalnej antyinteligenckiej kampanii propagandowej, wiele osób objęto zakazem druku. Co ciekawe, w maju i czerwcu 1968 r. Dziady wystawiono jeszcze trzykrotnie. Tym razem widzowie byli specjalnie dobrani były to delegacje najważniejszych zakładów pracy oraz aktyw partyjny. Protesty studenckie Iskrą, która wznieciła pożar, stała się decyzja o usunięciu z UW Michnika i Szlajfera. Podjął ją 4 III minister oświaty i szkolnictwa wyższego, prof. Henryk Jabłoński, a formalnym pretekstem było przekazanie przez nich informacji o sprawie Dziadów zagranicznemu dziennikarzowi (w tej sprawie prowadzono przeciw nim śledztwo). W odpowiedzi komandosi zorganizowali 8 III wiec. W krótkim czasie rozpowszechniono sporą ilość ulotek wzywających do udziału w proteście. Mimo iż rankiem część z nich została zatrzymana, w południe na dziedzińcu UW zgromadziło się ok. tysiąca osób. Po przyjęciu stosownych rezolucji zgromadzeni zamierzali się rozejść, co uniemożliwiło nagłe pojawienie się aktywu robotniczego, który zajechał na teren uczelni w kilku autobusach. Po dłuższych przepychankach doszło do otwartej interwencji i bicia studentów, do czego przyłączyły się oddziały ORMO i ZOMO. Przeniosły się one także na okolice uniwersytetu. Do poważnych starć doszło w Warszawie także 9 III po wiecu na Politechnice oraz 11 III. Tego dnia protest zaczął rozszerzać się na cały kraj. W wiecach, strajkach i manifestacjach uczestniczyły dziesiątki tysięcy osób. Protesty objęły cały kraj, nie tylko ośrodki akademickie. Do starć z MO doszło np. w Bielsku-Białej, Legnicy, Radomiu i Tarnowie. Ruch marcowy załamał się równie gwałtownie, co nagle eksplodował. Kres przyniosło mu załamanie strajków 22 i 23 marca. Przez jakiś czas działały jeszcze konspiracyjne grupy na poszczególnych uczelniach. Ostatnim akordem Marca była pierwszomajowa manifestacja we Wrocławiu. (Szczegółowy opis wydarzeń zob. Kalendarium i Regiony) Marzec był przede wszystkim ruchem sprzeciwu moralnego, nie dziwi więc stosunkowe ubóstwo programu. Domagano się przede wszystkim zaniechania represji, przywrócenia Dziadów i sprostowania propagandowych kłamstw. Zaskakujące z dzisiejszej perspektywy może wydać się żądanie przestrzegania Konstytucji PRL oraz częste odwołania do socjalizmu. Z jednej strony był to zapewne element swoistej taktyki, z drugiej jednak odbicie realnego stanu świadomości ludzi urodzonych i wychowanych w Polsce Ludowej. Dojrzały program, zawierający postulaty szerokich reform, sformułowano dopiero po wygaśnięciu protestów, w postaci przyjętej 28 marca Deklaracji Ruchu Studenckiego. Historycy nie mają dziś wątpliwości, iż Marzec nie był jedynie buntem studentów, lecz protestem całego pokolenia. Wśród ponad 2700 osób zatrzymanych w związku z wydarzeniami studenci stanowili mniej niż jedną czwartą. W protestach ulicznych wiodącą rolę odgrywali młodzi robotnicy oraz uczniowie szkół średnich. W świetle najnowszych badań nieprawdziwy wydaje się również mit, utrwalony przez Andrzeja Wajdę w Człowieku z żelaza, iż w Marcu robotnicy nie poparli studentów, ci zaś zrewanżowali się pięknym za nadobne w Grudniu 70. W całym kraju odnotowano liczne przypadki zbiórek pieniędzy i żywności dla protestujących, próby otwartego sprzeciwu wobec antystudenckiej kampanii, aczkolwiek jej egalitarystyczne wątki z pewnością trafiały do wielu osób. Kampania antysemicka Kreowanie obrazu wroga, podsycanie poczucia zagrożenia i wzbudzanie nienawiści były stałymi elementami komunistycznej propagandy. W marcu 1968 r. aparat propagandowy dysponował już dwudziestopięcioletnim doświadczeniem od 1944 r. zwalczał dziesiątki kolejnych przeciwników od zbrojnego podziemia i działaczy wszelkiego rodzaju opozycji, poprzez Kościół, chłopów opierających się kolektywizacji, bikiniarzy po imperialistów amerykańskich i odwetowców z Bonn. Antysemicką kampanię propagandową (wówczas nazywano ją antysyjonistyczną ) zapoczątkowały antysemickie ulotki, które pojawiły się w Warszawie w lutym 1968 r. Były związane z protestami wokół zdjęcia Dziadów i wypominały niewłaściwe pochodzenie części komandosów. W prasie wątek ten pojawił się 11 marca w artykule zamieszczonym przez Słowo Powszechne, dziennik wydawany przez Stowarzyszenie PAX. W przeciągu kilku następnych tygodni stał się on jednym z wiodących elementów marcowej propagandy. Oskarżała ona syjonistów, a więc Żydów, o to, iż
4 za pośrednictwem komandosów rozpętali protesty nieświadomych studentów. Wypominano im także radość ze zwycięstwa Izraela w wojnie sześciodniowej, eksponowano cierpienia ludności arabskiej na terytoriach okupowanych. Z lubością eksponowano kilkanaście obco brzmiących nazwisk studenckich liderów. Podkreślano, iż rodzicami części z nich były osoby z partyjnego establishmentu. W myśl ówczesnej propagandy celem ekscesów miało być przywrócenie do władzy skompromitowanych bankrutów politycznych, czyli osób sprawujących eksponowane funkcje w okresie stalinowskim. Komunistów pochodzenia żydowskiego starano się obciążyć odpowiedzialnością za popełnione przed 1956 r. zbrodnie. Niekiedy wprost oskarżano syjonistów o zdradę interesów narodu polskiego. Pomniejsze wątki dotyczyły także odpowiedzialności osób pochodzenia żydowskiego za afery gospodarcze czy niekorzystne (z punktu widzenia PZPR) zjawiska w kulturze. Ważnym elementem propagandy było oskarżanie Izraela i międzynarodowego syjonizmu o zawarcie sojuszu z RFN. Z jednej strony miał on prowadzić do uznania Polaków winnymi zbrodni na Żydach w czasie II wojny światowej, a z drugiej do wzmocnienia potęgi wojskowej Izraela w walce z arabskimi sąsiadami. Antysyjonistyczne hasła pojawiały się także na licznie organizowanych masówkach w fabrykach, instytucjach czy wiecach w miastach wojewódzkich. Podczas całej kampanii usilnie zabiegano o to, aby nie używać słowa Żyd czy żydowski. Odcinano się od antysemityzmu, na przykład za pomocą haseł Antysemityzm nie! Antysyjonizm tak!. Zabiegi te puentował popularny wówczas dowcip, w którym syn pyta ojca: Tato, jak się pisze syjonizm?, po czym pada odpowiedź: Nie wiem, ale przed wojną pisało się przez»ż«. Efektem było zdecydowane nasilenie trwającej już od jakiegoś czasu czystki. Syjonistów usuwano z PZPR, a także ze stanowisk w administracji państwowej i gospodarczej. W wielu wypadkach usunięcie z szeregów partii lub ze sprawowanej funkcji odbywało się w atmosferze nagonki, w trakcie wielogodzinnych zebrań, podczas których padały prawdziwe i fałszywe zarzuty. W efekcie ponad 13 tysięcy osób zmuszono, bądź też same zdecydowały się na emigrację. Represje Według danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, w całym kraju do 25 III 1968 r. zatrzymano 2549 osób. Liczba ta obejmuje osoby zatrzymane w trakcie demonstracji ulicznych, produkcji i kolportażu ulotek, kurierów wysyłanych do innych ośrodków akademickich. Pamiętać jednak należy, iż również w późniejszym okresie w aresztach osadzano ustalonych działaczy marcowych, czy tez osoby, które próbowały kontynuować protesty. W październiku 1968 r. Prokuratura Generalna informowała o 2732 zatrzymanych w związku z Marcem. Spośród nich większość zwolniono, 60 stanęło przed sądami w trybie przyspieszonym, 697 ukarały kolegia karno-administracyjne, zaś 540 objęto śledztwami. Większości z nich postawiono zarzuty, niektóre sprawy umorzono. Generalnie wymierzano stosunkowo łagodne kary, sięgające od kilku miesięcy do roku więzienia, wykonanie części z nich zawieszono. Wyższe wyroki zapadały w procesach komandosów, jakie odbyły się w Warszawie na przełomie 1968 i 1969 r. od 1,5 do 3 lat więzienia. Uznani za inspiratorów wydarzeń Jacek Kuroń i Karol Modzelewski zostali skazani na 3,5 roku wiezienia. Ewenementem w skali kraju był proces gdańskiej grupy konspiracyjnej (Gdańska Młodzieżowa Grupa Wywiadowcza), rozbitej w początkach kwietnia 1968 r. Jej przywódca, Jakub Szadaj, otrzymał karę 10 lat więzienia. Specyficzną i szczególnie dotkliwą formą represji było powoływanie studentów do odbycia czynnej służby wojskowej. Niestety, skala zjawiska w wymiarze ogólnopolskim nie jest znana. Na skutek swojego zaangażowania wielu studentów utraciło możliwość kontynuowania nauki. Obok dziesiątków indywidualnych przypadków relegowania, dwukrotnie zastosowano je na masową skalę. Na Politechnice Wrocławskiej jednorazowo skreślono 1553 studentów, zaś na Uniwersytecie Warszawskim Na skutek odwołań część relegowanych przyjęto ponownie na studia. Represje spotykały także pracowników nauki, wspierających studentów. Dziesiątki z nich zostało usuniętych z uczelni, wielu zmuszono do emigracji. Na ich miejsce pojawili się tak zwani marcowi docenci osoby nie posiadające habilitacji, a obejmujące samodzielne stanowiska naukowe. Podstawowym kryterium w tym przyspieszonym awansie była, co oczywiste, lojalność wobec PZPR. Marzec przyniósł ogromne nasilenie pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w środowisku akademickim
5 oraz mniejszości żydowskiej. W rezultacie setki osób poddanych zostało inwigilacji, która niejednokrotnie trwała przez wiele lat. Praska wiosna Czechosłowacja była jednym z państw, które nie przeszły procesu destalinizacji w 1956 r. Zaczął się on ze znacznym opóźnieniem w pierwszej dekadzie lat 60. Zmiany przeprowadzone przez ekipę Antonína Novotnego okazały się jednak niewystarczające. Brutalne stłumienie protestu praskich studentów z 31 X 1967 r. otworzyło drogę do usunięcia coraz bardziej niepopularnego przywódcy Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Jego następcą w styczniu 1968 r. został Aleksander Dubczek, tym samym rozpoczął się proces reform, który do historii przeszedł pod nazwą praskiej wiosny. W ciągu kolejnych miesięcy m.in. zniesiono cenzurę, umożliwiono zakładanie niezależnych organizacji, zliberalizowano politykę wobec Kościołów, stopniowo zaprowadzano reguły demokratyczne wewnątrz partii, przygotowywano federalizację państwa, deklarując równouprawnienie Słowacji. Przemiany w Czechosłowacji w Marcu 68 budziły sympatię i nadzieję społeczeństwa polskiego. Liczono, iż podobne zmiany możliwe są także w PRL. Popularnym hasłem wiosną 1968 r. było cała Polska czeka na swego Dubczeka. Okrzyki na cześć Czechosłowacji pojawiły się m.in. w czasie manifestacji w Częstochowie, Krakowie, Poznaniu i Warszawie. Z drugiej strony protesty studenckie w PRL cieszyły się sympatią mieszkańców CSRS, na wielu uczelniach przyjęto rezolucje solidarnościowe, prasa potępiała kampanię antystudencką i antysemicką, po zwolnieniu grupy profesorów UW zaproponowano im podjęcie pracy na Uniwersytecie Karola w Pradze. Tymczasem postawa władz PRL była skrajnie odmienna od reakcji społecznych. Władysław Gomułka praktycznie od samego początku był przeciwny czechosłowackim reformom, czemu dał wyraz juz podczas spotkania z Dubczekiem w lutym 1968 roku. 23 III 1968 r. podczas narady przywódców państw komunistycznych w Dreźnie Gomułka w praktyce stał się ojcem słynnej doktryny Breżniewa o ograniczonej suwerenności państw bloku sowieckiego. Przywódca PZPR konsekwentnie promował ideę siłowego zdławienia praskiej wiosny. Wewnątrz kraju rozpoczęto antyczechosłowacką kampanię propagandową, wykorzystującą obawy przed rzekomym zagrożeniem niemieckim oraz istniejące w społeczeństwie polskim uprzedzenia pod adresem sąsiadów. Przynajmniej częściowo okazała się ona skuteczna. 21 VIII 1968 r. 250 tysięcy żołnierzy czterech państw Układu Warszawskiego (ZSRS, PRL, WRL, BRL, wsparcia logistycznego udzielała NRD) rozpoczęły interwencję, której celem było dokonanie zmiany władz CSRS i cofnięcie procesu reform. Inwazja spotkała się z masowym oporem Czechów i Słowaków. Również społeczeństwo polskie przyjęło ją z powszechnym oburzeniem, uznano, iż udział WP w interwencji oznacza zhańbienie munduru polskiego żołnierza. Wyrazem protestu stały się liczne akt sprzeciwu. Odnotowano 143 przypadki kolportażu ulotek na terenie 64 miejscowości oraz ponad dwieście napisów w 49 miejscowościach. Głosiły one m.in. Precz z agresją na Czechy, Gomułka precz ręce od Czechosłowacji, Za naszą i waszą wolność, Niech żyją nasi czescy bracia, precz z Gomułką, Precz z tyranią Rosji. Solidaryzujemy się z Czechosłowacją. Prasa kłamie, Precz ZSRR z CSRS, Rodacy brońcie wolności CSRS, Wycofać LWP z CSRS, Ręce precz od Czechów, Niech żyje Czechosłowacja, Niech żyje Dubczek, Chcemy polskiego Dubczeka, Bracia Polacy do broni, precz z reżymem komunistycznym, precz z kolonializmem. Nie będziemy jedną z republik rosyjskich, niech żyje wolna Czechosłowacja, Naród polski nie ma nic wspólnego z haniebną agresją ZSRR i jego pachołków na CSRS. Klika Gomułki jest władzą narzuconą, okupacyjną i nie reprezentuje woli narodu polskiego. Nie pozwolimy hańbić chlubnego hasła naszego narodu»za wolność Naszą i Waszą«, Hańba bolszewikom, bandytom i ich warszawskim lokajom za napaść na bohaterską Czechosłowację, Niech żyje Czechosłowacja, precz z czerwonymi sowieckimi esesmanami, Precz z ruskimi mordercami w Czechach, Gomułko nigdy ci tego nie przebaczymy. Około 130 osób zostało zatrzymanych w związku ze swoim sprzeciwem wobec interwencji. Znane są nawet pojedyncze przypadki przekroczenia granicy przez młodych Polaków w celu wzięcia udziału w spodziewanych walkach o wolność Czechosłowacji. Najtragiczniejszym przejawem protestu było samospalenie Ryszarda Siwca, dokonane 8 IX 1968 r. na Stadionie X-lecia w Warszawie, na którym w obecności ludzi i przy udziale najwyższych władz, na czele z Gomułka i Cyrankiewiczem, odbywały się dożynki. W trakcie występów zespołów ludowych Siwiec rozrzucił przygotowane wcześniej ulotki z protestem przeciwko interwencji, oblał się rozpuszczalnikiem i podpalił. Płonąc, nieustannie wznosił okrzyki Protestuję!. Zmarł po czterech dniach w szpitalu. Po 25 latach do jego żony dotarł przejęty przez SB list, w którym pisał: Po to, żeby nie zginęła prawda, człowieczeństwo, wolność ginę [...] czuję taki
6 spokój wewnętrzny jak nigdy w życiu. Interwencja zapoczątkowała proces tzw. normalizacji w Czechosłowacji, który oznaczał stopniowe odchodzenie od reform praskiej wiosny. Próba budowy socjalizmu z ludzką twarzą po raz kolejny ukazała prawdziwe oblicze systemu. Następstwa Marzec był przede wszystkim masowym i spontanicznym buntem młodych ludzi, pierwszego pokolenia, które dojrzewało w PRL. Często po raz pierwszy odkrywali oni wówczas, iż system komunistyczny opiera się na zorganizowanym kłamstwie. Ich sprzeciw splatał się jednak z innymi wątkami, często trudnymi wówczas do jasnego zinterpretowania. Zapewne owa niejednoznaczność (w porównaniu z innymi polskimi miesiącami ) stanowiła jedną z głównych przyczyn szybkiego załamania ruchu marcowego. Drugim istotnym elementem były represje. Setki osób znalazły się w więzieniach, sporą grupę studentów powołano do wojska, kilka tysięcy relegowano z uczelni. Czystka, jaka objęła środowiska intelektualne, przyczyniła się do osłabienia polskiej nauki, zwłaszcza humanistyki, choć nie tylko. Wielu czołowych twórców, poprzez zapisy cenzury, usiłowano skazać na niebyt i zapomnienie. Kampania antysemicka, a później także udział w interwencji w Czechosłowacji, przyniosły spore straty na arenie międzynarodowej. PRL, a dla większości postronnych obserwatorów po prostu Polska, skompromitowała się, zerwanych zostało wiele kontaktów kulturalnych, społecznych czy gospodarczych. W jakimś stopniu ukształtowany w 1968 r. negatywny wizerunek Polski, niezawiniony w większości przez jej obywateli, trwa do dziś. Z dzisiejszej perspektywy najważniejszą spuścizną Marca wydaje się być fakt pojawienia się na scenie nowego pokolenia. Pokolenia, które w przyspieszony sposób dojrzało i poznało na własnej skórze prawdziwą naturę systemu. Wychodząc z często bardzo różnych przesłanek ideowych, uczestnicy wydarzeń marcowych odegrają później istotną rolę we wszystkich kolejnych ruchach opozycyjnych wobec PRL. Zdroj:
marzec' , 23:09 Dziady
marzec'68 http://marzec1968.pl/m68/historia/6959,dziady.html 2019-03-17, 23:09 Dziady W listopadzie 1967 r. przypadała 50. rocznica wybuchu rewolucji październikowej. Z tej okazji w całym kraju przygotowano
Oblicza marca 1968 r.
Scenariusz lekcji dla szkół ponadgimnazjalnych Oblicza marca 1968 r. Czas trwania lekcji: 45 min Cele szczegółowe Nauczające: Uczeń potrafi wskazać różne przyczyny wydarzeń marcowych: łamanie wolności
Temat: PRL w okresie rządów Gomułki
Temat: PRL w okresie rządów Gomułki 1. Poznański czerwiec. 5 marca 1953 roku umiera Stalin Śmierć Stalina - Kronika Filmowa Stopniowe łagodzenie terroru; 1953 r., ucieczka na zachód Józefa Światły i jego
Wokół Praskiej Wiosny. Interwencja w Czechosłowacji w 1968 r.
marzec'68 https://marzec1968.pl/m68/edukacja/wystawy/18754,wokol-praskiej-wiosny-interwencja-w-czechoslowacji-w-1 968-r.html 2019-06-29, 18:11 Wokół Praskiej Wiosny. Interwencja w Czechosłowacji w 1968
Temat: Dominacja ZSRR w Europie Środkowej i Wschodniej.
Temat: Dominacja ZSRR w Europie Środkowej i Wschodniej. 1. Państwa Europy Środkowej i Wschodniej obóz państw socjalistycznych, kraje demokracji ludowej : Bułgaria, Czechosłowacja, Polska, NRD, Rumunia,
Jerzy Eisler, Marzec 68 z perspektywy półwiecza
marzec'68 Źródło: http://marzec1968.pl/m68/historia/18784,prof-j-eisler-marzec03968-z-perspektywy-polwiecza.html Wygenerowano: Niedziela, 1 kwietnia 2018, 15:11 Jerzy Eisler, Marzec 68 z perspektywy półwiecza
Olsztyn. marzec'68. Ulotka
marzec'68 http://marzec1968.pl/m68/mapa-1/6902,olsztyn.html 2019-01-17, 13:25 Olsztyn 7 lutego na terenie istniejącej wówczas Wyższej Szkoły Rolniczej i funkcjonującego do dziś Liceum Ogólnokształcącego
Marzec 68: karykatura antysemicka
Powojnie: historia społeczności żydowskiej w Polsce po 1945 roku materiały edukacyjne MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELKI/NAUCZYCIELA Marzec 68: karykatura antysemicka Autor: dr Mariusz Jastrząb Etap edukacyjny:
1989-2014 25 LAT WOLNOŚCI. Szkoła Podstawowa nr 14 w Przemyślu
1989-2014 25 LAT WOLNOŚCI Szkoła Podstawowa nr 14 w Przemyślu W 1945 roku skończyła się II wojna światowa. Był to największy, jak do tej pory, konflikt zbrojny na świecie. Po 6 latach ciężkich walk hitlerowskie
marzec' , 19:55 Bydgoszcz
marzec'68 http://marzec1968.pl/m68/mapa-1/6968,bydgoszcz.html 2019-04-16, 19:55 Bydgoszcz W okresie wydarzeń 1968 roku w Bydgoszczy nie odnotowano w mieście wypadków czynnego oporu wobec władz państwowych:
1. Polskie miesiące. Wystąpienia przeciw władzy w okresie PRL projekt edukacyjny
1. Polskie miesiące. Wystąpienia przeciw władzy w okresie PRL projekt edukacyjny a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości 1. Cele ogólne: a. Uczeń rozumie charakter wystąpień społecznych przeciw władzy w okresie
LO: to be able to describe the historical background of the film To define terms: propaganda, współzawodnictwo pracy
LO: to be able to describe the historical background of the film To define terms: propaganda, współzawodnictwo pracy Sytuacja polityczno-gospodarcza Polski w latach 50. Pierwsze wolne wybory w powojennej
OKRĄGŁY STÓŁ LUTY- KWIECIEŃ 1989R. 3 0 R O C Z N I C A
OKRĄGŁY STÓŁ LUTY- KWIECIEŃ 1989R. 3 0 R O C Z N I C A 2 0 1 9 PRZYCZYNY OKRĄGŁEGO STOŁU - po dojściu do władzy w 1985 r w ZSRS Michaiła Gorbaczowa rozpoczął się rozpad sowieckiego imperium - próby reform
STOSUNKI PAŃSTWO - KOŚCIÓŁ W POLSCE
Uniwersytet Wrocławski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Historii Państwa i Prawa Zakład Historii Administracji Studia Stacjonarne Administracji pierwszego stopnia Małgorzata Pasztetnik
DLA NIEPODLEGŁEJ
Przejdą dni ciężkie klęski i rozgromu i zapomnimy o ranach i szkodach, będziemy znowu mieszkać w swoim domu, będziemy stąpać po swych własnych schodach L. Staff ZESPÓŁ SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 4 IM.
Koło historyczne 1abc
Koło historyczne 1abc Autor: A.Snella 17.09.2015. Zmieniony 05.10.2016.,,Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.'' JÓZEF
Zestaw materiałów źródłowych dla grupy 5.
Zestaw materiałów źródłowych dla grupy 5. Łukasz Kamiński, Marzec 68 Historia. Kampania antysemicka, Portal edukacyjny IPN Marzec 1968, http://marzec1968.pl/m68/historia/6960,kampania-antysemicka.html
Czy było warto ogólna ocena przemian. Mirosława Grabowska
Czy było warto ogólna ocena przemian Mirosława Grabowska 1 To już powoli staje się historią Co się wydarzyło w życiu badanych: W 1989 roku mieli lat W roku 2004 przystąpienia do UE Obecnie mają lat Urodzili
Narodowe Czytanie Stefan Żeromski Przedwiośnie
Narodowe Czytanie 2018 Stefan Żeromski Przedwiośnie Stefan Żeromski Żeromski urodził się 14 X 1864 roku w Strawczynie pod Kielcami, w patriotycznej szlacheckiej rodzinie. Trudna sytuacja materialna, częste
Żołnierze Wyklęci Źródło: http://www.wykleci.ipn.gov.pl/zw/geneza-swieta/3819,wstep.html Wygenerowano: Piątek, 8 stycznia 2016, 02:46
Żołnierze Wyklęci Źródło: http://www.wykleci.ipn.gov.pl/zw/geneza-swieta/3819,wstep.html Wygenerowano: Piątek, 8 stycznia 2016, 02:46 Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma być wyrazem hołdu dla
Pamiętamy! 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych
Pamiętamy! 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej
SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
dr Teresa Maresz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH SZLAK: W latach stalinizmu ZAGADNIENIE NA PORTALU: Oddział zbrojny Leona Mellera
, , ROCZNICE I ŚWIĘTA WAŻNE DLA POLAKÓW WARSZAWA, KWIECIEŃ 96
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Działalność Oddziału w okresie wojny: Reaktywacja Oddziału
Działalność Oddziału w okresie wojny: Związek Księgowych w Polsce rozwijał się, miał już poważne osiągnięcia i dalsze plany, których realizację uniemożliwił wybuch II wojny światowej. Najeźdźca wprowadził
Dworek-Siedziba 11 Listopada 139, Sulejówek, Tel: , Konto: PKO SA I Odział w Sulejówku
Któryś autor powiedział, że każdy człowiek ma w głębinach swego JA takie sanktuarium, do którego nie wpuszcza nikogo, a sam wchodzi tylko w ciszy zupełnej i samotności w młodości wcale, w wieku dojrzałym,
Foto: Andrzej Piotrowski / A jak antysemityzm
Foto: Andrzej Piotrowski / A jak antysemityzm Nagonka antysemicka wzmogła się w Polsce jeszcze przed wydarzeniami marcowymi. 5 czerwca 1967 roku wybuchła wojna izraelsko-arabska. Związek Radziecki natychmiast
Obchody Święta Niepodległości w Kielcach w latach
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/publikacje/10108,obchody-swieta-niepodleglosci-w-kielcach-w-latach-19811989. html 2019-07-29, 20:36 Obchody Święta Niepodległości w Kielcach w latach 1981
Demografia społeczności żydowskiej w Polsce po Zagładzie
Powojnie: historia społeczności żydowskiej w Polsce po 1945 roku materiały edukacyjne MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELKI/NAUCZYCIELA Autor: Piotr Kowalik Etap edukacyjny: VIII klasa szkoły podstawowej Czas trwania:
, , STOSUNEK DO INTERWENCJI NATO W JUGOSŁAWII PO TRZECH TYGODNIACH OD JEJ ROZPOCZĘCIA
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ BS/14/11/95 GROŹNIE W GROZNYM KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 95
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert
IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany
Stalinizm. Historia Polski Klasa III LO. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Stalinizm Historia Polski Klasa III LO Stalinizacja 1947-1956 Zmiana systemowa państwa Nacjonalizacja przemysłu odrzucono pomoc - Plan Marshalla Bitwa o handel Plan trzyletni 1947-1949 odbudowa powojenna
1. Wybuch rewolucji w Rosji
Rewolucja 1905 roku 1. Wybuch rewolucji w Rosji Przyczyny 1. Przegrana wojna z Japonią 2. Przestarzały system ustrojowy 3. Zła sytuacja ekonomiczna Rosji 4. Bezpośrednia przyczyna krwawa niedziela Strajki
Rozkład materiału. kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/
Rozkład materiału kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/ Lp. Temat jednostki lekcyjnej Zagadnienia 1. I wojna światowa geneza, przebieg, skutki Proponowana Scenariusz lekcji liczba godzin str.
1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert
1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert Żołnierze Wyklęci żołnierze antykomunistycznego Podziemia stawiających opór
1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które?
Quiz 11 Listopada 1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które? a) Był prezydentem b) Był premierem c)był ministrem spraw zagranicznych
Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/aktualnosci/4234,wystawa-plenerowa-powstala-by-zyc-w-100-rocznice-odzyskania -niepodleglosci-warsz.html 2019-07-19, 23:16 żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości
USTAWA. z dnia 2009 r.
P r o j e k t USTAWA z dnia 2009 r. o świadczeniu substytucyjnym przysługującym osobom represjonowanym w latach 1939 1956 przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Art. 1. Świadczenie substytucyjne,
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE "PRZED 75 LATY, 27 WRZEŚNIA 1939 R., ROZPOCZĘTO TWORZENIE STRUKTUR POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO. BYŁO ONO FENOMENEM NA SKALĘ ŚWIATOWĄ. TAJNE STRUKTURY PAŃSTWA POLSKIEGO, PODLEGŁE
UCHWAŁA Nr 149/XXXIV/2014 RADY DZIELNICY URSUS M.ST. WARSZAWY z dnia 27 marca 2014 r.
UCHWAŁA Nr 149/XXXIV/2014 RADY DZIELNICY URSUS M.ST. WARSZAWY w sprawie wystąpienia do Rady m.st. Warszawy o nadanie nazwy ulicy w Dzielnicy Ursus m.st. Warszawa Na podstawie art. 13 ust. 2 Statutu Dzielnicy
Sprawdzian nr 3. Rozdział III. Ziemie polskie w drugiej połowie XIX wieku. 1. Wśród poniższych zdań zaznacz zdanie fałszywe.
Rozdział III. Ziemie polskie w drugiej połowie XIX wieku GRUPA A 1. Wśród poniższych zdań zaznacz zdanie fałszywe. Po upadku powstania styczniowego rząd rosyjski nadał Polakom autonomię. Celem działań
Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran. Wojna. po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach
Wojna po wojnie Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran Wojna po wojnie Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach 1944 1953 Gdaƒsk Warszawa 2012 Wydawnictwo Naukowe
SPIS TREŚCI Przedmowa Wprowadzenie: Próba konceptualizacji rosyjskiego procesu rewolucyjnego Rozdział 1. Rewolucje a rewolucja rosyjska
SPIS TREŚCI Przedmowa.................................. 11 Wprowadzenie: Próba konceptualizacji rosyjskiego procesu rewolucyjnego 1904 1934... 21 1. Różne interpretacje... 23 Debata wśród emigrantów...
, , PREFERENCJE WYBORCZE W PAŹDZIERNIKU 96 WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 96
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Uprawnienie do świadczenia substytucyjnego nie będzie przysługiwać osobom, które dopuściły się czynów godzących w niepodległość i suwerenność
UZASADNIENIE W 2009 roku przypada 70 rocznica wybuchu II wojny światowej. Ta najkrwawsza z wojen szczególnie dotknęła obywateli Rzeczypospolitej, którzy doznali wyjątkowych cierpień od obu totalitaryzmów
Konspekt lekcji języka polskiego opracowany na warsztatach metodycznych w Śmiełowie
Opracowały : Iwona Groblewska - Michalak Ewa Podsiadła - Adamczyk Iwona Sokolska ZSTiO Konspekt lekcji języka polskiego opracowany na warsztatach metodycznych w Śmiełowie Temat : Od plakatu do dramatu
Warszawa, maj 2009 BS/80/2009 WYBORY Z 4 CZERWCA 1989 Z PERSPEKTYWY DWUDZIESTU LAT
Warszawa, maj 2009 BS/80/2009 WYBORY Z 4 CZERWCA 1989 Z PERSPEKTYWY DWUDZIESTU LAT Dwie dekady po wyborach 4 czerwca 1989 roku coraz mniej osób co oczywiste jest w stanie przywołać atmosferę tamtych dni
Statut Stowarzyszenia Absolwentów ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE
Statut Stowarzyszenia Absolwentów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Stowarzyszenie nosi nazwę Stowarzyszenie Absolwentów Państwowej
150. rocznica wybuchu
150. rocznica wybuchu POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863-1864. mors sola victris, gloria victis Śmierć jedynym zwycięzcą, chwała zwyciężonym Artur Grottger, Bój, grafika z cyklu Lihtuania, 1864 1866. Nastroje
1. Publikacje książkowe. * Działalność Polskich Związków Zawodowych w ŚFZZ , Warszawa 1986; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s.
1. Publikacje książkowe * Działalność Polskich Związków Zawodowych w ŚFZZ 1945-1957, Warszawa 1986; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s. 142, * Światowa Federacja Związków Zawodowych 1945-1985,
Narodziny wolnej Polski
Narodziny wolnej Polski 1. Zniesienie stanu wojennego 22 lipca 1983 Zdelegalizowanie Solidarności ; w jej miejsce powołano Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ); na czele Alfred Miodowicz
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. Nie potrafi wymienić
SYLABUS. Nazwa przedmiotu Historia polityczna Polski XX i XXI w. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot
Rzeszów, 1 października 014 r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Historia polityczna Polski XX i XXI w. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii Kod przedmiotu
SOLIDARNOŚĆ Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"
SOLIDARNOŚĆ Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" ogólnopolski związek zawodowy powstały w 1980 dla obrony praw pracowniczych, do 1989 również jeden z głównych ośrodków masowego ruchu oporu
marzec' , 00:56 Katowice
marzec'68 https://marzec1968.pl/m68/mapa-1/6896,katowice.html 2019-04-27, 00:56 Katowice Katowice były w 1968 r. największym ośrodkiem akademickim w województwie katowickim, tutaj też w marcu akcje protestacyjne
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SPADEK POPARCIA DLA OBECNOŚCI POLSKICH ŻOŁNIERZY W IRAKU BS/86/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MAJ 2004
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ PREFERENCJE PARTYJNE W STYCZNIU BS/7/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 2004
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia
STUDENCI W HISTORII POZNANIA
STUDENCI W HISTORII POZNANIA 1 Demonstracje studenckie, które rozpoczęły się w Warszawie, a później przetoczyły przez największe miasta w Polsce powodowały, że marzec roku 1968 należał do wyjątkowo gorących.
Plan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 2016/2017 dla klasy I a
Plan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 206/207 dla klasy I a Nauczyciel prowadzący: Jacek Foszczyński Liczba tygodni nauki: 38 Liczba godzin w tygodniu: 2 Liczba godzin do wypracowania
jak mają opanować władzę w państwie polskim po II Wojnie Światowej. Piotr Moskwa
Wrogość władz polskich do Rosji wynika z tego iż Rosja ma cały czas wiedzę o wszystkich Żydach Komunistach z NKWD Ci przejęli władzę w Polsce po wojnie i mają immunitety! Lada moment przestaną działać
GRUPA A. a) zniesienie stanu wojennego w PRL-u b) obrady Okrągłego Stołu / 2
Rozdział VII. W powojennej Polsce GRUPA A 8 1. Podaj rok, w którym miały miejsce poniższe wydarzenia. a) zniesienie stanu wojennego w PRL-u b) obrady Okrągłego Stołu 2. Zdecyduj, czy poniższe zdania są
20) Szyfrogram nr 3441, 19 kwietnia, dyrektor DPI MSZ Stefan Staniszewski o Krajowej Konferencji Delegatów 21) Szyfrogram nr 3471, 20 kwietnia,
Lista dokumentów 1) Szyfrogram nr 397, 14 stycznia, minister spraw zagranicznych Tadeusz Olechowski o drugiej część X plenum KC PZPR i przyspieszeniu wyborów do Sejmu 2) Szyfrogram nr 882, 27 stycznia,
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Niedostateczny - Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. - Nie potrafi wymienić
ZADANIA DO SPRAWDZIANU
ZADANIA DO SPRAWDZIANU 1. Rozszyfruj skróty. a) PRL Polska Rzeczpospolita Ludowa b) NRD Niemiecka Republika Demokratyczna c) RFN Republika Federalna Niemiec d) ZSRR Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
Centrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel
Centrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel. 696 826 381 LUTY 2016 WYDARZENIA OTWARTE WYSTAWY Armia Krajowa 1939 1945 Wystawa w przestępny sposób ukazuje dzieje organizacji
Ile Rosji protestuje?
Natalia Kusa Ile Rosji protestuje? Esej o pracy magisterskiej pt. Biała rewolucja Opozycja w Federacji Rosyjskiej po wyborach do Dumy Państwowej w grudniu 2011 roku Pierwsza dekada XXI wieku w Rosji powszechnie
Gdynia uczciła pamięć ofiar zbrodni katyńskiej
Gdynia uczciła pamięć ofiar zbrodni katyńskiej Wiosną 1940 roku, decyzją władz ZSRR, rozstrzelano około 22 tysięcy polskich obywateli przetrzymywanych w obozach i więzieniach na terenie Związku Sowieckiego.
629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 WARSZAWA, MAJ 95
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Stenogram z wystąpienia. Jacka Jerza
Stenogram z wystąpienia Jacka Jerza wiceprzewodniczącego MKZ NSZZ "Solidarność" Ziemia Radomska, członka władz krajowych Konfederacji Polski Niepodległej i Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania podczas
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
KOMBATANCI ORAZ NIEKTÓRE OSOBY BĘDĄCE OFIARAMI REPRESJI WOJENNYCH I OKRESU POWOJENNEGO
Warszawa, dnia 9 stycznia 2013 r. KANCELARIA SENATU BIURO KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ DZIAŁ PETYCJI I KORESPONDENCJI BKS/DPK-134/27609/13 EK Nr: 27609 Data wpływu 12 listopada 2012 r. Data sporządzenia informacji
Materiał porównawczy. do ustawy z dnia 24 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach. (druk nr 909)
BIURO LEGISLACYJNE/ Materiał porównawczy Materiał porównawczy do ustawy z dnia 24 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach (druk nr 909) U S T A W A z dnia 16 października 1992 r. o
Sprawozdanie z wyjazdu Koła Naukowego Prawa Prywatnego w Collegium Polonicum w Słubicach
Sprawozdanie z wyjazdu Koła Naukowego Prawa Prywatnego w Collegium Polonicum w Słubicach Sprawozdanie przygotowane przez członków KNPP: Justyna Janik Katarzyna Kołodziejska Wyjazd do Warszawy 23-24.06.2012
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni REALIZM SOCJALISTYCZNY ZWIĄZEK RADZIECKI
REALIZM SOCJALISTYCZNY ZWIĄZEK RADZIECKI Socrealizm jest kierunkiem w sztuce, którego podstawy zostały sformułowane w wyrazistej opozycji wobec nurtów awangardowych i który został zainicjowany w Związku
Szkoły imienia Jacka Kuronia
Jacek Jan Kuroń (ur. 3 marca 1934 we Lwowie, zm. 17 czerwca 2004 w Warszawie) polski polityk, jeden z przywódców opozycji w okresie PRL, historyk, działacz tzw. Czerwonego Harcerstwa, współzałożyciel KOR,
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Uroczystości na cmentarzu zakończyły: apel poległych, salwa honorowa oraz złożenie wieńców przed pomnikiem ofiar II Wojny Światowej.
Dolnośląski Urząd Wojewódzki Źródło: http://www.duw.pl/pl/biuro-prasowe/aktualnosci/10805,70-rocznica-zakonczenia-ii-wojny-swiatowej.html Wygenerowano: Wtorek, 10 stycznia 2017, 14:56 08 maja 2015 70 rocznica
NOWE Muzeum Powstania Wielkopolskiego
NOWE Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Poznań, 12.06.2018 Mamy obecnie 340 m2 Obecne Muzeum, a inne Muzea Historyczne w Polsce Muzeum Polin 4000m2 Muzeum Śląskie 9264m2 Centrum Historii Zajezdnia
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O OBECNOŚCI POLSKICH ŻOŁNIERZY W IRAKU I ZAGROŻENIU TERRORYZMEM BS/126/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
12 maja 1981 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych Solidarność.
Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/kalendarium-1/12082,12-maja-1981-roku-sad-zarejestrowal-nszz-solidarnosc-rolnikow-indywidualnyc h.html Wygenerowano: Poniedziałek, 5 września
Warszawa, czerwiec 2011 BS/69/2011 PREFERENCJE PARTYJNE W CZERWCU
Warszawa, czerwiec 2011 BS/69/2011 PREFERENCJE PARTYJNE W CZERWCU Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Jan Nowak-Jeziorański. Kalendarium życia
Jan Nowak-Jeziorański Jan Nowak-Jeziorański. Kalendarium życia Opracowanie: Karol Mazur Zdjęcia archiwalne ze zbiorów Ossolineum Jan Nowak-Jeziorański Kalendarium życia 2 października 1914 roku Zdzisław
Czechosłowacja Czechosłowacka Republika Socjalistyczna
Rok 1989 http://rok1989.pl/r89/czechoslowacja/historia/8588,czechoslowacja-czechoslowacka-republika-socjalistyczna.h tml 2019-06-29, 03:31 Czechosłowacja Czechosłowacka Republika Socjalistyczna Czechosłowacja
Teodor Gąsiorowski, IPN Kraków
Teodor Gąsiorowski, IPN Kraków Odpluskwianie Jednym z podstawowych celów Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość było ukazywanie społeczeństwu istoty komunistycznej dyktatury. Elementem tych działań stała się
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O STRAJKACH I DEMONSTRACJACH W OBECNEJ SYTUACJI KRAJU BS/142/99 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, WRZESIEŃ 99
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU. Nr 1, 1969
SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU Nr 1, 1969 Rola i zadania wojskowej służby archiwalnej (Leszek Lewandowicz) Postępowanie z zespołami otwartymi w świetle wytycznych Naczelnej Dyrekcji
Regulamin. Samorządu Studenckiego Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu
Regulamin Samorządu Studenckiego Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu Przyjęty przez Senat Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w dniu 27.06.2012 Spis treści ROZDZIAŁ I Postanowienia
Antony Polonsky. Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje uczestnika
Antony Polonsky Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje uczestnika Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje uczestnika Antony Polonsky Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje
do Ligi Kobiet. Jako działaczka tej organizacji zaczęła zabiegać o prawa pracowników. Wtedy zaczęły się jej kłopoty z Urzędem Bezpieczeństwa
Anna Walentynowicz - ur. 15 sierpnia 1929 w Równem, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ Solidarność. Dama Orderu Orła Białego. W dzieciństwie
Temat: Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej
Temat: Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej 1. Wybory do sejmu ustawodawczego (1919r.) 26 stycznia 1919 r. przeprowadzono wybory w dawnym Królestwie i Galicji Zachodnie, w czerwcu 1919 dołączyli
UROCZYSTOŚĆ JUBILEUSZOWA 35-LECIA NIEZALEŻNEGO ZRZESZENIA STUDENTÓW UNIWERYSTETU MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIIU. Toruń, 14 maja 2016 r.
UROCZYSTOŚĆ JUBILEUSZOWA 35-LECIA NIEZALEŻNEGO ZRZESZENIA STUDENTÓW UNIWERYSTETU MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIIU Toruń, 14 maja 2016 r. Roman Bӓcker, ur. 13.12.1955 r. Pracownik naukowy UMK w Toruniu.
Kilka dni Mnóstwo możliwości Świętujmy razem przyłącz się!
Kilka dni Mnóstwo możliwości Świętujmy razem przyłącz się! Obchody Święta Odzyskania Niepodległości - analiza obecnej sytuacji - Święto odzyskania przez Polskę niepodległości jest ważnym elementem budowy
Warszawa, czerwiec 2015 ISSN 2353-5822 NR 84/2015 O KONFLIKCIE NA UKRAINIE I SANKCJACH GOSPODARCZYCH WOBEC ROSJI
Warszawa, czerwiec 2015 ISSN 2353-5822 NR 84/2015 O KONFLIKCIE NA UKRAINIE I SANKCJACH GOSPODARCZYCH WOBEC ROSJI Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 9 stycznia 2015 roku
Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.
Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej pierwszej kampanii
, , SPRAWY UPADKU STOCZNI GDAŃSKIEJ CIĄG DALSZY WARSZAWA, LIPIEC 96
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: