Pasze (non)gmo. Praktyczne aspekty urzędowej kontroli.

Transkrypt

1 Pasze (non)gmo. Praktyczne aspekty urzędowej kontroli. JAKUB DYBA BIURO PASZ, FARMACJI I UTYLIZACJI GŁÓWNY INSPEKTORAT WETERYNARII

2 GMO w paszach (regulacje prawne, pobieranie prób, interpretacja wyników badania) Pasze non-gmo w świetle obowiązujących przepisów

3 Co to jest GMO? Na czym polega modyfikacja? Gdzie znaleźć dopuszczone w UE modyfikacje? Pobieranie prób do badań Prezentacja wyniku i jego interpretacja Etykietowanie pasz GMO Co znaczy non GMO itp. i zasady etykietowania? Pasza non GMO a żywność Kary IW a IJHARS

4 Podstawy prawne ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1829/2003 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy Rozporządzenie (WE) NR 1830/2003 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 22 września 2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylające dyrektywę Rady 79/373/EWG, dyrektywę Komisji 80/511/EWG, dyrektywy Rady 82/471/EWG, 83/228/EWG, 93/74/EWG, 93/113/WE i 96/25/WE oraz decyzję Komisji 2004/217/WE

5 Definicje genetycznie zmodyfikowany organizm lub GMO oznacza genetycznie zmodyfikowany organizm określony w art. 2 ust. 2 dyrektywy 2001/18/WE, z wyłączeniem organizmów uzyskanych za pomocą technik modyfikacji genetycznej wymienionych w załączniku I B do dyrektywy 2001/18/WE (1829/2003) genetycznie zmodyfikowany organizm do użytku paszowego oznacza GMO, który może być użyty, jako pasza lub materiał źródłowy do produkcji paszy (1829/2003) genetycznie zmodyfikowana pasza oznacza paszę zawierającą, składającą się lub wyprodukowaną z GMO (1829/2003) wyprodukowane z GMO oznacza uzyskane w całości lub w części z GMO, ale niezawierające lub nieskładające się z GMO (1829/2003)

6 organizm zmodyfikowany genetycznie (GMO) oznacza organizm z wyjątkiem istoty ludzkiej, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób, nie zachodzący w warunkach naturalnych w skutek krzyżowania i/lub naturalnej rekombinacji. Modyfikacja genetyczna w myśl dyrektywy wymaga zastosowania co najmniej następujących technik: 1) techniki rekombinacji kwasów nukleinowych obejmujące tworzenie nowych kombinacji materiału genetycznego przez dodanie cząsteczek kwasu nukleinowego, zsyntetyzowanych w dowolny sposób poza organizmem, do wirusa, plazmidu bakteryjnego lub innego wektora, i włączenie ich do organizmu docelowego, w którym nie występują one w sposób naturalny, ale w którym są zdolne do ciągłego powielania 2) techniki obejmujące bezpośrednie wprowadzenie do organizmu materiału dzidzicznego przygotowanego poza organizmem, takie jak mikroiniekcja, makroiniekcja i mikroenkapsulacja; 3) fuzja komórek (w tym fuzja protoplastów) lub techniki hybrydyzacji, w których żywe komórki z nowymi kombinacjami materiału genetycznego powstają na skutek fuzji dwóch lub więcej komórek dokonanej w sposób, który nie występuje w warunkach naturalnych. (2001/18/WE)

7 Możliwe do zastosowania w żywieniu zwierząt są tylko i wyłącznie odmiany GMO objęte zezwoleniem zgodnie z rozp. 1829/2003. Komisja ustanawia i prowadzi wspólnotowy rejestr genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Rejestr udostępnia się publicznie (art. 28 rozp. 1829/2003)

8 Wspólnotowy rejestr GMO

9 Dopuszczone modyfikacje Gatunek Liczba modyfikacji Soja 19 Kukurydza 27 Rzepak 9 Bawełna 12 Burak cukrowy 1

10 Soja dopuszczone modyfikacje Właściciel Zdarzenie Niepowtarzalny identyfikator Wstawiony gen Działanie Bayer A ACS-GMØØ5-3 - pat tolerancja na glufosynat amonowy Monsanto MON89788 MON cp4 epsps tolerancja na glifosat Monsanto MON MON-Ø4Ø cp4 epsps tolerancja na glifosat Monsanto MON87701 MON-877Ø1-2 - cry1ac odporność na niektóre Lepidoptera Pioneer DP-356Ø gat - gm-hra tolerancja na glifosat i ALS Bayer A ACS-GMØØ6-4 - pat tolerancja na glufosynat amonowy Monsanto MON87701 x MON89788 MON-877Ø1-2 x MON cry1ac - cp4 epsps odporność na niektóre Lepidoptera odporność na glifosat Monsanto MON MON-877Ø5-6 - cp4 esps - FAD2-1A - FATB1-A tolerancja na glifosat kwas oleinowy kwas linolowy Monsanto Monsanto MON MON MON-877Ø8-9 - DMO tolerancja na dikamba MON Pj.D6D - Nc.Fad3 Kwas α-linolowy w α-linolenowy Kwas α-linolenowy w stearydynowy (SDAprodukt przejściowy kw. omega-3)

11 Soja dopuszczone modyfikacje Właściciel Zdarzenie Niepowtarzalny identyfikator Wstawiony gen Działanie Pioneer DP-3Ø fad2-1 - Glycine max-hra kwas oleinowy kwas linolowy tolerancja na ALS BASF BPS-CV127-9 BPS-CV AtAHAS tolerancja na herbicydy imidazolinowe Bayer FG 72 MST-FGØ hppdpf336-2mepsps tolerancja na glifosat tolerancja na izoksaflutol Monsanto MON MON MON-877Ø5-6 MON cp4 epsps - FAD2-1A - FATB1-A tolerancja na glifosat kwas oleinowy kwas linolowy Monsanto MON MON MON-877Ø8-9 MON dmo - cp4 epsps tolerancja na dikamba tolerancja na glifosat

12 Pobieranie próbek do urzędowej kontroli pasz 12 Metodologia: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 152/2009 z dnia 27 stycznia 2009 r. ustanawiające metody pobierania próbek i dokonywania analiz do celów urzędowej kontroli pasz

13 SPRZĘT : Sprzęt do pobierania próbek musi być wykonany z materiałów, które nie zanieczyszczą kontrolowanego produktu. Sprzęt przeznaczony do wielokrotnego użytku musi być łatwy do utrzymania w czystości w celu uniknięcia zanieczyszczenia krzyżowego.

14 SPRZĘT: Szufelka o płaskim dnie i prostopadłych ściankach bocznych; Ostrze probiercze z długą szczeliną lub z przegródkami; Stosowne urządzenie mechaniczne może być użyte do pobierania próbek paszy w ruchu. Stosowne oznacza, że próbki zostają pobrane co najmniej z całego odcinka przepływu; Rozdzielacz

15 Rozporządzenie Nr 152/2009 PERSONEL POBIERAJĄCY PRÓBKI: próbki pobierane są przez osoby upoważnione do tego celu przez właściwy organ. DEFINICJE Partia : określona ilość paszy mająca wspólne cechy, takie jak pochodzenie, odmiana, rodzaj opakowania, pakujący, wysyłający lub etykietowanie, a w przypadku procesu produkcyjnego jednostka produkcyjna wytworzona w jednym zakładzie z wykorzystaniem jednolitych parametrów produkcyjnych lub pewna ilość takich jednostek, w przypadku gdy są one produkowane w sposób ciągły i przechowywane razem Próbka pierwotna : ilość pobrana z jednego miejsca kontrolowanej części. Próbka zbiorcza : sumaryczna ilość pierwotnych próbek pobranych z tej samej kontrolowanej części. Próbka zredukowana : część próbki zbiorczej otrzymana z niej w procesie reprezentatywnej redukcji. Próbka końcowa: część zredukowanej próbki lub zhomogenizowanej próbki zbiorczej. Próbka laboratoryjna: próbka przeznaczona do celów laboratoryjnych (otrzymana przez laboratorium), która może być próbką końcową, zredukowaną lub zbiorczą

16 Wymogi ilościowe dotyczące próbek pierwotnych w odniesieniu do kontroli substancji lub produktów jednolicie rozmieszczonych w paszy

17 Próbki pierwotne Pasze stałe luzem: Rozmiar kontrolowanej części Minimalna liczba próbek pierwotnych: 2,5 tony 7 > 2,5 tony dwudziestokrotność liczby ton stanowiących wagę kontrolowanej części, do 40 próbek pierwotnych

18 Próbki pierwotne Pasze płynne luzem: Rozmiar kontrolowanej części Minimalna liczba próbek pierwotnych 2,5 tony lub litrów 4 (*) > 2,5 tony lub > litrów 7 (*) * Jeżeli nie jest możliwe uzyskanie homogenicznej cieczy, należy zwiększyć liczbę próbek pierwotnych.

19 Próbki pierwotne Pasze opakowane: Pasze (stałe i płynne) mogą być pakowane w torby, worki, puszki, beczki itd., określone w tabeli jako jednostki. Duże jednostki ( 500 kg lub litrów) muszą być kontrolowane zgodnie z przepisami dotyczącymi paszy luzem Rozmiar kontrolowanej części 1 20 jednostek 1 jednostka** jednostek 3 jednostki** jednostek 5 jednostek** Minimalna liczba jednostek, z których należy pobrać (co najmniej) jedną próbkę pierwotną (*) > 400 jednostek ¼ liczby jednostek stanowiących kontrolowaną część (***), do 40 jednostek ¼ liczby jednostek stanowiących kontrolowaną część (3), do 40 jednostek ¼ liczby jednostek stanowiących kontrolowaną część ***, do 40 jednostek *W przypadku gdy otwarcie jednostki może wpłynąć na analizę (np. łatwo psujące się mokre pasze), próbką pierwotną jest nieotwarta jednostka. **W przypadku jednostek, których zawartość nie przekracza 1 kg lub 1 litra, próbką pierwotną jest zawartość jednej oryginalnej jednostki. ***Jeżeli uzyskana liczba jest ułamkiem, należy ją zaokrąglić w górę do najbliższej liczby całkowitej.

20 Próbki pierwotne Bloki paszy i lizawki mineralne: Kontroli należy poddać co najmniej jeden blok lub jedną lizawkę na kontrolowaną część 25 jednostek, maksymalnie do czterech bloków lub lizawek. W przypadku bloków lub lizawek ważących maksymalnie 1 kg próbką pierwotną jest zawartość jednego bloku lub jednej lizawki.

21 Próbki pierwotne Pasze objętościowe i włókniste: Rozmiar kontrolowanej części 5 ton 5 Minimalna liczba próbek pierwotnych > 5 ton pięciokrotność liczby ton stanowiących wagę kontrolowanej części*, do 40 próbek pierwotnych * Jeżeli uzyskana liczba jest ułamkiem, należy ją zaokrąglić w górę do najbliższej liczby całkowitej.

22 Wymogi ilościowe dotyczące próbek pierwotnych w odniesieniu do kontroli składników lub substancji, które mogą nie być jednolicie rozmieszczone w paszy kontrola aflatoksyn, sporyszu żyta, pozostałych mikotoksyn i szkodliwych zanieczyszczeń botanicznych w materiałach paszowych, kontrola zanieczyszczenia krzyżowego przez składnik, w tym materiał modyfikowany genetycznie, lub substancję, które mogą nie być jednolicie rozmieszczone w paszy.

23 Próbki pierwotne Rozmiar kontrolowanej części Minimalna liczba próbek pierwotnych < 80 ton Wymogi ilościowe jak dla substancji jednolitych *2,5 80 ton 100

24 Wymogi ilościowe dotyczące próbek pierwotnych w przypadku bardzo dużych partii Rozmiar kontrolowanej części Minimalna liczba próbek pierwotnych > 500 ton Substancje jednolicie rozmieszczone 40 próbek pierwotnych + ton Substancje niejednolicie rozmieszczone 100 próbek pierwotnych + ton

25 Próbki zbiorcze Wymagana jest jedna próbka zbiorcza na kontrolowaną część. Pasze luzem Pasze pakowane 4 kg 4 kg Pasze płynne lub półpłynne Bloki paszy lub lizawki mineralne: Pasze objętościowe i włókniste o wadze większej niż 1 kg o wadze nie większej niż 1 kg 4 litry 4 kg waga czterech oryginalnych bloków lub lizawek 4 kg

26 Próbki zbiorcze (wyjątki) 26 GMO: rozporządzenia Komisji (UE) nr 619/2011 (GMO dla którego wygasła autoryzacja lub jest w trakcie oceny): próbka zbiorcza do kontroli występowania materiału genetycznie zmodyfikowanego musi zawierać co najmniej nasion/ziaren. W przypadku kukurydzy wielkość próbki zbiorczej musi wynosić co najmniej 10,5 kg, zaś soi 7 kg. Pasze objętościowe i włókniste o niskim ciężarze właściwym (np. siano, słoma): próbka zbiorcza powinna mieć wielkość co najmniej 1 kg. W przypadku innych nasion i ziaren, takich jak jęczmień, proso, owies, ryż, żyto, pszenica i rzepak, wielkość próbki zbiorczej wynosząca 4 kg odpowiada ponad nasion.

27 Próbki końcowe laboratorium 3 próbki końcowe podmiot próbobiorca Wymagana jest analiza co najmniej jednej próbki końcowej. Ilość próbki końcowej potrzebnej do analizy jest nie mniejsza niż: Pasze stałe 500 g Pasze płynne lub półpłynne 500 ml

28 Próbki końcowe GMO 28 rozporządzenie Komisji (UE) nr 619/2011: próbka końcowa do celów kontroli pod kątem występowania materiału genetycznie zmodyfikowanego musi zawierać co najmniej nasion/ziaren. Oznacza to, że w przypadku kukurydzy wielkość próbki końcowej musi wynosić co najmniej g, zaś soi g. W przypadku innych nasion i ziaren, takich jak jęczmień, proso, owies, ryż, żyto, pszenica i rzepak, wielkość próbki końcowej wynosząca 500 g odpowiada ponad nasion.

29 Badania GMO Wykrycie czy modyfikacje genetyczne są autoryzowane czy też nie Określenie ilościowe GMO odnosi się do tego składnika paszy a nie całości Aby prawidłowo zinterpretować wynik trzeba wiedzieć jaki jest skład ilościowy poszczególnych składników i ich ew. zanieczyszczenia

30 Badania laboratoryjne - interpretacja wyników 2-etapowe badania: Screening ZHW Gdańsk, ZHW Opole, ZHW Poznań, PIWet Puławy, KLP Pracownia w Szczecinie Post-screening Czy zawsze jest niezbędne lub konieczne? Przeprowadzenie badania post-screeningowego zależy od: Badanego materiału Zakresu metodyki laboratoryjnej Wyniku badania screeningowego!!! Decyduje o tym laboratorium wykonujące badania screeningowe

31 Badania Screeningowe ZHW Poznań ZHW Opole ZHW Gdańsk PIW-Puławy KLP Szczecin Soja RR Soja RR Soja RR Soja RR Rzepak T45 RT73 Ms8 Rf3 Ms8xRf3 Kukurydza Bt 176 Kukurydza Mon 8210 Mon 863 Bt 176 Kukurydza Mon 810 Bt 176 POST-SCREENING IZ-PIB KLP w Lublinie, pr. w Szczecinie Soja, kukurydza PIW-PIB Puławy Rzepak Pełniejszy obraz mieszanki paszowej po przebadaniu w dwóch laboratoriach ref.?

32 Badania laboratoryjne - interpretacja wyników Badania opierają się na wyszczególnieniu specyficznych sekwencji genów charakterystycznych dla roślin transgenicznych albo zdarzeń charakterystycznych dla działań bioinżynieryjnych (np. pat, bar, nptii, P35S, T-nos) z adnotacją: DODATNI lub UJEMNY. Na podstawie kombinacji konkretnych sekwencji albo stwierdzeniu promotorów wskazujących na użycie technik bioinżynieryjnych można wnioskować o obecności w próbce specyficznych linii GMO Dopiero na tym etapie zapada decyzja o ewentualnym przeprowadzeniu badania post-screeningowego.

33 Przypadek 1: Badania laboratoryjne - interpretacja wyników

34 Przypadek 2: Badania laboratoryjne - interpretacja wyników

35 Przypadek 3: Badania laboratoryjne - interpretacja wyników

36 Obecność GMO na poziomie < 0.9% Co robić w przypadku gdy wynik badania wskazuje na obecność linii GMO < 0.9% (brak informacji na etykiecie)??? Konieczność wdrożenia postępowania wyjaśniającego misja FVO styczeń 2013: Inspektorzy FVO wydali następujące rekomendacje odnoszące się do kwestii przeprowadzania urzędowych kontroli pasz GM oraz surowców GM przeznaczonych do użytku paszowego: 3.dopilnować, by weryfikowano czy obecność zatwierdzonego materiału zmodyfikowanego genetycznie poniżej poziomu 0,9 % jest przypadkowa lub nieunikniona technicznie zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 oraz art. 4 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 1830/2003, jeśli nie stosuje się wymogów dotyczących etykietowania;

37 Obecność GMO na poziomie < 0.9% Pismo GIWpuf /2013(1) z sierpnia 2013 r.: Należy zaznaczyć, że inspektorzy FVO negatywnie ocenili sposób przeprowadzania kontroli urzędowych w odniesieniu do pasz zawierających materiały zmodyfikowane genetycznie na poziomie niższym niż 0,9%. Zgodnie z art. 24 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 wobec paszy zawierającej, składającej się, lub wyprodukowanej z GMO w części nie większej niż 0,9 % nie stosuje się wymogów dotyczących etykietowania, z zastrzeżeniem, że występowanie tego GMO jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie. W związku z powyższym w przypadku stwierdzenia, na podstawie badań laboratoryjnych, obecności w paszy organizmów transgenicznych na poziomie < 0,9 %, należy każdorazowo wdrożyć stosowne postępowanie wyjaśniające obejmujące poniższe aspekty: zweryfikowanie procedur wewnętrznych zakładu, w szczególności mogących mieć wpływ na występowanie zanieczyszczeń krzyżowych na etapie produkcji, transportowania, magazynowania pasz; zweryfikowanie procedur kontroli wewnętrznej zakładu w stosunku do kontrahentów dostarczających materiały paszowe potencjalnie zawierające GMO; należy sprawdzić całość dokumentacji towarzyszącej przedmiotowym przesyłkom, w tym badań laboratoryjnych; zweryfikowanie zakładowego planu badania pasz w kierunku wykrywania i ilościowego oznaczania organizmów genetycznie zmodyfikowanych; określenie przyczyn zanieczyszczenia pasz materiałami GM; w oparciu o zebrane ustalenia oraz po dokonaniu szczegółowej analizy ryzyka zobowiązanie podmiotu do zmian procedur wewnętrznych mających na celu wyeliminowanie lub ograniczenie przypadków obecności autoryzowanych GMO w paszy na poziomie < 0,9 %;

38 1829/2003, art. 24 ETYKIETOWANIE nie ma zastosowania do paszy zawierającej materiał, który zawiera, składa się lub jest wyprodukowany z GMO w części nie większej niż 0,9 % paszy i każdej paszy, z której się składa z zastrzeżeniem, że jego występowanie jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie

39

40 Ustawa o paszach prz. karne

41 1829/2003, art. 25 ETYKIETOWANIE w przypadku GMO do użytku paszowego lub paszy zawierającej lub składającej się z GMO, określenie genetycznie zmodyfikowany (nazwa organizmu) umieszcza się w nawiasach tuż obok określonej nazwy paszy - określenie może się pojawić w przypisie do wykazu pasz, czcionką przynajmniej o tej samej wielkości, co wykaz pasz w przypadku paszy wyprodukowanej z GMO, określenie wyprodukowany z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu) powinno się pojawić w nawiasach tuż obok nazwy paszy określenie może się pojawić w przypisie do wykazu pasz, czcionką przynajmniej o tej samej wielkości, co wykaz pasz NIE WOLNO STOSOWAĆ MNIEJSZEJ CZCIONKI NIŻ WYKAZ PASZ!!! Skład: Soja, kukurydza, pszenica ( ) Zawiera genetycznie zmodyfikowaną soję

42 1829/2003, art. 24 ETYKIETOWANIE ustalenie, czy występowanie tego materiału jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie, podmioty gospodarcze muszą być w stanie przedstawić dowód przekonujący właściwe organy, że podjęto odpowiednie kroki mające na celu zapobieżenie występowaniu takiego materiału!!! KONIECZNE SPEŁNIENIE ŁĄCZNE 2 WARUNKÓW Zawartość materiału GMO <0,9% Obecność przypadkowa lub nieunikniona technicznie CIĘŻAR DOWODU SPOCZYWA NA PODMIOCIE!!! (art. 24 ust. 3 rozp. 1829/2003)

43 Przypadkowe lub nieuniknione technicznie oddzielenie linii produktowych przestrzennie lub poprzez zastosowanie sekwencji produkcji aby zapobiec mieszaniu surowców GMO i bez GMO w przypadku stosowania sekwencji czyszczenie urządzeń (dowody poświadczające że środki odpowiednie) ew. nie stosowanie materiałów GMO procedury przyjęcia surowca (pobieranie prób do badań) jeżeli kontrole wykazują obecność GMO poniżej 0,9 % nie upoważnia to producenta paszy do automatycznego stwierdzenia, że zanieczyszczenie przypadkowe i nieuniknione technicznie

44 Import dokumentacja zakupu badania laboratoryjne Transport wewnątrz UE następstwa transportowe czyszczenie Wytwórnia, dystrybucja używanie jedynie składników nongmo ew. procedury czyszczenia następstwa produkcyjne oddzielne linie dedykowane zbiorniki badania itp. Transport do odbiorcy Hodowca następstwa transportowe czyszczenie dokumentacja Używanie jedynie pasz nongmo w przypadku utrzymywania innych gatunków oddzielnie linie (jeżeli pasze z GMO) dokumentacja, etykiety itp.

45 Od każdego podmiotu gospodarczego wymagane jest dokumentowanie jedynie kroków bezpośrednio poprzedzających i następujących po jego własnych działaniach Działania podejmowane w celu monitorowania GMO powinny uwzględniać stosowne kategorie produktów skład mieszanek paszowych metody produkcji Najbardziej praktycznym rozwiązaniem jest prowadzenie kontroli przede wszystkim u importerów lub producentów pasz jednoskładnikowych i wytwórców mieszanek paszowych Sprzedaż detaliczna i transport również powinny podlegać monitorowaniu, jednak w mniejszym stopniu (np. kontrole w kierunku ewentualnych przeniesień).

46 Interpretacja wyników przykłady Przykład 1: stwierdzono obecność soi GMO w soi, na poziomie 0,9% ale zakład posiada wdrożone procedury i jest w stanie wykazać, że obecność ta jest przypadkowa lub niemożliwa do uniknięcia technicznie Nie ma konieczności etykietowania GMO

47 Interpretacja wyników przykłady Przykład 2: Genetycznie zmodyfikowana soja w kukurydzy występująca jako zanieczyszczenie botaniczne do 5% (zał. I, ust.2 rozp. 767/2009). Nie można deklarować soi jako składnik. Zawartość soi GMO określana w oparciu o całkowitą ilość kukurydzy. 2% soi w kukurydzy 25% soi genetycznie zmodyfikowanej w całkowitej ilości soi = 0,5% GMO w paszy jednoskładnikowej składającej się z kukurydzy Nie ma konieczności etykietowania GMO 5% soi w kukurydzy 25% soi genetycznie zmodyfikowanej w całkowitej ilości soi = 1,25% GMO w paszy jednoskładnikowej składającej się z kukurydzy Konieczności etykietowania GMO

48 Interpretacja wyników przykłady Przykład 2: Genetycznie zmodyfikowana soja w kukurydzy występująca jako zanieczyszczenie botaniczne do 5% (zał. I, ust.2 rozp. 767/2009). Nie można deklarować soi jako składnik. Zawartość soi GMO określana w oparciu o całkowitą ilość kukurydzy. 0,9 % soi w kukurydzy, obecność przypadkowa i nieunikniona technicznie 100% soi GMO w całkowitej ilości soi =0,9% GMO w paszy jednoskładnikowe Nie ma konieczności etykietowania GMO 1 % soi w kukurydzy 100% soi GMO w całkowitej ilości soi =1% GMO w paszy jednoskładnikowe Konieczność etykietowania GMO

49 Interpretacja wyników przykłady Przykład 3: Genetycznie zmodyfikowana soja w kukurydzy na poziomie pow. 5%. Konieczność deklarowania soi jako składnik. Zawartość soi GMO określana w oparciu o całkowitą ilość soi (raporty produkcyjne, etykieta). 0,9 % soi GMO, obecność przypadkowa i nieunikniona technicznie > 0,9 % soi GMO Nie ma konieczności etykietowania GMO Konieczność etykietowania GMO

50 Interpretacja wyników przykłady Przykład 4: Soja GMO występuje jako składnik mieszanki paszowej (np. w dokumentacji zakupu soi umieszczono deklarację, że zawiera GMO). Konieczność wykazania w składzie mieszanki. Bez względu na udział w całej paszy konieczność etykietowania GMO nawet jeżeli <0,9%

51 Interpretacja wyników przykłady Przykład 5: Soja GMO występuje jako składnik mieszanki paszowej Zawartość genetycznie zmodyfikowanej soi w soi wynosi 0,9%, obecność przypadkowa lub niemożliwa do uniknięcia ze względów technicznych Zawartość genetycznie zmodyfikowanej soi w soi > 0,9% Nie ma konieczności etykietowania GMO Konieczność etykietowania GMO

52 Interpretacja wyników przykłady Przykład 6: Soja GMO występuje jako składnik mieszanki paszowej ale inny materiał paszowy jest również zanieczyszczony soją GMO. 0,5% * 20 kg (soi) = 0,1 kg GMO 0,8% * 200 kg (kukurydzy) = 1,6 kg soi GMO Łącznie: 1,7 kg soi GMO 1,7 kg / 20 kg = 8,5% soi GMO W wyniku badania ilość 8,5% soi GMO ale nie ma konieczności etykietowani bo każdy ze składników spełnia warunek >0,9 % GMO Udowodnienie zanieczyszczenia kukurydzy po stronie podmiotu!!!

53 Interpretacja wyników przykłady Przykład 6: Soja GMO występuje w mieszance paszowej ale nie jest wymieniona jako składnik (zanieczyszczenie botaniczne) 2% soi (niezadeklarowanej) w mieszance 25% soi GMO w całkowitej ilości soi = 0,5% GMO w mieszance Nie ma konieczności etykietowania GMO 2% soi (niezadeklarowanej) w mieszance 80% soi GMO w całkowitej ilości soi = 1,6% GMO w mieszance Konieczność etykietowania GMO

54 Co w sytuacji gdy jest deklaracja GMO a w badaniu nie stwierdzono jego obecności? (poziom białka?, sprawdzenie deklaracji podmiotów na wcześniejszym etapie o obecności GMO?) Soja GMO 20% RR 10% do premiksu Premiks 2% soi RR 1% do MPP 0,02 % soi RR w MPP Konieczność deklarowania ale w wyniku badania może być brak obecności!!!

55 Należy sumować wskazane na wyniku różne linie tej samej rośliny (ale trzeba uważać czy dane linie nie występują jako krzyżówki) np. 0,8% (SOI A ) + 0,8% (SOI MON89788) = 1,6 % SOI GMO Jeśli występują w rejestrze jako krzyżówki i stwierdzona na wyniku taka sama ilość linii to duże prawdopodobieństwo, że to Krzyżówka Punktem odniesienia są wskazane na wyniku konkretne linie i ich ew. oznaczona ilość a nie sekwencje DNA Nie ma konieczności badania ilościowego jeśli w screeningu potwierdzono obecność dozwolonej modyfikacji i jest informacja na etykiecie o GMO. Nawet stwierdzenie modyfikacji zabronionej bez określenia jej ilości nie daje podstaw do wszczęcia postępowania bo czułość metody np. 0,06 %

56 Problem z ilościowym oznaczaniem tzw. krzyżówek GMO np. Soja (MON MON 89788) (aut.) W sprawozdaniu z badań określone będą procentowe udziały poszczególnych linii a nie krzyżówki jako całości kukurydza (Bt11 x MIR162 x MIR604 x 1507 x 5307 x GA21) (w Trakcie oceny efsa)

57 Nowość pasze wolne od GMO W ostatnich miesiącach nastąpiło ogromne zainteresowanie produkcją pasz (i nie tylko) wolnych od GMO. Jaka jest definicja paszy wolnej od GMO?? Jakie są wymogi przy jej produkcji?? Gdzie szukać podstaw prawnych??

58 Nowość pasze wolne od GMO Biorąc pod uwagę przepisy rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 i nr 1830/2003 należy uznać, że pasza wolna od GMO oznacza produkt, który nie zawiera, nie składa się lub nie został wyprodukowany z genetycznie zmodyfikowanych organizmów. Podmioty sektora paszowego chcące zamieszczać na etykietach w/w określenia, powinny powziąć wszelkie niezbędne środki w celu uniknięcia przypadkowego lub nieuniknionego technicznie występowania GMO w paszy. Podmiot gospodarczy musi być w stanie przedstawić dowód przekonujący właściwe organy, że podjęto odpowiednie kroki mające na celu zapobieżenie występowania takiego materiału. Aby zagwarantować, że pasza nie zawiera, nie składa się lub nie została wyprodukowana z GMO, należy opracować i wdrożyć skuteczne procedury kontroli wewnętrznej, obejmujące m.in. poniższe aspekty: ocena czynników mogących mieć wpływ na występowanie zanieczyszczeń krzyżowych na etapie produkcji, transportowania, magazynowania pasz; weryfikacja (certyfikacja) kontrahentów dostarczających komponenty do produkcji; regularna weryfikacja całości dokumentacji towarzyszącej przedmiotowym przesyłkom, w tym także badań laboratoryjnych; funkcjonowanie zakładowego planu badania pasz w kierunku wykrywania i ilościowego oznaczania organizmów genetycznie zmodyfikowanych; Wdrożone, na podstawie szczegółowej analizy ryzyka, procedury systemu kontroli wewnętrznej powinny zagwarantować całkowite wyeliminowanie lub ograniczenie do absolutnego minimum przypadków obecności autoryzowanych GMO w paszy na poziomie < 0,9 %, z zastrzeżeniem, że występowanie to jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie.

59 Brak odrębnych ujednoliconych na poziomie UE zasad etykietowania produktów jako wolnych od GMO, GMO free itp. Różne zasady w poszczególnych krajach UE

60 Min. Okres żywienia non-gmo Produkt Mleko Drób Jaja Świnie Małe przeżuwacze Punkt odniesienia Przed pozyskaniem mleka Przed ubojem Przed zniesieniem Przed ubojem Przed ubojem Austria Niemcy Francja Szwajcaria, Finlandia, Holandia 2 tygodnie 3 miesiące 6 miesięcy Od 3 dni po urodzeniu 10 tyg. Od 3 dni po urodzeniu 6 tyg. 6 tyg. 6 tyg. Cały okres tuczu 4 miesiące Ok. 4,5 mies. (¾ życia) Cały okres tuczu 6 miesięcy - Od urodzenia Od urodzenia Od urodzenia Od urodzenia Od urodzenia Bydło Przed ubojem 12 miesięcy (albo ¾ życia) 12 miesięcy (albo ¾ życia) 12 miesięcy Od urodzenia Inne Przed ubojem Od urodzenia (ryby) Od urodzenia 12 miesięcy (albo ¾ życia) Od urodzenia

61 Założenia przepisów krajowych Zakaz stosowania określenia bez GMO na produktach pochodzenia zwierzęcego, bo żadne badanie naukowe nie potwierdzają aby białka GMO z mat. roślinnych, którymi żywiono zwierzęta wbudowywały się w DNA zwierzęce. A więc wszystkie produkty poch. zw. są bez GMO. Dla produktów pochodzenia zwierzęcego określenie wskazujące na żywienie paszami nie zawierającymi GMO. bez GMO dla pr. poch. roślinnego przeznaczonych na pasze dla których, GMO<0,9% a obecność przypadkowa i nieunikniona technicznie. W odniesieniu do materiałów posiadających swe odpowiedniki w rejestrze paszy i żywności GMO Okres przechowywania dokumentacji w przypadku żywienia zwierząt i produkcji pasz 5 lat Okres przejściowy na etykietowanie według zapisów ustawy 1 rok Kary za niewłaściwe etykietowanie pasz ustawa o paszach (grzywna) Kary za niezgodne z prawem użycie określenia przepisy o IJHARS (kara pieniężna) Przepisy projektowanej ustawy a zakaz stosowania pasz GMO z ustawy o paszach

62 Projekt ustawy o oznakowaniu produktów wytworzonych bez wykorzystania GMO Zmiana ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej Inspekcja wykonuje swoje zadania w szczególności przez sprawowanie nadzoru nad wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem pasz, w tym pasz z oznakowaniem wolne od GMO, dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt [ ].

63 Artykuły rolno-spożywcze wolne od GMO stanowisko MRiRW Oznakowanie żywności poprzez terminy: żywione paszą wolną od GMO Zagadnienie nie zostało uregulowane w prawie wspólnotowym, jednak wybrane kraje uregulowały wewnętrznie tę kwestię. Jednak żaden kraj nie przyjął koncepcji tzw. zera bezwzględnego Pasza, która zawiera śladową domieszkę GMO, to produkt, który nie jest traktowany jako GMO (nie wymaga oznakowania jako GMO) i może być stosowany w produkcji wolnej od GMO. Przez paszę niezmodyfikowaną genetycznie należy uznać paszę, w której obecność GMO, na skutek zanieczyszczenia przypadkowego lub nieuniknionego technicznie, nie przekracza progu 0,9%.

64 Każdy podmiot chce mieć na rynku produkt wolny od GMO

65 Zadania dla PLW

66 Przykład postępowania IW Informacja GIJHARS o oznakowaniu produktów spożywczych z użyciem terminów: chów bez antybiotyków pasza bez GMO Postępowanie dla PLW: Przetwórca żywności Lista dostawców, świadectwa zdrowia, informacje dot. łańcucha żywieniowego, instrukcje/specyfikacje/procedury itd. Hodowcy zwierząt Dokumentacja lek-wet, dokumentacja zakupu pasz, badania właścicielskie i urzędowe pasz/wody, Wytwórnie pasz Procedury/instrukcje gwarantujące brak udziału GMO, badania właścicielskie i urzędowe pasz.

67 Przykład postępowania IW Czynności w podmiocie przetwórczym objęły m.in.: Ustalenie dla partii X miejsce pochodzenia zwierząt Zabezpieczenie dokumentów: Instrukcja dopuszczenia zwierząt do programu Specyfikacja produktu spożywczego Program odchowu zwierząt bez antybiotyków Postępowanie w przypadku zastosowania leczenia Czynności u hodowców objęły m.in.: Analizę dokumentacji lek-wet Dokumentacja zakupu/atesty jakościowe producenta pasz Pobranie próbek pasz na obecność GMO i wody w kierunku substancji przeciwbakteryjnych

68 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ