Sprawozdanie końcowe z realizacji Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata (MRPO)

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr 1/17 KM MRPO w latach z dnia 23 marca 2017 r. Sprawozdanie końcowe z realizacji Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata (MRPO) 1. Informacje wstępne PROGRAM OPERACYJNY SPRAWOZDANIE ROCZNE Z REALIZACJI PROGRAMU Cel KONWERGENCJA Kwalifikowany obszar POLSKA/ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE Okres programowania Numer programu (CCI) CCI 2007 PL 161PO010 Nazwa programu MAŁOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA (MRPO) Okres sprawozdawczy Sprawozdanie zatwierdzone przez Komitet Monitorujący Małopolski Regionalny Program Operacyjny w latach w dniu 23 marca 2017 r. Uchwałą Nr 1/17 * wartości w sprawozdaniu zostały przeliczone według kursu EBC 4,2038 euro; dane zamieszczone w sprawozdaniu wygenerowane zostały z systemu KSI oraz RSI według stanu na r.

2 2

3 Załączniki do sprawozdania: Załącznik I Tabela 1. Postęp fizyczny programu operacyjnego, Załącznik II Tabela 2. Osie priorytetowe w podziale na źródło finansowe (euro) w danym roku oraz narastająco, Załącznik III- Tabela 3. Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii, Załącznik IV Tab. 4 Postęp fizyczny wg. priorytetów, Załącznik V Tabela 5. Wskaźniki kontekstowe, Załącznik VI Tabela 6. Matryca priorytetów, obszarów, celów i inicjatyw flagowych Strategii Europa 2020 oraz kategorii interwencji realizowanych w okresie programowania , Załącznik VII - Tabela 7a. Wpływ projektów realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na Strategię Regionu Morza Bałtyckiego, Załącznik VIII - Tabela 8. Wskaźniki kluczowe (core indicators) , Załącznik IX Tabela 9. Matryca instrumentów finansowych , Załącznik X Formularz dotyczący promocji i informacji, Załącznik XI Tabela 11. Lista projektów indywidualnych planowanych dla realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , Załącznik XII Tabela 12. Przykłady projektów komplementarnych, Załącznik XIII Tabela 13. Przykłady projektów realizujących cele Strategii Europa 2020 w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, Załącznik XIV Przykłady projektów w ramach dobrych praktyk MRPO Załącznik XV Tabela 15. Tabela zbiorcza zakończonych dużych projektów Załącznik XVI Tabela 16. Tabela zbiorcza projektów niefunkcjonujących Załącznik XVII. Tabela 17. Tabela zbiorcza projektów zawieszonych Załącznik XVIII. Wyjaśnienia do wskaźników MRPO zgodnie z Wytycznymi do zamknięcia Spis Tabel Tabela 1. Zakontraktowanie środków z EFRR w podziale na obszary wsparcia od momentu uruchomienia MRPO, Tabela 2. Zakontraktowane środki z EFRR wg. kategorii interwencji z podziałem na osie priorytetowe od momentu uruchomienia MRPO, Tabela 3. Wartość środków odzyskanych, w podziale na osie priorytetowe, Tabela 4. Wartość środków wycofanych, w podziale na osie priorytetowe, Tabela 5. Wartość środków pozostałych do odzyskania w podziale na osie priorytetowe, Tabela 6. Zmiany Uszczegółowienia MRPO, Tabela 7. Zmiany Podręcznika Kwalifikowania Wydatków objętych dofinansowaniem ramach MRPO, Tabela 8. Zmiany wprowadzone w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych od uruchomienia MRPO, Tabela 9. Zmiany w Kontrakcie Wojewódzkim dla Województwa Małopolskiego, Tabela 10. Wykaz najważniejszych zmian w ramach Podręcznika IZ MRPO, Tabela 11. Zakontraktowane środki z UE w podziale na obszary wsparcia w ramach wybranych Programów Operacyjnych w województwie małopolskim, Tabela 12. Charakterystyka dokapitalizowanych funduszy, Tabela 13. Okres wdrażania IIF w ramach MRPO, Tabela 14. Stan wdrażania instrumentów inżynierii finansowej w ramach MRPO (stan na r.) Tabela 15. Stan kapitału poszczególnych funduszy, Tabela 16. Wielkość środków prywatnych przekazanych przez pośredników finansowych na kapitał funduszy Tabela 17. Główne problemy/trudności napotkane podczas wdrażaniem IIF w ramach MRPO na lata , Tabela 18. Realizacja celów Strategii Europa 2020 w ramach kategorii interwencji/obszarów tematycznych MRPO od momentu uruchomienia programu, Tabela 19. Spójność MRPO z priorytetami Krajowego Programu Reform na rzecz realizacji Strategii Europa 2020, Tabela 20. Realizacja SUE RMB według obszarów wsparcia w ramach MRPO od momentu uruchomienia programu (w EUR), 3

4 Tabela 21. Podział środków Krajowej Rezerwy Wykonania oraz dostosowania technicznego w ramach MRPO Tabela 22. Cross-financing w projektach zrealizowanych w ramach MRPO, Tabela 23. Harmonogram posiedzeń KM MRPO w latach , Tabela 24. Podjęte Uchwały KM MRPO, Tabela 25. Lista badań ewaluacyjnych przeprowadzonych od uruchomienia MRPO, Tabela 26. Konkursy w ramach 1. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 27. Realizacja Działań w ramach 1. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 28. Konkursy w ramach 2. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 29. Realizacja Działań w ramach 2. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 30. Konkursy w ramach 3. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 31. Realizacja Działań w ramach 3. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 32. Konkursy w ramach 4. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 33. Realizacja Działań w ramach 4. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 34. Konkursy w ramach 5. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 35. Realizacja Działań w ramach 5. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 36. Konkursy w ramach 6. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 37. Realizacja Działań w ramach 6. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 38. Konkursy w ramach 7. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 39. Realizacja Działań w ramach 7. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 40. Konkursy w ramach 8. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Tabela 41. Realizacja Działań w ramach 8. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 42. Realizacja Działań w ramach 9. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Tabela 43. Liczba i wartość wszystkich projektów/planów działań w ramach programu, dofinansowanych ze środków pomocy technicznej, według głównych typów wsparcia (projekty objęte decyzjami/ umowami o dofinansowanie) Spis wykresów Wykres 1. Alokacja środków wspólnotowych w ramach MRPO na lata w podziale na osie priorytetowe Wykres 2. Alokacja środków wspólnotowych w ramach MRPO na lata w podziale na osie priorytetowe Wykres 3. Udział zakontraktowanych środki z EFRR w podziale na obszary wsparcia od momentu uruchomienia MRPO, Wykres 4. Realizacja MRPO od momentu uruchomienia, Wykres 5. Realizacja MRPO od momentu uruchomienia postęp finansowy (środki UE)* Wykres 6. Poziom wykorzystania alokacji (EFRR) w podziale na osie priorytetowe MRPO od momentu uruchomienia programu (w ramach zakontraktowanych środków) Wykres 7. Poziom wykorzystania alokacji (EFRR) w podziale na osie priorytetowe MRPO od momentu uruchomienia programu (w ramach zakończonych projektów), Wykres 8. Postęp w realizacji MRPO w poszczególnych latach i od momentu uruchomienia, Wykres 9. Podział projektów według działów gospodarki od momentu uruchomienia programu, Wykres 10. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację MRPO od momentu uruchomienia programu, Wykres 11. Zainteresowanie przedsiębiorców zwrotnym wsparciem w podziale na subregiony (stan na r.) Wykres 12. Procentowe wykorzystanie wkładu do funduszu fundusze pożyczkowe (I konkurs stan na r.). Wykres 13. Procentowe wykorzystanie wkładu do funduszu fundusze pożyczkowe (II konkurs stan na r.), 4

5 Wykres 14. Procentowe wykorzystanie wkładu do funduszu fundusze poręczeniowe (stan na r.), Wykres 15. Liczba przedsiębiorstw wsparta przez fundusze pożyczkowe i poręczeniowe, Wykres 16. Wartość udzielonych pożyczek/poręczeń, Wykres 17. Wartości wygenerowanych odsetek od wkładu MRPO na zakończenie programu w funduszach pożyczkowych (I konkurs), Wykres 18. Wartości wygenerowanych odsetek od wkładu MRPO na zakończenie programu w funduszach pożyczkowych (II konkurs), Wykres 19. Wartości wygenerowanych odsetek od wkładu MRPO na zakończenie programu w funduszach poręczeniowych, Wykres 20. Inwestycje i dofinansowane z EFFR w ramach MRPO, wpisujące się w SUE RMB wg. obszarów wsparcia, Wykres 21. Członkowie Komitetu Monitorującego MRPO w latach , Wykres 22. Realizacja 1. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 23. Realizacja 1. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 24. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 1. Osi Wykres 25. Realizacja Działań w ramach 1. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 26. Realizacja Działań w ramach 1. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 27. Realizacja 2. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 28. Przyczyny rozwiązania umów o dofinansowanie przez IP2 Wykres 29. Realizacja 2. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 30. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 2. Osi Wykres 31. Realizacja Działań w ramach 2. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 32. Realizacja Działań w ramach 2. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 33. Realizacja 3. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 34. Realizacja 3. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 35. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 3. Osi Wykres 36. Realizacja Działań w ramach 3. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 37. Realizacja Działań w ramach 3. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 38. Realizacja 4. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 39. Realizacja 4. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 40. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 4. Osi Wykres 41. Realizacja Działań w ramach 4. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 42. Realizacja Działań w ramach 4. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 43. Realizacja 5. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 44. Realizacja 5. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 45. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 5. Osi Wykres 46. Realizacja Działań w ramach 5. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 47. Realizacja Działań w ramach 5. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 48. Realizacja 6. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 49. Realizacja 6. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 50. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 6. Osi Wykres 51. Realizacja Działań w ramach 6. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 52. Realizacja Działań w ramach 6. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 53. Realizacja 7 osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 54. Realizacja 7. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 55. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 7. Osi Wykres 56. Realizacja Działań w ramach 7. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 57. Realizacja Działań w ramach 7. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 58. Realizacja 8. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 59. Realizacja 8 osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 60. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 8. Osi Wykres 61. Realizacja Działań w ramach 8. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 62. Realizacja Działań w ramach 8. osi priorytetowej (zakończone projekty) Wykres 63. Realizacja 9. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Wykres 64. Realizacja 9. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* Wykres 65. Realizacja Działań w ramach 9. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Wykres 66. Realizacja Działań w ramach 9. osi priorytetowej (zakończone projekty) 5

6 Spis map Mapa 1 Stan realizacji MRPO wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektów, Mapa 2 Wartość na mieszkańca projektów zrealizowanych w ramach MRPO wg. gmin Mapa 3. Stan realizacji 1. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE)według miejsca realizacji projektów, Mapa 4. Stan realizacji 2. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektu, Mapa 5. Stan realizacji 3. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektu, Mapa 6. Stan realizacji 4. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektu, Mapa 7. Inwestycje kolejowe finansowane ze źródeł unijnych w województwie małopolskim Mapa 8. Lokalizacja stref inwestycyjnych w ramach MRPO, Mapa 9. Stan realizacji 6. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektu, Mapa 10. Stan realizacji 7. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektu, Wykaz użytych skrótów: B+R AGH BGK DT Dep. PR Dep. FE EFRR EFS EBC EWT GUS GDOŚ IWIPK IA IC IPOC IP 2 IOB IIF KSI (SIMIK 07-13) KRW KOM KM MRPO KPR KPO/RPO KK NSRO KE MARR MCP MSZ MF NSRO NIK NPK OSZik OOŚ PKD PKB Badania +Rozwój Akademia Górniczo-Hutnicza Bank Gospodarstwa Krajowego Dostosowanie Techniczne Departament Polityki Regionalnej Departament Funduszy Europejskich Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Europejski Fundusz Społeczny Europejski Bank Centralny Europejska Współpraca Terytorialna Główny Urząd Statystyczny Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych Instytucja Audytowa Instytucja Certyfikująca Instytucja Pośrednicząca w Certyfikacji Instytucja Pośrednicząca 2 stopnia Instytucje Otoczenia Biznesu Instrumenty Inżynierii Finansowej Krajowy System Informatyczny Krajowa Rezerwa Wykonania Krakowski Obszar Metropolitalny Komitet Monitorujący Małopolski Regionalny Program Operacyjny Krajowy Program Reform Krajowe Programu Operacyjne/Regionalne Programy Operacyjne Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Komisja Europejska Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ministerstwo Finansów Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Najwyższa Izba Kontroli Narodowy Punkt Kontaktowy Opis Systemu Zarządzania i Kontroli Ocena Oddziaływania na Środowisko Polska Klasyfikacja Działalności Produkt Krajowy Brutto 6

7 POiIŚ PO IG PO PT PO KL PROW PINB PZP RSI RDW SUE RMB SWM SAG TEN-T TARR UMRPO UJ UKS WUP ZPORR ZPK ZWM Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Pomoc Techniczna Program Operacyjny Kapitał Ludzki Program Operacyjny Obszarów Wiejskich Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego Prawo Zamówień Publicznych Regionalny System Informatyczny Ramowa Dyrektywa Wodna Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego Sejmik Województwa Małopolskiego Strefa Aktywności Gospodarczej Transeuropejskie Sieci Transportowe Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego Uszczegółowienie Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Uniwersytet Jagielloński Urząd Kontroli Skarbowej Wojewódzki Urząd Pracy Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Zintegrowany Plan Komunikacji Zarząd Województwa Małopolskiego 7

8 2. Przegląd realizacji programu operacyjnego Małopolski Regionalny Program Operacyjny (MRPO) to najważniejszy program finansowany ze środków europejskich w latach realizowany na terenie Województwa Małopolskiego. Był podstawowym narzędziem służącym prowadzeniu polityki rozwoju województwa, jak również jednym z instrumentów realizacji Narodowej Strategii Spójności na lata oraz Strategii Rozwoju Kraju. Małopolska była jednym z pięciu pierwszych województw, które zakończyły negocjacje z KE i których Regionalne Programy Operacyjne zostały podpisane przez komisarz Danutę Hubner na Forum Ekonomicznym w Krynicy w dniu 6 września 2007 roku. Do przeliczeń niezbędnych przy sporządzeniu informacji finansowej, w całym dokumencie wykorzystano średni kurs certyfikacji wydatków do KE w całym okresie realizacji programu 1 euro = 4,2038 PLN. W przypadku prezentowania danych dotyczących instrumentów finansowych dane z PLN na euro zostały przeliczone wg. kursu przekazania przez IC deklaracji do KE z wkładem na kapitał poszczególnych funduszy. Głównym celem MRPO było tworzenie warunków dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Cel ten był osiągany poprzez cele szczegółowe: podnoszenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Małopolski, poprawę spójności wewnętrznej regionu osiąganą w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju, rozwój potencjału instytucjonalnego podmiotów z terenu Małopolski. Cele te były zgodne z celem określonym dla regionów celu Konwergencja w Rozporządzeniu Rady Europy (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999. Pierwotnie na realizację MRPO przeznaczono alokację w wysokości EUR pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) podzieloną w ramach 9 priorytetów. Wykres 1. Alokacja środków wspólnotowych w ramach MRPO na lata w podziale na osie priorytetowe od 2007do 2012 roku (EUR) Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentów programowych 8

9 Najważniejsza zmiana miała miejsce w 2011 roku, dzięki otrzymaniu dodatkowych środków na realizację MRPO. Zmieniony program został przyjęty Uchwałą Nr 123/12 ZWM z dnia 9 lutego 2012 r. W wyniku rozdysponowaniu dodatkowych środków zwiększyła się alokacja MRPO i wyniosła EUR środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach 9 priorytetów. Wykres 2. Alokacja środków wspólnotowych w ramach MRPO na lata w podziale na osie priorytetowe od 2012 roku do zamknięcia MRPO (EUR) Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentów programowych W trakcie realizacji Program był zmieniany 3 razy. Wszystkie zmiany zostały opisane szczegółowo w Rozdziale 2.4 Zmiany w kontekście realizacji programu operacyjnego. 2.1 Realizacja i analiza postępów Informacje na temat postępów rzeczowych programu operacyjnego Informacja na temat postępów rzeczowych MRPO od uruchomienia programu zawiera Załącznik I - Tabela 1. Postęp fizyczny programu operacyjnego oraz Załącznik IV - Tabela 4. Postęp fizyczny wg. priorytetów oraz Załącznik 8 Tabela 8. Wskaźniki kluczowe (core indicators) Szczegółowy opis realizacji wskaźników programu w powiązaniu z analizą priorytetów zawiera rozdział 3. Realizacja w podziale na priorytety, postęp wdrażania, programu wg priorytetów/osi. W przypadku, gdy wskaźniki mają swoje odpowiedniki we wskaźnikach kluczowych dane pochodzą z KSI SIMIK 07-13, pozostałe osiągnięte wartości wskaźników podane są w oparciu o system lokalny RSI. Wskaźniki kontekstowe przedstawiono zostały w Załączniku V - Tabela 5, natomiast opis sytuacji społeczno gospodarczej w województwie małopolskim przedstawiono w pkt sprawozdania Informacje finansowe Informacje finansowe na temat MRPO od momentu uruchomienia programu przedstawia Załącznik II - Tabela 2. Osie priorytetowe w podziale na źródło finansowania (w euro) w danym roku oraz narastająco. Łączne płatności otrzymane od KE wyniosły ,72 EUR, co stanowiło 86,4% alokacji. Dodatkowo ,18 EUR stanowiły wypłacone zaliczki. Cała kwota płatności wraz z zaliczkami osiągnęły próg 95,0% alokacji Informacje nt. podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii interwencji od uruchomienia programu przedstawia Załącznik III - Tabela 3. Podział kumulatywny 9

10 przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii, w której została przedstawiona wartość przyznanego dofinansowania w części odpowiadającej wkładowi wspólnotowemu, w ramach zakontraktowanych umów i decyzji o dofinansowanie. W 2011 roku w związku ze zwiększeniem alokacji w ramach MRPO konieczne było przeprowadzenie zmian w ramach wkładu na poszczególne kategorie interwencji. Do najważniejszych zmian należało: dodanie nowej kategorii interwencji (7 - Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+R i przedsiębiorstwa), zwiększenie kwot środków dla kategorii 2, 8, 23, 40, 43, 43, 44, 46, 51, 52, 57, 61, 79 i 85, zmniejszenie kwot środków dla kategorii 53. W ramach MRPO zostało podpisanych umów o dofinansowanie (na podstawie konkursów, projektów pozakonkursowych oraz zadań z PT MRPO) na łączną kwotę odpowiadającą środkom z EFRR w wysokości ,58 EUR ( ,04 PLN), co stanowiło 102,4% wartości alokacji środków pochodzących z EFRR przeznaczonych na lata , realnie oznacza, to wykorzystanie całej alokacji przeznaczonej na MRPO (przekroczenie wartości wykorzystania w % jest wynikiem różnic kursowych). Największe środki od momentu uruchomienia programu przeznaczono na kategorie interwencji, w ramach których realizowane były projekty transportowe, badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość oraz inwestycje w infrastrukturę społeczną. Tabela 1. Zakontraktowane środki z EFRR w podziale na obszary wsparcia od momentu uruchomienia MRPO Obszary wsparcia 1 Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (kat ) Liczba umów Społeczeństwo informacyjne (kat ) 92 Transport (kat ) 120 Energia (kat ) 122 Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom (kat ) Turystyka (kat ) 53 Kultura (kat.58-60) 108 Rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich (kat. 61) 58 Inwestycje w infrastrukturę społeczną (kat.75-79) 339 Stymulowanie reform w zakresie zatrudnienia oraz integracji społecznej (kat.80) Wzmacnianie zdolności instytucjonalnych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym (kat.81) Pomoc Techniczna (kat ) SUMA Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR od uruchomienia MRPO (w EUR) ,81 ( ,06 PLN) ,74 ( ,38 PLN) ,66 ( ,66 PLN) ,91 ( ,11 PLN) ,98 ( ,49 PLN) ,16 ( ,69 PLN) ,80 ( ,51 PLN) ,76 ( ,74 PLN) ,16 ( ,81 PLN) ,34 ( ,66 PLN) ,67 ( ,95 PLN) ,58 ( ,98 PLN) ,58 ( ,04 PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 1 Podziału dokonano w oparciu o kody klasyfikacji wg kryteriów priorytetowych obszarów wsparcia, na podstawie Załącznika IV Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipiec 2006 r. 10

11 Wykres 3. Udział zakontraktowanych środków z EFRR w podziale na obszary wsparcia od momentu uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13), * w ramach pozostałych wliczono projekty z kategorii 80 i 81 Tabela 2. Zakontraktowane środki z EFRR wg kategorii interwencji z podziałem na osie priorytetowe od momentu uruchomienia MRPO Kategoria interwencji Obszary wsparcia 1. oś priorytetowa Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy Infrastruktura B+RT, (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe) Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja itp.) Liczba umów 75 Infrastruktura systemu oświaty oś priorytetowa Gospodarka regionalnej szansy Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP, między MŚP a innymi przedsiębiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na poziomie szkolnictwa pomaturalnego, władzami regionalnymi, ośrodkami badawczymi oraz biegunami naukowymi i technologicznymi (parkami naukowymi i technologicznymi, technopoliami itd.) Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP (w tym dostęp do usług związanych z B+RT w ośrodkach badawczych) Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) ,20 ( ,15 PLN) ,01 ( ,33 PLN) ,41 ( ,95 PLN) ,34 ( ,87 PLN) ,99 ( ,56 PLN) ,45 ( ,44 PLN) ,63 ( ,54 PLN) ,06 ( ,83 PLN) ,83 ( ,95 PLN) ,25 ( ,19 PLN) 7 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane ,64 11

12 z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+RT i przedsiębiorstwa itp.) 8 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP oś priorytetowa Turystyka i przemysł kulturowy Inne inwestycje w przedsiębiorstwa Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000) 55 Promowanie walorów przyrodniczych 3 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego Rozwój infrastruktury kulturalnej Inne wsparcie dla poprawy usług kulturalnych oś priorytetowa Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP 16 Kolej 3 18 Tabor kolejowy 1 23 Drogi regionalne/lokalne Promowanie czystego transportu miejskiego 6 5. oś priorytetowa Krakowski Obszar Metropolitalny ( ,72 PLN) ,20 ( ,07 PLN) ,65 ( ,78 PLN) ,76 ( , 40 PLN) ,99 ( ,36 PLN) ,72 ( ,28 PLN) ,69 ( ,83 PLN) ,88 ( ,98 PLN) ,29 ( ,19 PLN) ,84 ( ,35 PLN) ,35 ( ,41 PLN) ,27 ( ,93 PLN) ,71 ( ,88 PLN) ,20 ( ,85 PLN) ,42 ( ,65 PLN) ,69 ( ,76 PLN) ,25 ( ,79 PLN) ,67 ( ,57 PLN) 2 Infrastruktura B+RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych 25 Transport miejski 8 29 Porty lotnicze 1 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego 1 59 Rozwój infrastruktury kulturalnej 6 76 Infrastruktura ochrony zdrowia 5 6. oś priorytetowa Spójność wewnątrzregionalna ,56 ( ,68 PLN) ,82 ( ,89 PLN) ,53 ( ,51 PLN) ,59 ( ,88 PLN) ,70 ( ,95 PLN) ,62 ( ,61 PLN) ,85 ( ,05 PLN) ,54 ( ,33 PLN) ,92 8 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa 28 ( ,27 PLN) Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów , miejskich i wiejskich ( ,74 PLN) 75 Infrastruktura systemu oświaty ,80 12

13 76 Infrastruktura ochrony zdrowia Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza 7 78 Infrastruktura mieszkalnictwa 1 79 Pozostała infrastruktura społeczna oś priorytetowa Infrastruktura ochrony środowiska Energia odnawialna: słoneczna Energia odnawialna: biomasa Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna i pozostałe Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarządzanie energią 44 Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną 8 46 Oczyszczanie ścieków Zapobieganie zagrożeniom (w tym opracowanie i wdrażanie planów i instrumentów zapobiegania i zarządzania zagrożeniami naturalnym i technologicznym) 8. oś priorytetowa Współpraca międzyregionalna ( ,08 PLN) ,10 ( ,47 PLN) ,51 ( ,76 PLN) ,90 ( ,00 PLN) ,55 ( ,01 PLN) ,93 ( ,53 PLN) ,45 ( ,66 PLN) ,32 ( ,73 PLN) ,69 ( ,06 PLN) ,45 ( ,66 PLN) ,61 ( ,92 PLN) ,17 ( ,28 PLN) ,78 ( ,18 PLN) ,45 ( ,04 PLN) ,00 ( ,61 PLN) 80 Promowanie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci współpracy odnośnych podmiotów ,34 ( ,66 PLN) Rozwiązania na rzecz podniesienia jakości opracowania, monitorowania, ewaluacji polityk i programów na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, wzmocnienie zdolności w zakresie realizacji polityk i programów 9. oś priorytetowa Pomoc Techniczna 161 Przygotowanie, realizacja, monitorowanie i kontrola Ocena, badania/ekspertyzy, informacja 86 i komunikacja Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) ,67 ( ,95 PLN) ,58 ( ,98 PLN) ,73 ( ,98 PLN) ,86 ( ,00 PLN) Pomoc w podziale na grupy docelowe Informacja w podziale na grupy docelowe została zamieszczona w Rozdziale Analiza postępu finansowego i rzeczowego do sprawozdania oraz dla poszczególnych osi priorytetowych w Rozdziale 3. Realizacja w podziale na priorytety, postęp wdrażania programu wg priorytetów/osi Pomoc ponownie wypłacona lub wykorzystana W przypadku wystąpienia nieprawidłowości wydatki podlegają procedurze odzyskiwania zgodnie z art ww. Rozporządzenia, Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, tj. Beneficjent zobowiązany jest do zwrotu całości lub części wkładu publicznego w ramach programu operacyjnego wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych naliczonych odpowiednio od dnia przekazania transzy środków na 13

14 finansowanie projektu wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem lub od dnia nienależnego pobrania środków na finansowanie projektu. Kwoty odzyskane zostały ponownie zaangażowane w ramach MRPO. Komisja Europejska dokonała wpłat środków na rachunek programowy RPO Województwa Małopolskiego w ramach płatności zaliczkowej na rachunek Ministra Finansów, w następujących wysokościach: ,04 EUR, ,06 EUR, ,04 EUR, ,04 EUR. Odsetki z tytułu ww. płatności zaliczkowych wyniosły ,47 EUR. Tabela 3. Wartość środków odzyskanych, w podziale na osie priorytetowe* Oś priorytetowa Wydatki kwalifikowalne W EUR oś ,40 ( ,34 PLN) oś ,94 ( ,86 PLN) oś ,85 ( ,27 PLN) oś ,72 ( ,32 PLN) oś ,03 ( ,06 PLN) oś ,49 ( ,47 PLN) oś ,90 ( ,39 PLN) oś ,58 (19 230,07 PLN) Dofinansowanie ogółem W EUR ,67 ( ,46 PLN) ,37 ( ,07 PLN) ,24 ( ,93 PLN) ,57 ( ,34 PLN) ,15 ( ,21 PLN) ,27 ( ,99 PLN) ,27 ( ,04 PLN) 3 737,87 (15 170,86 PLN) Wkład UE W EUR ,10 ( ,16 PLN) ,62 ( ,75 PLN) ,23 ( ,87 PLN) ,49 ( ,15 PLN) ,85 ( ,71 PLN) ,08 ( ,96 PLN) ,93 ( ,66 PLN) 3 735,36 (15 160,70 PLN) oś 9 0,00 0,00 0,00 Suma ,91 ( ,78 PLN) ,41 ( ,90 PLN) *kwoty przeliczono, po kursie EUR, po którym dany wydatek został scertyfikowany do KE Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI ,66 ( ,96 PLN) Tabela 4. Wartość środków wycofanych, w podziale na osie priorytetowe* Oś priorytetowa Wydatki kwalifikowalne W EUR oś ,62 ( ,30 PLN) oś ,40 ( ,00 PLN) oś ,64 ( ,81 PLN) oś ,22 ( ,20 PLN) oś ,93 ( ,22 PLN) oś ,84 ( ,84 PLN) oś ,67 ( ,09PLN) Dofinansowanie ogółem W EUR ,49 ( ,41 PLN) ,04 (97 767,38 PLN) ,60 ( ,75 PLN) ,84 ( ,97 PLN ,72 ( ,83 PLN) ,54 ( ,05 PLN) ,38 ( ,38 PLN) Wkład UE W EUR ,50 ( ,87 PLN) ,20 (83 102,26 PLN) ,24 ( ,75 PLN) ,77 ( ,72 PLN) ,58 ( ,11 PLN) ,71 ( ,44 PLN) ,46 ( ,26 PLN) oś 8 0,00 0,00 0,00 oś , , ,98 (75 773,21 PLN) (70 516,83 PLN (70 516,83 PLN) Suma ,21 ( ,66 PLN) ,59 ( ,60 PLN) *kwoty przeliczono, po kursie EUR, po którym dany wydatek został scertyfikowany do KE Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI ,44 ( ,24 PLN) 14

15 Tabela 5. Wartość środków pozostałych do odzyskania, w podziale na osie priorytetowe* Oś priorytetowa Wydatki kwalifikowalne W EUR Dofinansowanie ogółem W EUR Wkład UE W EUR oś ,89 ( ,58 PLN) ,10 ( ,09 PLN) ,76 ( ,90 PLN) oś ,31 ( ,63 PLN) oś ,45 ( ,61 PLN) ,85 ( ,05 PLN) ,36 ( ,71 PLN) ,22 ( ,81 PLN) ,94 ( ,46 PLN) oś 4 84,04 67,27 67,27 (348,88 PLN) (279,10 PLN) (279,10 PLN) oś 5 0,00 0,00 0,00 oś ,95 ( ,55 PLN) ,89 ( ,17 PLN) ,88 ( ,17 PLN) oś ,32 ( ,84 PLN) ,86 ( ,56 PLN) ,85 ( ,56 PLN) oś 8 0,00 0,00 0,00 oś 9 0,00 0,00 0,00 Suma , ,30 ( ,95 PLN) ( ,21 PLN) *kwoty przeliczono, po kursie EUR, po którym dany wydatek został scertyfikowany do KE Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI Analiza jakościowa (poziom programu) ,89 ( ,19 PLN) Analiza dotycząca realizacji zasad równości szans oraz partnerstwa została opisana szczegółowo w pkt Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi System realizacji programu W celu ciągłego usprawnienia wdrażania, zapewnienia właściwego poziomu realizacji projektów oraz podnoszenia jakości zarządzania programem, IZ MRPO opracowywała różnego typu dokumenty, zarówno o charakterze wewnętrznym jak i zewnętrznym. W celu sprawnego przepływu informacji, podstawowe dokumenty zamieszczane były na stronie internetowej IZ MRPO oraz IP II stopnia (Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości) Zmiany w dokumentach programowych MRPO Uszczegółowienie Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego (UMRPO) Od uruchomienia MRPO wprowadzono 121 zmian zapisów polegających na ich doprecyzowaniu i dostosowywaniu do zmieniających się wytycznych oraz przyjęcia kryteriów wyboru projektów. Podstawą aktualizacji dokumentów były Uchwały ZWM. Pierwsze UMRPO zostało przyjęte przez ZWM Uchwałą nr 938/07 w dniu 27 listopada 2007 r. W toku wdrażania MRPO oraz prac nad niektórymi elementami Uszczegółowienia, w okresie realizacji programu dokument podlegał niezbędnym modyfikacjom. Wszystkie zmiany szczegółowo zostały opisane w Sprawozdaniach rocznych oraz były zamieszczane na stronie internetowej. Najczęściej wprowadzane zmiany dotyczyły: 15

16 Lp. Tabela 6. Zmiany Uszczegółowienie MRPO Wprowadzone zmiany ROK 2008 (7 zmian) przyjęcie przez KM MRPO pełnego zestawu kryteriów wyboru projektów opracowanych przez IZ MRPO, przyjęcie planowanych do osiągnięcia wskaźników produktu i rezultatu na poziomie Działania, doprecyzowanie zapisów związanych m.in. z komplementarnością z działaniami i priorytetami PROW na lata , listą wydatków kwalifikowanych w ramach działania, maksymalnym udziale środków UE w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu, minimalnym wkładzie własnym Beneficjenta, a także dniem rozpoczęcia kwalifikowalności wydatków oraz formy płatności zaliczki, poszerzenie rodzaju projektów ubiegających się o wsparcie, przeniesienie listy wydatków kwalifikowanych do dofinansowania w ramach MRPO do Podręcznika kwalifikowania wydatków objętych dofinansowaniem w ramach MRPO, usunięcie ryciny przedstawiającej wskaźnik przedsiębiorczości powiatów w Małopolsce, opisu działania 2.1, zastępując ją zapisami wskazującymi na bezpośrednie zamieszczenie w dokumentacji konkursowej - opracowanego w oparciu o najnowsze dane GUS wykazu powiatów spełniających warunek,,wskaźnik przedsiębiorczości dla powiatu jest niższy od 75% średniej dla województwa, 1 doprecyzowano zapisy dotyczące oceny strategicznej w odniesieniu do kryteriów oceny projektów, ujednolicono zapisy dotyczące kwestii osób odpowiedzialnych za weryfikację wniosków (z pracownika na KOP), wprowadzono poprawki porządkujące i systematyzujące zapisy Linii demarkacyjnej, doprecyzowano rodzaje projektów, wprowadzono zmiany dotyczące uzasadnienia, opisu, rodzajów projektów, typów beneficjentów, wprowadzono zmiany wynikające z nowelizacji wytycznych MRR (obecnie MR) w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa, zmieniono minimalną kwotę wsparcia dla MŚP w Działaniu 3.1D, w odniesieniu do procedury wyboru projektów z etapem wstępnej kwalifikacji projektów podniesiono do 200% alokacji przeznaczonej na konkurs puli projektów dopuszczalnych do przedłożenia pełnej dokumentacji aplikacyjnej, czego konsekwencją był wzrost szans na dokonanie pełnej kontraktacji środków w konkursach, uzupełniono Wykaz Projektów Kluczowych MRPO o wartość dofinansowania przedstawioną w PLN, co ułatwiło zarządzanie finansowe na etapie przygotowania projektów, ich oceny oraz zabezpieczenia wkładu własnego przez wnioskodawców, dokonano zmian o charakterze redakcyjnym, porządkujących treść MRPO. ROK 2009 (14 zmian) doprecyzowano treści zapisów w Działaniu 1.1 Schemat B w zakresie preferowania projektów polegających na tworzeniu sieci kształcenia ustawicznego, ograniczenia wydatków budowlanych do 33% całkowitej wartości kosztów kwalifikowanych projektu, a także określono maksymalną kwotę wsparcia dla projektów na poziomie PLN, doprecyzowano rodzaje Beneficjentów, wprowadzono nabór ciągły wniosków o dofinansowanie, ponadto podwyższono maksymalny udział środków z EFRR w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu z 65% do 85% w ramach Działania Schemat A, w związku z przyjęciem przez KK NSRO dnia 17 grudnia 2008 r., nowej wersji dokumentu Linia demarkacyjna pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, doprecyzowano wartości minimalnych i maksymalnych kwot wsparcia dla projektów realizowanych w ramach Działań: 7.1 i 7.2 oraz 7.4, uporządkowano treści załącznika 3 Tabela wskaźników produktu i rezultatu na poziomie działania, w załączniku 4 Kryteria wyboru projektów, uszczegółowiono kryteria wyboru projektów 16

17 składanych do dofinansowania w ramach MRPO, skorygowano również wagi oraz punktację poszczególnych kryteriów. Dodatkowo, w uzasadnionych przypadkach, zrezygnowano ze wstępnej oceny projektów, tzw. Preselekcji, w konsekwencji wejścia w życie Rozporządzenia Komisji (KE) Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych), przeformułowano definicję mikro, małego, średniego przedsiębiorcy (przedsiębiorstwa) przyjętą na potrzeby realizacji MRPO, wprowadzono możliwość uzyskania zaliczek przez Beneficjentów w 2 osi priorytetowej, doprecyzowano rozdział 1.6 Opis systemu wyboru projektów w ramach MRPO w treści dotyczącej oceny finansowej o ocenę techniczną dla 2. osi priorytetowej MRPO, doprecyzowano treść Działania 3.1 Schemat B wskazano, że maksymalny poziom dofinansowania projektów przedsiębiorstw uzdrowiskowych wynosi 50% wydatków kwalifikowanych projektu oraz, że minimalny poziom wkładu własnego przedsiębiorstwa uzdrowiskowego wynosi 50% kosztów kwalifikowanych projektu, zmianie uległ Załącznik 5. Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO w związku z przeliczeniem kwoty dofinansowania dla projektów w/w Wykazu wg kursu z 30 grudnia 2008 r. tj. 1 EUR = 4,1465 PLN przy założeniu, iż dofinansowanie projektu nie może przekroczyć 85% kosztów kwalifikowanych, z zastrzeżeniem zasad dotyczących obliczania luki finansowej i pomocy publicznej. wprowadzony został dodatkowy załącznik do Uszczegółowienia MRPO nr 5a Zasady przeliczania wartości dofinansowania projektów ujętych w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO, dostosowano zapisy 2 osi priorytetowej do uwag MCP w zakresie zmiany sposobu naboru wniosków, ponadto przesunięto alokację pomiędzy Schematami Działania 2.1 B, C i D, zaktualizowano komplementarność między danym Działaniem MRPO z innymi działaniami i priorytetami, w ramach Działania 4.2 Schemat A obniżono minimalną kwotę wsparcia dla projektów realizowanych do 4 mln PLN, Schemat C podniesiono do 85% maksymalny poziom dofinansowania projektów, przeniesiono możliwość realizowania projektów przez hospicja w ramach Działania 6.3 ze Schematu A do Schematu B, przeformułowano treść Działania 8.2, gdzie zniesiono wymóg partnera posiadającego status władzy regionalnej lub lokalnej oraz podwyższono maksymalną kwotę wsparcia, zaktualizowano wskaźniki w ramach 9 osi priorytetowej Pomoc Techniczna. Zmiana związana była z przeglądem wskaźników w ramach PT pod kątem wartości wskaźników jak również ich jakości. Zostały zmienione niektóre wartości dla 2013 roku (przy czym nie zostały zmienione wartości docelowe dla wskaźników znajdujących się w programie. Dodatkowo ujednolicono wskaźniki i ich wartości zgodnie z Zintegrowanym Planem Komunikacji, uszczegółowiono, a także skorygowano wagi oraz punktację kryteriów wyboru projektów składanych do dofinansowania w ramach MRPO. Ponadto, w uzasadnionych przypadkach, zrezygnowano ze wstępnej oceny projektów, tzw. preselekcji. W związku ze zmianami treści kryteriów, niezbędnym stało się przeformułowanie rozdziału 1.6 UMRPO opisującego system wyboru projektów w ramach Programu, w ramach wybranych Działań wprowadzono możliwość aplikowania o dotację w formie naboru ciągłego, dokonano ograniczenia oceny na etapie wstępnej kwalifikacji projektów (w przypadku działań/schematów objętych preselekcją) do oceny w oparciu o kryteria obligatoryjne tj. warunki wstępne, ocenę kwalifikowalności projektu i kwalifikowalności Beneficjenta, w przypadku kiedy łączna kwota wnioskowanego dofinansowania złożonych projektów nie przekracza 200% kwoty przeznaczonej na dany konkurs; przy zachowaniu zasady, iż w przypadku przekroczenia w/w poziomu, odbywać się będzie pełna ocena preselekcyjna, w ramach Działania 1.2 wprowadzono możliwość realizacji projektów typu 5 bez konieczności ich powiązania z projektami typu 4 (w przypadku projektów realizowanych Beneficjentów innych niż jednostki administracji publicznej), rozszerzono katalog Beneficjentów w zakresie dotyczącym typu projektów 5, a także 17

18 wprowadzono minimalną wartość projektu w kwocie PLN, wprowadzono nabór ciągły dla Działania 2.1 Schemat C; podwyższono maksymalną kwotę wsparcia dla Schematu D do 20 mln PLN; wprowadzono dotację i refundację do form płatności w ramach Schematu D, dostosowano zapisy dotyczące 2. osi priorytetowej do stosownych wymogów Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie udzielania pomocy na wzmacnianie potencjału instytucji otoczenia biznesu w ramach regionalnych programów operacyjnych, zaktualizowano Załącznika 6. Słowniczek pojęć, w zakresie związanym m.in. z koniecznością uwzględnienia stosownych wymogów Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie udzielania pomocy na wzmacnianie potencjału instytucji otoczenia biznesu w ramach regionalnych programów operacyjnych, zaktualizowano Załącznik 5 Lista kluczowych projektów w ramach Programu Operacyjnego, uwzględniając zmiany wprowadzone do treści Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO, ROK 2010 (12 zmian) wydłużono okres wyboru projektów w szczególnie uzasadnionych przypadkach z 299 do 314 dni, wprowadzono zmiany zasad przeliczania dofinansowania projektów Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych w ramach Załącznika 5a) pn. Zasady przeliczania wartości dofinansowania projektów ujętych w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO, w rozdziale 1.6 Opis systemu wyboru projektów w ramach MRPO, a także w szczegółowym opisie działania w pkt. 30 Forma płatności (gdy występuje) dostosowano treści dotyczące zaliczki do Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 18 grudnia 2009 r. w sprawie warunków i trybu udzielania i rozliczania zaliczek oraz zakresu i terminów składania wniosków o płatność w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich, w odniesieniu do projektów znajdujących się w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO, których Beneficjenci są jednostkami sektora finansów publicznych, wprowadzono zmianę dotyczącą zasad udzielania zaliczek, zgodnie z którą dopuszcza się możliwość wyrażenia zgody przez IZ na wypłacenie beneficjentowi pierwszej transzy zaliczki w wysokości do 90% wartości dofinansowania projektu, podwyższono maksymalny udział środków UE w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu w zakresie dotyczącym Działania 2.1 Schemat (dla projektów mikro, małych i średnich przedsiębiorstw), doprecyzowano zapis dotyczący wsparcia dla przedsięwzięć termomodernizacyjnych 3 w ramach Działania 7.2, w ramach 6. osi priorytetowej podwyższono dostępną alokację ze środków EFRR dla projektów ubiegających się o wsparcie w ramach Działania 6.2 Schemat B przy jednoczesnym zmniejszeniu o tę samą kwotę alokacji ze środków EFRR w ramach Działania 6.1 Schemat A, w ramach Działania 7.2 zmieniono tryb naboru projektów na indywidualny, wartość alokacji przeznaczoną na realizację projektów, a także dodano zapis umożliwiający podjęcie przez Beneficjentów projektów ujętych w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO, I transzy zaliczki w jej maksymalnej wysokości, zweryfikowano wartości dofinansowania (PLN, EUR) w przypadku kilku projektów, dla których IZ wprowadziła zmiany w dofinansowaniu powstałe po ocenie projektów oraz w przypadku niezgodności pomiędzy przyjętą alokacją dla danego Schematu, a wysokością dofinansowania dla projektu, który powinien w całości wykorzystać tą alokację, wprowadzono zmiany w zakresie nazw beneficjentów projektów indywidualnych, w Załączniku 3. Tabela wskaźników produktu i rezultatu na poziomie działania dla Działania 9.1 Wsparcie zarządzania MRPO, zmieniono nazwę wskaźnika Liczba posiedzeń Komitetu Monitorującego MRPO na Liczba posiedzeń Komitetu Monitorującego MRPO oraz liczba zorganizowanych spotkań w zakresie zarządzania MRPO, a także zakładaną wartość w roku docelowym 2013, z 17 na 48, w Załączniku 4. Kryteria wyboru projektów, Działania 2.2 Schematu A i B wprowadzono 18

19 zapis wyłączający projekty z możliwości dofinansowania w przypadku stwierdzenia ich negatywnego wpływu (Realizacja polityk horyzontalnych UE), w Działaniu 3.1Schemat B przeniesiono kryteria (Ocena planu rozwoju uzdrowiska oraz Wpływ projektu na realizację celów planu rozwoju uzdrowiska) z etapu oceny projektów w ramach rewitalizacji na etap oceny projektów w ramach właściwej oceny merytorycznej, uporządkowano zapisy zastępując słowa: w wierszu poprzedzającym wykaz kryteriów oceny formalnej pełnej dokumentacji, w nagłówku kolumny 4 - Sprawdza: Pracownik/ Ekspert słowami: Sprawdza: Pracownik/ osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz dla kryteriów oceny merytorycznej właściwej oceny merytorycznej pn. Komplementarność projektu, Kompleksowość projektu, Występująca forma ochrony zabytku oraz Wpływ projektu na zmianę kondycji obiektu w kolumnie 4 - Pracownik/ osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej słowem: KOP, wprowadzono rozszerzone brzmienie zapisów dla kryteriów wyboru projektów w ramach Działania konsekwencja kompleksowego przeglądu systemu kryteriów wyboru projektów, będącego wynikiem przeprowadzonego badania ewaluacyjnego pn. Ocena kryteriów wyboru projektów oraz mechanizmu wstępnej kwalifikacji projektów w ramach MRPO na lata , usunięto kryterium pn. Spójność projektu z celami utworzenia małopolskiego ośrodka innowacyjnego, dodano kryteria pn. Wpływ projektu na rozwój innowacji w regionie oraz Ocena stanu przygotowania projektu do realizacji, przesunięcia alokacji pomiędzy Schematami w ramach poszczególnych Działań, wprowadzono nowy rodzaj Beneficjenta w ramach Działania 1.2, tj. Administracja rządowa, poszerzono katalog potencjalnych Beneficjentów Działania 3.2 o: Przedsiębiorcy wyłącznie, gdy projekt dotyczy obiektów umieszczonych na liście światowego dziedzictwa UNESCO, wprowadzono nowe projekty kluczowe do Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO, wprowadzono dodatkową kolumnę z danymi za rok 2010 Załącznika 3. Tabela wskaźników produktu i rezultatu na poziomie działania, zlikwidowano maksymalną kwotę wsparcia dla Beneficjentów w ramach Działania 2.2 dostosowując jego treść do rozporządzenia Ministerstwa Rozwoju Regionalnego z dnia 17 czerwca 2010 r. ws. udzielania pomocy na projekty w zakresie badań i rozwoju w ramach regionalnych programach operacyjnych. Odwołuje się ono wyłącznie do definicji organizacji badawczej, w związku z tym pojawiła się konieczność doprecyzowania wykorzystywanej w ramach Działania 2.2A terminologii. Zgodnie z w/w rozporządzeniem pomoc może być udzielana jedynie przedsiębiorcom. Dodatkowo rozporządzenie dopuszcza możliwość współpracy przedsiębiorcy z organizacją badawczą przy realizacji projektu badawczego, zmieniono tryb przeprowadzania naboru dla Działania 2.2 Schemat A na otwarty, w ramach 6. osi priorytetowej 6. Spójność wewnątrzregionalna, w ramach Działania 6.2. dodano Schemat C Likwidacja skutków klęsk żywiołowych, włączono do treści dokumentu zmiany w zakresie kryteriów wyboru projektów, zatwierdzone Uchwałami Nr 5/10 i 6/10, podjętymi podczas XIII posiedzenia KM MRPO w dniu 8 listopada 2010 r. dla wybranych kryteriów 2. osi priorytetowej a także pełnego wykazu kryteriów dla nowego Schematu C Likwidacja skutków klęsk żywiołowych w Działaniu 6.2 Rozwój obszarów wiejskich, dodano nowe projekty w załączniku 5. Lista kluczowych projektów zgodnie z decyzją ZWM, ROK 2011 (8 zmian) zmieniono okres karencji między wsparciem udzielonym z EFS, a EFRR z 2 lat na 1 rok w ramach projektów realizowanych z Działania 2.1, uzupełniono słowniczek pojęć dla beneficjenta o brakujące informacje dotyczące 4 klasyfikacji legislacyjnej, wprowadzając następujące pojęcia wraz z ich wyjaśnieniem: Podmioty administracji publicznej; Polska Klasyfikacja Działalności (PKD); Regionalna Strategia Innowacji; Rozporządzenie ogólne; Równoważna liczba mieszkańców (RLM); Uzdrowisko oraz o hasło Mikro, małym, średnim przedsiębiorcą (przedsiębiorstwem) 19

20 [MŚP] uzupełniono o Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej zgodnie ze znowelizowaną ustawą o swobodzie działalności gospodarczej. w ramach Działania 6.2 kartę Działania uzupełniono o wartość wysokości udzielanego wsparcia w ramach Schematu C Likwidacja skutków klęsk żywiołowych, w ramach Działania 8.1 w karcie Działania dopuszczono możliwość realizacji projektów promujących Małopolskę i KOM na terenie całego kraju, dostosowano zapisy w zakresie procedury odwoławczej do znowelizowanej ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w ramach Działanie w związku z rozdysponowaniem oszczędności, nastąpiły relokacje środków pomiędzy schematami: ze Schematu C i D przesunięto na Schemat A - (konkursy dla małych i średnich przedsiębiorstw), w ramach Działanie 3.1 w konsekwencji pojawiających się oszczędności przy korzystnym kursie przeliczeniowym z EUR na PLN, przeniesiono alokację, w Tabeli wskaźników produktu i rezultatu (poziom działania), dodano wskaźniki dla projektów likwidujących skutki klęsk żywiołowych, realizowanych w ramach Działania 6.2, zmianie uległ tytuł dokumentu, zgodnie z którym dokonywana jest ocena strategiczna składanego projektu ze: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata na: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata , uzupełniono spójność z dokumentami nadrzędnymi tj. przyjętą przez KE Strategią na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu Europa 2020 oraz Strategią UE dla Regionu Morza Bałtyckiego, w Działaniu 2.2 nastąpiła modyfikacja treści (karta działania jak i kryteria wyboru projektów), w ten sposób, że realizacja projektów badawczych będzie możliwa w ramach Schematu A, a inwestycyjnych w Schemacie B, dodano nowy rodzaj Beneficjentów, jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną pod warunkiem zatwierdzenia zgłoszonej zmiany MRPO przez KE mogących realizować projekty w ramach Działania 3.1 Schemat C, w ramach Działania 6.3 Schemat C umożliwiono realizację projektów polegających na budowie, przebudowie, rozbudowie i modernizacji obiektów służb ratunkowych, w Załączniku kryteria wyboru projektów, dla Działania 3.1.C usunięto etap preselekcji oraz rozszerzono zapisy kryteriów, które funkcjonowały dotychczas jedynie w wersji wąskiej, ROK 2012 (13 zmian) zwiększano alokację w ramach Działania 8.1 i zmniejszono w Działaniu 8.3, zmiany dofinansowania zostały także wprowadzone w załączniku: Indykatywna Tabela finansowa zobowiązań dla PO w podziale na priorytety i działania z przyporządkowaniem kategorii interwencji funduszy strukturalnych, oraz oznaczonymi działaniami podlegającymi zasadom cross-financing, dostosowano informacje wstępne do rzeczywistego stanu prawnego, zawiązanego bezpośrednio ze zmianą MRPO, dostosowano treść tekstu UMRPO do stanu rzeczywistego poprzez usunięcie zapisu o wstępnej kwalifikacji projektów (preselekcji) w ramach trybu konkursowego jako podstawowy tryb wyboru projektów, w ramach rozdziału 1.6 Opis systemu wyboru projektów w ramach MRPO, w części III. Ocena merytoryczna, lit. C. Ocena strategiczna ujednolicono nomenklaturę UMRPO 5 z nazewnictwem stosowanym w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata , w następstwie włączenia do planu finansowego MRPO środków pochodzących z podziału KRW oraz dostosowania technicznego, dokonano zmian w załączniku 1. Indykatywna tabela finansowa zobowiązań dla PO w podziale na priorytety i działania z przyporządkowaniem kategorii interwencji funduszy strukturalnych, oraz działaniami podlegającymi zasadom cross-financing. Zmiany te wiążą się z ujednoliceniem także części finansowych poszczególnych kart działań osi priorytetowych, dokonano zmian w załączniku 2. Poziom wydatków pochodzących z funduszy strukturalnych w ramach programu operacyjnego przeznaczonych na realizację Strategii Lizbońskiej, w części finansowej karty Działań 9.1 i 9.2 zmieniono poziom dofinansowania na 100% 20

21 od 1 stycznia 2012r. co w konsekwencji zmieniło także wkład własny beneficjenta, w ramach komplementarności z innymi działaniami i priorytetami ujednolicono nazwy osi priorytetowych, oraz działań w krajowych programach operacyjnych takich jak POIG, POIiŚ, POKL, PROW na lata , Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i przybrzeżnych obszarów rybackich na lata Zmiany te były konsekwencją modyfikacji wprowadzonych do ww. programów, w ramach 2 osi priorytetowej: usunięto wyłączenia dla bankowych zwrotnych instrumentów wsparcia oraz w konsekwencji ww. zmiany rozszerzono katalog głównych grup potencjalnych beneficjentów 2. osi priorytetowej o kategorię "przedsiębiorcy - a) banki krajowe, banki zagraniczne, instytucje kredytowe lub instytucje finansowe; b) banki spółdzielcze ; dopuszczono stosowanie cross-financingu w zakresie specjalistycznych szkoleń pracowników MŚP w ramach Działania 2.1, przy realizacji projektów inwestycyjnych, doprecyzowaniu uległy kategorie beneficjentów wprowadzono możliwość wsparcia w ramach 5 osi priorytetowej projektów o wysokim poziomie innowacyjności realizowanych częściowo poza obszarem KOM - wyłącznie dla projektów realizowanych w formule partnerstwa z podmiotem z obszaru KOM, dodano do 6 osi priorytetowej Działanie 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3, które umożliwi wspieranie projektów z zakresu infrastruktury służącej zapewnieniu opieki dzieciom do lat 3. W konsekwencji dodano także do załącznika 4. Kryteria wyboru projektów tabelę z kryteriami dotyczącymi Działania 6.4 oraz uzupełniono wskaźniki produktu i rezultatu na poziomie działania w tym zakresie, dodano do 9 osi priorytetowej Pomoc techniczna Działanie 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych w celu wsparcia przygotowania do interwencji strukturalnych UE w latach , wprowadzono zmiany do załącznika 3. Tabela wskaźników produktu i rezultatu na poziomie działania polegają głównie na: zmianie wartości docelowych wskaźników dla 2013 roku, zmianie typu wskaźnika, modyfikacji wskaźników w zakresie: doprecyzowania nazwy, zmianie jednostki miary, zmianie źródła danych oraz doprecyzowania wartości wskaźników do pełnych wartości, wprowadzono wskaźniki dla nowego Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 oraz Działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych, w ramach załącznika 3. Tabela wskaźników produktu i rezultatu na poziomie działania zmieniono nazwę wskaźnika dla projektu kluczowego Remont i modernizacja placówek GOPR Grupa Krynicka, w ramach załącznika 6. Słowniczek pojęć dla beneficjenta dostosowano definicję eksperymentalnych prac rozwojowych do definicji zawartej w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych), w zakresie definicji hasła MŚP dostosowano jego treść do zmienionej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej gminy, wg której straciła ona uprawnienia ewidencjonowania podmiotów gospodarczych w związku z utworzeniem Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, w szczegółowym opisie działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3, w karcie działania pkt. 18a Typ Beneficjentów słowo Przedsiębiorcy zostało zamienione na MŚP, w załączniku 4. Kryteria wyboru projektów w części dotyczącej działania 6.4. Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 wprowadzono zmiany wynikające z konieczności ograniczenia nadmiernego finansowania podmiotów korzystających ze wsparcia w ramach tego działania oraz konieczności sprostowania pomyłki redakcyjnej w kryterium Wpływ na polityki horyzontalne, w załączniku 3. Tabela wskaźników produktu i rezultatu na poziomie działania wprowadzono następujące zmiany: w przypadku 2. osi priorytetowej zmiany wskaźnika rezultatu na wskaźnik produktu Liczba zakupionych środków trwałych/wartości niematerialnych i prawnych służących realizacji projektu (2.2-8), w przypadku działania 3.2 i 5.3 zmieniono jednostki miary wskaźników, w przypadku działania 2.2, 6.1, 7.2, 9.3 zmieniono numerację wskaźników, w załączniku 4. Kryteria wyboru projektów, w związku z przyjętą przez KM MRPO 21

22 Uchwałą Nr 3/12 z dnia 21 czerwca 2012 roku w sprawie zmiany niektórych uchwał KM w sprawie zatwierdzenia kryteriów wyboru operacji finansowanych w ramach MRPO, w ramach kryterium ocena strategiczna zmieniono tytuł dokumentu, zgodnie z którym dokonywana jest ocena strategiczna składanego projektu ze Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata na Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata , doprecyzowano się zapisy dotyczące przykładowych projektów realizowanych w ramach Regionalnej sieci kolejowej oraz beneficjentów tego schematu, dodano po jednym wskaźniku produktu i rezultatu dla Schematu C Regionalna sieć kolejowa, odpowiadających nowemu typowi projektów, doprecyzowano zapisy dotyczące przykładowych projektów realizowanych w ramach działania 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększono wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz zwiększa się minimalną kwotę wsparcia z PLN na PLN, zmieniono kryteria wyboru projektów dla Schematu C Regionalna sieć kolejowa, Działania 4.2 Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu, dodanie kryteriów wyboru projektów dla działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych, ROK 2013 (17 zmian) nazewnictwo stosowane w Działaniu 4.1, Schemat A, dotyczące wieloletniej prognozy finansowej, dostosowano do nazewnictwa używanego w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, W ramach osi 9 Pomoc Techniczna w ppkt Skrócony opis priorytetu dodano trzeci obszar pn. wsparcie przygotowania inwestycji strategicznych, w ramach którego przyznawane będzie dofinansowanie, w karcie Działania 9.3. Przygotowanie inwestycji strategicznych zmieniono: cele działania poprzez ich doprecyzowanie, katalog przykładowych rodzajów projektów poprzez uszczegółowienie opisu, aby zarówno doradztwo, jak i przygotowywana dokumentacja dla docelowych projektów kubaturowych zakładała co najmniej warianty wykorzystania technologii pasywnych, klasyfikację kategorii interwencji funduszy strukturalnych w części dotyczącej działalności gospodarczej, typ beneficjentów poprzez dostosowanie zawartego w nim katalogu do Uchwały 658/12 ZWM, tryb przeprowadzenia naboru wniosków o dofinansowanie poprzez wskazanie na tryb wyboru projektów indywidualnych, maksymalny udział środków UE w wydatkach kwalifikowanych ze 100% na 70 %, minimalny wkład własny Beneficjenta z 0% na 30%, formę płatności, w załączniku 5. Lista kluczowych projektów w ramach Programu Operacyjnego dokonano zmian w zakresie projektów, w załączniku 1. Indykatywna Tabela finansowa zobowiązań dla PO w podziale na 6 priorytety i działania z przyporządkowaniem kategorii interwencji funduszy strukturalnych, oraz oznaczonymi działaniami podlegającymi zasadom cross-financing zmianie uległa wysokość kwot, w załączniku 5. Lista kluczowych projektów w ramach Programu Operacyjnego dokonano następujących zmian: dodano dwa nowe projekty: Zakup specjalistycznego sprzętu medycznego wraz z adaptacją pomieszczeń oraz wyposażenia dla Szpitala Specjalistycznego im. J. Dietla w Krakowie oraz Realizacja wizerunkowej kampanii promocyjnej regionu i jego walorów z wykorzystaniem możliwości oferowanych przez linie lotnicze; usunięto projekt: Budowa zachodniej obwodnicy Nowego Sącza połączenie m. Brzezna z drogą krajową nr 28; zmieniono nazwę beneficjentów następujących projektów, zmieniono wartości kosztów kwalifikowanych i dofinansowania w projektach: Likwidacja skutków powodzi w gminie Szczurowa - Odbudowa infrastruktury społecznej, Likwidacja skutków powodzi w zakresie drogi wojewódzkiej DW 964 na obszarze gminy Szczurowa, Likwidacja skutków powodzi w gminie Szczucin - odbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej, w karcie Działania 5.2 pkt 28 usuwa się zapis dotyczący minimalnej wartości projektu, w załączniku 5. Lista kluczowych projektów w ramach Programu Operacyjnego dokonano następujących zmian: dodano projekt kluczowy pn. Budowa zachodniej obwodnicy Nowego Sącza połączenie m. Brzezna z drogą krajową nr 28, 22

23 w załączniku 5a. Zasady przeliczania wartości dofinansowania projektów ujętych w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO dodano definicję Projektu pilotażowego, w części finansowej karty Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 podniesiono mak. udział środków UE w wydatkach kwalifikowalnych na poziomie projektu udziału z 60% do 75%; obniżono min. wkład własny Beneficjenta z 40% do 25 %, obniżono minimalną kwotę wsparcia ze 100 tys. PLN do 50 tys. PLN. w Załączniku 4. Kryteria wyborów projektu w ramach Działania 6.4., w ramach kryterium Wykonalność i trwałość finansowa, usuwa się wymóg dotyczący weryfikacji poziomu rentowności sprzedaży dla działalności związanej z projektem. Wskaźnik rentowności (liczony jako stosunek zysku brutto z działalności opieka nad dziećmi do przychodów z tej działalności) nie może przekroczyć 60%, w Załączniku 5. Lista kluczowych projektów w ramach PO dokonano następujących zmian: usunięto dwa projekty ujęte w Działaniu 4.2 Schemat C. Regionalna sieć kolejowa, polegające na integracji transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w m. Trzebinia i Krzeszowice, dodano Załącznik 5b stanowiący drugą część Listy kluczowych projektów, dot. projektów w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych, ROK 2014 (15 zmian) wprowadzono zmiany w Załącznika 5. Lista kluczowych projektów w ramach Programu Operacyjnego w zakresie usunięcia lub dodania projektów, przeniesienia środków na pozostałe projekty kluczowe, zmniejszenia wartość kosztów kwalifikowanych podzielenia inwestycji widniejących na liście rezerwowej, wpisanie nowych projekty o statusie projekt rezerwowy, zwiększenie lub zmniejszenie dofinansowania aktualizacja terminu/zmiana terminu realizacji projektu, w ramach oszczędności uzyskanych w efekcie realizacji projektu uwolniona została kwota BP, przesunięte zostają na pozycję: Pozostałe środki na projekty kluczowe utworzone w ramach przedmiotowego działania, wprowadzono zmiany w Załączniku 5b Lista kluczowych projektów w ramach Programu Operacyjnego część 2: projekty w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych w zakresie wprowadzenia na listę kolejnych projektów, dla których złożono wymagane karty projektów na przygotowanie inwestycji strategicznych i które jednocześnie mogły liczyć na potencjalne dofinansowanie ze środków Działania 9.3,, zmian w zakresie dotychczasowych projektów o zmianę nazwy projektu oraz poszerzenia zakresu rzeczowego projektu, zwiększenie lub zmniejszenie dofinansowania, usunięcia z listy projektów kluczowych projekt w Działaniu 9.3, przygotowanie dokumentacji dla projektu, przesuwano środki wygenerowane wskutek powstałych oszczędności oraz korzystnego kursu euro w celu optymalnego wykorzystania alokacji, 7 aktualizowano załącznik 1. Indykatywna Tabela finansowa zobowiązań dla PO w podziale na priorytety i działania z przyporządkowaniem kategorii interwencji funduszy strukturalnych, oraz oznaczonymi działaniami podlegającymi zasadom cross-financingu, przenoszono kwoty ze środków znajdujących się w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO na środki dostępne w ramach konkursów, Przesuwano środki na pozycję Pozostałe środki na projekty kluczowe przeznaczone na realizację innych zadań, usunięto projekt Zbiornik Joniny na potoku Wolninka w gminie Ryglice, którego beneficjentem jest Województwo Małopolskie w ramach Działania 7. Dofinansowanie przyjęte dla projektu powiększy pulę środków przeznaczonych na realizację innych projektów w ramach MRPO, zmieniono status zadania Obsługa komunikacyjna Centrum Jana Pawła II - etap II - z projektu rezerwowego na projekt podstawowy. Środki na sfinansowanie przedmiotowej inwestycji pozyskano z przesunięcia oszczędności: w ramach Działania 4.2 Schemat C, dla projektu Małopolski System Informacji Medycznej, którego Beneficjentem jest Województwo Małopolskie, planowanego do realizacji w ramach Działania 1.2 zmieniono tytuł, poprzez dodanie do nazwy podstawowej zwrotu - projekt pilotażowy, zmieniono punkt 1.6 Opis systemu wyboru projektów w ramach MRPO, oraz kryteria wyboru projektów, dla Działania 1.1 Schematu B, Działania 7.2 i Działania 9.3, 23

24 zmniejszano alokację w ramach Działania 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa, zwiększono alokację w ramach Działania 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w opisie Działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych, utworzono dodatkowe przykładowe rodzaje projektów, polegające w ramach typu 4-go na wsparciu opracowania dokumentacji wzorcowej oraz w ramach typu 5-go na wsparciu wstępnej dokumentacji projektowej, stanowiącej pomoc publiczną wyłącznie w przypadku, kiedy będzie ona zgodna z obowiązującymi programami pomocowymi (rozporządzeniami), usunięto zadanie Realizacja wizerunkowej kampanii promocyjnej regionu i jego walorów z wykorzystaniem możliwości oferowanych przez linie lotnicze, którego Beneficjentem była Małopolska Organizacja Turystyczna, ujętego w Działaniu 8.1. W wyniku usunięcia projektu powstaje pozycja: Pozostałe środki na projekty kluczowe, na która przesunięte zostają środki, doprecyzowano zapisy dotyczące typów beneficjentów w ramach Działania 6.3 o zapis: Zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia: hospicja, podmioty wykonujące świadczenia stacjonarnej opieki długoterminowej, wyłącznie w zakresie tych świadczeń, ROK 2015 (16 zmian) wprowadzono zmiany w Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , wprowadzono zmiany alokacji EFRR w ramach Działania: 1.1, 2.1, 2.2, 3.1, 3.2, 4.3 Schemat A i B, 5.1, 5.3, 8.1 i 8.2, w zakresie Działania 9.3 zwiększono wartość dofinansowania dla 5 projektów, przesunięto środki EFRR w ramach działania: 2.1, 2.2, 4.1, 4.2, 5.1, 5.2, 5.3, 6.3, 6.4, 7.1, 7.2 w części karty działania 6.3 (lp. nr 18. Beneficjenci) - omyłkowo poszerzono katalog beneficjentów Schematu A o hospicja, podmioty wykonujące świadczenia stacjonarnej opieki długoterminowej, wyłącznie w zakresie tych świadczeń. Zgodnie z decyzją ZW z dnia 6 listopada 2014 r. dokonano poszerzenia o ww. beneficjentów w Schemacie B działania 6.3, usunięto z Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych zadania pn. Zintegrowane Laboratorium Projektowo-Operacyjne Inteligentnych Infrastruktur Energetycznych - Green AGH Campus, którego Beneficjentem jest Akademia Górniczo- Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, ujętego w Działaniu 5.1 (w wyniku oceny merytorycznej właściwej 58,93% maksymalnej możliwej do uzyskania na ww. etapie liczby punktów i tym samym niespełnienie kryteriów oceny merytorycznej, określonych w UMRPO, co skutkowało odrzuceniem projektu, wprowadzona zmiany dotyczące maksymalnej kwoty wsparcia w Działaniu 6.3 poprzez 8. dołączenie zapisu: nie dotyczy projektów znajdujących się w IWIPK, wprowadzono zmiany w Załączniku 5. Lista kluczowych projektów w ramach PO polegające na zmianie alokacji EFRR w ten sposób, że środki dostępne w ramach konkursów zmniejszają się i zasilają alokację przeznaczoną na realizacje projektów kluczowych, podjęła decyzję w zakresie Listy podstawowej IWIPK, decyzje dotyczące dofinansowania przedsięwzięć z EFRR związane z koniecznością potwierdzenia dostępności środków uwzględniają dane zgodnie z aktualnym algorytmem L na dzień podjęcia przedmiotowej uchwały ZWM, pula dostępnej alokacji na Działaniu 6.3 została zwiększona (z działań 7.4 oraz 9.3) - która została wprowadzona do algorytmu L z możliwością dofinansowania projektów kluczowych w ramach obszaru ww. Działania, wprowadzenie na listę podstawową Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO projektu pn. Szpital przyjazny mieszkańcom poprawa opieki zdrowotnej w subregionie tarnowskim poprzez rozbudowę i modernizację Specjalistycznego Szpitala im. E. Szczeklika w Tarnowie, którego Beneficjentem jest Specjalistyczny Szpital im. E. Szczeklika w Tarnowie - widniejącego dotychczas na liście rezerwowej Wykazu IWIPK, wprowadzenie na listę podstawową Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO projektu pn. Zakup specjalistycznego sprzętu transportowego na potrzeby jednostek Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, którego Beneficjentem 24

25 jest Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie, wprowadzano zmiany alokacji pomiędzy Działaniami, decyzje dotyczące przesunięć pomiędzy osiami priorytetowymi w zakresie MRPO związane były z zastosowania mechanizmu elastyczności zgodne z art. 77 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. wprowadzono na listę podstawową Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO dwóch projektów widniejących dotychczas na liście rezerwowej Wykazu IWIPK, dokonano zwiększenia dofinansowania dla dwóch projektów w związku z przesunięciem środków w ramach osi priorytetowych, w ramach tzw. mechanizmu elastyczności (decyzja z dnia 14 lipca 2015 r.). W związku z powyższym wolne środki przesunięte zostały adekwatnie do decyzji w ramach algorytmu L, z możliwością dofinansowania projektów kluczowych w ramach obszaru ww. osi priorytetowych, wprowadzenie na listę podstawową Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO projektu pn. Usuwanie szkód powodziowych - Prawy wał rzeki Dunajec w msc. Uście Jezuickie, Okręg Bienieszowice, gm. Gręboszów, pow. dąbrowski, biorąc pod uwagę fakt rozwiązania w dniu 14 września 2015 r., na wniosek Beneficjenta umowy o dofinansowanie, projekt pn. Integracja transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w m. Bochnia ujęty w ramach Działania 4.1 Schemat A został wykreślony z Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych. wprowadzano zmiany IWIPK w ramach Działania 9.3 poprzez usunięcie lub dopisanie projektów lub aneksowanie projektów, w związku z rezygnacją Beneficjenta z realizacji projektu, wyrażoną w piśmie z dnia 5 października 2015 r., projekt pn. Przebudowa budynku nr 13 z przystosowaniem dla potrzeb Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie - etap I, ujęty w ramach Działania 1.1 został wykreślony z IWIPK, w związku decyzją ZWM z dnia r. podjętą na podstawie informacji o tzw. buforach przesunięto oszczędności wynikające z podpisanych aneksów do umów realizowanych, ROK 2016 (9 zmian) w karcie dla Działania 4. Schemat A: dopuszcza się ponadto możliwość realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego inne niż Województwo Małopolskie projektów dotyczących dróg wojewódzkich, a także projektów z zakresu dróg innych niż wojewódzkie, pod warunkiem, że stanowią one elementy tras alternatywnych lub trasy alternatywne dla dróg wojewódzkich lub krajowych - ujętych w IWPIK, w ramach Schematu nie dopuszcza się wsparcia dla inwestycji na drogach krajowych, poszerza się zapis przykładowych rodzajów projektów nr 1 oraz nr 2 o zapis wraz z infrastrukturą towarzyszącą, w Pkt 18 Beneficjent dla Schematu A w Działaniu 4.1 wprowadza się zapisy: Jednostki samorządu terytorialnego (JST), ich związki i stowarzyszenia: 1. Województwo Małopolskie, pozostałe (inne niż Województwo Małopolskie) jednostki samorządu terytorialnego wyłącznie gdy działają w porozumieniu z Województwem Małopolskim, zawartym w trybie art. 19 ust.4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych lub pozostałe (inne niż Województwo Małopolskie) jednostki samorządu terytorialnego 9. wyłącznie w przypadku, gdy ich projekty dotyczą dróg wojewódzkich lub dróg innych niż wojewódzkie, pod warunkiem, że stanowią one trasę alternatywną dla dróg wojewódzkich lub krajowych., w Pkt 29 Minimalna/Maksymalna kwota wsparcia usuwa się minimalną kwotę wsparcia wskazaną w schemacie A,B i C, wprowadzono zmiany w 1 pkt 7. dotyczą zmian w Tabeli finansowej (i uwzględniają przesunięcia uwzględnione w pkt 1-3), mając na uwadze konieczność efektywnego gospodarowania środkami w ramach oszczędności MRPO IZ MRPO podjęła decyzję dotyczącą umieszczenia w Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO nowych projektów planowanych do realizacji w ramach 4. osi priorytetowej i 6. osi priorytetowej (w szczególności w zakresie dróg lokalnych oraz infrastruktury społecznej), zaktualizowano zgodnie z umową o dofinasowanie kwoty dla projektu pn. Zintegrowany System Sterowania Ruchem w Małopolsce zmniejszenie wartości dofinansowania EFRR, 25

26 jednocześnie dokonano aktualizacji kosztów kwalifikowanych powyższych projektów. Decyzje dotyczące przesunięć pomiędzy osiami priorytetowymi w zakresie MRPO w ramach zastosowania mechanizmu elastyczności zgodne z art. 77 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r., mając na uwadze zakończony okres kwalifikowalności wydatków w ramach okresu finansowania w latach i brak możliwości dofinansowania i rozliczenia projektów, które nie zostały zrealizowane do 31 grudnia 2015 r. w ramach MRPO wykreśla się wszystkie projekty umieszczone na liście rezerwowej IWIPK, mając na uwadze negatywny wynik oceny formalnej, pismo z dnia 9 marca 2016 r., w związku niespełnieniem kryterium: kwalifikowalność Beneficjenta dokonuje się usunięcia projektu Gminy Zielonki pn. Przebudowa DW 794 ujętego w ramach Działania 4.1 Zmiany wprowadzone w 1 pkt 5 dotyczą Działania 4.1 Rozwój infrastruktury drogowej, podniesienie poziomu mak. udziału środków UE w wydatkach kwalifikowalnych na poziomie projektu w ramach Działania 4.1. Schemat A z 85 % do 95% (z zastrzeżeniem maksymalnego poziomu dofinansowania dla osi priorytetowej) oraz obniżenie poziomu min. wkładu własnego Beneficjenta w ramach Działania 4.1. z 15% do 5%. Zmiany w zakresie kwot w ramach osi priorytetowych 1,2,6,8 oraz 9 były konsekwencją decyzji Komisji Europejskiej z dnia 7 czerwca 2016 r. zmieniającej decyzję K(2007) 4206 w sprawie przyjęcia programu operacyjnego w ramach pomocy wspólnotowej z EFRR objętego celem Konwergencji dla regionu Małopolska w Polsce, Źródło: opracowanie własne zgodnie z decyzją IZ MRPO na lata z dnia 12 lipca 2016 r. dotyczącą rozdysponowania oszczędności powstałych w ramach realizacji MRPO oraz przesunięć dokonanych w ramach mechanizmu elastyczności dokonano zmian alokacji pomiędzy Działaniami. Podręcznik Kwalifikowania Wydatków objętych dofinansowaniem w ramach MRPO Od uruchomienia MRPO dokonano 23 zmiany Podręcznika Kwalifikowania Wydatków. ZWM Uchwałą nr 1000/2007 przyjął w dniu 18 grudnia 2007 r.,,podręcznik kwalifikowania wydatków objętych dofinansowaniem w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Dokument formułuje szczegółowe zasady, na podstawie których Beneficjenci określać będą, w przygotowywanych przez siebie projektach, katalog kosztów kwalifikowanych objętych współfinansowaniem ze środków EFRR w ramach MRPO. Podręcznik określa również specyficzne dla działań i schematów MRPO koszty kwalifikowalne i niekwalifikowalne oraz zasady kwalifikowania wydatków objętych tzw. cross-financingiem. Tabela 7. Zmiany w Podręczniku Kwalifikowania Wydatków objętych dofinansowaniem ramach MRPO Lp. Wprowadzone zmiany ROK 2008 (1 zmiana) Zmiana treści Podręcznika była podyktowana zmianami dokumentu UMRPO, w szczególności przeniesiono listy przykładowych wydatków kwalifikowalnych dla każdego Działania w ramach MRPO, doprecyzowano zapisy w szczególności 1 w obszarach - możliwości odzyskania przez Beneficjenta podatku VAT, wydatków związanych z leasingiem, nadzorem i zastępstwem inwestycyjnym, zasadami ponoszenia wydatków w przypadku, gdy projekt jest realizowany przez konsorcja/partnerstwa/porozumienia. ROK 2009 (4 zmiany) aktualizacja dokumentu w związku z wejściem w życie nowej wersji Wytycznych MRR (obecnie MR) Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania , doprecyzowania zapisy w kategoriach: wydatków osobowych pracowników zaangażowanych przy bezpośredniej realizacji projektu, wydatków na przygotowanie 26

27 projektów, w tym kosztów poniesionych na wynagrodzenie pracowników opracowujących dokumentację przygotowawczą projektu, kosztów ogólnych projektu, robót budowlanych, wartości niematerialnych i prawne, rozliczanie przyjętych limitów w ramach kategorii wydatków kwalifikowanych, zmiana zasad kwalifikowania wydatków w ramach Działania 2.1D Wsparcie funduszy zwrotnych przeznaczonych dla przedsiębiorstw wynikająca z prac nad przygotowaniem konkursu dla funduszy pożyczkowych, doprecyzowano zapisy dotyczące m.in. wkładu niepieniężnego, zakupu środków trwałych, uznania wydatku za poniesione, wydatków kwalifikowanych w ramach Działań 2.1 Schemat B, Działania 3.1 Schemat A, Działania 3.3 Schemat B oraz Działania 8.2, doprecyzowano zapisy w ramach Działania 6.3 pkt. 14 Przykładowe rodzaje projektów, fragment dotyczący Schematu B Opieka społeczna, otrzymał brzmienie: budowa, przebudowa, rozbudowa i modernizacja obiektów świadczących usługi opieki społecznej i placówek opiekuńczo-wychowawczych, przebudowa, rozbudowa i modernizacja obiektów, w celu przystosowania ich do działalności w zakresie opieki społecznej, w tym opieki nad osobami niepełnosprawnymi i osobami ze szczególnymi potrzebami, budowa, przebudowa, rozbudowa i modernizacja obiektów dla potrzeb świadczenia usług opieki hospicyjnej. ROK 2010 (4 zmiany) doprecyzowano/uzupełniono zapisy dotyczące takich kwestii jak podatek VAT, wydatki kwalifkowalne i niewkwalfikowalne w działaniach 2.1A, 2.1 B, 2.1 C oraz 7.2 Zmienione zapisy Podręcznika kwalifikowania wydatków regulują kwestie kwalifikowania podatku VAT w następujący sposób: Jeżeli beneficjent nie ma możliwości odzyskania choć niewielkiej części podatku VAT w ramach wydatków kwalifikowanych realizowanego projektu, to może zaliczyć podatek VAT do katalogu 3 wydatków kwalifikowanych, doprecyzowano/uzupełniono zapisy dotyczące kwestii kwalifikowania kosztów osobowych pracownika zaangażowanego w realizację projektu. Ponadto, zaistniała konieczność dostosowania zapisów Podręcznika do zmian wprowadzonych w Rozporządzeniu nr 1083/2006 i do nowych krajowych wytycznych kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych na lata , wprowadzono zmianę umożliwiającą kwalifikowania kosztów związanych z przeprowadzeniem obligatoryjnych audytów zewnętrznych dla projektów powyżej 20 mln PLN, realizowanych w ramach Działania 2.1D, doprecyzowano zapisy dotyczących wydatków kwalifikowanych ROK 2011 (3 zmiany) 4 i niekwalifikowanych w ramach Działania 2.2 A, wynikających ze zmiany rozporządzenia w sprawie udzielania pomocy na projekty w zakresie badań i rozwoju w ramach RPO, w związku ze specyfiką projektów realizowanych w ramach działania 3.3 B, w których Beneficjentami są instytucje posiadające kadrę doświadczoną w organizowaniu imprez wprowadzono możliwość kwalifikowania kosztów osobowych pracowników zaangażowanych do bezpośredniej realizacji projektu, na podstawie wniosków kierowanych przez Beneficjentów zidentyfikowana została potrzeba uznania wydatku na zakup samochodu specjalnego w ramach działania 1.2. W wyniku przeprowadzonych konsultacji z udziałem Instytucji Organizujących Konkursy potwierdzona została zasadność zmiany zapisów dotyczących kwalifikowania podatku VAT. doprecyzowano zapisy dotyczące kwalifikowania podatku VAT. Rozszerzenie zapisów nakłada na IZ MRPO obowiązek stosowania się do przepisów unijnych (Dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r.), zgodnie z którymi istnieje możliwość odliczenia podatku VAT, w sytuacji, gdy proporcja wstępna nie przekracza 2% a różnica między proporcja wstępną a ostateczną nie przekracza punktów procentowych, wprowadzono zapis wyłączający kwalifikowanie wydatku poniesionego w transakcjach zawieranych pomiędzy osobami spokrewnionymi. Zmiana miała na celu zapobieganie sytuacjom, w których, środki trwałe nabywane w relacji bliskiego 27

28 ROK 2012 (3 zmiany) 5 pokrewieństwa, nie stanowią dla projektu żadnej wartości dodanej, gdyż w rzeczywistości zmienia się tylko właściciel środka trwałego, a jego przeznaczenie pozostaje bez zmian, dodano nowy Schemat dla Działania 6.2 umożliwiający ponoszenie wydatków w ramach realizowanych projektów mających na celu likwidację skutków klęsk żywiołowych, zmiana podyktowana była koniecznością dostosowania zapisów Podręcznika do zapisów Rozporządzenia PE i Rady UE Nr 539/2010 z zmieniającego Rozporządzenie 1083/2006 (Dz. Urz. UE L 2010, poz. 158 s. 1), Rozporządzenia MRR (obecnie MR) w sprawie RPI, doprecyzowano zapisy kosztów ogólnych (umożliwienie kwalifikowania wydatków związanych z zakupem i aktualizacją oprogramowań komputerowych i licencji, które nie stanowią wartości niematerialnych i prawnych), zmieniono zapisy w zakresie robót budowlanych dostosowując zapisów Podręcznika do przepisów prawa budowlanego, które wyłączają z obiektu budowlanego kable telekomunikacyjne. Zmiana miała na celu kwalifikację wydatków ponoszonych w związku z zakupem, położeniem i montażem kabli telekomunikacyjnych oraz infrastruktury aktywnej kablowej sieci telekomunikacyjnej poza kategorią wydatków związanych z robotami budowlanymi, umożliwiono kwalifikowanie opłat związanych z usunięciem drzew lub krzewów związanych z realizacją wszystkich projektów infrastrukturalnych w ramach MRPO. W związku ze stosowanym podejściem równego traktowania beneficjentów, wycinka drzew została uznana za kwalifikowaną we wszystkich projektach infrastrukturalnych realizowanych w ramach MRPO, doprecyzowano zapisy w obszarze dokumentowania wydatków, w związku z tym w przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego na rzecz projektu w postaci nieruchomości, Beneficjent jest zobowiązany do przedstawienia operatu szacunkowego, ważnego na dzień rozpoczęcia realizacji projektu, a nie jak to wynikało z dotychczasowych zapisów podręcznika, na moment wnioskowania o dofinansowanie a następnie rozliczania projektu. doprecyzowano zapisy w zakresie wydatków szczegółowych w ramach Działania 2.1 A, oraz otwarcie katalogu wydatków na nabycie nieruchomości, co umożliwiło kwalifikowanie dodatkowych opłat które pojawiają się w związku z nabyciem nieruchomości i są wymagane przez przepisy prawa. Ponadto, na podstawie wniosków kierowanych przez Beneficjentów, zidentyfikowana została potrzeba uznania wydatku na zakup samochodu specjalnego w ramach działania 8.1. w ramach Działania 2.2 A do dofinansowania dopuszczono możliwość kwalifikowania wydatków ponoszonych na koszty zgłoszenia patentowego, wydatki na roboty budowlane związane z utworzeniem, modernizacją laboratoriów, zakup, odpłatne korzystanie lub wytworzenie środków trwałych, dzięki którym zostanie stworzone zaplecze do prowadzenia prac badawczych. zmieniono zasady kwalifikowania wydatków miały na celu zapewnienie wparcia przedsięwzięciom, polegającym na prowadzeniu badań i wdrożeniu ich rezultatów w przedsiębiorstwach, a także stymulowania MŚP do tworzenia zaplecza badawczego, doprecyzowano zapisy w zakresie wydatków szczegółowych w ramach Schematu 2.2 B, w celu umożliwienia Beneficjentom realizowanie projektów polegających na inwestycjach w środki trwałe wartości niematerialne i prawne konieczne do wdrożenia wyników prac B+R, w ramach Schematu 6.3 C Służby ratunkowe, rozszerzono katalog wydatków kwalifikowanych o koszty budowy, przebudowy, rozbudowy i modernizacji obiektów służb ratunkowych, w ramach działania 1.1 dopuszczono możliwość finansowania kosztów związanych z inwestycjami w bazę socjalno i rekreacyjno sportową wyłącznie jeżeli infrastruktura ta stanowi niezbędny element funkcjonalny projektu, doprecyzowano zasady ogólne kwalifikowania wydatków poprzez wprowadzenie zapisu w punkcie 9.6 oraz 8.1 umożliwiającego finansowanie wydatku, który nie został uregulowany w 100%, z uwagi na pomniejszenie faktury przez Beneficjenta o kwotę zabezpieczenia w formie tzw. kwoty zatrzymanej. Kwalifikowana będzie ta 28

29 część wydatku, która została poniesiona przed upływem końcowego terminu ponoszenia wydatków kwalifikowanych, określonego w umowie o dofinansowanie projektu, zmieniono zapisy w ramach działania 5.1, które miały na celu umożliwienie wsparcie projektów w sferze badawczej, które będą realizowane poza obszarem KOM, ale w partnerstwie z podmiotem z obszaru KOM, doprecyzowano zapisy związane kosztami osobowymi pracownika bezpośrednio zaangażowanego do bezpośredniej realizacji projektu. Zmiana techniczna mająca na celu wprowadzenie jasnego przekazu, nie budzącego wątpliwości interpretacyjnych, nie zmienia to dotychczas stosowanego podejścia, zidentyfikowana została również kwestia wymagająca doprecyzowania zapisów w obszarze trwałości projektów. Zapisy Podręcznika zostały doprecyzowane do Rozporządzeń PE i Rady UE: Nr 539/2010 z dn oraz NR 1310/2011 z dn r., w związku z przyjęciem zmian w MRPO zgodnie z Decyzją KE z wynikła konieczność wprowadzenia do nowych działań: Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 oraz Działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych, doprecyzowano zapisy w rozdziale dotyczącym robót budowlanych - wprowadzono zapisy dotyczące robót uzupełniających, jako realizacja zalecenia pokontrolnego IPOC, oraz doprecyzowano zapisy w zakresie robót dodatkowych, w związku z przyjęciem zmian w ramach MRPO dopuszczono możliwość stosowania cross financingu w ramach schematu 2.1 A, w ramach działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 wprowadzono 30% ograniczenie na zakup nieruchomości, zmiany w ramach działania 9.1, miały na celu umożliwienie kwalifikowania kosztów egzekucyjnych dotyczących odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych oraz analogicznie dla działania 2.1 D współfinansowanie wydatków związanych z egzekucją należności przez Fundusze Pożyczkowe i Poręczeniowe, w wyniku nieprawidłowej realizacji umowy przez pożyczkobiorców, doprecyzowano zapisy w zakresie trwałości projektów, w celu uwzględnienia rozwiązania przyjętego w Podręczniku ws. trwałości projektu opracowanego przez MRR (obecnie MR). Zmiana polegała na tym, że kwota podlegająca zwrotowi będzie obliczana proporcjonalnie do okresu, w którym trwałość nie została utrzymana, zmodyfikowano zapisy w Załączniku nr 1 Zasady kwalifikowania podatku VAT dla projektów realizowanych w ramach MRPO miała na celu uregulowanie kwestii zwrotu środków w sytuacji gdy zaistniej prawna możliwość odzyskania podatku VAT, uzupełniono zasady kwalifikowalności o definicję i zasady postępowania w przypadku wystąpienia dochodów incydentalnych, w ramach schematu 4.2C wprowadzono zapis umożliwiający kwalifikowanie wydatków na budowę i organizację węzłów przesiadkowych w ramach systemów parkingów Park & Ride, w działaniu 7.2 wprowadzono zmiany, które miała na celu ograniczenie wydatków na urządzenia do pozyskania energii słonecznej zlokalizowanych na obiektach użytkowników prywatnych, w których wykonywana jest działalności przez przedsiębiorców, w przypadku gdy projekty realizowane były przez JST, ROK 2013 (5 zmian) wprowadzono zmiany w zakresie katalogu wydatków kwalifikowalnych w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych, polegające na dopuszczeniu do dofinansowania innych uzasadnionych usług doradczych, związanych z przygotowaniem inwestycji (poza doradztwem związanym z przygotowaniem postępowań przetargowych) do wysokości 50 tys. PLN. Ponadto z kosztów kwalifikowalnych w ramach Działania 9.3 wykluczono wydatki poniesione na 6 podatek VAT oraz na zarządzania projektem, w ramach wydatków niekwalifikowanych dla działania 9.1, dokonano dwóch zmian technicznych, w zakresie ujemnych różnic kursowych oraz w kwestii opłat i kosztów sądowych, doprecyzowano zapisy w ramach Schematu 2.1A, modyfikacja zapisów w części szczegółowej polegała na rezygnacji z kwalifikowania wydatków na roboty budowlane, wydatków związanych z nadzorem i zastępstwem inwestycyjnym oraz 29

30 wydatków na nabycie nieruchomości niezabudowanej. Usunięcie ww. zapisów z wydatków kwalifikowanych ma mieć wpływ na szybszą realizację projektów, ze względu na skrócony okres, w jakim przedsiębiorca będzie zobligowany do przedłożenia dokumentów niezbędnych do podpisania umowy o dofinansowanie (brak konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, zgłoszenia robót budowlanych, itp), usunięto 30% limit na zakup środków transportu. Uproszczenie miało na celu usprawnienie procesu związanego z wdrażaniem 2. osi priorytetowej oraz efektywne wydatkowanie pozostającej puli środków w ostatnim konkursie dla średnich przedsiębiorstw w ramach Schematu 2.1A, doprecyzowano w Schemacie 2.1D i zdefiniowanie koszty osobowe zarządzającego funduszem zwrotnym, wprowadzono zmiany w zakresie trwałości projektów polegała na doprecyzowaniu zapisu dot. określenia momentu od którego należy liczyć trwałość projektu. Doprecyzowanie zapisów do stanowiska przyjętego przez KE w wytycznych (COCOF09/0043/02-EN z dnia ), umożliwiono kwalifikowanie wydatków na wynagrodzenia pracowników zaangażowanych w realizację projektów w ramach Działania 5.1, które ze względu na swój innowacyjny charakter i potencjał beneficjentów w zakresie ich realizacji pozwolą na ich sprawniejszą realizację, usunięto zapisy z rozdziału 20.3 b w ramach robót budowlanych w zakresie robót dodatkowych ma na celu umożliwienie nałożenia 25% korekty wynikającej z Taryfikatora w przypadku naruszenia zapisów ustawy PZP przez Beneficjentów, umożliwiono kwalifikowanie wydatków na wynagrodzenia pracowników zaangażowanych w realizację projektów pilotażowych w ramach Działania 1.2, dzięki kwalifikowaniu tego rodzaju wydatków możliwy będzie monitoring i walidacja wdrożenia w zakresie technicznych i metodologiczno-dydaktycznych aspektów realizacji projektu oraz opracowanie zweryfikowanych wytycznych i rekomendacji dla realizacji docelowego projektu, doprecyzowano w katalogu wydatków kwalifikowalnych w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych, polegające na dopuszczeniu do dofinansowania wydatków poniesionych na opracowanie dokumentacji niezbędnej do przygotowania lub realizacji projektu (a niekoniecznie wymaganej przepisami prawa). ROK 2014 (2 zmiany) 7 uściślono zapisy w zakresie usług doradczych w ramach schematu 2.1 A Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MŚP poprzez dostosowanie ich do zapisów rozporządzenia MRR (obecnie MR) w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjny. wprowadzono zapisy umożliwiające kwalifikowanie wydatków związanych z pozyskaniem partnera do projektu w drodze otwartego naboru, zgodnie z Ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, uściślono zapisy rozdziału 17.Leasing oraz inne techniki finansowania nieruchomości, środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, doprecyzowano zapisy w zakresie podatku VAT. W wyroku WSA z dn r. uznano, że IZ MRPO nie miała podstaw prawnych do rozszerzenia w zakresie dofinansowania z EFRR pojęcia wydatku niekwalifikowanego w postaci podatku od towarów i usług VAT, także na tę część podatku, która nie mogła zostać odzyskana, gdy dalsza część podatku, choćby nieznaczna, podlegała zwrotowi. W związku z tym koniecznym stało się uregulowanie zapisów w przedmiotowej kwestii, wprowadzono doprecyzowanie w katalogu wydatków kwalifikowalnych w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych, polegające na dopuszczeniu do dofinansowania kosztów osobowych. doprecyzowano zapisy w zakresie podatku VAT w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych, polegające na dopuszczeniu do dofinansowania wydatków poniesionych na podatek VAT, w przypadku gdy został faktycznie poniesiony przez Beneficjenta oraz Beneficjent nie ma prawnej możliwości jego odzyskania w myśl ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. z późn. zm. Przedmiotowe zmiany były konsekwencją decyzji ZWM podjętej w dniu 30

31 r., o zmianie dotychczasowego stanowiska w zakresie kwalifikacji VAT dla beneficjentów Działania 9.3 w zakresie możliwości kwalifikowania podatku VAT na zasadach ogólnych przy zachowaniu max 70% dofinansowania, zrezygnowano z 50% ograniczenia na wydatki związane z dostosowaniem stanu technicznego istniejącej infrastruktury do wymogów zakupionego wyposażania w ramach Schematu 1.1.B, zniesienie przedmiotowego limitu wiąże się z dostosowaniem zapisów do poprzednich zmian wprowadzonych w Schemacie 1.1B, polegających m.in. na zniesieniu 33% limitu na roboty budowlane. ROK 2015 (1 zmiana) wprowadzona zmianę polegającą na zlikwidowaniu 30% ograniczenia na wydatki 8 związane z termomodernizacją w ramach Działania 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Źródło: opracowanie własne Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO Indywidualne projekty kluczowe stanowiły przedsięwzięcia inwestycyjne o strategicznym znaczeniu dla realizacji Programu, których wdrożenie było niezwykle istotne z punktu widzenia osiągnięcia zakładanych wskaźników rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. W IZ MRPO prowadzony był bieżący monitoring i spotkania z beneficjentami projektów IWIPK. W ramach prowadzonego monitoringu projektów zamieszczonych w IWIPK MRPO organizowano spotkania, tzw. Przeglądy Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych (IWIPK), które służyły kompleksowej ocenie stanu przygotowania projektów oraz diagnozie kluczowych problemów z tym związanych. Miały formę spotkań z poszczególnymi Beneficjentami projektów, znajdujących się na etapie przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. W trakcie realizacji MRPO odbyło się 10 spotkań w ramach Przeglądu IWIPK MRPO. Wnioski ze spotkania posłużyły ZWM do podjęcia decyzji na temat wprowadzenia zmian na liście projektów kluczowych dotyczących m.in.: weryfikacji postępów w przygotowaniu projektów w stosunku do informacji przekazywanych w miesięcznych sprawozdaniach oraz do deklaracji z wcześniejszych przeglądów IWIPK MRPO, usunięcia projektów, wprowadzenia nowych projektu, zmiany statusu projektów z listy rezerwowej na projekt podstawowy, zwiększenia/zmniejszenia dofinansowanie lub zmiany źródła finansowania ze środków UE na środki z budżetu państwa, poszerzenia/zmniejszenia zakresu rzeczowego wybranych projektów, realizacji programu przy zmianach. Wszystkie wnioski ze spotkań przedstawiane były w formie informacji na posiedzenie ZWM. W okresie wdrażania dokonano 60 zmian IWIPK. Tabela 8. Zmiany wprowadzone Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO od uruchomienia MRPO Lp. Wprowadzone zmiany 2010 ROK rozpoczęto konsultacji społecznych dla projektu kluczowego jako propozycja rozszerzenia Wykazu. Nowy projekt pn. Zbudowanie zintegrowanego systemu pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego Konsultacje społeczne, trwały od 29 stycznia do 1 marca 2010 r. przeprowadzone zostały za pośrednictwem stron internetowych Województwa Małopolskiego. Projekt został wpisany na listę, w Działaniu 5.2 zmieniono beneficjenta dla projektu Budowa wielofunkcyjnej hali widowiskowo-sportowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą z Towarzystwa Sportowego Wisła Kraków na Gminę Miejską Kraków, w Działaniu 4.2 zmieniona nazwa beneficjenta w związku ze zmianami organizacyjnymi w strukturze jednostki. Obowiązująca nazwa to PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Centrum Realizacji Inwestycji Oddział w Krakowie, ZWM podjął decyzję o rozpoczęciu konsultacji społecznych dla 8 projektów kluczowych przyjętych przez IZ, jako propozycja rozszerzenia Wykazu. Konsultacje 31

32 2011 ROK trwały od 22 lipca do 23 sierpnia 2010 r., usunięto z wykazu projektów kluczowych projektu Małopolski System Informacji Medycznej, ujętego w Działanie 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego, przyjęto przez IZ 8 nowych projektów kluczowych do Wykazu. Ponadto, harmonogram prac oraz złożony charakter projektu Zbudowanie zintegrowanego systemu pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego były podstawą do etapowania zadania i podziału na dwa odrębne projekty ROK usunięto z listy projektów dwóch projektów: projekt Obwodnica Olkusza, dofinansowanie zostało rozdysponowane na zwiększenie puli środków dostępnych w ramach konkursu w Działaniu 4.1A oraz pozostałych projektów kluczowych a także projekt Zbiornik Grodna na potoku Grodna w gminie Grybów, dofinansowanie przeznaczone zostało na dofinansowanie projektu Zbiornik Skrzyszów na potoku Korzeń w gminie Skrzyszów w ramach Działania 7.4, zmieniono Beneficjenta projektu realizowanego w ramach Działania 6.3 C Służby ratunkowe Zakup specjalistycznego sprzętu na potrzeby wzmacniania potencjału ratowniczego małopolskich strażaków zastępując nazwę Zarząd Oddziału Wojewódzkiego w Krakowie Związku OSP RP zapisem Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej Oddział Wojewódzki Związku OSP RP Woj. Małopolskiego, uzupełniono listę projektów o projekty z zakresu likwidacji skutków klęsk żywiołowych w ramach Schematu C, Działanie 6.2, uzupełniono zasady przeliczania wartości dofinansowania projektów ujętych na liście projektów kluczowych o informacje odnoszące się do projektów z zakresu likwidacji skutków klęsk żywiołowych w ramach Schematu C, Działanie 6.2. zwiększono dofinansowanie dla projektu indywidualnego Centrum Urazowe Medycyny Ratunkowej i Katastrof w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie - Etap I, dotychczasowy projekt rezerwowy w ramach Działania 5.2 Modernizacja obiektu Pałac Pod Krzysztofory - głównej siedziby Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, został przesunięty na listę projektów podstawowych, dodano nowy projekt Budowa krytej pływalni z basenem długości 50 m z zapleczem (Działanie 5.2), wprowadzono 6 nowych projektów. Środki na realizację pozyskano poprzez zmniejszenie wartości dofinansowania ze środków EFRR w ramach części przedsięwzięć, co stało się możliwe ze względu na oszczędności wynikające z różnicy pomiędzy wartością zawartej umowy a wartością przyznanego dofinansowania w ramach IWIPK. Ww. działanie dotyczyło następujących projektów, ponadto, w celu dofinansowania projektu Remont i modernizacja placówek GOPR Grupa Krynicka w pełnej kwocie, wykorzystano oszczędności ze środków konkursowych wygenerowane na schemacie 6.2A Odnowa centrów wsi, w przypadku projektów: Małopolska Sieć Szerokopasmowa oraz Modernizacja obiektu Pałac pod Krzysztofory głównej siedziby Muzeum Historycznego Miasta Krakowa dokonano na wniosek beneficjentów zmiany instytucji odpowiedzialnych za realizację ww. projektów, zmniejszono wartości dofinansowania ze środków EFRR dla projektu Modernizacja linii kolejowej nr 96 Tarnów Leluchów na odcinku Tarnów Stróże ze względu na oszczędności wynikające z różnicy pomiędzy wartością umowy zawartej z beneficjentem, a kwotą dofinansowania przyznaną w ramach IWIPK. wprowadzono nowy projekt - Zintegrowany System Sterowania Ruchem w Małopolsce. Środki na jego realizację pozyskano poprzez zmniejszenie wartości dofinansowania ze środków EFRR w ramach części przedsięwzięć, co stało się możliwe ze względu na oszczędności wynikające z różnicy pomiędzy wartością zawartej umowy a wartością przyznanego dofinansowania w ramach IWIPK. dla projektu Budowa zintegrowanych systemów informatycznych do zarządzania i monitoringu satelitarnego w Małopolsce zdecydowano o zwiększeniu dofinansowania ze środków EFRR. Środki te pozyskano z projektu Małopolska Sieć 32

33 2013 ROK Szerokopasmowa, wprowadzono na listę podstawową projektów, które uzyskały dofinansowanie ze środków przyznanych Małopolsce w ramach krajowej rezerwy wykonania oraz dostosowania technicznego, tj. Małopolskie Laboratorium Budownictwa Energooszczędnego oraz Zbudowanie zintegrowanego systemu pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie III Kampusu UJ - etap II (zmiana statusu z projektu rezerwowego na podstawowy), dokonano zmiany formy tabeli stanowiącej IWIPK MRPO. Dodane zostały kolumny obrazujące wyłącznie dofinansowanie ze środków EFRR (w euro oraz PLN) obok dotychczasowych kolumn zawierających wartości dofinansowania ogółem. wprowadzono nowy projekt Modernizacja, z uwzględnieniem potrzeb studentów z niepełnosprawnością, Budynku Franciszkańska 1, w ramach Działania 1.1 A oraz Przebudowa, modernizacja i remont auli wraz z wykonaniem sieci strukturalnej (LAN) w budynku dydaktycznym Uniwersytetu Pedagogicznego przy ul. Ingardena 4 w Krakowie. zaktualizowano kwoty dofinansowania UE dla projektu Budowa wewnętrznego układu komunikacyjnego Portu lotniczego w Krakowie, usunięcie projektu Rozbudowa budynku Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej przy ul. Jęczmiennej 9 w Krakowie na potrzeby Europejskiego Centrum Kształcenia Ustawicznego i Multimedialnego, zmniejszono wartości dofinansowania ze środków EFRR dla projektu Małopolska Sieć Szerokopasmowa. Dofinansowanie ze środków EFRR zmniejszono o kwotę euro, natomiast ze względu na wystąpienie pomocy publicznej w projekcie przyznano dodatkowe dofinansowanie ze środków budżetu państwa w kwocie euro, wprowadzono 5 nowych projektów, tj.: Zintegrowane Laboratorium Projektowo- Operacyjne Inteligentnych Infrastruktur Energetycznych Green AGH Campus, w ramach Działania 5.1, 4-ech projektów dotyczących integracji transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w: Tarnowie, Bochni, Trzebini i Krzeszowicach w ramach Działania 4.2.C, zwiększeniu dofinansowania dla projektu Zbiornik Joniny na potoku Wolninka w gminie Ryglice. W wyniku przedmiotowej zmiany wartość dofinansowania dla projektu wynosi: euro, tj PLN, co stanowi ok. 69 % wartości kosztów kwalifikowalnych, zaktualizowano daty realizacji dla projektów: Obwodnica Dobczyc, Budowa połączenia autostradya4 (węzeł Krzyż) z drogą wojewódzką Nr 977 oraz Modernizacja linii kolejowej nr 94 Kraków Płaszów - Oświęcim na odcinku Kraków Bonarka Kraków Swoszowice, na podstawie aktualnych danych przedstawionych przez Beneficjentów, zmieniono nazwy projektu indywidualnego z Likwidacja skutków powodzi w Gminie Limanowa na Odbudowa po powodzi Wiejskiego Domu Kultury i stadionu sportowego w Rupniowie, z uwagi na wpisanie tej ostatniej we wniosku o dofinansowanie przez Beneficjenta. wprowadzono 3 nowe projekty na listę w ramach Działania 1.2 Rozbudowa systemu udostępniania e-usług publicznych w administracji publicznej w Małopolsce, Małopolski System Informacji Medycznej, Małopolska Karta Aglomeracyjna system zarządzania transportem zbiorowym w Województwie Małopolskim, wprowadzono 2 nowe projekty w ramach 1. osi Stworzenie Rzemieślniczego Centrum Motoryzacyjnego w Tarnowie - w ramach Działania 1.1B Małopolska Chmura Edukacyjna - projekt pilotażowy - w ramach Działania 1.2, wprowadzono zmiany w wysokości kosztów kwalifikowalnych dla projektu Budowa zbiornika retencyjnego Bieżanów na rzece Serafa w m. Kraków. W wyniku dokonania zwiększenia o kwotę PLN, wartość kosztów kwalifikowalnych dla projektu wynosi: PLN, wprowadzono nowy projekt Obwodnica Skawiny - budowa drogi gminnej kl. GPodcinek II i III, planowanego do realizacji w ramach 4. osi priorytetowej. Możliwość dofinansowania ww. projektu związana była ze zidentyfikowaniem oszczędności powstałych w ramach Działania 4.3A, 33

34 2014 ROK 1. przeznaczono oszczędności powstałe w ramach realizacji projektu Likwidacja skutków powodzi w Gminie Szczucin Odbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej na sfinansowanie dodatkowego zapotrzebowania zgłaszanego w ramach projektów: Likwidacja skutków powodzi w gminie Szczurowa - Odbudowa infrastruktury społecznej, Likwidacja skutków powodzi w zakresie drogi wojewódzkiej DW 964 na obszarze gminy Szczurowa, Likwidacja skutków powodzi w gminie Szczucin - odbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej, usunięto zadania Budowa zachodniej obwodnicy Nowego Sącza połączenie m. Brzezna z drogą krajową nr 28, którego beneficjentem był Powiat Nowosądecki, ujętego w 4 osi priorytetowej, dofinansowanie przyjęte dla projektu powiększyło pulę środków przeznaczonych na realizację innych projektów, usunięto 2 projekty ujęte w 4 osi priorytetowej polegających na integracji transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w m. Trzebinia i Krzeszowice, przeznaczono powstałe oszczędności na zwiększeni dofinansowania dla projektu Integracja transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w m. Tarnów. wpisano nowy projekt o statusie projekt rezerwowy Remont obiektów Szkoły dla potrzeb kształcenia w zawodzie strażaka oraz technika pożarnictwa planowany jest do realizacji w ramach 1. osi priorytetowej, wprowadzono 10 nowych projektów w zakresie 9. osi priorytetowej Pomoc Techniczna w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych. usunięto z listy projektu Utworzenie Rzemieślniczego Centrum Motoryzacyjnego Subregionu Tarnowskiego, którego Beneficjentem jest Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Tarnowie, w ramach 1. osi priorytetowej (Działanie 1.1B). Powodem usunięcia było uzyskanie w wyniku oceny merytorycznej właściwej 58,75% maksymalnej (możliwej do uzyskania na ww. etapie) liczby punktów i tym samym niespełnienie kryteriów oceny merytorycznej, określonych w UMRPO, co skutkowało odrzuceniem projektu. Dofinansowanie przyjęte dla niniejszego projektu w wysokości EUR przesunięte zostaje na pozycję: Pozostałe środki na projekty kluczowe przeznaczone na realizację innych projektów w ramach Działania 1.1, w związku z pisemnym wnioskiem Beneficjenta, zawierającym propozycję dokonania modyfikacji (ograniczenie zakresu rzeczowego, zmniejszenie wartości całkowitej projektu oraz zmiana tytułu) w projekcie Rozbudowa systemu udostępniania e-usług publicznych w administracji publicznej w Małopolsce, wprowadzono: zmianę tytułu Rozbudowa systemu udostępniania e-usług publicznych w administracji publicznej w Małopolsce etap I oraz zmniejszono wartość kosztów kwalifikowanych, wprowadzono na listę kolejnych projektów w ramach Działania 9.3: Przygotowanie projektu Centra Aktywnego Wypoczynku, w tym Trasy Biegowo Rowerowe, Przygotowanie dokumentacji dla projektu Zakopane/Kościelisko Rozwój Infrastruktury Rekreacyjnej, Przygotowanie projektu Centrum zrównoważonego rozwoju i poszanowania energii "MIĘKINIA," Przygotowanie dokumentacji dla projektu Zagospodarowanie otoczenia Zbiornika Dobczyckiego Przygotowanie projektu KURORT KRYNICA - kompleksowy program rewitalizacji uzdrowiska Krynicy-Zdroju dla wzmocnienia funkcji turystycznych, kulturowych i uzdrowiskowych, dokonano zmian w zakresie 3 projektów, co było konsekwencją zgody ZWM na uzasadnione modyfikacje proponowane przez Beneficjentów. Dotyczy to następujących projektów: Przygotowanie projektu Tarnowskie Gniazda Innowacyjnych Specjalizacji Gminy Miasta Tarnów (zmiana nazwy), Przygotowanie inwestycji Nowa siedziba Szpitala Uniwersyteckiego Kraków Prokocim (NSSU) Collegium Medicum UJ (zwiększenie dofinansowania), Przygotowanie dokumentacji na budowę obwodnic i modernizację odcinków dróg wojewódzkich Województwa Małopolskiego (zmniejszenie dofinansowania), w ramach Działania 9.3 usunięto projekt Przygotowanie dokumentacji dla projektu Centrum Kreatywności i Dizajnu (CeKiD) z powodu rezygnacji Beneficjenta ze wsparcia, zmiana w wysokości dofinansowania oraz kosztów kwalifikowalnych dla 2 projektów własnych WM realizowanych w ramach Działania 1.2 Wirtualne Muzea Małopolski i dodatkowo nastąpiła aktualizacja okresu realizacji inwestycji z pierwotnego terminu 34

35 na lata oraz Zintegrowany system informatyczny wspomagający zarządzanie Województwem Małopolskim (środki pozwalające na zwiększenie dofinansowania powstały w wyniku uwolnienia części oszczędności, będących różnicą pomiędzy zakontraktowanymi umowami a wartością dofinansowania przyjętą w Wykazie IWIPK, wprowadzono zmiany w zakresie 2 dotychczasowych projektów, co było konsekwencją zgody ZWM na uzasadnione modyfikacje proponowane przez Beneficjentów. Dotyczy to następujących projektów: Przygotowanie dokumentacji dla projektu Kraków Nowa Huta Przyszłości ( zmniejszenie dofinansowania i zakresu rzeczowego) oraz Przygotowanie pełnej dokumentacji technicznej dla Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Weterynaryjnej i Hodowli Zwierząt Polski Południowej ( zmiana nazwy), IZ MRPO podjęła decyzje dotyczące: etapowania przedsięwzięcia Remont obiektów Szkoły dla potrzeb kształcenia w zawodzie strażaka oraz technika pożarnictwa widniejącego dotychczas na liście rezerwowej 1. osi priorytetowej, ZWM przychylił się do propozycji podziału inwestycji na dwa projekty, wpisano na listę 2 nowe projekty o statusie projekt rezerwowy - możliwych do realizacji w przypadku dysponowania przez IZ MRPO wolnymi środkami finansowymi w ramach Działania 4.1Schemat B. projektu Obsługa komunikacyjna Centrum Jana Pawła II - etap II oraz w Działaniu 8.1 projektu Promocja województwa małopolskiego podczas zawodów sportowych najwyższej rangi, w zakresie Działania 9.3, IZ MRPO wskazała na listę 2 kolejne projekty, dla których złożono wymagane karty projektów na przygotowanie inwestycji strategicznych Opracowanie systemu zarządzania oraz planu uruchomienia SKA Województwa Małopolskiego i Przygotowanie dokumentacji dla projektu "Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz zasobów środowiska poprzez modernizację obiektów małopolskiej Policji", usunięto projekt Integracja transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w m. Skawina, w Działaniu 4. Schemat C.. Decyzja podjęta została w związku z deklaracją Beneficjenta dotyczącą odstąpienia od realizacji inwestycji, usunięto projekt Zbiornik Joniny na potoku Wolninka w gminie Ryglice, w Działaniu 7.4, z uwagi na brak możliwości uzyskania decyzji administracyjnych w terminie pozwalającym na realizację inwestycji zgodnie z harmonogramem umożliwiającym rozliczenie projektu w ramach MRPO, z czym związane jest ryzyko niewykorzystania środków w bieżącym okresie programowania, a w konsekwencji - utraty środków dla regionu, dofinansowanie przyjęte dla projektu powiększył pulę środków przeznaczonych na realizację innych projektów m.in. projektu Budowa zbiornika retencyjnego Bieżanów na rzece Serafa w m. Kraków a) dokonano zmian projektu Zbudowanie zintegrowanego systemu pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego - etap II (aktualizacja wartości, będąca wynikiem dostosowania kwot do złożonego wniosku o dofinansowanie): wprowadzono projekty Poprawa efektywności energetycznej na terenie zabytkowego zespołu szpitalno-parkowego w Krakowie poprzez wprowadzenie zintegrowanego systemu energii odnawialnej, w ramach Działania 7.2. na wniosek Realizatora projektu Usuwanie szkód powodziowych w korycie rzeki Skawinka oraz potoku Rzepnik w m. Skawina dokonano zmiany nazwy zadania na Usuwanie szkód powodziowych w korycie potoku Rzepnik w m. Skawina, ze względu na skorygowanie zakresu rzeczowego zadania, tj. wyłączenie prac związanych z usuwaniem szkód powodziowych na rzece Skawinka na rzecz zwiększenia zakresu i rozmiaru robót na potoku Rzepnik w gm. Skawina. Powyższa korekta wynika z przeprowadzonej przez Realizatora projektu analizy ekonomicznej zadania z uwzględnieniem racjonalnego podjęcia działań inwestycyjnych na rzece Skawince, wprowadzono 2 nowe projekty w ramach Działania 6.3 Schemat A. Rozbudowa Szpitala Powiatowego im. Jana Pawła II w Wadowicach o Pawilon Łóżkowy E, oraz Budowa Ośrodka Psychiatrycznego wraz ze Specjalistyczną Poradnią Konsultacyjną i zespołem techniczno administracyjnym (środki na sfinansowanie przedmiotowych inwestycji pochodziły z przesunięcia środków konkursowych z Działań w osi 6., usunięto projektu w ramach Działania 7.2 pn. Zbudowanie zintegrowanego systemu 35

36 pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego - etap II (oszczędności przeznaczono na zwiększenie środków dla projektów wyłonionych w trakcie II naboru, przeprowadzonego w ramach ww. Działania 7.2, zmieniono statusu zadania Obsługa komunikacyjna Centrum Jana Pawła II - etap II z projektu rezerwowego na projekt podstawowy, planowany do realizacji w ramach Działania 4.1 Schemat B., dla projektów Usuwanie szkód powodziowych na wałach Dunajca i Kisieliny w gminie Wietrzychowice oraz Usuwanie szkód powodziowych w korycie potoku Rzepnik w m. Skawina, planowanych do realizacji w ramach Działania 6.2 Schemat C. zaktualizowano okresu realizacji inwestycji z 2014 roku, na lata (zgodnie z informacją od Beneficjenta), dla projektu Małopolski System Informacji Medycznej, planowanego do realizacji w ramach Działania 1.2 nastąpiła zmiana tytułu, poprzez dodanie do nazwy podstawowej zwrotu - projekt pilotażowy, zmiana kryteriów oceny projektów w ramach Działania 9.3 związana ze zidentyfikowaniem - w ramach prac nad RPO, programami strategicznymi oraz kontraktem terytorialnym - potrzeby utworzenia kolejnych typów projektów, polegających na wsparciu opracowania dokumentacji wzorcowej oraz wstępnej dokumentacji projektowej, w wyniku zmian na listę wprowadzono kolejne 5 projektów, zwiększenie wartości projektu wynikające z wyższego zapotrzebowania na środki, zgłoszonego przez Beneficjentów, w ramach Działania 1.2 Zintegrowany system informatyczny wspomagający zarządzanie Województwem Małopolskim oraz Małopolska Karta Aglomeracyjna system zarządzania transportem zbiorowym w Województwie Małopolskim, zmniejszono dofinansowanie projektu Rozwój Krakowskiego Centrum Badań i Technologii Medycznych, IZ MRPO podjęła decyzje w zakresie Działania 9.3, wskazując na listę 9 kolejnych projektów, które po spełnieniu określonych warunków mogą liczyć na potencjalne dofinansowanie ze środków Działania 9.3, skreślono 2 projekty: Przygotowanie inwestycji: Nowa siedziba Szpitala Uniwersyteckiego Kraków Prokocim (NSSU) - w związku z rezygnacją Beneficjenta i Opracowanie systemu zarządzania oraz planu uruchomienia SKA województwa małopolskiego w związku z odstąpieniem od realizacji projektu, lista rezerwowa IWIPK: w ramach zmian wprowadzono 6 nowych inwestycji o statusie projektów rezerwowych - możliwych do realizacji w przypadku dysponowania przez IZ MRPO wolnymi środkami finansowymi, w odpowiedzi na prośbę Beneficjenta (Gminę Szczucin) zwiększono dofinansowania dla projektu Likwidacja skutków powodzi w Gminie Szczucin-Odbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej realizowanego w ramach Działania 6.2 C wprowadzono nowego projektu Rozbudowa Sądeckiego Hospicjum o oddział terminowej opieki dla osób przewlekle chorych wraz z wyposażeniem, w ramach Działanie 6.3B, usunięto projektu Realizacja wizerunkowej kampanii promocyjnej regionu i jego walorów z wykorzystaniem możliwości oferowanych przez linie lotnicze w ramach Działania 8.1.w związku z deklaracją Beneficjenta, dotyczącą odstąpienia od realizacji inwestycji, w ramach Działania 7.4 wystąpiły oszczędności poprzetargowe w odniesieniu do projektu Budowa zbiornika retencyjnego Bieżanów na rzece Serafa w m. Kraków, IZ MRPO podjęła decyzję zagospodarowaniu wolnych środków na projekty z listy rezerwowej, w wyniku oszczędności w ramach 1. osi priorytetowej pojawiły się wolne środki, które zostały przeznaczone m. im dla projektu Małopolska Chmura Edukacyjna - projekt pilotażowy (MChE), dla 8 inwestycji mających status projektów zakończonych i scertyfikowanych w całości - nastąpiła aktualizacja wartości (aktualizacja kosztów kwalifikowanych, dofinansowania) oraz okresu realizacji, w związku z powyższą aktualizacją, wykazane 36

37 2015/2016 ROK zostały oszczędności, które przeznaczono na dofinansowanie konkursu w ramach Działania 1.1 B, zmiana tytułu projektu Obsługa komunikacyjna Centrum Jana Pawła II etap II planowanego do realizacji w ramach Działania 4.1 poprzez usunięcie słowa -etap II, wprowadzono nowego projektu pn. Poprawa bezpieczeństwa powodziowego na potoku GOR/P/446 w m. Biecz, gm. Biecz, pow. Gorlicki, projekt planowany jest do realizacji w ramach Działania 6.2C, środki na realizację projektu zostały przesunięte z pozycji Pozostałe środki na realizację projektów kluczowych, wprowadzono nowy projekt Realizacja ogólnoświatowej kampanii promocyjnej Krakowa i Małopolski w ramach Działania 8. wprowadzono projekt rezerwowy Laboratorium obrazowania spektroskopowego dla potrzeb radiobiologii, terapii i badania układów złożonych projekt planowany jest do realizacji w ramach Działania 5.1, projekt został poddany ocenie pod względem kryteriów strategicznych (kwalifikowalność beneficjenta i projektu, charakter strategiczny projektu, skala oddziaływania i wpływ na osiągnięcie najważniejszych wskaźników rozwoju oraz zgodność z najważniejszymi dokumentami strategicznymi SRK, NSRO, SRW) oraz konsultacjom społecznym, w celu dokonania przeliczenia alokacji dla wprowadzanych projektów przyjętej w euro zastosowano aktualnie obowiązujący kurs przeliczeniowy 1 EUR=4,1465 PLN, w ramach wzoru tabeli IWIPK jako Załącznik do Uszczegółowienia MRPO (Załącznik 5 część 1: projekty na inwestycje oraz Załącznik 5b. część 2: projekty w ramach Działania 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych): zrezygnowano z kolumn zawierających opis dofinansowanie (mln euro), pozostawiono wyłącznie kolumny PLN wskazanie wartości w kolumnach dofinansowanie (PLN) oraz w tym dofinansowanie UE (PLN), wprowadzono modyfikację opisu kolumny dofinansowanie ogółem na Planowane dofinansowanie ogółem, kwota środków w PLN wskazanych dla poszczególnych projektów kluczowych w załączniku nr 5 w UMRPO stanowią wartość szacunkową rezerwowaną dla danej inwestycji, projekty znajdujące się na liście rezerwowej IWIPK w przypadku pojawienia się wolnych środków w ramach działania możliwych do zagospodarowania decyzją ZWM mogły być wprowadzone na listę podstawową z kwotą dofinansowania warunkowaną limitem środków wyliczonych zgodnie z obowiązującym na ten moment algorytmem L, powyższe zmiany dokonywane były ze względu na czas pozostały do zamknięcia perspektywy i konieczność zapewnienia pełnego wykorzystania alokacji. Jednocześnie mając na uwadze ryzyko, iż projekty ze względu na wahania kursu euro, nie będą mogły uzyskać pełnego dofinansowania, a w niektórych wypadkach podpisanie umowy w ogóle nie będzie możliwe, usunięto projekt Zintegrowane Laboratorium Projektowo-Operacyjne Inteligentnych Infrastruktur Energetycznych - Green AGH Campus, którego Beneficjentem jest AGH w ramach Działania 5.1, mając na uwadze uzyskanie w wyniku oceny merytorycznej właściwej 58,93% maksymalnej możliwej do uzyskania na ww. etapie liczby punktów i tym samym niespełnienie kryteriów oceny merytorycznej, określonych w UMRPO, co skutkowało odrzuceniem projektu oraz zapisy procedury ujętej w Podręczniku IZ, wprowadzono na listę projektu Usuwanie szkód powodziowych - Prawy wał rzeki Dunajec w msc. Uście Jezuickie, Okręg Bienieszowice, gm. Gręboszów, pow. dąbrowski, projekt planowany do realizacji w ramach Działania 6.2C, skreślono 3 projekty w związku z rezygnacją wnioskodawców z realizacji projektów na przygotowanie dokumentacji w ramach Działania 9.3 PT MRPO, podjęła decyzję o zastosowaniu mechanizmu elastyczności środki przesunięto z Działania 9.3 do Działania 4.1. (decyzje dotyczące przesunięć pomiędzy osiami priorytetowymi w zakresie MRPO w ramach zastosowania mechanizmu elastyczności zgodne z art. 77 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.), podjętą na podstawie informacji o tzw. buforach przesunięto oszczędności wynikające z podpisanych aneksów do umów realizowanych w ramach Schematu 1.1b oraz Działania 1.2 oraz powstałe w ramach projektów kluczowych w Działaniu 1.1B na projekt z IWIPK w ramach Schematu 1.1.A pn. Rozbudowa, przebudowa i wyposażenie 37

38 budynku UJ dla potrzeb Instytutu Psychologii, mając na uwadze konieczność efektywnego gospodarowania środkami w ramach oszczędności MRPO podjęto decyzję dotyczącą umieszczenia w IWPK - 41 nowych projektów planowanych do realizacji w ramach 4., 6 osi, umieszczenie inwestycji w wykazie stanowiło alternatywny dla konkursu sposób wyboru projektów do wsparcia w ramach programu operacyjnego, przewidziany w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Wpisanie inwestycji do IWIPK jest warunkową deklaracją jego realizacji i związane jest z zarezerwowaniem środków w ramach budżetu programu na realizację projektu. Nie oznacza to jednak, iż projekt znajdujący się w Wykazie uzyskuje dofinansowanie automatycznie. Uzyskanie dofinansowania jest uzależnione od spełnienia przez projekt wymogów formalnych i merytorycznych dotyczących przygotowania odpowiedniej dokumentacji i gotowości do wdrożenia, zgodnych z kryteriami zatwierdzonymi przez KM oraz akceptacji wniosku o dofinansowanie wraz z wymaganymi załącznikami przez IŻ, mając na uwadze zakończony okres kwalifikowalności wydatków w ramach okresu finansowania w latach i brak możliwości dofinansowania i rozliczenia projektów, które nie zostały zrealizowane do 31 grudnia 2015 r. w ramach MRPO wykreślono wszystkie projekty umieszczone na liście rezerwowej, Źródło: opracowanie własne Zmiany w dokumentach systemu instytucjonalnego Od uruchomienia MRPO Kontrakt Wojewódzki dla Województwa Małopolskiego aneksowano 6 razy. Kontrakt został podpisany 6 lutego 2008 roku pomiędzy Ministrem Rozwoju Regionalnego a Zarządem Województwa Małopolskiego. Przedmiotem Kontraktu było określenie zasad i warunków dofinansowania MRPO. Kontrakt określa również kwotę dofinansowania zadań realizowanych przez Samorząd Województwa Małopolskiego w ramach komponentu PO KL. Tabela 9. Zmiany w Kontrakcie Wojewódzkim dla Województwa Małopolskiego Wprowadzone zmiany w dniu 27 maja 2011 r. Rada Ministrów podjęła Uchwałę nr 85 zmieniającą Uchwałę w sprawie zakresu i warunków dofinansowania MRPO na lata , przyznając tym samym IZ MRPO dodatkowe środki, z przeznaczeniem na dofinansowanie realizacji projektów z zakresu usuwania skutków powodzi na terenie gmin: Lanckorona, Limanowa, Szczucin, Szczurowa i Wietrzychowice, w następującej wysokości: ze środków EFRR w ramach dostosowania technicznego euro ( ,73 PLN), ze środków budżetu państwa euro ( ,31 PLN). Wspomniana Uchwała nr 85 stanowiła podstawę do zmiany Kontraktu Wojewódzkiego i zapewnienia środków z dostosowania technicznego na likwidację skutków powodzi. w dniu 13 kwietnia 2012 r. Rada Ministrów podjęła Uchwałę nr 49 zmieniającą uchwałę w sprawie zakresu i warunków dofinansowania MRPO , przyznając tym samym IZ MRPO dodatkowe środki pochodzące z EFRR, w tym: euro w ramach krajowej rezerwy wykonania ( ,49 PLN); EUR, w ramach dostosowania technicznego ( ,65 PLN). Zmianie uległy załączniki do Kontraktu, na podstawie których IZ MRPO będzie dokonywała rozliczenia otrzymanych środków. Dodatkowo zrezygnowano m. in. z obowiązku kwartalnego przekazywania sprawozdania dotyczącego zaliczek do MRR (obecnie MR) oraz półrocznego rozliczania środków w zakresie dotacji celowej. Zmieniono także założenia dotyczące algorytmu przeliczania środków europejskich, jak również wprowadzono algorytm przeliczania środków budżetu państwa. w związku z podjęciem przez Radę Ministrów w dniu 30 kwietnia 2013 roku Uchwały Nr 81/2013 w sprawie przyjęcia projektu zmiany PO KL oraz zaakceptowaniem przez KE w dniu 18 lipca 2013 roku zmian w PO KL (decyzja KE nr C(2013) 4543), dokonano realokacji środków z komponentu centralnego do komponentu regionalnego Programu. Na podstawie powyższych działań Województwo Małopolskie, na realizację PO KL, otrzymało dodatkowe środki w wysokości EUR. W związku z powyższym, aktualna wartość środków wynosi: w części stanowiącej współfinansowanie krajowe EUR, co na dzień otrzymania notyfikacji decyzji KE nr C(2013) 4543 stanowi ,23 PLN, w części 38

39 stanowiącej udział EFS euro, co na dzień otrzymania notyfikacji decyzji KE nr C(2013) 4543 stanowi ,66 PLN. Ww. uchwała oraz decyzja stanowią podstawę do zmiany Kontraktu wojewódzkiego dla Województwa Małopolskiego. zmianie uległ algorytm przeliczania środków, stanowiący załącznik nr 1 do Kontraktu Wojewódzkiego dla Województwa Małopolskiego, który określa wartość środków jakie można zaangażować w danym miesiącu w ramach zawieranych umów o dofinansowanie. Zgodnie z zapisami Kontraktu Wojewódzkiego IZ powinna dokonywać kontraktacji środków w oparciu o przedmiotowy algorytm przeliczania środków, wówczas ewentualne powstałe różnice kursowe będą pokrywane przez budżet państwa. Zgodnie ze zmienionymi zapisami w omawianym aneksie nr 6, algorytm przeliczania środków został powiększony o dwa nowe składniki: RN - to wyrażona w złotych wartość dofinansowania wspólnotowego, do zwrotu którego beneficjenci zostali zobowiązani na skutek stwierdzenia nieprawidłowości w projektach niezakończonych, ale w dalszym ciągu realizowanych, gdy spełnione są łącznie poniższe warunki dotyczące wspomnianego dofinansowania: wydatki związane z przekazanym dofinansowaniem nie zostały jeszcze zadeklarowane do KE albo alternatywnie zostały zadeklarowane, przy czym nastąpiło już stosowane pomniejszenie deklaracji, dofinansowanie wspólnotowe, do zwrotu którego beneficjenci zostali zobowiązani, nie zostało odzwierciedlone poprzez odpowiednią korektę wartości UPLN, KS - to wyrażona w złotych wartość dofinansowania wspólnotowego, ujętego w korektach systemowych załączonych do deklaracji skierowanych do IC w ramach danego działania. Wprowadzone zmiany miały na celu uelastycznienie procesu kontraktacji środków, tak aby zminimalizować ryzyko niewykorzystania alokacji w ramach poszczególnych RPO, w kontekście zbliżającego się zamykania RPO. Jednocześnie należy podkreślić, że w związku z faktem, iż wyliczenie wartości nieprawidłowości (RN) dotyczy środków, których odzyskanie jest procesem niepewnym i czasami długotrwałym, pojawia się wysokie ryzyko, iż w przypadku zakontraktowania zbyt dużej kwoty dofinansowania wspólnotowego, ze względu na uwzględnienie środków z nieprawidłowości, których nie uda się ostatecznie odzyskać od beneficjentów, konsekwencje finansowe z tego tytułu poniesie IZ MRPO. w związku z podjęciem przez RM uchwały w sprawie przyjęcia projektu zmiany PO KL oraz zaakceptowaniem przez KE w dniu 14 kwietnia 2014 roku zmian w PO KL (decyzja KE nr C(2014) 2371), dokonano realokacji środków z komponentu centralnego do komponentu regionalnego Programu. Na podstawie powyższych działań, WM na realizację PO KL, otrzymało dodatkowe środki w wysokości EUR. Źródło. Opracowanie własne Podręcznik Instytucji Zarządzającej Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata Tabela 10. Wykaz najważniejszych zmian w ramach Podręcznika IZ MRPO GŁÓWNE ZMIANY Zmiany w Instrukcjach wykonawczych oraz III części - Wzory dokumentów dla Beneficjentów. Opracowano nową instrukcję realizacji Procedury odwoławczej oraz schematu jej funkcjonowania w związku ze zmianą przepisów ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; Wprowadzenie zmian zgodnie z Procedurą dokumentowania przypadków odstępstw od zapisów Podręcznika Dokonano aktualizacji Opisu Systemu Zarządzania i Kontroli Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Dokonano zmiany w zapisach terminów POWODY ZMIAN Zmiany wynikające z doświadczeń z funkcjonowania systemu. Zmiany zapisów Wytycznych MRR w zakresie warunków certyfikacji oraz przygotowania prognoz wniosków o płatność do KE w PO w ramach NSRO lata , jak również na skutek przekształceń organizacyjnych w UMWM 39

40 przekazywania Poświadczeń przez Jednostki ds. Wdrażania do Jednostki ds. Zarządzania (wydłużono czas z 4 do 13 dni kalendarzowych); skrócenia procesu przepływu Poświadczeń z Dep. PR do Dep. BF i do IPOC, usunięto RSI z weryfikacji wniosków o płatność załączonych do Poświadczeń z uwagi na docelowe eksportowanie danych z RSI do KSI (wnioski są weryfikowane w KSI); uściślono kilka zapisów w liście sprawdzającej do Poświadczenia, Zmiany w procesie Wyboru projektów, Działania 4.3 A, 7.2, 7.3 podlegały w procedurze konkursowej pełnej dokumentacji (bez preselekcji); Działanie 4.1A nabór ciągły, zmiany w procedurze oceny projektów podlegających wstępnej kwalifikacji projektu (preselekcji) ocena logiczna zostaję wyłączona, jako odrębna część oceny projektu, natomiast zostaje włączona w ramach kryterium kwalifikowalności projektu (ocena formalna), Dostosowania zapisów wzorów umów o dofinansowanie projektu w ramach MRPO na lata do nowego stanu prawnego. Wprowadzono załącznik Analiza ryzyka dla postępowań o udzielenie zamówień publicznych przeprowadzonych w ramach projektu pn.... realizowanego przez Beneficjenta... w ramach Działania... MRPO do Metodologii doboru próby dokumentów do kontroli przy kontroli zamówień publicznych, który stanowi dowód podczas kontroli z zakresu zamówień publicznych Zmiany wprowadzone w zakresie schematów blokowych i terminologii w ramach Audytu Wprowadzenie nowych procesów: 4c Umarzanie w całości lub w części należności z tytułu zwrotu płatności oraz 4d Odroczenie terminu spłaty należności albo rozłożenie na raty, 10d Monitoring trwałości oraz 10e Monitoring wskaźników MRPO Wprowadzenie do procesu Opis procedur dot. wyboru i zatwierdzania operacji nowego Działania 6.4 do listy działań objętych naborem otwartym (ciągłym) Wprowadzenie zmiany w procesie Opis procedury odwoławczej (zmiana w definiowaniu pojęcia negatywnej oceny merytorycznej właściwej, uprawniającej Wnioskodawcę do złożenia protestu). Uzupełniono zapisy procedury kontroli krzyżowej Programu o czynności związane z kontrolą w ramach 2. osi priorytetowej w zakresie Zmiany wynikające z doświadczeń z funkcjonowania systemu. Zmiany wynikały były badaniem ewaluacyjnym Ocena kryteriów wyboru projektów oraz mechanizmu wstępnej kwalifikacji projektów w ramach MRPO orz zmianami zatwierdzonymi przez KM MRPO Zmiany w wyniku przyjęcia i ogłoszenia Rozporządzenia MRR z 10 lutego 2009 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych Zmiany wprowadzone w związku z potrzebą wyłonienia pojedynczych postępowań przetargowych do kontroli obarczonych najwyższym stopniem ryzyka. Zmiany wynikają z przyjęcia przez MF Rozporządzenia w sprawie prowadzenia i dokumentowania audytu wewnętrznego, zmiany ZM WM w sprawie Księgi Procedur Audytu Wewnętrznego dostosowującej zapisy Księgi do zmian w przepisach prawa. Zmiany własne związane z koniecznością realizacji nowych zadań. Zmiany w związku ze zmianą MRPO Zmiana w związku z Wytycznymi IZ MRPO w zakresie procedury odwoławczej dla wniosków o dofinansowanie projektów realizowanych w ramach MRPO Zmiany wynikające z potrzeby usprawnienia procesu, doprecyzowania jego zapisów, a także będące następstwem kontroli przez 40

41 wykonywanym przez IZ Zaktualizowano procedurę kontroli krzyżowej horyzontalnej z PROW oraz PO RYBY Zmiana procedury aktualizacji Zintegrowanego Planu Komunikacji oraz Rocznych planów działań informacyjnych i promocyjnych Wyodrębniono poszczególne czynności dla działań 9.1 i 9.2 oraz działania 9.3 w ramach PT MRPO. We wzorze Informacja kwartalna - zmiana we wzorze w zakresie Tabeli 6 Informacje nt. stanu wdrażania instrumentów inżynierii finansowej w ramach programu operacyjnego, polegająca na dodaniu kolumny dot. liczby utworzonych nowych miejsc pracy Uzupełniono rozdział o tryb wyboru dla działania 9.3 Uzupełnienie rozdziału o opis nowej aplikacji e- RPO Dopisanie zadania związanego z przygotowaniem do realizacji RPO w nowej perspektywie finansowej oraz zadań związanych z zamknięciem programu w zespołach PR-II i PR-III. Dopuszczono przekazywanie harmonogramów wydatków oraz zapotrzebowania w wersji elektronicznej podpisanej elektronicznym podpisem kwalifikowanym. Doprecyzowanie procedur w zakresie zwrotów środków europejskich dokonywanych przez beneficjentów. Zmiana trybu wyboru projektów w ramach schematu 1.1.B z procedury konkursowej z preselekcją na procedurę konkursową. IPOC. Aktualizacja procedury związana w związku z: zawartym w dniu 15 marca 2012 r. aneksem nr 2 do Porozumienia o współpracy z dn. 7 lipca 2009 roku, pomiędzy MRR i MRiR oraz ARiMR; zmianą Wytycznych MRR w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków IZ RPO. Zmiany wynikały ze zmian wprowadzonych do Wytycznych MRR w zakresie informacji i promocji, zmian organizacyjnych w UMWM oraz uwag IPOC Zmiana związana była z planowanymi w 2013 roku wypłatami w ramach działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych, które będzie funkcjonowało odmiennie niż działania 9.1 oraz 9.2. Konieczność monitorowania wskaźnika dot. nowych miejsc pracy w ramach IIF, zainicjowana przez IK NSRO pismem z dnia Wprowadzenie nowego działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych w ramach IX osi priorytetowej, realizowanego poprzez tryb indywidualny Wdrożenie aplikacji e-rpo umożliwiającej beneficjentom przekazywanie sprawozdań z okresu trwałości projektów oraz dokumentów związanych z kontrolą postępowań przetargowych Zmiany własne związane z koniecznością realizacji nowych zadań. Konieczność uzupełnienia zapisów w następstwie wprowadzenia Wytycznych dotyczących zamknięcia programów operacyjnych przyjętych do celów pomocy z EFR, EFS i FS ( ). Uproszczenie procedur. W związku ze zbliżającym się zamknięciem perspektywy konieczny był bieżący monitoring sytuacji finansowej MRPO oraz cykliczne przygotowywanie Informacji dla ZWM w sprawie tzw. buforów bezpieczeństwa w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata przynajmniej raz na pół roku, aby zoptymalizować wykorzystanie dostępnej alokacji. Zmiana kryteriów dla Schematu 1.1 B przyjęta przez Komitet Monitorujący/Odstępstwo 41

42 Wprowadzenie możliwości przeprowadzania konsultacji społecznych projektów docelowych zgłaszanych dodatkowo do BPR, które mogą liczyć na wsparcie z Działania 9.3. Uzupełniono informację o zapis Sprawozdanie końcowe do KE do r. Źródło: opracowanie własne Zmiana umożliwiła spełnienie wymogu konsultowania projektów kluczowych, jako strategicznych dla rozwoju regionu i mających wpływ na funkcjonowanie danych społeczności lokalnych, czy grup docelowych. Uzupełnienie zapisu zgodnie z zapisami rozporządzenia Rady (WE) Nr 1083/2006 art. 67 pod kątem przygotowania do zamykania programu. Od początku realizacji MRPO, IZ MRPO opracowuje i aktualizuje dokumenty o charakterze wewnętrznym oraz zewnętrznym, mające na celu usprawnienie procesu wdrażania MRPO oraz zapewnienie właściwego poziomu realizacji projektów (m. in. dokumenty programowe, dokumenty systemu instytucjonalnego, wytyczne, podręczniki i inne dokumenty, w tym dokumenty dla Wnioskodawców/Beneficjentów). Szczegółowo każda zmiana została przedstawiana w Sprawozdaniach rocznych. Do najważniejszych należały zmiany: Wytycznych IZ w zakresie kontroli i monitorowania projektów, Wytycznych IZ dotyczących zasad rozliczania i poświadczania poniesionych wydatków, Regulaminy konkursów, Instrukcji dla Beneficjentów dotyczące obowiązku utrzymania trwałości projektu, Instrukcji dotycząca procedury kontroli, Instrukcji dotycząca zasad wydatkowania środków publicznych, Instrukcji dla Beneficjentów dotyczące obowiązków w zakresie sprawozdawczości, Instrukcji dotycząca zasad udzielania pożyczek, Wytycznych do studium wykonalności dla projektów promujących Województwo Małopolskie na arenie międzynarodowej, realizowanych w ramach MRPO na lata mających zastosowanie do projektów nie inwestycyjnych realizowanych w ramach 8 osi, Wytycznych do studium wykonalności dla projektów organizacji imprez kulturalnych realizowanych w ramach MRPO na lata mających zastosowanie do projektów nie inwestycyjnych występujących w ramach Działania 3.3 B i ponadregionalnym, Wytycznych do Studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach MRPO na lata , Zintegrowany Plan Komunikacji dla Funduszy Europejskich w województwie małopolskim na lata , Instrukcji dotyczących zasad dokonywania zwrotów środków w ramach MRPO, Nowe wzory o dofinansowanie projektów w ramach MRPO w zakresie procedury odwoławczej, Instrukcji dotyczących metod dokumentowania działań promocyjnych, doradztwa, usług prawniczych, ekspertyz, planów rozwoju, strategii itp. wchodzących w zakres rzeczowy projektu Zmiany rozporządzeń/ustaw obowiązujących w ramach programu: W perspektywie finansowej wprowadzono rozporządzenia/ustawy, które miały pomóc w sprawnym wdrażaniu programów operacyjnych. Do najważniejszych należały: Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. Nr 185, poz. 1317) oraz Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy de minimis), 42

43 Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy na usługi doradcze dla mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców w ramach regionalnych programów operacyjnych, Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 20 maja 2009 r. w sprawie udzielania pomocy na wzmacnianie potencjału instytucji otoczenia biznesu w ramach regionalnych programów operacyjnych, Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie udzielania pomocy przez fundusze pożyczkowe i poręczeniowe w ramach regionalnych programów operacyjnych. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie o wyłączeniach blokowych) (Dz. U. UE L 214 z ). Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. U. L 379 z Weszło w życie r. (Dz. U. Nr 105, poz. 874), Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 grudnia 2009 r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczo-rozwojowej, lecznictwa uzdrowiskowego w ramach regionalnych programów operacyjnych. Wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata Weszło w życie (Dz. U. Nr 214, poz. 1661), Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 539/2010 z dnia 16 czerwca 2010 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności w odniesieniu do uproszczenia niektórych przepisów oraz w odniesieniu do niektórych przepisów w zakresie zarządzania finansowego, Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie płatności w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz przekazywania informacji dotyczących tych płatności (Dz. U Nr 220, poz. 1726); data wejścia w życie: 1 stycznia 2010 r., Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 18 grudnia 2009 r. w sprawie warunków i trybu udzielania i rozliczania zaliczek oraz zakresu i terminów składania wniosków o płatność w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich (Dz. U Nr 223, poz. 1786); data wejścia w życie: 1 stycznia 2010 r., Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 9 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych. Rozporządzenie weszło w życie (Dz. U. Nr 117, poz. 787), Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 17 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania pomocy na projekty w zakresie badań i rozwoju w ramach regionalnych programów operacyjnych. Rozporządzenie weszło w życie (Dz. U. Nr 113, poz. 754), Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 3 sierpnia 2010 r. w sprawie udzielania przedsiębiorcom ograniczonej kwoty pomocy zgodnej ze wspólnym rynkiem w ramach regionalnych programów operacyjnych. Rozporządzenie weszło w życie z dniem publikacji (Dz. U. z , Nr 142, poz. 953), pomoc jest udzielana do 31 grudnia 2010 r. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 1 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania pomocy na usługi doradcze dla mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców w ramach regionalnych programów 43

44 operacyjnych. Rozporządzenie weszło w życie 21 grudnia 2010 r. (Dz. U. Nr 235, poz. 1549). Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych. Rozporządzenie weszło w życie 14 grudnia 2010 r. (Dz. U. Nr 236, poz. 1562). Zastąpiło poprzednio obowiązujące Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych, Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych. Rozporządzenie weszło w życie 21 grudnia 2010 r. (Dz. U. Nr 239, poz. 1599). Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej przez fundusze rozwoju obszarów miejskich w ramach regionalnych programów operacyjnych. Rozporządzenie weszło w życie 30 grudnia 2010 r. (Dz. U. Nr 254, poz. 1709), Ustawa Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 z późn. zm.), Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz. U. z 2009r. Nr 157, poz z późn. zm.), Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie warunków gromadzenia i przekazywania danych w formie elektronicznej z dnia 9 lutego 2010 r., Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w transporcie zbiorowym z dnia 2 marca 2010 r., Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania z dnia 20 kwietnia 2010 r., Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie informacji i promocji z dnia 10 czerwca 2010 r., Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie jednolitego systemu zarządzania i monitorowania projektów indywidualnych z dnia 28 lipca 2010 r., Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1310/2011 z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 w odniesieniu do pomocy zwrotnej i inżynierii finansowej oraz niektórych przepisów dotyczących deklaracji wydatków (Dz.U.UE.L art.1), Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) NR 1236/2011 z dnia 29 listopada 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1828/2006 w odniesieniu do inwestycji z wykorzystaniem instrumentów inżynierii finansowej (Dz.U.UE.L ), Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 26 października 2011 r. w sprawie udzielania pomocy ze środków instrumentów inżynierii finansowej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. Nr 245, poz. 1461), data wejścia w życie , Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w ramach zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w gospodarce odpadami z dnia 23 lipca 2012 r. Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie warunków certyfikacji oraz przygotowania prognoz wniosków o płatność do Komisji Europejskiej w Programach Operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata z dnia 26 czerwca 2012 r., 44

45 Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym z dnia 5 czerwca 2012 r. Zaktualizowano dokument Wymierzanie korekt finansowych za naruszenia prawa zamówień publicznych związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków funduszy UE wraz z Załącznikiem - Wskaźniki procentowe do obliczenia wartości korekty finansowej za naruszenia przy udzielaniu zamówień publicznych, współfinansowanych ze środków funduszy UE aktualizacja z dnia 14 listopada 2012 r.. Zmiana Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 19 kwietnia 2013 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712). Celem przedmiotowej ustawy było dostosowanie systemu prawa do wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2011 r. (sygn. akt SK 9/08) oraz z dnia 30 października 2012 r. (sygn. akt SK 8/12) dotyczących ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.). W wyroku z dnia 12 grudnia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że, art. 5 pkt 11 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju przez to, że dopuszcza uregulowanie praw i obowiązków wnioskodawców w trakcie naboru projektów finansowanych z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, art. 30b ust. 1 zdanie pierwsze i ust. 2 tej ustawy w zakresie, w jakim dopuszcza uregulowanie środków odwoławczych przysługujących wnioskodawcy w toku postępowania o dofinansowanie z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, art. 30c ust. 1 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w zakresie, w jakim uzależnia prawo do skorzystania ze skargi do sądu administracyjnego od wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych w aktach niebędących źródłem powszechnie obowiązującego prawa, są niezgodne z art. 87 Konstytucji, ustanawiającym katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. natomiast w wyroku z dnia 30 października 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 30c ust. 5 pkt 2 wskazanej ustawy w zakresie, w jakim przewiduje, że wniesienie skargi niekompletnej powoduje jej pozostawienie bez rozpatrzenia, bez możliwości wezwania do uzupełnienie braków w dokumentacji, jest niezgodny z art. 45 Konstytucji. Niniejsza nowelizacja stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, Ustawa o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw z dnia 24 stycznia 2014 r (Dz.U z dnia 24 marca 2014 r.) art. 25, Ustawa o zmianie ustawy - Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw z dnia 30 maja 2014 r. (Dz. U. z dnia 27 czerwca 2014 r.) - art. 11, Ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej z dnia 11 lipca 2014 r. (Dz. U. poz. 1146, z 2015 r. poz. 378), Ustawa o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 14 marca 2014 (Dz.U z dnia 1 kwietnia 2014 r.), Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata z dnia 30 czerwca 2014 r. (Dz.U z dnia 1 lipca 2014 r.), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy ze środków instrumentów inżynierii finansowej w ramach regionalnych programów operacyjnych z dnia 11 czerwca 2014 r. (Dz. U. z dnia 18 czerwca 2014 r.), Komunikat Ministra Infrastruktury i Rozwoju. w sprawie listy programów operacyjnych na lata i przysługujących w ich ramach środków 45

46 odwoławczych oraz instytucji właściwych do ich rozpatrzenia z dnia 5 lutego 2014 r. (M.P. z dnia 4 marca 2014 r.), Zalecenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju, Ministra Środowiska i Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska dla inwestorów/beneficjentów oraz właściwych instytucji w zakresie weryfikacji i zapewnienia spełniania przez przedsięwzięcia współfinansowane z funduszy unijnych w okresie programowania wymagań wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej z dnia 5 luty Powyższe dokumenty w znacznym stopniu wpłynęły na prawidłowy sposób wdrażania MRPO. Zmiany kryteriów wyboru projektów Informacje na temat zmian dotyczących kryteriów wyboru projektów zostały opisane w Rozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena, przy informacjach dotyczących funkcjonowania KM MRPO Analiza postępu finansowego i rzeczowego Łączna wartość alokacji na realizację MRPO wynosi EUR ( ,64 PLN). Konkursy Od momentu uruchomienia MRPO zostały ogłoszone łącznie 73 konkursy. Najwięcej z nich ogłoszono w ramach: 2 osi priorytetowej 27 konkursów, 3 osi priorytetowej 11 konkursów 4 osi priorytetowej 10 konkursów Od początku realizacji programu, najmniej konkursów uruchomiono w ramach 5. osi priorytetowej 1 konkurs ciągły. Związane to było ze specyfiką osi, gdzie realizowane były przede wszystkim projekty w ramach Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych. Na wszystkie konkursy przeznaczono łączną kwotę alokacji środków z EFRR w wysokości ,00 EUR ( ,31 PLN), z wyłączeniem 9. osi priorytetowej, co stanowiło 63,5% całej alokacji w ramach MRPO na lata Konkursy były głównie zamknięte, jedynie 4 konkursy w ramach programu były konkursami ciągłymi (dotyczyło to konkursów drogowych, stref inwestycyjnych oraz rozwoju transportu metropolitalnego w KOM). Szczegółowo dane, dotyczące konkursów (liczba konkursów, alokacja, podpisane umowy od uruchomienia programu z podziałem na poszczególne osie priorytetowe, przedstawione zostały w Rozdziale 3. 46

47 Wykres 4. Realizacja MRPO od momentu uruchomienia Źródło: opracowanie własne Od momentu uruchomienia programu w ramach MRPO liczba wniosków o dofinansowanie, które przeszły weryfikację formalną wyniosła 4 679, spośród nich zostało zatwierdzonych do realizacji, stanowiło to 80,1% wszystkich złożonych wniosków). Tylko z procedury konkursowej liczba wniosków zatwierdzonych wyniosła Podpisano łącznie umów o dofinansowanie, które stanowiły 82,1% wszystkich zatwierdzonych do realizacji wniosków o dofinansowanie. Największą liczbę umów zawarto w ramach 2. osi priorytetowej (1 781). Stanowiły one aż 57,9% liczby wszystkich umów podpisanych od czasu uruchomienia MRPO. Na kolejnych miejscach znalazły się 6. oś priorytetowa w ramach, której podpisano 348 umów, co stanowiło 11,3% oraz 3. oś priorytetowa, dla której podpisano 199 umów, tj. 6,5% z wszystkich podpisanych umów od początku realizacji programu. Zakończyło się projektów, tj. 99,7% z wszystkich podpisanych umów. Wśród niezakończonych umów znalazły się umowy z 2 i 3 osi priorytetowych. Przyczynami niezakończenia projektów były umowy do rozwiązania (do czasu zwrotu środków projekty mają status w trakcie realizacji) lub wobec Beneficjentów została wszczęta procedura odzyskiwania środków i na dzień procedury te były nie zakończone. 47

48 Wykres 5. Realizacja MRPO od momentu uruchomienia postęp finansowy (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowania ogółem. Dla wniosków o płatność wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiona została z pomniejszeniem kwot wycofanych i odzyskanych Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach MRPO wyniosła ,58 EUR ( ,04 PLN) i stanowiła 102,4% wartości alokacji. Wydatki zatwierdzone (środki UE) przez IC od uruchomienia MRPO wyniosły ,18 EUR ( ,52 PLN), co stanowiło 99,0% całej alokacji MRPO. Wydatki kwalifikowalne zatwierdzone do IC od uruchomienia wyniosły ,79 EUR ( ,88 PLN). Wykres 6. Poziom wykorzystania alokacji (EFRR) w podziale na osie priorytetowe MRPO od momentu uruchomienia programu (w ramach zakontraktowanych środków) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 48

49 Wykres 7. Poziom wykorzystania alokacji (EFRR) w podziale na osie priorytetowe MRPO od momentu uruchomienia programu (w ramach zakończonych projektów) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Projekty kluczowe W Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych w ramach MRPO zidentyfikowano 164 projekty o wartości całkowitej (wg. zatwierdzonej listy) 646,91 mln EUR (2 855,52 mln PLN), w tym środki z EFRR 443,49 mln EUR (1957,62 mln PLN). Zakończyły się 164 projekty, jeden projekt w ramach 1. osi priorytetowej pn. Małopolska Sieć Szerokopasmowa jest tzw. projektem niefunkcjonującym. Szczegółowy wykaz ww. projektów wraz z uzasadnieniem wyboru ich na listę projektów kluczowych dla województwa małopolskiego, znajduje się w Załączniku XI Tabela 11. Lista projektów indywidualnych planowanych do realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Wskaźniki finansowe w MRPO Wykres 8. Postęp w realizacji MRPO w poszczególnych latach i od momentu uruchomienia Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI 49

50 Rozkład przestrzenny projektów W układzie przestrzennym, od momentu uruchomienia programu najwięcej umów realizowanych było na obszarach miejskich (1 950), co stanowi 63,4% wszystkich zawartych umów. Na obszarach wiejskich, liczba ta wyniosła 1 080, co stanowiło 35,1% wszystkich umów zawartych od uruchomienia programu. 47 podpisanych umów wpisuje się w obszar współpracy transnarodowej i obszary górskie. Stanowiły one 1,5% wszystkich podpisanych w ramach programu umów. W ramach programu, IZ MRPO nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. IZ dokonując oceny strategicznej projektów weryfikowała ich wpływ na zrównoważony rozwój regionu w wymiarze gospodarczym, społecznym, środowiskowym i przestrzennym oraz spójność wewnętrzną województwa. Tym samym nie można mówić o defaworyzowaniu jakichkolwiek obszarów na terenie Małopolski. Mapa 1. Stan realizacji MRPO wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) (według miejsca realizacji projektów)* * na mapie nie uwzględniono projektów horyzontalnych, czyli takich dla których realizacja wykracza poza teren jednego powiatu oraz projektów, których Beneficjentem jest Województwo Małopolskie. Od uruchomienia odnotowano 169 projektów na 216,2 mln EUR dofinansowania z EFRR. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Na podstawie przedstawionych map można stwierdzić, że od uruchomienia programu najwięcej projektów realizowano w: mieście Krakowie (606 projektów), co stanowiło 19,7% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w ramach programu. Niewątpliwie największą grupę Beneficjentów w Krakowie stanowili przedsiębiorcy (72,3%). Spośród pozostałych, realizowanych w Krakowie projektów, najbardziej liczne są te, związane z poprawą usług edukacyjnych w ramach szkół wyższych i kształcenia ustawicznego, jak również projekty dotyczące rozwoju społeczeństwa informacyjnego (11,4%). Kolejne miejsce zajmują projekty związane z kulturą, turystyką i dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym, stanowiące prawie 4,8% wszystkich projektów realizowanych w mieście oraz projekty realizowane w KOM (4,3% wszystkich projektów w dofinansowanych w Krakowie), powiecie krakowskim (239 projektów), co stanowiło 7,8% wszystkich projektów, przyjętych do realizacji. powiecie tarnowskim (187 projektów), co stanowiło 6,1% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w ramach programu. Wiodącym typem projektów w obu ww. powiatach są projekty skierowane do przedsiębiorców. 50

51 Najmniej aktywnymi w pozyskiwaniu środków obszarami były powiaty: miechowski, dąbrowski, chrzanowski, tatrzański, proszowicki i suski. Realizowane na tym terenie projekty stanowią niecałe 2,0% wszystkich projektów w ramach programu. Wymienione powiaty są mniej zamożne w porównaniu z resztą województwa, co niewątpliwie wpływa na skalę aplikowania. Ich rolniczy charakter sprawił, że często korzystały z możliwości wsparcia w ramach PROW, co w konsekwencji powodowało, że w mniejszym stopniu aplikowały o dofinansowanie ze środków MRPO. We wszystkich powiatach głównymi Beneficjentami pomocy byli przedsiębiorcy, a na drugim miejscu samorządy gminne. W każdym z powiatów najbardziej liczną grupę projektów - zaraz po wsparciu przedsiębiorczości - stanowiły projekty związane z budowa/modernizacją infrastruktury społecznej (edukacyjnej, sportowo-rekreacyjnej) oraz projekty rewitalizacyjne. Poza tym każdy z powiatów charakteryzuje się innym, specyficznym dla siebie rodzajem projektów. I tak np. w powiecie proszowickim i miechowskim dominowały projekty związane z energią odnawialną, w tatrzańskim - związane z turystyką i kulturą, a suskim - drogowe. Wynikało to po części z zapotrzebowania w danym obszarze na konkretne wsparcie, którego bądź brakowało lub było związane z charakterystyką obszaru, aby wzmocnić jego potencjał. Przykładowo w Krakowie uczelni wyższych czy muzeów bezpośrednio przełożyły się na wzrost ilości studentów i turystów. Mapa 2. Wartość na mieszkańca projektów zrealizowanych w ramach MRPO w podziale wg. gminy Źródło. na podstawie publikacji MORR 51

52 Obszary wsparcia Badania i rozwój technologiczny, innowacji, przedsiębiorczość (kat ) Społeczeństwo informacyjne (kat ) Transport (kat ) Tabela 11. Zakontraktowane środki z UE w podziale na obszary wsparcia w ramach wybranych Programów Operacyjnych w województwie małopolskim Wartość zakontraktowanych umów dofinansowanie ze środków UE (w EUR) MRPO POIiŚ POIG POKL POPT ,81 ( ,06 PLN) ,13 ( ,48 PLN) ,94 ( ,46 PLN) ,74 ( ,38 PLN) ,67 ( ,58 PLN) ,66 ( ,66 PLN) ,66 ( ,44 PLN) Energetyka (kat ) Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom (kat ) Turystyka (kat ) Kultura (kat.58-60) Rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich (kat. 61) ,91 ( ,11 PLN) ,98 ( ,49 PLN) ,16 ( ,69 PLN) ,80 ( ,51 PLN) ,76 ( ,74 PLN) ,46 ( ,53 PLN) ,82 ( ,66 PLN) ,67 ( ,54 PLN) ,80 ( ,13 PLN) Kapitał ludzki (kat ) Inwestycje w infrastrukturę społeczną (kat.75-79) Stymulowanie reform w zakresie zatrudnienia oraz integracji społecznej (kat.80) Wzmacnianie zdolności instytucjonalnych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym (kat. 81) ,16 ( ,81 PLN) ,34 ( ,66 PLN) ,67 ( ,95 PLN) ,67 ( ,48 PLN) ,39 ( ,99 PLN) ,80 ( ,45 PLN) ,11 ( ,10 PLN) Pomoc Techniczna (kat ) SUMA: ,58 ( ,98 PLN) ,58 ( ,04 PLN) ,41 ( ,13 PLN) ,41 ( ,17 PLN) ,60 ( ,70 PLN) , ,24 PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) ujęte umowy wg. miejsca realizacji projektu ,53 ( ,74 PLN) ,53 ( ,74 PLN) W województwie małopolskim realizowane były projekty dofinansowywane z programów PO RYBY i PROW, w ramach których zachodzi komplementarność z MRPO. Projekty realizowane w ramach PO RYBY komplementarne są z 2, 3 i 7 osią priorytetową MRPO w zakresie inwestycji: przedsiębiorstw z sektora rybołówstwa, hodowli i przetwórstwa ryb, w obszarze infrastruktury związanej z turystyką oraz usługami na rzecz małych społeczności rybackich oraz działań związanych z ekoturystyką i wędkarstwem sportowym, w obszarze działań związanych ze zwiększeniem retencji oraz budowy lub instalacji urządzeń stałych lub ruchomych, służących do ochrony i wzbogacenia fauny i flory wodnej oraz rekultywacji wód śródlądowych Natomiast projekty w ramach PROW były komplementarne do osi 1-4 oraz 6-8 MRPO w zakresie m.in. : 52

53 tworzenia i rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz wdrażania lokalnych strategii rozwoju, infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych czy społeczno-kulturalnych, rozwoju oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych oraz rozwoju infrastruktury technicznej na terenach przeznaczonych pod inwestycje, wyposażenia i remontu świetlic wiejskich, tworzenie systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych Działy gospodarki Wszystkie projekty wybrane do realizacji w ramach MRPO od momentu uruchomienia programu, zostały zakwalifikowane do 10 działów gospodarki (do 11 Pozostałe zostały zakwalifikowane projekty o statusie nie dotyczy lub inne niewyszczególnione usługi). Szczegółową klasyfikację z podziałem na działy gospodarki w ramach poszczególnych osi priorytetowych przedstawia Rozdział 3. do sprawozdania. Wykres 9. Podział projektów według działów gospodarki od momentu uruchomienia programu Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Na wykresie nie zostały uwzględnione projekty, które nie zostały zakwalifikowane do żadnej kategorii (00 - nie dotyczy) stanowiące 6,7% wszystkich podpisanych umów oraz projekty zaliczone do kategorii 22 Inne niewyszczególnione usługi, stanowiące 31,8% ze wszystkich podpisanych umów. 53

54 Typy Beneficjentów Wykres 10. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację MRPO od momentu uruchomienia programu Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) W kategorii typów Beneficjentów, pierwsze trzy miejsca zajmują: przedsiębiorcy (1 880 projektów), jednostki samorządu terytorialnego (875 projektów) oraz instytucje kultury (78 projektów). W podziale na wartość projektów najbardziej reprezentowany typ stanowiły jednostki samorządu terytorialnego, które pozyskały dofinansowanie ze środków EFRR o wartości ,42 44 EUR ( ,06 PLN), co stanowi 62,0% wartości wszystkich podpisanych umów, drugą grupą są przedsiębiorcy, gdzie wartość dofinansowania ze środków EFRR wyniosła ,28 EUR ( ,65 PLN), trzecie miejsce zajmują szkoły wyższe o wartości dofinansowania ze środków EFFR ,60 EUR ( ,87 PLN). Wskaźniki MRPO: W ramach MRPO prowadzony jest pomiar wskaźnika celu głównego Utworzone miejsca pracy brutto. Na podstawie wniosków o płatność końcową, można stwierdzić iż od momentu uruchomienia programu utworzono 6 332,09 miejsc pracy i stanowiło to 178,9% wartości docelowej wskaźnika określonej na etapie programowania. Realizacja wskaźnika po raz pierwszy wykazana została w 2009 roku i stanowiła 4,2% zaplanowanej wartości. Od 2010 roku systematycznie wzrastała liczba miejsc pracy. Najwyższy skok wartości nastąpił właśnie pomiędzy 2009 a 2012 rokiem (o ponad 400,0%), w kolejnych latach przyrost miejsc pracy wahał się pomiędzy 30-60%. W przypadku podziału miejsc pracy na mężczyzn i kobiety, na zakończenie realizacji MRPO został przeprowadzony monitoring na podstawie zakończonych projektów oraz projektów w okresie trwałości, z którego wynika iż miejsca pracy dla mężczyzn stanowiły 73,3% wszystkich utworzonych miejsc pracy. Najwięcej miejsc pracy utworzono w ramach 2. osi priorytetowej, stanowią one 56,0% wszystkich utworzonych miejsc pracy w ramach MRPO. Wysoki stopień realizacji wskaźnika w ramach ww. osi wynika z jej specyfiki, gdzie Beneficjentami są m.in. przedsiębiorcy, którzy stanowili grupę tworzącą największą liczbę miejsc pracy. Jednocześnie w ramach MRPO miejsca pracy w 2. osi priorytetowej były jednym z głównych kryteriów otrzymania dofinasowania). Pozostałe a zarazem najliczniejsze miejsca pracy uzupełniały miejsca pracy w ramach działań realizowanych w 3. i 5. osiach priorytetowych (w zakresie turystyki, 54

55 kultury, dziedzictwa kulturowego oraz infrastruktury zdrowia). Wskaźnik dot. miejsc pracy jest przekroczony, w stosunku do poziomu docelowego, niemniej jednak istotny wpływ na taki stan rzeczy ma sama specyfika wskaźnika. Jest to bowiem wskaźnik, spośród wszystkich wskaźników programowych, najbardziej uzależniony od czynników zewnętrzne tj. wahań sytuacji społeczno-gospodarczej zarówno w województwie jak i w kraju. Patrząc na stan realizacji, jak również na deklaracje Beneficjentów, poziom ich wykonania można ocenić na bardzo wysoki, pomiędzy planowaną wartością przez Beneficjentów a faktycznie utworzonymi miejscami pracy jest zaledwie 6,5% różnicy. Znacznie wyższa wartość osiągniętego wskaźnika dla mężczyzn wynika m.in. z utworzenia miejsc pracy w branżach, w których występuje nadreprezentacja mężczyzn. Do tego dochodzi wciąż obawa pracodawców przed zatrudnianiem kobiet ze względu na mniejszą dyspozycyjność. Szukając przyczyn tej sytuacji, eksperci od lat wskazują na tradycyjnie postrzeganą rolę kobiety, stereotypowo umiejscawiającą ją w sferze domowej, a nie zawodowej czy publicznej. Pracodawcy co do zasady chętniej zatrudniają mężczyzn niż kobiety. Tendencja ta zdaje się obecnie utrzymywać nawet pomimo wprowadzania takich rozwiązań, jak urlop rodzicielski przewidziany teoretycznie dla obojga rodziców. Nie brakuje jednak głosów, że w praktyce wyklucza to kobiety z rynku pracy na jeszcze dłuższy czas. Dodatkowo, IZ MRPO pozyskuje również dane o utworzonych pośrednich miejscach pracy. Dotyczy to głównie 4. osi priorytetowej, w ramach stref inwestycyjnych, gdzie wartość realizacji wskaźnika na zakończenie wyniósł 4 703, oraz 2. osi priorytetowej w ramach instrumentów inżynierii finansowej gdzie utworzono łącznie 634,5 miejsc pracy. Pozostałe wskaźniki celu głównego, jak: Liczba utworzonych miejsc pracy netto oraz Zmiana w poziomie PKB (w stosunku do scenariusza bazowego) przedstawia Tabela 1 do Sprawozdania Rekomendacje KE KE w ramach przekazywanych corocznie do IZ rekomendacji do sprawozdania rocznego zwracała uwagę na: 1. Szablon - KE zobowiązała IZ MRPO w trakcie realizacji programu do zamieszczania streszczenia sprawozdania w języku angielskim. Rekomendacja została wypełniona, od 2009 roku streszczenie w języku angielskim jest zamieszczane w Sprawozdaniu. 2. Włączenie rekomendacji i uwag KM MRPO - IZ MRPO uwzględniała w sprawozdaniach wnioski KM MRPO, jeżeli takowe były i miały znaczący wpływ na wdrażanie programu. 3. Włączenie brakujących wartości docelowych dla wskaźników programu dla lat 2010 i IZ MRPO dokonała przeglądu wartości docelowych wskaźników i uzupełniła brakujące wartości docelowe dla 2010 roku w sprawozdaniu za 2009 rok. 4. Podział zakontraktowanych projektów według kategorii interwencji wraz z informacją dot. typów projektów podlegających wsparciu - informacje dotyczące podziału projektów według kategorii interwencji przedstawiane były w Sprawozdaniu za 2009 rok, a od 2010 roku informacja została rozszerzona o szczegółowe opisy w ramach osi priorytetowych oraz informacje o zakontraktowanych projektach z podziałem na obszar wparcia dla poszczególnych osi priorytetowych. 5. Komplementarność z innymi programami operacyjnymi - w kolejnych sprawozdaniach IZ MRPO wzbogaciła analizę komplementarności o przykłady projektów komplementarnych, włączając projekty kluczowe, w szczególności pomiędzy MRPO a PO KL, POiIŚ, ZPORR i PROW. Dodatkowo KE zwróciła się o zaprezentowanie wyników zaplanowanego badania ewaluacyjnego na rok Powyższe informacje IZ MRPO przedstawiła na spotkaniu bilateralnym w grudniu 2012 wraz z rekomendacjami, które zostały sformułowane przez ewaluatora. 55

56 6. Wprowadzenie informacji o wykorzystaniu rekomendacji z badań ewaluacyjnych od 2011 r. w sprawozdaniach przedstawiano rekomendacje z przeprowadzonych badań ewaluacyjnych oraz w jaki sposób IZ je wykorzystała. 7. Rozszerzenie analizy jakościowej w ramach osi - w sprawozdaniu za 2010 rok przy analizie poszczególnych osi priorytetowych IZ MRPO rozszerzyła analizę jakościową o analizę SWOT w powiązaniu z realizowanymi Działaniami oraz w oparciu o sytuację społeczno-gospodarczą w województwie małopolskim. Wszystkie analizy zostały dodatkowo wzbogacone wykresami, mapami z podziałem projektów na powiaty oraz opis z podziałem na obszary wiejskie i miejskie. Została zamieszczona również dodatkowa Tabela 11. z informacjami dotyczącymi projektów kluczowych w ramach MRPO wraz z opisem strategicznego charakteru wyboru projektów (Załącznik XI do sprawozdania). W ramach opisu 2. osi priorytetowej został dodany opis stanu wdrażania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych. KE oczekuje, iż analiza ilościowa zostanie pogłębiona, gdy projekty zostaną zakończone oraz będzie dostępnych więcej wyników przyprowadzonych ewaluacji, w szczególności w punktu widzenia interpretacji i konkluzji dla przyszłego okresu programowania. Każdy rozdział poświęcony osi priorytetowej winien być zakończony konkluzją/podsumowaniem. Stosowne zmiany zostały wprowadzone w Sprawozdaniu za 2010 rok i były kontynuowane w kolejnych sprawozdaniach. 8. Europa w sprawozdaniu za 2010 roku została dokonana analiza zakontraktowanych projektów pod kątem kategorii interwencji wpisujących się w cele Strategii Europa KE z zadowoleniem przyjęła próbę zapewnienia informacji ilościowej realizacji programu w ramach Strategii Europa Jednakże opis był ograniczony do opisu kategorii interwencji dla poszczególnych priorytetów, które przyczyniają się do realizacji Strategii, wraz z kwotami. Nie przedstawiono analizy, w jaki sposób działania EFRR kierowane są na wyzwania określone w KPR oraz zalecenia dla poszczególnych krajów dla Polski. Raport powinien przedstawić taką analizę w ramach osi priorytetowej, za pomocą wskaźników ustalonych w PO. To również byłoby wskazane, w ramach następnego okresu programowania w powiązaniu polityki spójności i Strategii Europa IZ MRPO przedstawiła w kolejnych sprawozdaniach szerszy opis działań na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 wraz z powiązaniem jej z KPR oraz zaleceniami dla Polski przedstawionymi przez Radę Europejską w lipcu 2012 roku. 9. Duże projekty - IZ MRPO w sprawozdaniu rocznym za 2009 r. przedstawiła opis dużego projektu z wszystkimi wymaganymi przez KE punktami realizowanego w województwie małopolskim pn. Centrum Kongresowe (Rondo Grunwaldzkie). W kolejnych latach aktualizowano postęp realizacji projektu. 10. Tabele finansowe - w sprawozdaniu za 2010 rok została przedstawiona zmodyfikowana tabela finansowa zgodnie z zaleceniami KE i dostosowana do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 539/2010 z dnia 16 czerwca 2010 r. zmieniająca rozporządzenie Rady (WE) 1083/ Postęp finansowy - KE z satysfakcją przyjęła ogólny postęp programu, który pozwalał na wypełnienie zasady N+3/2 w 2011 roku (oraz 2012 roku). Postęp był zróżnicowany dla osi priorytetowych, jednak szczególnie powoli przebiega wdrażania 8. osi priorytetowej (Współpraca międzyregionalna). W związku z tym KE zwróciła się do IZ MRPO o dostarczenie uaktualnionej informacji dot. dokonanych postępów dla tej osi na roczne spotkanie przeglądowe w dniach stycznia 2012 roku w Krakowie. 12. Problemy z wdrażaniem projektów z zakresu infrastruktury dot. zdrowia - KE otrzymała niepokojącą informację dot. problemów z wykorzystaniem funduszy strukturalnych w sektorze zdrowotnym w Polsce. Istniało ryzyko, iż z powodu braku kontraktu z NFZ, zakupiony ze środków UE sprzęt częściowo lub w całości nie będzie wykorzystywany. W związku z powyższym zwróciła uwagę na konieczność 56

57 zweryfikowania kryteriów wyboru, jak również przeanalizować możliwość wystąpienia nieprawidłowości. W sierpniu 2011 r. przeprowadzono analizę projektów w ramach MRPO i stwierdzono, że nie wystąpiły sytuacje, w których Beneficjenci realizujący projekty z dziedziny ochrony zdrowia nie przedłużyli lub też rozwiązali dotychczasowy kontrakt z NFZ. W Małopolsce zawierane były 2-3 letnie kontrakty z NFZ, w związku z tym IZ nie zidentyfikowała problemów z wypełnieniem celów programu. Ewentualne problemy czy nieprawidłowości były monitorowane na bieżąco. 13. Monitoring regionalnych innowacji - IZ powinna podjąć próbę ustalenia bardziej strukturalnych narzędzi monitoringowych do analizy wpływu programu na Regionalną Strategię Innowacji (lub, fakultatywnie, wyniki regionalnych prognoz). Analiza ta powinna uwzględniać osie priorytetowe 1., 2. oraz 5., które mają największy wpływ na innowacje w regionie. IZ podjęła próbę przeanalizowania programu pod kątem wpływu na Regionalną Strategię Innowacji, czego odzwierciedleniem było uzupełnienie analizy w ramach wskazanych osi. 14. Projekty kluczowe (major projects) - KE zwróciła się o dostarczenie aktualnej informacji dot. projektu Internetu szerokopasmowego. Szczegółowe informacje o postępie prac nad projektem zostały przedstawione na spotkaniu bilateralnym w dniach r. w Krakowie. Ponadto szczegółowa informacje na temat stanu realizacji projektu przedstawiana była w Rozdziale 5. dotyczącym Dużych projektów w ramach MRPO. Projekt dot. internetu szerokopasmowego był potencjalnym dużym projektem, ostatecznie wartość projektu nie osiągnęła pułapu. 15. Promocja i informacja - zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1828/2006, sprawozdanie roczne powinno zawierać rozdział dot. ocena rezultatów informacji i publikacji działań z punku widzenia widoczności i świadomości programów operacyjnych oraz roli jaką pełnią we Wspólnocie. Rozdział ten powinien być bardziej rozbudowany i zawierać wszystkie dane dot. działań informacyjno promocyjnych oraz odnosić się w szczególności do oceny podjętych działań. IZ powinna dostarczyć informacji dot. głównych wyników oceny oraz konkluzje co do zasadności Planu Komunikacji. Informacja na temat działań informacyjnopromocyjnych została przedstawiona na spotkaniu bilateralnym w dniach r. Dodatkowo IZ MRPO oceniła rezultaty ww. działań planując na 2012 r. przeprowadzenie badania ewaluacyjnego Ocena efektów działań informacyjnych, promocyjnych i szkoleniowych w ramach MRPO. Badanie przeprowadzono w 2012r., a wyniki dostępne były w 2013 r. i zostały przedstawione w sprawozdaniu. Celem badania była ocena funkcjonowania systemu działań informacyjnych, promocyjnych oraz szkoleniowych realizowanych w ramach MRPO pod kątem uwzględniania zasad: integracji, koordynacji i komplementarności, a także ocena efektywności i skuteczności tego systemu, zbadanie czy działania informacyjne, promocyjne i szkoleniowe w ramach MRPO wpływają na zwiększenie świadomości mieszkańców Małopolski o funduszach europejskich oraz skonfrontowanie wyników badania z wynikami badania ewaluacyjnego Ocena zintegrowanego systemu działań informacyjnych, promocyjnych oraz szkoleniowych w zakresie funduszy europejskich w Województwie Małopolskim, zrealizowanego w 2009 r., którego wyniki zostały przedstawione w sprawozdaniu rocznym za 2010 rok. 16. Ocena wpływu na redukcję ubóstwa w ramach 6. osi priorytetowej - raport roczny nie wykazywał w wystarczający sposób, jak projekty w 6. osi przyczyniają się do redukcji ubóstwa w obszarze, który jest jednym z celów strategii Europa IZ zrealizowała rekomendację i rozpoczęła analizę przedstawiono w rozdziale dotyczącym analizy osi priorytetowych. 17. Wzmacniać kontrole przez IZ zobowiązanie IZ do podjęcia środków w celu poprawy efektywności kontroli zarządzania, w szczególności w zakresie zamówień publicznych. Było to postrzegane jako jeden z główne niedociągnięcia w systemach 57

58 zarządzania i kontroli w programach polityki spójności w UE. KE zwracała szczególną uwagę w celu zwiększenia i poprawy jakość tych kontroli m.in. poprzez. bardziej systemowe podejście, poprawę list kontrolnych i specjalne szkolenia skierowane do beneficjentów. IZ przez okres wdrażania prowadziła ww. kontrole, po każdej z nich wyciągane były wnioski i na bieżąco wprowadzane ulepszenia do systemu kontroli wynikające z pozyskanych w trakcie wcześniejszych kontroli doświadczeń. 18. Zapewnienia zgodności prawodawstwa polskiego z dyrektywami środowiskowymi - KE przypomniała władzom polskim o obowiązku dostosowania prawa polskiego w ramach przeciwpowodziowych projekty oraz projektów w odniesieniu do wdrożenia Wodnej Dyrektywa Ramowej (WFD). Ocena każdego projektu zgodnie z przepisami Art.4 (7) z RDW musi zostać przeprowadzone i polegać na określeniu potencjału pogorszenie stanu wody. Biorąc pod uwagę braki zidentyfikowane w polskim gospodarowania wodami w dorzeczach dotyczące oceny stanu (brak pełnej kontroli, luki w statusie metody oceny itp.) Polska była zobowiązana do wykazania w sprawie metod i danych wykorzystywanych dla oceny stanu każdego z projektów. W odniesieniu do dyrektywy ścieków komunalnych: planowana ocena po zakończeniu okresu przejściowego w 2015 zostanie wykonana na podstawie art. 5 (2), który zakłada modernizację 187 oczyszczalni ścieków w 157 aglomeracjach w Polsce, w celu spełnienia wymogów art 5 (2) obejmujące m.in. trzeciorzędowy stopień oczyszczania. To może mieć również konsekwencje dla projektów dot. oczyszczalni ścieków przewidzianych do finansowania w ramach programów regionalnych i kryteriów wyboru, które mogą wymagać dostosowania, zgodnie z wymogami art. 5 (2). KE zachęca do spełnienia kryteriów, w celu zagwarantowania, że wspierane projekty dot. oczyszczania ścieków są w pełni zgodne z rekomendacjami dyrektywy. IZ MRPO zastosowała się do wszystkich wymogów prawa. Ocena każdego projektu podlegała ocenie w ramach wszystkich rozporządzeń. Jednocześnie IZ zwróciła dodatkowo szczególną uwagę przy określaniu kryteriów wyboru projektów w ramach nowej perspektywy finansowej. 19. Ocena jakościowa IOB w ramach 2. osi priorytetowej raporty roczne powinny zawierać szczegółową analizę wsparcia dla instytucji otoczenia biznesu w regionie, oceny jego wartości dodanej z punktu widzenia przedsiębiorstw. Ocena powinna wyjaśniać, jak istniejące instytucje wsparcia biznesu odpowiedziały na potrzeby przedsiębiorstw: czy usługi świadczone przez instytucje otoczenia biznesu (IOB) odpowiadają na zapotrzebowanie i czy udzielone wsparcie przyczynia się do rozwoju innowacyjnej gospodarki. Analiza powinna uwzględnić systemowe słabości sektora w IOB Małopolskim. Szczegółowy opis ujmowany był w rozdziale dotyczącym analizy 2. osi priorytetowej. 20. Wzmocnienie analizy porównawczej pomiędzy postępem rzeczowym a finansowym programu - raport zdaniem KE zawierał szczegółowe informacje na temat postępu finansowego i rzeczowego oraz informacje kontekstowe dla wskaźników. Jedynie w niektórych przypadkach dane dotyczące wskaźników pochodzące z monitoringu rzeczowego są prezentowane oddzielnie od danych kontekstowych, należy zwrócić uwagę na połączenie celów rzeczowych z finansowymi oraz wskaźników społeczno-gospodarczych i ich wpływie na realizację celów założonych w programie. Przeprowadzona analiza powinna służyć ocenie efektywności ich realizacji jak i stanowić punkt wyjścia do interwencji w przyszłości. Stosowna analiza została wprowadzona i ujmowana w kolejnych sprawozdaniach rocznych przy analizie poszczególnych osi priorytetowych 21. Przedstawienie analizy inwestycji przyczyniających się do realizacji strategii administracji elektronicznej - należy opisać w jaki sposób dofinansowanie projektów EFRR w regionie przyczyniły się do realizacji strategii administracji elektronicznej, co zostało zrealizowane oraz w jakim stopniu pokryło 58

59 zapotrzebowanie w tym zakresie i jakie pozostają wyzwania do realizacji. Stosowna informacja została przedstawiona została w sprawozdaniach rocznych przy analizie 1. osi priorytetowej. 22. Kategorie interwencji - analiza poszczególnych kategorii interwencji pokazuje, że w niektórych obszarach interwencji, realizacja znacznie odbiega od wstępnych założeń. Jest to szczególnie widoczne w kategoriach: Badania i innowacje w przedsiębiorstwach (kategoria 03,05 i 07), Energia (kategoria interwencji 39, 40, 41, 42), Ochrona środowiska (kategoria interwencji 51), Infrastruktura społeczna (kategoria interwencji 75, 78), Transport miejski (kategoria interwencji 25, 52). Takie rozbieżności wymagać będą bardziej zdecydowanej metodologii planowania wydatków w nowym okresie programowania. KE przyjęła z zadowoleniem zastosowane się do zaleceń skierowanych do IZ MRPO, doceniła również poprawę jakości sprawozdań oraz zachęcała IZ do dalszych wysiłków na rzecz wzmocnienia oceny jakościowej programu. Przedstawiane opinie KE, koncentrowały się na: analizie wskaźników, kategorii interwencji i wkładzie w realizację Strategii Europa KE zwracała uwagę, jak ważne jest przeprowadzenie systematycznej oceny jakościowej, dotyczącej rezultatów wdrażania programu wraz z analizą problemów oraz tzw. wąskich gardeł w jego realizacji. Taka analiza powinna być również punktem odniesienia dla wdrażania nowej perspektywy finansowej W związku z tym KE zachęcała IZ do przeprowadzania badań ewaluacyjnych mających na celu ocenę adekwatności rozwiązań wdrożonych w okresie programowania Na posiedzeniu KM powinny zostać przedyskutowane działania naprawcze, po to, aby osiągnąć zaplanowane cele. Jest to również istotne w kontekście lepszego wdrażania nowego programu, szczególnie ze względu na fakt, że alokacja w nowym programie na ww. interwencje jest znacząca. W przypadkach nieosiągnięcia wartości wskaźników, należy wyjaśnić metodologię prowadzącą do ich oszacowania, w celu wyeliminowania potencjalnych błędów w przyszłości. Jednocześnie należy podjąć środki w celu wyeliminowania najczęściej występujących błędów w raportowaniu wskaźników, które mogą się przełożyć na ich występowanie w latach Rekomendacje IZ i innych instytucji IZ MRPO w trakcie realizacji programu kierowała się wewnętrznymi analizami, wnioskami zawartymi w przeprowadzonych badaniach ewaluacyjnych, rekomendacjami z kontroli systemowych czy kontroli instytucji zewnętrznych (np. NIK, UKS, IPOC) jak również bieżącym monitowaniem projektów, na podstawie tych wszystkich dokumentów wyciągała wnioski, stosownie realizowała rekomendacje, które przyczyniały się do lepszej i sprawniejszej realizacji programu na każdym etapie wdrażania od zarzadzania poprzez monitoring aż po prace z Beneficjentami. Wnioski płynące z badań ewaluacyjnych/analiz skoncentrowały się m.in. na: zmianach kryteriów wyboru m.in. dot. wprowadzonych nowych działań 4.2C Regionalna sieć kolejowa, 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi dla lat 3, i 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych, modyfikacjach w ramach systemu wskaźników programu i uszczegółowienie (zmiany do systemu wskaźników zostały wykorzystane do oceny śródokresowej i stanowiły podstawę do zmian ww. zakresie podczas renegocjacji programu), działaniach informacyjno-promocyjnych (skupienie się na kampaniach promocyjnych, przeprowadzeniem ankiet wśród Beneficjentów, opracowano projekt wizyt studyjnych dla małopolskich dziennikarzy przedstawiające dotychczasowe efekty wdrażania funduszy), wprowadzeniu modyfikacji w ramach obowiązujących procesów w Podręczniku IZ MRPO. 59

60 Znacząca część rekomendacji z badań ewaluacyjnych po 2012 roku ukierunkowana była na przygotowywanie do nowej perspektywy i nie przełożyła się bezpośrednio na realizację MRPO. W wyniku kontroli przeprowadzonych przez instytucje zewnętrzne w IZ MRPO, w ramach przeprowadzonego audytu systemu zarządzania i kontroli MRPO wydano zalecenia dla IZ: należy usprawnić proces informowania beneficjentów (za długi czas trwania procedury odwoławczej), należy doprecyzować procedury w zakresie terminu wydawania korekt/ zaświadczeń o udzielonej pomocy de minimis, należy rozważyć ustalenie zasad i procedur postępowania w sytuacji nieosiągnięcia przez beneficjenta wskaźników rezultatu, który nie stanowił odrębnego kryterium na właściwej ocenie merytorycznej, należy uzupełnić procedury w zakresie postępowania w przypadku, gdy z weryfikacji NIP Beneficjenta wynika, że Beneficjent realizujący projekt w ramach działania 2.1. MRPO równocześnie realizuje projekt w ramach PROW lub PO RYBY, należy rozważyć uszczegółowienie metodologii kontroli i uwzględnienie jako czynnika ryzyka faktu, że beneficjent zobowiązany jest do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych, zaleca się rozważenie weryfikacji statusu beneficjenta (MŚP) na podstawie dokumentów źródłowych (np. dokumentów rejestrowych oraz finansowych) na etapie wniosku o dofinansowanie i przed podpisaniem umowy w celu uniknięcia zawarcia umowy z beneficjentem nie kwalifikującym się do udzielenia pomocy, należy rozważyć możliwość uszczegółowienia procedur o mechanizmy zapewniające podjęcie adekwatnych działań w przypadku zmiany statusu Beneficjenta w okresie od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie do dnia podpisania umowy, należy uzupełnić wytyczne/zalecenia/instrukcje IZ MRPO w zakresie zasad udzielania zamówień/wyboru wykonawcy w transakcjach nie objętych przepisami ustawy PZP o zapisy dotyczące konieczności zachowania zasady zachowania bezstronności oraz działań przewidzianych w przypadku niedopełnienia przez Beneficjenta zasady konkurencyjności, należy dochowywać należytej staranności przy wprowadzaniu danych do systemów informatycznych, szczególnie tych na podstawie których prowadzony był monitoring finansowy i rzeczowy MRPO, Powyższe rekomendacje wdrażane były na bieżąco w okresie wdrażania MRPO głównie przy aktualizacji poszczególnych dokumentów: Kontrola systemu i prawidłowości poniesionych wydatków - Prawidłowość stosowania procedur zawartych w Podręczniku IZ MRPO , ze szczególnym uwzględnieniem poprawności sporządzania dokumentów dotyczących wydatków zadeklarowanych do Komisji Europejskiej, łącznie z potwierdzeniem, że wydatki są zgodne z danymi w dokumentacji księgowej, dokumentacją uzupełniającą oraz spójne z danymi zawartymi w KSI (SIMIK 07-13)., Zgodność realizacji z przepisami prawa wspólnotowego i krajowego oraz z procedurami zawartymi w Podręczniku IZ MRPO następujących obszarów: system weryfikacji wydatków oraz prowadzenie rejestru obciążeń i odzyskiwanie kwot, w Podręczniku kwalifikowania wydatków zasady kwalifikowalności kosztów realizacji robót budowlanych uzupełniających - zalecenie zostało wprowadzone do Podręcznika przy jego aktualizacji w 2012 roku, weryfikacja danych w systemach informatycznych prowadzona była na bieżąco we współpracy pomiędzy IW jak IZ i Pośredniczącą II stopnia (odzwierciedleniem tych zadań było również wprowadzenie procedury monitorowania wskaźników do Podręcznika IZ), 60

61 W okresie realizacji programu kontroli/audytów zewnętrznych w IZ (bez audytu wewnętrznego UMWM) łącznie było 52 (44 kontrole zewnętrzne oraz 8 audytów operacji). W okresie wdrażania IZ MRPO kontrolowały instytucje zewnętrzne: I. Audyt KE (wrześniu 2013), ze względu na brak akceptacji ze strony IZ MRPO ustaleń zawartych w projekcie ostatecznego sprawozdania z audytu IIF, IZ MRPO wyraziła chęć wzięcia udziału w przesłuchaniu przez Komisję (tzw. hearingu), w celu przedstawienia swojego stanowiska. Przesłuchanie w siedzibie KE odbyło się w kwietniu 2014 r. i dotyczyło ustaleń audytowych: ustalenie nr 1 Łączenie poręczeń z pożyczkami pochodzącymi z innego IIF, ustalenie nr 2 Umorzenia części kapitału w sytuacji braku pełnej spłaty kwoty głównej pożyczki, ustalenie nr 3 Pożyczki udzielone w celu finansowania wyłącznie kapitału obrotowego, ustalenie nr 5 Wydatki niepotwierdzone dowodami płatności. W przypadku pozostałych ustaleń audytowych (nr 4 koszty zarzadzania bez dowodów wspierających; nr 6 niskie wyniki w działalności poręczeniowej; nr 7 koszty zarządzania niezwiązane z wynikami działalności), KE w ostatecznym sprawozdaniu audytowym przyjęła wyjaśnienia IZ MRPO i uznała te kwestie za zamknięte. W listopadzie 2014 r. IZ MRPO otrzymała stanowisko KE, dotyczące poszczególnych ustaleń audytowych omawianych w trakcie hearingu Ostatecznie w dniu r. KE przesłała swoje finalne stanowisko ws. ustaleń z audytu IIF, w którym w odniesieniu do: ustalenia dotyczącego umorzenia części kapitału, w sytuacji braku pełnej spłaty kwoty głównej pożyczki KE uznała, iż zastosowany mechanizm był zgodny z przepisami rozporządzenia 1083/2006 oraz 1828/2006 i przy spełnieniu wskazanych w piśmie warunków nie stanowi on nieprawidłowości, a co za tym idzie IZ MRPO nie musi dokonywać wycofania środków z kwot poświadczonych KE, ustalenia dotyczącego łączenia poręczeń z pożyczkami pochodzącymi z innego IIF KE uznała, iż przy spełnieniu określonych warunków, łączenie pożyczek z poręczeniami w ramach jednego programu operacyjnego (jeśli łączne wsparcie nie przekracza 100 % kosztów kwalifikowalnych), nie narusza przepisów rozporządzenia 1083/2006 oraz 1828/2006 i nie stanowi nieprawidłowości. Ze względu na powstałe trudności interpretacyjne w tym zakresie, IZ MRPO, czeka na dodatkowe wyjaśnienia ze strony KE, w tym dodatkowe pismo dotyczące zaproponowanego mechanizmu zastępowania złych wydatków dobrymi - tzw. overbookingu. II. Audyt UKS w Krakowie: w zakresie kontroli systemowej. Nie stwierdzono błędów systemowych, a stwierdzone błędy finansowe miały charakter losowy i nie wpływały na realizację programu audytu oraz innych obszarów objętych badaniem. Nie było podstaw do szacowania korekty finansowej w oparciu o wyniki audytu operacji. System zarządzania i kontroli ustanowiony dla MRPO funkcjonował skutecznie, tak by dostarczyć racjonalne zapewnienie, że deklaracje wydatków przedstawione do KE były poprawne i tym samym dają racjonalne zapewnienie, że transakcje będące ich podstawą są zgodne z prawem i prawidłowe w zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu UE w ramach MRPO (audyt operacji). W trakcie audytu operacji projektu wybranego do kontroli sprawdzono, czy spełnione zostały m.in. następujące warunki: operacja spełnia kryteria wyboru w ramach właściwego programu operacyjnego, została zrealizowana zgodnie z decyzją o dofinansowaniu 61

62 oraz jest zgodna ze wszystkimi warunkami dotyczącymi jej przeznaczenia, wykorzystania i zakładanych celów, wydatki zadeklarowane są zgodne z zapisami księgowymi i dokumentami dowodowymi przechowywanymi przez Beneficjenta, wydatki zadeklarowane przez Beneficjenta są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi, wkład publiczny został wypłacony Beneficjentowi zgodnie z art. 80 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006. W przypadku projektów o wartości ujemnej (kwoty skorygowane) sprawdzono, czy skorygowane wydatki odpowiadają decyzjom podjętym przez Instytucje Państwa Członkowskiego (IZ, IP II, IC, IPOC, IA) oraz Komisji Europejskiej (KE, ETO). IA nie stwierdziła błędów systemowych, a stwierdzone uchybienia finansowe miały charakter losowy i nie wpływały na realizację programu oraz innych obszarów objętych badaniem. Nie było podstaw do szacowania korekty finansowej w oparciu wyniki audytu operacji. System zarządzania i kontroli ustanowiony dla MRPO funkcjonował skutecznie, tak by dostarczyć racjonalne zapewnienie, że deklaracje wydatków za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2013r. przedstawione do Komisji są poprawne, i tym samym dają racjonalne zapewnienie, że transakcje będące ich podstawą są zgodne z prawem i prawidłowe. W trakcie audytu wartości ujemnych stwierdzono, że skorygowane kwoty są prawidłowe i wynikają z odpowiedniej decyzji właściwego organu. w zakresie systemu zarządzania i kontroli w obszarze Instrumentów Inżynierii Finansowej MRPO. Zakres kontroli obejmował kluczowe elementy systemu zarządzania i kontroli w obszarze instrumentów inżynierii finansowej, realizowanych w ramach Działania Wsparcie instytucji otoczenia biznesu: budowa struktury IIF oraz głównych instytucji (rozdzielność finansowa oraz procedury finansowe), wkład EFRR, współfinansowanie, ustalenia dotyczące proporcjonalności oraz inne źródła finansowania, biznes plan, strategia inwestycyjna i planowanie, opis produktów finansowych, zasady i warunki dla wkładu z EFRR, koszty zarządzania i opłaty, monitoring wdrażania oraz wpływających propozycji/ofert inwestycyjnych, sprawozdawczość do funduszu pożyczkowego/poręczeniowego i/lub IZ, zarządzanie przepływami finansowymi, wymagania dotyczące audytu oraz weryfikacje zarządcze IZ, ewidencjonowanie i wykorzystywanie odsetek oraz innych zwrotów, polityka wyjścia - wycofania. Wykryte nieprawidłowości: Stwierdzone w trakcie audytu ustalenia nie mają charakteru systemowego, nie rzutują na prawidłowość wydatków zadeklarowanych do KE i nie ma podstaw do szacowania korekty finansowej w oparciu o wyniki audytu systemu. w zakresie audytu gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu UE w ramach MRPO (audyt systemu zarządzania i kontroli w ramach MRPO). W trakcie audytu badano kluczowe elementy systemu zarządzania i kontroli w celu stwierdzenia m.in. czy: został zapewniony właściwy podział funkcji, procedury dotyczące wyboru projektów są adekwatne, wytyczne i informacje dla beneficjentów są odpowiednie, istnieją odpowiednie kontrole zarządcze, istnieje odpowiednia ścieżka audytu, zapewniono wiarygodne skomputeryzowane systemy księgowości i rachunkowości, monitorowania i sprawozdawczości (KSI oraz LSI, z którego nastąpił transfer danych do KSI), 62

63 podejmowane są odpowiednie działania zapobiegające i korygujące w przypadku wykrycia błędów systemowych. Wykryte nieprawidłowości: Stwierdzone w trakcie audytu systemu ustalenia nie mają charakteru systemowego, nie rzutują na prawidłowość wydatków zadeklarowanych do KE i nie ma podstaw do szacowania korekty finansowej w oparciu o wyniki audytu systemu. System zarządzania i kontroli MRPO został oceniony system działa dobrze, tylko niewielkie usprawnienia są potrzebne. w zakresie audyt gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu UE w ramach MRPO (audyt operacji). Zakres: Audyt z art. 62 ust. 1 lit. b Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS i FS i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/99. W trakcie audytu operacji projektu wybranego do kontroli sprawdzono, czy spełnione zostały m.in. następujące warunki: operacja spełnia kryteria wyboru w ramach właściwego programu operacyjnego, została zrealizowana zgodnie z decyzją o dofinansowaniu oraz jest zgodna ze wszystkimi warunkami dotyczącymi jej przeznaczenia, wykorzystania i zakładanych celów, wydatki zadeklarowane są zgodne z zapisami księgowymi i dokumentami dowodowymi przechowywanymi przez beneficjenta, wydatki zadeklarowane przez beneficjenta są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi, wkład publiczny został wypłacony beneficjentowi zgodnie z art. 80 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006. w ramach gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu UE w ramach MRPO (audyt systemu zarządzania i kontroli w ramach MRPO). Audyt z art. 62 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS i FS i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/99 w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli MRPO. W trakcie audytu systemu zarządzania i kontroli MRPO w IZ oraz IP2 badano kluczowe elementy systemu zarządzania w celu stwierdzenia m. in. czy: procedury dotyczące wyboru projektów są adekwatne, istnieją odpowiednie kontrole zarządcze, zapewniono wiarygodne skomputeryzowane systemy księgowości i rachunkowości, monitorowania i sprawozdawczości (KSI, LSI, podejmowane są odpowiednie działania zapobiegające i korygujące w przypadku wykrycia błędów systemowych. Ponadto w trakcie audytu systemu zbadano stan wdrożenia rekomendacji zawartych w Sprawozdaniu z audytu systemu zarządzania i kontroli w zakresie IIF. W wyniku kontroli stwierdzone w trakcie audytu systemu ustalenia nie mają charakteru systemowego, nie rzutują na prawidłowość wydatków zadeklarowanych do KE i nie ma podstaw do szacowania korekty finansowej w oparciu o wyniki audytu systemu. System zarządzania i kontroli MRPO został oceniony w kategorii działa dobrze, tylko niewielkie usprawnienia są potrzebne. Powyższa ocena systemu zarządzania i kontroli, z uwagi na trwający proces opracowywania przez KE ostatecznego stanowiska dot. zagadnień w obszarze IIF (wytyczne dotyczące korekt), nie obejmuje obszaru IIF. Ocena stanu wdrożenia rekomendacji w zakresie IIF zostanie dokonana po uzyskaniu ostatecznego stanowiska KE. W przypadku projektów o wartości ujemnej (kwoty skorygowane) sprawdzono, czy skorygowane wydatki odpowiadają decyzjom podjętym przez Instytucje Państwa Członkowskiego (IZ, IP II, IC, IPOC, IA) oraz Komisji Europejskiej (KE, ETO). W wyniku kontroli stwierdzone błędy nie miały wpływu na realizację programu audytu oraz innych obszarów objętych badaniem w trakcie audytu operacji. Nie ma podstaw do szacowania korekty finansowej w oparciu o wyniki audytu operacji. System zarządzania i kontroli 63

64 ustanowiony dla MRPO funkcjonował skutecznie, tak by dostarczyć racjonalne zapewnienie, że deklaracje wydatków przedstawione do KE były poprawne i dały racjonalne zapewnienie, że transakcje będące ich podstawą są zgodne z prawem i prawidłowe. w ramach gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu UE w ramach MRPO (audyt systemu zarządzania i kontroli w ramach MRPO). W trakcie audytu systemu zarządzania i kontroli MRPO w IZ oraz w IP II stopnia badano kluczowe elementy systemu zarządzania i kontroli w celu stwierdzenia m. in. czy: procedury dotyczące wyboru projektów są adekwatne; istnieją odpowiednie kontrole zarządcze; zapewniono wiarygodne skomputeryzowane systemy księgowości i rachunkowości, monitorowania i sprawozdawczości (KSI), podejmowane są odpowiednie działania zapobiegające i korygujące w przypadku wykrycia błędów systemowych. Ponadto sprawdzono wdrożenie rekomendacji wymienionych w Sprawozdaniu z audytu systemu zarządzania i kontroli z 2015 r. oraz wszystkich niezamkniętych rekomendacji wymienionych w dotychczasowo wydanych Rocznych sprawozdaniach audytowych. W wyniku audytu z wyjątkiem rekomendacji dotyczącej wdrożenia zaleceń z audytu operacji wydanych w Rocznych sprawozdaniach audytowych dla MRPO za lata 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 brak nowych zaleceń dla IZ MRPO Ponadto, zgodnie z treścią Wdrożenie zaleceń z poprzedniego Audytu systemu zarządzania i kontroli Sprawozdania z audytu systemu zarządzania i kontroli Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego przekazanego w listopadzie 2016 r. W trakcie audytu stwierdzono, że wszystkie rekomendacje zawarte w Sprawozdaniu z audytu systemu zarządzania i kontroli MRPO z listopada 2015 r. zostały uznane za zamknięte. W trakcie audytu dokonano również sprawdzenia stanu wdrożenia rekomendacji zawartych w Sprawozdaniu z audytu systemu zarządzania i kontroli w zakresie IIF z września 2014 r. Ocena stanu wdrożenia rekomendacji zostanie dokonana po uzyskaniu ostatecznego stanowiska KE w zakresie zagadnień dotyczących instrumentów inżynierii finansowej. Obecnie w IZ MRPO prowadzony jest Audyt UKS w Krakowie dotyczący gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu UE w ramach MRPO (audyt operacji) przewidywany termin zakończenia to marzec 2017 r. III. Audyt IPOC w Krakowie: wizyta sprawdzająca dotycząca sprawdzenia prawidłowości stosowania przez IZ procedur, przyjętych w przepisach wewnętrznych i Podręczniku IZ MRPO: września 2008 roku; wizyta sprawdzająca dotycząca kontroli wydatków przedstawionych we wniosku od IZ do IC: 7-15 stycznia 2009 roku; wizyta sprawdzająca dotycząca sprawdzenia funkcjonowania oraz stosowania procedur zawartych w instrukcji wykonawczej w procesie Poświadczanie wydatków, płatności, funkcjonowania KSI SIMIK oraz niespójności w zakresie informacji przechowywanych w KSI z dokumentami źródłowymi: 9-20 lutego 2009 roku; wizyta sprawdzająca mająca na celu uzyskanie przez IPOC uzasadnionej pewności, że są spełnione warunki zawarte w art. 61 lit. B (i) Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 tj., iż przekazana przez IZ do IC Deklaracja wydatków jest dokładna, wynika z wiarygodnych systemów księgowych i jest oparta na weryfikowalnej dokumentacji uzupełniającej: 1-9 czerwca 2009 roku; kontrola systemowa w zakresie prawidłowości funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli oraz stosowania procedur Podręcznika IZ MRPO, w tym sporządzania deklaracji wydatków oraz weryfikacji wybranych wniosków o płatność oraz zgodności z prawem realizacji działań w następujących obszarach: kontrola, prowadzenie rejestru dłużników i odzyskiwanie kwot, informowanie o nieprawidłowościach. Zakres kontroli został poszerzony o zbadanie kwestii zapewnienia przez IZ MRPO, iż nie zachodzi podwójne finansowanie wydatków w odniesieniu do prawidłowości sposobu ujęcia deklarowanych kwot poniesionych 64

65 w ramach PT MRPO tj. w szczególności sprawdzenie poprawności sposobu prezentacji danych (w tym w listach płac): 12 listopada - 2 grudnia 2009 roku; kontrola systemu oraz prawidłowości poniesionych wydatków w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata : 4-15 października 2010 roku; kontrola systemu i prawidłowości poniesionych wydatków: 6-20 kwietnia 2011 roku; kontrola systemu i prawidłowości poniesionych wydatków prawidłowość stosowania procedur zawartych w Podręczniku IZ MRPO , ze szczególnym uwzględnieniem poprawności sporządzania dokumentów dotyczących wydatków zadeklarowanych do Komisji Europejskiej, łącznie z potwierdzeniem, że wydatki są zgodne z danymi w dokumentacji księgowej, dokumentacją uzupełniającą oraz spójne z danymi zawartymi w KSI (SIMIK 07-13); zgodność realizacji z przepisami prawa wspólnotowego i krajowego oraz z procedurami zawartymi w Podręczniku IZ MRP następujących obszarów: system weryfikacji wydatków oraz prowadzenie rejestru obciążeń i odzyskiwanie kwot: marca 2012 roku; kontrola systemu zarządzania i kontroli prawidłowość stosowania procedur zawartych w Podręczniku IZ MRPO , ze szczególnym uwzględnieniem poprawności sporządzania dokumentów dotyczących wydatków zadeklarowanych do KE, łącznie z potwierdzeniem, że wydatki są zgodne z danymi w dokumentacji księgowej, dokumentacją uzupełniającą oraz spójne z danymi zawartymi w KSI (SIMIK 07-13); zgodność realizacji z przepisami prawa wspólnotowego i krajowego oraz z procedurami zawartymi w Podręczniku IZ MRPO następujących obszarów: KSI (SIMIK ) i Programowanie: listopada 2012 roku; kontrola systemu zarządzania i kontroli oraz prawidłowości poniesionych wydatków w ramach MRPO listopada 2013 roku; kontrola systemu i prawidłowości poniesionych wydatków: 7-18 października 2013 roku; kontrola systemu zarządzania i kontroli: marca 2014 roku; kontrola systemu zarządzania i kontroli oraz prawidłowości poniesionych wydatków w ramach MRPO : października 2014 roku; kontrola systemu zarządzania i kontroli oraz prawidłowości poniesionych wydatków w ramach MRPO :12-23 października 2015 roku; kontrola systemu zarządzania i kontroli: maja 2016 roku. W wyniku prowadzonych kontroli brak było nieprawidłowości. IPOC uwzględniła wyjaśnienia IZ MRPO i nie wydawała do większości kontroli zaleceń pokontrolnych w ostatecznej wersji Informacji pokontrolnej. Jeżeli były wydawane zalecenie w ramach kontroli były one analizowane i stosownie wprowadzane przez IZ MRPO. Liczba dochodzeń prowadzonych przez Policję lub służby specjalne (CBA, ABW) w ramach MRPO wyniosła 23, w tym dochodzeń niezakończonych jest 13. Rodzaje nieprawidłowości wykrytych: 1. naruszenia przepisów prawa zamówień publicznych, m.in.: użycie znaków towarowych w opisie przedmiotu zamówienia bez dodania określenia lub równoważne, nieuprawnione udzielenie zamówienia publicznego w trybie z wolnej ręki, określenie dyskryminacyjnych warunków udziału w postępowaniu, nieuprawniony podział zamówienia na części, dokonanie modyfikacji treści SIWZ bez wymaganej zmiany ogłoszenia o zamówieniu, 65

66 dokonanie istotnej zmiany treści umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, wybór jako najkorzystniejszej oferty podlegającej odrzuceniu, ograniczenie spełnienia warunku udziału w postępowaniu przez konsorcjum w zakresie warunków udziału w postępowaniu, dokonanie opisu sposobu oceny spełnienia warunków udziału w postępowaniu w sposób, który mógłby utrudnić uczciwą konkurencję oraz nie zapewnia równego traktowania wykonawców, niezamieszczenie w SIWZ informacji o warunkach udziału w postępowaniu oraz opisu sposobu dokonywania oceny tych warunków, kryteriów oceny ofert i ich znaczenia, niedopełnienie obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu w BZP, który stosuje się odpowiednio do przypadków niezastosowania ustawy PZP, wybór jako najkorzystniejszej oferty wykonawcy podlegającego wykluczeniu z udziału w postępowaniu, nietożsamość ogłoszenia o zamówieniu i SIWZ, brak pełnej informacji o kryteriach oceny ofert, zaniechanie wezwania wykonawcy do złożenia dokumentów/wyjaśnień, wybór oferty najkorzystniejszej z pominięciem kryteriów oceny ofert określonych w SIWZ oraz nie unieważnienie postępowania do czego ustawowo był zobligowany Zamawiający, dokonanie zmiany ogłoszenia o zamówieniu, co spowodowało ustalenie krótszych niż ustawowe terminy w przypadku wprowadzenia istotnych zmian treści ogłoszenia o zamówieniu. 2. nieuzasadnione/niekwalifikowane wydatki, m.in.: poniesione przed okresem kwalifikowalności, możliwy do odzyskania podatek VAT, nieprzewidziane we wniosku o dofinansowanie, nieprawidłowo /nierzetelnie udokumentowane, poniesione nieoszczędnie/nieefektywnie/nieracjonalnie, brak należytej staranności w sposobie udokumentowania przeprowadzonego rozeznania rynku, poniesione po okresie realizacji określonym w umowie o dofinansowanie. 3. działania niezrealizowane nieosiągnięcie wskaźników produktu/rezultatu, nieosiągnięcie celów projektu, niezrealizowanie projektu w całości, niezachowanie trwałości projektu, podejrzenie nadużycia zaistnienie zmowy cenowej uczestników przetargu, zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem środków trwałych zakupionych w ramach projektu, przekroczenie limitu euro dla transakcji gotówkowych, przeprowadzenie inwestycji wymagającej pozwolenia na budowę/zgłoszenia robót budowlanych bez uzyskania takiego pozwolenia/zgłoszenia, brak dochowania należytej staranności w udokumentowaniu rozeznania rynku. 4. podejrzenie nadużycia finansowego zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej i przekazanie sprzętu zakupionego w ramach projektu do użytku innemu podmiotowi. 5. działania przeprowadzone niezgodnie z zasadami m.in. naruszenie umowy o dofinansowanie wykorzystanie środków z naruszeniem procedur, 66

67 zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem środków trwałych zakupionych w ramach projektu, brak informacji ze strony Beneficjenta o wykreśleniu podmiotu gospodarczego z rejestru CEIDG, wystąpienie podwójnego finansowania z zewnętrznych źródeł finansowania, przekroczenie limitu 1,5% wydatków kwalifikowalnych na zarządzanie projektem, dokonanie zapłaty za poniesione wydatki z rachunku bankowego nienależącego do Beneficjenta, przekroczenie 10% limitu wydatków na zakup nieruchomości gruntowej, niedopełnienie obowiązku przechowywania dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres trzech lat od daty zamknięcia programu, urządzenie służy obecnie nie tylko celom projektu, ale również do obsługi urządzeń zakupionych w ramach odrębnych projektów oraz innego sprzętu będącego w dyspozycji Beneficjenta. Wszystkie nieprawidłowości były i nadal są weryfikowane w IZ i raporty dotyczące informowania o działaniach następczych są przekazywane do MF Instrumenty inżynierii finansowej W ramach MRPO, w działaniu 2.1.D, Wsparcie funduszy zwrotnych, przeznaczonych dla przedsiębiorstw MCP przeprowadziło łącznie 3 konkursy. W wyniku ich rozstrzygnięcia w województwie małopolskim utworzono 3 rodzaje instrumentów inżynierii finansowej: Fundusze Pożyczkowe udzielające zwrotnych pożyczek rynkowych dla mikro, małych lub średnich przedsiębiorstw (MŚP) na projekty realizowane w województwie małopolskim, Fundusze mogły udzielać pożyczek: oprocentowanych, na warunkach nie odbiegających od rynkowych, bądź na warunkach zgodnych z zasadami udzielania pomocy publicznej (pożyczki na warunkach preferencyjnych), po przeprowadzeniu analizy ryzyka niespłacania zaciągniętego przez przedsiębiorcę zobowiązania, na podstawie wdrożonej i powszechnie zaakceptowanej metodologii wyznaczania współczynnika ryzyka, za wynagrodzeniem, przedsiębiorcom, którzy nie znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu wytycznych wspólnotowych, dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, na etapie powstawania, wczesnej działalności przedsiębiorstw lub przy rozszerzaniu działalności i wyłącznie na działania, które osoby zarządzające funduszem oceniają jako potencjalnie gospodarczo rentowne Fundusze Pożyczkowe udzielające zwrotnych pożyczek rynkowych dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw działających na terenie województwa małopolskiego oraz preferencyjnych dla przedsiębiorstw dotkniętych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi spowodowanymi działaniem siły wyższej, Fundusze Poręczeniowe - udzielające poręczeń spłaty zobowiązań finansowych mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, zaciągniętych w związku z realizacją inwestycji o charakterze rozwojowym w województwie małopolskim. W rezultacie utworzono 11 funduszy pożyczkowych o łącznej kwocie dokapitalizowania wynoszącej ,62 EUR ( ,00 PLN) oraz 3 fundusze poręczeniowe o łącznej kwocie ,83 EUR ( ,00 PLN) 2. 67

68 Tabela 12. Charakterystyka dokapitalizowanych funduszy Konkurs Rodzaj IIF Liczba funduszy Wkład MRPO (EUR) I fundusze pożyczkowe , 74 ( PLN) II fundusze pożyczkowe ,14 ( PLN) III fundusze poręczeniowe ,83 ( PLN) RAZEM ,40 ( PLN) Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP 2 Podane wartości nie uwzględniają wkładu własnego pośredników finansowych. Zgodnie z przyjętym montażem wkład programu finansowany jest w 85 % ze środków EFRR a w 15 % ze środków budżetu państwa. Ilekroć w sprawozdaniu pojawia się odniesienie do danych wg stanu na koniec grudnia 2016 r., należy mieć na uwadze, że ze względu na wydłużony okres księgowania i pozyskiwania informacji od instytucji finansowych, dane te nie zawsze odzwierciedlają stan faktyczny na r. W przypadkach, w których prezentowane dane dot. terminów uprzednich w treści sprawozdania zawarto stosowną informację w tym zakresie. Informacje na temat wyboru zarządzającego funduszem powierniczym, zarządzających funduszami oraz ostatecznych odbiorców. Zastosowany w ramach MRPO system wdrażania instrumentów inżynierii finansowej nie przewidywał utworzenia funduszu funduszy. Tym samym wsparcie o charakterze zwrotnym zostało udzielone w formule bezpośredniej z udziałem pośredników finansowych wybranych w ramach ww. konkursów. Podmioty te działające w formie stowarzyszenia, fundacji czy spółki prawa handlowego z udziałem województwa małopolskiego zaliczane są do grona instytucji otoczenia biznesu tj. podmiotów niedziałających dla zysku lub przeznaczających zysk na cele statutowe, prowadzące działalność mającą na celu tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości. Łącznie jest to 9 instytucji, 8 z siedzibą na terenie Małopolski i jedna spoza województwa Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, z siedzibą w Warszawie, działająca lokalnie głównie na terenie powiatu nowosądeckiego. Każda z ww. instytucji udzielając wsparcia zwrotnego działała w oparciu o przyjęty własny regulamin udzielania pożyczek i poręczeń, w którym zawarto warunki dostępu dla ostatecznych odbiorców. Regulaminy funduszy zwrotnych odpowiadały zasadom udzielania wsparcia MŚP, określonym w regulaminach poszczególnych konkursów. Data podpisania i czas trwania umów o finansowaniu będących podstawą operacji Pierwsze umowy o dofinansowanie podpisano z pośrednikami finansowymi w grudniu 2009 r. Faktyczna działalność funduszy rozpoczęła się z początkiem 2010 r. Wszystkie fundusze do dnia r. zakończyły okres realizacji projektów i aktualnie znajdują się w umownym okresie trwałości, w którym kontynuują działalność pożyczkową i poręczeniową do dnia 30 września 2017 r. 3 68

69 Tabela 13. Okres wdrażania IIF w ramach MRPO Okres aktywności funduszy Nr umowy Beneficjent Data podpisania umów z pośrednikami realizacja projektu (m-ce) umowny okres trwałości do (m-ce) MRPO /2009 Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa MRPO /2009 Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego Fundusze pożyczkowe - I konkurs MRPO /2009 MRPO /2009 Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju MRPO /2009 Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej MRPO /2009 Fundacja Rozwoju Regionu Rabka-Rozwój Turystyki MRPO /2009 Fundacja Rozwoju Regionu Rabka-Nowe Inwestycje MRPO /2010 Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego Fundusze pożyczkowe - II konkurs MRPO /2010 MRPO /2010 Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju w Suchej Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego MRPO /2010 Fundacja Rozwoju Regionu Rabka - Klęski Żywiołowe Fundusze poręczeniowe - III konkurs MRPO /2010 MRPO /2010 MRPO /2010 Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego Małopolski Fundusz Poręczeń Kredytowych Małopolski Regionalny Fundusz Poręczeniowy Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP 3 Zgodnie z uchwałą nr 1958/16 ZWM z dniem r. przewiduje się zakończenie aktywności funduszu pożyczkowych/poręczeniowych. W I kwartale 2017 r. planowane jest podpisanie aneksów do umów o dofinansowanie wdrażających zasady polityki wyjścia. Z powyższego zestawienia wynika, że średni okres aktywności funduszy pożyczkowych wynosił 50 miesięcy, zaś w przypadku funduszy poręczeniowych 60 miesięcy. 69

70 Rodzaje oferowanych produktów oraz docelowi ostateczni odbiorcy W ofercie utworzonych w ramach MRPO funduszy pożyczkowych znalazły się wyłącznie produkty skierowane do MŚP, w szczególności: pożyczki rynkowe, zwrotne bez pomocy publicznej, pożyczki preferencyjne z pomocą de minimis, w tym częściowo zwrotne (pożyczki z możliwością częściowego umorzenia dla MSP, działających na terenie województwa małopolskiego, dotkniętych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi, spowodowanymi działaniem siły wyższej). Wsparciu podlegały wyłącznie inwestycje potencjalnie gospodarczo rentowne, co do zasady o charakterze inwestycyjnym. Możliwość finansowania ze środków pożyczki wydatków o charakterze obrotowym była dopuszczalna o ile związane one były z rozwojem firmy. Wsparcie oferowane przez fundusze poręczeniowe utworzone w ramach MRPO dotyczyło poręczeń spłaty kredytów, pożyczek lub innych zobowiązań finansowych zaciągniętych przez MSP w związku z realizacją przez nich inwestycji rozwojowych w województwie małopolskim. Poręczenie obejmowało wyłącznie pożyczony kapitał (bez uwzględnienia odsetek i innych kosztów) do maksymalnej wysokości 80% zaciągniętego zobowiązania. Poręczenia były udzielane na warunkach rynkowych oraz preferencyjnych z pomocą de minimis. Wsparcie finansowe mógł otrzymać wyłącznie przedsiębiorca realizujący projekty na terenie województwa małopolskiego, a także posiadający status MŚP. Maksymalna koncentracja zaangażowania pożyczek i poręczeń udzielonych przez fundusze jednemu przedsiębiorcy nie mogła przekraczać 5% wartości kapitału funduszy. Uwzględniając podział terytorialny województwa małopolskiego na 5 subregionów funkcjonalnych (Krakowski Obszar Metropolitalny, subregion tarnowski, sądecki, podhalański oraz Małopolskę Zachodnią), należy stwierdzić, że największe zainteresowanie przedsiębiorców udzielanym wsparciem zwrotnym miało miejsce w subregionie sądeckim 581 podpisanych umów pożyczkowych i poręczeniowych. Natomiast najmniejsza liczba przedsiębiorców skorzystała ze wsparcia w subregionie tarnowskim 325 podpisanych umów pożyczkowych i poręczeniowych. Przy czym uwzględniając dane dot. wyłącznie funduszy poręczeniowych największe zainteresowanie tego rodzaju produktem zauważa się w subregionach, w których działają poszczególni pośrednicy finansowi tj. w KOM, subregionie sądeckim i tarnowskim. Wykres 11. Zainteresowanie przedsiębiorców zwrotnym wsparciem w podziale na subregiony (stan na r.) Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP 70

71 Żaden z pośredników nie dominował we wszystkich subregionach. Analiza aktywności poszczególnych funduszy w subregionach wskazuje, na ścisłą zależność pomiędzy liczbą podpisanych umów z MSP a siedzibą bądź oddziałem terenowym danego pośrednika finansowego. Stąd, w zakresie funduszy pożyczkowych w subregionie sądeckim największą aktywność wykazała Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa wdrażana za pośrednictwem biura terenowego w Nowym Sączu (58% w skali subregionu). Największą aktywność w subregionie podhalańskim odnotowały: Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju w Suchej Beskidzkiej i Fundacja Rozwoju Regionu Rabka -Nowe Inwestycje, odpowiednio 46% i 23%. Podobnie kształtuje się sytuacja w subregionie Małopolska Zachodnia, gdzie największy odsetek podpisanych umów z MŚP odnotowały Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej 45% i Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej 32%. W pozostałych subregionach tj. KOM i subregion tarnowski odnotowuje się większy podział rynku. Informacje na temat wycofania środków programu z instrumentów inżynierii finansowej; W ramach rozliczenia projektów realizowanych w schemacie 2.1 D MRPO nie stwierdzono przypadków wycofania uprzednio przekazanego na kapitał danego funduszu wkładu ze środków MRPO. Kwota skapitalizowanych dotacji na spłatę odsetek oraz dotacji na opłaty gwarancyjne Powyższe rozwiązanie nie miało zastosowania w ramach schematu 2.1 D MRPO Zwięzła ogólna ocenę wyników funduszu pod względem jego wkładu w osiągnięcie celów programu i odnośnego priorytetu Według stanu na koniec grudnia 2016 r. fundusze udzieliły łącznie pożyczek na kwotę 51,6 mln EUR (217,0 mln PLN) oraz 248 poręczeń w wysokości 25,0 mln EUR (105 mln PLN). Wkład MRPO został wykorzystany na poziomie 188%. Tabela 14. Stan wdrażania instrumentów inżynierii finansowej w ramach MRPO (stan na r.) Rodzaj IIF Liczba podpisanych umów Wartość podpisanych umów (EUR) Obrót MRPO * (%) Fundusze pożyczkowe Fundusze pożyczkowe 264 częściowo zwrotne Fundusze poręczeniowe ,87 ( ,49 PLN) 250% ,41 ( ,25 PLN) 162% ,47 ( ,90 PLN) 134% Razem ,76 ( ,64 PLN) 188% Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP * Obrót kapitałem MRPO wyliczany proporcjonalnie w odniesieniu do wartości wypłaconych pożyczek/udzielonych poręczeń Powyższe dane wskazują, że środki z MRPO przekazane do funduszy pożyczkowych zostały już raz zaangażowane w inwestycje dokonane w przedsiębiorstwa (obrócone) i obecnie znajdują się na etapie drugiego i trzeciego obrotu. Stosunkowo niższe wartości co do obrotu w funduszach poręczeniowych wynikają z późniejszego uruchomienia przedmiotowego instrumentu, a także przejściowych trudności jakie fundusze te napotkały wobec 71

72 konkurencji ze strony produktów oferowanych na poziomie centralnym w całym kraju. Procentowe wykorzystanie wkładu MRPO w ramach poszczególnych funduszy prezentują poniższe wykresy. Wykres 12. Procentowe wykorzystanie wkładu do funduszu fundusze pożyczkowe (I konkurs stan na r.) Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP Wszystkie fundusze pożyczkowe, które otrzymały dokapitalizowanie w ramach pierwszego konkursu (2009 r.) zdołały rozdysponować blisko 164 mln EUR (39 mln PLN) przeznaczając je na pożyczki dla odbiorców ostatecznych. Należy jednak zaznaczyć, że wartość powierzonego pośrednikom kapitału MRPO wynosiła od 5 do 17 mln, co przełożyło się również na tempo dokonania jednokrotnego obrotu. Najlepsze wyniki pod względem wykorzystania kapitału osiąga Fundusz Nowe Inwestycje, prowadzony przez Fundację Rozwoju Regionalnego Rabka zarówno pod względem liczby podpisanych umów z przedsiębiorcami 410, jak i tempa dokonania pierwszego obrotu ok. 14 miesięcy. W przypadku funduszy, które zostały dokapitalizowane w ramach II konkursu przeprowadzonego w 2010 r., do końca 2016 r. wszyscy pośrednicy dokonali jednokrotnego obrotu kapitałem. Najlepsze efekty osiągnął Fundusz Pożyczkowy "Odbudowa", którego menedżerem jest Stowarzyszenie "Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju" w Suchej Beskidzkiej 175%, co przekłada się na 76 odpisanych umów. 72

73 Wykres 13. Procentowe wykorzystanie wkładu do funduszu fundusze pożyczkowe (II konkurs stan na r.) Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP Podmioty wdrażające instrumenty finansowe w postaci poręczeń w wyniku swojej działalności w Małopolsce od stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2016 r. udzieliły 248 poręczeń na łączną kwotę ,47 EUR ( ,90 PLN). Do końca 2016 r. wykorzystano 134 % kapitału pochodzącego ze środków MRPO. Wykres 14. Procentowe wykorzystanie wkładu do funduszu fundusze poręczeniowe (stan na r.) Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP Zgodnie z informacjami pozyskanymi od pośredników finansowych na koniec 2016 r., najlepszy wynik pod względem wykorzystania przekazanego ze środków MRPO kapitału wg wartości udzielonych poręczeń, osiągnął Fundusz Poręczeń Kredytowych "Małopolskie Inwestycje" prowadzony przez Tarnowską Agencję Rozwoju Regionalnego S.A. 143%. Jakkolwiek uwzględniając wielkość przekazanego poszczególnym funduszom poręczeniowym kapitału, zauważa się dużą dysproporcję pomiędzy Małopolski Regionalny Fundusz Poręczeniowy (MRFP), który otrzymał PLN wkładu MRPO, a pozostałymi pośrednikami finansowymi: Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego (TARR) PLN, a MFPK PLN. MRFP zdołał przez ten sam okres czasu (tj. 60 m-cy) dokonać obrotu kapitałem blisko dziesięciokrotnie większym niż pozostałe fundusze. Poniżej przedstawiono efektywność funduszy w odniesieniu do stopnia realizacji 73

74 wskaźników rezultatu założonych w UMRPO. Zgodnie z ww. dokumentem wartości docelowe wskaźników rezultatu zostały określone na następujących poziomach: Liczba przedsiębiorstw wspartych przez fundusze pożyczkowe oraz poręczeniowe Wartość udzielonych pożyczek/poręczeń PLN. Należy jednak wziąć pod uwagę, że wartość docelowa wskaźników wykazana w UMRPO dotyczy okresu do końca 2013 roku. Stąd biorąc pod uwagę fakt, że fundusze prowadziły w kolejnych latach i nadal prowadzą swoją działalność, w związku z czym docelowa wartość ww. wskaźników wg stanu na dzień jest znacznie wyższa. Wykres 15. Liczba przedsiębiorstw wsparta przez fundusze pożyczkowe i poręczeniowe Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych. Wartość osiągnięta na dzień r. stanowi 136 % wartości docelowej założonej w UMRPO. Spośród wszystkich 14 funduszy pożyczkowych i poręczeniowych na szczególne wyróżnienie zasługują: Fundacja Rozwoju Regionalnego Rabka, Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa oraz Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej. Łącznie fundusze pożyczkowe wygenerowały 88,28 % wartości osiągniętej badanego wskaźnika. Suma wspartych przedsiębiorstw przez fundusze poręczeniowe stanowi 11,72% 5 wartości osiągniętej 1. Znacznie wyższe przekroczenie wartości docelowych zaplanowanych w dokumencie programowym (UMRPO) występuje w przypadku wskaźnika Wartość udzielonych pożyczek/poręczeń. Wartość osiągnięta na dzień r. jest ponad 9 razy wyższa od założeń zawartych w UMRPO. Tak wysoki stopień osiągniętej wartości poza wspomnianym powyżej terminem końcowym dla podanych wartości docelowych w UMRPO, jest spowodowany zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców pożyczkami oraz poręczeniami o wyższej wartości niż średnia wynikająca z pierwotnych założeń przyjętych w tym dokumencie oraz z wysokiego współczynnika rewolwingu kapitału. Średnia jednostkowa wartość udzielonych pożyczek/poręczeń przypadająca na jednego przedsiębiorcę aktualnie wynosi EUR, tj ,00 PLN. W przypadku założeń wyrażonych w UMRPO średnia jednostkowa wartość pożyczki/poręczenia wynosiła EUR, tj PLN. 1 Wartość osiągnięta została obliczona łącznie w stosunku do wszystkich funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, tzn. w przypadku, gdy dany przedsiębiorca otrzymał wsparcie w kilku funduszach został ujęty w ogólnej wartości tylko raz. 74

75 Wykres 16. Wartość udzielonych pożyczek/poręczeń Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych MCP. W najwyższym stopniu do osiągnięcia wskaźnika przyczyniły się 4 fundusze pożyczkowe: Fundacja Rozwoju Regionu Rabka, Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego, Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju w Suchej Beskidzkiej które łącznie udzieliły pożyczek o wartości ok. 42 mln EUR (ok. 176 mln PLN). W przypadku funduszy poręczeniowych, najwyższy poziom wartości udzielonych poręczeń charakteryzuje Małopolski Regionalny Fundusz Poręczeniowy który udzielił poręczeń o wartości ok. 21 mln EUR (ok. 88 mln PLN). Odsetki wygenerowane przez płatności z programu oraz odnoszące się do funduszy strukturalnych We wszystkich 14 projektach w ramach schematu 2.1 D potwierdzono dokonanie obrotu powierzonym kapitałem MRPO oraz wykazanymi odsetkami od płatności z Programu. Wykres 17. Wartości wygenerowanych odsetek od wkładu MRPO na zakończenie programu w funduszach pożyczkowych (I konkurs) 6. 6 Podane wartości wygenerowanych odsetek na zakończenie okresu realizacji są wielkościami netto, za wyjątkiem funduszu obsługiwanych przez FRRR i CBMZ (dane w PLN). Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych 75

76 Wykres 18. Wartości wygenerowanych odsetek od wkładu MRPO na zakończenie programu w funduszach pożyczkowych (II konkurs) Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych (dane w PLN). Wykres 19. Wartości wygenerowanych odsetek od wkładu MRPO na zakończenie programu w funduszach poręczeniowych Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych (dane w PLN). Należy zauważyć, że na wielkość wygenerowanych odsetek od płatności z Programu wpływ miała kwota wkładu zasilającego dany fundusz a także jego późniejsza aktywność. Większa liczba umów podpisana z przedsiębiorcami przyczyniła się do zmniejszenia środków, które mogły być przeznaczone na lokaty lub inne formy inwestowania. Jednocześnie w stosunku do każdego z ww. projektów dokonano końcowego rozliczenia tj. potwierdzania wykorzystania przekazanego wkładu z MRPO wraz z wygenerowanymi odsetkami na wsparcie dla ostatecznych odbiorców. Wartość pozostałych środków W oparciu o przekazane przez pośredników finansowych dane szacuje się, że na koniec 2016 roku stan powierzonego kapitału wynosi ok 40,4 mln EUR (170 mln PLN) w zakresie środków z MRPO. 76

77 Tabela 15. Stan kapitału poszczególnych funduszy Fundusze pożyczkowe I konkurs Pośrednik finansowy Fundacja Rozwoju Regionu Rabka-Nowe Inwestycje Stan kapitału funduszu w zakresie MRPO 7 w EUR , 48 ( ,68 PLN) Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej ,99 ( ,18 PLN) Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa ,57 ( ,89 PLN) Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju w Suchej Beskidzkiej ,80 ( ,94 PLN) Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej ,24 ( ,53 PLN) Fundacja Rozwoju Regionu Rabka-Rozwój Turystyki ,95 ( ,60 PLN) Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego ,22 ( ,86 PLN) RAZEM ,25 ( ,68 PLN) Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i ,63 Rozwoju w Suchej Beskidzkiej ( ,20 PLN) Fundusze pożyczkowe II konkurs Fundusze poręczeniowe III konkurs Fundacja Rozwoju Regionu Rabka - Klęski ,17 Żywiołowe ( ,67 PLN) Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego ,68 ( ,61 PLN) Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego ,19 ( ,28 PLN) RAZEM ,66 ( ,76 PLN) Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego ,47 ( ,38 PLN) Małopolski Regionalny Fundusz Poręczeniowy ,44 ( ,26 PLN) Małopolski Fundusz Poręczeń Kredytowych ,05 ( ,06 PLN) RAZEM ,97 ( ,70 PLN) OGÓŁEM ,88 ( ,14 PLN) Źródło: Opracowane na podstawie danych wewnętrznych. 7 Stan kapitału funduszy to suma kwoty zainwestowanej na rzecz ostatecznych odbiorców (w ramach pożyczek/poręczeń) oraz kwota pozostająca na lokatach lub rachunku funduszy niezainwestowana w ostatecznych odbiorców (w ramach pożyczek/poręczeń) środki rezydualne) Szacunkowa wartość aktywnych pożyczek i poręczeń w zakresie środków z MRPO według stanu na 31 grudnia 2016 r. wynosi ok. 34 mln EUR (143 mln PLN). Oznacza to, że przekazany do funduszy wkład MRPO zaangażowany jest w ponad 100%. 77

78 Tabela 16. Wielkość środków prywatnych przekazanych przez pośrednika finansowego na kapitał funduszu Pośrednik finansowy Przekazany wkład MRPO na kapitał funduszu w EUR Wkład prywatny pośrednika finansowego na kapitał funduszu w EUR Fundusze pożyczkowe I konkurs Fundusze pożyczkowe II konkurs Fundusze poręczeniowe III konkurs Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju w Suchej Beskidzkiej Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Fundacja Rozwoju Regionu Rabka- Rozwój Turystyki Fundacja Rozwoju Regionu Rabka- Nowe Inwestycje Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju w Suchej Beskidzkiej Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego Fundacja Rozwoju Regionu Rabka - Klęski Żywiołowe Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego Małopolski Fundusz Poręczeń Kredytowych Małopolski Regionalny Fundusz Poręczeniowy Źródło: Opracowane własne MCP , , PLN PLN , , PLN PLN , , PLN PLN , , PLN PLN ,07 23, PLN 100 PLN , , PLN PLN , , PLN PLN ,07 0, PLN 0 PLN , , PLN PLN , , PLN PLN ,92 237, PLN PLN ,07 0, PLN 0 PLN , , PLN PLN , , PLN PLN Informacje na temat ponownego wykorzystania pozostałych środków odnoszących się do funduszy strukturalnych, określające właściwy organ, który jest odpowiedzialny za zarządzanie pozostałymi środkami, sposobu ich ponownego wykorzystania, celu, odnośnego obszaru geograficznego oraz przewidywanego czasu trwania Zgodnie z Uchwałą Nr 1958/16 ZWM z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie zmiany Uchwały Nr 1668/16 ZWM z dnia 10 listopada 2016 r. w sprawie przyjęcia polityki wyjścia z instrumentów inżynierii finansowej, utworzonych w ramach MRPO , ZWM postanowił z dniem 30 września 2017 r. zakończyć aktywność funduszy pożyczkowych 78

79 i poręczeniowych w ramach MRPO oraz sukcesywnie wycofywać przekazane im środki. Stosownie do postanowień ww. uchwały a także art. 78 ust. 7 Rozporządzenia ogólnego Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. zasoby zwrócone z inwestycji dokonanych z IIF zostaną powtórnie wykorzystane na rzecz projektów z zakresu rozwoju obszarów miejskich, małych i średnich przedsiębiorstw lub efektywności energetycznej. Mając na względzie, że Strategia Inwestycyjna wdrażania instrumentów finansowych w perspektywie na obecnym etapie nie przewiduje uruchamiania instrumentów poręczeniowych, część środków zwracanych z IIF z okresu zostanie przeznaczona na zapewnienie takiego wsparcia. Zgodnie z przeprowadzaną analizą ex ante dotyczącą wdrażania instrumentów finansowych w perspektywie , w przypadku instrumentów poręczeniowych została zidentyfikowana luka w finansowaniu w wysokości 85 mln PLN. W tej sytuacji przy przyjęciu założenia o czterokrotności efektu mnożnikowego, kwota niezbędna do pokrycia luki w finansowaniu w tym przypadku będzie wynosić około 21 mln PLN. Wsparcie finansowe ze środków zwróconych z IIF będzie realizowane w formie zwrotnej, bezzwrotnej lub mieszanej. Decyzje odnośnie formy i zakresu wsparcia będą każdorazowo podejmowane przez ZWM z uwzględnieniem aktualnych potrzeb rynkowych, celów strategicznych rozwoju województwa oraz Strategii Inwestycyjnej wdrażania instrumentów finansowych w perspektywie Zarządzanie kapitałem pochodzącym ze środków zwracanych z IF powierzone zostanie spółce z udziałem województwa. Podsumowanie głównych przyczyn napotkanych trudności oraz charakteru, harmonogramu oraz skuteczności ewentualnych działań naprawczych podjętych (w stosownych przypadkach) przez instytucję zarządzającą, zarządzającego funduszem powierniczym lub zarządzającego funduszem Tabela 17. Główne problemy/trudności napotkane podczas wdrażaniem IIF w ramach MRPO na lata Lp. Zdiagnozowany problem Przyczyna Działania naprawcze Utrudnienia z wykonaniem jednokrotnego obrotu powierzonym wkładem MRPO w funduszach poręczeniowych. Zastrzeżenia KE co do mechanizmu umorzeniowego. Zidentyfikowane nieuprawnione wsparcie Konkurencja ze strony BGK, produktów oferowanych na poziomie centralnym, relatywnie duża kwota wkładu do jednego z funduszy. Deficyt regulacji prawnych w zakresie IF na poziomie wspólnotowym. Deficyt regulacji prawnych w zakresie IF na poziomie wspólnotowym. Zintensyfikowanie działań promocyjnych i kontaktów z instytucjami finansującymi w szczególności z bankami spółdzielczymi. Dopuszczenie możliwości poręczania umów leasingowych oraz kredytów o charakterze mieszanym. Uszczegółowienie zasad dokonywania umorzeń. Wykluczenie możliwości dokonywania umorzeń, dopuszczenie możliwości udzielania pożyczek w pełni zwrotnych w ramach II konkursu. Zastąpienie zgodnie z wytycznymi KE ws. wymierzania korekt finansowych Guidelines for determining financial corrections to be made to expenditure cofinanced by the EU under the Structural Funds and the European Fisheries Fund for non-compliance with the rules applicable to financial engineering instruments for the programming period (KE, r.) zidentyfikowanych przypadków nieuprawnionego łączonego wsparcia, wsparciem prawidłowym udzielonym z zasobów zwróconych. Źródło: MCP 79

80 Przyczyny napotkane w trakcie realizacji programu miały charakter zewnętrzny i niezależny od instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie MRPO. Mimo to udało się je z sukcesem wyeliminować. Do czasu zamknięcia Programu wszystkie fundusze poręczeniowe dokonały jednokrotnego obrotu, a zastrzeżenia KE co do mechanizmu wdrożeniowego i nieuprawnionego łączonego wsparcia zostały wyjaśnione. Dodatkowo, w Załączniku 9 - Tabela 9. Matryca instrumentów finansowych , przedstawione zostały dane dla każdego instrumentu finansowego działającego w województwie małopolskim od uruchomienia MRPO Realizacja założeń Strategii UE 2020 W marcu 2010 r. UE przyjęła nową strategię rozwojową wyznaczającą cele i kierunki działań dla instytucji UE i państw członkowskich w perspektywie do 2020 r. - Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Strategia ta zastąpiła obowiązującą przez poprzednie dziesięciolecie Strategię Lizbońską. Uwzględniając sytuację gospodarczą i społeczną państw członkowskich, na której mocno odznaczył się kryzys gospodarczy, UE wyznaczyła trzy powiązane ze sobą i wzajemnie się wspierające priorytety: rozwój inteligentny (smart growth), rozwój zrównoważony (sustainable growth) oraz rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu (inclusive growth). W ramach MRPO realizację celów Europa 2020 założono w ramach 5 głównych obszarów/celów dla całej UE, w których prowadzone były działania zmierzające do ich rozwoju i poprawy funkcjonowania, a są to: zatrudnienie, badania i rozwój oraz innowacje, klimat i efektywność energetyczna, edukacja, ubóstwo/włączenie społeczne. oraz dwa dodatkowe obszary/cele społeczeństwo informacyjne i konkurencyjność, wynikające z inicjatyw flagowych. KE sukcesywnie prezentowała inicjatywy przewodnie (7 projektów przewodnich), stanowiące uzupełnienie Strategii. Zawierały one katalogi i opisy działań, które mają umożliwić implementację ww. priorytetów tematycznych. Inicjatywy flagowe to: Unia innowacji Młodzież w drodze, Europejska agenda cyfrowa, Europa efektywnie korzystająca z zasobów, Polityka przemysłowa w erze globalizacji, Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia, Europejski program walki z ubóstwem. W realizację inicjatyw zaangażowana jest zarówno UE, jak i państwa członkowskie. Zgodnie ze Strategią Europa 2020 oraz inicjatywami flagowymi, jednym z głównych instrumentów realizacyjnych Strategii jest Polityka Spójności UE. Strategia ta wyznaczyła zatem główne kierunki interwencji Polityki Spójności w okresie programowania po 2013 r. Biorąc pod uwagę założenia Polityki Spójności w okresie programowania , a w szczególności jej prorozwojowy i innowacyjny charakter, trzeba zauważyć, że polityka ta w znaczącym stopniu wpisała się w realizację celów Strategii. W ramach MRPO (zgodnie z przypisanymi obszarami i kategoriami interwencji w tabeli 6 do sprawozdania) alokacja środków UE przeznaczona została na wszystkie 3 priorytety Strategii Europa 2020 oraz dla 5 z 6 przypisanych obszarów Strategii (wyjątkiem jest obszar zatrudnienie i umiejętności, który realizowany jest w ramach PO KL). Analizując wielkość alokacji w ramach MRPO, przypadającą na poszczególne obszary Strategii Europa 2020 najwyższą alokację przeznaczono na obszar - Klimat, energia, mobilność, gdzie wspierane były inicjatywy na rzecz uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów, przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, większego wykorzystania odnawialnych źródeł 80

81 energii, modernizacji transportu oraz propagowania efektywności energetycznej oraz obszar Badania i rozwój, innowacje, przedsiębiorczość, gdzie wspierano MŚP i innowacyjność projektów. Realizacja działań Strategii Europa 2020 w ramach MRPO Rozwój inteligentny (Smart growth) 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego 2.1 Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw 2.2 Wsparcie komercjalizacji badań naukowych 3.1Rozwój infrastruktury turystycznej 4.3 Tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej 5.1 KOM jako ważny węzeł europejskiej przestrzeni badawczej Rozwój zrównoważony (Suistainable growth) 3.2 Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego 4.1Rozwój infrastruktury drogowej 4.2 Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych KOM 5.3 Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego 7.1 Gospodarka wodnościekowa 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii 7.3 Gospodarka odpadami 7.4 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrona przed skutkami klęsk Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu (Inclusive growth) 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych KOM 6.1 Rozwój miast 6.2 Rozwój obszarów wiejskich 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego 8.1 Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej W Załączniku VI. - Tabela 6. Matryca priorytetów, obszarów, celów i inicjatyw flagowych strategii Europa 2020 oraz kategorii interwencji realizowanych w okresie programowania przedstawia przyporządkowane kategorie interwencji zgodnie ze Strategią Europa 2020 wraz z podziałem alokacji MRPO. Przykłady projektów objętych dofinansowaniem, które w najpełniejszy sposób przyczyniają się do realizacji priorytetów i celów Strategii Europa 2020 przedstawia Załącznik XIII - Tabela 13. Tabela 18. Realizacja celów Strategii Europa 2020 w ramach kategorii interwencji/obszarów tematycznych MRPO od momentu uruchomienia programu Priorytety Strategii Europa 2020/ Priorytetowy obszar tematyczny Rozwój inteligentny - rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji (smart growth) Badania i rozwój, innowacje, przedsiębiorczość Otoczenie biznesu Liczba umów Wartość umów o dofinansowanie z EFRR od uruchomienia programu w EUR ,56 ( ,30 PLN) ,81 ( ,06 PLN) Liczba wniosków o płatność Wartość wniosków o płatność od uruchomienia programu w EUR ,48 ( ,72 PLN) ,83 ( ,33 PLN) 81

82 (02) Infrastruktura B+RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych (03) Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP, między MŚP a innymi przedsiębiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na poziomie szkolnictwa pomaturalnego, władzami regionalnymi, ośrodkami badawczymi oraz biegunami naukowymi i technologicznymi (parkami naukowymi i technologicznymi, technopoliami itd.) (04) Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP w tym dostęp do usług związanych z B+RT w ośrodkach badawczych ,57 ( ,01 PLN) ,06 ( ,83 PLN) ,83 ( ,95 PLN) ,35 ( ,44 PLN) ,88 ( ,79 PLN) ,54 ( ,00 PLN) (05) Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw ,25 ( ,19 PLN) ,20 ( ,23 PLN) (07) Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, ,64 ( ,72 PLN) ,68 ( ,10 PLN) (08) Inne inwestycje w przedsiębiorstwa ,10 ( ,70 PLN) ,52 ( ,59 PLN) (09) Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP ,36 ( ,66 PLN) ,66 ( ,18 PLN) Społeczeństwo informacyjne ,74 ( ,38 PLN) ,13 ( ,67 PLN) 10 Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) ,41 ( ,95 PLN) ,68 ( ,25) (11) Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, (13) Usługi badania, i aplikacje innowacje, dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja e-integracja itp.) Edukacja ,34 ( ,87 PLN) ,99 ( ,56 PLN) ,01 ( ,80 PLN) ,79 ( ,79 PLN) ,66 ( ,63 PLN) ,52 ( ,72 PLN) (75) Infrastruktura systemu oświaty (453,04188,51 PLN) ,66 ( ,36 PLN) (77) Infrastruktura opiekuńczowychowawcza ,55 ( ,52 PLN) ,86 ( ,36 PLN) 82

83 Rozwój zrównoważony - wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej (suistainable growth) ,03 ( ,75 PLN) ,96 ( ,76 PLN Klimat, energia, mobilność 312 (16) Kolej ,03 ( ,75 PLN) ,20 ( ,85 PLN) ,96 ( ,76 PLN) ,66 ( ,92 PLN) (18) Tabor kolejowy ,42 ( ,65 PLN) ,42 ( ,65 PLN) (23) Drogi regionalne/lokalne 107 (25) Transport miejski 8 (40) Energia odnawialna: słoneczna ,69 ( ,76 PLN) ,82 ( ,89 PLN) ,45 ( ,66 PLN) ,18 ( ,14 PLN) ,00 ( ,28 PLN) ,40 ( ,58 PLN) (41) Energia odnawialna: biomasa ,32 ( ,73 PLN) ,51 ( ,07 PLN) (42) Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna i pozostałe ,69 ( ,06 PLN) ,80 ( ,38 PLN) (43) Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarządzanie (44) Gospodarka energią odpadami komunalnymi ,45 ( ,66 PLN) ,61 ( ,92 PLN) ,91 ( ,71 PLN) ,31 ( ,40 PLN) (45) Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną ,17 ( ,28 PLN) ,51 ( ,08 PLN) (46) Oczyszczanie ścieków ,78 ( ,18 PLN) ,49 ( ,31 PLN (51) Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody (w tym (52) Promowanie czystego transportu miejskiego ,72 ( ,28 PLN) ,25 ( ,79 PLN) ,35 ( ,33 PLN) ,06 ( ,32 PLN) (53) Zapobieganie zagrożeniom (w tym opracowanie i wdrażanie planów i instrumentów zapobiegania i zarządzania zagrożeniami Rozwój sprzyjający naturalnym włączeniu społecznemu - wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i erytorialną (inclusive growth) Walka z ubóstwem 592 (61) Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich ,45 ( ,04 PLN) ,02 ( ,49 PLN) ,02 ( ,49 PLN) ,76 ( ,74 PLN) ,36 ( ,59 PLN) ,36 ( ,27 PLN ,36 ( ,27 PLN) ,87 ( ,89 PLN) 83

84 (75) Infrastruktura systemu oświaty (76) Infrastruktura ochrony zdrowia (77) Infrastruktura opiekuńczowychowawcza (78) Infrastruktura mieszkalnictwa (79) Pozostała infrastruktura społeczna (80) Promowanie partnerstw, paktówi inicjatyw poprzez tworzenie sieci współpracy odnośnych podmiotów (453,04188,51 PLN) ,95 ( ,52 PLN) ,55 ( ,52 PLN) ,90 ( ,00 PLN) ,55 ( ,01 PLN) ,34 ( ,66 PLN) ,04 ( ,51 PLN) ,66 ( ,36 PLN) ,90 ( ,36 PLN) ,00 ( ,42 PLN) ,72 ( ,47 PLN) ,17 ( ,26 PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Należy mieć na uwadze, że niektóre kategorie przypisane zostały do więcej niż jednego celu, a kategorie 55-60, 81, nie zostały przypisane do żadnego z celów UE 2020, w związku z tym nie należy sumować wszystkich wartości, ponieważ niektóre kategorie interwencji realizują jednocześnie kilka priorytetów lub inicjatyw flagowych. Rozwój inteligenty - Smart growth W ramach analizowanego priorytetu, współfinansowane były działania, mające na celu realizację założeń w zakresie rozwoju technologii informacyjnych i e-usług, inwestycje w przedsiębiorstwa, wsparcie na rzecz rozwoju B+RT oraz inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji. W MRPO ww. działania wdrażane były w ramach 5-ciu osi priorytetowych. Od uruchomienia MRPO podpisano w tym obszarze umów, co stanowiło 85,0% wszystkich umów zawartych w ramach Strategii Europa W ramach priorytetu doposażono 18 szkół wyższych z terenu województwa małopolskiego w aparaturę naukowo badawczą, utworzono/zmodernizowania ponad 70 laboratoriów oraz utworzono 94,12 etatów badawczych. Współpracę przedsiębiorców z jednostkami badawczymi zadeklarowało 18 jednostek. Rozwój zrównoważony - Suistnable growth W ramach powyższego priorytetu, współfinansowane były działania, mające na celu realizację założeń w zakresie ochrony środowiska naturalnego oraz roli transportu miejskiego w działaniach na rzecz przyjaznemu środowisku. W MRPO priorytet ten jest wdrażany poprzez poszczególne działania w ramach 4-tech osi priorytetowych. Od uruchomienia MRPO podpisano w tym obszarze 312 umów, co stanowiło 11,4% wszystkich umów zawartych w ramach Strategii Europa W wyniku realizowanych projektów, odnotować należy wzrosty realizowanych wskaźników, w ramach gospodarki wodno-ściekowej wybudowano/przebudowano 520,90 km sieci kanalizacji sanitarnej i 123,66 km sieci wodociągowej. Łącznie skorzystało z sieci pond 32 tys. osób. Bezpośredni wpływ na osiąganie celów Strategii Europa 2020 miały działania dotyczące odnawialnych źródeł energii. W wyniku realizacji przedsięwzięć, wygenerowane zostaną dodatkowe 60,96 MW energii ze źródeł odnawialnych. Ważnym obszarem w zakresie ochrony środowiska naturalnego było zapewnienie ochrony obiektów dziedzictwa przyrodniczego. W ramach MRPO wsparto 6 obiektów dziedzictwa przyrodniczego, z których skorzystało osób. Elementem, który w znacznej mierze przyczynia się do wdrażania założeń priorytetu jest wprowadzenie niskoemisyjnych środków transportu. W wyniku zrealizowanych projektów zakupiono w Małopolsce 67 nowoczesnych środków transportu (62 autobusów miejskich oraz 5 szynobusów), z których skorzystało osób. Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu (Inclusive growth) W ramach analizowanego priorytetu, współfinansowane były działania, mające na celu realizację założeń w zakresie polepszenia życia mieszkańców, a poprzez to przyczynienie się do zapobiegania wykluczeniu (m.in. poprzez inwestycje w infrastrukturę społeczną, zakup sprzętu np. medycznego, czy promowanie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie 84

85 sieci współpracy). W MRPO priorytet był wdrażany poprzez poszczególne działania w ramach 4 -ech osi priorytetowych. W tym obszarze podpisano 592 umowy, co stanowiło 19,3% wszystkich umów zawartych w ramach Strategii Europa W wyniku dofinansowanych projektów, zrealizowano badań medycznych, z których skorzystało pacjentów. W wyniku rewitalizacji zarówno obszarów wiejskich jaki miejskich, zakresem inwestycji objęto obiekty użyteczności publicznej m.in. szkoły, przedszkola, domy pomocy społecznej. Obecnie IZ MRPO nie prowadzi badań ewaluacyjnych ani analiz dotyczących Strategii Europa Wszystkie powyższe działania są realizowane również w nowej perspektywie finansowej (założenia Strategii Europa 2020 stanowiły jeden z analizowanych tematów przy badaniu ewaluacyjnym ex-ante dotyczącej obecnej perspektywy finansowej ). Jednocześnie postęp w realizacji Strategii Europa 2020 był monitorowany na podstawie zbioru wskaźników przypisanych do celów rozwojowych, które powinny zostać osiągnięte w roku Jako cele krajowe Strategii Europa 2020, na podstawie dostępnych danych na poziomie regionalnych w Małopolsce osiągnięto wartości dla wskaźników: Zwiększenie wskaźnika zatrudnienia osób w wieku lata do co najmniej 71% (dla UE wskaźnik ustalono na poziomie 75%); w Małopolsce w 2015 roku odnotowano wskaźnik na poziomie 68%, co w stosunku do celów dla Polski oznacza wysoki stopień realizacji na poziomie prawie 96%, Osiągnięcie poziomu nakładów na działalność B+R równego 1,7% PKB (dla UE 3%); w Małopolsce w 2014 roku odnotowano wskaźnik na poziomie 1,38%, co w stosunku do celów dla Polski oznacza wysoki stopień realizacji na poziomie ponad 80%, Zmniejszenie do 4,5% odsetka młodzieży niekontynuującej nauki oraz zwiększenie do 45% odsetka osób w wieku lat posiadających wyższe wykształcenie (dla UE odpowiednio 10% i 40%), w Małopolsce w 2015 roku odsetek młodzieży niekontynuującej naukę był niski na poziomie 3,3%, w stosunku do celów dla Polski wyniósł 73,3%, natomiast w przypadku odsetka osób w wieku lat posiadających wyższe wykształcenie wskaźnik w województwie małopolskim wyniósł w 2015 roku 42,9% i w stosunku do wskaźnika dla Polski wyniósł 95%, Jak widać z powyższych danych wskaźniki określone w Strategii Europa 2020 w województwie małopolskim osiągnęły wysoki poziom i w niewielkim stopniu odbiegały od wartości przyjętych dla Polski. Proces wdrażania unijnej Strategii Europa 2020 na poziomie państw członkowskich, odbywał się poprzez wypełnianie założeń Krajowego Programu Reform (KPR). KPR aktualizowany był corocznie, w rytmie semestru europejskiego, jednocześnie z aktualizacją Programów Stabilności i Programów Konwergencji, co umożliwiało powiązanie procesów programowania reform strukturalnych z planowaniem budżetowym. Przez kolejne lata KPR był aktualizowany. Dokument określał, w jaki sposób Polska powinna realizować cele Strategii Europa 2020 w zakresie zatrudnienia, nakładów na badania i rozwój, energii i klimatu, edukacji oraz przeciwdziałania ubóstwu. W dokumencie powiązano realizację poszczególnych zadań krajowych celów Strategii Europa 2020, zawartych w KPR z priorytetami nowej perspektywy finansowej na lata Program uwzględnia ponadto zalecenia Rady UE skierowane do Polski, a także priorytety zawarte w Rocznej Analizie Wzrostu Gospodarczego. W pracach nad KPR uczestniczą partnerzy społeczno-gospodarczy - członkowie Zespołu do spraw Strategii Europa 2020, który jest organem opiniodawczo-doradczym Prezesa Rady Ministrów pod przewodnictwem MG. W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele administracji rządowej oraz liczni reprezentanci partnerów społeczno-gospodarczych, organizacji pozarządowych i jednostek naukowobadawczych. KPR jest podstawowym instrumentem realizacji Strategii Europa 2020 w poszczególnych państwach członkowskich UE. 85

86 Działania realizowane w ramach MRPO wpisują się we wszystkie 3 priorytety sformułowane w Krajowym Programie Reform na rzecz realizacji Strategii Europa Tabela 19. Spójność MRPO z priorytetami Krajowego Programu Reform na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 Krajowy Program Reform na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 Infrastruktura dla wzrostu zrównoważonego MRPO na lata tematyczny obszar priorytetowy Transport MRPO na lata oś priorytetowa 4. Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego 5. Krakowski Obszar Metropolitalny Ochrona środowiska i 7.Infrastruktura ochrony zapobieganie zagrożeniom środowiska Energia Turystyka, kultura 3.Turystyka i przemysł kulturowy Badania i rozwój technologiczny, 2. Gospodarka regionalnej szansy innowacje i przedsiębiorczość Innowacyjność dla Społeczeństwo informacyjne, 1. Warunki dla rozwoju wzrostu inteligentnego Edukacja społeczeństwa opartego na wiedzy Infrastruktura społeczna 6.Spójność wewnątrzregionalna Aktywność dla wzrostu Infrastruktura społeczna 6.Spójność wewnątrzregionalna sprzyjającego włączeniu 5. Krakowski Obszar Infrastruktura ochrony zdrowia społecznemu Metropolitalny Źródło: opracowanie własne na podstawie Krajowego Programu Reform na rzecz realizacji Strategii Europa Na etapie programowania, dokonano analizy spójności osi priorytetowych w ramach MRPO na lata z priorytetami (działaniami) określonymi w Krajowym Programie Reform (KPR). KPR pokazuje jak Polska, w perspektywie do roku 2020 zrealizuje krajowe zobowiązania podjęte w zakresie 5 wiodących celów Strategii Europa Priorytety MRPO wpisywały się w dotychczasowe roczne działania zaplanowane w KPR. Wśród działań znalazło się zwiększenie dostępności opieki nad dziećmi do lat 3 (konsekwentnie od 2012 roku realizowane były zadania w ramach nowego Działania 6.4), rozwój MŚP oraz działalności badawcza. Działania wspierające innowacje, B+R oraz aspekty środowiskowe, czy wspieranie niepełnosprawnych oraz działania w zakresie równości szans, realizowane będą również w nowej perspektywie finansowej na lata Dzięki kontynuacji działań pomiędzy perspektywą a możliwa będzie realizacja założonych celów w KPR 2016/ wyznaczone cele do realizacji do 2020 roku to realizacja wskaźników Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego Wstęp Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB) to pierwsza strategia makroregionalna UE. Nadano jej charakter horyzontalny, oparty na opiera się na 3 głównych celach: Save the Sea ocalenie morza, Connect the Region rozwój połączeń w regionie, Increase Prosperity zwiększenie dobrobytu Celom głównym towarzyszą cele szczegółowe i wskaźniki. Plan Działania zawiera 17 Obszarów Priorytetowych (Priority Areas) i 5 Działań Horyzontalnych (Horizontal Actions), w ramach których realizowanych jest kilkadziesiąt Projektów Flagowych (Flagship Projects). Głównym celem Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB) było zacieśnienie współpracy w regionie i wykorzystanie potencjału, jaki pojawił się wraz 86

87 z rozszerzeniem UE. W październiku 2009 r. (w czasie prezydencji szwedzkiej) SUE RMB została zatwierdzona przez Radę Europejską. Obecnie rolę ośrodka koordynującego wdrażanie Strategii w Polsce pełni MSZ jako Narodowy Punkt Kontaktowy (NPK). Polska w okresie realizacji Strategii była liderem w kilku Projektach Flagowych, przy czym w ramach MRPO nie zidentyfikowano żadnego projektu flagowego. Polska w SUE RMB pełniła rolę koordynatora trzech Obszarów Priorytetowych SUE RMB: Biogeny Redukcja zrzutów substancji biogennych do morza do akceptowalnego poziomu Główny Inspektor Ochrony Środowiska wspólnie z Finlandią, Innowacje Pełne wykorzystanie potencjału regionu w zakresie badań oraz innowacyjności Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wspólnie ze Szwecją, Kultura Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wspólnie z Niemcami. Do głównych spotkań dot. SUE regionu Morza Bałtyckiego należały: spotkanie Narodowych Punktów Kontaktowych ( r.) w Helsinkach przedstawiciele Narodowych Punktów Kontaktowych Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego kontynuowali dyskusję na temat poprawy zarządzania i wdrażania Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego, dzień Informacyjny Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego ( r.) w Szczecinie. Podczas spotkania uczestnicy mogli zapoznać się z bieżącymi informacjami na temat Strategii, poznać możliwości, jakie stwarza Strategia w ramach współpracy międzyregionalnej w regionie Morza Bałtyckiego, jej miejsce w regionalnych programach operacyjnych oraz możliwości finansowania projektów w nowym okresie programowania. V. Spotkanie Robocze nt. Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego ( r.) w Tallinnie, organizowane przez KE i INTERACT Point Turku, poświęcone Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego. VIII posiedzenie Zespołu ds. Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego ( r.) z udziałem przedstawicieli resortów, Koordynatorów Obszarów Priorytetowych SUE RMB, Urzędów Marszałkowskich i IZ programami operacyjnymi. Tematem spotkania była innowacyjność i szanse jakie niesie współpraca w tym zakresie w regionie Morza Bałtyckiego, z wykorzystaniem Strategii UE dla RMB. W czasie spotkania podkreślano, że współpraca w ramach SUE RMB jest okazją do angażowania polskich podmiotów w ramach innowacyjnych projektów bałtyckich z udziałem liderów rankingów innowacyjności. Możliwości i potencjał takiej współpracy przedstawił przedstawiciel Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, pełniący rolę Koordynatora Obszaru Priorytetowego Innowacje w SUE RMB. Zasadność udziału w projektach SUE RMB podkreślił także przedstawiciel Fundacji Inicjatyw Innowacyjnych z Krakowa, który przybliżył cele i przebieg współpracy w ramach projektu Science Link. Uczestnicy mieli także okazję usłyszeć o rosnących powiązaniach między SUE RMB a Programem Region Morza Bałtyckiego na lata X posiedzenie Zespołu ds. SUE RMB ( r.). Rewizja Planu Działania SUE RMB, przedmiotem dyskusji były powiązania Strategii z Programem Interreg Region Morza Bałtyckiego , umieszczanie odniesień do Strategii bałtyckiej w nowych PO oraz zaangażowanie polskich przedstawicieli (Focal Points) w poszczególnych Obszarach Priorytetowych SUE RMB. Uczestnicy zgodzili się, że przegląd ten powinien zakończyć serię działań naprawczych SUE RMB i powinien uniknąć usunięcia ze Strategii wartościowych inicjatyw. Konieczne jest wypracowanie w najbliższym czasie wspólnych mechanizmów monitorujących, tak aby możliwa była ocena wartości jaką wnosi SUE RMB. Obecni na spotkaniu 87

88 przedstawiciele Focal Points przyznali, że ich obecność w grupach sterujących poszczególnych Obszarów Priorytetowych daje dobry wgląd w aktywność Obszaru i stwarza lepsze możliwości włączania polskich instytucji do współpracy bałtyckiej. Przedstawiciele Województwa Małopolskiego na bieżąco zapoznawali się z dokumentacją i materiałami wypracowywanymi w toku prac Zespołu roboczego w tym w szczególności dotyczące rewizji Planu Działania (PD) oraz z dokumentami z Corocznego Forum Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego. Włączali w prace Krajowej Grupy Referencyjnej ds. Programu Współpracy Transnarodowej Regionu Morza Bałtyckiego Dodatkowo przedstawiciele IZ MRPO uczestniczyli w pracach Zespołu Roboczego do spraw koordynacji wdrażania SUE RMB w Polsce, którego zadaniem była próba usprawnienia zarządzania SUE RMB w Polsce oraz poprawy komunikacji między podmiotami zaangażowanymi w jej wdrażanie. W jego trakcie zwrócono uwagę m.in. na konieczność zwiększenia widoczności Strategii w naszym kraju oraz szerszego rozpowszechnienia informacji na jej temat. W tym kontekście pożyteczne były inicjatywy zmierzające do stworzenia specjalnego portalu internetowego poświęconego SUE RMB, w związku z tym zapowiedziano podjęcie działań na rzecz uruchomienia na portalu MSZ specjalnej zakładki dla SUE RMB. Dyskutowano zasadność modyfikacji wniosku aplikacyjnego pod kątem umieszczenia w nim odniesień do SUE RMB. Jednakże, ze względu na znaczny stopień kontraktacji środków, tego typu rozwiązania nie zostały wzięte pod uwagę. Ponadto omówiono możliwości optymalizacji finansowania projektów realizowanych w ramach SUE RMB. Wpisuje się to w dyskusję nt. nowych rozporządzeń ws. polityki spójności, przygotowywanych obecnie przez KE w tym dot. Europejskiej Współpracy Terytorialnej. Dodatkowo IZ angażowana była w prace nad SMB - poprzez przekazywanie informacji nt. realizacji SMB w formie ankiet czy korespondencji owej z koordynatorami SMB innych w krajach np. Finlandii czy Litwy. W ramach perspektywy w dokumentach programowych uwzględniono zapisy realizujące cele Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego. Koordynacja sposobu uwzględnienia SUE RMB w Umowie Partnerstwa oraz programach operacyjnych pomiędzy państwami regionu Morza Bałtyckiego, odbywało się na forum wspólnych spotkań przedstawicieli Narodowych Punktów Kontaktowych, KE i koordynatorów Umów Partnerstwa. Podczas spotkań następowała wymiana informacji nt. zapisów w dokumentach programowych (w tym powiązań ze zaktualizowanym Planem Działania SUE RMB) oraz formułowane były propozycje zapisów dotyczących konkretnych zagadnień (np. w zakresie preferencyjnego traktowania projektów SUE RMB w procesie selekcji, czy też wprowadzenia tzw. komponentu międzynarodowego umożliwiającego rozszerzenie zakresu projektu o elementy współpracy międzynarodowej na dowolnym etapie jego realizacji). Na spotkaniach nie została rozstrzygnięta kwestia sposobu i metodologii monitorowania projektów SUE RMB w ramach programów operacyjnych. Zważywszy na powyższe, MIiR (obecnie MR) przekazało instytucjom odpowiedzialnym za przygotowanie krajowych i regionalnych programów operacyjnych zalecenia (w ramach Podręcznika systemu programowania i wdrażania programów operacyjnych ) w zakresie uwzględniania Planu Działania SUE RMB w dokumentach programowych. Jednocześnie sposób realizacji działań Strategii pozostawiono w gestii IZ, która może podejmować decyzje dotyczące np. organizacji konkursów ukierunkowanych na projekty SUE RMB, czy przyznawania projektom SUE RMB dodatkowych punktów w trakcie przeprowadzania oceny. Reprezentanci Województwa Małopolskiego uczestniczyli w konsultacjach założeń Programu, w tym w posiedzeniu Krajowej Grupy Referencyjnej, na której zgłoszono uwagi woj. małopolskiego do założeń Programu. Założenia Programu, uwzględniającego cel związany z wdrażaniem SUE RMB przedstawiono małopolskim beneficjentom w czasie seminarium informacyjnego Program dla Europy Środkowej doświadczenia i perspektywy, która miała miejsce w Krakowie 23 października 2013 r. 88

89 Pomoc Techniczna W ramach wykorzystania PT MRPO, od momentu uruchomienia programu, w IZ MRPO nie podejmowano odrębnych działań/prowadzono statystyk, na potrzeby związane z wdrażaniem Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego. Natomiast przedstawiciele IZ MRPO uczestniczyli w spotkaniach poświęconych realizacji Strategii. Delegacje były finansowane z PT MRPO. System wdrażania W województwie małopolskim pierwsze prace nad Strategią UE dla Regionu Morza Bałtyckiego w kontekście programu operacyjnego rozpoczęły się w 2009 roku. Działania podejmowane przez IZ MRPO polegały m.in. na przygotowywaniu sprawozdania rocznego, obejmującego tabele zawierające dane na temat stanu realizacji SUE RMB w ramach MRPO. Załączony wkład do sprawozdania rocznego był wynikiem konsultacji przeprowadzonych w 2009 r. z IZ NSRO, dokumentu European Union Strategy for the Baltic Sea Region Governance and Implementation (lipca 2009 r.). Celem tych konsultacji, było określenie możliwości IZ w zakresie powiązania i raportowania z działań prowadzonych w ramach poszczególnych PO Celu 1 i 3 na rzecz realizacji celów Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego. Na podstawie wyników powyższych konsultacji IZ wspólnie z IK NSRO opracowały system monitorowania i raportowania przez poszczególne IZ działań realizowanych na rzecz Strategii. W ramach prac nad modyfikacją zapisów MRPO oraz przygotowań do renegocjacji z KE programu, wśród zidentyfikowanych zmian zapisów MRPO znalazła się m.in. propozycja wprowadzenia odwołania do celów wyznaczanych przez Strategię. IZ MRPO zaproponowała rozszerzenie w ramach Rozdziału Strategia rozwoju regionu - synteza, Podrozdział 6.3 Strategia realizacji, w części porządkującej osie priorytetowe w trzech głównych grupach, zapisów informujących, iż realizacja programu przyczyni się nie tylko do lepszej pozycji konkurencyjnej Małopolski, ale również umacniania całej Wspólnoty w sposób zgodny z podstawowymi celami Strategii Lizbońskiej, o cele (priorytety) wskazane w Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego oraz Strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu - Europa IZ MRPO wprowadziła odwołania do celów wyznaczanych przez Strategię. Prowadzone były działania ze zmianą kryteriów. W październiku 2011 roku podjęta została Uchwała ZWM dotycząca zmian w programie regionalnym uwzględniająca zapisy SUE RMB. W perspektywie wdrażano instrument finansowy dedykowany wspieraniu projektodawców w zakresie przygotowanie projektów Seed Money Facility (SMF). SMF jest mechanizmem pozwalającym współfinansować przygotowanie projektów, które przyczynią się do realizacji celów Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego. Województwo Małopolskie opiniował założenia do SMF. Pomysły opracowane we współpracy z Koordynatorami Obszarów Priorytetowych i Liderami Działań Horyzontalnych (podmioty odpowiedzialne za realizację działań w ramach SUE RMB) będą mogły być w przyszłości wdrażane dzięki środkom z różnych narodowych i unijnych funduszy. W ramach mechanizmu SMF projekty mogły liczyć na wsparcie w wysokości między 30 tys. a 50 tys. EUR, a w uzasadnionych przypadkach, np. gdy planowane jest przygotowanie studium wykonalności, kwota ta może być zwiększona do 100 tys. EUR. Dofinansowanie nie mogło przekroczyć 85% budżetu projektu i można je było otrzymać na następujące kategorie kosztów: personel, koszty usług zewnętrznych, podróże, zakwaterowanie i koszty spotkań. Na SMF Parlament Europejski przyznał dodatkowe 2 mln EUR. Odbyły się w dwie rundy naborów - w I rundzie wsparcie uzyskały dwa projekty z Małopolski: PATHO (PA Innovation) Fundacja Klaster LifeScience Kraków, Ready to Research (PA Education) Solaris: Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego UJ, 89

90 Niestety w II rundzie żaden z projektów z Małopolski nie uzyskał wsparcia. System realizacji Identyfikację projektów wpisujących się w realizację SUE RMB, przeprowadzono według kategorii interwencji wskazanych w Załączniku VII - Tabela 7a, dla każdego z obszarów priorytetowych oddzielnie. Tabela zawiera liczbę i wartość projektów w ramach MRPO, w podziale na kategorie interwencji, przypisane do priorytetów i obszarów priorytetowych Strategii od momentu uruchomienia MRPO. Załącznik VII - Tabela 7b, przedstawia realizowane projekty z podziałem na tematyczne obszary wsparcia. Spośród 3 obszarów priorytetowych przypisanych do SUE RMB, w województwie małopolskim zgodnie z przypisanymi kategoriami interwencji realizowane były wszystkie z nich. Dane ilościowe: Od momentu uruchomienia MRPO, w ramach niżej wymienionych obszarów, wpisujących się w Strategię UE dla Morza Bałtyckiego, podpisano umów o wartości dofinansowania ze środków EFFR ,75 EUR ( ,64 PLN). Najwięcej umów zawarto w ramach celu 3: Zwiększenie dobrobytu. Stanowiły one 88,4% wszystkich umów podpisanych w ramach realizacji SUE RMB, jednocześnie wartość dofinansowania ze środków EFRR również była najwyższa w celu 3: Zwiększenie dobrobytu i stanowiła 57,6% wartości wszystkich umów realizowanych w ramach SUE RMB. Tabela 20. Realizacja SUE RMB według obszarów wsparcia w ramach MRPO od momentu uruchomienia programu (w EUR) Główne obszary priorytetowe Strategii Kwota EFRR w MRPO w projektach wpisujących się w Strategię (suma 3 i 4) Kwota EFRR w MRPO w projektach flagowych wskazanych w Action plan of the strategy Kwota EFRR w MRPO w pozostałych projektach wpisujących się w Strategię Badania i rozwój, innowacje , ,10 Energia , ,91 Transport , ,66 Środowisko , ,56 Inne: , ,51 Przedsiębiorczość, wsparcie dla MŚP, bardziej efektywne wykorzystanie zasobów ludzkich , ,70 Edukacja, turystyka i zdrowie , ,81 Suma EFRR: , ,75 Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 90

91 Wykres 20. Inwestycje dofinansowane z EFFR w ramach MRPO, wpisujące się w SUE RMB wg. obszarów wsparcia Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Wnioski i rekomendacje W ciągu okresu wdrażania Programu przedstawiciele IZ MRPO: uczestniczyli w spotkaniach, konferencjach, wymianie doświadczeń w ramach Zespołu Roboczego do spraw koordynacji wdrażania SUE RMB w Polsce oraz innych gremiów tematycznych, identyfikowali zbieżności projektów regionalnych i międzyregionalnych z zapisami Planu Działań, uczestniczyli w budowaniu sieci współpracy, identyfikacja potencjalnych partnerów realizujących SUE RMB, uczestniczyli w pracach Krajowej Grupy Referencyjnej Programu RMB , zapewniali komplementarności z SUE RMB, W trakcie wdrażania programu była zaistniała potrzeba podjęcia działań związanych ze sprawniejszym przekazywaniem informacji do województw oraz promocji SUE RMB w województwach nie leżących bezpośrednio w strefie nadmorskiej lub mających słabsze powiązania funkcjonalne z tą strefą. Brak stosownej informacji i promocji może powodować powstanie opóźnień we włączaniu się podmiotów z tych województw w realizację SUE RMB. Działanie na szczeblu regionalnym podejmowane przez IZ MRPO: w zakresie uporządkowania działań promocyjnych została podpięty link do strony poświęconej Strategii ze strony EWT w Małopolsce, podjęto prace nad polepszeniem procesu komunikacji w zakresie Strategii, zaopiniowano informację dotyczącą instrumentu Seed Money Facility oraz projekty dokumentów dotyczących EWT na lata , także w odniesieniu do strategii makroregionalnych, zapoznano się z założeniami rewizji Planu Działań, co wiązać się będzie z zasadniczym przemodelowaniem struktury Planu, promocja wśród małopolskich podmiotów Programu Regionu Morza Bałtyckiego z priorytetem 4 dotyczącym strategii makroregionalnej w tym warsztaty tematyczne dotyczące trzech obszarów (innowacje, transport, energetyka) oraz konsultacje propozycji projektowych, promocja Seed Money Facility oraz innych instrumentów: Capitalisation Facility for flagship projects, (którego celem jest kapitalizacja wiedzy i rezultatów zakończonych i trwających projektów flagowych oraz zwiększenie ich widoczności) 91

92 oraz Facility to support Priority Area Coordinators and Horizontal Action Leaders (Instrument wspierający bieżącą działalność Koordynatorów Obszarów Priorytetowych i Liderów Akcji Horyzontalnych). 2.2 Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi Dbałość o zapewnienie zgodności realizacji MRPO z przepisami prawa krajowego i wspólnotowego, od początku należał do podstawowych obowiązków IZ. Na każdym etapie wdrażania MRPO, w pracach uczestniczył radca prawny oraz audytor wewnętrzny, celem zapewnienia zgodności podejmowanych działań z przepisami unijnymi jak i krajowym porządkiem prawnym. W przypadku wystąpienia problemów interpretacyjnych dotyczących przepisów wspólnotowych, IZ MRPO wnioskowała o wydanie opinii prawnych, bądź zwracała się z prośbą o zajęcie stanowiska w danej sprawie do właściwych instytucji. Do działań zapewniających zgodność projektów realizowanych w ramach MRPO z przepisami krajowymi oraz wspólnotowymi należało: przyjęcie odpowiednich wzorów dokumentów (na etapie wnioskowania o dofinansowanie wzoru regulaminu konkursu i wniosku o dofinansowanie a na etapie realizacji wzoru umowy o dofinansowanie), przyjęcie odpowiednich kryteriów wyboru projektów do dofinansowania, na podstawie których weryfikowane będą informacje zawarte w dokumentacji aplikacyjnej przekazanej przez Wnioskodawców, kontrole projektów, w tym weryfikacje wniosków o płatność, podczas których w oparciu o listy sprawdzające sprawdzeniu podlega faktyczny postęp rzeczowy i finansowy oraz dokumenty związane z realizacją projektów poświadczające faktyczne poniesienie wydatków oraz czy wydatki zostały poniesione zgodnie z zasadami krajowymi i wspólnotowymi, w tym m.in. w zakresie zamówień publicznych, stosowanie Taryfikatora (dokument pn. Wymierzanie korekt finansowych za naruszenie Prawa zamówień publicznych związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków funduszy UE) opracowanego przez MRR (obecnie MR), który w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów o zamówieniach publicznych pozwalał dokonać korekty finansowej obniżając tym samym wysokość udzielonego dofinansowania, prowadzenie działań informacyjnych m.in. poprzez stronę internetową i Punkty Informacyjne oraz działań szkoleniowych, prowadzenie działań promocyjnych i informacyjnych, Beneficjenci na bieżąco informowano (newsletter, strona internetowa) o zmianach w przepisach mających wpływ na przeprowadzane przez Beneficjentów postępowania przetargowe. bieżący monitoring ustaleń i rekomendacji kontroli IA, KE, ETO oraz innych służb. W wyniku audytu przeprowadzonego w IZ zidentyfikowano nieprawidłowości w zakresie stosowania przez beneficjentów przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Konsekwencją powyższych nieprawidłowości było nałożenie przez IZ MRPO na beneficjentów licznych korekt finansowych. Stwierdzone nieprawidłowości wynikały zarówno z naruszenia ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: PZP), jak i z niedostosowania prawa polskiego do prawa wspólnotowego. W związku z tym IZ podjęła środki zaradcze: zaktualizowano metodologię doboru próby dokumentów do kontroli zamówień publicznych oraz uszczegółowiono listy sprawdzające do kontroli zamówień publicznych, w ramach przygotowania Rocznego Planu Kontroli wprowadzono dodatkowy zapis, iż: IZ MRPO każdorazowo przed weryfikacją wniosku o płatność kontroluje postępowania przetargowe prowadzone w trybie przetargów unijnych wchodzące w skład weryfikowanego wniosku o płatność, 92

93 IZ dopuszczała możliwość weryfikacji dokumentacji przetargowej na każdym etapie realizacji projektu, w tym m.in. kontrola ex-ante zamówień publicznych, przeprowadzono szkolenie wewnętrzne dla pracowników Zespołu ds. Kontroli projektów obejmujące tematykę uchybień w procedurze udzielania zamówień publicznych, a także szkolenia beneficjentów MRPO dot. wdrażania projektów ze szczególnym uwzględnieniem obszarów ryzyka w ramach PZP. prowadzono działania informacyjne dla Beneficjentów przez IZ. Do zidentyfikowanych niezgodności prawa polskiego z UE należały: niezgodności prawa polskiego z dyrektywą 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. U. UE L z dnia 22 grudnia 2000 r.) - dalej RDW - została niewłaściwie przetransponowana do prawa polskiego w zakresie art. 4 ust. 7, który miał kluczowe znaczenie dla projektów przeciwpowodziowych ponieważ określa warunki przy których ingerencja w środowisko wodne nie będzie naruszać ww. dyrektywy, niespójność znowelizowanego Rozporządzenia w sprawie zaświadczeń z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (Dz. U. z 2010 r., Nr 53, poz. 311), które także wprowadza wymóg rozdzielności rachunkowej działalności w sektorze transportu drogowego i pozostałej, ale jedynie w sytuacji, kiedy działalność transportowa jest działalnością gospodarczą w związku z którą Wnioskodawca ubiega się o pomoc de minimis. Powyższe rozwiązanie różni się znacząco od treści ww. rozporządzenia w sprawie zaświadczeń. Zgodnie bowiem z tym rozporządzeniem nawet w przypadku, kiedy projekt, na który pomoc de minimis jest udzielana, jest zupełnie niezwiązany z działalnością transportową i brak jest rozdzielności rachunkowej, a Beneficjent prowadzi działalność także w sektorze transportu drogowego, to zaświadczenie o udzielonej pomocy wskazywać będzie na to, że pomoc de minimis jest udzielana w sektorze transportu drogowego, problemy interpretacyjne dotyczące załącznika nr 1 do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008r. w Załączniku I do Rozporządzenia uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu ( Rozporządzenie ). W punkcie (53) Rozporządzenia wskazano, iż aby wyeliminować różnice, które mogłyby spowodować zakłócenia konkurencji, oraz aby ułatwić koordynację różnych krajowych i wspólnotowych inicjatyw dotyczących MŚP, a także ze względu na przejrzystość administracyjną i pewność prawną definicja MŚP stosowana na potrzeby Rozporządzenia powinna opierać się na definicji zawartej w Zaleceniu Komisji z dnia 6 maja 2003 r. opublikowanym w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej L 124 z 20 maja 2003 r. dotyczącego definicji przedsiębiorstw mikro, małych i średnich (2003/361/WE) Zalecenia. W trakcie wdrażania MRPO wydawano opinie prawne/interpretacji przepisów wspólnotowych: interpretacja art. 98 ust 2 i 3 Rozporządzenia Rady 1083/2006/WE w kontekście nakładania korekt finansowych przez IP II stopnia (MCP) oraz możliwości przeznaczenia anulowanego wkładu UE na ponowną kontraktację projektów w ramach 2 osi priorytetowej, w związku z wątpliwościami dotyczącymi zasad udzielania pomocy publicznej na projekty z zakresu B+R, IP II stopnia (MCP) zwracało się do MRR z prośbą o wyjaśnienie kwestii warunku premiowania projektów realizowanych we współpracy MŚP - Organizacja badawcza - wskazany problem dotyczy interpretacji zapisów 7, pkt. 3, ust.2 Rozporządzenia MRR z dn r. w sprawie udzielania pomocy na projekty w zakresie badań i rozwoju w ramach regionalnych 93

94 programów operacyjnych) oraz Wspólnotowych zasad ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną (Zasady ramowe). Wyjaśnienie wymagało ustalenie czy premia w ramach efektywnej współpracy między przedsiębiorcą, a organizacją badawczą będącą również przedsiębiorcą przysługuje wyłącznie wnioskodawcy, czy również partnerowi (organizacji badawczej). Uzyskanie odpowiedzi w niniejszej sprawie było kluczowe dla prawidłowego sformułowania zasad konkursu z zakresu prac B+R, Dodatkowo w okresie wdrażania brakowało wystarczających regulacji prawnych w zakresie instrumentów inżynierii finansowej. Sprawna realizacja celów wyznaczonych dla instrumentów inżynierii finansowej wymagała i była uzależniona od wprowadzenia stosownych regulacji w przepisach wspólnotowych. Projekty, które nie były zgodne z przepisami wspólnotowymi nie kwalifikowały się do dofinansowania w ramach MRPO Zasada równości szans Zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006: Państwa członkowskie i Komisja podejmują odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną na poszczególnych etapach wdrażania funduszy, a w szczególności w dostępie do nich. W szczególności dostępność dla osób niepełnosprawnych jest jednym z kryteriów, których należy przestrzegać podczas określania operacji współfinansowanych z funduszy oraz które należy uwzględniać na poszczególnych etapach wdrażania. Kierując się zapisami Rozporządzenia, IZ MRPO podejmowała odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną na poszczególnych etapach wdrażania funduszy. Konstrukcja MRPO przewidywała, że na każdym etapie realizacji programu przestrzegane będą zasady zrównoważonego rozwoju. Na etapie programowania horyzontalnym warunkiem realizacji operacji było przestrzeganie zasady równości płci, pełnego udziału mniejszości etnicznych w życiu społecznym i gospodarczym oraz niedyskryminacji osób niepełnosprawnych. Ponadto, w następstwie interwencji podejmowanych w ramach poszczególnych Działań programu, poprawie uległa dostępność dla osób niepełnosprawnych instytucji objętych wsparciem. Założenia te IZ MRPO realizowała poprzez: zapisy kryteriów wyboru projektów, dotyczące wpływu na polityki horyzontalne (wpływ projektu na politykę równości szans kobiet i mężczyzn, osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych), system wskaźników, obejmujący podział miejsc pracy utworzonych dla kobiet i mężczyzn, zasadę równości szans obszarów wiejskich w dostępie do wsparcia zaplanowanego w ramach poszczególnych osi priorytetowych i Działań programu. Na poziomie monitorowania mechanizmami realizującym zasadę równości szans były: KM MRPO, w którego składzie zapewniono równy dostęp członków bez względu na płeć oraz zainteresowanych stron (informacja w Rozdziale 2.8 Monitorowanie i ocena), dostęp do informacji na temat działań prowadzonych w ramach programu, zarówno IZ MRPO jak i IP II stopnia (MCP) na bieżąco umieszczały informacje na swoich stronach internetowych, tak aby była ona możliwa do pozyskania przez wszystkich zainteresowanych, Na poziomie projektów mechanizmami realizującym zasadę równości szans były: 94

95 deklaracje Beneficjentów we wnioskach o dofinansowanie w zakresie zgodności projektów z polityką równych szans w szerokim rozumieniu (w tym m.in. równością szans kobiet i mężczyzn, osób niepełnosprawnych i pełnosprawnych oraz obszarów miejskich i wiejskich). Ocena projektów pod względem ich wpływu na polityki horyzontalne, w tym m.in. badanie wpływu projektów na politykę równości szans, odbywała się na etapie oceny merytorycznej właściwej. W przypadku stwierdzenia negatywnego wpływu na politykę równości szans, projekt nie podlegał dalszej ocenie. Po wyborze projektów do dofinansowania, spełnianie zasady równych szans weryfikowane były na etapie realizacji projektów, a następnie podlegała kontroli, w przypadku realizacji projektów dotyczących przedsiębiorców realizowane były w różnych obszarach gospodarki w tym zarówno w działalności produkcyjnej, przemysłowej lub usługowej z zakresu budownictwa, gdzie zatrudnienie ze względu na kwalifikacje znajdują mężczyźni jak i działalności medycznej czy kosmetycznej, gdzie do obsługi pacjentów przeważnie zatrudniane są kobiety. W takich przypadkach Beneficjenci we wniosku o dofinansowanie, a także na etapie kontroli oświadczali, iż nie stosują żadnych praktyk dyskryminujących osoby ze względu na płeć, pochodzenie, wyznanie, czy też stopień niepełnosprawności. równy dostęp do informacji nt. ogłaszanych konkursów i możliwości uzyskania wsparcia w ramach MRPO, poprzez publikację ogłoszeń konkursowych w prasie i na portalu funduszy europejskich, prowadzenie newslettera, organizację szkoleń dla Wnioskodawców, a także prowadzenie Głównego oraz Lokalnych Punktów Informacyjnych w największych miastach województwa małopolskiego. Również na etapie trwałości projektów weryfikowana jest zasada równości szans. W procesie ewaluacji zasada równości szans realizowana jest poprzez: odrębne kryterium - realizację polityk horyzontalnych dotyczących zrównoważonego rozwoju oraz równości szans. W okresie realizacji MRPO nie stwierdzono w żadnych z przeprowadzonych kontroli na miejscu realizacji projektów dyskryminacji i złamania zasady równości szans. Dotychczasowe doświadczenia w stosowaniu zasady równości szans na wszystkich etapach realizacji MRPO będą wykorzystane i rozwinięte we wdrażaniu programu w okresie programowania Równość szans w przykładowych projektach MRPO: Projekt Gminy Koniusza Przebudowa pomieszczeń budynku usługowego na przedszkole z oddziałem integracyjnym w miejscowości Wierzbno Projekt realizowany był w ramach 6. osi priorytetowej Spójność wewnątrzregionalna (Działanie 6.2 Rozwój obszarów wiejskich). Przedmiotem projektu było przystosowanie części pomieszczeń istniejącego budynku do potrzeb funkcjonowania integracyjnego, dwuoddziałowego przedszkola w miejscowości Wierzbno wraz z dobudową klatki schodowej. Powstała placówka przedszkolna została w pełni przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych poprzez zamontowanie osobowego dźwigu platformowego przeznaczonego do przewozu osób niepełnosprawnych na wózkach, montaż pochylni zewnętrznych wyposażonych w balustrady, zapewnienie odpowiedniej przestrzeni manewrowej oraz montaż uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń osobie niepełnosprawnej w ramach jednego z węzłów sanitarnych. Korytarze i pozostałe pomieszczenia (sale zajęć) również zaprojektowano odpowiednio przestronnie, włącznie z dopasowaniem szerokości drzwi. Funkcjonowanie oddziału integracyjnego w ramach przedszkola pozwoliło na objęcie nowoczesnym programem kształcenia przedszkolnego dzieci, które w wyniku choroby, nie mogły dotychczas uczestniczyć w zajęciach wczesnowychowawczych na terenie gminy. Do momentu realizacji projektu najbliższa tego typu placówka znajdowała się w odległym o 27 km Krakowie. Stanowiło to istotną barierę pod względem finansowym i logistycznym dla rodziców dzieci niepełnosprawnych. Tym samym 95

96 dzieci te były w większości wypadków wykluczone z obszaru edukacji przedszkolnej. Dodatkowo dzięki zastosowaniu odpowiedniej metodyki, realizowanej przez doświadczonych pedagogów, zwiększone zostały szanse edukacyjne dzieci niepełnosprawnych oraz ich dalszy rozwój (także poprzez przebywanie w grupie rówieśniczej). Jednocześnie wśród dzieci zdrowych uczęszczających do oddziału integracyjnego, ich rodziców i w otoczeniu społecznym zwiększa się tolerancja i świadomość potrzeb osób niepełnosprawnych, jako pełnowartościowych członków społeczeństwa. Przedmiotowa inwestycja pozwoliła na zmniejszenia dotychczasowych ograniczeń w dostępie mieszkańców Gminy Koniusza do usług społecznych w zakresie wychowania przedszkolnego dzieci w wieku lat 3-5. Wpływając tym samym na zmniejszenie nierówności edukacyjnych pomiędzy obszarami wiejskimi a miejskimi. W perspektywie długookresowej niniejszy projekt wpłynie także na aktywizację zawodową kobiet posiadających dzieci w wieku przedszkolnym i zamieszkujących obszar Gminy Koniusza. Projekt pozwoli większej liczbie matek na pogodzenie życia i obowiązków rodzinnych z pracą zawodową a przez to ich powrót na rynek pracy (w tym poprzez samozatrudnienie) oraz możliwość samorealizacji - podjęcie lub dokończenie edukacji, zdobycie nowych kwalifikacji odpowiadających własnej perspektywie rozwoju. Projekt Powiatu Proszowickiego Podniesienie szans młodych ludzi na rynku pracy poprzez uruchomienie kształcenia w zakresie grafiki komputerowej w ZS w Piotrkowicach Małych Projekt realizowany był w ramach 1. osi priorytetowej Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy (Działanie 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych). Przedmiotem projektu było stworzenie pracowni grafiki komputerowej wyposażonej w niezbędne urządzenia i pomoce dydaktyczne, konieczne do jej funkcjonowania. Projekt stanowił odpowiedź na zapotrzebowanie lokalnego i regionalnego rynku pracy, które określono w Barometrze zawodów 2014, opracowanym przez Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, gdzie wśród zawodów deficytowych dla powiatu proszowickiego wymieniono zawód grafik komputerowy. Realizacja projektu miała pozytywny wpływ na realizację zasady równości szans poprzez poprawę dostępności do infrastruktury edukacyjnej osobom zamieszkującym tereny wiejskie. Tym samym projekt wpływał na zrównanie szans rozwojowych mieszkańców wsi z szansami mieszkańców miast. Produkty projektu umieszczone były w taki sposób, aby mogły z nich korzystać zarówno osoby pełnosprawne jak i osoby niepełnosprawne. Dodatkowo zastosowanie e-learningu zmniejszyło w znaczący sposób bariery w dostępie do edukacji, zarówno dla osób niepełnosprawnych jak również osób wychowujących dzieci, które mogły w dużej części realizować zagadnienia objęte szkoleniami w formie online Zasada partnerstwa Realizacja zasady partnerstwa w ramach MRPO polegała na szerokiej współpracy i dialogu pomiędzy wszystkimi podmiotami polityki strukturalnej i służyła stworzeniu optymalnych warunków do zwiększenia demokracji społecznej i instytucjonalnej, a także rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w regionie. Partnerstwo, szczególnie na poziomie regionalnym i lokalnym, okazało się być bardzo istotnym czynnikiem zwiększającym efektywność realizowanych usług publicznych, poprzez podział ryzyka i wykorzystanie doświadczeń poszczególnych partnerów. W ramach MRPO zasada partnerstwa realizowana jest od początku jego wdrażania i funkcjonuje na trzech płaszczyznach: partnerstwo instytucjonalne - polegające m.in. na współpracy z różnymi instytucjami, wsparcie partnerstwa w Polsce - polegający na aktywizacji społeczności lokalnych, partnerstwo na poziomie projektów gdzie partnerzy wspólnie realizują projekty 96

97 W procesie programowania zasada partnerstwa w ramach MRPO była rozumiana przede wszystkim horyzontalnie i polega na prowadzeniu konsultacji z władzami samorządowymi, rządowym i z partnerami społecznymi, najbardziej zainteresowanymi planowanymi działaniami, dzięki czemu zwiększała się efektywność i celowość udzielanej pomocy. W procesie planowania, zasada partnerstwa realizowana była m.in poprzez: proces konsultacji projektu MRPO na lata Dokument był wynikiem rocznych prac, obejmujących w szczególności udział w seminariach, konferencjach, warsztatach, konsultacjach z przedstawicielami KE oraz współpracy z poszczególnymi departamentami UMWM. Również zmiana/aktualizacja programu podlegała procesowi konsultacji, w okresie konsultacji społecznych na stronie internetowej UMWM znajdował się projekt MRPO, który podlegał opiniowaniu przez partnerów społeczno-gospodarczych, ankiet, wizyt przedstawicieli UMWM w powiatach/gminach województwa małopolskiego, regionalnych konferencji tematycznych dotyczących MRPO, organizowanych przez UMWM, posiedzeń zespołu roboczego, konsultacji eksperckich i branżowych, konsultacji z wojewodą, przedstawicielami Ministerstwa oraz przedstawicielami KE. W procesie monitorowania istotnym mechanizmem realizującym zasadę partnerstwa jest KM MRPO, w którego składzie zapewniono udział wszystkich zainteresowanych stron: przedstawicieli samorządów (w tym przedstawiciele gmin i powiatów), przedstawicieli rządu (w tym przedstawiciele MR oraz MF), partnerów społecznych i gospodarczych (m.in. przedstawiciele organizacji pracowników i pracodawców, organizacji pozarządowych oraz środowiska akademickiego), innych osób (w roli obserwatorów). Dodatkowo Sekretariat KM MRPO przekazywał członkom KM MRPO zaproszenia na spotkania grup, zespołów i innych gremiów, w których uczestniczyli przedstawiciele partnerów społecznych czy organizacji pozarządowych. Wszystkie Uchwały przyjęte przez KM MRPO zamieszczane były na stronie internetowej, działającej w ramach funduszy europejskich w Małopolsce. Na etapie projektów partnerstwo projektowe zostało zidentyfikowane w ramach projektów w ramach każdego wspieranego obszaru MRPO. W ramach działań podejmowanych w ramach MRPO, w celu udokumentowania zgodności wyboru partnerów zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, (z późn. zm.), w studium wykonalności projektu, Beneficjent zobowiązany był opisać sposób wyłonienia poszczególnych partnerów. Zgodnie z instrukcją wypełniania wniosku o dofinansowanie projektu w ramach MRPO jeżeli w realizację projektu zaangażowane były inne niż beneficjent podmioty należało wymienić każdy z tych podmiotów oraz przedstawić ich rolę w projekcie. Dotyczy to również związków i porozumień zawieranych pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego. Podmioty zaangażowane w realizację projektu musiała wiązać umowa/ porozumienie określające zasady partnerstwa, które stanowi załącznik do wniosku o dofinansowanie. Umowa/porozumienie powinno zawierać co najmniej informację nt. podmiotów zaangażowanych w partnerstwo, roli poszczególnych podmiotów w realizacji projektu oraz zakresu ich odpowiedzialności, ewentualnego wkładu finansowego poszczególnych podmiotów do projektu oraz okresu obowiązywania umowy. Dodatkowo, działania dedykowane tworzeniu efektywnych powiązań partnerskich o charakterze ponadregionalnym, podejmowane były w ramach: 8. osi priorytetowej Współpraca międzyregionalna, gdzie realizowane były inicjatywy na rzecz promocji Małopolski na arenie międzynarodowej oraz budowania pozycji 97

98 Małopolski w europejskich sieciach współpracy. W ramach Działania 8.1 Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej, wspierane były projekty promujące obszar co najmniej 4 powiatów regionu (z wyłączeniem powiatu grodzkiego Kraków), w szczególności w zakresie kampanii oraz prezentacji promocyjnych regionu i jego walorów. Z kolei, w ramach Działania 8.2 Budowanie pozycji Małopolski w Europejskich sieciach współpracy, wspierane były projekty współpracy międzynarodowej, m.in. pomiędzy regionami UE, angażujące co najmniej 1 partnera z Województwa Małopolskiego i co najmniej 2 partnerów zagranicznych z różnych państw członkowskich UE a także najbliższych sąsiadów (tj. mających wspólną granicę administracyjną z Rzecząpospolitą Polską). Projekty te obejmują działania w różnych obszarach, m.in.: edukacji, gospodarki, turystyki, kultury, ochrony środowiska, ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w regionach, 2. osi priorytetowej (Schemat 2.1C), udzielanie pomocy służy mobilizowaniu instytucji otoczenia biznesu do podejmowania inicjatyw i działań na rzecz tworzenia i rozwijania lokalnych oraz regionalnych sieci współpracy oraz partnerstwa. Pod tym względem szczególne znaczenie mają projekty służące rozwojowi systemu innowacji w regionie poprzez tworzenie i rozwój współpracy pomiędzy jednostki badawczo-rozwojowymi, uczelniami i przemysłem. Realizowane projektów w partnerstwie, tj. w formie klastrów wystąpił w Schemacie 2.1B Wspólne przedsięwzięcia i tworzenie powiązań kooperacyjnych pomiędzy przedsiębiorstwami, w tym klastrów, O realizacji zasady partnerstwa, poprzez zachęcanie i aktywizację organizacji pozarządowych do realizacji projektów z wykorzystaniem środków EFRR świadczy również ich udział w aplikowaniu o środki. Ogółem w ramach MRPO 79 umów realizowanych było przez organizacje i instytucje III- sektora. Wartość dofinansowania UE wskazanych umów to ,25 EUR ( ,48 PLN). Najwięcej Beneficjentów tego sektora aplikowało o środki w ramach 3 osi priorytetowej Turystyka i przemysł kulturowy (26 instytucji) tj. 13% Beneficjentów tej osi. Na drugim miejscu plasowała się oś 6 Spójność wewnątrzregionalna z 16 umowami realizowanymi przez NGO. Trzecie miejsce to oś 8 Współpraca międzyregionalna, gdzie organizacje trzeciego sektora stanowiły aż 26% wszystkich Beneficjentów osi (14 instytucji). Wszystkie te obszary charakteryzowały się specyfiką w której organizacje pozarządowe bardzo chętnie podejmują aktywność. Obszar kultury, dziedzictwa kulturowego, usług społecznych, promocji i współpracy międzyregionalnej bardzo często leży u podstaw działalności statutowej wielu organizacji. Biorąc pod uwagę potencjał organizacji pozarządowych ich wielkość (zazwyczaj są to małe organizacje o niskim zasobie finansowym) oraz konieczność wniesienia wkładu własnego, (co wielu z nim utrudniało staranie się o dofinansowanie), taki a nie inny udział sektora NGO w realizacji projektów MRPO należy uznać za zadowalający. W procesie ewaluacji zasada partnerstwa realizowana była poprzez konsekwentne stosowanie podejścia metodologicznego, w którym wnioski i rekomendacje wynikające z przeprowadzonej oceny były formułowane każdorazowo przy uwzględnieniu uwag i opinii różnych respondentów (przedstawicieli IZ, wnioskodawców ubiegających się o wsparcie oraz beneficjentów, którzy uzyskali wsparcie w ramach programu). W ramach badania przeprowadzonego w 2012 roku dotyczącego oceny efektów interwencji wspierających rozwój KOM w ramach MRPO z uwzględnieniem wniosków dla programu regionalnego na lata zasada partnerstwa nie była głównym celem badania, jednak ewaluator sformuował wniosek dot. wdrażania tego typu działań w nowej pespektywie finansowej polegającą na potrzebie dodatkowego stymulowania podejścia partnerskiego, zwłaszcza w kontekście programów subregionalnych oraz preferencji KE dla tego typu rozwiązań. 98

99 Przykłady partnerstwa w wybranych projektach MRPO: Projekt Województwa Małopolskiego Małopolski System Informacji Medycznej - projekt pilotażowy Projekt realizowany był w ramach 1.osi priorytetowej Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy (Działanie 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego). Przedmiotem projektu było stworzenie jednolitej zintegrowanej platformy wymiany danych medycznych. Zadaniem systemu jest indeksowanie i gromadzenie, analiza i udostępnianie zasobów cyfrowych z udzielonych świadczeń opieki zdrowotnej z jednostek medycznych w Małopolsce. Projekt realizowany był w partnerstwie 4 podmiotów: Województwa Małopolskiego (lider konsorcjum) oraz 3 dużych podmiotów leczniczych z województwa małopolskiego tj. Szpitala Specjalistycznego im. Józefa Dietla w Krakowie, Szpitala Specjalistycznego im. Jędrzeja Śniadeckiego w Nowym Sączu oraz Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Sp. z o.o. Za prawidłową realizację i rozliczenie projektu odpowiadał UMWM. Podmiotem zarządzającym powstałą infrastrukturą regionalną MSIM jest Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Sp. z o.o. (Partner wiodący). Rolą wszystkich partnerów projektu było zabezpieczenie środków własnych na realizację przedmiotowej inwestycji oraz utrzymanie trwałości produktów po zakończeniu realizacji projektu. Projekt będzie miał kontynuację w perspektywie Projekt Powiaty Limanowskiego Budowa narciarskich tras biegowych z funkcją rekreacji letniej w rejonie Góry Mogielica wraz z infrastrukturą towarzyszącą Projekt realizowany był w ramach 3. osi priorytetowej Turystyka i przemysł kulturowy (Działanie 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej). Przedmiotem projektu była budowa narciarskich tras biegowych z funkcją rekreacji letniej w rejonie Góry Mogielica o łącznej długości ok. 30 km wraz z infrastrukturą towarzyszącą (m.in. punktami wypoczynkowymi, adaptacją budynku na cele socjalne: toalety, przebieralnie, pomieszczenie na sprzęt sportowy oraz pomieszczenie na ratrak i skuter). Projekt realizowany był w partnerstwie pomiędzy Powiatem Limanowskim (lider) a Gminami: Kamienica, Dobra, Słopnice. Lider projektu występował w roli Beneficjenta i był upoważniony do reprezentowania wszystkich partnerów we wszelkich czynnościach związanych z ubieganiem się o dofinansowanie projektu, w tym w szczególności dotyczących złożenia dokumentacji aplikacyjnej, podpisania umowy o dofinansowanie projektu, koordynowania realizacji projektu i monitorowania osiągniętych rezultatów oraz ostatecznego rozliczenia projektu. Rolą partnerów projektu było zabezpieczenie środków własnych na realizację przedmiotowej inwestycji. Dodatkowo, po zakończeniu realizacji projektu utrzymanie trwałości produktów należało do Beneficjenta, ale także do Partnerów, czyli poszczególnych Gmin. Budowa narciarskich tras biegowych i uczynienie z nowego produktu wizytówki turystycznej regionu przyczynia się do podniesienia jego atrakcyjności, a tym samym wzrostu potencjału turystycznego. Wprowadzenie nowego produktu turystycznego, poprzez swą oryginalność pozwala Mogielicy zaistnieć, jako atrakcji turystycznej nie tylko powiatu ale powoduje także wzrost konkurencyjności całego regionu. 2.3 Napotkane znaczące problemy oraz podjęte środki zaradcze 1. brak elektronicznego rejestru podmiotów wykluczonych z otrzymania środków pochodzących z budżetu UE, IZ MRPO miały obowiązek zweryfikować, wpis Beneficjentów do rejestru podmiotów wykluczonych przed podpisaniem umowy o dofinansowanie, a nie post factum. IZ MRPO zgodnie z zaleceniami poaudytowymi z maja 2010 r. (audyt pn. Ocena realizacji procesu kontraktowania w ramach MRPO ) dokonywała weryfikacji Beneficjentów w rejestrze podmiotów wykluczonych zarówno podczas oceny projektu jak i na etapie podpisania umowy o dofinansowanie, bowiem istniało ryzyko, iż w okresie 99

100 pomiędzy oceną projektu, a datą jego kontraktacji dany podmiot może zostać wpisany do ww. rejestru, natomiast nie został stworzony system on-line, który umożliwiłby wgląd do rejestru na każdym z tych etapów. IZ MRPO zadeklarowała, iż do czasu uruchomienia elektronicznego rejestru umożliwiającego samodzielną weryfikację danych, będzie przekazywać MF w trybie comiesięcznym zbiorcze informacje dotyczące podpisanych umów celem uzyskania potwierdzenia w zakresie prawidłowości dokonanej kontraktacji. Należy przy tym podkreślić, iż w umowie o dofinansowanie beneficjent oświadcza, że nie podlega wykluczeniu z otrzymania środków pochodzących z budżetu UE, zatem jeśli IZ MRPO uzyska informację od MF, iż dany podmiot widniał w przedmiotowym rejestrze na dzień podpisania umowy, to zachodzi wówczas przesłanka do rozwiązania ww. umowy. Przyjęto rozwiązanie polegające na przekazywaniu MF w trybie comiesięcznym zbiorczych informacji dotyczących podpisanych umów celem uzyskania potwierdzenia w zakresie prawidłowości dokonanej kontraktacji, 2. w zakresie weryfikacji wniosków o płatność. Wynikające min. z korekt nałożonych na projekty, nieterminowego rozliczenia zaliczki, z naliczania kar umownych, z dużej ilości wniosków na niską kwotę dofinansowania, ze zmiany zasad dokonywania zwrotów środków wypłaconych w ramach MRPO. W ramach działań zaradczych na bieżąco doprecyzowano Wytyczne dot. zasad rozliczania i poświadczania poniesionych wydatków w celu informowania beneficjentów o wprowadzonych zmianach, opracowano krótkie komunikaty, które wstawiane są do pism, wzmocniono monitoring newralgicznych punktów, uszczegółowiono proces poświadczania płatności. W celu zmniejszenia opóźnień w weryfikacji wniosków zarekomendowano beneficjentom przedstawianie do rozliczenia wniosków o określonej kwocie wydatków, wprowadzono zapisy odnośnie ilości dokumentów możliwych do ujęcia w wykazie wydatków, 3. w zakresie weryfikacji wniosków o płatność dla projektów wybranych do dofinansowania. W związku z obowiązującą od dnia 1 stycznia 2010 r. ustawą o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r., wprowadzone zostały zasadnicze zmiany w systemie wdrażania FE Zmiany te dotyczą przede wszystkim systemu finansowania realizacji MRPO, jak i innych programów operacyjnych, ale również systemu instytucjonalnego. Nowe przepisy ustanowiły instytucję Płatnika, którego rolę pełni BGK. W nowym systemie środki UE wyłączone zostały z budżetu państwa. Beneficjenci otrzymują pieniądze bezpośrednio z BGK w formie płatności. Wypłata uruchamiana jest na podstawie zlecenia wystawianego przez instytucje podpisującą z beneficjentem umowę o dofinansowanie. Nowa ustawa o finansach publicznych stanowi, że współfinansowanie krajowe, czyli część dofinansowania projektu pochodząca z budżetu państwa jest przekazywana beneficjentowi w formie dotacji celowej. Nowy system wprowadził zatem zasadę, że beneficjent otrzymuje środki na dofinansowanie z dwóch źródeł: środki UE wypłacane przez BGK w formie płatności oraz ewentualne współfinansowanie krajowe z budżetu państwa w formie dotacji celowej wypłacanej bezpośrednio przez dysponenta, a więc - w przypadku MRPO UMWM. W związku z powyższym IZ MRPO wprowadziła w 2010 r. nowe Wytyczne dotyczące zasad rozliczania i poświadczania poniesionych wydatków dla projektów realizowanych w ramach MRPO z wyłączeniem 2 i 9 osi priorytetowej. 4. dotyczące realizacji projektów w ramach schematu 2.1 D, w szczególności związane z udzielaniem pożyczek z możliwością częściowego umorzenia. W wyniku przeprowadzenia pierwszych kontroli w funduszach pożyczkowych (Beneficjentów schematu 2.1 D), stwierdzono m.in. przypadki: braku zależności pomiędzy wielkością szkody, a wysokością udzielonej pożyczki, braku wewnętrznych procedur umarzania pożyczek, niedostatecznej weryfikacji projektów w zakresie możliwości podwójnego finansowania, przeznaczania pożyczek na zakup środków transportu, udzielania pożyczek na cele obrotowe, niedostosowania się beneficjentów do zapisów 100

101 umów o dofinansowanie, regulaminów funduszy, wytycznych itp. W wyniku przeprowadzonych spotkań w IZ MRPO, w tym z udziałem przedstawicieli funduszy pożyczkowych ustalono, że zostaną opracowane instrukcje dla Beneficjentów schematu 2.1 D dotyczące zasad udzielania preferencyjnych pożyczek z możliwością częściowego umorzenia oraz wymierzania sankcji za nieprawidłową realizację projektów. 5. potrzeba doprecyzowania procedur wydatkowania środków publicznych przez Beneficjentów nie stosujących ustawy PZP. Pojawiła się potrzeba uregulowania warunków zamówień poniżej 14 tys. EUR, realizowanych przez Beneficjentów zobowiązanych do stosowania ustawy PZP. Niedostateczne regulacje w zakresie wydatkowania środków publicznych do zamówień poniżej 14 tys. EUR, przez podmioty zwolnione przedmiotowo (kwotowo) ze stosowania ustawy PZP, mogą prowadzić do niepomyślnych ocen systemu wdrażania MRPO (audyty UKS, KE). W związku z tym IP opracowało instrukcję dla Beneficjentów 2. osi priorytetowej w tym zakresie, 6. sprawozdania z obowiązku utrzymania trwałości projektu, w związku z pojawiającymi się przypadkami niewywiązywania się przez Beneficjentów ze składania sprawozdań z obowiązku utrzymania trwałości projektu, mimo przypomnień o nadchodzącym terminie i ponagleń, IZ jako rozwiązanie doraźne zastosowała monitoring telefoniczny beneficjentów oraz uprościła wzór sprawozdania, 7.zagrożenia wystąpienia pomocy publicznej, IZ mogła udzielić pomocy publicznej na podstawie Rozporządzeń MRR dotyczących udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej, pomocy de minimis, pomocy na szkolenia oraz pomocy na usługi doradcze dla mikro przedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców w ramach MRPO. W sytuacji stwierdzenia przez IOK, że projekt z zakresu szkolnictwa wyższego kwalifikował się pod zasady pomocy publicznej, a na obecny stan prawny było możliwości udzielenia pomocy, co w konsekwencji eliminowało największe i najsilniejsze niepubliczne uczelnie w województwie małopolskim. Powyższy problem pojawił się w 2008 r. przy realizacji projektów w ramach 1. osi priorytetowej. Wnioskodawcy mogli składać projekty polegające na budowie, rozbudowie, adaptacji i modernizacji infrastruktury dydaktycznej szkół wyższych oraz infrastruktury badawczo-rozwojowej służącej równocześnie celom dydaktycznym, w tym bibliotek, wyposażeniu bazy dydaktycznej szkół wyższych oraz bazy badawczo-rozwojowej, służącej równocześnie celom dydaktycznym, w tym praktycznej nauce zawodu, w nowoczesny sprzęt techniczno-dydaktyczny. W zakresie uprawnionych typów Wnioskodawców (szkoły wyższe). W związku z tym IZ MRPO zwróciła się o opinie prawną w celu doprecyzowania możliwości udzielania pomocy publicznej placówkom publicznym i niepublicznym. Opinia ta potwierdziła wątpliwości odnośnie wsparcia finansowego niepublicznych uczelni wyższych, ponadto stwierdzono, iż w przypadku działalności edukacyjnej mającej charakter odpłatny, szkoła wyższa prowadzi działalność zbliżoną do działalności gospodarczej i traktowana jest jako podmiot podlegający przepisom pomocy publicznej bez względu na strukturę właścicielską. Należy nadmienić, iż informacja w sprawie problemów z pomocą publiczną w sektorze edukacji była przedkładana też kilka razy na posiedzenia ZWM. W efekcie odpowiednie rozporządzenia powstały i projekty mogły zostać zrealizowane, jednak ze znacznym opóźnieniem. 8. brak właściwej transpozycji dyrektyw unijnych do prawodawstwa polskiego: Ramowa Dyrektywa Wodna - Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (DZ. Urz. WE L 327 z ). W związku z niniejszym certyfikacja wydatków na projekty przeciwpowodziowe została wstrzymana. Ostatecznie nastąpiła nowelizacja ustawy prawo wodne oraz ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie 101

102 środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko a projekty uzyskały certyfikacje, Ramowa Dyrektywa Ściekowa - Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (Dz. Urz. WE L 135 z ) - zaistniała konieczność aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych oraz dostosowania projektów realizowanych ze środków unijnych do wymogów ww. Dyrektywy. Dla projektów realizowanych w aglomeracjach z przedziału tys. RLM koniecznym była rozbudowa oczyszczalni ścieków o instalacje usuwania biogenów, na co beneficjenci otrzymali dodatkowe środki w ramach MRPO. W perspektywie finansowej projekty realizowane w aglomeracjach z przedziału tys. RLM mogą otrzymać wsparcie wyłącznie z PO IiŚ , 9. wydawania dwóch odrębnych decyzji administracyjnych, tj. decyzji wzywającej do zwrotu dofinansowania oraz poprzedzającej ją decyzji o ustaleniu i nałożeniu korekty finansowej. Znaczna część wydanych przez IZ MRPO decyzji uchylanych była przez WSA z powodu uchybienia w postaci niewydania decyzji o ustaleniu i nałożeniu korekty finansowej, poprzedzającej decyzję o zwrocie dofinansowania. Niekorzystne dla IZ MRPO rozstrzygnięcia zostały zaskarżone do NSA. NSA po rozpoznaniu w dniu 27 października 2014 r. zagadnienia prawnego, podjął uchwałę w brzmieniu: ustalenie i nałożenie korekty finansowej, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 15a ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Tym samym, uchwała NSA potwierdziła poprawność dotychczasowej praktyki stosowanej przez IZ MRPO odnośnie niewydawania decyzji o ustaleniu i nałożeniu korekt finansowych, 10. pomoc publiczna w projektach dotyczących realizacji świadczenia usług publicznych w gospodarce odpadami. Zmianie uległy zapisy Wytycznych MRR w zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w gospodarce odpadami, co poskutkowało koniecznością przedstawienia, jako załącznika do wniosku o dofinansowanie umów o świadczenie usług publicznych. Jednocześnie wytyczne zawierały nieprecyzyjne zapisy w zakresie wyliczania rekompensat w projektach, w tym zasad weryfikacji poziomu rozsądnego zysku operatora. W związku z powyższym, IZ MRPO zwróciła się z prośbą o interpretację zapisów do MRR oraz zobowiązała wnioskodawców do dostarczenia umów o świadczenie usług publicznych, 11. stosowanie Taryfikatora, tj. dokumentu pn. Wymierzanie korekt finansowych za naruszenia prawa zamówień publicznych związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków UE. Występowały sytuacje, gdy Taryfikator nie traktował stricte danego naruszenia w kategoriach nieprawidłowości i nie można było określić wysokości korekty finansowej wprost dla danej kategorii naruszenia. Dokonywano indywidualnych ocen naruszeń w celu możliwie adekwatnego wymierzenia korekty, 12. niedostosowanie ustawy Prawo zamówień publicznych do prawa wspólnotowego. W związku z niniejszym beneficjenci działający w oparciu o obowiązujące w kraju przepisy działali niezgodnie z prawem wspólnotowym, co skutkuje nałożeniem korekt finansowych. MR pokryło z budżetu państwa wysokość korekt jednakże wyłącznie dla umów o dofinansowanie podpisanych do r., natomiast dla przypadków stwierdzonych po tej dacie problem pozostaje cały czas nie rozwiązany i istnieje duże ryzyko konieczności pokrycia wydatków niekwalifikowalnych przez IZ z budżetu województwa, 13. częste przypadki naruszenia ustawy Prawo zamówień publicznych, skutkowało nakładaniem korekt finansowych. Przyjęto rozwiązanie, polegające na wstrzymaniu 102

103 certyfikacji wniosków o płatność w ramach projektów, które nie zostały jeszcze skontrolowane pod kątem Pzp do czasu ich skontrolowania, 14. rosnąca ilość postępowań przed sądownictwem administracyjnym jak również pojawiające się sprawy z powództwa cywilnego. Ze względu na powyższe oraz mając na uwadze odległe terminy, w jakich rozpatrywane są wspomniane wyżej sprawy (niejednokrotnie rozstrzygnięte będą dopiero po 2017 r.) istnieje ryzyko, iż w przypadku ewentualnych przegranych spraw przed sądami, kwoty niesłusznie nałożonych korekt wraz z odsetkami oraz koszty postępowań będą musiały być pokryte ze środków budżetu województwa. Podjęto stosowne kroki mające na celu zapewnienie rezerwy środków w budżecie województwa na wypadek niekorzystnych rozstrzygnięć sądowych, 15. postepowania cywilne w sprawach związanych ze zwrotem dofinansowania. Beneficjenci zaczęli dochodzić roszczeń wobec Województwa Małopolskiego na drodze postępowań cywilnych. Opisane okoliczności wskazują na nowa kategorię spraw związanych ze zwrotem środków europejskich, toczących się na drodze postępowań cywilnoprawnych. Podjęto stosowne kroki mające na celu zapewnienie rezerwy środków w budżecie województwa na wypadek niekorzystnych rozstrzygnięć sądowych, 16. w zakresie monitorowania dochodu w projektach. Zgodnie z art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 z dnia r., IZ MRPO zobowiązana jest do zweryfikowania poziomu dochodu netto w odniesieniu do projektów finansowanych ze środków UE, które w okresie do 3 lat po zamknięciu programu, wygenerowały dodatkowe, nie ujęte wcześniej w analizach przychody. W związku z powyższym, pojawiło się wiele pytań, odnośnie min. czasu monitorowania, przyjętych w analizach założeń, na które nie znaleziono odpowiedzi w Wytycznych w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, MRR. W związku z powyższym IZ MRPO zwróciła się do MRR z prośbą o interpretację zapisów oraz określiła zasady monitorowania dochodu, które wprowadzono w procesy realizacji projektów. Do czasu otrzymania odpowiedzi z MRR, przyjęto następujące stanowisko: monitoring (sprawozdawczość) w 5-letnim okresie trwałości: po okresie trwałości, do upływu 3 lat po zamknięciu programu, zobowiązanie beneficjenta do zgłaszania przychodów, uznano, iż polityka taryfowa jest równoznaczna z polityką cenową. Istotność zmian polityki taryfowej jest pojęciem względnym, i ma charakter subiektywny. Z tej przyczyny IZ MRPO pyta beneficjenta (w sprawozdaniu w zakresie dochodu) ogólnie o zmiany polityki taryfowej, w ślad za zapisami Wytycznych MRR przyjęto, iż takie aspekty jak stwierdzone różnice pomiędzy faktycznym a oszacowanym ex ante z należytą starannością popytem na dobra i usługi dostarczane przez projekt lub zmiany innych zewnętrznych czynników ekonomicznych, np. znaczący wzrost cen w gospodarce, którego nie można było przewidzieć na etapie analizy ex ante nie będą traktowane jako przesłanki do żądania zwrotu części dofinansowania od beneficjenta. Tym samym zmiana poziomu cen jako konsekwencja zmiany poziomu rzeczywistych kosztów, o ile nie wynika z winny beneficjenta lecz z czynników zewnętrznych, nie będzie traktowana jako zmiana polityki taryfowej, choć za każdym razem będzie to dyskusyjne. 17. brak programu pomocowego, w wyniku przesunięto ogłoszenie konkursu w ramach Działania 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii MRPO. Niniejsza sytuacja spowodowana była opóźnieniami nad pracami przy Rozporządzeniu MRR w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczo-rozwojowej, lecznictwa uzdrowiskowego w ramach regionalnych programów operacyjnych. Ww. rozporządzenie 103

104 zostało przyjęte r. i było podstawą dla udzielania pomocy dla niektórych projektów złożonych w ramach naborów w roku 2010 oraz 2013, 18. niejasna sytuacja prawna w zakresie konieczności/braku obowiązku uzyskiwania pozwoleń na budowę dla inwestycji dot. budowy instalacji farm fotowoltaicznych na dzień prowadzenia oceny formalnej projektów złożonych w konkursie dla Działania 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii MRPO. Dokonując oceny formalnej projektów bazowano na interpretacji GUNB zgodnie, z którą inwestycja polegająca na montażu ogniw fotowoltaicznych podłączonych do sieci elektroenergetycznej służących do produkcji energii elektrycznej w celu jej dalszej dystrybucji (tzw. farma fotowoltaiczna) należało traktować, jako budowę obiektu budowlanego, a co za tym idzie na jego realizację inwestor zobowiązany był uzyskać pozwolenie na budowę. Ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw dokonano nowelizacji zapisów Ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. Z uwagi na powyższe w przypadku projektów wybranych do dofinansowania, których realizacja nie rozpoczęła się przed wejściem w życie ww. zmian prawnych i które przewidywały moc elektryczną instalacji na poszczególnych budynkach powyżej 40 kw, jako warunek podpisania umowy o dofinansowanie wskazano przedstawienie prawomocnego pozwolenia na budowę, 19. brak nowelizacji rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji na dzień prowadzenia oceny projektów konkursowych złożonych w ramach Działania 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa MRPO. Istniało zagrożenie, iż dofinansowanie mogą otrzymać nieefektywne ekonomicznie projekty. Obydwa konkursy ogłoszone w ramach Działania 7.1 MRPO zostały ogłoszone przed nowelizacją rozporządzenia dot. aglomeracji, co oznacza, iż m.in. warunki ekonomicznej opłacalności kanalizacji dofinansowanych w ramach MRPO były mniej restrykcyjne (dot. minimalnej liczby osób przyłączonych na km budowanej sieci), 20. kwalifikowalność podatku VAT. W dniu r. zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE, zaś r. została podjęta uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie 7 sędziów. Zgodnie z nimi, jednostkę budżetową/ zakład budżetowy i JST należy traktować, jako jednego podatnika podatku VAT. Powyższe dokumenty zmieniają dotychczasowe podejście do kwalifikowalności podatku VAT w projektach realizowanych przez JST. Obecnie, w przypadku przekazana jednostce budżetowej/zakładowi budżetowemu infrastruktury powstałej w wyniku realizacji projektu i wykorzystywaniu jej do wykonywania czynności opodatkowanych, uzyskiwane przychody stanowią przychód JST. Sytuacja ta powoduje, iż podatek VAT może zostać odzyskany, zatem stanowić powinien koszt niekwalifikowalny w projekcie. W celu zidentyfikowania projektów, w których należy dokonać niezbędnych korekt w wydatkach zadeklarowanych do chwili obecnej do Komisji Europejskiej w zakresie podatku VAT, który stał się niekwalifikowalny z uwagi na ww. dokumenty, Dep. FE kierował w 2015 i 2016 pisma do JST z prośbą o przedłożenie oświadczeń w omawianej kwestii. Na podstawie przedłożonych oświadczeń ustalono, iż w 45 projektach występuje/ występowało wykonywanie czynności opodatkowanych, przy czym w 11 z nich prawna możliwość odzyskania podatku VAT uległa przedawnieniu, 21.brak Rozporządzenia w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych na dzień ogłoszenia konkursu dla Schematu 6.1.A Programy realizowane wyłącznie w ramach programów rewitalizacji MRPO. Rozporządzenie zostało przyjęte w dniu r. i uregulowało zakres udzielania pomocy publicznej w projektach rewitalizacyjnych, 104

105 22.przedłużająca się realizacja projektów niosąca ryzyko niewykorzystania środków europejskich przed okresem zakończenia Programu. IZ MRPO wprowadziła szczegółowy monitoring projektów wysokiego ryzyka oraz informowała beneficjentów o zagrożeniach, jakie niesie za sobą niezrealizowanie projektu dofinansowanego ze środków publicznych. W konsekwencji podjętych działań, jak również podjęcia decyzji o naborze dodatkowych projektów pozakonkursowych wykorzystano wszystkie środki w terminach realizacji Programu, 23. zmiana wysokości korekty przez Instytucję Audytową (po opinii KE) na projektach, w których wysokość korekty (wskaźnik %) została wcześniej wskazana w Rocznym Sprawozdaniu Audytowym. Zmodyfikowanie dotychczasowych zapisów wyniku weryfikacji ex-post zamówień publicznych, na podstawie ponownej analizy merytorycznej w oparciu o te same ustalenia faktyczne, może spotkać się z zarzutem nieważności decyzji (decyzja obarczona może być wadą nieważności z powodu naruszenia powagi rzeczy osądzonej) a tym samym brak jest możliwości odzyskania od beneficjenta środków wynikających ze zwiększonej wartości korekty po zmianie stanowiska przez IA, 24.brak podstaw prawnych umożliwiających uruchomienie dwóch Schematów w ramach Działania 2.1 C tj. wsparcia dla instytucji otoczenia biznesu oraz 2.1 D zakładającego dokapitalizowanie funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, W wyniku braku odpowiednich Wytycznych problemy natury finansowej (systemowe) w IZ MRPO rozwiązano poprzez dokonywanie prognoz finansowych w oparciu o aktualizowane Ramowe Plany Realizacji Działań uwzględniające najbardziej realne założenia. W efekcie w trakcie realizacji programu odpowiednie podstawy prawne powstały i projekty mogły zostać zrealizowane, jednak ze znacznym opóźnieniem. 25.związane z interpretacją linii demarkacyjnej pomiędzy 2 osią priorytetową Gospodarka regionalnej szansy MRPO, a PROW w odniesieniu do mikroprzedsiębiorstw. Ze względu na przyjęte kryterium lokalizacji określane w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wg. miejsca zamieszkania pojawiła się możliwość zidentyfikowania grupy Beneficjentów wykluczonych zarówno z możliwości wsparcia w ramach MRPO, jak i PROW. W związku z powyższym zastosowano interpretację, że gdy miejscem lokalizacji projektu jest obszar miejski i przedsięwzięcie opisane w projekcie koncentrują się w tej lokalizacji to mimo, iż Beneficjent posiada miejsce zamieszkania na obszarze wiejskim projekt będzie kwalifikował się do MRPO. Linia demarkacyjna obowiązywała nie tylko na etapie wyboru projektu, ale przez cały okres jego realizacji, włącznie z przewidzianym dla niego okresem trwałości, 26.powódź, która dotknęła województwo małopolskie w I połowie 2010 r. Spowodowało to opóźnienia także na projektach, co następnie znajduje przełożenie we wnioskach o płatność. Jednym ze sposobów znacznie szybszego wypłacenia środków (w formie zaliczki) było wprowadzenie przez IZ MRPO, zapisu w umowie o dofinansowanie projektu oraz w Wytycznych, pozwalający na wypłatę kolejnych transz w formie zaliczki na podstawie wykazu wydatków kwalifikowanych poniesionych ze środków zaliczki. Wykaz zawiera wyłącznie wydatki służące rozliczeniu zaliczki, które dotychczas nie zostały wykazane we wnioskach o płatność i stanowi załącznik do wniosku o płatność. Na jego podstawie zaliczka była wypłacana w znacznie krótszym terminie, bez weryfikacji wniosku o płatność. 27.w związku z nałożeniem korekty finansowej, wynikającej z naruszenia prawa wspólnotowego w zakresie postępowania przetargowego, na cześć projektów realizowanych w ramach MRPO, koniecznym stało się dokonanie korekty w zakresie zweryfikowanych wniosków o płatność, złożonych w ramach ww. projektów. Dokonane naruszenia w przeprowadzonych postępowaniach wynikały w szczególności z niedostosowania prawa polskiego do prawa wspólnotowego, a tym samym na gruncie prawa polskiego można uznać działania realizatorów projektów za prawidłowe. W związku 105

106 z powyższym IZ MRPO stanęła na stanowisku, iż nie powinno się beneficjenta projektu obarczać karą finansową za naruszenie, które nie zostało zawinione przez realizatora projektu. Jednakże IZ MRPO zastrzegła, iż zgodnie z zapisami 13. ust. 1, w przypadku nie uzyskania zgody na sfinansowanie tych korekt ze środków budżetu państwa, środki odpowiadające nałożonej korekcie będą podlegały zwrotowi wraz z odsetkami ustalonymi jak dla zaległości podatkowych liczonych od dnia przekazania środków dofinansowania na rachunek bankowy beneficjenta do dnia ich zwrotu. 28. w związku z nałożonymi korektami finansowymi pojawiły się problemy dotyczące sposobu wykazywania kwot w Rejestrze Obciążeń na Projekcie w KSI, terminów naliczania odsetek i dochodzenia zwrotów należności. Zapisy umowy o dofinansowanie projektów realizowanych w ramach MRPO nie objętych pomocą publiczną, wskazywały, że w zakresie dofinansowania wypłaconego beneficjentowi po dniu r. w formie zaliczki beneficjent był zobowiązany do wydatkowania i rozliczenia zaliczki, tzn. złożenia wniosku o płatność i/lub zwrotu zaliczki w terminie do 90 dni od dnia otrzymania zaliczki. Wydatkowanie lub rozliczenie zaliczki w terminie późniejszym skutkuje naliczeniem odsetek jak dla zaległości podatkowych, liczonych od dnia przekazania środków do dnia złożenia wniosku o płatność i/lub zwrotu zaliczki. W przypadku projektów, w ramach których beneficjenci rozliczyli zaliczkę po upływie ww. terminu, do IZ MRPO wpłynęły prośby beneficjentów o umorzenie odsetek naliczonych od nieterminowo rozliczonych środków - na tej podstawie została opracowana procedura dotycząca umarzania, odraczania spłaty lub rozkładania na raty należności głównych i odsetek - wymagająca wydania decyzji administracyjnej. W trakcie rozliczania wniosków o płatność zaszła konieczność zajęcia stanowiska dotyczącego: kar umownych należnych beneficjentom, dochodów incydentalnych, zatrzymanego wadium. W przypadku otrzymania przez beneficjentów kar umownych lub w przypadku należnych kar umownych ale nie naliczonych IZ MRPO zajęła stanowisko, zgodnie z którym co do zasady kary umowne należne beneficjentowi były niekwalifikowalne, jednak beneficjent miał możliwość przedstawienia dowodów księgowych potwierdzających ewentualnie poniesione koszty w związku z np. nieterminowym zakończeniem robót. Ponadto, z uwagi na zmianę Ustawy o podatku od towarów i usług pojawił się szereg problemów przy rozliczaniu wydatków ze stawką 23% VAT. Również z uwagi na wprowadzenie procedur dotyczących monitorowania projektów przekraczających równowartość EUR, zaszła konieczność aktualizacji analizy finansowej przez beneficjentów. 29.problemy wykryte przy realizacji projektów, dotyczyły m.in.: znacznych modyfikacji pierwotnych założeń projektów (beneficjenci w toku realizacji projektów zgłaszali chęć wprowadzenia nowych elementów do projektu), zgłaszania przez beneficjentów zmian niezgodnie z zapisami umowy, tj. po a nie przed ich wystąpieniem, a także z pominięciem 30-dniowego terminu przed zakończeniem okresu realizacji projektu lub po jego zakończeniu, niedostatecznej znajomości przez beneficjentów procedur/wytycznych i innych dokumentów programowych, braku konsekwencji w zakresie zgłaszanych zmian w projekcie, co wiąże się z wielokrotnym korygowaniem przesłanych zmian, a tym samym z przedłużeniem procesu aneksowania i opóźnieniem możliwość uwolnienia środków, rozbieżności pomiędzy dokumentami przedstawianymi do rozliczenia a zgłaszanymi zmianami, Problemy były na bieżąco monitorowane przez IZ, jednocześnie w celu ich wyeliminowania organizowane były szkolenie poświęconym najczęstszym błędem w celu zwrócenia uwagi na nie Beneficjentów, tak aby w przyszłości się nie powtarzały. 106

107 30.problemy wynikające z opóźnień w procesie kontraktacji projektów zatwierdzonych na etapie oceny strategicznej. Niekompletność dokumentacji projektowej lub niezgodność umów partnerskich zawieranych w ramach projektów z zapisami instrukcji/regulaminu konkursu, brak dokumentów potwierdzających zabezpieczenie środków własnych Beneficjenta na realizację projektu, IW wzywała każdorazowo Beneficjentów do uzupełnienia dokumentacji. 31.problemy w zakresie weryfikacji wniosków o płatność dla projektów wybranych naruszaniem dyscypliny finansów publicznych w związku z pojawiającymi się przypadkami naruszania przez Beneficjentów MRPO dyscypliny finansów publicznych poprzez wydatkowanie niezgodnie z procedurami lub przeznaczeniem środków pochodzących z budżetu UE i przekazanych im w formie zaliczki ww. podmioty podlegają zgłoszeniu do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych, nieterminowe rozliczenie zaliczki w przypadku projektów nie objętych zasadami pomocy publicznej w ramach których beneficjenci rozliczyli zaliczkę po upływie terminu wskazanego w umowie o dofinansowanie tj. 90 dni od dnia otrzymania zaliczki IZ MRPO informuje beneficjentów, że w myśl 207 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r., Nr 157, poz.1240 z późn. zm.) wydanie decyzji administracyjnej, które rozpoczyna procedurę umarzania środków pozostających do zwrotu, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy Beneficjent zobowiązany jest zapłacić wyłącznie odsetki. Beneficjenci, których dotyczyła ww. sytuacja zostawali wezwani do zwrotu odsetek. W przypadku braku zwrotu odsetek IZ MRPO była/jest zmuszona dochodzić zwrotu ww. odsetek na drodze postępowania sądowego, 32. w zakresie kontroli projektów wybranych do dofinansowania, brak usystematyzowania i ujednolicenia dotychczas posiadanej wiedzy przez IK RPO w zakresie nakładanych korekt przez IA jak i poszczególne IZ. Powyższa kwestia miała duże znaczenie z uwagi na możliwość pokrywania z budżetu państwa wydatków nieprawidłowych, które wynikały z niedostosowania prawa polskiego do dyrektyw unijnych. Brak ujednolicenia stanowiska w sprawie wysokości oraz rodzaju nieprawidłowości, które powinny skutkować nałożeniem korekty finansowej skutkowało nierównym traktowaniem Beneficjentów w ramach poszczególnych regionalnych programów operacyjnych. IZ MRPO zwróciła się do IK RPO z prośbą o większe zaangażowanie w proces koordynacji wdrażania PO. 33. związany z dużą liczbą wniosków dotyczących aneksowania umów o dofinansowanie. Beneficjenci 2. osi priorytetowej bardzo często korzystali z przysługującego im prawa zgłaszania zmian w realizowanych przez siebie projektach oraz wnioskowania o zmiany numerów rachunków bankowych. Konsekwencją tych wniosków o zmiany są aneksy do umowy o dofinansowanie, ponieważ IZ starała się działać proprzedsiębiorczo, w wyniku czego, w większości przypadków wyrażano zgodę na tego typu uzasadnione zmiany. Duża liczba wniosków o aneks składanych przez przedsiębiorców dotyczących w większości przypadków przesunięcia w czasie realizacji projektów wydłuża proces rozliczenia. Przygotowanie aneksów jest procesem czasochłonnym i angażuje czas pracy osób, które mogłyby w tym czasie weryfikować kolejne wnioski o płatność. Aby uniknąć tak ogromnej liczby aneksów do umów, podjęto decyzję aby zawierać umowy z Beneficjentami na maksymalny możliwy czas, czyli obecnie 24 miesiące od daty rozpoczęcia realizacji projektu, określanej przez Beneficjenta. Pomimo tak zarysowanego czasu na realizację projektu, przedsiębiorca, który ukończy swój projekt wcześniej, nadal mógłby bez przeszkód złożyć przed upływem terminu realizacji określonego w umowie, wniosek o płatność końcową, który byłby normalnie rozliczany. 107

108 34. problemy związane z wdrażania 9. osi priorytetowej PT, z dniem 1 stycznia 2011 r. weszła w życie nowelizacja Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 29 października 2010 r. (Dz.U. Nr 226, poz.1476), która uchyliła dotychczasowy załącznik zawierający wykaz usług zwolnionych od podatku. Nowelizacja ta wprowadziła do polskiego porządku prawnego przepisy unijne, w szczególności Dyrektywę 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Konsekwencją tej zmiany było rozporządzenie MF z dnia 4 kwietnia 2011r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 73, poz.392), regulujące m.in. kwestie zwolnienia z podatku VAT, usług kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, finansowanego w co najmniej 70% ze środków publicznych, oraz świadczenia usług i dostaw towarów ściśle z tymi usługami związanych. W ramach zadań finansowanych z PT MRPO ponoszone były wydatki na usługi szkoleniowe związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników zaangażowanych w zarządzanie i wdrażanie MRPO, które w niektórych przypadkach miały naliczony podatek VAT w ramach wydatków poniesionych po 1 stycznia 2011 r. W związku z otrzymanym w sierpniu 2011 roku z MRR pismem przypominającym o nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, w którym poproszono o zwrócenie uwagi na kwestie występowania nienależnie naliczanego podatku VAT w usługach szkoleniowych, oraz dwiema opiniami prawnymi, w których uznano VAT naliczony na usługi kształcenia zawodowego dla pracowników UMWM za nienależny, IZ MRPO zwróciła się do świadczeniodawców o zweryfikowanie wystawionych przez nich faktur oraz ustaliła następujące rozwiązanie kwestii nienależnie naliczonego VAT-u: w przypadkach, w których świadczeniodawcy dokonali korekt naprawczych do pierwotnych faktur, dokonując zwrotu podatku VAT za usługi szkoleniowe świadczone dla pracowników UMWM, wydatki kwalifikowalne zostały pomniejszone o nieprawidłowo naliczony i zwrócony VAT, w zakresie faktur, dla których świadczeniodawcy odmówili dokonania korekt, nastąpi przeksięgowanie kwoty podatku VAT w poczet wydatków niekwalifikowanych, w zakresie faktur, dla których korekta polega na wliczeniu kwoty podatku VAT w wartość netto, zostanie wystosowane zapytanie o opinię prawną, w celu znalezienia rozwiązania pozwalającego na zatwierdzenie wydatków kwalifikowalnych w prawidłowej wysokości, gdyż sposób wystawienia korekty przez świadczeniodawcę budzi wątpliwość w zakresie legalności z prawem. 35. stanowisko Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ) dotyczące stosowania przepisów z zakresu ochrony gatunkowej w ramach realizacji przedsięwzięć współfinansowanych środkami unijnymi. W stanowisku GDOŚ zostało wskazane m.in., iż w przypadku, gdy realizacja inwestycji będzie wiązała się z naruszeniem zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków objętych ochroną, przeprowadzenie planowanych czynności może nastąpić dopiero po uzyskaniu stosownego zezwolenia na odstępstwo od zakazów w stosunku do gatunków chronionych na podstawie art. 56 ustawy o ochronie przyrody. Właściwy organ może wydać zezwolenie, jeżeli zostaną spełnione wszystkie przesłanki do wydania zezwolenia. Wskazano również, iż przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę właściwy organ sprawdza zgodność projektu budowlanego m.in. z wymaganiami ochrony środowiska, do których zaliczyć należy kwestie związane z ochroną gatunkową. Nie było też jasne, co w przypadku, jeśli projekt nie jest realizowany w oparciu o pozwolenie na budowę. MRR wskazało ogólne zasady weryfikacji przedsięwzięć w świetle przepisów ochrony środowiska. W związku z tym IZ zaproponowała, aby GDOŚ kierował pismo do organów wydających pozwolenie na budowę, z zaleceniem aby w uzasadnieniach do wydawanych decyzji kwestie związane z ochroną gatunkową były wyraźnie zaznaczone. Dodatkowo zaproponowano, aby MRR w porozumieniu z GDOŚ sporządziło instrukcję, w jaki sposób i jakimi narzędziami prawnymi IZ RPO mogłaby weryfikować kwestię ochrony gatunkowej, 108

109 36.problemy w projektach dot. składowisk odpadów i selektywnej zbiórki wynikające ze zmian w przepisach regulujących gospodarkę odpadami komunalnymi. W związku ze zmianami w regulacjach prawnych w zakresie gospodarki odpadami pojawiło się zagrożenie realizacji oraz trwałości projektów dofinansowanych w ramach Działania 7.3 Gospodarka odpadami MRPO, których zakres był zatwierdzony zgodnie z obowiązującymi wówczas regulacjami. Pojawiło się duże zagrożenie zasadności funkcjonowania przedmiotowych projektów oraz wątpliwość co do sposobu postępowania/wyciągania konsekwencji z niedochowania zatwierdzonych założeń dofinansowanych projektów. W konsekwencji IZ MRPO wystąpiła do MRR o podjęcie czynności legislacyjnych mających na celu zmianę przepisów w następujących obszarach problematycznych: możliwość skrócenia okresu trwałości, możliwość zmiany przepisów ustawy o finansach publicznych w zakresie możliwości odstąpienia od naliczania odsetek przy dokonywaniu zwrotu środków europejskich wykorzystanych z naruszeniem przepisów w sytuacjach niezależnych od Beneficjenta, możliwość uznania części projektu za nieprawidłowość i co za tym idzie dochodzenia od Beneficjentów tylko części środków wykorzystanych z naruszeniem przepisów, możliwość wystąpienia problemu pomocy publicznej na etapie trwałości jeśli na etapie podpisywania umowy o dofinansowanie nie występowała pomoc publiczna. 37.stosowanie art. 207 ustawy o finansach publicznych w odniesieniu do Beneficjentów będących pośrednikami finansowymi, tj. funduszy pożyczkowych/poręczeniowych w przypadku udzielenia pożyczki/poręczenia niezgodnie z regulaminem. Z uzyskanego w tym zakresie stanowiska IK RPO wynikało, że zakwestionowane wydatki pośrednik finansowy powinien zwrócić na rachunek, z którego udzielane są poręczenia i pożyczki, zwiększając tym samym dostępny kapitał. Środki te można ponownie przeznaczyć na inwestycje zgodne z celami projektu. Jednocześnie MRR zastrzega, że ostateczny sposób finansowania jest uzależniony od ostatecznych wyników audytu KE. Z uzyskanego w tym zakresie stanowiska IK RPO wynikało, że kwalifikowalność faktycznie poniesionych wydatków na rzecz ostatecznych odbiorców określa się na moment zamknięcia programu. Tym samym dopiero na moment zamknięcia programu IZ (za pośrednictwem IP2) musi przedstawić faktycznie poniesione wydatki, których suma będzie stanowiła rozliczenie wkładu przekazanego do IIF. Powyższe stanowisko wynika z treści art. 78 ust 6 rozp. Rady 1083/2006. Jednocześnie wstępne sprawozdanie z audytu KE w zakresie IIF formułuje zalecenia, zgodnie z którymi należałoby dokonać wycofania odpowiednich wydatków uznanych przez KE za niekwalifikowane z kwoty wydatków, które poświadczono, nie przywołując przy tym art. 78 ust 6 rozp. Rady, 38.brak uregulowań dotyczących polityki wyjścia dla funduszy pożyczkowych/poręczeniowych. Nie były przez długi czas znane regulacje jakie powinny obowiązywać pośredników finansowych w okresie trwałości w związku ze zmianą Rozporządzenia 1083/2006 oraz treścią Noty wyjaśniającej w zakresie instrumentów inżynierii finansowej zgodnie z art.44 Rozporządzenia Rady (WE)1083/2006 (COCOF /04). Brak ostatecznego stanowiska KE w związku z przeprowadzonym audytem instrumentów inżynierii finansowej powodował niepewność prawną utrudniającą działalność pośredników finansowych. Powyższa sytuacja potęgowała ryzyko niedokonania jednokrotnego obrotu wkładem przez fundusze pożyczkowe - tzw. klęskowe niemniej jednak, ostateczne stanowisko KE potwierdziło prawidłowe działanie IZ RPO a na zakończenie programu, mimo ww. ryzyk w każdym z funduszy wykazano co najmniej jednokrotny obrót środkami, 39. problemy dotyczący projektu zakończonego mającego status projektu niefunkcjonującego. W ramach MRPO zidentyfikowano 1 projekt, w przypadku o statusie projektu niefunkcjonującego pn. "Małopolska Sieć Szerokopasmowa" (Beneficjent - Małopolska Sieć Szerokopasmowa sp. z o.o.). Od momentu podpisania w czerwcu 2014 roku umowy z wykonawcą prac, w IZ MRPO wątpliwości budziły: harmonogramy prac przedstawiony przez Beneficjenta, kwestia finansowania inwestycji, 109

110 niezwrócenia wadium jednemu z oferentów, zachowania zasady konkurencyjności i przejrzystości postępowania oraz zasady bezstronności i obiektywności podczas wyboru wykonawcy prac objętych projektem (tj. firmy Telprojekt Sp. z o.o.), możliwości wykorzystania przez Województwo Małopolskie istniejącego zabezpieczenia należytego wykonania umowy lub innych sposobów dochodzenia zwrotu zaliczki, w przypadku niezrealizowania projektu. W celu wyjaśnienia problematycznych kwestii sporządzono opinię prawną. 40.w zakresie realizacji projektów wybranych do dofinansowania, problemy wynikały min. z: opóźnienia w procesie wyłaniania przez beneficjentów wykonawców robót, z rozpoczynania realizacji projektów dopiero po podpisaniu umów o dofinansowanie, wprowadzania znacznych modyfikacji w założeniach projektów oraz ich niezgłaszania do IZ MRPO, ze zmian związanych z długim odstępem czasu pomiędzy wyborem projektu a jego kontraktacją (skutek np. braku pozwolenia na budowę). W ramach podjętych środków zaradczych wzmocniono monitoring projektów i wprowadzono narzędzia pozwalające na wczesnym etapie wykryć pojawiające się opóźnienia. Jednocześnie IZ MRPO wydała kilka stanowisk ułatwiających realizację projektów tj. odnośnie nowych elementów, działań związanych z wydarzeniami kulturalnymi, projektów realizowanych w ramach działań związanych z ochroną środowiska, z uwagi na protesty i odwołania, wstrzymywanie się przez beneficjentów z rozpoczęciem realizacji projektu do czasu podpisania umowy o dofinansowania, jakość i sprawdzalność harmonogramów przesyłanych przez beneficjentów - nierealne harmonogramy wydatkowania przez beneficjentów przyznanych środków zaplanowane we wnioskach aplikacyjnych, opóźnienia w procesie kontraktacji projektów zatwierdzonych na etapie oceny strategicznej. Pomimo wyboru projektów do dofinansowania przez IZ MRPO, z uwagi na niekompletność dokumentacji projektowej, np. brak pozwolenia na budowę lub niezgodność umów partnerskich zawieranych w ramach projektów z zapisami instrukcji/regulaminu konkursu, do czasu uzupełnienia przez beneficjenta brakujących dokumentów nie było możliwości zawarcia umowy o dofinansowanie, brak dokumentów potwierdzających zabezpieczenie środków własnych beneficjenta na realizację projektu. Pomimo złożonego oświadczenia okazało się, iż część beneficjentów nie dysponowała dokumentami świadczącymi o posiadaniu wystarczającej wysokości środków na realizację projektu. Aby zapewnić prawidłową realizację, IZ MRPO wstrzymała kontraktację projektów, w przypadku których beneficjenci nie przedstawili dodatkowych dokumentów potwierdzających faktyczne zabezpieczenie środków zadeklarowanych w ww. oświadczeniu, do czasu ich przedłożenia, zmiany w aktach prawnych, m.in. wejście w życie nowych rozporządzeń dotyczących udzielania w ramach regionalnych programów operacyjnych pomocy de minimis oraz regionalnej pomocy inwestycyjnej, a także nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług. IZ MRPO jest zmuszona dostosować obowiązujące procedury oraz wzory dokumentów do nowych uregulowań prawnych. Jednocześnie kwestia podwyższenia stawek podatkowych o 1 pkt procentowy spotkała się z dużym zainteresowaniem ze strony beneficjentów, którzy stosowali liczne zapytania do IZ MRPO dot. wskazania sposobu wprowadzenia omawianej zmiany do projektu. Ostatecznie IZ MRPO podjęła stanowisko dot. zmiany stawki podatku od towarów i usług w perspektywie realizacji projektów w ramach MRPO, 110

111 2.4 Zmiany w kontekście realizacji programu operacyjnego (w stosownych przypadkach) Sytuacja społeczno-gospodarcza województwa małopolskiego W województwie małopolskim liczba ludności utrzymuje niewielką jednak tendencję wzrostową. Według stanu na koniec 2015 roku liczba ludności Małopolski liczyła 3 373,0 tys. osób, w stosunku do 2014 roku nastąpił wzrost ludności 0,1%. Na wzrost składał się zarówno dodatni przyrost naturalny (+1,0 na 1000 ludności), jak i saldo migracji (+0,9 na 1000 ludności). Zgodnie z założeniami prognozy ludności (na 2018 r. prognoza przewiduje liczbę ludności na 3 387,9 tys.) należy oczekiwać dalszego wzrostu liczby mieszkańców Małopolski. Plasuje to Małopolskę na 3 miejscu w Polsce. W 2015 roku udział ludności województwa w ogólnej ludności w Polsce wyniósł 8,8%, co uplasowało województwo małopolskie na 4 miejscu w kraju. Gęstość zaludnienia w województwie zmniejszyła się w stosunku do 2014 rok i wyniosła 117 osób na 1 km² (podczas gdy w Polsce wskaźnik ten wyniósł 123). W województwie w ogólnej liczbie mieszkańców nieznacznie przeważają kobiety (wskaźnik feminizacji wyniósł 106). Na przestrzeni lat liczba urodzeń wahała się (lata ) odnotowywano spadki, ale w roku 2015 odnotowano wzrost i wskaźnik wyniósł urodzeń. Wahała się również liczba zgonów od 2012 roku spadała, ale w 2015 odnotowano wzrost o prawie 6,0%. Współczynnik urbanizacji uplasował Małopolskę na 13 miejscu w kraju i wyniósł 48,5%. Na przestrzeni lat liczba bezrobotnych wahała się i plasowała Małopolskę na 4 miejscu w kraju, podczas gdy w roku 2015 zanotowano spadek liczby bezrobotnych i stopa bezrobocia wyniosła 8,4 (3 miejsce w kraju ) i była niższa niż stopa bezrobocia w Polsce. W województwie małopolskim, podobnie jak w kraju, wśród bezrobotnych przeważały kobiety i ludzie młodzi. Stopa bezrobocia spadła prawie w każdym powiecie województwa. Potwierdzeniem dobrej sytuacji na rynku pracy był wzrost liczby ofert napływających do powiatowych urzędów pracy, a także wzrost liczby podjęć pracy odnotowanych przez urzędy. Najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w powiecie tatrzańskim, limanowskim, nowosądeckim i dąbrowskim, najniższą w mieście Kraków. Niemal połowa (49,9%) bezrobotnych to osoby o stosunkowo niskim poziomie wykształcenia - gimnazjalnym, podstawowym (i niepełnym podstawowym) oraz zasadniczym zawodowym. Najliczniejszą grupę stanowiły osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe, a trzecią co do liczebności - osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niepełnym podstawowym (odpowiednio 29,3% i 20,6% ogółu bezrobotnych). Województwo na tle kraju wyróżniała przede wszystkim dynamika rozwoju przedsiębiorczości. Utrzymując 4 miejsce w liczbie podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w REGON. Na dzień 31 grudnia 2015 r. w rejestrze REGON wpisanych było prawie 363,9 tys. podmiotów gospodarki narodowej, tj. o 1,6% więcej niż przed rokiem. Na podstawie obserwowanego wzrostu liczby rejestrowanych przedsiębiorstw, można stwierdzić, że pomimo trudnej sytuacji na rynku pracy małopolscy przedsiębiorcy podejmują prowadzenia własnej działalności gospodarczej. W zestawieniu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową (IBnGR) Małopolska wyróżnia się w zakresie działalności przemysłowej wyróżniono tutaj dwa podregiony: oświęcimski (ze względu na ponadprzeciętne zasoby pracowników i absolwentów szkół zawodowych) i krakowski (duże zasoby wykwalifikowanych pracowników i absolwentów, duża liczba firm z kapitałem zagranicznym wysoka wydajność pracy w przemyśle). Podregion krakowski wyróżniono również pod względem działalności usługowej i zaawansowanych technologii (najwyższa w Polsce jakość zasobów pracy, wysoki poziom aktywności społecznej i gospodarczej, dostępność transportowa i wysoka gęstość IOB). Pod kątem infrastruktury gospodarczej województwo małopolskie cechuje relatywnie w skali kraju dobrze rozwinięty sektor badawczo-rozwojowy oraz ponadprzeciętna aktywność inwestorów. 111

112 Wartość wytworzonego w województwie małopolskim PKB wyniosła mln PLN w 2014 roku, co plasuje Małopolskę niezmiennie na 5 miejsce w kraju, po względem PKB na 1 mieszkańca, które w 2014 roku wyniosło PLN (wzrost do roku poprzedniego roku o 8,4%). W związku z prowadzonym bieżącym monitoringiem postępu wdrażania programu jak również zmieniającą się sytuacją społeczno-gospodarczą oraz zmianami w prawie polskim i unijnym IZ podejmowała środki zaradcze w celu prawidłowej realizacji zadań, w szczególności znalazły one odzwierciedlenie w zmianach programu. W trakcie realizacji Program był zmieniany 3 razy: 1. zmiana w 2009 roku, dostosowująca program do zapisów nowej Ustawy o finansach publicznych. Zmiana została przyjęta Uchwałą Nr 1390/09 ZWM z dnia 8 grudnia 2009 r. a następnie zatwierdzona przez KM MRPO w dniu 16 grudnia 2009 r. Uchwałą KM MRPO nr 35/09. Wprowadzone zmiany MRPO były: następstwem wejścia w życie w/w Uchwały dotyczą systemu finansowania realizacji programów/projektów, a także nowych rozwiązań w zakresie systemu instytucjonalnego, w ramach, którego wprowadzona zostaje instytucja Płatnika, którego rolę pełnić będzie Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Nowy system wyłącza środki UE z budżetu państwa i tworzy budżet środków europejskich, przeznaczony do finansowania programów operacyjnych. Dodatkowo, środki z budżetu funduszy europejskich będą przekazywane bezpośrednio do Beneficjenta, tj. bez pośrednictwa instytucji podpisującej z Beneficjentem umowę o dofinansowanie, w formie płatności (a nie dotacji rozwojowej, jak miało to miejsce dotychczas) wypłacanej przez BGK. Bank dokonywał płatności na podstawie zlecenia płatności wystawianego przez instytucję podpisującą z Beneficjentem umowę o dofinansowanie, kwestie dotyczące współfinansowania krajowego z budżetu państwa, zgodnie z nową regulacją ustawy o finansach publicznych. W ramach zmiany przewiduje się, że część dofinansowania projektu, której środki nie stanowią składnika budżetu środków europejskich, przekazywana będzie Beneficjentowi w formie dotacji celowej, nie zaś jak dotychczas w formie dotacji rozwojowej. Zgodnie z wytycznymi MRR (obecnie MR), zmiany programów operacyjnych, związane z wejściem w życie Ustawy z dn. 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, traktowane były jako zmiany o charakterze technicznym. 2. zmiana w 2011 roku, w oparciu o zapisy art. 50 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 Polska utworzyła Krajową Rezerwę Wykonania (KRW) w ramach dostępnych środków strukturalnych na lata Środki z rezerwy w wysokości 1,3 mld euro miały służyć wzmocnieniu właściwych PO po przeprowadzeniu oceny ich realizacji. W związku z tym w 2010 roku w ramach przeprowadzonego przez MRR (obecnie MR) procesu przeglądu programów operacyjnych (mid - term review). W dniu 9 lutego 2011 roku KK NSRO podjął Uchwałę Nr 53 w sprawie alokacji dodatkowych środków wspólnotowych oraz realokacji. W ramach KRW województwo małopolskie otrzymało dodatkowe środki w wysokości EUR. Poza wsparciem ze środków KRW, alokacja MRPO uległa zwiększeniu o środki dostosowania technicznego (DT) w ramach regionalnych programów operacyjnych o kwotę EUR oraz na niwelowanie skutków powodzi o kwotę środków z EFRR EUR. Łączna alokacja po zmianach wyniosła EUR. Zmiana MRPO, uwzględniająca alokację dodatkowych środków z KRW oraz DT, została przyjęta przez ZWM Uchwałą nr 1229/11 z dnia 20 października 2011 r., w sprawie zmiany Uchwały nr 780/07 z dnia 4 października 2007 r. w sprawie przyjęcia MRPO. W związku z wydaniem przez Komisję Europejską decyzji nr K(2011) 9375 z dnia 21 grudnia 2011 r., zmieniającej decyzję nr K(2007) 4206 z dnia 4 września 2007 r. w sprawie przyjęcia 112

113 programu operacyjnego w ramach pomocy wspólnotowej z EFRR celem Konwergencji dla regionu Małopolska zamknięto procedurę przeglądu MRPO, zatwierdzając tym samym proponowane przez IZ zmiany w jego zapisach. Tabela 21. Podział środków Krajowej Rezerwy Wykonania oraz dostosowania technicznego w ramach MRPO Źródło środków Kwota środków otrzymanych z KRW oraz dostosowania technicznego (EFRR) w euro Działanie/obszar na który będą alokowane środki RAZEM: KRW + dostosowanie techniczne RPO + dostosowanie techniczne powódź Krajowa Rezerwa Wykonania Działanie 2.2 [Wsparcie komercjalizacji badań naukowych] Kwota EFRR (w euro) Działanie 4.1 [Drogi o znaczeniu regionalnym] Środki z dostosowania technicznego Środki z dostosowania technicznego - likwidacja skutków powodzi Działanie 4.2 [Promowanie czystego transportu miejskiego) Działanie 5.1 [ Małopolskie Laboratorium Budownictwa Pasywnego, Politechnika Krakowska] Działanie 7.2 [Zbudowanie zintegrowanego systemu pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie III kampusu UJ - etap II, Uniwersytet Jagielloński] Działanie 7.2 [Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii] Działanie 9.3 [Wsparcie przygotowania dokumentacji na potrzeby aplikowania o środki z Unii Europejskiej] Działanie 9.3 [Wsparcie przygotowania dokumentacji na potrzeby aplikowania o środki z Unii Europejskiej] Działanie 6.4 [Inwestycje w infrastrukturę służąca zapewnieniu opieki nad dziećmi do lat 3] Działanie 6.2C [Projekty powodziowe na terenie województwa małopolskiego realizowane w ramach MRPO (środki zostaną przeznaczone na realizację projektów likwidujących skutki powodzi w 5 małopolskich gminach: Limanowa, Lanckorona, Szczucin, Szczurowa, Wietrzychowice)]. Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentów programowych Alokacja wszystkich dodatkowych środków z KRW oraz DT wpisywała się w cele i priorytety nakreślone przez obowiązującą Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata , a także priorytetom Strategii na rzecz inteligentnego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Europa Podstawy formalno-prawne wprowadzania zmian w RPO stanowiły: Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, (Dz.U.UE.L z poźn. zm.); Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z roku 2009 Nr 84, poz. 712, t.j. z późni. zm.); 113

114 Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego dotyczące dokonywania przeglądu i renegocjacji z Komisją Europejską programów operacyjnych w ramach NSRO na lata , określające procedurę renegocjacji programów operacyjnych. Zidentyfikowane w toku prac IZ propozycje zmian zapisów MRPO obejmowały następujące grupy i kategorie: modyfikacje dostosowujące zapisy programu do zmian systemowych wprowadzonych ustawą o finansach publicznych z dnia r., zawierającej nowe regulacje dotyczące systemu wdrażania programów operacyjnych realizowanych z udziałem środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, modyfikacje zapisów odnoszących się do katalogu głównych grup potencjalnych beneficjentów osi priorytetowych: 1. Warunki dla społeczeństwa opartego na wiedzy dodanie do listy Beneficjentów administracji rządowej, 2. Gospodarka regionalnej szansy dodanie do listy Beneficjentów przedsiębiorców wyłącznie w zakresie zwrotnych instrumentów wsparcia, 3. Turystyka i przemysł kulturowy - dodanie do listy Beneficjentów jednostek sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną, 5. Krakowski Obszar Metropolitalny - dodanie do listy Beneficjentów organizacje pozarządowe oraz 6. Spójność wewnątrzregionalna - dodanie do listy Beneficjentów przedsiębiorców (w zakresie inwestycji w obiekty infrastruktury służącej zapewnieniu opieki dzieciom do lat 3), w tym również doprecyzowanie istniejących już zapisów, mające na celu zapewnienie jednolitego i jednoznacznego definiowania danej kategorii beneficjenta; wprowadzenie odwołania do celów (priorytetów) wyznaczanych przez Strategię na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu - Europa 2020 oraz Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego; wprowadzenie zapisów doprecyzowujących odniesienia do strategii rozwoju regionu, w związku z dokonaną aktualizacją strategii i przyjęciem przez SWM w dniu 26 września 2011r. Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata ; dopuszczenie stosowania cross-financingu w zakresie specjalistycznych szkoleń pracowników MŚP, przy realizacji projektów inwestycyjnych oraz usunięcie wyłączenia dla sektora bankowego przy zwrotnych instrumentach wsparcia MŚP w ramach 2. osi priorytetowej Gospodarka regionalnej szansy; wprowadzenie możliwości wsparcia w ramach 5. osi priorytetowej Krakowski Obszar Metropolitalny projektów o wysokim poziomie innowacyjności realizowanych częściowo poza obszarem KOM - wyłącznie dla projektów realizowanych w formule partnerstwa z podmiotem z obszaru KOM; modyfikacja zapisów 6. osi priorytetowej Spójność wewnątrzregionalna umożliwiająca wspieranie projektów z zakresu infrastruktury służącej zapewnieniu opieki dzieciom do lat 3; modyfikacje doprecyzowujące zapisy 6. osi priorytetowej Spójność wewnątrzregionalna, pod kątem projektów likwidujących skutki działania żywiołów; rozszerzenie możliwości wsparcia w ramach 9. osi priorytetowej na działania wspomagające przygotowanie potencjalnych beneficjentów do przyszłych interwencji strukturalnych; wprowadzenie zapisów dopuszczających możliwość zmiany systemu realizacji programu w związku z rozwiązaniami organizacyjnymi wprowadzanymi dla nowej perspektywy finansowej polityki spójności Unii Europejskiej po roku 2013, w szczególności poprzez przekazanie części lub całości zadań związanych 114

115 z wdrażaniem i/lub zarządzaniem MRPO na lata do wyodrębnionej jednostki; modyfikacje tabel dotyczących szacunkowego planu finansowego programu, w konsekwencji włączenia środków pochodzących z podziału KRW oraz DT. dokonano korekt w kwotach przypadających na niektóre kategorie interwencji w tabelach nr 8. oraz 11., wynikających z konieczności przesunięcia części środków pomiędzy kategoriami interwencji w ramach osi priorytetowych: 7. Infrastruktura ochrony środowiska oraz 3. Turystyka i przemysł kulturowy; wprowadzono do indykatywnego wykazu zidentyfikowanych obecnie projektów dużych oraz potencjalnych projektów dużych: Centrum Kongresowe (Rondo Grunwaldzkie oraz Małopolska Sieć Szerokopasmowa), zweryfikowano wskaźniki MRPO w oparciu o przeprowadzone badania i analizy ewaluacyjne oraz aktualne wewnętrzne analizy prowadzone przez IZ, obejmujące: uzupełnienie szacowanych wartości docelowych wskaźników dla 2013 roku w przypadku wskaźników, które nie zostały określone na etapie tworzenia programu w ramach: 1. osi priorytetowej - wskaźnik produktu Liczba usług publicznych oferowanych on-line, 4. osi priorytetowej - wskaźnik rezultatu Oszczędność czasu na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych oraz Oszczędność czasu na nowych i zrekonstruowanych liniach kolejowych w przewozach pasażerskich i towarowych 5. osi priorytetowej - wskaźnik rezultatu Oszczędność czasu na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych, 6. osi priorytetowej wskaźnik rezultatu Potencjalna liczba specjalistycznych badań medycznych przeprowadzonych sprzętem zakupionym w wyniku realizacji projektów, uzupełniono szacowane wartości docelowe wskaźników dla 2013 roku w przypadku wskaźnika, dla, którego nie zostały określone wartości na etapie tworzenia programu - wskaźnik kontekstowe Regionalny PKB na 1 mieszkańca w parytecie siły nabywczej jako procent średniej UE (UE=27), zmieniono docelowe wartości wybranych wskaźników dla 2013 roku, w ramach poszczególnych osi priorytetowych 1. osi priorytetowej - dla wskaźnika produktu Długość wybudowanej/rozbudowanej/zmodernizowanej sieci Internetu szerokopasmowego, wskaźnika rezultatu Liczba osób, które uzyskały dostęp do Internetu szerokopasmowego, w tym na obszarach wiejskich, wskaźnika oddziaływania Odsetek ludności z wyższym wykształceniem, 2. osi priorytetowej - dla wskaźnika rezultatu Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto, zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin, w podziale na płeć), wskaźnika oddziaływania Liczba mikroprzedsiębiorstw, które w wyniku wsparcia stały się małymi przedsiębiorstwami, 4. osi priorytetowej dla wskaźnika produktu Długość nowych dróg: drogi regionalne, drogi lokalne, 5. osi priorytetowej dla wskaźnika produktu Liczba projektów z zakresu ochrony zdrowia na terenie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, wskaźnika oddziaływania Liczba turystów odwiedzających Kraków, 6. osi priorytetowej dla wskaźnika produktu Powierzchnia obszarów poddanych rewitalizacji w tym na obszarach miejskich i wiejskich, wskaźnika rezultatu Liczba osób korzystających z infrastruktury społecznej, wskaźnika oddziaływania Zmniejszenie dysproporcji dochodów własnych gmin (na 1 mieszkańca), 115

116 7. osi priorytetowej dla wskaźników produktu: Liczba projektów mających na celu poprawę jakości powietrza, Moc zainstalowana energii ze źródeł odnawialnych, 9. oś priorytetowa - dla wskaźnika produktu Liczba utworzonych miejsc pracy finansowanych ze środków programu (wyłącznie umowy o pracę), oraz wskaźnika celu głównego Liczna utworzonych miejsca pracy brutto, w tym dla mężczyzn/kobiet, zmieniono typ wskaźnika - rezultat na produkt/produkt na rezultat, doprecyzowano nazwy wskaźnika, zmianę jednostki miary, źródła danych/częstotliwości pomiaru dla wybranych wskaźników, zastosowanie zapisów pełnych wartości wskaźników (bez stosowania skrótów: tys., mln), dodano nowe wskaźniki m.in w ramach 7. osi priorytetowej wskaźnik produktu Długość wybudowane/zmodernizowanej sieci kanalizacji sanitarnej, Długość wybudowane/zmodernizowanej sieci wodociągowej, Liczba projektów z zakresu energii odnawialnej czy 8. osi priorytetowej wskaźnik rezultatu Liczba uczestników imprez/wydarzeń/kampanii promujących region lub uczestników badań marketingowych, wprowadzono zmiany o charakterze porządkującym, w tym: uporządkowanie zapisów dotyczących komplementarności pomiędzy MRPO, a krajowymi programami operacyjnymi, Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich, Programem Operacyjnym Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich na lata oraz programami Europejskiej Współpracy Terytorialnej, wprowadzono formułki promulgacyjne dla przywoływanych aktów prawnych, wprowadzono zmiany techniczne tj. uporządkowanie nazewnictwa, numeracji, interpunkcji, usunięcia powtórzeń. W toku prac nad identyfikacją modyfikacji zapisów programu oraz prowadzonymi przygotowaniami do jego renegocjacji z KE IZ MRPO podjęła decyzję o zaprezentowaniu opinii publicznej wypracowanych propozycji zmian. W dniach od 9 do 23 lutego 2011 r., przeprowadzone zostały, za pośrednictwem stron internetowych Województwa Małopolskiego ( oraz konsultacje społeczne, którym poddano propozycje zmian w zapisach MRPO oraz podziału środków pochodzących z krajowej rezerwy wykonania i dostosowania technicznego. Do udziału w konsultacjach zaproszeni zostali wszyscy zainteresowani, którzy tradycyjną drogą pocztową, drogą elektroniczną oraz faksem mogli zgłosić swoje opinie i uwagi. W ramach prowadzonych konsultacji społecznych zorganizowane zostało w dniu 16 lutego 2011 r. posiedzenie KM MRPO, poświęcone m.in. prezentacji, proponowanego podejścia do prac nad zmianami zapisów MRPO oraz zidentyfikowanych modyfikacji zapisów wraz z propozycją podziału dodatkowych środków, które zasilą MRPO. Natomiast w dniu 21 lutego 2011 r. w Centrum Kongresowym Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie odbyło się spotkanie z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego z terenu Małopolski, zorganizowane wspólnie przez Marszałka Województwa Małopolskiego oraz Wojewodę Małopolskiego, w trakcie którego zaprezentowano m.in. kierunki zmian MRPO oraz propozycję podziału dodatkowych środków, wraz z informacją o prowadzonych konsultacjach społecznych i możliwością zgłaszania uwag. 3. zmiana w 2015/2016 roku, w związku z zoptymalizowaniem efektów z wydatkowania dodatkowej puli środków, która zasiliła program w związku z podziałem KRW i DT w roku Powyższe zmiany zostały zatwierdzone przez KM MRPO Uchwałą Nr 2/15 z dnia 30 grudnia 2015 roku. Zmiany wprowadzone nie spowodowały zmiany wysokości wkładu wspólnotowego w ramach poszczególnych osi, ani łącznej kwoty krajowego w ramach MRPO.W związku z powyższym, zmiany zapisów MRPO polegały na: modyfikacji tabeli finansowej 7. Całkowita kwota przeznaczona na realizację MRPO na lata w podziale na poszczególne osie 116

117 priorytetowe oraz źródła finansowania w euro, poprzez: zwiększenie kwoty wkładu krajowego w osi 6, zmniejszenie kwoty wkładu krajowego w ramach 1., 2, 8 i 9 osi priorytetowej, zmianę poziomu współfinansowania w osiach 1., 2., 6 i 9. Zmiany wprowadzone nie spowodowały zmiany wysokości wkładu wspólnotowego w ramach poszczególnych osi, ani też łącznej kwoty wkładu krajowego w ramach MRPO. Dostosowanie wysokości wkładu krajowego w ramach poszczególnych osi MRPO było konieczna w celu prawidłowego rozliczenia salda końcowego, zgodnie z art. 77 rozporządzenia ogólnego. W toku negocjacji z KE, wprowadzono dodatkowe zmiany, które zostały zatwierdzone przez KM MRPO Uchwałą Nr 1/16 z dnia 21 marca 2016 roku w związku z prośbą KE. Zmiany dotyczyły zaokrąglenia poziomu współfinansowania do dwóch miejsc po przecinku, zmian w kolumnie 6 pn. Poziom współfinansowania. Dodatkowo wprowadzono przypis odnoszący się do kolumny 6 przedstawiający sposób wyliczenia poziomu współfinansowania. Takie podejście wynikało z doświadczeń między KE, a innymi państwami członkowskimi, gdzie pojawiły się problemy natury księgowej podczas procedury zamykania programów. Zmiana rekomendowana była ze względów praktycznych. Równocześnie dokonano korekty oczywistej omyłki pisarskiej w kolumnie nr 8 (inne źródła finansowania) w ramach 2 osi priorytetowej pn. Gospodarka regionalnej szansy oraz 5 osi priorytetowej pn. Krakowski Obszar Metropolitalny, dostosowując kwoty do stanu obowiązującego przed dniem 31 grudnia 2015 roku. Zmiana została zatwierdzona w drodze Decyzji KE z dnia 7 czerwca 2016 r. 2.5 Zasadnicze modyfikacje w rozumieniu art. 57 Rozporządzenia nr 1083/2006 (w stosownych przypadkach) Beneficjent korzystający z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu w ramach MRPO zobowiązany jest poddać się kontroli trwałości projektu w okresie 5 lat od dnia zakończenia realizacji projektu pod kątem przestrzegania art. 57 pkt. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999. Pierwsze ankiety z kontroli trwałości projektów były przedłożone do IZ MRPO w 2011 r. w ramach 2. osi priorytetowej, podczas których stwierdzono pierwszy przypadek o którym mowa w art. 57Rozporządzenia nr 1083/2006. Przykłady projektów w ramach, których zaszła zasadnicza modyfikacja w rozumieniu art. 57 dotyczyły głównie Beneficjentów realizujących projekty w ramach 2 i 7. osi priorytetowych: ogłoszenie upadłości Beneficjenta, dokonał on sprzedaży na rzecz osób trzecich trzech środków trwałych finansowanych z dotacji, stwierdzono zbycie części środków trwałych zakupionych w ramach projektu jeszcze przed wypłatą dofinansowania. W związku z niedopełnieniem obowiązku pisemnego poinformowania MCP przez Beneficjenta o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz dokonanej sprzedaży maszyn współfinansowanych z dotacji, powyższy stan faktyczny może wskazywać na popełnienie przestępstwa określonego w art kodeksu karnego (oszukańcze bankructwo) oraz nieutrzymanie trwałości projektu, do której Beneficjent jest zobowiązany w okresie 3 lat od zakończenia realizacji projektu (wypłaty dofinansowania). W powyższej sprawie zostało złożone stosowne zawiadomienie do prokuratury oraz zostanie zgłoszona nieprawidłowość, zaprzestania prowadzenia działalności produkcyjnej, a w efekcie do ogłoszenia upadłości. Wpłynęło to na zmianę warunków realizacji operacji, tym samym cele projektów w okresie trwałości nie zostały utrzymane. Rekomendowano zwrot środków wraz z odsetkami od dnia wypłaty środków oraz rozwiązanie umów o dofinansowanie. W wyniku działań zmniejszona wartość środków do zwrotu 117

118 proporcjonalnie do okresu, w którym trwałość została utrzymana, w związku z faktem, że do znaczącej modyfikacji doszło dopiero w 3 roku trwałości projektów oraz fakt osiągnięcia przez Beneficjenta wskaźników i celów projektów oraz utrzymanie ich w 1 i 2 roku trwałości. nie utrzymanie w okresie trwałości celu projektu, którym było podniesienie konkurencyjności firmy poprzez otwarcie salonu świadczącego usługi fryzjerskokosmetyczne. Beneficjent zaprzestał prowadzenia działalności w zakresie na jaki otrzymał dofinansowanie (salon fryzjerski został zamknięty), w związku z tym nie utrzymano wskaźników produktu w pełnej wysokości. Uzasadnieniem dla proporcjonalnego zmniejszenia kwoty podlegającej zwrotowi był fakt, że Beneficjent realizował projekt zgodnie z postanowieniami umowy o dofinansowanie, a po zmianie miejsca lokalizacji projektu nadal utrzymuje wskaźniki rezultatu, sprzedaż dofinansowanych środków trwałych i nie prowadzenie działalności, w informacji pokontrolnej stwierdzono, że projekt został poddany zasadniczej modyfikacji poprzez zmianę charakteru własności infrastruktury zakupionej w ramach projektu i zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej, co wpłynęło na zmianę warunków realizacji operacji. Stwierdzono naruszenie przez Beneficjenta trwałości projektu i Beneficjent został zobowiązany do zwrotu całości otrzymanego dofinansowania, zmiana lokalizacji miejsca realizacji projektu, doszło do przerwania działań bezpośrednio związanych z realizowanym projektem, ponieważ w obecnym stanie prawnym i faktycznym, działalność na którą Beneficjent otrzymał dofinansowanie, nie mogła być prowadzona. poprzez zmianę warunków realizacji projektu w stosunku do założeń przedstawionych w dokumentacji aplikacyjnej, szczególnie w kontekście lokalizacji, innowacyjności oraz konkurencyjności i efektywności przedsięwzięcia. Beneficjent zobligowany został do zwrotu otrzymanego dofinansowania wraz z odsetkami, liczonymi jak od zaległości podatkowych, od dnia wypłaty środków, działalność nie jest kontynuowana. Lokal był nieczynny i przeznaczony pod wynajem. Umowa najmu lokalu została wypowiedziana. W ramach projektu w ww. lokalu wykonano roboty budowlane, które nie zostały odtworzone po jego opuszczeniu. Sprzęt zakupiony w ramach projektu, stanowiący wyposażenie ww. punktu gastronomicznego objęty został zastawem komorniczym (co dokumentują protokoły) i pozostawiony pod dozorem Beneficjenta. Ruchomości zostały zmagazynowane w innym lokalu. Z uwagi na powyższe, nie są one wykorzystywane na cele realizacji projektu. Czynności kontrolne w lokalu, stanowiącym drugie miejsce realizacji projektu ujawniły, iż zlokalizowane w nim sprzęty również objęte są zastawem komorniczym i oddane w dozór Beneficjenta. Rozwiązanie umowy najmu i zajęcie środków trwałych uniemożliwiło Beneficjentowi utrzymanie trwałości projektu na warunkach przewidzianych w umowie o dofinansowanie i doprowadziło do zaprzestania prowadzenia działalności operacyjnej, naruszenia trwałości projektu: nastąpiła znacząca modyfikacja projektu powodująca uzyskanie nieuzasadnionej korzyści podmiotu trzeciego oraz wynikająca ze zmiany charakteru własności infrastruktury. Beneficjent został wezwany do zwrotu środków. Beneficjent nie dokonał zwrotu środków w terminie wskazanym w wezwaniu do zwrotu, w związku z tym zostało wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie zwrotu dofinansowania otrzymanego ze środków europejskich oraz ze środków Budżetu Państwa (do czasu sporządzania informacji trwało postępowanie). Reasumując, w okresie realizacji MRPO stwierdzono 24 przypadki dokonania znaczącej modyfikacji w rozumieniu art. 57 rozporządzenia nr 1083/2006 w okresie trwałości. Łączna kwota do zwrotu wynosiła ,86 EUR ( ,42 PLN) wraz z należnymi odsetkami. Kwota zwrócona ,16 EUR ( ,58 PLN) wraz z należnymi odsetkami (6 przypadków). Pozostało do zwrotu ,69 EUR ( ,85 PLN) 118

119 wraz z należnymi odsetkami, w tym kwota ,56 EUR ( ,76 PLN) zgłoszona jako kwota nieściągalna. W okresie realizacji MRPO przeprowadzono 463 kontroli trwałości, tym 337 w ramach 2. osi priorytetowej, pozostałe 126 przeprowadzono w ramach 1, 3-8 osi priorytetowych. 2.6 Komplementarność pomocy z innymi instrumentami wsparcia Wstęp W ramach MRPO zapewniono komplementarność poprzez 3 rodzaje mechanizmów: programowe, których rolą było z jednej strony wskazanie Wnioskodawcom w jakich Działaniach MRPO i innych programów mogą uzyskać wsparcie na inwestycje komplementarne, proceduralne, które miały za zadanie weryfikację i ocenę deklaracji zawartych we wnioskach, instytucjonalne, które służyły koordynacji wsparcia pomiędzy różnymi programami, w szczególności RPO i regionalnym komponentem PO KL. Działania w ramach MRPO komplementarne były wobec: działań realizowanych w ramach PO IG, w szczególności w zakresie inwestycji w innowacje, badań i rozwoju nowoczesnych technologii, przedsiębiorczości, społeczeństwa informacyjnego, działań realizowanych w ramach PO IiŚ, w szczególności w zakresie transportu, środowiska, energetyki, infrastruktury społecznej, działań transgranicznych i międzynarodowych realizowanych w ramach programów EWT, działań realizowanych w ramach PO KL, w szczególności w zakresie rozwoju zasobów ludzkich i dokształcania osób dorosłych, działań realizowanych w ramach PROW i PO RYBY w szczególności w zakresie projektów związanych z ochroną środowiska, rozwoju infrastruktury społecznej czy wspierania przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Dodatkowo, na etapie programowania zostały określone zasady, w jakich obszarach zachodzi komplementarność w ramach poszczególnych Działań MRPO (tzw. komplementarność wewnętrzna) Opis osiągniętych komplementarności i uzyskanych efektów synergii Przykłady zastosowania mechanizmów wraz z opisem projektów komplementarnych Instrumentami stosowanymi w celu zapewnienia koordynacji i komplementarności wsparcia oraz wyeliminowania ewentualnego ryzyka nakładania się interwencji poszczególnych programów operacyjnych w ramach MRPO były: 1. kryteria wyboru projektów (w procedurze selekcji projektów komplementarność była dodatkowe kryterium), 2. oświadczenia Beneficjentów, Beneficjent był zobowiązany złożyć wraz z pełną dokumentacją oświadczenie w zakresie braku podwójnego finansowania projektów o następującej treści: ( ) Równocześnie potwierdzam, iż przedmiotowy projekt ubiegający się o współfinansowanie ze środków MRPO na lata , w części współfinansowanej ze środków dotacji rozwojowej w ramach MRPO nie podlega, nie podlegał w przeszłości oraz nie będzie podlegał w przyszłości wsparciu z innych zewnętrznych źródeł finansowania, w tym w szczególności ze środków innych programów operacyjnych, współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych EFRR oraz EFS, FS, EFRROW i EFR (wzór oświadczenia stanowi załącznik do 119

120 Regulaminów konkursów). Pytanie dotyczące przedmiotowego oświadczenia zostało zawarte w listach sprawdzających dla etapu oceny formalnej pełnej dokumentacji, 3. grupy robocze ds. koordynacji i komplementarności (KK NSRO powołał grupę roboczą, złożoną z przedstawicieli wszystkich IZ programami finansowanych ze środków EFRR, EFS, EFRROW i EFR (w tym przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa), w której uczestniczyli przedstawiciele IZ. W ramach prac grupy: dyskutowano o uwagach KE do sprawozdań rocznych w odniesieniu do kwestii komplementarności interwencji, przedstawiano wnioski na temat komplementarności w kontekście przygotowań do nowej perspektywy finansowej na lata , zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce, przedstawiono informację na temat propozycji zmian demarkacji pomiędzy programami operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, dyskutowano nad wprowadzeniem rozwiązań umożliwiających przyjęcie do realizacji dobrych projektów w sytuacji, gdy wyczerpano alokację w działaniach, w ramach których te projekty kwalifikują się do wsparcia, a linia demarkacyjna uniemożliwia ich sfinansowanie w ramach działań, w których jeszcze pozostały środki, przedstawienie wyników badań ewaluacyjnych przeprowadzonych w poszczególnych województwach, zorganizowano seminarium, które stanowiło forum wymiany doświadczeń związanych z urzeczywistnianiem zasady komplementarności przy planowaniu, wdrażaniu, monitorowaniu i ewaluacji interwencji Funduszy Europejskich, uczestnicy spotkania wypracowali definicję komplementarności, która została przedłożona do akceptacji wszystkim członkom Grupy roboczej, a następnie członkom KK NSRO, przedstawiono praktyczne mechanizmy kontroli krzyżowej (realizacja kontroli krzyżowych w ramach NSRO ), 4. monitorowanie komplementarności w regionalnym systemie informatycznym (RSI), z którego korzystają Beneficjenci, pracownicy IZ i IP Wdrażającej, 5. organizacja szkoleń dla Beneficjentów w ramach osi priorytetowych, 6. usytuowanie instytucji zaangażowanych we wdrażanie MRPO oraz komponentu regionalnego PO KL, EWT, a także działań PROW, PO RYBY w strukturach UMWM, co sprzyjać miało zapobieganiu podwójnemu finansowaniu oraz optymalizacji wdrażania wszystkich programów, 7. prowadzenie badań ewaluacyjnych w zakresie koordynacji i komplementarności (wnioski z badania ewaluacyjnego w powyższym zakresie zostały przedstawione w sprawozdaniu za 2012 r.), 8. powołanie do funkcjonowania Obserwatoriów, 9. uczestnictwo przedstawicieli PO KL w pracach KM MRPO, 10. cross-checking projektów; 11. kontrole krzyżowe mające na celu wykrycie i wyeliminowanie podwójnego finansowania. Ze strony województwa małopolskiego w pracach Zespołu zadaniowego ds. przedsiębiorczości i innowacyjności uczestniczy przedstawiciel IP II stopnia (MCP). Do głównych zadań grupy roboczej należało monitorowanie oraz badanie efektów wdrażania polityki w zakresie małych i średnich przedsiębiorstw w przekroju poszczególnych programów operacyjnych realizowanych w ramach NSRO. Przykładem budowy mechanizmów zapewnienia komplementarności w województwie małopolskim pomiędzy EFRR a EFS było przyjęcie kryteriów do poszczególnych działań MRPO, gdzie premiowano Beneficjentów, którzy realizowali projekty z PO KL w tym samym obszarze. Zastosowanie takich kryteriów pozwalało na uzyskanie efektu synergii w wykorzystaniu środków UE. Dodatkowo jednym z elementów zapewniających komplementarność wsparcia EFRR i EFS w regionie było wprowadzenie w ramach MRPO, 120

121 obowiązku przygotowania przez Beneficjentów starających się o dofinansowanie projektów z zakresu rewitalizacji kompleksowego Programu rewitalizacji. KM MRPO zagadnienie związane z komplementarnością poruszył na posiedzeniach 9 - krotnie (głównie związane to było z modyfikacją lub określaniem nowych kryteriów oceny np. w przypadku Działania 4.2 Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu w zakresie nowej interwencji dot. budowy Park & Ride, czy Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 ). Dodatkowo Uchwałą Nr 789/07 ZWM z 4 października 2007 roku Zarząd wyznaczył przedstawicieli strony samorządowej do składu KM MRPO, przedstawicieli IZ MRPO, a także przedstawiciela IP w ramach PO KL właściwej dla Województwa Małopolskiego. W 2009 roku, w ramach prac KM MRPO, przedstawiciel IP PO KL uczestniczył w szczególności w pracach nad kompleksowym przeglądem i weryfikacją systemu wyboru projektów w ramach MRPO. Pomimo zastosowanych wielu mechanizmów koordynacji w ramach MRPO, niektóre z nich wymagały rewizji w okresie programowania : w dokumentacji nie przyjęto jednej spójnej koncepcji opisywania tego, czym jest komplementarność. Jest to szczególnie problematyczne w odniesieniu do poziomu szczegółowości zapisów, zwłaszcza wskazywania lub niewskazywania na konkretne obszary i/lub tematy działań komplementarnych, kryteria oceny komplementarności analiza deklaracji zawartych we wnioskach o dofinansowanie, wskazała, że w perspektywie konieczna będzie modyfikacja stosowanych mechanizmów komplementarności. Zmiany powinny obejmować zarówno treść i zakres tematyczny kryteriów, - zwłaszcza poziom ich szczegółowości- oraz zakres i strukturę informacji wymaganych we wniosku. Pozwolą one na: wybór przedsięwzięć rzeczywiście komplementarnych, (w szczególności w wymiarze, który pozwoli zmaksymalizować efekty interwencji), przyczyniając się do kompleksowej realizacji celów SRWM oraz ułatwienie i zwiększenie trafności i rzetelności procesu oceny komplementarności, dzięki skupieniu się na ograniczonej liczbie przedsięwzięć; pozostawienie dużego pola Beneficjentom do interpretacji komplementarności skutkowało wpisywaniem przez nich wszystkich działań, mogących zwiększyć potencjalną liczbę punktów do zdobycia. W ocenianych wnioskach Beneficjenci starali się wpisać możliwie dużo projektów komplementarnych, zwiększając tym samym swoje szansę na wyższą punktację. Jednocześnie, bardzo niewielu wykazywało w jaki sposób przedsięwzięcia te będą się wzajemnie uzupełniać. W wielu przypadkach trudno znaleźć widoczne różnice pomiędzy deklaracjami dotyczącymi komplementarności, a zapisami obejmującymi doświadczenie w realizacji projektów ze źródeł zewnętrznych. Takie podejście jest problematyczne, szczególnie z punktu widzenia oceny i monitorowania komplementarności. Trudno bowiem oddzielić to, co rzeczywiście komplementarne od działań powiązanych (często bardzo luźno), zwłaszcza jeśli jedynym źródłem informacji jest nazwa projektu, wskazywanego jako powiązany i uzupełniający lub uzupełniany, monitoring interwencji pod kątem komplementarności - należy opracować mechanizm, w jaki sposób monitować poprawność projektów komplementarnych, Wybrane projekty z Indykatywnego Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych MRPO, komplementarne z innymi programami przykłady: Projekt Małopolska Sieć Szerokopasmowa projekt komplementarny wobec wsparcia przewidzianego w ramach działania 8.3 PO Innowacyjna Gospodarka Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu - einclusion; Projekt Miasta Tarnów Budowa połączenia autostrady A4 (węzeł Krzyż) z drogą wojewódzką Nr 977 jako projekt komplementarny wobec inwestycji 121

122 GDDKiA ujętych w wykazie projektów kluczowych w ramach PO Infrastruktura i Środowisko: Budowa autostrady A4 odcinek Kraków - Tarnów, odcinek węzeł Szarów - węzeł Krzyż Budowa autostrady A4 odcinek Tarnów - Rzeszów, odcinek węzeł "Krzyż" - węzeł "Rzeszów Wschód" Projekt Technologia teatru muzycznego w budynku Opery Krakowskiej komplementarny wobec projektu dotyczącego budowy nowego budynku Opery wspartego w ramach ZPORR, Projekt Budowy wewnętrznego układu komunikacyjnego Portu Lotniczego w Krakowie MPL Kraków Balice, komplementarny wobec inwestycji portu lotniczego ujętych w ramach listy projektów kluczowych PO Infrastruktura Środowisko: Port lotniczy w Krakowie rozbudowa istniejącego terminalu pasażerskiego Port lotniczy w Krakowie rozbudowa istniejącej infrastruktury lotniskowej Port lotniczy w Krakowie realizacja budowy nowego terminalu pasażerskiego wraz z infrastrukturą towarzyszącą Projekty Związku Gmin Jeziora Rożnowskiego dotyczące: Rekultywacji zbiorników Czchów Rożnów (ZPORR) oraz Przedsięwzięcia dla powstrzymania degradacji ekologicznej zespołu zbiorników wodnych Rożnów Czchów (MRPO) Przykłady projektów komplementarnych zostały przedstawione w Załączniku XII. Tabela 12 do sprawozdania, wraz z krótkim opisem efektów synergii uzyskanych dzięki realizacji zaprezentowanych projektów W świetle badań ewaluacyjnych Ocena stosowanych mechanizmów w ramach koordynacji i komplementarności została przedstawiona w badaniu ewaluacyjnym przeprowadzonym przez IZ MRPO w 2012 roku - Ocena efektów zastosowania mechanizmów komplementarności, koordynacji oraz wewnętrznej demarkacji interwencji wspieranych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, w kontekście wniosków dla programu regionalnego na lata Wnioski z badania zostały opisane w Sprawozdaniu rocznym za 2012 roku Cross financing W ramach MRPO przewidziany został instrument elastyczności tzw. cross-financing, który miał na celu ułatwienie wdrażania jednofunduszowych programów operacyjnych i polegał na finansowaniu działań, które należą do obszaru interwencji innego funduszu strukturalnego. Zasadę cross-financingu w ramach MRPO zaplanowano do stosowania w ramach 1-7 osi priorytetowych w obszarze szkoleń i doradztwa, niezbędnych do realizacji celów finansowanych inwestycji, tj.: m.in.: w projektach związanych z zakupem sprzętu techniczno-dydaktycznego lub informatycznego, w zakresie wsparcia dla pracowników punktów informacji turystycznej, w zakresie wspierania w początkowym okresie funkcjonowania podmiotów działających w inkubatorach przedsiębiorczości, w zakresie edukacji ekologicznej niezbędnej do realizacji celów finansowanych inwestycji, w zakresie szkoleń dla pracowników instytucji otoczenia biznesu przy założeniu, iż tego typu przedsięwzięcia będą miały charakter wspomagający projekty inwestycyjne realizowane przez Instytucje Otoczenia Biznesu (IOB), 122

123 w zakresie specjalistycznych szkoleń pracowników MŚP przy założeniu, że będą one bezpośrednio powiązane z realizowanym projektem inwestycyjnym oraz będą niezbędne dla osiągnięcia przyjętych celów wspieranej inwestycji, szkoleń personelu obiektów opieki nad dziećmi do lat 3, szkoleń związanych z realizacją celów statutowych instytucji mieszczących się w obiektach zrealizowanych w ramach projektów rewitalizacji. Udział finansowania w ramach tego instrumentu nie mógł przekroczyć 10% kwoty przeznaczonej na oś priorytetową. Dla 8. i 9. osi priorytetowych nie przewidziano stosowania (cross-financing u). Zasada cross-financingu po raz pierwszy w MRPO zastosowano w 2010 roku w ramach 1. i 7. osi priorytetowych. Od początku realizacji MRPO, instrument cross-financingu przewidziano i zastosowano w 76 projektach zakontraktowanych. Faktyczne wydatki związane z zakresem interwencji EFS wyniosły łącznie ,95 EUR ( ,70 PLN). Tabela 22. Cross-financing w projektach realizowanych/zrealizowanych w MRPO Oś priorytetowa 1. Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy 3. Turystyka i przemysł kulturowy 6. Spójność wewnątrzregionalna 7. Infrastruktura ochrony środowiska Liczba projektów objętych crossfinancingiem Wydatki objęte crossfinancingiem w EUR Wydatki objęte cross - financingiem w PLN , , , , , , , ,07 OGÓŁEM: , ,70 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych KSI (SIMIK 07-13) Przykłady projektów realizujących zasadę cross-financingu w ramach MRPO: Projekt powiatu brzeskiego Modernizacja i wyposażenie bazy dydaktycznej kształcenia zawodowego w szkołach ponadgimnazjalnych Powiatu Brzeskiego Zrealizowany był w ramach 1.osi priorytetowej Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy (Działanie 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych). Projekt polegał na adaptacji i doposażeniu bazy dydaktycznej placówek edukacyjnych powiatu brzeskiego. W przypadku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Brzesku zakupiono sprzęt i wyposażenie na potrzeby mobilnej pracowni grafiki komputerowej dedykowanej kierunkom technik organizacji reklamy, technik logistyk oraz technik informatyk oraz na potrzeby utworzenia studia telewizyjnego. Ponadto stworzono system umożliwiający prowadzenie przez placówkę kształcenia w formie e-learningu, poprzez zakup wyposażenia pracowni oraz komputerów wspomagających działanie platformy moodle dedykowanej 412 uczniom kierunków technik organizacji reklamy, technik logistyk, technik informatyk oraz technik ekonomista. W przypadku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Brzesku zakupiono sprzęt dla pracowni elektrotechniki i elektroniki dedykowanej kierunkom technik elektryk, technik mechatronik, elektryk oraz klasom wielozawodowym: monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, elektromechanik, monter mechatronik, monterelektronik. Cross-financing w projekcie odnosił się do kosztów szkoleń kadry nauczycielskiej i związany był bezpośrednio z celami projektu. 123

124 Projekt AWF w Krakowie Budowa i instalacja zintegrowanego systemu zarządzania e-usługami uczelni dla kandydatów, studentów i pracowników dydaktycznych AWF w Krakowie Zrealizowany był w ramach 1. osi Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy (Działanie 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego). Przedmiotem projektu był zakup i wdrożenie wraz z integracją dwóch systemów: systemu do obsługi studentów i pracowników dydaktycznych oraz systemu obsługującego pracowników uczelni i studentów w zakresie administracyjnym. Cross-financing w projekcie odnosił się do kosztów szkoleń administratorów zintegrowanego systemu oraz szkoleń dla użytkowników systemu. Projekt Gminy Sułoszowa Poprawa bezpieczeństwa sanitarnego mieszkańców miejscowości Sułoszowa poprzez budowę kanalizacji sanitarnej i wodociągu, zrealizowany w ramach 7. osi priorytetowej Infrastruktura ochrony środowiska (Działanie 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa). Cross-financing w projekcie odnosił się do kosztów akcji edukacyjnej, przeprowadzonej wśród mieszkańców Gminy Sułoszowa, poruszającej zagadnienia ochrony środowiska, obejmującej: zakup i dystrybucję materiałów edukacyjnych (ulotek, plakatów, książeczek edukacyjnych) - łącznie szt. oraz szkolenia dla mieszkańców - 9 spotkań, w tym 5 spotkań dla dzieci. W przypadku 2. osi priorytetowej zidentyfikowano jeden projekt, gdzie Beneficjent zaplanował cross-financing na szkolenia z obsługi maszyn zakupionych w ramach projektu, jednak poziom finansowania krzyżowego określony na etapie podpisywania umowy nie został osiągnięty, gdyż Beneficjent poniósł niższą kwotę na szkolenia, niż pierwotnie zaplanował. Efektem zastosowania zasady cross-financingu w projektach było zapewnienie efektywnego wykorzystania powstałej infrastruktury/zakupionego sprzętu oraz podniesienie kwalifikacji uczestników szkoleń. Wymienione wydatki były ściśle związane z celami projektu, w których wystąpiły i w pełni wpisują się w zapisy wydatków w ramach dokumentów programowych. Mimo, iż zasada cross-financigu została wykorzystana w nielicznych przypadkach (niecałe 3,0% wszystkich projektów), w związku z powyższym nie wykorzystano w pełni środków zgodnie z art. 32 ust. 2 rozporządzenie nr 1083/2006 to sama możliwość współfinansowania działań szkoleniowych oraz akcji edukacyjnych i informacyjnych była podejściem słusznym, ponieważ Beneficjenci jednak wykorzystywali tą możliwość wsparcia Mechanizmy unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach polityki spójności z działaniami realizowanymi w ramach wspólnej polityki rolnej oraz wspólnej polityki rybackiej Mechanizmy koordynacji W zakresie unikania podwójnego finansowania tych samych działań, IZ MRPO zapewniła następujące mechanizmy zapobiegające możliwości wsparcia każdego z projektów z innych źródeł zewnętrznych, w tym w szczególności ze środków dotacji celowych budżetu państwa oraz publicznych programów operacyjnych, współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego), Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa: oświadczenie składane przez każdego Wnioskodawcę o niefinansowaniu projektu/wydatków w ramach projektu z innych środków UE, które stanowiło załącznik do wniosku o dofinansowanie projektu/wniosku o płatność dla projektu, analiza źródeł finansowania każdego projektu, która była przeprowadzana na etapie oceny wniosku o dofinansowanie/weryfikacji wniosku o płatność w oparciu o przedłożone dokumenty, 124

125 weryfikacja informacji (zawartych we wniosku o dofinansowanie oraz studium wykonalności/biznesplanie) w zakresie komplementarności projektu oraz doświadczeń każdego Wnioskodawcy w realizacji projektów finansowanych ze środków zewnętrznych, która była przeprowadzana na etapie oceny wniosku o dofinansowanie, kryteria demarkacji, chroniące przed podwójnym finansowaniem: wartość projektu, kwota wsparcia, kategoria Beneficjenta, lokalizacja projektu oraz charakter projektu (rodzaje i zakres prac). Szczegółowe kryteria demarkacji dla każdego z Działań MRPO określone są w UMRPO. Warunki brzegowe w zakresie realizacji linii demarkacyjnej pomiędzy programami były również wprowadzane do poszczególnych regulaminów konkursów, odpowiednie zapisy wzoru umowy o dofinansowanie projektu. Każdy Beneficjent zobowiązany był do pisemnego poinformowania IZ MRPO o wszystkich projektach realizowanych przy współudziale zewnętrznych środków publicznych najpóźniej w dniu podpisywania umowy o dofinansowanie projektu oraz uaktualniania podanych informacji w trakcie realizacji projektu, kontrole krzyżowe horyzontalne przeprowadzane dla każdego projektu na etapie kontroli na zakończenie realizacji projektu. Kontrole krzyżowe horyzontalne MRPO z PROW oraz PO RYBY przeprowadzane były zgodnie z Opisem metodyki kontroli krzyżowych prowadzonych w ramach MRPO na lata oraz Procedurą kontroli krzyżowej horyzontalnej z PROW oraz PO RYBY ujętą w Podręczniku Instytucji Zarządzającej Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym , Powołanie Zespołu ds. koordynacji regionalnej i obszarów wiejskich w ramach Komitet Koordynacyjnego NSRO na lata , w którym uczestniczyli przedstawiciele IZ RPO jak i IZ PROW oraz IZ PO Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich. Do zadań Zespołu należało opracowanie propozycji mechanizmów kontroli krzyżowej dla inwestycji wspieranych w ramach poszczególnych programów (np. odpowiednie pytania we wnioskach o dofinansowanie, kontrole na próbie projektów, wspólny dostęp do baz danych). Celem ww. działań było unikanie podwójnego finansowania projektów i zagwarantowanie przestrzegania ustalonej linii demarkacyjnej. Dzięki uczestnictwie w pracach grupy, możliwa była wymiana doświadczeń w zakresie monitorowania komplementarności zarówno w programach regionalnych jak i krajowych oraz wypracowanie wspólnej definicji komplementarności, Ponadto, usytuowanie instytucji zaangażowanych we wdrażanie MRPO oraz komponentu regionalnego PO KL, EWT, a także niektórych działań PROW w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, sprzyjało zapobieganiu podwójnemu finansowaniu oraz optymalizacji wdrażania wszystkich programów. Linia demarkacyjna: W celu wyeliminowania ewentualnego nakładania się interwencji poszczególnych programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, EFRROW i EFR, IZ MRPO stosuje zapisy dokumentu pn. Linia demarkacyjna pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. Określone w dokumencie kryteria rozgraniczające opierają się głównie na zasięgu terytorialnym działań, wartości projektów, rodzaju beneficjenta itd. Dokument ten był efektem uzgodnień wszystkich instytucji zaangażowanych w programowanie rozwoju regionalnego w perspektywie W 2012 roku IZ przeprowadziła badanie ewaluacyjne dotyczące oceny efektów wewnętrznej demarkacji interwencji wspieranych w ramach MRPO. Badanie wykazało kilka obszarów, w których wystąpiły problemy z demarkacją wewnętrzną. Dotyczyły głównie nakładania się interwencji pomiędzy działaniami 1.1 i 5.1, 1.2 i 3.1 oraz 3.3. i 8.1. W związku z tym konieczna była zmiana 125

126 zapisów w UMRPO w ramach linii demarkacyjnej polegające na zwiększeniu maksymalnej wartości całkowitej kwoty wydatków kwalifikowanych projektów w działaniu 2.2 do 1 mln PLN, zmiana była wynikiem podniesienia limitu maksymalnej wartości projektu do 3 mln PLN w związku ze zmianą linii demarkacyjnej na podstawie Uchwały nr 67 KK NSRO oraz na podstawie bieżącego monitorowania zmieniono zapisy wyłącznie dla Działania 2.1 zapis Osoby podlegające ubezpieczeniu w KRUS wsparcie w ramach PROW; zastępuje się słowami: projekty z branży handlu detalicznego, hurtowego lub branży turystycznej (weryfikacja kwalifikowalności projektów na podstawie kodów PKD oraz zakresu rzeczowego projektu). W przypadku branży turystycznej (np. budowa obiektu hotelowego, projekty z zakresu gastronomi realizowane w obiektach hotelowych, w szczególności klasa PKD rok 2007: 55.1, 55.2, 55.3 i 55.9) mogą otrzymać wsparcie w ramach działania 3.1 MRPO; wsparcie nie będzie mogło być udzielone przed upływem ustalonego okresu karencji (2 lata) podmiotom, które rozpoczęły działalność gospodarczą uzyskując wsparcie z EFS (warunek dotyczy projektów realizowanych w perspektywie finansowej ), Osoby podlegające ubezpieczeniu w KRUS wsparcie w ramach PROW. W kolejnych latach wdrażania nie wystąpiły problemy z zapewnieniem przestrzegania linii demarkacyjnej w ramach programu Kontrole krzyżowe w zakresie odpowiedzialności Instytucji Zarządzającej IK NSRO prowadziła w trybie comiesięcznym kontrole krzyżowe wydatków Beneficjentów realizujących równolegle projekty w ramach co najmniej dwóch programów operacyjnych NSRO (kontrole krzyżowe horyzontalne). Weryfikacje prowadzone były na danych gromadzonych w KSI SIMIK Prowadzenie czynności wyjaśniających dokonywane było w ścisłej współpracy z IZ. W trybie kwartalnym natomiast prowadzone są kontrole krzyżowe międzyokresowe, czyli kontrole Beneficjentów realizujących równolegle projekty w ramach dwóch perspektyw finansowych. Weryfikacje te prowadzone były na danych gromadzonych w KSI SIMIK oraz w systemie SIMIK W zakresie procedur prowadzenia kontroli krzyżowych, IK NSRO współpracowała z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, czego efektem było podpisanie dnia 15 marca 2012 r. Aneksu nr 2 do trójstronnego Porozumienia o współpracy, na podstawie którego w sposób bardziej efektywny prowadzony będzie proces wymiany danych między podmiotami systemu wdrażania PO/RPO, PROW i PO RYBY. IK NSRO zakończyła w roku 2011 proces aktualizacji Wytycznych w zakresie sposobu postępowania w razie wykrycia nieprawidłowości w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania Konieczność dokonania zmiany ww. Wytycznych była konsekwencją nowelizacji Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006, skutkującej zastąpieniem opracowanego przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na Szkodę Rzeczpospolitej Polskiej lub UE, odpowiadającego za przekazywanie informacji o nieprawidłowościach do KE, Systemu informowania o nieprawidłowościach finansowych w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w latach (tzw. SION) Procedurą informowania KE o nieprawidłowościach w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w latach (tzw. PION). Znowelizowane Wytyczne uwzględniły również zmiany w procesie przekazywania informacji o nieprawidłowościach, będące konsekwencją wdrożenia systemu IMS (Irregularity Management System), służącego przekazywaniu KE informacji o stwierdzonych nieprawidłowościach przez państwa członkowskie UE. IK NSRO, jako użytkownik systemu IMS, monitoruje nieprawidłowości zgłaszane KE przez poszczególne IZ. W ramach MRPO prowadzono kontrole krzyżowe, których celem było wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków, pomiędzy MRPO a innymi programami, w tym w szczególności PROW i PO RYBY

127 Szczegółowe zasady przeprowadzania kontroli krzyżowych zostały opisane w Podręcznikach: IZ MRPO oraz IP II. Ponadto zasady przeprowadzania kontroli krzyżowych ujęte zostały w Uchwale Nr 1397/13 ZWM z dnia 12 listopada 2013 r. w sprawie przyjęcia Rocznego Planu Kontroli na 2014 rok IZ MRPO z późn. zm. Kontrola krzyżowa programu Wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania w ramach MRPO polegała na sprawdzeniu, czy Beneficjenci realizujący więcej niż jeden projekt w ramach MRPO nie przedkładał do refundacji dwa razy tej samej faktury. Kontrola krzyżowa prowadzona była w trakcie weryfikacji każdego wniosku o płatność, dlatego też nie podlegała rejestracji w KSI (KSI SIMIK 07-13). Identyfikacja Beneficjentów realizujących więcej niż jeden projekt w ramach MRPO prowadzona była w oparciu o numer NIP. Dokonanie kontroli krzyżowej MRPO miało odzwierciedlenie w listach sprawdzających do wniosku o płatność. Kontrola krzyżowa Programu prowadzona była na dwóch płaszczyznach - w ramach poszczególnych jednostek wdrażających oraz pomiędzy jednostkami wdrażającymi. Z uwagi na fakt, iż 1 oraz 3-8 osie priorytetowe MRPO wdrażane są przez Dep. FE w UMWM, kontrola prowadzona była przy wykorzystaniu systemu RSI. Polega ona na weryfikacji, czy Beneficjent realizował więcej niż jeden projekt w ramach wymienionych osi priorytetowych MRPO, a jeżeli tak, to czy przedstawione we wniosku o płatność dokumenty nie zostały rozliczone w poprzednich/innych wnioskach o płatność. Natomiast 2. oś priorytetowa MRPO wdrażana była przez MCP. Kontrola polega na sprawdzeniu w oparciu o numer NIP, na etapie weryfikacji każdego wniosku o płatność (przy użyciu wewnętrznych baz danych i tabel finansowych, dotyczących wniosków o płatność) czy Beneficjent realizował więcej niż jeden projekt w ramach 2. osi priorytetowej MRPO, a jeżeli tak, to czy przedstawione we wniosku o płatność faktury i dokumenty o równoważnej wartości dowodowej nie zostały rozliczone w poprzednich/innych wnioskach o płatność. Kontrola krzyżowa programu pomiędzy jednostkami wdrażającymi, prowadzona była na podstawie przesłanego przez pracownika Zespołu Zarządzania Finansowego MRPO w IZ do IP wykazu Beneficjentów realizujących projekty w UMWM oraz MCP, generowanego z systemu RSI. Ww. kontrola krzyżowa polegała na sprawdzeniu, czy faktury i dokumenty o równoważnej wartości dowodowej przedstawione do rozliczenia w ramach 2. osi priorytetowej MRPO nie zostały rozliczone w ramach 1, 3-8 osi priorytetowej MRPO (i na odwrót). Ze względu na fakt, iż ten typ kontroli krzyżowej stanowił element weryfikacji wniosku o płatność, kontrola przeprowadzana była: dla osi 1, 3-8 przez pracowników Zespołów: ds. Realizacji Projektów (RPO I) oraz ds. Realizacji Projektów (RPO II) w Departamencie Funduszy Europejskich UMWM. Łączna liczba pracowników obu zespołów 24, dla 2. osi przez pracowników Zespołu Wdrażania w Małopolskim Centrum Przedsiębiorczości. Liczba pracowników zespołu 14. Dodatkowo, w kontroli krzyżowej MRPO pomiędzy jednostkami wdrażającymi brał udział pracownik Zespołu Zarządzania Finansowego MRPO w Departamencie Polityki Regionalnej UMWM 1 osoba. W ramach MRPO za kontrole krzyżowe programu w ramach poszczególnych kompetencji odpowiedzialne jest 39 osób. Kontrola krzyżowa horyzontalna z projektami w ramach PROW oraz PO RYBY Kontrola krzyżowa horyzontalna z projektami realizowanymi w ramach PROW oraz PO RYBY ma na celu wykrywanie і eliminowanie podwójnego 127

128 dofinansowania wydatków poniesionych równolegle w ramach MRPO і PROW oraz MRPO і PO RYBY. Prowadzona była na etapie kontroli na zakończenie realizacji projektu MRPO: na podstawie danych uzyskanych z systemu OFSA PROW, danych niezarejestrowanych w systemie OFSA PROW, danych uzyskanych z aplikacji RYBY oraz danych przekazanych przez instytucje systemu wdrażania PO RYBY (podrozdział 7.3 ust. 7 oraz 7.4 ust. 7 Wytycznych w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków IZ PO), poprzez weryfikację podczas kontroli na miejscu realizacji projektu oryginałów faktur lub dokumentów o równoważnej wartości dowodowej pod kątem występowania adnotacji o współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach innego projektu lub programu, w tym w ramach PROW i PO RYBY (podrozdział 7.3 ust. 5 oraz 7.4 ust. 5 Wytycznych w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków IZ PO). W IP II (zgodnie z przyjętą procedurą i uzgodnieniami z IZ MRPO), kontrola krzyżowa z PROW oraz PO Ryby odbywała się na podstawie przesyłanych przez MCP danych dot. Beneficjentów, tj. numeru NIP. IZ MRPO weryfikowała w systemie OFSA, czy dany Beneficjent nie realizuje innych projektów współfinansowanych w ramach powyższych programów. W przypadku potwierdzenia realizacji takich projektów, IZ MRPO tworzyła raport pogłębiony, który następnie przesyłany był do MCP, celem porównania numerów faktur rozliczanych w MRPO. Dodatkowo w ramach przeprowadzanych kontroli na miejscu sprawdzane były oryginały faktur przedstawianych do rozliczenia w ramach wniosków o płatność, pod kątem opisów mogących wskazywać na ich rozliczanie w ramach innych programów współfinansowanych ze środków UE. Faktury te były opieczętowywane jako współfinansowane ze środków MRPO. Ze względu na fakt, iż ten typ kontroli krzyżowej przeprowadzany był na etapie kontroli na zakończenie realizacji projektu MRPO była ona przeprowadzana: dla osi 1, 3-8 przez pracowników Zespołu ds. Kontroli Projektów w Departamencie Funduszy Europejskich UMWM. Liczba pracowników zespołu 13, dla 2. osi przez pracowników Zespołu Kontroli w Małopolskim Centrum Przedsiębiorczości. Liczba pracowników zespołu 14. Dodatkowo, w kontroli krzyżowej horyzontalnej w zakresie weryfikacji na podstawie danych uzyskanych z systemu OFSA PROW, danych niezarejestrowanych w systemie OFSA PROW, danych uzyskanych z aplikacji RYBY oraz danych przekazanych przez instytucje systemu wdrażania PO RYBY dla projektów 2. osi priorytetowej, brał udział pracownik Zespołu Zarządzania Finansowego MRPO w Departamencie Zarządzania Programami Operacyjnymi -1 osoba. W MRPO za kontrole krzyżowe horyzontalne w ramach poszczególnych kompetencji, odpowiedzialnych było łącznie 28 osób. W trakcie realizacji MRPO w ramach kontroli horyzontalnych MRPO z PROW oraz MRPO z PO RYBY nie stwierdzono podwójnego finansowania wydatków. Od uruchomienia MRPO w ramach kontroli horyzontalnych MRPO z: PROW przeprowadzono kontroli krzyżowych. Wystąpiło 387 podejrzeń podwójnego finansowania wydatków PROW z MRPO. W trakcie weryfikacji nie stwierdzono podwójnego finansowania wydatków, PO RYBY przeprowadzono również kontroli krzyżowych. Wystąpił 8 podejrzeń podwójnego finansowania wydatków PO RYBY z MRPO. W trakcie weryfikacji nie stwierdzono podwójnego finansowania wydatków. 128

129 Od 1 stycznia 2015 r. wprowadzono zmiany, związane z dostosowaniem struktur organizacyjnych UMWM oraz MCP do wymagań w zakresie sprawnego wydatkowania środków unijnych w nowej perspektywie finansowej. W związku z powyższym w roku 2015 opisane powyżej zadania w zakresie kontroli krzyżowych, realizowane były w nowym układzie instytucjonalnym, jednak nie zmieniło to przyjętych zasad kontroli krzyżowych. 2.7 Monitorowanie i ocena System monitorowania i sprawozdawczości Systemu monitorowania i sprawozdawczości odbywał się na dwóch poziomach w ramach: Instytucji Zarządzającej MRPO (obecnie Departament Zarządzania Programami Operacyjnymi UMWM), Instytucji Wdrażającej (Departament Funduszy Europejskich UMWM) oraz Instytucji Pośredniczącej II stopnia - MCP. We wszystkich jednostkach wykorzystywane były dwa podstawowe systemy informatyczne Krajowy System Informatyczny (KSI SIMIK 07-13) na poziomie jednostek ds. zarządzania, wdrażania programu oraz Regionalny System Informatyczny (RSI) na poziomie jednostek ds. wdrażania programu. IZ MRPO oraz IP obowiązywała sprawozdawczość roczna, okresowa i kwartalna z postępów realizacji programu. Dodatkowo, w celu zapewnienia poprawności danych dotyczących wskaźników w systemach informatycznych KSI/RSI/Access IZ MRPO ramach monitorowania postępu rzeczowego w 2011 roku, IZ wprowadziła nowy proces Monitoring wskaźników MRPO do Podręcznika Instytucji Zarządzającej MRPO, mający na celu monitorowanie poprawności wartości wskaźników pomiędzy systemami. Monitoring prowadzony był co kwartał w instytucjach wdrażających MRPO. Ważnym narzędziem monitorowania programu były organizowane posiedzenia Przeglądu Zarządzania MRPO (PZM) służące kompleksowej ocenie funkcjonowania systemu. W Przeglądach uczestniczyli przedstawiciele wszystkich jednostek i komórek organizacyjnych zaangażowanych w realizację MRPO. Podczas spotkań analizowane były m. in. wyniki kontroli systemowych oraz kontroli zewnętrznych oraz poruszane były bieżące problemy związane z realizacją Programu. PZM stanowił istotne narzędzie zarządzania ryzykiem w ramach systemu. W system monitorowania programu zaangażowany był również KM MRPO w latach oraz Przeglądy IWIPK szczegółowe podjęte decyzje opisane zostały w rozdziale System realizacji programu. Przedstawiciele IZ MRPO uczestniczyli w pracach powołanego przez Ministerstwo Zespołu zadaniowego ds. monitorowania wskaźników realizacji programu oraz Grupy ds. sprawozdawczości, której członkami byli przedstawiciele MR i IZ programów operacyjnych. Przedmiotem prac zespołów było m.in. ujednolicenie systemu monitorowania stanu realizacji programów na poziomie całego NSRO, opracowanie wspólnego katalogu definicji wskaźników, wypracowania metody mapowania wskaźników z poziomu programu na Core Indicators do SFC, a także ujednolicenie zasad agregacji danych z poziomu beneficjenta na poziom programu, przygotowanie Wspólną Listą Wskaźników Kluczowych na perspektywę , omówienie koncepcji badania ewaluacyjnego, dotyczącego Wskaźnika Międzygałęziowej Dostępności Transportowej, prace nad zmianami w Wytycznych w zakresie sprawozdawczości oraz prace nad aktualizacją instrukcji do sprawozdań rocznych z realizacji programów krajowych i regionalnych. Dodatkowo każdego roku odbywały się spotkania bilateralnych z KE podsumowujące wdrażanie programu za dany rok. Ocena dotyczyła sprawozdania rocznego z realizacji MRPO oraz omówienie bieżącego stanu wdrażania MRPO dla każdej z osi priorytetowych, ze 129

130 szczególnym uwzględnieniem realizacji wskaźników z wyjaśnieniem przyczyn przekroczeń i niedoszacowań, oraz problemów. Na poziomie IW, niezmiennie, prowadzony był system monitoringu finansowego, który obejmował cały cykl życia projektu, od złożenia wniosku po wniosek o płatność końcową (w tym kontrolę projektu) prowadzony był na bieżąco. Dodatkowo w MCP prowadzony był rozszerzony monitoring projektów z zakresu inżynierii finansowej. Na stronie internetowej i zamieszczane były informacje nt. stanu wdrażania MRPO na poszczególnych etapach oceny, konkursach, sprawozdania okresowe i roczne oraz istniała możliwość sprawdzenia na mapie województwa małopolskiego projektów realizowanych w danym powiecie/gminie. W ramach MRPO funkcjonowały również dwa zespoły: do spraw Pomocy Technicznej MRPO, do którego należało monitorowanie projektów w ramach pomocy technicznej. ds. Kwalifikowalności Kosztów w ramach, którego rozstrzygano wątpliwości dotyczące kwalifikowania wydatków w projektach MRPO. Komitet Monitorujący MRPO w latach W system monitorowania programu zaangażowany jest KM MRPO w latach , zgodnie z Regulaminem Komitet zbierał się, co najmniej dwa razy w roku. Skład KM MRPO zapewnił realizację zasady partnerstwa, zgodnie z art. 11 Rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 tzn. uczestniczyli w nim przedstawiciele: strony rządowej, samorządowej oraz partnerów społecznych i gospodarczych oraz zasadę równości szans (dla zachowania równości szans przyjęto zasadę, że w przypadku, gdy członek Komitetu jest mężczyzną, stałym zastępcą powinna być kobieta i odwrotnie). Komitet Monitorujący MRPO liczył 57 osób (32 osoby to członkowie, z czego 7 osób nie posiadało stałego zastępcy, wskazywany był on każdorazowo, a 25 osób to stali zastępcy). Ponadto w pracach Komitetu brało udział 7 obserwatorów z głosem doradczym. Wykres 21. Członkowie Komitetu Monitorującego MRPO w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Sekretariatu KM MRPO Na przestrzeni następowały zmiany w składzie KM MRPO: dokonano zmiany Przewodniczącego KM MRPO, która była następstwem wyborów samorządowych, w wyniku których został wybrany nowy Marszałek Województwa 130

131 Małopolskiego. Z dniem 21 grudnia 2010 roku objął funkcję Przewodniczącego KM MRPO (Uchwała Nr 1537/10 ZWM z dnia 21 grudnia 2010 roku), ponadto został powołany zastępca przewodniczącego KM MRPO, na pisemny wniosek Wojewody Małopolskiego, nastąpiła zmiana zastępcy przedstawiciela organizacji pracowników i pracodawców (Uchwała Nr 1055/10 ZWM z dnia 14 września 2010 roku), nastąpiła zmiana zastępcy przedstawiciela środowiska akademicko naukowego (Uchwała Nr 1055/10 ZWM z dnia 14 września 2010 roku), nastąpiła konieczność uzupełnienia składu KM MRPO w zawiązku z objęciem przez przedstawiciela strony samorządowej mandatu posła na Sejm RP oraz śmiercią przedstawiciela organizacji pozarządowych. Przyjęto Uchwałę, w oparciu o którą został uzupełniony i zmieniony skład KM MRPO: pismem Forum Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów Małopolski przy Małopolskim Instytucie Samorządu Terytorialnego i Administracji z dnia 30 marca 2011 roku zostało wskazanych do prac 2 nowych przedstawicieli strony samorządowej oraz pismem Małopolskiej Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości nastąpiła zmiana przedstawicieli organizacji pozarządowych, pismem Małopolskiej Izby Rolniczej z dnia 21 listopada 2012 roku nastąpiła zmiana przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych, pismem Minister Gospodarki, w związku ze zmianami organizacyjnymi w MG, wyznaczył do prac nowego zastępcę przedstawiciela MG jako instytucji koordynującej proces lizboński w Polsce w KM MRPO, pismem rektora UJ w Krakowie z dnia 27 listopada 2012 roku nastąpiła zmiana członka KM MRPO z ramienia przedstawicieli środowiska akademicko-naukowego, pismem dyrektora Biura Sądeckiej Izby Gospodarczej z dnia 6 marca 2013 roku nastąpiła zmiana zastępcy członka KM MRPO z ramienia organizacji pozarządowych, w związku z wyborami samorządowymi, przeprowadzonymi w IV kw roku w Polsce nastąpiły zmiany w samorządach, co skutkowało również koniecznością aktualizacji składu osobowego KM MRPO głównie w odniesieniu do przedstawicieli gmin i powiatów, w związku ze zmianą na stanowisku Marszałka WM nastąpiła zmiana Przewodniczącego KM MRPO. Przyjęto uchwałę, w oparciu o którą został zmieniony skład Przedstawicieli IŻ MRPO i Przedstawiciela IP w ramach PO KL, w związku ze zmianą na stanowisku Wojewody Małopolskiego nastąpiła zmiana przedstawiciela strony rządowej. Od początku uruchomienia Programu odbyło się 26 posiedzeń KM MRPO, w trakcie których podjęto 128 uchwał, w tym 7 w trybie obiegowym. Przedmiotem posiedzeń były m.in. prezentacje stanu bieżącego realizacji MRPO, wyników badań ewaluacyjnych, zmiany w kryteriach wyboru projektów, propozycji zmian w ramach programu, zatwierdzenie sprawozdań rocznych z realizacji MRPO oraz opracowanie zmian zapisów MRPO, zidentyfikowanych w ramach prac nad przeglądem programów operacyjnych. Członkom KM RPO, w związku z przygotowaniem do renegocjacji z KE zostały, przedstawione informacje ws. pakietu projektów rozporządzeń regulujących kształt polityki spójności w perspektywie finansowej Ponadto, w trakcie XIV posiedzenia przedstawiony został raport Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan, według którego MCP zostało uznane za najbardziej przyjazną przedsiębiorcom instytucję w kraju, Członkom KM MRPO zostały przedstawione informacje o stanie przygotowań do perspektywy finansowej Dodatkowo w 2013 roku przyjęto 3 Uchwały KM MRPO w trybie obiegowym, które dotyczyły akceptacji zmienionego Zintegrowanego Planu Komunikacji dla Funduszy Europejskich w Województwie Małopolskim na lata (ZPK), wszczęcia i ustalenia trybu uzupełnienia składu osobowego KM MRPO w odniesieniu do przedstawiciela środowiska akademicko-naukowego oraz przedstawiciela organizacji pozarządowych. 131

132 Dodatkowo, została przedstawiona propozycja przeznaczenia środków niewykorzystanych w ramach Działania 6.4, na zakończenie projektów dot. infrastruktury ochrony zdrowia: Szpitala Wojewódzkiego im. Św. Łukasza w Tarnowie oraz Szpitala Powiatowego im. Jana Pawła II w Wadowicach, realizowanych w ramach Działania 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego, Schemat A Ochrona zdrowia. Ponadto zaproponowano przeznaczenie oszczędności wygospodarowanych w Działaniu 4.2, na projekt kluczowy Obsługa Komunikacyjna Centrum Jana Pawła II etap II (budowa drogi dojazdowej), realizowany w ramach Działania 4.1 Rozwój infrastruktury drogowej, Schemat B Drogi w miastach na prawach powiatu. Przedstawione propozycje uzyskały pełną aprobatę członków KM MRPO. Harmonogram posiedzeń KM MRPO odzwierciedla poniższa Tabela. W posiedzeniach Komitetu średnio uczestniczyło 25 osób. Członkowie byli zaangażowani w proces realizacji MRPO, a dobra współpraca IZ z KM MRPO przekładała się na dobrą realizację Programu i procentowała w postaci realizowanych projektów, które właściwie odpowiadają na potrzeby społeczności regionalnej i lokalnych, a także wspierają rozwój Małopolski. Tabela 23. Harmonogram posiedzeń KM MRPO w latach ) Nr posiedzenia Termin i miejsce posiedzenia I posiedzenie 6-7 listopada 2007 r. Tomaszowice II posiedzenie III posiedzenie IV posiedzenie V posiedzenie VI posiedzenie VII posiedzenie VIII posiedzenie IX posiedzenie X posiedzenie Tryb obiegowy 23 lutego 2010 r. XI posiedzenie XII posiedzenie XIII posiedzenie XIV posiedzenie XV posiedzenie XVI posiedzenie XVII posiedzenie XVIII posiedzenie Tryb obiegowy 23 maja 2012 r. XIX posiedzenie XX posiedzenie Tryb obiegowy 22 luty 2013 r. Tryb obiegowy 22 luty 2013 r. Tryb obiegowy 22 luty 2013 r stycznia 2008 r. Zakopane 1 lutego 2008 r. Kraków lutego 2008 r. Niepołomice 25 czerwca 2008 r. Kraków 13 października 2008 r. Kraków 9 10 lutego 2009 r. Niepołomice 6 maja 2009 r. Tomaszowice 17 czerwca 2009 r. Kraków 16 grudnia 2009 r. Kraków przyjęcie uchwały w sprawie akceptacji Zintegrowanego Planu Komunikacji dla Funduszy Europejskich w Województwie Małopolskim na lata kwietnia 2010 r. Kraków 23 czerwca 2010 r. Park Life-Science w Krakowie 8 listopada 2010 r. Niepołomice 16 lutego 2011 r. Kraków 20 kwietnia 2011 r. w Krakowie 21 czerwca 2011 r. Kraków 24 sierpnia 2011 r. Rabka listopada 2011 r. Kocierz Przyjęcie uchwały w sprawie akceptacji zmienionego ZPK dla Funduszy Europejskich w Województwie Małopolskim na lata czerwca 2012 r. Kraków listopada 2012 r. Wysowa Zdrój Przyjęcie Uchwały w sprawie akceptacji zmienionego ZPK dla Funduszy Europejskich w Województwie Małopolskim na lata , Przyjęcie Uchwały w sprawie wszczęcia i ustalenia trybu uzupełnienia składu osobowego KM MRPO w odniesieniu do przedstawiciela środowiska akademicko naukowego, Przyjęcie Uchwały w sprawie wszczęcia i ustalenia trybu uzupełnienia składu osobowego KM MRPO w odniesieniu do przedstawiciela organizacji pozarządowych. 132

133 XXI posiedzenie 25 czerwca 2013 r. Kraków XXII posiedzenie 15 kwietnia 2014 r. Kraków XXIII posiedzenie 24 czerwca 2014 r. Kraków XXIV posiedzenie listopada 2014 r. Krynica XXV posiedzenie 23 czerwca 2015 r. Kraków Tryb obiegowy 30 grudnia 2015 r. Przyjęcie Uchwały w sprawie zatwierdzenia propozycji zmiany MRPO na lata Przyjęcie Uchwały w sprawie zatwierdzenia propozycji zmiany Tryb obiegowy Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata marca 2016 r Tryb obiegowy 31 maja 2016 r. Przyjęcie Uchwały w sprawie zatwierdzenia Sprawozdania rocznego z realizacji MRPO za 2015 rok 1) posiedzenie KM MRPO dotyczące przyjęcia Uchwały w sprawie zatwierdzenia Sprawozdania końcowego z realizacji MRPO planowane jest w dniach marca 2017 r. Źródło: opracowanie na podstawie danych Sekretariatu KM MRPO Tabela 24. Podjęte Uchwały KM MRPO 2) Rodzaj uchwały Ilość przyjętych Uchwał2) w spr. Regulaminu KM MRPO 1 w spr. zatwierdzenia i zmian kryteriów wyboru operacji finansowanych w ramach MRPO na lata w spr. zatwierdzenia Sprawozdania rocznego z realizacji MRPO na lata w spr. zmiany MRPO na lata (w tym 1 przyjęta w trybie obiegowym) 5 (w tym 2 przyjęte w trybie obiegowym) w spr. przyjęcia harmonogramu prac KM MRPO na 7 lata w spr. akceptacji Zintegrowanego Planu 3 Komunikacji dla Funduszy Europejskich (w tym 3 przyjęte w trybie obiegowym) w Województwie Małopolskim na lata inne ( m.in. w sprawie składu KM MRPO ) (w tym 2 przyjęte w trybie obiegowym) Razem 127 2) 128 stą Uchwałą KM MRPO dotyczy zatwierdzenia Sprawozdania końcowego z realizacji MRPO Źródło: opracowanie na podstawie danych Sekretariatu KM MRPO Przyczyny zmian w kryteriach wyboru dotyczyły m.in: 1. konieczności dostosowania kryteriów oceny projektów do zmienionych zapisów UMRPO, które były wynikiem zgłaszania uwag w ramach konsultacji społecznych (działanie 4.3 A i B), 2. wyników badania ewaluacyjnego pt, Ocena kryteriów wyboru projektów oraz mechanizmu wstępnej kwalifikacji projektów w ramach MRPO (uszczegółowiono kryteria wyboru projektów, skorygowano wagi oraz punktację poszczególnych kryteriów), 3. bieżących doświadczeń i wniosków związanych z przeprowadzonymi naborami, 4. zmian programu w trakcie okresu wdrażania, 5. określenia podmiotu, który dokonuje oceny projektów w oparciu o kryteria oceny technicznej dla projektów aplikujących o wsparcie (wskazano Komisję Oceny Projektów w skład którego weszli asesorzy) 6. motywowania przedsiębiorców do udoskonalania projektów poprzez podnoszenie innowacyjności (działanie 2.1A, B, C i 2.2 A), 7. ze zgłoszonych uwag/sugestii asesorów, którzy brali udział w ocenie merytorycznej projektów w ocenie merytorycznej projektów (działanie 7,2), 133

134 8. konieczności ograniczenia nadmiernego finansowania podmiotów korzystających ze wsparcia oraz wprowadzenie na etapie oceny finansowej wskaźnika rentowności (działanie 6.4) 9. zidentyfikowaniem potrzeby utworzenia nowych typów projektów (działanie 9.3), 10. rezygnacji z etapu wstępnej kwalifikacji projektów preselekcji oraz przeniesienia wybranych kryteriów oceny wskaźnikowej na etap oceny merytorycznej, W trakcie posiedzeń KM MRPO zostały sformułowane przez członków rekomendacje dla okresu programowania , tj.: 1. w przeprowadzanych badaniach ewaluacyjnych należy sprawdzać efektywność projektów oraz ich wartość dodaną, co pozwoli na wskazanie jakie obszary należy wspierać, 2. w ramach naboru dla działania 2.1A, wspierać przedsiębiorców przez fundusze pożyczkowe zwrotne na preferencyjnych zasadach, zwiększające dostępność kapitału zewnętrznego dla przedsiębiorców, dające możliwość częściowego umorzenia pożyczonego kapitału, po zrealizowaniu projektu, 3. w projektach badawczych nie wprowadzać niezależnych badań podstawowych do przedsiębiorstw tylko zapisy mówiące o współpracy z uczelniami i ośrodkami badawczymi, 4. nie tworzyć nowych wzorców kooperacji przedsiębiorstw z uczelnią, tylko wykorzystać już istniejące, 5. przeprowadzić inwentaryzację potrzebnych badań badawczych i wypuścić ją na rynek, 6. zwrócić szczególną uwagę na sposób rozdysponowania środków przeznaczonych na finansowanie projektów w nowej perspektywie. 7. w przypadku uzdrowisk rozważyć możliwość przeznaczenia części środków na finansowanie infrastruktury, a konkretnie miejsc parkingowych, 8. rozważyć możliwości finansowania projektów na odwierty wód geotermalnych, 9. wesprzeć infrastrukturę w zakresie rozwoju sieci nowej generacji, e-usług i kompetencji w zakresie projektów edukacyjnych. 10. konieczność zbudowania - jeszcze przed zaprogramowaniem środków - platformy porozumienia i wspólnego uzgadniania celów, a dopiero po zbudowaniu partnerstwa i wyznaczeniu celów wybór projektów i ich realizacja, 11. promowanie projektów kompleksowych (zawierających części, które się wzajemnie uzupełniają, np. części inwestycyjne i nieinwestycyjne), w zakresie chociażby projektów z zakresu rewitalizacji, łączących rewitalizację infrastrukturalną z aktywizacją społeczną, 12. wypracowanie podejścia umożliwiającego lokowanie inwestycji poza centrum metropolii (jeśli nie ma wyraźnych przesłanek przeciw), czyli odejście od myślenia centralistycznego w kierunku wyrównywania szans i poziomu rozwoju, 13. tworzenie programów subregionalnych, 14. skierowanie większego nacisku, na realizowane projekty tak, aby prowadziły one do rozwoju gospodarczego danego regionu ze szczególnym uwzględnieniem kosztów utrzymania powstającej infrastruktury, 15. należy kontynuować kierowanie środków finansowych do przedsiębiorców, którzy będą współpracować z jednostkami badawczymi w dziedzinie B+R, 16. w ramach nowej perspektywy zwrócić uwagę na projekty dotyczące gospodarowaniem odpadów i skupić się na projektach uwzględniających przetwarzanie odpadów aby na ich podstawie pozyskać informacje o masie przetworzonych odpadów w formie recyklingu czy też w formie odzysku. 134

135 Dobre praktyki z perspektywy zasady partnerstwa dobrą praktyką w pracach KM MRPO było przyjęcie założenia, że projekty uchwał są przedmiotem dyskusji i głosowane były również na posiedzeniach, a nie w trybie obiegowym, zatwierdzanie kryteriów wyborów projektów oraz zatwierdzanie wszelkich zmian tych kryteriów i ich analiza nie mogły być podejmowane w trybie obiegowym, Reguluje to zapis Regulaminu Komitetu Monitorującego Małopolski Regionalny Program Operacyjny w latach , organizowanie posiedzeń dwudniowych, co umożliwiało nawiązanie kontaktów między członkami, lepsze wzajemne poznanie się i stwarzało też możliwość nawiązywania dyskusji nie tylko na posiedzeniu ale też w nieformalnej atmosferze, za pośrednictwem Sekretariatu członkowie KM MRPO otrzymywali dodatkowe materiały dotyczące programu, badania ewaluacyjne, sprawozdania okresowe z realizacji MRPO oraz przekazywane im były zaproszenia na spotkania grup roboczych przy KK NSRO, co w zasadniczy sposób pomagało w realizacji mechanizmów komplementarności, projekty sprawozdań rocznych przekazywane były członkom KM MRPO z dużym wyprzedzeniem, przed akceptacją ministerstwa, z uwagi na ich objętość, co dawało członkom więcej czasu na wnikliwą ich analizę i możliwość wniesienia uwag już na tym etapie, protokoły z posiedzeń zatwierdzane były obiegowo, a następnie wraz z krótkim opisem i podjętymi uchwałami umieszczane na stronie internetowej IZ. Na stronie prezentowane były również dokumenty związane z danym posiedzeniem, na stronie RPO woj. Małopolskiego utworzono zakładkę Komitet Monitorujący, w której informacje podzielono na kategorie, co ułatwia dostęp do dokumentów m.in. regulaminu, składu osobowego, protokoły, uchwały, sprawozdania roczne, od 2011 roku posiedzenia KM MRPO, na prośbę jego członków, odbywały się w różnych rejonach Małopolski. Dało to możliwość poznania projektów, realizowanych na terenie województwa małopolskiego, realizowanych w ramach MRPO. Przez ten czas członkowie KM MRPO odwiedzili projekty realizowane w: Krynicy- Zdroju m.in. projekty Renowację Deptaka w miejscowości uzdrowiskowej Krynica Zdrój, Modernizację Pijalni Głównej w Krynicy- Zdrój. Wysowej Zdroju m.in. projekty Park wodny w Wysowej Zdroju, Modernizacja parku zdrojowego wraz z dojazdową infrastrukturą i Modernizacja pijalni wód mineralnych Rabce-Zdroju m.in. projekt Budowa typowej infrastruktury uzdrowiskowej w Parku Zdrojowym w postaci pijalni, tężni solankowych, kiwajki na źródle solankowym i muszli koncertowej, Krakowie Kampusu UJ i osiągnięcia w budowie Parku LifeScience, w którym mieszczą się nowoczesne sale i laboratoria na potrzeby firm m.in. z branży chemicznej, farmaceutycznej i biotechnologicznej. Dodatkowo na posiedzeniu KM MRPO w 2014 została zaprezentowana wstępna formuła działalności KM RPO na lata (Wytyczne w zakresie komitetów monitorujących na lata zostały przyjęte w styczniu 2015 roku). Komitet pełnił do pewnego stopnia rolę ekspercką stwarzał możliwość konsultacji oraz dyskusji ze specjalistami w poszczególnych dziedzinach zasiadającymi w tym gremium, które skutkowały dobrze przygotowanymi decyzjami. KM MRPO prawidłowo wypełniał wszystkie przypisane mu zadania. 135

136 Ewaluacje MRPO W trakcie wdrażania MRPO IZ zobowiązana była każdego roku do przygotowywania Okresowego planu ewaluacji Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Program przygotowywany był w ramach realizacji procesu ewaluacji przez Departament Zarządzania Programami Operacyjnymi UMWM, pełniący funkcje Jednostki ds. Zarządzania MRPO. Projekt dokumentu przedstawiany był w trybie informacji Zarządowi Województwa Małopolskiego w celu weryfikacji i akceptacji przez IZ, a następnie przekazywany do wiadomości KM MRPO, Instytucji Koordynującej RPO oraz Krajowej Jednostce Ewaluacji, działającej w strukturze MR. Podstawą formalną do przygotowania Okresowego planu ewaluacji Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego było zobowiązanie IZ MRPO, wynikające w szczególności z następujących dokumentów: Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju nr 6 w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata , Planu ewaluacji MRPO na lata , przyjętego Uchwałą Nr 1019/07 ZWM z dnia 20 grudnia 2007r. z późn. zm., Podręcznika IZ MRPO na lata wersja nr 13, przyjętego Uchwałą Nr 909/14 ZWM z dnia 26 sierpnia 2014r. Tabela 25. Lista badań ewaluacyjnych przeprowadzonych od uruchomienia MRPO Nazwa badania 1. Ocena kryteriów wyboru projektów oraz mechanizmu wstępnej kwalifikacji projektów w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Ocena zintegrowanego systemu działań informacyjnych, Termin realizacji wrzesień grudzień 2008 maj sierpień 2009 Opis zakresu badania Celem ewaluacji było przeprowadzenie niezależnej weryfikacji i oceny kryteriów stosowanych na etapie wstępnej kwalifikacji (preselekcji) oraz pełnej oceny projektów wybieranych w trybie konkursowym. Ocena ta dokonana została pod kątem zapewnienia skutecznej i najbardziej efektywnej realizacji programu operacyjnego, a także racjonalizacji systemu jego wdrażania. Dokonano oceny funkcjonalności przyjętego systemu kryteriów pod względem zapewnienia wyboru projektów optymalnych z punktu widzenia realizacji celów Programu oraz szerzej nakreślonych celów strategicznych przede wszystkim wzrostu potencjału gospodarczego regionu oraz trwałej poprawy jego konkurencyjności i poziomu życia mieszkańców. Uwzględniono także cele specyficzne dla poszczególnych działań. W przypadku mechanizmu preselekcji zbadano także zasadność stosowania tego etapu w przypadku różnego rodzaju działań i jego skuteczność w wyłanianiu właściwych projektów do dalszej oceny. Dokonano również analizy jakościowej poszczególnych kryteriów. Uwzględniono takie aspekty jak ich precyzyjność, obiektywność, mierzalność, spójność, rozłączność i brak sprzeczności. Analizy objęły także adekwatność punktacji i wag przypisanych poszczególnym kryteriom z punktu widzenia wyboru optymalnych projektów. Ponadto, przeanalizowano kwestię demarkacji interwencji przewidzianej w ramach Programu w celu wyeliminowania ewentualnego nakładania się interwencji poszczególnych programów operacyjnych współfinansowanych z różnych funduszy. W toku badania uznano, że zastosowany katalog kryteriów należy uznać za trafny i adekwatny dla poszczególnych etapów oceny projektów. Celem niniejszego badania była ocena funkcjonowania systemu działań informacyjnych, promocyjnych oraz szkoleniowych realizowanych na poziomie regionalnym pod kątem uwzględniania zasad: integracji, koordynacji, 136

137 promocyjnych oraz szkoleniowych w zakresie funduszy europejskich w Województwie Małopolskim 3. Ocena systemu wskaźników monitorowania w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Analiza szacunkowa wartości wskaźników Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w odniesieniu do roku 2010 oraz 2015 maj wrzesień 2009 listopad 2009 komplementarności i przejrzystej odpowiedzialności, a także ocena efektywności i skuteczności tego systemu. Badanie obejmowało: a) w zakresie przedmiotowym: ocenę systemu w zakresie działań realizowanych w odniesieniu do MRPO oraz komponentu regionalnego PO KL; b) w zakresie podmiotowym: ocenę systemu pod kątem działań realizowanych przez jednostki uczestniczące w procesie informacji, promocji i szkoleń, tj. Dep. FE, PR, MCP oraz WUP. Badanie ewaluacyjne odnosiło się do 3 głównych komponentów tematycznych: 1. Ocena zintegrowanego systemu działań promocyjnych w zakresie programów operacyjnych współfinansowanych z Funduszy Europejskich w Województwie Małopolskim; 2. Ocena działań informacyjnych i szkoleniowych w zakresie regionalnego komponentu PO KL; 3. Ocena działań informacyjnych i szkoleniowych w zakresie MRPO na lata Celem badania było przeprowadzenie weryfikacji i oceny systemu wskaźników monitorowania, przyjętego w ramach MRPO. Zakres szczegółowy badania obejmował: (a) analizę i ocenę przyjętego katalogu wskaźników monitorowania oraz sformułowanie rekomendacji w przedmiocie usunięcia, zmiany, modyfikacji lub uzupełnienia katalogu (poprzez dodanie nowych wskaźników); (b) analizę i ocenę spójności wewnętrznej przyjętego systemu wskaźników, pod kątem powiązań pomiędzy poszczególnymi poziomami monitorowania, służącymi agregowaniu danych, (c) analizę i ocenę spójności zewnętrznej, rozumianej w szczególności jako spójność z listą wskaźników kluczowych przechowywanych w - KSI (SIMIK 07-13); (d) opracowanie definicji wskaźników w odniesieniu do wszystkich wskaźników produktu i rezultatu w ramach MRPO, za wyjątkiem wskaźników kluczowych, przechowywanych w KSI; (e) przeprowadzenie oceny eksperckiej wraz z określeniem metody (sposobu) obliczania wartości poszczególnych wskaźników oraz określeniem lub weryfikacją przyjętych danych w zakresie: źródeł pozyskiwania danych oraz częstotliwości pomiaru - w odniesieniu do wszystkich wskaźników produktu i rezultatu w ramach MRPO: (f) sformułowanie szczegółowych wniosków oraz rekomendacji, wynikających z badania. Głównym celem badania było zweryfikowanie i ocena wartości wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania określonych w MRPO - na poziomie osi priorytetowych, co obejmowało oszacowanie wartości wskaźników dla lat 2010 i 2015, ocenę prawdopodobieństwa osiągnięcia wartości docelowej zawartej w MRPO dla roku Dodatkowo zakres badania obejmował oszacowanie wartości dla wskaźników rezultatu, które to wartości nie zostały ustalone w programie dla lat 2010, 2013, 2015 i weryfikację wskaźnika kontekstowego PKB na mieszkańca wg parytetu siły nabywczej w województwie małopolskim w porównaniu do średniej UE 27 oraz weryfikację i ocenę wartości wskaźników celu głównego MRPO. W ramach badania poddano analizie 45 wskaźników i wskaźników cząstkowych osiągania celów operacyjnych MRPO. 137

138 5. Ocena wpływu dotacji bezpośrednich dla projektów realizowanych w ramach schematu 2.1 A MRPO Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MSP na rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw w województwie małopolskim 6. Identyfikacja i ocena barier w realizacji projektów inwestycyjnych w ramach schematu 2.2 B MRPO Projekty inwestycyjne przedsiębiorstw z zakresu B+R czerwiec wrzesień 2010 maj lipiec 2010 W przypadku 27 z nich oszacowana na 2013 rok wartość wskaźnika pewnie przekraczała wartości docelowe przyjęte w programie operacyjnym. Dla 7 wskaźników oszacowana wielkość dla tego roku nieznacznie tylko przekraczała wartość docelową, co stwarza ryzyko jej nieuzyskania. W przypadku pozostałych 11 wskaźników prognozy pokazały, że przy utrzymaniu obecnych alokacji i kształtu projektów założone wielkości zapewne nie zostaną osiągnięte. Ponadto sporządzono prognozy dla 4 wskaźników, dla których w MRPO nie wyznaczono wartości docelowych. Głównym celem było określenie, na ile wybrane do realizacji projekty przyczyniają się do osiągnięcia celów przedstawionych w dokumentach programowych, a w szczególności celu głównego Działania 2.1: stworzenia silnego i konkurencyjnego sektora MŚP poprzez bezpośrednią pomoc finansową. Przeanalizowano również dodatkowe cele, a mianowicie, czy projekty służą: a) rozwojowi początkujących firm, b) zwiększaniu potencjału przedsiębiorstw oraz umożliwianiu im awansu z firm mikro do małych oraz z małych do średnich, c) wprowadzaniu rozwiązań produkcyjnych, technologicznych i organizacyjnych sprzyjających poprawie środowiska naturalnego, d) wspieraniu tzw. ginących zawodów, e) zmniejszaniu wewnątrzregionalnych różnic w poziomie przedsiębiorczości. Sformułowane wnioski oraz rekomendacje pomogły uzyskać odpowiedź na pytanie o jakość przedsięwzięć realizowanych przez sektor MŚP oraz faktyczny efekt netto dotacji bezpośrednich, a więc zmiany rozumianej jako zwiększenie potencjału rozwojowego przedsiębiorstw, osiągniętego dzięki wsparciu w ramach programu. Celem badania była identyfikacja i ocena barier oraz kwestii problemowych w obszarze wspierania projektów innowacyjnych przedsiębiorstw realizowanych w Schemacie 2.2.B MRPO Projekty inwestycyjne przedsiębiorstw z zakresu B+R w oparciu o doświadczenia związane z dotychczasowym procesem wdrażania tego Schematu. Punktem odniesienia dla realizacji badania była identyfikacja barier, potencjalnie ograniczających możliwość osiągnięcia celu określonego dla działania 2.2 MRPO tj. zwiększenia poziomu konkurencyjności i innowacyjności firm poprzez uaktywnienie ich współpracy z zapleczem instytucjonalnym w sferze nauki, prac badawczo-rozwojowych oraz transferu technologii. Za kluczowe bariery zewnętrzne (tzn. dotyczące sytuacji potencjalnych beneficjentów) należy uznać: niską intensywność badawczą polskich firm, specyfikę sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz szeroką kategorię barier we współpracy pomiędzy biznesem a jednostkami naukowymi. Na podstawie wyników projektu badawczego za najważniejsze bariery systemowe (tzn. związane z otoczeniem społeczno-gospodarczym) uznano: fazę cyklu polskiej gospodarki w momencie wdrażania interwencji, słabą podaż działalności badawczo rozwojowej ze strony jednostek naukowych oraz problemy ze zdefiniowaniem działalności B+R. Do istotnych czynników ograniczających zainteresowanie potencjalnych beneficjentów wsparciem w ramach schematu 2.2B należy zaliczyć fakt istnienia wielu alternatywnych źródeł pomocy publicznej (przede 138

139 7. Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 3. MRPO Turystyka i przemysł kulturowy na podniesienie konkurencyjności turystycznej regionu 8. Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 6. MRPO Spójność wewnątrzregionalna na zmniejszenie infrastrukturalnych maj wrzesień 2010 czerwiec wrzesień 2010 wszystkim 2.1A MRPO, 4.1. oraz 4.2. PO IG). Wśród barier wewnętrznych można wyróżnić te o charakterze ogólnym mające związek z teorią programu schematu 2.2.B i z trudnościami definicyjnymi oraz operacyjne, związane z jego wdrażaniem. Do pierwszej kategorii należy zaliczyć: zakładaną realizację dwóch celów, z których ten niższego rzędu niekoniecznie warunkuje osiągnięcie celu nadrzędnego: uaktywnieniem współpracy firm z szerokim zapleczem instytucjonalnym w sferze nauki, prac badawczorozwojowych oraz transferu technologii oraz zwiększeniem poziomu innowacyjności i konkurencyjności firm, a także niejasności związane z terminami działalność badawczo rozwojowa oraz innowacyjność, które przekładały się na proces wyboru wniosków. Celem badania było określenie możliwego wpływu projektów wybranych do dofinansowania w ramach 3. Osi priorytetowej MRPO na rozwój turystyki i przemysłu kulturowego w kontekście podniesienia konkurencyjności turystycznej województwa małopolskiego. Realizowane badanie miało charakter ewaluacji mid term, czyli przeprowadzanej w połowie realizacji programu operacyjnego. Zrealizowana ewaluacja miała na celu określenie dotychczasowych efektów (produktów i rezultatów) realizowanych działań oraz pokazanie, czy dotychczasowy przebieg wdrażania programu zapewnia osiągnięcia zakładanych celów. Badanie ewaluacyjne obejmowało ocenę wpływu bezpośrednich dotacji inwestycyjnych dla sektora turystycznego udzielonych w celu podniesienia konkurencyjności turystycznej regionu. Przedstawiając najważniejsze wnioski dotyczące wpływu projektów na atrakcyjność i ruch turystyczny w Małopolsce należy stwierdzić, że wpływ na podniesienie konkurencyjności i atrakcyjności turystycznej małopolski będzie zauważalny głównie na poziomie budowania podstaw infrastrukturalnych i produktowych sektora turystyki w Małopolsce. Dlatego najsilniejszy wpływ będzie można (po zakończeniu inwestycji) zaobserwować w skali regionalnej. Należy podkreślić oddziaływanie projektów na atrakcyjność i konkurencyjność regionu projektów, zwłaszcza tych opartych na jego specyfice kulturowej i przyrodniczej (w tym drugim przypadku nieco słabiej wykorzystywanej). Warto podkreślić, że projekty realizowane w ramach 3 osi przyczyniają się do poprawy dostępności turystycznej nie tylko poprzez restaurację obiektów, ale także przystosowanie ich do funkcji noclegowych czy kulturalnych. Po zakończeniu inwestycji będą one większości wykorzystywane, w przypadku obiektów cennych kulturowo, przez instytucje kultury, uniwersytety, a w przypadku obszarów przyrodniczych udostępnione zostaną bezpośrednio turystom i mieszkańcom gmin. Badanie zrealizowane zostało w celu określenia wpływu inwestycji w infrastrukturę społeczną na spójność wewnątrzregionalną województwa małopolskiego, mierzoną dostępem do usług społecznych w ramach poszczególnych komponentów infrastruktury. Badanie miało również odpowiedzieć na pytanie: w jakim stopniu procedury naboru beneficjentów oraz instrumenty komunikacji z instytucjami obsługującymi MRPO wpłynęły na zwiększenie stopnia skuteczności, adekwatności 139

140 barier w dostępie do usług społecznych 9. Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 1 Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy w ramach Małopolskiego Regionalnego kwiecień lipiec 2011 i efektywności realizowanych inwestycji, przedstawić ewentualne obszary ryzyka ich realizacji i wpływu oraz dostarczyć rekomendacji dotyczących trwałości zrealizowanych inwestycji i kierunków dalszych działań stymulowania polityki rozwoju województwa w kierunku osiągania spójności wewnątrzregionalnej w dostępie do usług społecznych. Zakres przedmiotowy badania dotyczył: określenia stopnia, w jakim projekty wybrane do dofinansowania przyczynią się do poprawy spójności wewnątrzregionalnej rozumianej jako zmniejszenie infrastrukturalnych barier w dostępie do usług społecznych, określenia zakresu, w jakim projekty wybrane do dofinansowania wpłyną na wzmocnienie kondycji miast jako biegunów rozwoju oraz na poprawę warunków życia w ośrodkach miejskich, określenia zakresu, w jakim projekty wybrane do dofinansowania będą wpływać na podniesienie poziomu cywilizacyjnego obszarów wiejskich, określenia zakresu, w jakim wsparcie przyznane dla projektów z zakresu ochrony zdrowia oraz opieki społecznej doprowadzi do polepszenia dostępu mieszkańców do usług zdrowotnych oraz socjalnych, oceny, czy interwencje realizowane w ramach 6. Osi priorytetowej zostały rozdysponowane w sposób wzmacniający spójność wewnątrzregionalną oraz zrównoważony rozwój województwa, określenia stopnia, w jakim na realizację zasady zrównoważonego rozwoju województwa oraz osiąganie spójności wewnątrzregionalnej wpłynęło zastosowanie takich mechanizmów selekcji projektów jak ocena wskaźnikowa i ocena strategiczna, identyfikacji barier dla realizacji projektów w ramach 6. Osi priorytetowej w kontekście możliwości osiągnięcia celów zakładanych w ramach każdego z działań tego priorytetu, oceny ex ante komplementarności inwestycji w infrastrukturę społeczną, zrealizowanych przy udziale wsparcia w ramach 6. Osi priorytetowej, z uwzględnieniem podziału na poszczególne komponenty infrastruktury, oraz z zastosowaniem podziału na projekty infrastrukturalne realizowane w miastach i na obszarach wiejskich, oceny ex ante względnej efektywności inwestycji w infrastrukturę społeczną, zrealizowanych przy udziale wsparcia w ramach osi priorytetowej 6 MRPO, z uwzględnieniem podziału na poszczególne komponenty infrastruktury, oraz z zastosowaniem podziału na projekty infrastrukturalne realizowane w miastach i na obszarach wiejskich. Celem badania była ocena bieżącego postępu we wdrażaniu osi oraz rekomendacje dla prac nad nowym programem regionalnym na lata Przedmiotem ewaluacji była ocena wpływu dofinansowanych projektów na zaspokajanie lokalnych i regionalnych potrzeb w zakresie kształcenia na poziomie średnim i wyższym oraz społeczeństwa informacyjnego. W wyniku badania dokonano analiza strategicznych interwencji w kontekście uwarunkowań dotyczących nowej perspektywy ; w nowym okresie programowania większy nacisk należy położyć na rozbudowę infrastruktury badawczej. Wsparcie 140

141 Programu Operacyjnego na lata Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 4. MRPO Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego 11. Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 7. MRPO Infrastruktura ochrony środowiska kwiecień lipiec 2011 czerwiec wrzesień 2011 dla uczelni akademickich powinno zostać ograniczone do kierunków priorytetowych z punktu widzenia rozwoju gospodarczego, przy czym silniej niż dotychczas preferowane powinny być inwestycje w infrastrukturę badawczo-rozwojową. Należy także podtrzymać wsparcie dla wyższych szkół zawodowych, jednak jako oddzielny komponent interwencji. Pomoc dla uczelni powinna być ściśle powiązana z oceną efektów wydatkowania środków wcześniej przez nie pozyskanych. należy kontynuować wsparcie dla szkół zawodowych tak, aby ich wyposażenie i programy kształcenia odpowiadały sytuacji obserwowanej na rynku pracy. Konstruując warunki udzielenia pomocy w nowym okresie programowania należy opracować standardowe metody badania popytu na absolwentów różnych kierunków kształcenia. w kontekście rozwoju e-usług, należy wskazać rosnące zapotrzebowanie na projekty kompleksowe o zasięgu co najmniej ponadlokalnym. Należy dalej wspierać rozwój e-usług w sektorze publicznym, przekazywaną pomoc należy jednak ograniczyć do projektów o jak najszerszym zasięgu oddziaływania. Decyzja o dalszych inwestycjach (i ich zakresie) w obszarze infrastruktury dostępowej powinna być uzależniona od budowy Małopolskiej Sieci Szerokopasmowej w bieżącej perspektywie finansowej. Celem badania ewaluacyjnego była ocena wpływu projektów realizowanych w ramach Osi priorytetowej 4. MRPO Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego. Ocenie została poddana realizacja celu operacyjnego tej osi priorytetowej wskazanego w MRPO, tj. rozwoju infrastruktury sprzyjającej wzrostowi społecznogospodarczemu. W wyniku badania dokonano analiza strategicznych interwencji w kontekście uwarunkowań dotyczących nowej perspektywy ; w nowym okresie programowania konieczne jest ustalenie priorytetu wspierania budowy nowych dróg i obiektów, a także modernizacji o znacznym zakresie i skali. Należy odejść od wspierania małych zadań remontowych, które należy finansować z innych środków. konieczny jest wzrost alokacji na działania dotyczące transportu publicznego, a zwłaszcza na rozwój: pasażerskiego transportu kolejowego, komunikacji miejskiej, systemów zintegrowanych. należy dążyć do kreowania sieci SAG odpowiadających potrzebom rozwoju lokalnego i regionalnego, tzn. z uwzględnieniem zróżnicowanej atrakcyjności inwestycyjnej, potrzeb lokalnego rynku pracy i rozwoju gospodarczego (w tym innowacyjnego regionu). Głównym celem niniejszego badania było dokonanie oceny bieżącego postępu we wdrażaniu osi priorytetowej 7. MRPO w kontekście prognozowanego wpływu tych działań na infrastrukturę i bezpieczeństwo ekologiczne regionu oraz wsparcie prac nad programem regionalnym na lata w obszarze infrastruktury ochrony środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. W wyniku badania dokonano analiza strategicznych interwencji w kontekście uwarunkowań dotyczących nowej perspektywy ; analiza wpływu projektów realizowanych w obecnym okresie programowania pokazuję, iż wskazane jest 141

142 12. Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 8. Współpraca międzyregionalna w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata kwiecień lipiec 2011 podtrzymanie priorytetowego charakteru interwencji w tym obszarze oraz dalsze inwestowanie w gospodarkę wodnościekową w przyszłej perspektywie. W ogólnym bilansie oddziaływanie interwencji dobrze przyczynia się do realizacji postawionych celów. w założeniach programu regionalnego wskazane jest rozważenie rozszerzenia zakresu interwencji o obszary dotyczące: ochrony przed hałasem i promieniowaniem, odpowiedniego planowania nowych inwestycji związanych z energetyką oraz infrastruktury komunikacyjnej w odniesieniu do terenów chronionych. Obecny zakres wsparcia w niewystarczający sposób zaspokaja potrzeby i zobowiązania w kwestii zwiększania wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz poprawy jakości powietrza, w związku z czym wsparcie w tym obszarze powinno zostać nadal utrzymane. w założeniach programu regionalnego wskazane jest podtrzymanie priorytetowego charakteru interwencji w zakresie zrównoważonej gospodarki odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem zidentyfikowanych słabszych obszarów realizowanych projektów, przede wszystkim dotyczących selektywnej zbiórki odpadów. zapotrzebowanie regionu na wszelkie działania w zakresie ochrony przed klęskami żywiołowymi pozostaje nadal bardzo wysokie. Interwencje podjęte w obecnym okresie programowania są niewystarczające w związku z czym projekty z zakresu przeciwdziałania i minimalizowania skutków klęsk żywiołowych powinny stanowić priorytetowe typy przedsięwzięć w założeniach programu regionalnego Celem badania była ocena bieżącego postępu we wdrażaniu MRPO - w kontekście zakładanego wpływu docelowego przedsięwzięć objętych wsparciem w ramach osi priorytetowej 8. MRPO. W wyniku badania dokonano analiza strategicznych interwencji w kontekście uwarunkowań dotyczących nowej perspektywy ; wsparcie promocji gospodarczej regionu powinno być w następnym okresie programowania kontynuowane. Należy zagwarantować finansowanie zarówno dla kampanii wizerunkowych, jak i działań polegających na stymulowaniu napływu BIZ oraz wspomaganiu małopolskich eksporterów. Ponieważ w nowej Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata promocja gospodarcza wpisana została jako element obszaru 1, warto rozważyć, czy dla projektów tego typu nie powinno się wyodrębnić dedykowanego im działania w nowym programie operacyjnym. Niewątpliwie powinno być także podtrzymane wsparcie dla przedsięwzięć promujących turystyczno-kulturalną ofertę regionu. W tym jednak przypadku należy gruntownie przemyśleć założenia interwencji, aby charakteryzowała się większą efektywnością niż w bieżącej perspektywie finansowej. Projekty polegające na realizacji eventów powinny mieć szansę na ubieganie się o dofinansowanie razem z innymi imprezami o charakterze kulturalnym, przy czym za udowodnienie wpływu na promocję regionu mogą być premiowanie dodatkowymi punktami w procedurze konkursowej. zagadnienie współpracy międzynarodowej pozostaje 142

143 13. Ocena efektów interwencji wspierających rozwój Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, z uwzględnieniem wniosków dla programu regionalnego na lata Ocena efektów zastosowania mechanizmów komplementarności, koordynacji oraz wewnętrznej demarkacji interwencji wspieranych w ramach Małopolskiego Regionalnego maj sierpień 2012 maj sierpień 2012 obszarem, który także w kolejnym okresie programowania powinien być wspierany przy użyciu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W świetle wyników ewaluacji wydaje się jednak, że przyjęta w MRPO formuła pomocy dla tego typu projektów nie okazała się w pełni optymalna. Dlatego też rekomendujemy, aby Działanie 8.2 w obecnej formie nie było kontynuowane. Rozwiązaniem, które warto zamiast niego rozważyć, jest włączenie tego typu przedsięwzięć do osi sektorowych w taki sposób, aby współpraca międzynarodowa nie była celem samym w sobie, lecz wspierała osiąganie celów w projektach, w przypadku których usieciowienie może faktycznie przynieść wymierne efekty dla rozwoju regionu. Głównym celem badania było dokonanie oceny efektów przedsięwzięć, które realizowane są w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego i mają na celu wspieranie rozwoju Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. Ocena ta prowadzona była pod kątem sformułowania rekomendacji dla programu regionalnego na lata Cele szczegółowe objęły: ocenę efektów przedsięwzięć objętych wsparciem osi priorytetowej 5. MRPO w kontekście zakładanego wpływu na realizację przyjętych celów i wskaźników; ocenę interwencji osi priorytetowej 5 MRPO w kontekście innych przedsięwzięć wspierających rozwój Krakowa w ramach MRPO, realizowanych poza zakresem tej osi priorytetowej; sformułowanie rekomendacji dla programu regionalnego na lata w zakresie optymalnych kierunków wsparcia lub typów przedsięwzięć oraz efektywnej formuły wdrażania. Główne wnioski z przeprowadzonego badania: podczas prac nad założeniami dla 5 osi zabrakło podejścia strategicznego, które obejmowałoby proces wspólnego wyznaczania wizji i celów dla KOM; brak właściciela działań obejmujących KOM instytucji lub grupy osób, która byłaby odpowiedzialna za całość podejmowanych działań, pełniąc funkcję lidera; projekty poświęcone wspieraniu KOM realizowane były wyłącznie na terenie samego Krakowa; oś 5, w swoim obecnym kształcie, nie promuje ani nie wymusza realizacji projektów w formule partnerstwa; realizacja dużych inwestycji infrastrukturalnych rodzi problemy i trudności związane z zapewnieniem trwałości projektu; mocną stroną interwencji realizowanych w ramach 5 osi są inwestycje, które obejmują swoim zakresem działania rewitalizacyjne. Cele badania objęły: 1) Ocenę komplementarności interwencji w ramach MRPO - obszar badania skupił się na efektach interwencji, w szczególności zapisach dotyczących komplementarności zawartych we wnioskach o dofinansowanie; 2) Ocenę demarkacji interwencji w ramach MRPO obszar badania skupiał się na ocenie zastosowanych mechanizmów programowych, proceduralnych i instytucjonalnych wykorzystanych w Programie; 3) Sformułowanie rekomendacji dla nowego programu regionalnego Główne wnioski z przeprowadzonego badania: 143

144 Programu Operacyjnego, w kontekście wniosków dla programu regionalnego na lata Ocena skuteczności zastosowania wybranych mechanizmów programowych wpływających na efekty wdrażania Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, w tym planów rozwoju uzdrowisk oraz programów rewitalizacji 16. Ocena efektów działań informacyjnych, promocyjnych i szkoleniowych w ramach MRPO sierpień listopad 2012 sierpień listopad 2012 największą komplementarnością wśród projektów realizowanych w obecnej perspektywie finansowej cechują się przedsięwzięcia dotyczące: edukacji: wyższej i zawodowej turystyki Kultury Spośród ponad 700 badanych projektów, dla których wskazano pola komplementarności nieco ponad 40% ocenia się za projekty (co najmniej potencjalnie) prowadzące do osiągnięcia wartości dodanej. Celem badania było wykazanie czy i w jakim stopniu wprowadzenie etapu oceny dokumentów takich jak programy rewitalizacji oraz plany rozwoju uzdrowiska w ramach procedury wyboru projektów ubiegających się o wsparcie ze środków MRPO wpływa na jakość tych dokumentów oraz jakość projektów ostatecznie wybieranych do wsparcia w ramach konkursów przeprowadzonych dla Działania 6.1. Schemat A. Projekty realizowane w ramach programów rewitalizacji oraz Działania 3.1 Schemat B. Inwestycje w obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową. Ponadto ocenie poddano zasadność wprowadzenia metodyki tworzenia programu rewitalizacji oraz metodyki opracowania planu rozwoju uzdrowiska, jako podstaw formalnych oceny właściwych programów/planów przygotowywanych przez beneficjentów. Główne wnioski z przeprowadzonego badania: lokalne programy rewitalizacji i plany rozwoju uzdrowisk posiadają solidnie przygotowane diagnozy, co oznacza, że procedura która została narzucona przez UMWM bardzo pozytywnie wpłynęła na jakość tych dokumentów; wprowadzoną metodykę tworzenia lokalnych programów rewitalizacji i programów rozwoju uzdrowisk oceniono pozytywnie. Jest to jedyny mechanizm pozwalający na zapewnienie wysokiej jakości dokumentów i zmuszenia władz miast do podjęcia szczególnego wysiłku diagnostycznoorganizacyjnego, niezbędnego do prowadzenia zintegrowanych i skomplikowanych procesów rewitalizacji; zastosowane zasady wymuszania partnerstw w procesie tworzenia LPR/PRU oceniono bardzo pozytywnie, oraz uznano kierunek ten za bardzo dobry i warty kontynuowania w szerszej skali w kolejnych latach. Celem badania była ocena funkcjonowania systemu działań informacyjnych, promocyjnych oraz szkoleniowych realizowanych w ramach MRPO pod kątem uwzględniania zasad: integracji, koordynacji i komplementarności, a także ocena efektywności i skuteczności tego systemu oraz zbadanie czy działania informacyjne, promocyjne i szkoleniowe w ramach MRPO wpływają na zwiększenie świadomości mieszkańców Małopolski o funduszach europejskich. Główne wnioski z przeprowadzonego badania: dynamika wdrażania MRPO w województwie jest znaczna, równocześnie występują obszary geograficzne, które są mniej aktywne w sięganiu po 144

145 17. Ocena pozakonkursowej ścieżki wyboru projektów: Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Ocena realizacji Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego maj sierpień 2013 kwiecień czerwiec 2013 wsparcie oferowane w ramach MRPO; zidentyfikowano zapotrzebowanie wśród Beneficjentów na szkolenia o większej szczegółowości przekazywanych informacji oraz szkoleń tematycznych. Szkolenia specjalistyczne mają zbyt teoretyczny charakter, a trenerzy nie zawsze są w stanie udzielić szczegółowych informacji; potencjał stron www jako narzędzia przekazu informacji nie są w pełni wykorzystane jeśli chodzi o przedstawicieli mediów; wiedza mieszkańców na temat MRPO powinna koncentrować się wokół konkretnych projektów realizowanych lokalnie; zbyt późne przekazywanie informacji o rozpoczęciu naboru; zidentyfikowano niewystarczającą specjalizację pracowników w obrębie zespołów Dep. FE; Celem badania była odpowiedź na pytania dotyczące 3 komponentów badania; 1. ocena IWIPK jako trybu wyboru projektów, 2. meta-ewaluacja projektów ujętych w IWIPK, 3. analiza dobrych praktyk w zakresie pozakonkursowego trybu wyboru projektów w programach operacyjnych perspektywy Wyniki przeprowadzonego badania wykazują, że zastosowanie pozakonkursowej ścieżki wyboru projektów z jednej strony umożliwia wczesną identyfikację i wsparcie projektów o strategicznym znaczeniu dla realizacji programu, a z drugiej usprawnia proces jego wdrażania. Tryb indywidualny, w wymiarze strategicznym, sprawdza się najlepiej w przypadku projektów dużych i skomplikowanych. Na poziomie operacyjnym uelastycznia realizację programu, ograniczając koszty związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem konkursu w działaniach, w których dany cel może być osiągnięty przez jeden lub ograniczoną liczbę projektów, realizowanych przez jednego lub ograniczoną liczbę beneficjentów. Największym zdiagnozowanym mankamentem mechanizmu pozakonkursowego jest brak jasnych kryteriów wyboru inwestycji. W pojedynczych sytuacjach skutkowało to wsparciem przedsięwzięć, które co prawda wpisywały się w przewidywany zakres interwencji, nie miały jednak charakteru strategicznego dla realizacji celów danej osi. W innych przypadkach nie wyróżniały się one na tle projektów wybranych w procedurze konkursowej, ani pod względem skali inwestycji, ani wpływu na osiągnięcie zakładanych wskaźników. Celem badania była analiza przyczyn bardzo niskiego zainteresowania potencjalnych beneficjentów uzyskaniem wsparcia w ramach działania. W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono, że problemy związane z niskim zainteresowaniem ze strony beneficjentów realizacją wsparcia w ramach Działaniem 6.4 skupiają się przede wszystkim wokół kwestii ekonomicznych. Zbyt wysoki poziom wymaganego wkładu własnego oraz brak odpowiednich dopłat do prowadzonej działalności (tj. podobnych do tych, na jakie mogą liczyć przedszkola) powoduje, że przedsiębiorcy rezygnują z zakładania lub 145

146 19. Ocena efektów działań informacyjnych i promocyjnych podejmowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata oraz komponentu regionalnego Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata sierpień listopad 2015 rozwoju przedsiębiorstwa zapewniającego opiekę nad dziećmi do lat 3. Wśród wszystkich grup badanych ta działalność jest postrzegana jako nieopłacalna bądź o bardzo niskim poziomie rentowności. Celem badania była ocena procesu realizacji i uzyskiwanych efektów działań informacyjnych i promocyjnych podejmowanych w ramach MRPO na lata oraz komponentu regionalnego PO KL, w szczególności pod kątem efektywności ścieżek dotarcia i skuteczności w budowaniu świadomości społecznej na temat interwencji Programu. Wyniki badania ewaluacyjnego posłużą ewentualnym zmianom w prowadzonej polityce informacyjno-promocyjnej, modyfikacji sposobów komunikowania się z ogółem społeczeństwa oraz potencjalnymi beneficjentami w okresie programowania Główne wnioski z przeprowadzonego badania: jednym z kluczowych problemów w zamawianiu usług wysokiej jakości z zakresu działań informacyjno-promocyjnych jest stosowanie kryterium najniższej ceny oraz oczekiwanie, że kryteria jakościowe będą kryteriami obiektywnymi, niewymagającymi eksperckiej oceny zespołu przyjmującego ofertę, przeważająca część zadań związanych z działaniami informacyjno-promocyjnymi to zadania administracyjne, zwłaszcza związane z przygotowaniem przetargów, w najbliższych latach należy oczekiwać znacznych zmian na rynku mediów, przede wszystkim wzrostu znaczenia internetu i mediów społecznościowych, kanały telewizji regionalnej, wykorzystywane do promocji działań dofinansowanych ze środków dedykowanych regionowi mają niską oglądalność w porównaniu do kanałów telewizji ogólnopolskiej, w kontekście oceny funkcjonowania punktów warto zwrócić uwagę, że prowadzone były działania mające na celu dotarcie do całego regionu. Jednym z nich było organizowanie mobilnych punktów informacyjnych, mieszkańcy Małopolski dostrzegają inwestycje w ramach MRPO, jednakże nie potrafią wskazać nazwy programu, z którego prowadzone były inwestycje. Dodatkowo mieszkańcy dostrzegają wpływ prowadzonych działań na rozwój województwa, jednakże nie zawsze identyfikują działania z własnymi korzyściami, pomimo że z efektów projektów korzystają. Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ewaluacyjnych Ponadto w ramach prac nad uruchomieniem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata , IZ zleciła wykonanie badań, opracowań eksperckich/specjalistycznych analiz, min. w obszarze: Ewaluacja ex ante projektu regionalnego programu operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata , została zrealizowana w modelu partycypacyjnym, tzn. prowadzona była równolegle z procesem programowania. Wykonawca ewaluacji ex ante współpracował z zespołem odpowiedzialnym za przygotowanie programu, aby na bieżąco dokonywać analizy cząstkowych efektów prac nad dokumentem, zgodnie z zakresem przedmiotowym tej oceny. W okresie od połowy 146

147 maja do grudnia 2013 r. zespół ewaluacyjny przygotowywał raport metodologiczny, przeprowadził ocenę ex ante oraz przygotował raport końcowy podsumowujący wyniki oceny w ramach czterech modułów badania dotyczących odpowiednio: oceny trafności i spójności wewnętrznej programu, oceny spójności zewnętrznej programu, oceny systemu realizacji programu, wraz z oceną potencjału administracyjnego jednostek zaangażowanych w proces zarządzania MRPO i regionalnym komponentem PO KL, a także wstępnej koncepcji procesu ewaluacji programu. W ramach realizacji podejścia partycypacyjnego, wnioski i rekomendacje formułowane przez zespół ewaluacyjny podlegały bieżącej analizie i zostały wykorzystane w pracach nad projektem programu. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu regionalnego programu operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata , została zrealizowana w ramach procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i stanowi załącznik nr 2 do Uchwały Nr 1430/13 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 21 listopada 2013 r. Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji MRPO , której elementem jest prognoza, jest spełnieniem obowiązku prawnego wynikającego z dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko oraz zapewnieniem zgodności z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.). Aktualizacja analizy w zakresie możliwości zastosowania zwrotnych instrumentów finansowych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata , opracowanie stanowiło aktualizację analizy ex-ante stosowania instrumentów finansowych w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Małopolskiego na lata (RPO WM), wykonanej na początku 2014 r. w odniesieniu do obowiązującej wówczas wersji RPO WM. W związku z późniejszymi zmianami (ostateczny projekt RPO WM przyjęty został przez ZWM w grudniu 2014 r., następnie uzgodniono go z Komisją Europejską) wystąpiła potrzeba zaktualizowania analizy ex-ante. Główny cel nowej analizy ex-ante stanowiła ocena możliwości stosowania zwrotnych instrumentów finansowych z uwzględnieniem obszarów tematycznych nie branych pod uwagę w pierwszej wersji analizy ex-ante oraz w związku z ponownym oszacowaniem luki finansowania. Aktualizacja miała zatem na celu opracowanie nowej strategii inwestycyjnej instrumentów finansowych w kontekście dokonanych zmian RPO WM. Wykorzystanie przez IZ MRPO rekomendacji z przeprowadzonych badań ewaluacyjnych Rekomendacje sformułowane w przeprowadzonych badaniach ewaluacyjnych, stały się podstawą do zmian wprowadzonych do programu w ramach przeglądu śródokresowego (m.in. weryfikacji wskaźników), zmian kryteriów wyboru projektów, zweryfikowania oceny pozakonkursowej ścieżki wyboru projektów kluczowych, jak również pozwoliły na ocenę efektów zastosowania mechanizmów komplementarności, koordynacji oraz wewnętrznej demarkacji interwencji wspieranych w ramach MRPO. Dokonana została również ocena skuteczności zastosowania wybranych mechanizmów programowych, wpływających na efekty wdrażania MRPO, w tym planów rozwoju uzdrowisk oraz programów rewitalizacji. Rekomendacje ze wszystkich przeprowadzonych badań były wykorzystywane przy opracowywaniu programu regionalnego na lata Jednocześnie prowadzona przez KE ewaluacja ex-post programów operacyjnych w perspektywie pozwoli na wyciągniecie wniosków do monitorowania programu regionalnego w perspektywie , jak również będzie stanowić podstawę do wykorzystania, przy zamykania programu. 147

148 1. Wnioski i rekomendacje wynikające z badania ewaluacyjnego dotyczącego oceny kryteriów wyboru projektów oraz mechanizmu wstępnej kwalifikacji projektów w ramach MRPO na lata , zostały ocenione przez IZ MRPO jako użyteczne stały się przedmiotem szczegółowej analizy, w wyniku której ZWM zdecydował o wprowadzeniu szeregu istotnych zmian w systemie selekcji projektów w ramach MRPO dotyczących zarówno procedury wyboru projektów (w szczególności na etapie preselekcji), jak również zasad oceny projektów w ramach poszczególnych etapów procesu selekcji, głównie poprzez doprecyzowanie definicji kryteriów oraz zasad przyznawania punktów. Do najważniejszych obszarów zmian w systemie wyboru projektów w ramach MRPO, wynikających z przeprowadzonej ewaluacji, ale również z bieżących obserwacji doświadczeń jednostek uczestniczących w procesie zarządzania i wdrażania MRPO zaliczyć należy: zmiany polegające na doprecyzowaniu definicji kryteriów lub modyfikacji konstrukcji kryteriów w odniesieniu do oceny formalnej, oceny logicznej oraz stanu przygotowania projektu do realizacji, a także modyfikację kryteriów oceny merytorycznej, w tym oceny technicznej oraz oceny merytorycznej właściwej z uwzględnieniem kryteriów specyficznych dla poszczególnych działań i schematów MRPO. Zasadniczym celem zmian, zaproponowanych i podjętych przez IZ MRPO, było zwiększenie efektywności oraz usprawnienie mechanizmu wstępnej selekcji projektów, a także zwiększenie przejrzystości i obiektywności procesu oceny projektów na wszystkich etapach ich selekcji. 2. Działania podjęte w ramach wdrażania rekomendacji z badania ewaluacyjnego - w zakresie zintegrowanego systemu działań promocyjnych dotyczących programów operacyjnych realizowanych na poziomie regionalnym dotyczyły m.in.: wprowadzenia stosownych zmian do nowego projektu Zintegrowanego Planu Komunikacji Funduszy Europejskich w zakresie właściwego umiejscowienia grup docelowych działań komunikacyjnych oraz doboru kanałów i narzędzi komunikacji, przeprowadzenia badań opinii publicznej na temat świadomości wdrażania funduszy europejskich w Małopolsce w celu pozyskania większej ilości informacji zwrotnych ze strony odbiorców komunikacji, wymiany doświadczeń w zakresie komunikacji funduszy europejskich, która uległa znacznej poprawie w wyniku powołania Pełnomocnika Zarządu Województwa Małopolskiego ds. Zintegrowanego Planu Komunikacji Funduszy Europejskich oraz powołania Zespołu Zadaniowego ds. Zintegrowanego Planu Komunikacji Funduszy Europejskich w Województwie Małopolskim na lata , powołanie Pełnomocnika ds. ZPK i Zespołu Zadaniowego wpłynęło również na ustalenie pól współpracy między instytucjami wdrażającymi poszczególne programy. - w zakresie działań związanych z procesem informacji i szkoleń dotyczących MRPO: przeprowadzono kampanię promującą fundusze europejskie w Małopolsce oraz zachęcającą do aplikowania osoby, które do tej pory nie ubiegały się o dofinansowanie, badania opinii publicznej dostarczyły informacji zwrotnych od szerokiego ogółu społeczności Małopolski, co było uzupełnieniem informacji uzyskiwanych na bieżąco z ankiet ewaluacyjnych wypełnianych przez osoby odwiedzające punkty informacyjne i uczestniczące w szkoleniach; badania opinii publicznej dostarczyły również informacji zwrotnej na temat potrzeb informacyjnych grup docelowych działań komunikacyjnych, 148

149 zawarta została umowa w przedmiocie stałej obsługi typu media relations w celu poprawy kontaktów z mediami, opracowano projekty wizyt studyjnych dla małopolskich dziennikarzy przedstawiające dotychczasowe efekty wdrażania funduszy europejskich w Małopolsce i zachęcające do przygotowania relacji na ten temat; przewidziano wizyty poświęcone m.in. prezentacji przykładowych inwestycji na obszarze Krakowa, powiatu krakowskiego, Małopolski Wschodniej i Zachodniej. 3. Sformułowane w ramach badania pt. Ocena systemu wskaźników monitorowania w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata wnioski i rekomendacje obejmowały w szczególności propozycje dotyczące ograniczenia, modyfikacji lub uzupełnienia przyjętego katalogu wskaźników na poszczególnych poziomach realizacji programu, jak również uzupełnienie istniejącego systemu o dane oraz informacje służące poprawie i ujednoliceniu metod pomiaru oraz zwiększeniu przejrzystości zasad monitorowania efektów interwencji. IZ MRPO podjęła działania polegające na usunięciu lub dodaniu wskaźników na trzech poziomach program-uszczegółowienie projekt. W wyniku badania została zmniejszona liczba wskaźników z 713 na W wyniku badania dotyczącego analizy szacunkowej wartości wskaźników MRPO na lata w odniesieniu do roku 2010 oraz 2015 zaproponowane wartości wskaźników dla 2010, 2013 i 2015 roku zostały przeanalizowane przez IZ MRPO i podczas renegocjacji programu, zaplanowanego pod koniec 2010 roku, zostały wprowadzone zmiany do programu operacyjnego w tym zakresie, wyniki badania zostały ujęte w sprawozdaniu rocznym za 2009 rok w tabeli wskaźnikowej. 5. W ramach badania dotyczącego oceny wpływu dotacji bezpośrednich dla projektów realizowanych w ramach schematu 2.1 A MRPO wszystkie rekomendacje zostały wdrożone całkowicie lub częściowo. Większość rekomendacji została uwzględniona do wdrożenia podczas prac nad programem regionalnym W odniesieniu do rekomendacji strategicznych zaproponowanych przez Wykonawcę w ramach badania pn. Identyfikacja i ocena barier w realizacji projektów inwestycyjnych w ramach schematu 2.2 B MRPO Projekty inwestycyjne przedsiębiorstw z zakresu B+R, których adresatem była przede wszystkim administracja rządowa, zostały one przekazane Krajowej Jednostce Oceny działającej w strukturze MR w ramach sprawozdawania wyników procesu ewaluacji MRPO w 2010 roku. W miarę możliwości powyższe rekomendacje zostały przedstawione na forum Grupy ds. Przedsiębiorców funkcjonującej w ramach Zespołu do spraw uproszczeń systemu wykorzystania środków funduszy Unii Europejskiej w pracach której uczestniczyli przedstawiciele MCP. Ostatnia z rekomendacji była zbieżna z wnioskami nt. kierunków reformy polityki spójności oraz stosownymi zapisami projektu SRWM Wdrożenie rekomendacji zostało rozpatrzone w kontekście prac nad programem regionalnym W odniesieniu do rekomendacji operacyjnych, których adresatem była przede wszystkim IZ MRPO rozważono ich uwzględnienie w pracach nad programem regionalnym na lata Mając na uwadze ówczesny stan wdrażania MRPO nie była zasadna, ani celowa zmiana założeń programowych Schematu 2.2 B poprzez wprowadzanie zmian w proponowanym przez Wykonawcę zakresie. 7. W ramach badania dotyczącego oceny wpływu projektów realizowanych w ramach 3 osi priorytetowej MRPO rekomendacje zostały wdrożone całkowicie lub częściowo. Większość rekomendacji została uwzględniona do wdrożenia podczas prac nad programem regionalnym

150 8. W ramach badania pn. Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 6. MRPO Spójność wewnątrzregionalna na zmniejszenie infrastrukturalnych barier w dostępie do usług społecznych sformułowano jedynie wnioski, Wykonawca nie przedstawił rekomendacji. 9. Rekomendacje z badania dotyczącego oceny wpływu projektów realizowanych w ramach 1 osi priorytetowej MRPO zostały wykorzystane w okresie opracowania regionalnego programu operacyjnego na lata Sposób wdrożenia rekomendacji: położono większy nacisk na rozwój infrastruktury badawczo-rozwojowej (jednocześnie przy ścisłym powiązaniu jej z działalnością dydaktyczną uczelni), ograniczono wsparcie do kluczowych dla rozwoju regionu kierunków kształcenia, wydzielono odrębny komponent interwencji przeznaczony wyłącznie dla szkół zawodowych działających w stolicach subregionów, podtrzymano dotacyjną formę wsparcia, przy jednoczesnym powiązaniu decyzji o przyznaniu pomocy rozwojowej z oceną efektów wcześniej przyznanych środków, narzucono jednolite standardy identyfikacji trendów na rynku pracy, silniej powiązano inwestycje infrastrukturalne z realizacją projektów miękkich, dokonano koncentracji na e-usługach w administracji, zastosowano preferencje dla kompleksowych projektów wprowadzających jednolite standardy e-usług na szczeblu całego województwa, integrujące funkcjonowanie jak największej liczby systemów informacyjnych działających dotychczas oddzielenie, część środków zarezerwowana została na działania o charakterze edukacyjnym (przeciwdziałanie wykluczeniu). 10. Rekomendacje z badania dotyczącego oceny wpływu projektów realizowanych w ramach 4 osi priorytetowej MRPO zostały wykorzystane w okresie opracowania regionalnego programu operacyjnego na lata Sposób wdrożenia rekomendacji: ukierunkowano wsparcie na budowę nowych dróg i obiektów oraz modernizację o znacznym zakresie i skali, wzrosła alokacja na działania dotyczące transportu publicznego, a zwłaszcza na rozwój: pasażerskiego transportu kolejowego, komunikacji miejskiej, systemów zintegrowanych, położono nacisk na działania integracyjne i koordynujące transport publiczny oraz wdrażanie kompleksowych, inteligentnych systemów transportowych, wspomagających transport zbiorowy, strefy rozwijane w Krakowie powinny być strefami dedykowanymi (parki technologiczne i naukowe), w ośrodkach regionalnych i subregionalnych wskazane jest powstanie dużych powierzchniowo stref lub parków technologicznych, które wygenerują odpowiednią skalę efektów w otoczeniu także tu wskazana jest orientacja w kierunku bardziej zaawansowanych działalności. 11. Rekomendacje z badania pn. Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 7. MRPO Infrastruktura ochrony środowiska zostały wykorzystane w okresie opracowania regionalnego programu operacyjnego na lata Wykonawca zaproponował następujące rekomendacje: należy rozważyć ujęcie przeciwdziałania zmianom klimatycznym poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej i ochronę zasobów wodnych w nowym programie regionalnym, 150

151 wskazane jest podtrzymanie w przyszłej perspektywie priorytetowego charakteru interwencji w obszarze gospodarki wodno-ściekowej, w kontekście nowego programu regionalnego należy rozważyć rozszerzenie zakresu dotychczasowej interwencji o kwestie dotyczące: ochrony przed hałasem i promieniowaniem, odpowiedniego planowania nowych inwestycji związanych z energetyką oraz infrastrukturą komunikacyjną w odniesieniu do terenów chronionych, racjonalnego użytkowania zasobów przyrodniczych oraz rozwoju rolnictwa ekologicznego i ekoturystyki. W związku z tym należy rozważyć poszerzenie katalogu typów projektów lub rozbudowanie systemu kryteriów oceny merytorycznej, wskazane jest podtrzymanie priorytetowego charakteru interwencji w zakresie zrównoważonej gospodarki odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem słabszych obszarów w realizowanych projektach, głównie dotyczących selektywnej zbiórki odpadów, projekty z zakresu przeciwdziałania i minimalizowania skutków klęsk żywiołowych powinny stanowić priorytetowy typ przedsięwzięć w nowym programie regionalnym, dbałość o sprawną realizację działań związanych z aplikowaniem o środki po stronie Instytucji Zarządzającej: właściwy przepływ informacji, w miarę możliwości zmniejszanie opóźnień w przekazywaniu transz środków finansowych na realizację projektów. 12. Sformułowane wnioski i rekomendacje w zrealizowanym badaniu dotyczącym oceny wpływu projektów realizowanych w ramach 8 osi priorytetowej Współpraca międzyregionalna wskazywały na zaniechanie realizacji działań w dotychczas stosowanej formie w ramach tej osi. Jednakże zaproponowano, aby kontynuować wsparcie promocji gospodarczej regionu poprzez finansowanie kampanii wizerunkowych, a także podtrzymanie wsparcia dla przedsięwzięć promujących turystyczno-kulturalną ofertę regionu. Zaproponowano również, aby współpraca międzynarodowa nie była celem samym w sobie, lecz wspierała osiąganie celów w projektach, w przypadku których usieciowienie może faktycznie przynieść wymierne efekty dla rozwoju regionu. Premiowanie współpracy regionalnej mogłoby polegać np. na przyznawaniu dodatkowych punktów na poziomie oceny merytorycznej wniosków o dofinansowanie lub na postawieniu formalnego wymogu włączenia zagranicznego partnera w realizację przedsięwzięcia. 13. Rekomendacje z badania dotyczącego oceny efektów interwencji wspierających rozwój Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego zostały wykorzystane w okresie opracowania regionalnego programu operacyjnego na lata Zaproponowano m.in.: większe zaangażowanie interesariuszy subregionalnych w tworzenie nowego RPO (zrozumienie wspólnych celów i potrzeb, osiąganie konsensusu), powołanie subregionalnych komitetów sterujących: większe poczucie odpowiedzialności i uprawnienia decyzyjne np. przy tworzeniu list projektów, zapewnienie udziału w programach subregionalnych podmiotów reprezentujących obszary inne niż stolice subregionów, promowanie projektów partnerskich (np. poprzez dodatkowe punkty na etapie oceny wniosków, działania realizowane w formule parasolowej ), większą dbałość o trwałość inwestycji (podnoszenie świadomości beneficjentów, wymóg opracowania programu wykorzystania infrastruktury w okresie trwałości), promowanie inwestycji komplementarnych i projektów zintegrowanych wsparcie kompleksowej rewitalizacji: infrastruktura + aktywizacja społeczna. 14. Rekomendacje z badania w zakresie oceny efektów zastosowania mechanizmów komplementarności, koordynacji oraz wewnętrznej demarkacji interwencji 151

152 wspieranych w ramach MRPO skupiły się na zaproponowaniu do wdrożenia schematu, który zapewnieni komplementarności w nowym RPO, poprzez: identyfikację potrzeb rozwojowych regionu istotą tego etapu jest wybór o charakterze strategicznym, decydujący o tym, jakie obszary tematyczne będą przedmiotem interwencji oraz jaki cel ma tej interwencji przyświecać (SRWM i Programy Strategiczne), określenie, w jakich obszarach komplementarność jest pożądana dla optymalizacji interwencji, wybór narzędzi umożliwiających realizację projektów komplementarnych, w tym mechanizmów programowych, proceduralnych i instytucjonalnych. 15. Wdrożono następujące rekomendacje zaproponowane w toku badania pn. Ocena skuteczności zastosowania wybranych mechanizmów programowych wpływających na efekty wdrażania Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, w tym planów rozwoju uzdrowisk oraz programów rewitalizacji: a. Optymalizacja mechanizmów programowania w przyszły RPO umożliwiająca maksymalizację efektów rewitalizacji poprzez następujące elementy; wysokość alokacji dla miast zapisana na etapie tworzenia Uszczegółowienia RPO należy przyjąć ujednolicone zasady alokacji środków na rewitalizację na poszczególne miasta, wymaganie realnego partnerstwa praktyczne, realne włączenie partnerów prywatnych i społecznych do procesu rewitalizacji wymaga stworzenia mechanizmu współfinansowania projektów realizowanych przez tych partnerów, negocjacje LPR-ów zamiast trybu konkursowego Lokalne Programy Rewitalizacji, a szczególnie lista projektów mających uzyskać dofinansowanie w ramach MRPO powinna być ustalana w negocjacjach z UMWM; uproszczona procedura realizacji małych projektów i zarządzanie ich implementacją przez operatorów, integracja mechanizmów finansowania procesów rozwojowych miast na obszarach objętych programami rewitalizacji, dostarczanie miastom know-how w zakresie realizacji polityki miejskiej (w tym rewitalizacji) województwa małopolskiego; b. Planowanie rewitalizacji na poziomie miast integracja LPR-ów ze strategiami rozwoju oraz planami miejscowymi; c. Opracowanie wojewódzkiej bazy terenów zdegradowanych (poza mieszkalnictwem); d. Wykorzystanie w procesach rewitalizacji nowych instrumentów finansowania rozwoju miast (ZIT oraz Jessica); e. Optymalizacja procesu delimitacji obszarów kryzysowych i monitorowania procesów zmian z wykorzystaniem metody urban-audit; f. Rewitalizacja w kontekście zmian demograficznych. 16. Wdrożono następujące rekomendacje zaproponowane w toku badania pn. Ocena efektów działań informacyjnych, promocyjnych i szkoleniowych w ramach MRPO: promowanie tzw. dobrych praktyk z obszarów podobnych pod względem społeczno-gospodarczym, przy wykorzystaniu najbardziej optymalnych narzędzi informacji np. prasa lokalna, wystawy, festyny, wykorzystanie Lokalnych Punktów Informacyjnych do organizacji spotkań dla potencjalnych beneficjentów, skoordynowano podejmowane działania promocyjne i informacyjne z aktualizowanym na bieżąco harmonogramem ogłaszania konkursów, wprowadzono warsztatową, praktyczną część do prowadzonych szkoleń, omawianie sposobów rozwiązywania problemów na konkretnych przykładach, 152

153 szkolenia są prowadzone przez osoby bardzo dobrze przygotowane merytorycznie posiadające wiedzę o dużym stopniu szczegółowości, specjalistów w danej dziedzinie, wykorzystywany jest cały potencjał stron internetowych dot. RPO, wprowadzono system szkoleń dla pracowników pogłębiający ich specjalizację. 17. W toku badania pn. Ocena pozakonkursowej ścieżki wyboru projektów: Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego oraz na podstawie doświadczeń z wdrażania programów obecnej perspektywy finansowej wskazano obszary predestynowane do wsparcia w trybie indywidualnym. Należą do nich inwestycje polegające na rozbudowie sieci dróg regionalnych, czy portów lotniczych, których znaczenie jest regionalne, liczba ograniczona, a beneficjentem jeden podmiot. Procedurą pozakonkursową powinny zostać objęte również projekty planowane do realizacji w ramach kontraktu terytorialnego, w tym inwestycje z zakresu B+R oraz wzmacniania potencjałów innowacyjnych i ochrony zdrowia. 18. Wszystkie rekomendacje z badania dotyczącego oceny realizacji Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 w rama MRPO zostały wdrożone: obniżono procentowy udziału wymaganego wkładu własnego do 15-25%, zwiększono/wprowadzono taki poziom dofinansowania, na jaki mogły liczyć przedszkola, ustanowiono dyżury kompetentnej w tej dziedzinie osoby, która udzielała wszystkich niezbędnych informacji i wyjaśniała kwestie niezrozumiałe, a także pomagała w wypełnianiu wniosków: 1-2 razy w miesiącu, pokryto częściowo lub całościowo koszty osobowe (związane ze składkami ZUS) pracowników żłobków i podobnych placówek przez przynajmniej pierwszy rok prowadzenia działalności w ramach dofinansowania oferowanego w Działaniu 6.4., opracowano kampanię społeczną, promującą żłobki, przedstawiające je jako instytucje godne zaufania, przynoszące wymierne korzyści społeczne, przeprowadzono testy i wprowadzono korekty do działania generatora wniosków aplikacyjnych w celu wyeliminowania błędów. 19. W wyniku badania dotyczącego oceny efektów działań informacyjnych i promocyjnych wdrożono następujące rekomendacje: zrezygnowano ze stosowania kryterium najniższej ceny w zamawianiu usług informacyjno-promocyjnych jako kryterium podstawowego na rzecz kryteriów jakościowych oraz utworzono w ramach zespołu zajmującego się komunikacja marketingową komórki zajmującej się przygotowywaniem dokumentów przetargowych, szeroko wykorzystywane są media społecznościowe, ma miejsce nakierowanie przekazu promocyjnego informującego o efektach z podkreśleniem osobistych korzyści jednostek, planuje się stworzenie osobnego kanału szkolenia e-learningowego. 153

154 3. Realizacja w podziale na priorytety, postęp wdrażania programu wg. priorytetów/osi Osiągnięcie celów i analiza postępów (fizyczny i finansowy postęp priorytetu). 1. OŚ PRIORYTETOWA WARUNKI DLA ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA OPARTEGO NA WIEDZY Celem operacyjnym 1. osi priorytetowej była poprawa dostępu do edukacji oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego. W ramach osi priorytetowej udzielane było dofinansowanie przedsięwzięć w dwóch głównych obszarach tj. inwestycje: w infrastrukturę szkolnictwa wyższego i kształcenia ustawicznego, w infrastrukturę i technologie służące rozwojowi społeczeństwa informacyjnego. Na realizację zadań z zakresu warunków dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy przeznaczono w ramach środków UE EUR ( ,67 PLN), co stanowiło 12,0% alokacji na lata W ramach przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach dwóch Działań: Działanie 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych EUR ( ,82 PLN), co stanowiło 59% alokacji w ramach osi priorytetowej, Działanie 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego EUR ( ,82 PLN), co stanowiło 41% alokacji w ramach osi priorytetowej. W okresie wdrażania wprowadzano zmiany związane ze zmianą alokacji na poszczególne Działania. Każdorazowe zmiany wartości alokacji w ramach działania zostały przedstawione w Sprawozdaniach rocznych z realizacji MRPO, wynikały m.in. z: z przesunięcia dzięki powstałym oszczędnością w konkursach, które się zakończyły, rozdysponowania oszczędności powstałych m.in. dzięki korzystnej zmianie kursu EUR zakończenia procedur odwoławczych dotyczące projektów konkursowych, rozdysponowania oszczędności powstałych oraz przesunięć dokonanych w ramach mechanizmu elastyczności. W ramach przedmiotowej osi prowadzono wybór projektów do dofinansowania w ramach procedury konkursowej oraz poprzez wybór z listy projektów kluczowych. Przeprowadzone dla przedmiotowej osi konkursy od uruchomienia Programu Od uruchomienia programu w ramach osi priorytetowej ogłoszono 5 konkursów. Wszystkie zostały zakończone w 2014 r. Na ogłoszone konkursy w ramach analizowanej osi priorytetowej przeznaczono kwotę alokacji w ramach środków z EFRR w wysokości EUR ( ,04 PLN), co stanowiło 36,4% alokacji w ramach osi. 154

155 1. Tabela 26. Konkursy w ramach 1. osi priorytetowej od uruchomienia programu Nazwa Działania/Schematu 1.1 A Poprawa jakości usług edukacyjnych (Rozwój infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa wyższego) Nr konkursu Termin trwania konkursu Alokacja (EUR) dofinansowanie EFRR 14/2008/1.1 A do , B Poprawa jakości usług edukacyjnych (Rozwój infrastruktury kształcenia ustawicznego oraz kształcenia zawodowego) 2/2009/1.1 B do ,00 1/2014/1.1B do , Rozwój społeczeństwa informacyjnego Źródło: opracowanie własne 1/2010/ do ,00 1/2013/ do ,00 Od momentu uruchomienia programu, w ramach 5 konkursów MRPO złożono 195 wniosków aplikacyjnych poprawnych formalnie, z czego 145 zostało zatwierdzonych do dofinansowania na kwotę środków dofinansowania ogółem EUR ( ,60 PLN). W wyniku zakończonych konkursów podpisano 144 umowy o wartości dofinansowania z EFRR EUR ( ,68 PLN), co stanowiło 36% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową. Realizacja 1.osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres. 22. Realizacja 1. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach osi priorytetowej podpisano łącznie 172 umowy o dofinansowanie, z tego największą liczbę w ramach Działania 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego (92 umowy), stanowiły one 53,4% wszystkich projektów w ramach osi. W ramach osi zakończyły się wszystkie realizowane projekty, za wyjątkiem projektu pn. Małopolska Sieć Szerokopasmowa, którego realizacja zakończyła się rzeczowo, 155

156 ale ze względu na aktualnie jest to projekt uznany za niefunkcjonujący. Przedmiotowy projekt jako jedyny, został zgłoszony do KE, jako projekt niefunkcjonujący, ponieważ na dzień prowadzenia kontroli końcowej (tj. na dzień 31 sierpnia 2016 r.) Beneficjent nie zawarł żadnych umów z Operatorami. Jednocześnie, na dzień kontroli, Spółka nie posiadała danych na temat realizacji wskaźników rezultatu: Liczba osób, które uzyskały dostęp do Internetu szerokopasmowego, w tym na obszarach wiejskich oraz Odsetek potencjalnie posiadających możliwość korzystania z Internetu szerokopasmowego w ogólnej liczbie: w tym gospodarstwa domowe, MŚP, szkoły, podmioty administracji publicznej. Od uruchomienia programu w ramach MRPO zatwierdzono do dofinansowania 174 wniosków o dofinansowanie ogółem EUR ( ,34 PLN), w wyniku zakończonych konkursów podpisano 172 umów o dofinansowanie na wartość dofinansowania z EFRR EUR ( ,15 PLN), co stanowiło 101,5% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową oraz 11,9% wartości dofinansowania EFRR w ramach wszystkich zakontraktowanych umów w programie. Od czasu uruchomienia programu, we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości EUR ( ,17 PLN), co stanowiło 97,5% alokacji w ramach osi oraz 11,7% alokacji na lata dla całego MRPO. Wykres 23. Realizacja 1. osi priorytetowej od uruchomienia programu (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowania ogółem. Dla wniosków o płatność wartość dofinansowania ze środków UE, przedstawiona została z pomniejszeniem kwot wycofanych i odzyskanych. **Na wykresie został uwzględniony projekt MSS, czyli projekt niefunkcjonujący. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK Realizacja projektów kluczowych W ramach przedmiotowej osi priorytetowej zaplanowano realizację 28 projektów kluczowych, o wartości całkowitej wynoszącej (wg zatwierdzonej listy) 145,28 mln EUR (610,72 mln PLN), w tym dofinansowanie ze środków EFRR 107,25 mln EUR (450,86 mln PLN). W ramach Działania 1.1 na liście znajdowało się 14 projektów W ramach Działania 1.2 na liście znajdowało się 14 projektów Ostatecznie podpisano w ramach działania 1.1 umowy o dofinansowanie na wartość środków EFRR 60,84 mln EUR (255,75 mln PLN), co stanowiło 94,6% w stosunku do zaplanowanej wartość oraz w ramach działania ,68 mln EUR (171,01 mln PLN), co stanowiło 94,8% w stosunku do zaplanowanej wartość. Wszystkie projekty zostały zakończone. Wśród nich jeden projekt ma status projektu nie funkcjonującego (Małopolska 156

157 Sieć Szerokopasmowa). Jest to projekt z listy projektów kluczowych. Celem projektu było zapewnienie możliwości dostępu do usług szerokopasmowych dla mieszkańców, instytucji publicznych i przedsiębiorców w Małopolsce poprzez rozbudowę regionalnej i lokalnej infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Projekt zakładał budowę na zagrożonych wykluczeniem cyfrowym terenach województwa małopolskiego, infrastruktury teleinformatycznej uzupełniającej istniejące, należące do różnych operatorów, zasoby i tworzącej regionalne sieci szkieletowe. Projekt zakończył się osiągnięciem wskaźnika produktu Długość wybudowanej /rozbudowanej/zmodernizowanej sieci Internetu szerokopasmowego o wartości 2 473,85 km, co stanowiło 174,2% zaplanowanej wartości wskaźnika z etapu programowania oraz wskaźnika rezultatu Liczba osób, które uzyskały dostęp do Internetu szerokopasmowego realizacja wyniosła osób, co stanowiło 106,9% realizacji planu. Pozostałe wskaźniki rezultatu nie zostały osiągnięte, częściowo wynikało to z faktu, że projekt zakończył się z końcem 2015 roku i Beneficjent ma możliwość osiągnąć je w okresie trwałości. Pomiar wskaźników rezultatu za pierwszy rok funkcjonowania projektu, w tym przypadku 2016 r. zostanie przeprowadzony do końca I kwartale 2017 r. Dodatkowo zgodnie z Wytycznymi w sprawie zamknięcia programów , IZ co 6 miesięcy przekazywać będzie do KE informację o stanie realizacji projektu. Zmiany wprowadzone do Indykatywnego Wykaz Projektów Kluczowych (IWIPK) w ramach 1. osi priorytetowej zostały przedstawione w pkt System realizacji programu. Szczegółowy wykaz projektów kluczowych dla województwa małopolskiego wraz z opisem postępów w ich realizacji, znajduje się w Załączniku XI - Tabela 11 Lista projektów indywidualnych planowanych do realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata oraz w rozdziale Postęp finansowy i rzeczowy. Rozkład projektów w ramach osi wg. typów Beneficjentów Wykres 24. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 1. osi Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu największe zaangażowanie w realizację 1. osi priorytetowej wykazywały niezmiennie jednostki samorządu terytorialnego (87 projektów ze 172 podpisanych umów) i szkoły wyższe (49 projekty). Taki rozkład Beneficjentów wynika wprost ze specyfiki realizowanych projektów, polegających na realizacji inwestycji w zakresie infrastruktury szkolnictwa wyższego i ustawicznego oraz infrastruktury 157

158 i technologii, służących rozwojowi społeczeństwa informacyjnego, w co samorządy jako organy prowadzące oraz szkoły wyższe są najbardziej zaangażowani. Rozkład przestrzenny projektów w osi. Mapa 3.Stan realizacji 1. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektu *na mapie nie uwzględniono projektów horyzontalnych, czyli takich, dla których realizacja wykracza poza teren jednego powiatu oraz projektów, których Beneficjentem jest Województwo Małopolskie. Od uruchomienia MRPO odnotowano 21 takich projektów w ramach przedmiotowej osi, na 38,20 mln EUR dofinansowania z EFRR. **W ramach 1. osi priorytetowej, w powiecie miechowskim nie został wybrany żaden projekt do dofinansowania. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) W ramach 1. osi priorytetowej większość projektów wdrażana była na obszarach miejskich (146 projektów), co stanowi 84,8% ogółu. Pozostałe 25 projektów, stanowiące 14,5%, realizowanych było na obszarach wiejskich oraz marginalnie 1 projekt realizowany był na obszarze górskim. Przewaga projektów na obszarach miejskich spowodowana była faktem, iż większość projektów dotyczy inwestycji w infrastrukturę szkolnictwa wyższego i ustawicznego. Zdecydowana większość szkół wyższych, będących Beneficjentami Działania 1.1., zlokalizowana jest na terenach miejskich. Dokonując analizy, wyżej zaprezentowanych map, należy stwierdzić, że od momentu uruchomienia programu, najwięcej projektów realizowano w: mieście Kraków (69 projektów), co stanowiło 40,1% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w ramach danej osi. Wiodący typ projektów, w tym mieście, stanowiły projekty związane z poprawą warunków kształcenia, w mieście Tarnów i powiecie oświęcimskim (po 10 projektów), co stanowiło 5,8% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w ramach danej osi. Wiodący typ projektów stanowiły projekty związane z poprawą warunków kształcenia oraz rozwój Tarnowa w zakresie inwestycji w technologie służące rozwojowi społeczeństwa informacyjnego; powiecie nowotarskim (9 projektów), co stanowiło 5,8% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w ramach danej osi. Wiodący typ projektów stanowiły inwestycje w technologie, służące rozwojowi społeczeństwa informacyjnego dla mniejszych gmin powiatu nowotarskiego. W ramach 1. osi priorytetowej realizowanych jest 21 projektów horyzontalnych, które swoim zasięgiem obejmują obszar więcej niż jednego powiatu. W ramach 1. osi priorytetowej IZ MRPO nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. 158

159 Tabela 27. Realizacja Działań w ramach 1. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów 1. oś priorytetowa Warunki dla rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy 172 Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (kat.01-09) Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) ,20 ( ,15 PLN) ,01 ( ,33 PLN) 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych 2 Infrastruktura B+RT ( w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych ,01 ( ,33PLN) Społeczeństwo informacyjne (kat ) ,74 ( ,38 PLN) 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego 10 Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) 11 Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe, itp.) 13 Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e- edukacja, e-integracja, itp.) ,41 ( ,95 PLN) ,34 ( ,87 PLN) ,99 ( ,56 PLN) Inwestycje w infrastrukturę społeczną (kat ) ,45 ( ,44 PLN) 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych 75 Infrastruktura systemu oświaty ,45 ( ,44 PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Najwyższy procent zakontraktowanych środków z EFRR w ramach 1. osi priorytetowej 48,4% ogólnej wartości podpisanych umów - odnotowano w obszarze wsparcia, jakim są Inwestycje w infrastrukturę społeczną W następnej kolejności można wskazać obszar Społeczeństwo informacyjne, gdzie wsparcie stanowiło 40,7% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. Najniższy procent kontraktacji odnotowano w obszarze Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość, stanowił on 10,9%. Analizując obszary komplementarności, należy zauważyć, iż, komplementarne do 1. osi priorytetowej wdrażanej w województwie małopolskim, były projekty realizowane przy wsparciu z programów krajowych, tj: PO KL - w zakresie wsparcia funkcjonowania szkół wyższych, e-usług i systemów zarządzania oraz kształcenia ustawicznego, PO IG w zakresie wyposażania instytucji sektora B+R w nowoczesny sprzęt i systemy informatyczne, świadczenia i budowy systemu e-usług i PO IŚ projekty infrastrukturalne uczelni wyższych oraz z zakresu nowoczesnych technologii i systemów informatycznych uczelni wyższych. Przykłady projektów komplementarnych zostały przedstawione w Załączniku XII Przykłady projektów komplementarnych. 159

160 Rozkład projektów w ramach osi wg. sektorów gospodarki Analizując rozkład i wartość projektów - w oparciu o dane pozyskane od Beneficjentów dla przedmiotowej osi - w podziale na sektory gospodarki, należy zauważyć, iż 26,7% środków w ramach osi trafiło do sektora edukacji a 46,5% do sektora administracji publicznej. Pozostała wartość środków - 26,8 % - nie została przypisana do żadnego sektora były to projekty z zakresu usług i aplikacji dla obywateli (np. e-zdrowie, e-administracja itp.) oraz projekty z zakresu technologii informacyjnych i komunikacyjnych (np. dostęp, bezpieczeństwo itp.). Analiza jakościowa osi Wykres 25. Realizacja Działań w ramach 1. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-1 Największy poziom zakontraktowania środków z EFRR odnotowano w ramach Działania 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych 102,0% w stosunku do alokacji na Działanie. Kontraktacja EFRR w ramach Działania 1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego wyniosła z kolei 100,9%. Wykres 26. Realizacja Działań w ramach 1. osi priorytetowej (zakończone umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 160

161 Poprawa jakości usług edukacyjnych - Działanie 1.1 Projekty realizowane w ramach Działania 1.1 w znacznym stopniu przyczyniły się do poprawy dostępu do bazy dydaktycznej, umożliwiającej zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych. Poprawa warunków praktycznej nauki zawodu była głównym celem dofinansowanych inwestycji. Wsparcie uczelni wyższych, jak i szkół zawodowych oraz ośrodków kształcenia ustawicznego dało efekty w postaci poprawy warunków kształcenia, podniesienie jakości i poziomu nauczania małopolskich szkół wyższych, poprawy warunków praktycznej nauki zawodu, podwyższenia standardów nauczania zawodowego. Ponadto przyczyniło się do zwiększenia potencjału prowadzenia zajęć praktycznych, co pozwoli na dopasowanie oferty uczelni do specyfiki regionalnego rynku pracy, zdobycie kwalifikacji poszukiwanych przez pracodawców, co w przyszłości powinno skutkować zmniejszeniem bezrobocia w regionie i przełożyć się na wzrost gospodarczy. O dofinansowanie ubiegać mogły się projekty z zakresu rozwoju infrastruktury dydaktycznej szkół wyższych oraz infrastruktury badawczo-rozwojowej służącej równocześnie celom dydaktycznym. W ramach tego Działania przewidziane było również dofinansowanie inwestycji obejmujących budowę, rozbudowę, adaptację i modernizację oraz doposażenie placówek kształcenia ustawicznego oraz kształcenia zawodowego, służących doskonaleniu zawodowemu i praktycznej nauce zawodu. Od momentu uruchomienia programu zrealizowano było 80 projektów, co stanowiło 46,5% wszystkich projektów realizowanych w ramach całej 1. osi priorytetowej. Zakończyła się realizacja wszystkich projektów. Po dokonaniu analizy osiąganych wskaźników, można mówić o zadawalającym postępie w rzeczowej realizacji projektów. Projekty zrealizowane w ramach Działania 1.1 przyczyniły się do osiągnięcia wartości następujących wskaźników produktu i rezultatu: liczba projektów z zakresu edukacji wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 80 projektów, co oznacza osiągnięcie 571,4% założonej wartości docelowej. (natomiast liczba rozbudowanych, zaadaptowanych i zmodernizowanych obiektów infrastruktury szkół wyższych oraz szkół i placówek kształcenia ustawicznego/zawodowego wyniosła 49 obiektów, z czego wartość wybudowanych obiektów osiągnęła wartość 11). liczba szkół wyższych doposażonych w aparaturę naukowo - badawczą na potrzeby dydaktyki - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 18 szkół, co oznacza osiągnięcie 225% całkowitej wartości docelowej. W wyniku rozbudowy, modernizacji i doposażenia szkół, osiągnięto następujące wartości wskaźnika rezultatu: liczba studentów korzystających z wyników realizacji projektu - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła studentów, co oznacza osiągnięcie 132,5% szacowanej wartości docelowej. liczba osób korzystających z infrastruktury kształcenia ustawicznego wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła osób, co oznacza osiągnięcie 308,1% przyjętej wartości docelowej. Analizując tempo wzrostu realizacji wskaźników można stwierdzić, że na koniec realizacji MRPO przekroczone zostały wszystkie założone wartości docelowe. Wysoki stopień realizacji wskaźników jest niewątpliwie konsekwencją wczesnego uruchomienia naborów projektów w tym obszarze. Konkursy w ramach Działania, były jednymi z pierwszych, które zostały ogłaszane w ramach programu (w ramach Działania 1.1 A pierwszy konkurs odbył się w 2008 r., a 1.1B w 2009 r.). Dzięki temu projekty były realizowane w dłuższym okresie czasowym i pozwalały na wsparcie większej liczby odbiorców. 161

162 W ramach Działania dofinansowano aż 49 projektów uczelni wyższych. Najwięcej inwestycji realizowanych było przez największe uczelnie krakowskie: Akademię Górniczo Hutniczą, Uniwersytet Jagielloński i Politechnikę Krakowską. W większości przypadków inwestycje obejmowały przebudowę, rozbudowę, modernizację i wyposażenie lub doposażenie bazy dydaktycznej. Dofinansowane projekty przyczyniły się zarówno do podwyższenia standardów nauczania, jak i jakości oraz wzrostu dostępności bazy dydaktycznej. Projekty wybrane do dofinansowania ze środków MRPO odpowiadały na cele postawione w dokumentach programowych oraz główne problemy i zapotrzebowanie zgłaszane przez przedstawicieli zarówno uczelni wyższych, jak i szkół zawodowych oraz placówek kształcenia ustawicznego. Zaspokajały podstawowe potrzeby regionu w zakresie infrastruktury szkolnictwa wyższego. Zakres wsparcia był trafny i użyteczny, zarówno z punktu widzenia struktury tematycznej dofinansowanych projektów, jak i wielkości rozdysponowanych środków. Ponadto, dofinansowanie szkół zawodowych i ośrodków kształcenia ustawicznego na terenie całego województwa tworzy możliwość zrównoważonego rozwoju wszystkich jego części. Rozwój społeczeństwa informacyjnego- Działanie 1.2 Inwestycje dofinansowane dzięki wsparciu w ramach Działania 1.2 w większości przypadków rozwiązują lokalne problemy i braki w zakresie wykorzystania ICT. Zdecydowanie mniej było projektów o zasięgu ponadlokalnym, przez co wpływ działania należy uznać za ograniczony. Wszystkie inwestycje realizowane w ramach tego działania były rozwiązaniami kompleksowymi, zarówno w odniesieniu do pojedynczego rodzaju projektów (zawierają w sobie różne rozwiązania technologiczne), jak i kilku rodzajów projektów (m.in. łączenie: wprowadzenia systemów zarzadzania, rozwoju oferty e-usług, tworzeniu PIAP). Zdecydowana większość dofinansowanych projektów cechowała się innowacyjnością technologiczną w skali branżowej oraz w znacznie mniejszym stopniu, w skali lokalnej, regionalnej i krajowej. Przedsięwzięcia wsparte w Działaniu 1.2 w głównej mierze przyczyniły się do podniesienia efektywności pracy administracji publicznej. Przełożyło się to z jednej strony na ograniczenie kosztów funkcjonowania poszczególnych placówek, a z drugiej na przyspieszenie procesu obsługi interesantów. Jednakże, z uwagi na fakt, że były to projekty o stosunkowo małym zasięgu, dlatego też ich oddziaływanie było ograniczone. Większość z przedsięwzięć z zakresu informatyzacji i wdrożenia e-usług pozwalała na rozwiązywanie lokalnych problemów i zapóźnień, przyczyniając się tym samym do wyrównywania różnic pomiędzy poszczególnymi obszarami oraz zwiększenia spójności województwa. Ponadto miały na celu ułatwić dostęp do informacji dla ludności zamieszkujących na obszarach wiejskich i małych miast oraz zwiększyć atrakcyjność inwestycyjną Województwa Małopolskiego. Z dofinansowania w ramach Działania skorzystały jednostki samorządu terytorialnego, zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury, a także uczelnie wyższe. Realizowane w tym obszarze inwestycje objęły przede wszystkim informatyzację jednostek samorządu terytorialnego, zakładów opieki zdrowotnej (z komponentem zawierającym rozwiązania umożliwiające wprowadzenie e-usług), wdrożenie systemów informacji geograficznej, zarządzanie uczelniami oraz digitalizację zbiorów kultury. Wsparte inwestycje przyczyniły się do poprawy efektywności pracy poszczególnych placówek. W ramach Działania do dofinansowania wybrano 92 inwestycje, co stanowiło 53,4% wszystkich projektów realizowanych w ramach całej 1 osi. Zostały zakończone wszystkie projekty w ramach Działania 1.2 i dotyczyły one głównie zwiększenia wykorzystania narzędzi ICT w zakresie świadczonych usług oraz budowy systemu e-usług. Po dokonaniu analizy osiąganych wskaźników, można mówić o postępie w rzeczowej realizacji projektów. Projekty zrealizowane w ramach Działania 1.2 przyczyniły się do osiągnięcia wartości następujących wskaźników produktu i rezultatu: 162

163 Liczba projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 92 projekty, co oznacza osiągnięcie aż 460,0% przyjętej wartości docelowej. Liczba usług publicznych oferowanych on-line wartość zrealizowanego wskaźnik wyniosła 1074 usług, co oznacza osiągnięcie jedynie 21,7% założonej wartości docelowej. Przyczyną takiej dysproporcji w poziomie realizacji jest zbyt wysoko oszacowana wartość docelowa wskaźnika. Wartość ta została zaproponowana przez ewaluatora w badaniu ewaluacyjnym w 2010 roku, na podstawie dość ograniczonych danych dostępnych w tym okresie czasu. W rzeczywistości ustalona wartość ta okazała się za wysoka, pomimo zainteresowania e-usługami ze strony Beneficjentów. Ewaluator wykorzystał informację z poprzedniej perspektywy finansowania (ZPORR) w Małopolsce, jak również z projektów, będących w trakcie realizacji w ramach innych RPO (Śląskiego i Łódzkiego). Spośród realizowanych w ramach projektów usług publicznych on-line można było wyróżnić trzy grupy: usługi administracji publicznej, mające na celu umożliwienie załatwienie spraw urzędowych przez Internet (tzw. e-urzędy), systemy informacji przestrzennej oraz pozostałe (głównie usługi dostępu do jednostek oświatowych i kulturalnych oraz systemy usług medycznych on-line). Przyjęto, że ok. 2/3 projektów realizowanych w ramach dostępnej alokacji MRPO będą dotyczyły e-urzędów. Oszacowano, że dofinansowanie ze środków EFRR pozwoli na utworzenie 41 e-urzędów oraz 20 innych projektów usług publicznych on-line. Ponadto przyjęto założenie, że jeden e-urząd umożliwia załatwienie 120 spraw urzędowych (usług) przez Internet. Pomimo nie osiągnięcia w pełni założonej wartości docelowej należy podkreślić, iż zrealizowane projekty wpisały się w założone cele i realizowane były z sukcesem. Zainteresowanie aplikowaniem ze strony Beneficjentów było wysokie, co też świadczy o zapotrzebowaniu na tego typu inwestycje oraz potwierdza trafność zaplanowanej interwencji. Warte podkreślenia jest również wykorzystywanie / kontynuowanie wielu z projektów, które były realizowane w ramach MRPO również w perspektywie w ramach RPO WM. W szczególności warto zwrócić uwagę na takie projekty, jak: Małopolski System Informacji Medycznej - projekt pilotażowy; Małopolska Karta Aglomeracyjna system zarządzania transportem zbiorowym w Województwie Małopolskim; Małopolska Chmura Edukacyjna - projekt pilotażowy; Wirtualne Muzea Małopolski; Platforma Zintegrowanych E-usług dla mieszkańców Tarnowa z elementami Karty Mieszkańca. W okresie realizacji programu nie zidentyfikowano problemów typowych wyłącznie dla 1. osi priorytetowej. Pozostałe problemy (o charakterze generalnym), które zostały zidentyfikowane w ramach programu, wraz z zastosowanymi środkami zaradczymi, zostały opisane w rozdziale 2.3 sprawozdania. Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzna znajdują się w pkt do sprawozdania. Cross financing w osi W ramach przedmiotowej osi, w okresie realizacji MRPO, poniesiono wydatki w ramach cross financingu w 63 projektach. Szczegółowe informacje na temat występowania wydatków w ramach cross-financingu zostały opisane w rozdziale Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt. 2.7 do sprawozdania. 163

164 Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE PODSUMOWANIE Analizując dotychczasową realizację projektów w ramach 1. osi priorytetowej można uznać, że duża część potrzeb w zakresie infrastruktury dydaktycznej została w znacznej mierze zaspokojona. Jednocześnie należy podkreślić, że inwestycje związane z infrastrukturą edukacyjną, realizowane w ramach Działania 1.1, zwiększą z jednej strony zakres i jakość nauczania praktycznego, które szczególnie w przypadku kierunków kluczowych powinno w dłuższej perspektywie czasu, przełożyć się na wzrost gospodarczy (dzięki szkoleniu specjalistów z zakresu m.in. telekomunikacji) oraz rozwój B+R. Duże znaczenie dla rozwoju społecznego miało wsparcie przeznaczone dla wyższych szkół zawodowych, dzięki którym zwiększa się dostępność oferty kształcenia na poziomie wyższym w mniejszych ośrodkach miejskich. Interwencja skierowana do szkół zawodowych pozwoliła na lepsze dostosowanie umiejętności absolwentów, do wymagań pracodawców. Niewątpliwie podniesienie umiejętności absolwentów powinno wpłynąć na zwiększenie ich szans na rynku pracy, co skutkować będzie zmniejszeniem bezrobocia w tej grupie. Inwestycje w obszarze edukacji stwarzają też warunki dla rozwoju i wykorzystania potencjału oraz wpływają na podniesienie jakości i poziomu kształcenia w małopolskich szkołach wyższych. Realizowane projekty pozwalały jak najlepiej przygotować studentów do przyszłej kariery zawodowej, wyposażając ich w odpowiednie umiejętności i kwalifikacje. Z przeprowadzonej analizy wsparcia w ramach Działania 1.1 należy uznać, że było ono zgodne z celami określonymi na etapie programowania i trafne, ponieważ odpowiadają na główne problemy i zapotrzebowanie zgłaszane przez Beneficjentów. Wpływa też znacznie na poprawienie warunków praktycznej nauki zawodu na poziomie średnim i wyższym. Ponadto ukierunkowanie na rozwój bazy dydaktycznej (zakup nowoczesnego sprzętu) w obszarze szkolnictwa zawodowego i ustawicznego, wpłynie na poziom zajęć praktycznych, co z kolei powinno przełożyć się na lepsze dopasowanie profilów absolwentów do oczekiwań potencjalnych pracodawców. W wyniku realizacji projektów, podwyższony został standard nauczania zawodowego oraz poprawie uległ dostęp do bazy kształcenia ustawicznego i praktycznej nauki zawodu. Poprawa warunków praktycznej nauki zawodu jest głównym celem niemal wszystkich dofinansowanych inwestycji. Doposażenie i modernizacja pracowni i laboratoriów w znacznej mierze powinna przyczynić się do zwiększenia jakości prowadzenia zajęć praktycznych. Wsparcie wyższych szkół zawodowych pozwoli na wyrównanie szans w dostępie do edukacji na poziomie wyższym ludności z terenów położonych w dużej odległości od głównego ośrodka akademickiego, jakim jest Kraków. Ponadto inwestycje te zapewniają płynne przejście absolwentów szkół zawodowych do aktywności zawodowej, pozwalają na uzupełnianie kwalifikacji i przekwalifikowywanie się osób dorosłych, przez co zapewniają pracodawcom wysoko wykwalifikowane kadry. Dzięki wsparciu, przekroczono wskaźniki produktu i rezultatu, tak na poziomie Działania, jak i osi, co oznacza, że zakres wsparcia, jak i wielkość rozdysponowanych środków w ramach Działania 1.1 był trafny. Analizując postęp finansowy, należy zauważyć, iż zakontraktowano i rozliczono wszystkie środki, dlatego też można uznać, iż nastąpił znaczący postęp rzeczowy realizacji programu. Oszacowane na etapie programowania wartości wskaźników osiągnęły w większości zaplanowany stopień realizacji, często znacząco przekraczając wartości szacowane. Związane jest to ściśle ze specyfiką wdrażania funduszy, dla których w pierwszej kolejności uruchamiane są środki finansowe, a postęp rzeczowy stanowi ich bezpośredni efekt. Jednak w ostatnich latach zauważalne było znacznie przyspieszenie, jeśli chodzi o rzeczową realizacje programu, co było bezpośrednim wynikiem zatwierdzania przez IZ MRPO wniosków o płatność końcową. Inwestycje dofinansowane dzięki wsparciu w ramach Działania 1.2, w większości przypadków rozwiązują lokalne problemy i braki w zakresie wykorzystania ICT (ograniczona ilość projektów ponadlokalnych z powodu problemów 164

165 z budową MSS, od której zależą decyzje o dalszych inwestycjach). Objęły one przede wszystkim informatyzację jst (ograniczenie kosztów funkcjonowania poszczególnych placówek i przyspieszenie procesu obsługi interesantów), zakładów opieki zdrowotnej (wprowadzenie e-usług), wdrożenie systemów zarządzania uczelniami oraz digitalizację zbiorów kultury. Wsparte projekty były zgodne z założonymi celami i w głównej mierze przyczynią się do podniesienia efektywności pracy administracji publicznej, co wpłynie na poprawę jakości życia obywateli dzięki rozwojowi usług publicznych. Zakres wsparcia w Działaniu 1.2 należy ocenić pozytywnie. Oceniając jego efektywność i użyteczność, należy zwrócić uwagę na aspekt związany z zaspokojeniem podstawowych potrzeb i aktualnych problemów poszczególnych Beneficjentów, jak również ich możliwości w zakresie stosowania nowoczesnych technologii informacyjnych. Realizowane inwestycje można uznać za trafne, co w dużej mierze wynikało z szerokiego zakresu wsparcia oferowanego w ramach MRPO. W nowej perspektywie finansowej w latach , Małopolska kontynuuje część celów obecnego programu. W dalszym ciągu realizowane są inwestycje z zakresu poprawy dostępu do edukacji, poprzez zwiększenie stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych. Wsparcie skoncentrowano również na przedsięwzięcie dotyczące małopolskiej chmury edukacyjnej, ukierunkowane na przekazywanie małopolskim uczniom wiedzy oraz przybliżanie osiągnięć naukowych uczelni wyższych, przy wykorzystaniu technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych. Wspierane są również przedsięwzięcia o zasięgu regionalnym lub ponadlokalnym, przy uwzględnieniu dążenia do optymalizacji wykorzystania infrastruktury informatycznej, w konsekwencji realizacji zintegrowanych i kompleksowych projektów w danej dziedzinie oraz poprzez organizację centrów usług wspólnych. Jednocześnie istotne znaczenie mają działania dążące do poprawy jakości e -usług, polegające na modernizacji, zapewnieniu interoperacyjności oraz bezpieczeństwa istniejących systemów i rejestrów publicznych, a także przygotowaniu danych do udostępnienia oraz ponownego wykorzystania. Inwestycje w infrastrukturę inną niż informatyczna (tzw. twarda infrastruktura w zakresie adaptacji lub wyposażenia, jednak z wyłączeniem budowy nowych obiektów kubaturowych) są dopuszczalne w ograniczonym zakresie, wyłącznie w przypadku, gdy warunkują realizację celów projektu, zaś przeprowadzona analiza wykaże niedostępność wystarczających zasobów w ramach administracji publicznej. Będzie to możliwe tylko w przypadku, gdy jest to element towarzyszący w ramach projektów, których głównym celem jest rozwój i udostępnianie e-usług publicznych. W obszarze dotyczącym elektronicznej administracji, podejmowane są działania służące upowszechnieniu standardów funkcjonowania cyfrowych urzędów. Realizowane są przede wszystkim przedsięwzięcia w zakresie informatyzacji procedur wewnętrznych, bezpieczeństwa teleinformatycznego, otwartego dostępu do informacji sektora publicznego, systemów elektronicznego zarządzania dokumentacją i rejestrami publicznymi, elektronicznej dostępności informacji i usług świadczonych w ramach urzędów, a także interoperacyjności systemów oraz integracji usług, w tym w ramach wspólnej platformy elektronicznych usług administracji publicznej. Wsparciem objęto ponadto interwencje służące udostępnianiu danych i informacji gromadzonych przez instytucje sektora publicznego, ale także regionalnych zasobów kultury i dziedzictwa regionalnego oraz zasobów wspierających rozwój turystyki. Realizowane przedsięwzięcia służyć będą zwiększeniu podaży danych udostępnianych w sposób otwarty i zapewniający możliwość ich ponownego wykorzystania oraz wytworzenia na ich podstawie nowych usług cyfrowych, także przez podmioty spoza sektora publicznego. W tej grupie operacji realizowane są w szczególności projekty związane z digitalizacją zasobów, rozwijaniem repozytoriów i platform dystrybucji treści cyfrowych oraz zapewnieniem warunków bezpiecznego udostępniania i przechowywania danych. Wspierane są także przedsięwzięcia związane z tworzeniem cyfrowych treści, aplikacji i usług opartych na ponownym wykorzystaniu zasobów i informacji sektora publicznego, udostępnianych w sposób otwarty, a więc nieodpłatnie lub przy możliwie najmniejszych 165

166 barierach w ich wykorzystaniu, z dowolnego miejsca, także przy wykorzystaniu urządzeń mobilnych. W ramach realizowanych działań inwestycyjnych możliwe jest uzupełniające wsparcie dla rozwijania kompetencji i umiejętności kadr, w szczególności w zakresie związanym z wdrożeniem i obsługą realizowanych systemów informatycznych. Wspierane w nowym RPO WM przedsięwzięcia w ww. obszarze, przyczynią się do realizacji jednego z założonych celów szczegółowych poprzez skoncentrowanie interwencji na rozwijaniu dostępu do e-usług publicznych w tych obszarach, które mają priorytetowe znaczenie z punktu widzenia mieszkańców, przedsiębiorców i osób odwiedzających region. Dzięki realizowanym przedsięwzięciom zasadniczo poszerzony zostanie zakres zasobów udostępnianych oraz usług świadczonych drogą elektroniczną. W rezultacie zmniejszających się barier w kontaktach z administracją publiczną zwiększeniu ulegnie odsetek osób wykorzystujących elektroniczny dostęp do cyfrowych zasobów i usług publicznych. 2 OŚ PRIORYTETOWA GOSPODARKA REGIONALNEJ SZANSY Celem operacyjnym osi priorytetowej było wzmacnianie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez ukierunkowanie działań na tworzenie silnego, ale równocześnie stabilnego sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz propagowanie wśród przedsiębiorców wykorzystania procesów i produktów przyjaznych dla środowiska. W ramach niniejszej osi priorytetowej było udzielane bezzwrotne dofinansowanie przedsięwzięć w dwóch głównych obszarach: bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego małych i średnich przedsiębiorstw, a także wzmocnienia ich otoczenia instytucjonalnego, oraz wsparcia komercjalizacji badań naukowych. Na realizację zadań z zakresu wsparcia inwestycyjnego przedsiębiorstw i komercjalizacji badań naukowych przeznaczono EUR ( ,65 PLN) środków UE, co stanowi 12,1% alokacji na lata Przedstawiona wartość alokacji uwzględnia zwiększenie środków o dodatkowe EUR pochodzące z Krajowej Rezerwy Wykonania, które zostały rozdysponowane w 2011 roku w wyniku renegocjacji MRPO. W obszarze przedmiotowej osi, zaplanowano realizację projektów w ramach dwóch Działań: Działanie 2.1 Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw EUR ( ,96 PLN), co stanowi 94,1% alokacji w ramach osi priorytetowej, Działanie 2.2 Wsparcie komercjalizacji badań naukowych EUR ( ,69 PLN), co stanowi 5,9% alokacji w ramach osi priorytetowej. W okresie wdrażania osi wprowadzano zmiany związane ze zmianą alokacji na Działania. Każdorazowe zmiany wartości alokacji w ramach Działań zostały przedstawiane w kolejnych Sprawozdaniach rocznych z realizacji MRPO. Wynikały one m.in. z: przesunięcia oszczędności powstałych w zakresie zakończonych naborów, zakończenia procedur odwoławczych dotyczących projektów konkursowych i wykorzystania powstałych w ich wyniku oszczędności, rozdysponowania oszczędności powstałych m.in. dzięki korzystnej zmianie kursu EUR, przesunięć dokonanych w ramach mechanizmu elastyczności. W ramach analizowanej osi, wybór projektów do dofinansowania przewidziano tylko w trybie konkursowym. 166

167 Przeprowadzone dla przedmiotowej osi konkursy od momentu uruchomienia Programu Od momentu uruchomienia programu w ramach osi priorytetowej, ogłoszonych zostało łącznie 27 konkursów dla wszystkich Schematów w niej przewidzianych. Do końca 2015 roku zakończono procedurę konkursową dla wszystkich naborów. Na wszystkie konkursy ogłoszone w ramach analizowanej osi priorytetowej, przeznaczono pełną kwotę alokacji pochodzącą ze środków EFRR w wysokości EUR ( ,65 PLN). Tabela 28. Konkursy ogłoszone w ramach 2. osi priorytetowej od uruchomienia programu Nazwa Działania/Schematu Nr konkursu Termin trwania konkursu Alokacja (EUR) dofinansowanie EFRR MCP/2.1.A/2/2008/MI do MCP/2.1.A/5/2009/MI do A Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw (Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MŚP) (mikroprzedsiębiorstwa MI małe przedsiębiorstwa MA średnie przedsiębiorstwa ŚR) 2.1 B Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw (Wspólne przedsięwzięcia i tworzenie powiązań kooperacyjnych pomiędzy przedsiębiorstwami, w tym tworzenie klastrów) 2.1 C Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw (Dotacje dla instytucji otoczenia biznesu) 2.1 D Rozwój i podniesienie MCP/2.1.A/7/2010/MI do MCP/2.1.A/10/2011/MI do MCP/2.1.A/1/2008/MA do MCP/2.1.A/3/2009/MA do MCP/2.1.A/6/2010/MA do MCP/2.1.A/8/2011/MA do MCP/2.1.A/12/2013/MA do MCP/2.1.A/4/2009/SR do MCP/2.1.A/9/2011/SR MCP/2.1.A/11/2013/SR do MCP/2.1.A/13/2015/SR do MCP/2.1.B/1/2010 (konkurs otwarty) do MCP/2.1.B/2/ do MCP/2.1.C/1/2010 (konkurs otwarty) do MCP/2.1C/2/ do MCP/2.1.C/3/ do MCP/2.1.D/1/ do

168 5. konkurencyjności przedsiębiorstw (Wsparcie funduszy zwrotnych, przeznaczonych dla przedsiębiorstw) 2.2 A Wsparcie komercjalizacji badań naukowych (Projekty badawcze) MCP/2.1.D/2/ do MCP/2.1.D/3/ do MCP/2.2.A/1/ do MCP/2.2.A/2/2012 (konkurs otwarty) do do MCP/2.2.B/1/ B Wsparcie komercjalizacji badań MCP/2.2.B/2/ do naukowych (konkurs otwarty) (Projekty inwestycyjne MCP/2.2.B/3/ przedsiębiorstw (konkurs otwarty) do z zakresu B+R) MCP/2.2.B/4/ do (konkurs otwarty) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Instytucji Pośredniczącej 2 stopnia. Od momentu uruchomienia programu, w ramach 27 konkursów MRPO złożono wniosków aplikacyjnych poprawnych formalnie, z czego zostało zatwierdzonych do dofinansowania na kwotę ogółem ,22 EUR ( ,70 PLN). W wyniku zakończonych konkursów, podpisano umów, o wartości dofinansowania ze środków UE wynoszącej ,63 EUR ( ,54 PLN), co stanowiło 101,4% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową i 12% wartości dofinansowania EFRR wszystkich umów zakontraktowanych w MRPO. Realizacja 2. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres 27. Realizacja 2. osi priorytetowej od uruchomienia programu Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach osi priorytetowej realizowano umów o dofinansowanie, w tym: w ramach Działania 2.1 Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw projektów; z tego największą liczbę w ramach Działania 2.1 Schemat A Bezpośrednie wsparcie inwestycji w mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach (1 607). w ramach Działania 2.2 Wsparcie komercjalizacji badań naukowych 147 projektów. Wśród wszystkich zakończonych projektów zidentyfikowano 2 projekty zawieszone odpowiednio ze względu na postepowanie administracyjne i sądowe. Dodatkowo, w ramach 168

169 2. osi zidentyfikowano 3 projekty, dla których nie złożono wniosków o płatność końcową ze względu na trwające wyjaśnienia Beneficjentów w związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w projektach. Od momentu uruchomienia programu w ramach osi rozwiązano łącznie 341 umowy o dofinansowanie. W przypadku 157 umów nastąpiło to na wniosek Beneficjentów, a w pozostałych 184 przypadkach, wynikło z inicjatywy IP2 z powodu niewywiązywania się przez Beneficjentów z przyjętych zobowiązań. Najczęstszą przyczyną rozwiązania umowy z inicjatywy IP2 było niezłożenie wniosku o płatność przez Beneficjenta (116 projektów). Wykres 28. Przyczyny rozwiązania umów o dofinansowanie przez IP2 Źródło: opracowanie własne MCP Wykres 29. Realizacji 2. osi priorytetowej od momentu uruchomienia programu (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowanie ogółem. Dla wniosków o płatność, wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiona została z pomniejszeniem kwot wycofanych i odzyskanych. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK Od momentu uruchomienia programu, we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości ,26 EUR ( ,42 PLN), co stanowi 96,8% alokacji dla osi priorytetowej oraz 11,7% alokacji na lata dla całego MRPO. 169

170 Realizacja projektów kluczowych W ramach omawianej osi priorytetowej nie realizowano projektów kluczowych. Rozkład projektów w ramach osi wg typów Beneficjentów Wykres 30. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 2. osi Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Struktura realizowanych projektów w ramach 2. osi priorytetowej odzwierciedlała jej cel operacyjny, który był ukierunkowany na wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez stworzenie silnego i stabilnego sektora MŚP w regionie. Od początku realizacji programu zdecydowana większość Beneficjentów to przede wszystkim mikro, mali i średni przedsiębiorcy realizujący łącznie projektów, które w główniej mierze dotyczyły inwestycji mających na celu unowocześnienie wyposażenia, niezbędnego do prowadzenia ich działalności gospodarczej. W ramach osi udzielane było też wsparcie dla funduszy zwrotnych przeznaczonych dla przedsiębiorców, gdzie Beneficjentami były fundacje i instytucje otoczenia biznesu (realizujące oprócz powyższego także projekty inwestycyjne, niezbędne dla właściwego ich funkcjonowania). Wdrażany był też projekt, dotyczący opracowania systemu nowej generacji do pomiaru i analiz topografii powierzchni, w ramach transferu technologii, gdzie Beneficjentem była jednostka naukowa. Rozkład przestrzenny projektów w osi Mapa 4. Stan realizacji 2. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) według miejsca realizacji projektu Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 170

171 W ramach 2. osi priorytetowej zdecydowana większość projektów realizowana była na obszarach miejskich (1 196 projektów) co stanowi 67,2% ogółu wszystkich projektów (a w przypadku Działania 2.2, w ramach którego realizowano projekty o większym stopniu trudności 79%). Pozostałe 585 projektów - stanowiące 32,8% - realizowane było na obszarach wiejskich. Ta ponad dwukrotnie większa liczba projektów realizowanych na obszarach miejskich wynikała ze specyfiki osi, w ramach której wsparcie skierowane było przede wszystkim do przedsiębiorców i była odzwierciedleniem poziomu przedsiębiorczości - w miastach poziom infrastruktury i kapitału ludzkiego cechuje się lepszą jakością i jest bardziej dostępny, co sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości. Istotnym jest również fakt, iż projekty z gmin wiejskich - zgodnie z linią demarkacyjną - kwalifikowały się do Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, w związku z tym nie mogły ubiegać się o wsparcie w ramach 2. osi MRPO. W obszarze 2. osi priorytetowej, Instytucja Zarządzająca MRPO nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. Dokonując dalszej analizy wyżej zaprezentowanych map, należy stwierdzić, że w ramach 2. Osi priorytetowej najwięcej projektów zrealizowano w powiatach: m. Kraków (438 projektów), co stanowi 24,6% ogółu podpisanych umów. Wiodącym typem operacji były projekty z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycji w MŚP oraz w mniejszym stopniu projekty inwestycyjne z zakresu B+R. Realizowane były również projekty badawcze, projekty wspierające tworzenie powiązań kooperacyjnych oraz projekty dotyczące wsparcia funduszy zwrotnych przeznaczonych dla przedsiębiorców i dotacje dla instytucji otoczenia biznesu; krakowskim (156 projektów), co stanowi 8,8% wszystkich umów, ze zdecydowaną przewagą projektów w zakresie dotacji na inwestycje w MŚP oraz kilkoma projektami dotyczącymi inwestycji przedsiębiorstw w obszarze B+R; tarnowskim wraz z miastem Tarnów (197 projekty) - stanowiących 11,1% umów zawartych w ramach osi, z dominującym typem operacji dotyczącym bezpośredniego wsparcia dla MŚP. Biorąc pod uwagę powiaty: krakowski, tarnowski oraz nowosądecki, wraz z ich głównymi aglomeracjami (Kraków, Tarnów, Nowy Sącz) można zauważyć, że na ich terenie realizowanych była ponad połowa wszystkich projektów 51,7% (920 projektów). Natomiast w pozostałych 16 powiatach realizowanych było 861 inwestycji. Wynikało to przede wszystkim z wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego, uprzemysłowienia i oddziaływania największych miast regionu. Rozkład projektów w osi wg obszarów wsparcia Tabela 29. Realizacja Działań w ramach 2. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) 2. oś priorytetowa Gospodarka regionalnej szansy ,63 ( ,54 PLN) Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (kat.01-09) ,63 ( ,54 PLN) 2.1. Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw 03 Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP, między MŚP a innymi przedsiębiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na ,35 ( ,58 PLN) 171

172 2.2. Wsparcie komercjalizacji badań naukowych poziomie szkolnictwa pomaturalnego, władzami regionalnymi, ośrodkami badawczymi oraz biegunami naukowymi i technologicznymi w MŚP ,71 (50 936,25 PLN) 2.2. Wsparcie komercjalizacji badań naukowych 04 Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP (w tym dostęp do usług związanych z B+RT w ośrodkach badawczych) ,83 ( ,95 PLN) 2.1. Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw ,25 ( ,19 PLN) 2.2. Wsparcie komercjalizacji badań naukowych 07 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+RT i przedsiębiorstwa itp.) ,64 ( ,72 PLN) 2.1. Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa ,20 ( ,07 PLN) 2.1. Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw 2.2. Wsparcie komercjalizacji badań naukowych 09 Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP ,31 ( ,87 PLN) ,34 ( ,91 PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Całość zakontraktowanych środków z EFRR w ramach 2. osi priorytetowej dotyczyła jednego obszaru wsparcia: Badania i rozwój technologiczny, innowacyjność i przedsiębiorczość (kat ). Interwencje realizowane w ramach 2. osi priorytetowej w założeniu programowym komplementarne były wobec innych działań MRPO (np. dla 1 i 3 osi MRPO, w zakresie wsparcia infrastruktury oraz wyposażenia bazy badawczo-rozwojowej, oraz w ramach inwestycji w ogólnodostępną infrastrukturę uzdrowiskową), jak również wobec krajowych programów operacyjnych takich jak POIG, PO IiŚ i PO KL. Przykłady projektów komplementarnych zostały przedstawione w Załączniku XII Przykłady projektów komplementarnych. Rozkład projektów w ramach osi wg sektorów gospodarki Analizując rozkład projektów dla przedmiotowej osi w podziale na sektory gospodarki (w oparciu o klasyfikację PKD 2007) można zauważyć, że 38,9% środków w ramach osi trafiło do działu 22 Inne niewyszczególnione usługi, w którym wsparcie otrzymały m.in. przedsiębiorstwa produkcyjne (produkujące np. meble, blachy, opakowania), firmy świadczące usługi poligraficzne, indywidualna działalność usługowa związana z usługami fryzjerskimi, kosmetycznymi czy poprawiającymi kondycję fizyczną, działalność weterynaryjna czy usługi geodezyjne. 31% środków przeznaczono na wsparcie projektów w ramach sektora przemysłu wytwórczego, 12% dla budownictwa, natomiast 10,4% na wsparcie działalności w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego. Pozostałe 7,7% środków trafiło do Beneficjentów prowadzących działalność gospodarczą z zakresu produkcji produktów żywnościowych i napojów, hoteli i restauracji, działalności związanej ze środowiskiem naturalnym, poczty i telekomunikacji, wytwarzania tekstyliów i wyrobów 172

173 włókienniczych, edukacji, pośrednictwa finansowego, wytwarzania urządzeń transportowych, transportu, handlu hurtowego i detalicznego, obsługi nieruchomości, usług społecznych. Analiza jakościowa osi Wykres 31. Realizacja Działań w ramach 2. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia MRPO w ramach cieszącego się największym zainteresowaniem Beneficjentów Działania 2.1 Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw, odnotowano zakontraktowanie środków EFRR na poziomie 101,5% w stosunku do alokacji na Działanie. Natomiast w ramach Działania 2.2 Wsparcie komercjalizacji badań naukowych zakontraktowano 100% dostępnej alokacji. Wykres 32. Realizacja Działań w ramach 2. osi priorytetowej (zakończone projekty) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw - Działanie 2.1 Województwo małopolskie zalicza się obecnie do wiodących regionów Polski pod względem tempa rozwoju gospodarczego, a lokalny wkład w krajowe PKB wynosi blisko 8%, co daje Małopolsce piąte miejsce w kraju (wg stanu na koniec 2014 roku). Na koniec 2015 roku, 173

174 zarejestrowanych było blisko 363,9 tys. podmiotów gospodarczych (z czego prawie 97% działało w sektorze prywatnym), co sytuuje Małopolskę na 4 miejscu wśród wszystkich województw, ze względu na liczbę funkcjonujących podmiotów gospodarczych. Wśród zarejestrowanych podmiotów dominują głównie mikroprzedsiębiorstwa z liczbą blisko 348 tys. Przedsiębiorstw małych zarejestrowanych jest około 13,2 tys. a średnich i dużych prawie 2,7 tys. Utrzymaniu tego wysokiego poziomu służyło m.in. wsparcie udzielanie w ramach omawianego Działania, którego głównym celem było stworzenie silnego i konkurencyjnego sektora MŚP, poprzez bezpośrednią pomoc finansową, zapewnienie alternatywnych źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw oraz wzmocnienie sektora instytucji otoczenia biznesu. Od momentu uruchomienia programu, w ramach podnoszenia konkurencyjności i rozwoju przedsiębiorstw, w wyniku przeprowadzenia 21 konkursów, realizowanych było projektów, w tym, w samym Schemacie 2.1 A Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MŚP aż Umowy zawarte w przedmiotowym Działaniu stanowią 91,7% wszystkich projektów realizowanych w osi, co przekłada się na osiągane wartości wskaźników. W wyniku zatwierdzenia wniosków o płatność końcową, osiągnięto następujące wartości wskaźników produktu i rezultatu: liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP (Mikro do 9, Małe do 49, Średnie do 249) wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła projektów, co oznacza wykonanie na poziomie 132,6% założonej na etapie programowania wartości docelowej; liczba projektów dla mikro przedsiębiorstw wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 669 projektów, co stanowi wykonanie na poziomie 90,4% wartości zakładanej na rok 2013; liczba projektów dla małych przedsiębiorstw wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 747 projektów, co stanowi wykonanie na poziomie 219,7% wartości docelowej; liczba projektów dla średnich przedsiębiorstw wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 189 projektów, co stanowi wykonanie na poziomie 145,4% wartości zakładanej na rok 2013; liczba wspartych powiązań kooperacyjnych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 17, co oznacza wykonanie na poziomie 212,5% w odniesieniu do założonej na etapie programowania wartości docelowej; liczba wspartych instytucji otoczenia biznesu wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 6 projektów, co oznacza osiągnięcie 85,7% programowanej wartości docelowej; liczba utworzonych miejsc pracy (brutto, zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin, w podziale na płeć) wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 3 466,27 miejsc pracy, co oznacza osiągnięcie aż 425,8% założonej wartości docelowej; kobiety wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 1 144,63 etatów, co oznacza wykonanie na poziomie 351,1% założonej wartości docelowej; mężczyźni wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 2 321,64 etatów, co oznacza osiągnięcie 475,7% założonej na etapie programowania wartości docelowej. Ta zdecydowanie większa liczba utworzonych miejsc pracy dla mężczyzn, wynikała ze specyfiki projektów realizowanych w ramach 2. osi. Mały one przede wszystkim charakter przemysłowy generujący większą ilość miejsc pracy, gdzie mężczyźni łatwej znajdują zatrudnienie. liczba wprowadzonych na rynek nowych produktów lub technologii przez podmioty, które otrzymały wsparcie wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła produktów, co oznacza osiągnięcie 484,3% założonej wartości docelowej; 174

175 liczba nowych usług świadczonych przez MŚP w wyniku realizacji projektu wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła usług, co oznacza wykonanie na poziomie 331,2% w odniesieniu do założonej na etapie programowania wartości docelowej; liczba MŚP, które wdrożyły rozwiązania innowacyjne wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła przedsiębiorstw, co oznacza wykonanie na poziomie 529,4% założonej wartości docelowej; dodatkowe inwestycje wykreowane dzięki wsparciu wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 226,74 mln EUR, co oznacza wykonanie na poziomie 162,4% założonej wartości docelowej; liczba wspartych funduszy pożyczkowych, poręczeniowych i innych alternatywnych funduszy zwrotnych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 14, co oznacza wykonanie na poziomie 350% w odniesieniu do założonej na etapie programowania wartości docelowej. Analizując realizację Działania 2.1, można zaobserwować, że w większości przypadków wartości docelowe wskaźników rezultatu oraz produktu zostały przekroczone. W przypadku wskaźnika liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP stopień realizacji przekracza wartość docelową (stanowi 133% założonego planu), należy jednakże zwrócić uwagę na zróżnicowanie wartości wskaźnika w zależności od wielkości przedsiębiorstwa (dla mikroprzedsiębiorstw 90,4%, małych przedsiębiorstw 219,7%, średnich przedsiębiorstw 145,4%). Wysoki poziom realizacji wskaźnika jest wynikiem największego zainteresowania 13 konkursami ogłaszanymi w ramach Schematu 2.1A (w odpowiedzi na które wpłynęło 91,6% wszystkich złożonych w ramach 2. osi wniosków aplikacyjnych), a w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw także większy potencjał ekonomiczny i kadrowy tych firm do wdrażania projektów. Natomiast za jedną z przyczyn wystąpienia mniejszej (o 9,6%) niż zakładana liczby projektów zrealizowanych przez mikroprzedsiębiorstwa można uznać stosunkowo duży odsetek umów o dofinansowanie, które zostały rozwiązane w okresie realizacji programu (132 umowy, co stanowi 16,5% wszystkich umów zawartych w tej kategorii przedsiębiorstw w 2.1A), co mogło być wynikiem braku możliwości kadrowych tj. wyspecjalizowania osób w przedsiębiorstwie zajmujących się prawidłową realizacją dofinansowanych projektów. Odnosząc się do wskaźnika liczba utworzonych miejsc pracy brutto, widoczny jest bardzo wysoki stopień jego realizacji (425,8%) co obrazuje, że dofinansowane projekty w znacznym stopniu przyczyniły się do utworzenia nowych miejsc pracy w województwie (w wyniku dofinansowania utworzono średnio 2,2 etaty na każdy zrealizowany w przedmiotowym Schemacie projekt). Taki efekt wsparcia ma związek ze specyfiką 2. osi priorytetowej, gdzie premiowano efekt wzrostu zatrudnienia, a wsparcie często udzielane było na zakup nowych urządzeń czy unowocześnianie parku maszynowego, co spowodowało, że Beneficjenci chętnie deklarowali utworzenie lub zwiększenie zatrudnienia. Wprowadzenie na rynek nowych produktów i usług jest jednym z ważniejszych bezpośrednich efektów wynikających z wdrożenia projektów w ramach Działania. Średnio na każdą zrealizowaną inwestycję przypada 1,6 nowego produktu oraz blisko 1,6 nowej usługi. Liczba wprowadzonych rozwiązań innowacyjnych świadczy o tym, iż w ponad 76% zrealizowanych projektach wprowadzono rozwiązanie innowacyjne, rozumiane jako wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) czy procesu, bądź nowej metody produkcyjno-organizacyjnej wynikającej np. z zakupu nowoczesnego środka trwałego na poziomie przedsiębiorstwa. Odnosząc się do głównego celu Działania 2.1, tj. stworzenia silnego i konkurencyjnego sektora MŚP, oraz patrząc na stan wdrażania, tak pod kątem rzeczowym jak i finansowanym, można potwierdzić, że projekty zrealizowane dzięki bezzwrotnej pomocy w ramach MRPO, mają istotny wpływ na wzrost konkurencyjności indywidualnych 175

176 przedsiębiorstw, będących Beneficjentami Programu. Należy zatem uznać, że bezzwrotne wsparcie udzielane w ramach Działania było skutecznym narzędziem wsparcia przedsiębiorczości. W ramach Działania 2.1 (Schemat B) stworzono możliwość kreowania powiązań kooperacyjnych pomiędzy przedsiębiorstwami, w tym klastrów. Z uwagi na wysoką wartość dodaną tego typu przedsięwzięć, przekroczenie wartości docelowej wskaźnika liczba wspartych powiązań kooperacyjnych (o 112,5%) jest zjawiskiem pozytywnym. Realizowane projekty stworzyły szansę na rozwój lokalnych firm dzięki wzajemnej współpracy oraz zwiększenie ich konkurencyjności. Istotnym czynnikiem wspierającym rozwój przedsiębiorstw są także silne i sprawnie działające instytucje otoczenia biznesu. Poziom wykonania wskaźnika liczba wspartych instytucji otoczenia biznesu zasilanego przez projekty realizowane w ramach Schematu C osiągnął wartość 85,7%. Pomimo ogłoszenia 3 konkursów, liczba składanych wniosków, a w konsekwencji także realizowanych projektów, była znikoma (6 zrealizowanych projektów). Mała ilość wyłonionych do realizacji projektów wskazuje na potrzebę dalszego uświadamiania instytucjom otoczenia biznesu ich roli w rozwoju przedsiębiorczości. Zapewnienie alternatywnych źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw, które było kolejnym celem Działania 2.1 (Schemat D) odbywał się poprzez udzielanie wsparcia dla funduszy i instytucji otoczenia biznesu na wdrażanie zwrotnych instrumentów finansowanych tzw. instrumentów inżynierii finansowej. W ramach Działania wsparto 7 funduszy pożyczkowych, 4 fundusze pożyczkowe dla przedsiębiorstw poszkodowanych w wyniku klęsk żywiołowych (pożyczki częściowo umarzalne) oraz 3 fundusze poręczeniowe, które zapewniły pozabankowe źródła finansowania inwestycji realizowanych przez MŚP w Małopolsce. Wsparcie komercjalizacji badań naukowych Działanie 2.2 Nakłady na działalność badawczo-rozwojową w dużej mierze decydują o innowacyjności przedsiębiorstw, a niepewność co do zwrotu zaangażowanych własnych nakładów w innowacje sprawia, że przedsiębiorcy chętnie sięgają po wsparcie publiczne tego rodzaju działalności. W Małopolsce pomoc taką otrzymało co trzecie aktywne innowacyjnie przedsiębiorstwo usługowe (czwarty wynik w kraju) i niemal co drugie przemysłowe (pierwszy wynik w skali wszystkich regionów), co plasuje Małopolskę powyżej średnich wyników krajowych w zakresie wsparcia działalności innowacyjnej firm. Pokazuje to, że województwo małopolskie podejmuje szereg działań i inicjatyw zmierzających do komercjalizacji badań naukowych, poprzez wdrożenie nowych produktów bądź współpracę sektora MŚP z jednostkami naukowo-badawczymi czy szkołami wyższymi. Dlatego też w ramach Działania 2.2, którego głównym celem było zwiększenie poziomu innowacyjności i konkurencyjności firm, poprzez realizację i wdrażanie projektów badawczych oraz nacisk na uaktywnienie ich współpracy z szerokim zapleczem instytucjonalnym w sferze nauki, prac badawczo-rozwojowych oraz transferu technologii, wspierane były projekty mające na celu realizację oraz zakup wyników badań przemysłowych, eksperymentalnych prac rozwojowych wraz z możliwością zakupu niezbędnej infrastruktury badawczej, a także inwestycje w środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, konieczne do wdrożenia wyników prac B+R. Od momentu uruchomienia MPRO, w przedmiotowym Działaniu w wyniku przeprowadzenia 6 konkursów, podpisano 147 umów o dofinansowanie (w tym dla 116 projektów inwestycyjnych przedsiębiorstw z zakresu B+R oraz 31 projektów badawczych), co stanowi 8,3% umów w całej osi priorytetowej. W wyniku zatwierdzenia 146 wniosków o płatność końcową osiągnięto następujące wartości wskaźników: 176

177 liczba laboratoriów utworzonych przedsiębiorstwach wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 55 laboratoriów, co oznacza wykonanie na poziomie 157,1% założonej wartości docelowej; liczba zmodernizowanych laboratoriów w przedsiębiorstwach wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 45 laboratoriów, co oznacza wykonanie na poziomie 225% wartości docelowej; liczba projektów z zakresu B+R wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 146 projektów, co oznacza wykonanie na poziomie 97,3% przyjętej wartości docelowej; liczba utworzonych miejsc pracy w zakresie B+R etaty badawcze (w okresie 3 lat od rozpoczęcia projektu) wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 94,12 etatów, co oznacza wykonanie na poziomie 156,9% wartości docelowej; dodatkowe inwestycje wykreowane dzięki wsparciu wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 5,62 mln EUR, co oznacza wykonanie na poziomie 75% przyjętej wartości docelowej; liczba projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 18, co oznacza wykonanie na poziomie 22,5% założonej wartości docelowej. Analizując realizację Działania 2.2, można zaobserwować, że w większości przypadków wartości docelowe wskaźników rezultatu oraz produktu zostały osiągnięte, zidentyfikowano natomiast jeden wskaźnik o niskim poziomie realizacji. Wsparcie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw w ramach zrealizowanych projektów skupione było na rozbudowie infrastruktury badawczorozwojowej firm, w tym inwestycjach w środki trwałe służące prowadzeniu prac B+R, oraz zwiększeniu zatrudnienia kadr badawczo-rozwojowych. W wyniku zakończonych projektów, utworzono lub zmodernizowano 100 laboratoriów i utworzono ponad 94 nowe etaty badawcze (co oznacza przekroczenie zaplanowanych wartości docelowych wskaźników obrazujących osiągnięcie wspomnianych efektów wsparcia). Wyniki te świadczą o gotowości przedsiębiorstw do niwelowania istotnej bariery w procesie rozwoju i wzmacniania innowacyjności małopolskich przedsiębiorstw, którą jest brak odpowiedniej infrastruktury badawczej oraz wyspecjalizowanego personelu. Konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstw ulega także wzrostowi na skutek prowadzenia prac B+R. Najczęściej jednak przedsiębiorstwa prowadzą prace B+R we własnym zakresie i na własne potrzeby, a nie we współpracy z jednostkami naukowymi. Ta stosunkowo słaba współpraca przedsiębiorców z jednostkami naukowymi wynikała głównie ze specyfiki sektora MŚP, który charakteryzuje się małą skłonnością do ponoszenia nakładów na prace B+R, gdyż jest to działalność długookresowa i bardzo kosztowna, a także z niechęci jednostek badawczych/naukowców do nawiązywania współpracy z biznesem. Powyższe w połączeniu z przeszacowaniem wartości docelowej wskaźnika związanego z podjęciem współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi miało wpływ na jego niski stopień realizacji. Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzna znajdują się w pkt sprawozdania. Cross financing w osi W okresie realizacji programu nie wystąpiły wydatki w ramach cross-financingu dla zakontraktowanych projektów w 2. osi priorytetowej. Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt. 2.7 sprawozdania. Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE 177

178 PODSUMOWANIE Podsumowując stopień wdrażania 2. osi priorytetowej można stwierdzić, że postawione cele na etapie programowania, w szczególności cel główny tj. stworzenie silnego i konkurencyjnego sektora MŚP, głównie poprzez bezpośrednią pomoc finansową oraz zapewnienie alternatywnych źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw, były realizowane konsekwentnie i odnotowano postęp w ich osiąganiu. Od początku wdrażania omawianej osi, w ramach podpisanych umów zakontraktowano prawie 698 mln PLN. Dzięki dotacjom wsparcie otrzymało 722 mikro, 808 małych oraz 230 średnich przedsiębiorstw, w których m.in. powstały nowe usługi i produkty, ulepszono stosowane technologie wytwarzania, a także zwiększono zatrudnienie, a dzięki otrzymanemu wsparciu wykreowano dodatkowe inwestycje o wartości 232,36 mln euro, co stanowiło 158% zaplanowanej wartości docelowej wskaźnika. Osiągnięto także dodatkowy efekt udzielanego wsparcia, wyrażający się realizacją wskaźnika oddziaływania liczba mikroprzedsiębiorstw, które w wyniku wsparcia z programu stały się małymi przedsiębiorstwami na poziomie 114% zaplanowanej wartości docelowej. Wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań w przedsiębiorstwach ma duży wpływ na rozwój gospodarczy regionu. Możliwość wprowadzenia w przedsiębiorstwie innowacyjnych zmian, dla większości Beneficjentów 2. osi, było jednym z głównych powodów, dla których aplikowali o dofinansowanie. W wyniku zakończenia projektów, którym udzielono wsparcia w ramach 2. osi (Schemat 2.1A), wdrożono rozwiązań innowacyjnych, rozumianych jako wprowadzenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi), procesu, czy nowej metody produkcyjnej/organizacyjnej wynikającej np. z zakupu nowoczesnych urządzeń. Dane te świadczą o tym, iż prawie 77,5% zrealizowanych przez przedsiębiorców projektów miało wymiar innowacyjny. Dzięki uzyskanemu wsparciu, 48% przedsiębiorców realizujących projekty w ramach Schematu 2.2B utworzyło w swojej firmie laboratorium. Ostatecznie utworzono i zmodernizowano 100 laboratoriów tego typu. W ramach uaktywnienia współpracy z zapleczem instytucjonalnym w sferze nauki oraz prac badawczo-rozwojowych, w ramach realizowanych projektów udało zaangażować się 22 jednostki naukowe oraz przeprowadzono 130 badań przemysłowych. Pozwoliło to na osiągnięcie zakładanych w programie celów. Realizacja celu operacyjnego 2. osi priorytetowej, była także związana ze wsparciem finansowym przeznaczonym na rozbudowę systemu zewnętrznych, pozabankowych źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw, poprzez udzielanie wsparcia na tworzenie nowych i wzmacnianie istniejących funduszy pożyczkowych i poręczeniowych. W Małopolsce dzięki środkom pochodzącym z MRPO utworzono aż 11 funduszy pożyczkowych i 3 poręczeniowe. Do końca okresu sprawozdawczego udzielono pożyczek/poręczeń o wartości prawie 50 mln EUR. Takie efekty działalności pośredników finansowych, świadczą o dużym zainteresowaniu ze strony przedsiębiorstw tą formą finansowania własnego rozwoju i wzmacniania konkurencyjności na rynku. Podsumowując wdrażanie 2. osi priorytetowej można stwierdzić, iż interwencje podjęte w tym obszarze mają istotny wpływ na rozwój sektora MŚP w Małopolsce oraz inicjowanie działalności badawczo-rozwojowej w małopolskich przedsiębiorstwach. Pomimo zróżnicowanych efektów wdrażania powyższych działań w regionie, w perspektywie finansowej jest kontynuowane wsparcie przedsiębiorców na różnych płaszczyznach. Przedsiębiorcom poświęcona została 3. Oś priorytetowa Przedsiębiorcza Małopolska, w ramach której wspierane są działania z zakresu budowania i wzmacniania pozycji konkurencyjnej sektora małopolskich MŚP. Dzięki wsparciu ukierunkowanemu na wyposażenie regionu w podstawową infrastrukturę sprzyjającą rozwijaniu działalności gospodarczej oraz lokowaniu inwestycji na terenie Małopolski, wzrośnie poziom przedsiębiorczości. Poprzez ofertę odpowiednio przygotowanych terenów inwestycyjnych oraz planowane wsparcie dla inkubatorów przedsiębiorczości, stworzone zostaną również 178

179 warunki dla wzrostu zatrudnienia. Istotnym rezultatem będzie również wzmocnienie systemu wsparcia rozwoju przedsiębiorczości w Małopolsce, w szczególności w obszarach inteligentnej specjalizacji, co pozwoli m.in. na rozszerzenie oferty dla rozwoju nowych firm. Zwiększona zostanie także rola instrumentów zwrotnych we wsparciu działalności inwestycyjnej MŚP, będących we wczesnej fazie rozwoju. Rezultatem uruchamianych interwencji, będzie realizacja inwestycji wspomagających rozwój sektora MŚP oraz poprawiających ich pozycję na rynku. Z kolei w ramach 1. osi priorytetowej RPO WM : Gospodarka wiedzy, interwencja skoncentrowana jest m.in. na bezpośrednim wsparciu przedsiębiorstw w obszarze działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej. Obejmuje ona realizację badań naukowych i prac rozwojowych, z uwzględnieniem prac demonstracyjnych i pilotażowych, walidacji, włącznie z uruchomieniem pierwszej produkcji i przygotowaniem do wdrożenia wyników prac B+R w działalności gospodarczej oraz rozwój infrastruktury dla działalności badawczo-rozwojowej w przedsiębiorstwach. Uzupełniająco do głównego obszaru interwencji, wdrożone zostaną mechanizmy służące usprawnieniu transferu wyników badań do gospodarki regionalnej oraz stymulowaniu mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw do uruchamiania i rozwijania działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej, przy współpracy z sektorem naukowo-badawczym oraz proinnowacyjnym otoczeniem biznesu (bezpośrednie wsparcie instytucji otoczenia biznesu ośrodków innowacji w zakresie uzupełnienia infrastruktury, w szczególności badawczo-rozwojowej, niezbędnej do rozszerzenia oferty proinnowacyjnych usług świadczonych na rzecz firm technologicznych). 3. OŚ PRIORYTETOWA TURYSTYKA I PRZEMYSŁ KULTUROWY Celem operacyjnym osi priorytetowej było podniesienie konkurencyjności turystycznej regionu. W ramach przedmiotowej osi udzielane było bezzwrotne dofinansowanie przedsięwzięć w trzech głównych obszarach: rozwoju infrastruktury turystycznej, rozwoju produktów dziedzictwa kulturowego, wsparcia instytucji kultury. Na realizację zadań z zakresu turystyki i ochrony dziedzictwa kulturowego w ramach MRPO przeznaczono EUR środków EFRR ( PLN), co stanowiło 7,4% alokacji na lata W obszarze przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach trzech Działań: Działanie 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej EUR ( PLN), co stanowiło 42,9% alokacji w ramach osi priorytetowej, Działanie 3.2 Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego EUR ( PLN), co stanowiło 25,8% alokacji ramach osi priorytetowej, Działanie 3.3 Instytucje kultury EUR ( PLN), co stanowiło 31,3% alokacji w ramach osi priorytetowej. W okresie wdrażania osi wprowadzano zmiany wartości alokacji na poszczególne Działania. Zmiany te przedstawiane były w Sprawozdaniach rocznych z realizacji MRPO. Przesunięcia środków w ramach poszczególnych Działań wynikały przede wszystkim z chęci pełnego i efektywnego zagospodarowania oszczędności powstałych m.in. dzięki korzystnej zmianie kursu EUR oraz zakończenia procedur odwoławczych. 179

180 W ramach 3. osi przewidziano wybór projektów do dofinansowania w trybie konkursowym oraz poprzez wybór z listy projektów kluczowych. Przeprowadzone dla 3. osi priorytetowej konkursy od momentu uruchomienia Programu Od początku realizacji programu, w ramach analizowanej osi priorytetowej ogłoszono 11 konkursów. Ostatni nabór zakończył się w 2012 roku. 1 Tabela 30. Konkursy ogłoszone w ramach 3. osi priorytetowej od uruchomienia programu Nazwa Działania/Schematu 3.1B Rozwój infrastruktury turystycznej (Inwestycje w obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową) Nr konkursu Termin trwania konkursu Alokacja (EUR) dofinansowanie EFRR 5/2009/3.1.b do C Rozwój infrastruktury 3 turystycznej (Rozwój produktów i oferty turystycznej regionu) 1/2012/3.1.c 11/2008/3.1.c do do D Rozwój infrastruktury turystycznej (Inwestycje w poprawę bazy noclegowej oraz przystosowanie obiektów zabytkowych do celów turystycznych) 1/2009/3.1.d do A Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego (Dziedzictwo kulturowe 12/2008/3.2.a do i rewaloryzacja układów przestrzennych) 7/2010/3.2.a do B Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego (Dziedzictwo przyrodnicze) 13/2008/3.2.b do A Instytucje kultury (Rozwój infrastruktury kulturalnej) 6/2008/3.3.a do B Instytucje kultury 7/2008/3.3.b do (Organizacja imprez kulturalnych o znaczeniu regionalnym 4/2010/3.3.b do i ponadregionalnym) 3/2011/3.3.b do Źródło: opracowanie własne Na wszystkie konkursy ogłoszone w ramach przedmiotowej osi, przeznaczono kwotę EFRR w wysokości EUR ( ,24 PLN), co stanowiło 89,6% alokacji w ramach osi. Od momentu uruchomienia programu, w ramach konkursów w 3. osi priorytetowej MRPO, złożono 310 wniosków aplikacyjnych poprawnych formalnie, z czego ostatecznie do dofinansowania zatwierdzono 200 wniosków na kwotę ,56 EUR EFRR ( ,66 PLN). W wyniku zakończonych konkursów, podpisano 195 umów o dofinansowanie o wartości dofinansowania z EFRR ,25 EUR ( ,89 PLN), co stanowiło 91,5% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową. 180

181 Realizacja 3. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres 33. Realizacja 3. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach 3. osi priorytetowej podpisano łącznie 199 umów o dofinansowanie, z tego najwięcej w Działaniu umów. Umowy z tego Działania stanowiły 47,7% wszystkich podpisanych umów w ramach osi. W ramach Działania 3.3 podpisano 65 umów, co stanowiło 32,7% wszystkich umów, natomiast w Działaniu umów, czyli 19,6% umów z całej osi. Wykres 34. Realizacja 3. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowania ogółem. Dla wniosków o płatność i umów, wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiona została z pomniejszeniem kwot wycofanych odzyskanych. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK Od momentu uruchomienia programu wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach przedmiotowej osi wyniosła ,76 EUR ( ,40 PLN) i stanowiła 100,1% alokacji na lata dla osi priorytetowej i 7,3% wartości dofinansowania EFRR wszystkich umów zakontraktowanych w MRPO. Od czasu uruchomienia programu, we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości ,32 EUR ( ,04 181

182 PLN), co stanowi 96,5% alokacji na lata dla osi priorytetowej i 7,2% wartości dofinansowania EFRR w ramach wszystkich zatwierdzonych wniosków o płatność w MRPO. Od momentu uruchomienia programu zakończyły się 193 projekty, co stanowi 97,0% realizacji wszystkich projektów, w tym: w ramach Działania 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej - 89 projektów, w ramach Działania 3.2 Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego - 39 projektów, w ramach Działania 3.3 Instytucje kultury - 65 projektów. W przypadku 6 projektów w Działaniu 3.1 (Schemat D) nie zakończono realizowanych działań, ze względu na trwające wyjaśnienia Beneficjentów w związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w projektach. Realizacja projektów kluczowych W obszarze analizowanej osi priorytetowej zaplanowano realizację 4 projektów kluczowych, o całkowitej wartości wynoszącej (wg. zatwierdzonej listy) ok. 15,63 mln EUR (ok. 65,71 mln PLN), w tym dofinansowanie z EFRR ok. 8,7 mln EUR (ok. 36,56 mln PLN ). Ostatecznie podpisano umowy na łączną kwotę dofinansowania z EFRR ok. 8,7 mln EUR (36,56 mln PLN), czyli 100% zaplanowanej wartości. Zakończono realizację wszystkich projektów kluczowych, w tym: w ramach Działania projekty w ramach Działania projekt. Szczegółowy wykaz projektów kluczowych wraz z uzasadnieniem wyboru na listę projektów kluczowych dla województwa małopolskiego oraz opisem postępów w ich realizacji znajduje się w Załączniku XI - Tabela 11. Lista projektów indywidualnych planowanych do realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata oraz w rozdziale Postęp finansowy i rzeczowy. Rozkład projektów w ramach osi wg typów Beneficjentów Wykres 35. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 3. osi priorytetowej Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od początku realizacji programu największe zaangażowanie w realizację 3. osi priorytetowej wykazywały jednostki samorządu terytorialnego (69 projektów z 199 podpisanych umów) oraz instytucje kultury (52 projektów). Związane jest to ze specyfiką projektów kulturalnych. W rozwój kultury najczęściej zaangażowane są bowiem samorządy, którym podlegają liczne instytucje kultury. Kolejną grupą Beneficjentów, która miała 182

183 znaczny udział w realizacji projektów w ramach 3. osi byli przedsiębiorcy (50 projektów), głównie za sprawą projektów związanych z rozwojem oferty turystycznej oraz inwestycjami w bazę noclegową (50 projektów). Rozkład przestrzenny projektów w osi Mapa 5. Stan realizacji 3. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) (według miejsca realizacji projektu)* * na mapie nie uwzględniono projektów horyzontalnych, czyli takich dla których realizacja wykracza poza teren jednego powiatu oraz projektów, których Beneficjentem jest Województwo Małopolskie. Do końca okresu realizacji MRPO odnotowano 31 takich projektów w ramach przedmiotowej osi, na ponad 9,18 mln EUR dofinansowania z EFRR. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) W ramach 3. osi priorytetowej 132 projekty realizowane były na obszarach miejskich; stanowiło to 66,3% wszystkich projektów. Pozostałe 67 projektów (tj. 33,7%), wdrażanych było na obszarach wiejskich. Przewaga projektów realizowanych na obszarach miejskich związana jest z faktem, iż zasięg oddziaływania takich projektów jest większy. Instytucje kultury zlokalizowane w dużych ośrodkach miejskich służą na ogół zaspokajaniu potrzeb nie tylko mieszkańców tego miasta, ale również sąsiednich mniejszych miast oraz obszarów wiejskich. Do dużych ośrodków miejskich najczęściej trafiały zatem dotacje na budowę i modernizację instytucji kultury. W dużych miastach organizowane były również imprezy o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym dofinansowane w ramach schematu 3.3B. W mniejszych ośrodkach miejskich wdrażano projekty z zakresu polepszenia infrastruktury uzdrowiskowej. Na obszary wiejskie trafiły natomiast przede wszystkim środki na rozwój bazy noclegowej. Analizując wyżej zaprezentowane mapy, należy zauważyć, że najwięcej projektów realizowano w: mieście Kraków (28 projektów), co stanowiło 14,1% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodący typ wsparcia w tym powiecie stanowiły projekty związane organizacją imprez kulturalnych. powiecie nowosądeckim (20 projektów), co stanowiło 10,1% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodący typ wsparcia w tym powiecie stanowiły projekty związane z rozbudową infrastruktury uzdrowiskowej. powiecie nowotarskim (20 projektów), co stanowiło 10,1% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodący typ wsparcia w tym powiecie stanowiły projekty związane z inwestycjami w bazę noclegową. Powiaty te dominowały pod względem ilości realizowanych projektów w trakcie całego okresu wdrażania programu. Kraków jako ważny ośrodek turystyczny i kulturalny Małopolski, ale i całego kraju stanowi siedzibę wielu instytucji kultury. Dzięki środkom finansowym z UE znaczna część tych instytucji unowocześniła oraz rozszerzyła swoją ofertę. 183

184 Możliwe było również zorganizowanie szeregu wydarzeń kulturalnych, od wystaw, koncertów po festiwale, które skupiały nie tylko mieszkańców regionu, ale również gości z zagranicy. Z kolei powiaty: nowotarski i nowosądecki to sąsiadujące ze sobą regiony południowej części województwa, które ze względu na ukształtowanie terenu oraz potencjał środowiska naturalnego niewątpliwie stanowią jedne z najbardziej atrakcyjnych turystycznie obszarów w Małopolsce. Dotacje w ramach Schematu 3.1B umożliwiły budowę nowych oraz modernizację wielu istniejących, zlokalizowanych w tej części regionu, popularnych uzdrowisk. Realizacja projektów z Schematu 3.1.D pozwoliła natomiast na rozwój infrastruktury hotelowej. Analizując obszary o najmniejszej liczbie projektów realizowanych w ramach 3. osi priorytetowej MRPO, należy zauważyć, że w powiatach dąbrowskim, miechowskim, myślenickim i suskim zrealizowano po dwa projekty, natomiast w powiecie chrzanowskim tylko jeden. W ramach osi priorytetowej IZ MRPO nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. Rozkład projektów w osi wg. obszarów wsparcia Tabela 31. Realizacja Działań w ramach 3. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia Programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów 3. oś priorytetowa Turystyka i przemysł kulturowy 199 Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (kat.01-09) 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej 8 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom (kat ) 3.2 Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej Turystyka (kat ) Kultura (58-60) 3.2 Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego 51 Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000) 55 Promowanie walorów przyrodniczych 57 Inne wsparcie na rzecz wzmacniania usług turystycznych 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR w EUR ,76 ( ,40 PLN) ,99 ( ,36 PLN) ,99 ( ,36 PLN) ,72 ( ,28 PLN) ,72 ( ,28 PLN) ,57 ( ,81PLN) ,69 ( ,83 PLN) ,88 ( ,98 PLN) ,48 ( ,95 PLN) ,50 ( ,27 PLN) ,79 ( ,92 PLN) 3.3 Instytucje kultury 59 Rozwój infrastruktury kulturalnej 3.1 Rozwój infrastruktury 1 turystycznej 60 Inne wsparcie dla poprawy usług kulturalnych 3.3 Instytucje kultury 46 Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) ,84 ( ,35 PLN) ,45 ( ,00 PLN) ,89 ( ,41PLN) 184

185 Obszarem wsparcia, na który skierowano największe dofinansowanie w ramach 3. osi priorytetowej była kultura. Udział zakontraktowanych środków z EFRR w tym obszarze stanowił 56,9% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. W następnej kolejności można wskazać obszar turystyki, gdzie wsparcie stanowiło 30,6%, a także obszar dotyczący badań i rozwoju technologicznego, innowacji i przedsiębiorczości, w którym odnotowano 12,3% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. Na końcu uplasował się obszar ochrony środowiska i zapobiegania zagrożeniom, gdzie odsetek wartości podpisanych umów stanowił 0,2%. Spowodowane to było faktem, iż dla schematu 3.2 B Dziedzictwo przyrodnicze, w obszarze którego możliwe były interwencje z zakresu promowania bioróżnorodności i ochrony przyrody, ze względu na słabe zainteresowanie potencjalnych Beneficjentów przeprowadzany został tylko jeden konkurs - w 2008 roku. Analizując obszary komplementarności, należy zauważyć, iż komplementarne do 3. osi priorytetowej w województwie małopolskim, były projekty realizowane z programu krajowego PO IiŚ (w ramach 5. i 11. osi priorytetowej). Dotyczyły one wsparcia z zakresu ochrony przyrody na obszarach chronionych Natura 2000, rozbudowy i modernizacji infrastruktury kultury oraz ochrony dziedzictwa kulturowego, ochrony i zachowania zabytków nieruchomych i ruchomych, rozwoju zasobów cyfrowych, bibliotecznych i archiwalnych oraz zasobów wirtualnych muzeów. Komplementarne do 3. osi, były również projekty realizowane z programu krajowego PO IG (w ramach 6. osi priorytetowej) z zakresu budowy produktów turystycznych. Co więcej, projekty realizowane w 3. osi priorytetowej MRPO komplementarne były również z projektami systemowymi wdrażanymi w latach w ramach Poddziałania komponentu regionalnego PO KL w Małopolsce. Instytucje kultury, dzięki otrzymanym w ramach Działania 3.2 i 3.3 środkom na rozbudowę i modernizację infrastruktury mogły bardziej dynamicznie rozwijać swoją ofertę programową. Z kolei, w realizację tej oferty poprzez udział w stażach czy zatrudnienie często zaangażowani byli uczestnicy realizowanych w ramach PO KL projektów: Konserwator - program aktywizacji zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia oraz Konserwator bis - program aktywizacji zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia. Rozkład projektów w ramach osi wg sektorów gospodarki Analizując rozkład i wartość projektów - w oparciu o dane pozyskane od Beneficjentów dla przedmiotowej osi - w podziale na sektory gospodarki, należy zauważyć, że aż 79,3% środków dostępnych w ramach osi trafiło do sektora innych niewyszczególnionych usług, a 8,9% do sektora hoteli i restauracji (projekty dotyczące inwestycji w bazę noclegową). Pozostałe 11,8% środków zostało przypisane do sektorów dotyczących: obsługi nieruchomości, wynajmu i prowadzenia działalności gospodarczej, opieki społecznej, pozostałych usług komunalnych, społecznych i indywidualnych, działalności związanej ze środowiskiem naturalnym. 185

186 Analiza jakościowa 3. osi priorytetowej od momentu uruchomienia MRPO Wykres 36. Realizacja Działań w ramach 3. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Największy poziom zakontraktowania środków EFRR w stosunku do alokacji na działanie odnotowano w ramach Działania 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej - 101,1%. Dla Działania Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego i Działania Instytucje kultury wartość zakontraktowanych środków EFRR stanowiła odpowiednio 100,4% i 98,5% alokacji przeznaczonej na działanie. Wykres 37. Realizacja Działań w ramach 3. osi priorytetowej (zakończone projekty) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) W ramach 3. osi priorytetowej, na etapie programowania założono realizację 2 wskaźników produktu i 2 wskaźników rezultatu. Na koniec okresu realizacji MRPO osiągnięte wartości wskaźników programowych przedstawiały się następująco: liczba projektów z zakresu turystyki wartość zrealizowanego wskaźnika produktu wyniosła 89 projektów, co oznacza osiągnięcie założonej wartości docelowej na poziomie 89%. Do przedmiotowego wskaźnika zliczane były projekty 186

187 realizowane w ramach Działania 3.1. Mimo, iż konkursy ogłaszane w ramach tego Działania cieszyły się dużą popularnością, nie udało się zrealizować zaplanowanych 100 projektów z zakresu turystyki. liczba nowoutworzonych, zmodernizowanych, wyposażonych obiektów kultury i dziedzictwa wartość zrealizowanego wskaźnika produktu wyniosła 115 obiektów, co oznacza osiągnięcie w 191,7% wartości docelowej, określonej na poziomie 60. Wartość wskaźnika generowana była przez projekty realizowane w ramach Schematów 3.2A, 3.2B oraz 3.3A. Niemal dwukrotne przekroczenie wartości docelowej wynikało z rzeczywistej liczby wspartych obiektów. Realizowane projekty często miały charakter kompleksowy i obejmowały swoim zakresem więcej niż jeden obiekt kultury, dziedzictwa. Przykładowo w wyniku realizacji projektu pn. UNIKATOWE. Pilna konserwacja zagrożonych obiektów z kolekcji MEK wsparto łącznie aż 36 obiektów, a projekt pn. Kwartał św. Wawrzyńca budowa centrum kulturowego na krakowskim Kazimierzu objął wsparciem 8 obiektów. liczba osób korzystających w ciągu roku z obiektów objętych wsparciem w wyniku realizacji projektów wartość zrealizowanego wskaźnika rezultatu wyniosła osób, co oznacza osiągnięcie aż 880,7% wartości docelowej, zaplanowanej na osób. Wartość wskaźnika generowały projekty realizowane we wszystkich Działaniach 3. osi priorytetowej. Tak wysokie przekroczenie wartości docelowej wynikało niewątpliwie z bardzo dużej popularności wspartej infrastruktury. Wiele z dofinansowanych obiektów m.in.: Pijalnia Główna i deptak w Krynicy, Kopalnia Soli w Wieliczce, Klasztor Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej czy zmodernizowane szlaki turystyczne cieszyło się ogromnym zainteresowaniem turystów. Na wysoką wartość wskaźnika wpłynął również fakt wielokrotnego zliczania osób odwiedzających wsparte obiekty. liczba utworzonych miejsc pracy wartość zrealizowanego wskaźnika rezultatu wyniosła 732,88 etatu, co oznacza osiągnięcie 122,1% wartości docelowej, określonej na poziomie 600. Wartość wskaźnika zliczana była z projektów realizowanych w ramach całej osi priorytetowej. Infrastruktura turystyczna- Działanie 3.1 Małopolska to jeden z najbardziej atrakcyjnych pod względem turystycznym, a w związku z tym jeden z najchętniej odwiedzanych regionów w Polsce. Ze względu na niezwykłe dziedzictwo historyczno-kulturowe, szczególne walory środowiskowe oraz bogactwo tradycji doskonale rozwijają się tutaj wszelkie formy turystyki: od miejskiej i kulturowej, poprzez aktywną i rekreacyjną, aż po turystykę biznesową. W 2015 roku Małopolskę odwiedziło 13,9 mln osób (w tym 11 mln stanowili odwiedzający krajowi a 2,9 mln - odwiedzający z zagranicy), czyli o 6,2% więcej niż w roku Oznacza to, że ruch turystyczny w Małopolsce nieustannie charakteryzuje się trendem wzrostowym, zapoczątkowanym po 2009 roku 2. Celem podróży osób odwiedzających Małopolskę, najczęściej jest chęć wypoczynku i zwiedzenia zabytków. Wśród odwiedzających region turystów krajowych, dużą popularnością cieszą się też turystyka aktywna (wędrówki piesze, narciarstwo) oraz wizyty u rodziny/znajomych. Z kolei w przypadku odwiedzających zagranicznych, istotnym motywem pobytu najczęściej są rozrywka i zakupy. Chcąc sprostać wyzwaniom utrzymującej się pozytywnej tendencji w małopolskim ruchu turystycznym, konieczny jest ciągły rozwój oferty turystycznej oraz rozbudowa i modernizacja infrastruktury umożliwiającej rozwój różnych gałęzi turystyki. Od momentu uruchomienia programu w ramach ww. Działania realizowanych było 95 projektów, co stanowiło 47,7% wszystkich projektów realizowanych w ramach 3. osi priorytetowej. W efekcie projektów zrealizowano m.in. następujące wskaźniki: 2 Województwo Małopolskie

188 liczba utworzonych kompleksowych systemów informacji turystycznej - wartość zrealizowanego wskaźnika produktu wyniosła 1, co oznacza osiągnięcie 100% założonej wartości docelowej. liczba projektów z zakresu budowy, rozbudowy, przebudowy, modernizacji produktów turystycznych wartość zrealizowanego wskaźnika produktu wyniosła 44 projekty, co oznacza osiągnięcie 137,5% założonej wartości docelowej. Nadwykonanie wskaźnika wynikało ze szczególnie dużej popularności projektów realizowanych w ramach Schematu 3.1 C. Dofinansowanie projektów w ramach Działania 3.1 miało znaczący wpływ na ruch turystyczny w województwie małopolskim. Zrealizowane inwestycje przyczyniły się do wzrostu konkurencyjności turystycznej regionu, a w efekcie zwiększenia liczby odwiedzających Małopolskę. Olbrzymie znaczenie dla wzrostu konkurencyjności turystycznej regionu miała realizacja projektu pn. Małopolski System Informacji Turystycznej (MSIT) w ramach Schematu 3.1A. W efekcie projektu stworzono rozbudowany system informacji turystycznej obejmujący sieć blisko 40 Punktów Informacji Turystycznych w całym województwie, 10 wydawnictw informacyjno-turystycznych wydawanych w nakładzie ponad 300 tys. sztuk w kilku wersjach językowych, regionalny portal turystyczny a także oznakowanie turystyczne, ułatwiające poruszanie się po Małopolsce i odkrywanie jej najpiękniejszych zakątków. MSIT spowodował wzrost liczby osób korzystających z usług informacji turystycznej, w tym osób niepełnosprawnych, którym znacząco ułatwił dostęp do informacji turystycznej. Środki MRPO, oferowane w ramach schematu 3.1B Inwestycje w obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową trafiły do większości małopolskich miejscowości uzdrowiskowych. Dzięki dofinansowaniu z UE wybudowano nową oraz rozbudowano i zrewitalizowano istniejącą infrastrukturę uzdrowiskową m.in. pijalnie wód mineralnych, deptaki uzdrowiskowe, otwarte baseny kąpielowe i parki zdrojowe. Za sprawą projektów zrealizowanych w ramach Schematu 3.1C Rozwój produktów i oferty turystycznej regionu, zwiększony został dostęp do istniejących zasobów turystycznych i walorów przyrodniczych regionu (budowa, modernizacja szlaków turystycznych, stacji i tras narciarskich, wykorzystanie akwenów wodnych). W efekcie powstały produkty kompleksowe, łączące różne funkcje, zwiększające atrakcyjność ofert, a jednocześnie ich dostępność, dla różnych grup odbiorców. Poprawa oferty turystycznej regionu wpłynęła na zwiększone zainteresowanie turystów i odwiedzających. Z kolei projekty zrealizowane w ramach Schematu 3.1D Inwestycje w poprawę bazy noclegowej oraz przystosowanie obiektów zabytkowych do celów turystycznych przyczyniły się do powstania nowych oraz podniesienia standardu istniejących obiektów hotelowych. Zrealizowane inwestycje oprócz zwiększenia pojemności bazy noclegowej, wzbogaciły też zaplecze usługowe obszarów, na których powstały obiekty hotelowe. Obok infrastruktury noclegowej, stworzona została także infrastruktura dla różnych form rekreacji. W rezultacie wzrosła jakość obsługi ruchu turystycznego, nie tylko w skali wspartych obiektów hotelowych, ale również w skali całych miejscowości. Część z zabytkowych, dotychczas nieużytkowanych obiektów zaadaptowano do celów turystycznych, co dodatkowo zwiększyło ich atrakcyjność. Wdrażane z dużym sukcesem projekty w ramachf 3. osi priorytetowej wpisały się w założone w programie cele. Inwestycje realizowane przy wsparciu z UE wpłynęły na znaczną poprawę w zakresie dostępności produktów i oferty turystycznej regionu, co bezpośrednio przełożyło się na budowanie pozytywnego wizerunku Małopolski jako regionu atrakcyjnego turystycznie w kraju i za granicą. Potwierdziła to ocena jakości oferty turystycznej regionu, dokonana przez turystów, którzy odwiedzili Małopolskę w 2015 roku. Wśród najwyżej ocenianych aspektów obok atmosfery i gościnności Małopolan, znalazły się 188

189 atrakcje turystyczne oraz baza noclegowa, która w znacznej mierze uzyskała dofinansowanie ze środków unijnych MRPO 3. Biorąc pod uwagę duże zainteresowanie wspartymi atrakcjami turystycznymi należy również podkreślić znaczenie licznych akcji promujących inwestycje dofinansowane ze środków europejskich, np. Festiwal Wstęp Wolny Funduszy Europejskich. W trakcie kilku edycji festiwalu małopolskie muzea, teatry, biblioteki, centra kultury i wiele innych wspartych funduszami europejskimi instytucji, udostępniły nieodpłatnie swoją ofertę, zachęcając rzesze mieszkańców i turystów do korzystania z atrakcji. Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego Działanie 3.2 Małopolska to region, bogaty w liczne obiekty i zespoły zabytkowe, często niezwykłe i unikatowe z punktu widzenia dorobku kulturalnego kraju. Wiele z nich ze względu na zły stan techniczny lub niewystarczające zabezpieczenie nie jest jednak udostępnianych zwiedzającym. Dzięki interwencji w ramach Działania 3.2 MRPO możliwe stało się podejmowanie przedsięwzięć, których celem była nie tylko kompleksowa ochrona i zachowanie zasobów dziedzictwa kulturowego, ale także stworzenie impulsów do ich dalszego rozwoju, poprzez przystosowanie do celów turystycznych. W ramach ww. Działania realizowanych było 39 projektów co stanowiło 19,6% wszystkich projektów realizowanych w ramach 3 osi priorytetowej. W efekcie projektów zrealizowano m.in. następujące wskaźniki: liczba obiektów dziedzictwa kulturowego objętych wsparciem wartość zrealizowanego wskaźnika produktu wyniosła 91 obiektów, co oznacza osiągnięcie aż 505,6% założonej wartości docelowej. Na wartość wskaźnika wpłynęły projekty realizowane w ramach Schematu 3.2A. Nadwykonanie wskaźnika związane było z faktem, iż projekty często były kompleksowe, obejmowały swoim zakresem więcej niż jeden obiekt dziedzictwa kulturowego. liczba obiektów dziedzictwa przyrodniczego objętych wsparciem wartość zrealizowanego wskaźnika produktu wyniosła 5 obiektów, co oznacza wykonanie na poziomie 41,7% założonej wartości docelowej. Niski stopień realizacji spowodowany jest faktem, iż w ramach Schematu 3.2B, z uwagi na brak zainteresowania aplikowaniem o środki ze strony potencjalnych Beneficjentów, przeprowadzany był tylko jeden konkurs w 2008 roku. Projekty wdrażane w ramach schematu 3.2 A, przyczyniły się nie tylko do ochrony i zachowania wyjątkowych wartości estetycznych, historycznych czy zabytkowych obiektów i miejsc, ale również nadały im nowe funkcje poprzez zwiększenie dostępności dla zwiedzających. Większość obiektów została włączona w różnorodne turystyczne szlaki kulturowe np. szlak zabytków techniki, szlak architektury drewnianej czy szlak kultury Żydowskiej. Ponadto, wiele obiektów z terenu województwa małopolskiego wpisanych zostało na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO, co w znaczący sposób szczególne znaczenie dla zachowania dziedzictwa kulturowego Małopolski, stanowiąc zarazem atrakcję dla mieszkańców regionu oraz turystów z kraju i zagranicy. Przykładowo w wyniku realizacji projektu w ramach Schematu 3.2A udostępniono dla turystów Komory Lill Górna i Kazanów w Kopalni Soli "Wieliczka, wyposażone m.in. w pierwsze na świecie podziemne kino 5D, wielkoformatową projekcję z elementami mappingu, a także ponad 20 interaktywnych stanowisk multimedialnych, gier i aplikacji prezentujących tematykę soli, pracę górnika oraz dziedzictwo historycznokulturowe kopalni. Schemat 3.2 B zakładał realizację projektów z zakresu zabezpieczenia i udostępnienia walorów przyrodniczych regionu. Mimo, iż w ramach tego schematu uruchomiono zaledwie jeden konkurs, a do dofinansowania zostało wybranych tylko 5 projektów, w odniesieniu do kilku cennych obszarów przyrodniczych udało się wykonać 3 Raport końcowy Badania ruchu turystycznego w województwie małopolskim w 2015 roku, zrealizowanego przez konsorcjum firm: Pracownia Analiz Społecznych IPSYLON Iwona Żuk oraz Pracownia Badawcza BOSQO Hubert Kawalec na zlecenie Województwa Małopolskiego. 189

190 niezbędne prace porządkowe oraz przywrócić możliwość udostępnienia turystom. Powodem niewielkiej popularności projektów z zakresu dziedzictwa przyrodniczego był stosunkowo nieduży wpływ realizacji tego typu projektów na gospodarkę regionu. Zrealizowane projekty przyczyniły się jednak do zapewnienia ochrony obszarów przyrodniczych oraz zwiększenia świadomości ekologicznej, w odniesieniu do obszarów chronionych. Instytucje kultury Działanie 3.3 Nieodłącznym elementem budowania silnej pozycji Małopolski jest rozbudowa sieci instytucji kultury w regionie jako czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego. Dlatego też projekty realizowane w ramach przedmiotowego Działania zakładały inwestycje w infrastrukturę służącą działalności kulturalnej oraz organizację imprez kulturalnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym. W ramach przedmiotowego Działania realizowanych było 65 projektów co stanowiło 32,7% wszystkich projektów realizowanych w ramach 3 osi priorytetowej. W efekcie projektów zrealizowano m.in. następujące wskaźnik produktu i rezultatu: liczba obiektów infrastruktury kultury objętych wsparciem wartość zrealizowanego wskaźnika produktu wyniosła 19 projektów, co oznaczało osiągniecie 63,3% założonej wartości docelowej. Pomimo, iż nie udało się uzyskać zaplanowanej wartości docelowej należy podkreślić, że zrealizowane w tym Schemacie projekty były często kompleksowe i o bardzo dużej wartości dofinansowania (aż 6 projektów o wartości dofinansowania powyżej 9 mln PLN), liczba użytkowników korzystających w ciągu roku z obiektów infrastruktury kultury objętych wsparciem wartość zrealizowanego wskaźnika rezultatu wyniosła osób, co oznaczało osiągnięcie 458,8 % założonej wartości docelowej. Tak wysokie wykonanie wskaźnika świadczyło o ogromnej popularności dofinansowanej infrastruktury kultury. Chociaż nie udało się objąć wsparciem zaplanowanej liczby obiektów kultury, to w odniesieniu do zrealizowanych projektów często obserwowano zainteresowanie przekraczające kilkadziesiąt tysięcy odwiedzających rocznie. Dzięki środkom przeznaczonym na Działanie 3.3, oferta kulturalna regionu stała się bogatsza i jeszcze bardziej interesująca. Większość projektów przyczyniła się do dywersyfikacji i podniesienia jakości dotychczas świadczonych usług kulturalnych, lub wprost stworzyła całkowicie nową ofertę. Małopolskie instytucje kultury zyskały nowe oblicza i możliwości. Powstały nowoczesne muzea, teatry, biblioteki, galerie sztuki i centra kultury. Efekty działania funduszy europejskich widać na konkretnych inwestycjach. W zmodernizowanym Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach otwarta została nowoczesna, interaktywna ekspozycja przedstawiająca życie i dorobek Papieża Polaka, dzięki której muzeum stało się interaktywnym ośrodkiem upamiętniającym dziedzictwo Jana Pawła II, współpracującym z izbami pamięci, muzeami i centrami myśli papieskiej z całego świata. Imprezy kulturalne realizowane w ramach Schematu 3.3B organizowane były zazwyczaj w trzech głównych miastach Małopolski: w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu. Wśród wspartych projektów na wyróżnienie zasługuje m.in. stworzony z myślą o inspirowaniu dyskusji i wymiany poglądów nt. filmu Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego OFF PLUS CAMERA, stanowiący jedno z najważniejszych wydarzeń na kulturalnej mapie Polski. W ramach MRPO dofinansowano również przygotowanie 26 edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych - ULICA 26 Street Art organizowanego od 1988 r., jednego z najstarszych festiwali teatru plenerowego odbywających się w Europie Środkowej. Zaletą imprez był czas realizacji, zbieżny z okresem wiosenno letnim i lokalizacja w obszarze znacznej koncentracji ruchu turystycznego. W ten sposób stały się one dodatkową atrakcją dla osób już przebywających zwłaszcza na terenie Krakowa, a także przyczyniły się do zatrzymania turysty na dłużej w Małopolsce. 190

191 W okresie realizacji programu nie zidentyfikowano problemów typowych wyłącznie dla 3. osi priorytetowej. Pozostałe problemy (o charakterze generalnym), które zostały zidentyfikowane w ramach programu, wraz z zastosowanymi środkami zaradczymi, zostały opisane w rozdziale 2.3 sprawozdania. Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzna znajdują się w pkt do sprawozdania. Cross financing w osi W ramach przedmiotowej osi, od momentu uruchomienia MRPO, cross-financing wystąpił w 1 projekcie pn. Małopolski System Informacji Turystycznej (MSIT). Szczegółowe informacje na temat występowania wydatków w ramach cross-financingu zostały opisane w rozdziale Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt. 2.7 do sprawozdania. Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE PODSUMOWANIE Podsumowując interwencję z zakresu turystyki i kultury w ramach 3. osi priorytetowej można stwierdzić, że została zrealizowana zgodnie z celami wyznaczonymi w programie. Biorąc pod uwagę zdiagnozowane na początku okresu programowania słabe strony Małopolski należy zauważyć, że za sprawą dofinansowanych w ramach MRPO na lata inwestycji nastąpił rozwój w gamie oferowanych produktów turystycznych, co znacząco zwiększyło atrakcyjność turystyczną województwa. Istotnie podniósł się standard bazy infrastruktury uzdrowiskowej w regionie, poprawa nastąpiła również w odniesieniu do stanu i struktury obiektów noclegowych. Ponadto rozwój sieci punktów informacyjnych ułatwił dostęp do informacji turystycznej. Wyraźny postęp nastąpił także w sposobie prezentowania zwiedzającym zgromadzonych zbiorów oraz w formule zagospodarowania obiektów zabytkowych. Dzięki przeprowadzonym działaniom renowacyjnym wiele cennych zabytków zostało udostępnionych szerszemu gronu odbiorców. Z kolei rozbudowa sieci instytucji kultury oraz organizacja licznych imprez kulturalnych wzbogaciła i urozmaiciła ofertę kulturalną Małopolski. Na koniec okresu realizacji programu, poziom zakontraktowanych środków wyczerpał alokację przeznaczoną na całą 3. oś priorytetową. Interwencja z zakresu turystyki i kultury od początku wdrażania charakteryzowała się dość szybkim postępem finansowym, na tle pozostałych osi MRPO, co wynikało ze stosunkowo wczesnego uruchamiania konkursów w tym obszarze. Największy wzrost zakontraktowanych środków przypadł na lata Najefektywniejsze okazało się Działanie 3.1, w którym zrealizowano blisko połowę projektów z całej osi. Osiągniecie takiego wyniku niewątpliwie związane było z faktem, iż na projekty z zakresu rozwoju infrastruktury turystycznej przeznaczona została największa część alokacji, bo aż 42,9%. Szczególną popularnością w ramach ww. Działania cieszyły się konkursy dotyczące rozwoju produktów i oferty turystycznej regionu (Schemat 3.1C). Pozostałe dwa Działania, pomimo niższej alokacji, a w rezultacie mniejszej liczby zrealizowanych projektów, także pozwoliły na realizację założonych w programie celów. Największe zainteresowanie Beneficjentów w przypadku Działań 3.2 i 3.3 towarzyszyło konkursom dotyczącym dziedzictwa kulturowego i rewaloryzacji układów przestrzennych (Schemat 3.2A) oraz organizacji imprez kulturalnym (Schemat 3.3B). W odniesieniu do 3. osi priorytetowej nastąpił zadowalający poziom wykonania wskaźników. Większość z założonych w programie wskaźników przekroczyła zaplanowane wartości docelowe. 191

192 Najtrudniejsze aspekty przy wdrażaniu projektów w perspektywie stanowiły opóźnienia związane z uzyskaniem stosownych decyzji/pozwoleń na realizację inwestycji, co w dużym stopniu przekładało się na przesunięcia terminów realizacji projektów. W perspektywie finansowej Małopolska kontynuuje realizację części celów MRPO. Jednym z nich jest podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności regionu w oparciu o zasoby dziedzictwa regionalnego. Podejmowane działania na rzecz ochrony, udostępniania, rozwoju oraz promocji dziedzictwa kulturowego i naturalnego, a także rozwoju zasobów kultury stworzą warunki do dalszego wzrostu w sektorze turystyki, co wpłynie na zwiększenie potencjału społeczno - gospodarczego Małopolski. W dalszym ciągu realizowane są inwestycje zakładające ochronę i opiekę nad zabytkami tj. realizację prac konserwatorskich, restauratorskich oraz prac zabezpieczających przed zniszczeniem, prowadzonych przy zabytkach ruchomych i nieruchomych. Podejmowane są działania zmierzające do rozwoju i promocji szlaków kulturowych, turystycznych i rekreacyjnych (m.in. tras rowerowych, biegowych, narciarskich), wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą. Kontynuowane są również przedsięwzięcia dotyczące modernizacji infrastruktury instytucji kultury, w tym jej wyposażenia w nowe technologie wzmacniające ofertę kulturalną. W nowej perspektywie kontynuowane są także przedsięwzięcia związane z wykorzystaniem i rozwojem specyficznych walorów miejscowości uzdrowiskowych, zwłaszcza poprzez inwestycje w ogólnodostępne obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową oraz budowę i rozbudowę infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w tych miejscowościach. Ponadto w ramach RPO WM na lata wspierane są projekty zmierzające do zachowania i ochrony różnorodności biologicznej w regionie, realizowane w szczególności w parkach krajobrazowych, rezerwatach przyrody i na obszarach chronionego krajobrazu. Podsumowując stan wdrażania 3. osi priorytetowej MRPO należy podkreślić, iż mocną stroną realizowanych projektów była ich trafność. Podjęte inwestycje zarówno z turystki jak i kultury umożliwiły realizację celów programu, w tym najważniejszego - poniesienia konkurencyjności turystycznej regionu oraz utworzenia większej od przewidywanej ilości miejsc pracy. Dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu rozwoju infrastruktury turystycznej, rozwoju produktów dziedzictwa kulturowego oraz wsparcia instytucji kultury korzystnie wpłynęło na rozwój gospodarczo- społeczny województwa. Wzbogacona została oferta kulturalna nie tylko w największych miastach Małopolski, ale również w mniejszych miejscowościach. Wpłynęło to pozytywnie na aktywność kulturalną mieszkańców małych społeczności oraz przyczyniło się stworzenia nowych miejsc pracy. Dostępność nowoczesnej bazy infrastruktury kultury i turystyki miało istotne znaczenie nie tylko dla mieszkańców i turystów, odwiedzających Małopolskę, ale także dla inwestorów. Niewątpliwie dofinansowanie projektów ze środków unijnych w ramach perspektywy finansowej w sektorze kultury i turystyki wpłynie na dalszy wzrost inwestycji w tym obszarze. 4. OŚ PRIORYTETOWA INFRASTRUKTURA DLA ROZWOJU GOSPODARCZEGO Celem operacyjnym osi priorytetowej był rozwój infrastruktury sprzyjającej wzrostowi społeczno-gospodarczemu. W ramach osi priorytetowej udzielane było bezzwrotne dofinansowanie przedsięwzięć w trzech głównych obszarach tj. infrastruktury drogowej, transportu zbiorowego, stref aktywności gospodarczej. 192

193 Na realizację zadań z zakresu infrastruktury rozwoju gospodarczego, w ramach MRPO przeznaczono z EFRR EUR ( ,93 PLN), co stanowiło 30,9% alokacji na lata W ramach przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach trzech Działań: Działanie 4.1 Rozwój infrastruktury drogowej EUR ( ,72 PLN), co stanowi 79,6% alokacji w ramach osi priorytetowej, w ramach Działania środki przeznaczone zostały na konkursy EUR i realizację projektów znajdujących się w IWIPK MRPO EUR, Działanie 4.2 Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu EUR ( ,14 PLN), co stanowi 8,0% alokacji ramach osi priorytetowej, w ramach Działania środki przeznaczone zostały na konkursy EUR i realizację projektów znajdujących się w IWIPK MRPO EUR, Działanie 4.3 Tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej EUR ( ,07 PLN), co stanowi 12,4% alokacji w ramach osi priorytetowej, w ramach Działania środki przeznaczone zostały na konkursy, W okresie wdrażania osi wprowadzano zmiany związane ze zmianą alokacji na poszczególne Działania. Każdorazowe zmiany wartości alokacji w ramach Działań zostały przedstawiane w kolejnych Sprawozdaniach rocznych z realizacji MRPO. Zmiany alokacji wynikały m.in. z: z przesunięcia dzięki powstałym oszczędnością w zakresie naborów dla, którego zakończyły się już nabory, zakończenia procedur odwoławczych dotyczące projektów konkursowych, rozdysponowaniem oszczędności powstałych m.in. dzięki korzystnej zmianie kursu EUR, kolejnym rozdysponowaniem oszczędności powstałych oraz przesunięć dokonanych w ramach mechanizmu elastyczności. W ramach przedmiotowej osi przewidziano wybór projektów do dofinansowania w procedurze konkursowej oraz poprzez wybór z listy projektów kluczowych. Przeprowadzone dla przedmiotowej osi konkursy od momentu uruchomienia Programu Od początku realizacji programu w ramach osi priorytetowej ogłoszono 10 konkursów. Wszystkie zostały zakończone do końca 2015 r., wśród nich były 3 konkursy ciągłe i dotyczyły wsparcia dla dróg regionalnych i lokalnych oraz stref inwestycyjnych. Na wszystkie konkursy ogłoszone w ramach analizowanej osi priorytetowej, przeznaczono kwotę w wysokości ,00 EUR ( ,36 PLN), co stanowiło 71,0% alokacji w ramach osi Tabela 32. Konkursy w ramach 4. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Nazwa Działania/Schematu 4.1 A Rozwój infrastruktury drogowej (Drogi o znaczeniu regionalnym) 4.1 C Rozwój infrastruktury drogowej (Drogi o znaczeniu powiatowym) Nr konkursu Termin trwania konkursu Alokacja (EUR) dofinansowanie EFRR 1/2008/4.1.a do ,00 9/2009/4.1A (konkurs ciągły) r. do ,00 3/2008/4.1.c do ,00 8/2009/4.1c (konkurs ciągły) do ,00 193

194 A Zwiększenie roli transportu 2/2010/4.2.a do ,00 zbiorowego w 6. obsłudze regionu (Transport miejski) 2/2012/4.2.a do , A Tworzenie i 10/2009/4.3.a do ,00 rozwój stref 8. aktywności gospodarczej 1/2011/4.3.a do ,00 9. (Strefy aktywności gospodarczej o powierzchni 2-20 ha) 3/2012/4.3.a do , B Tworzenie i rozwój stref 10. aktywności gospodarczej (Stefy aktywności gospodarczej o powierzchni powyżej 20 ha) Źródło: opracowanie własne 11/2009/4.3b (konkurs ciągły) r. do r ,00 Od momentu uruchomienia programu, w ramach 10 konkursów MRPO złożono 146 wniosków aplikacyjnych poprawnych formalnie, z czego 128 zostało zatwierdzonych do dofinansowania na kwotę ogółem ,14 EUR ( ,51 PLN). W wyniku zakończonych konkursów podpisano 125 umów o wartości dofinansowania z EFRR ,82 EUR ( ,63 PLN), co stanowiło 71,3% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową. Realizacja 4. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres 38. Realizacja 4. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu, w ramach osi priorytetowej podpisano 153 umowy o dofinansowanie, z tego największą liczbę w ramach Działania 4.1 Rozwój infrastruktury drogowej (107 umów), stanowiły one 69,9% z wszystkich projektów w ramach osi. Zakończyły się wszystkie projekty w ramach 4. osi priorytetowej. 194

195 Wykres 39. Realizacja 4. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowania ogółem. Dla wniosków o płatność i umów, wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiona została z pomniejszeniem kwot wycofanych odzyskanych. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK Od momentu uruchomienia programu, wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach przedmiotowej osi wyniosła ,27 EUR ( ,93 PLN) i stanowiła 104,9% wartości alokacji przeznaczonej na oś priorytetową. Od czasu uruchomienia programu, we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości ,37 EUR ( ,11 PLN) co stanowi 103,4% alokacji. Realizacja projektów kluczowych W ramach osi priorytetowej zaplanowano realizację 28 projektów kluczowych, o wartości całkowitej (wg. zatwierdzonej listy) 178,76 mln EUR (751,46 mln PLN), w tym dofinansowanie ze środków EFRR 139,39 mln EUR (585,98 mln PLN). W ramach Działania 4.1 na liście znajdowało się 24 projektów; W ramach Działanie 4.2 na liście znajdowały się 4 projekty; Ostatecznie podpisano umowy o dofinansowanie na wartość środków EFRR - 140,06 mln EUR (588,80 mln PLN), co stanowiło 100,5% w stosunku do zaplanowanej wartość. Wszystkie projekty się zakończyły. Zmiany wprowadzone do Indykatywnego Wykaz Projektów Kluczowych (IWIPK) w ramach 4 osi priorytetowej zostały przedstawione w pkt System realizacji programu. Szczegółowy wykaz projektów kluczowych, wraz z uzasadnieniem wyboru ich na listę projektów kluczowych dla województwa małopolskiego oraz opisem ich realizacji, znajduje się w Załączniku XI - Tabela 11. Lista projektów indywidualnych planowanych do realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata oraz w Rozdziale Postęp finansowy i rzeczowy. 195

196 Rozkład projektów w ramach osi wg. typów Beneficjentów Wykres 40. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 4. osi Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach osi priorytetowej największe zaangażowanie w realizację 4. osi priorytetowej wykazywały się jednostki samorządu terytorialnego (145 projektów ze 153 wszystkich podpisanych umów o dofinansowanie). Związane jest to ze specyfiką projektów inwestycyjnych tego typu. Budowa stref inwestycyjnych czy budowa/modernizacja dróg spoczywa na samorządach. Często strefy inwestycyjne sytuowane są na terenach wokół miast, których właścicielem są gminy. Samorządy chętnie inwestują w takie tereny, ponieważ sprzyja to rozwojowi lokalnej przedsiębiorczości oraz zmniejsza dysproporcje rozwojowe. Grupa przedsiębiorców stanowi zaledwie 4,6% ze wszystkich Beneficjentów w ramach osi, co jest związane przede wszystkim ze zwiększeniem roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu w ramach poprawy transportu autobusowego i kolejowego. W grupie Beneficjentów, tylko jeden projekt w ramach dotyczący tworzenia stref inwestycyjnych, realizowany był przez instytucje otoczenia biznesu - beneficjentem była MARR. Rozkład przestrzenny projektów w osi Mapa 6. Stan realizacji 4. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) (według miejsca realizacji projektu) * na mapie nie uwzględniono projektów horyzontalnych, czyli takich których realizacja wykracza poza teren jednego powiatu oraz projektów, których Beneficjentem jest Województwo Małopolskie. Od momentu uruchomienia MRPO odnotowano 27 projektów w ramach przedmiotowej osi, na 205,57 mln EUR dofinansowania z EFRR Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 196

197 W ramach 4. osi priorytetowej większość projektów realizowana była na obszarach wiejskich (80 projektów) to stanowi 52,3% ogółu. Pozostałe 73 projekty stanowiące 47,7%, realizowane były na obszarach miejskich. Przewaga projektów na obszarach wiejskich wynika m.in. z niższego stopnia rozwoju infrastruktury drogowej na ww. terenach, również strefy aktywności gospodarczej częściej lokowane są na obrzeżach miast, już w strefach obszarów wiejskich, co wiąże się z podniesieniem stopnia atrakcyjności tych obszarów zarówno pod kątem gospodarczym jak i społecznym. W ramach analizowanej osi priorytetowej, IZ nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. Dokonując analizy wyżej zaprezentowanych map, należy stwierdzić, iż jeśli chodzi o rozkład przestrzenny projektów od momentu uruchomienia programu, na przestrzeni lat nie zmieniał się. Największą liczbą projektów odnotowano w powiatach: m. Tarnowa - 9 projektów, co stanowiło 5,9% wszystkich umów w ramach osi, krakowski, oświęcimski, tarnowski, limanowski, nowotarski, gorlicki (od 7-8 projektów). Najniższa liczba projektów była realizowana m. Nowy Sącz (3 projekty), co stanowiło zaledwie 2,0% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w ramach osi. Realizowane projekty prawie w 70,0% dotyczyły budowy/modernizacji dróg. Drugie miejsce zajmowały projekty w strefach inwestycyjnych (23,5%). Najmniejszą część stanowią projekty dotyczące unowocześnienia transportu miejskiego (6,5%). Rozkład projektów w osi wg. obszarów wsparcia Tabela 33. Realizacja Działań w ramach 4. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) 4. oś priorytetowa Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego ,27 ( ,93 PLN) Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (kat.01-09) 4.3 Tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej 4.2 Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu 9 Inne działania mające na celu pobudzenie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP Transport (kat 16-32) ,71 ( ,88 PLN) Kolej Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu 18 Tabor kolejowy Rozwój infrastruktury drogowej 23 Drogi regionalne/lokalne 107 Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom (kat ) Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu 52 Promowanie czystego transportu miejskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) ,71 ( ,88 PLN) ,31 ( ,26 PLN) ,20 ( ,85 PLN) ,42 ( ,65 PLN) ,69 ( ,76 PLN) ,25 ( ,79 PLN) ,25 ( ,79 PLN) Najwyższy procent zakontraktowanych środków z EFRR w ramach 4. osi priorytetowej odnotowano w obszarze wsparcia, jakim jest transport, co stanowiło 86,3% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. Kolejnym obszarem o wysokiej kontraktacji jest obszar dotyczący badań i rozwoju technologicznego, innowacji i przedsiębiorczości, 197

198 gdzie wsparcie stanowiło 12,1% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. Najniższy poziom zakontraktowanych środków obejmuje obszar ochrony środowiska i zapobieganiu zagrożeniom, w którym odnotowano 1,5% wsparcia ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. Interwencja regionalna w ramach 4. osi priorytetowej były komplementarne z innymi działaniami MRPO, m.in. w osi 5 w zakresie budowy i remontów infrastruktury drogowej czy projektów transportu publicznego. Ponadto komplementarne do 4. osi priorytetowej, są projekty realizowane z programu krajowego PO IŚ, gdzie głównie realizowane są projekty z zakresu budowy/przebudowy dróg krajowych, budowy infrastruktury czystego transportu publicznego, połączeń kolejowych, czy nowoczesnych technik zarzadzania ruchem drogowym. Natomiast w ramach PO IG, komplementarność realizowana jest poprzez wsparcie nowych oraz funkcjonujących IOB, czy prace studyjno - koncepcyjnych w ramach przygotowania terenów inwestycyjnych od podstaw. Przykłady projektów komplementarnych zostały przedstawione w Załączniku XII Przykłady projektów komplementarnych. Rozkład projektów w ramach osi wg. sektorów gospodarki Analizując rozkład i wartość projektów, w oparciu o dane pozyskane od Beneficjentów w podziale na sektory gospodarki, należy stwierdzić, iż 23,5% środków w ramach osi trafia do sektora związanego z obsługą nieruchomości, wynajmem i prowadzeniem działalności gospodarczej (są to projekty związane z działalnością przedsiębiorstw w ramach stref inwestycyjnych), a 6,5% trafia do sektora transportu (projekty dotyczące transportu miejskiego i kolejowego). Najwyższe środki 70,0% nie zostały przypisane do żadnego sektora - są to projekty dotyczące budowy/przebudowy dróg regionalnych i lokalnych. Podział procentowy na sektory gospodarki odzwierciedla rozkład projektów zgodnie z ich specyfiką. Najwięcej umów podpisanych jest w ramach budowy/przebudowy dróg, najmniej w ramach transportu miejskiego i kolejowego. Analiza jakościowa osi Wykres 41. Realizacja Działań w ramach 4. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Niezmiennie, przez cały okres programowania największy poziom zakontraktowanych środków EFRR, odnotowano w ramach Działania 4.1 Rozwój infrastruktury drogowej 105,6% w stosunku do alokacji na Działanie. Z kolei dla Działania 4.2 Zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu i Działania 4.3 Tworzenie i rozwój stref 198

199 aktywności gospodarczej, wartość realizacji działań wyniosła odpowiednio 100,9% i 102,7% w stosunku do alokacji przeznaczonej na każde z nich. Wykres 42. Realizacja Działań w ramach 4. osi priorytetowej (zakończone projekty) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Infrastruktura drogowa- Działanie 4.1 Transport drogowy jest jednym z podstawowych i niezbędnych elementów dobrze rozwijającej się gospodarki. Wpływa na jakość życia mieszkańców danego regionu, jak również jest warunkiem koniecznym do swobodnego przepływu towarów i usług. Z tego powodu rozwój infrastruktury drogowej stanowił jeden z głównych celów postawionych do realizacji w ramach MRPO. Został on również zdiagnozowany jako jeden ze słabych stron województwa, niska jakość sieci komunikacyjnej oraz opóźnienia budowy i rozwoju krajowych ciągów komunikacyjnych. Istotnym argumentem przemawiającym za uplasowanie się tego typu interwencji na jednym z najważniejszych do osiągniecia celów, przemawiał fakt, że drogi województwa małopolskiego należą do najbardziej obciążonych ruchem w Polsce 2 miejsce po województwie śląskim. Dodatkowo budowa dróg w Małopolsce stanowi olbrzymie wyzwania ze względu na trudne warunki terenowe (góry, wyżyny, osuwiska), a także gęstość zaludnienia i rozproszenia zabudowy, co znacznie utrudnia budowy i remonty dróg oraz podnosi koszty takich działań. Od momentu uruchomienia programu w ramach rozwoju infrastruktury drogowej zrealizowano 107 projektów, co stanowiło 69,9% wszystkich projektów przyjętych do dofinansowania w ramach osi. Zakończyła się realizacja wszystkich projektów. W odniesieniu do infrastruktury drogowej zrealizowane zostały wszystkie wskaźniki produktu i rezultatu: długość nowych dróg: drogi regionalne, drogi lokalne wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 68,84 km, co oznacza wykonanie na poziomie 215,1% założonej wartości docelowej, z czego 52,99 km stanowiły nowe obwodnice. długość zrekonstruowanych dróg: drogi regionalne, drogi lokalne - wartość zagregowana zrealizowanego wskaźnika wyniosła 818,72 km, co oznacza wykonanie na poziomie 154,5% jego wartości docelowej. W ramach zrekonstruowanych dróg regionalnych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 398,40 km, co oznacza osiągnięcie 113,8% wartości docelowej, a w ramach zrekonstruowanych dróg lokalnych, wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 420,32 km, co daje wykonanie na poziomie 233,5% wartości docelowej. W rezultacie realizacji budowy/przebudowy dróg, założono osiągnięcie korzyści, polegających m.in. na skróceniu czasu przejazdu (w euro): 199

200 Oszczędność czasu w euro na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła ,77 EUR/rok, co oznacza osiągnięcie 534,1% założonej wartości docelowej. Podsumowując należy stwierdzić, iż realizacja wskaźników zarówno produktu jak i rezultatu w obszarze infrastruktury drogowej, przebiegała sprawnie. W ramach wszystkich wskaźników odnotowano wzrosty w stosunku do zaplanowanych wartości. Jednym z powodów wyższych od zakładanych wartości wskaźników obok zainteresowania Beneficjentów były również umiejętnie prowadzone planowanie naborów i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Nie bez znaczenia miało utrzymanie konkursu ciągłego dla dróg o znaczeniu regionalnym, dzięki którym Beneficjenci mieli dłuższy czas na przygotowanie projektów, często krótszy czas konkursu uniemożliwiłby złożenie projektu (np. w momencie gdzie Beneficjenci nie posiadali wszystkich potrzebnych pozwoleń na budowę). Drugim powodem wysokiego wykonania wskaźników było szybkie uruchomienie naborów w tym obszarze w ramach MRPO, konkurs dla ramach infrastruktury drogowej był jednym z pierwszych (w 2008 r.). Projekty drogowe MRPO były komplementarne z projektami realizowanymi w programach krajowych (PO IiŚ). Takim przykładem może być połączenie autostrady A4 (węzeł Krzyż) z drogą wojewódzką Nr 977, które wpłynie na zapewnienie dogodnego dojazdu do przejścia granicznego oraz umożliwi płynną komunikację w kierunku północ-południe. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na nadkontraktację związaną z mechanizmem elastyczności w Działaniu 4.1, dla ww. działania przeznaczano oszczędności oraz przeniesiono środki z tzw. mechanizmu elastyczności. Przez ostatnie lata zmieniła się korzystanie mapa drogowa Małopolski, jednak wciąż większa koncentracja dróg znajduje się w zachodniej (od powiatu miechowskiego po suski) i środkowej części województwa - od północy (powiat proszowicki) przez powiat wielicki i myślenicki po południe (powiaty nowotarski i tatrzański). Na wymienionych obszarach większość dróg stanowią drogi zmodernizowane/przebudowane głównie o znaczeniu regionalnym. Inwestycje w drogi o znaczeniu regionalnym związana była z zapewnienia spójnego i sprawnego układu drogowych szlaków komunikacyjnych oraz powiązania ze szlakami krajowymi. Pomimo dużych nakładów na drogi w ramach MRPO, wciąż istnieją miejsca, gdzie rozwój infrastruktury drogowej przebiegał wolniej, dotyczyło to części wschodniej województwa. Zwiększenie roli transportu zbiorowego Działanie 4.2 W ramach analizowanego Działania, głównym celem interwencji było wzmocnienie i poprawa systemów transportu publicznego, w efekcie którego, nastąpić miało zwiększenie atrakcyjności gospodarczej Małopolski oraz stworzenie systemów komunikacji zbiorowej zmierzających do rezygnacji mieszkańców regionu z transportu indywidualnego na rzecz transportu zbiorowego. Dodatkowo w ramach działania przewidziane było wsparcie dla projektów dotyczących modernizacji regionalnej sieci kolejowej wyłącznie modernizacja torów kolejowych, w ramach czynnych linii kolejowych, na których dokonywane są regularne połączenia pasażerskie. W pierwszym kierunku wspieranym w ramach transportu miejskiego, realizowane były projekty polegające na zakupie ekologicznych autobusów, wymianie taboru autobusowego wraz z wyposażeniem w elementy inteligentnych systemów transportowych, modernizacji infrastruktury technicznokomunikacyjnej oraz opracowania systemów informacji dla pasażerów i zarządzania ruchem. Od momentu uruchomienia MRPO w ramach infrastruktury transportu kolejowego i miejskiego zrealizowano 10 projektów, co stanowiło 6,5% wszystkich projektów wdrażanych w ramach osi. Zakończyły się wszystkie projekty. W ramach infrastruktury realizowane były wskaźniki produktu i rezultatu: liczba zakupionego taboru transportu publicznego (tabor kolejowy, autobusy miejskie) - wartość zagregowana zrealizowanego wskaźnika wyniosła 67 jednostki 200

201 taboru publicznego, co oznacza osiągnięcie 163,4% założonej wartości docelowej. Zakupiono 62 jednostki taboru komunikacji miejskiej - nowe autobusy miejskie, co oznacza zrealizowanie 172,2% wartości docelowej wskaźnika, oraz zakupiono 5 jednostek taboru transportu publicznego tabor kolejowy, co oznacza wykonanie na poziomie 100,0% planowanych osiągnięć. długość zrekonstruowanych linii kolejowych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 15,64 km, co oznacza osiągnięcie 130,3% założonej wartości docelowej. W rezultacie realizacji zakupu taboru transportu publicznego oraz modernizacji linii kolejowej, osiągnięto następujące wskaźniki rezultatu: przyrost liczby ludności korzystającej z komunikacji miejskiej wspartej w ramach programu (nowo zakupiony tabor autobusowy) wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła osób, co oznacza wykonanie na poziomie 114,0% założonej wartości docelowej. oszczędność czasu w na nowych i zrekonstruowanych liniach kolejowych w przewozach pasażerskich i towarowych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła ,24 EUR/rok, co oznacza osiągnięcie 69,6% w odniesieniu do założonej planowanej wartości docelowej. Niska wartość % wskaźnika rekompensuje kilkukrotne przekroczenie w skróceniu czasu dla dróg w Działaniu 4.1. Natomiast w przypadku Działania 4.2 względnie krótka i nie generująca dużych oszczędności obecnie trasa Bonarka Swoszowice będzie miała duże znaczenie dla usprawnienia sieci dla sprawnego i szybkiego funkcjonowania kolei aglomeracyjnej po zakończeniu inwestycji PKP PLK dot. łącznicy i przystanka kolejowego Kraków Zabłocie. W wyniku realizacji projektów wzmocniono transport kolejowy regionalnych przewozów pasażerskich oraz regionalnej sieci kolejowej. Pasażerowie odczuli skrócenie czasu podróży, poprawę stanu bezpieczeństwa i komfortu podróżowania oraz zwiększenie przepustowości linii. Transport kolejowy jest doskonałą alternatywą dla transportu kołowego, korzystnie wpływa na środowisko, zmniejsza hałas. W pierwszym kierunku wsparcie skierowane było na rozwój regionalnej sieci kolejowej. Dofinansowano 2 projekty kluczowe województwa, związane z modernizacją linii kolejowych: nr 94 Płaszów Oświęcim (na odcinku Kraków- Bonarka Kraków Swoszowice) oraz linii nr 96 Tarnów-Leluchów (na odcinku Tarnów-Stróże). Wymienione projekty uzupełniały projekty realizowane w Małopolsce w ramach programów krajowych (PO IiŚ) i dotyczył projektu m.in. Budowa połączenia kolejowego MPL "Kraków-Balice" z Krakowem, odcinek Kraków Główny - Mydlniki Balice" polegająca na modernizacji linii kolejowej od stacji Kraków Główny do przystanku Kraków Balice zlokalizowanego w sąsiedztwie terminalu portu lotniczego. 201

202 Mapa 7. Inwestycje kolejowe finansowane ze źródeł unijnych w województwie małopolskim Źródło: Mapa Inwestycji Kolejowych, PKP PLK S.A.; Drugi obszar wsparcia ukierunkowany był na zwiększenie ilości taboru kolejowego, poprzez jego zakup (zrealizowano 1 projekt kluczowy, gdzie Beneficjentem było województwo małopolskie zakup 5 nowoczesnych ekologicznych zespołów trakcyjnych). Pozostałe projekty wybrane do dofinansowania w ramach transportu miejskiego dotyczyły rozwoju komunikacji miejskiej w największych miastach: Oświęcim, Nowy Targ, Nowy Sącz i Tarnów i polegały na zakupie autobusów oraz wprowadzeniu systemów biletowych lub biletomatów. W trzecim obszarze wsparcia interwencja kierowana była na modernizację regionalnej sieci kolejowej (modernizacja torów kolejowych) oraz - od 2014 roku - na budowę i organizację wspólnych węzłów przesiadkowych oraz budowę i organizację węzłów przesiadkowych w ramach systemów parkingów Park & Ride. Celem tej ostatniej było tworzenie węzłów komunikacyjnych, integrujących różne rodzaje transportu zbiorowego. Projekty kolejowe, realizowane na terenie Małopolski współfinansowane są również z PO IiŚ. Przykładem może być np. Zakup taboru kolejowego do obsługi połączeń międzywojewódzkich realizowanych przez Województwa: Małopolskie, Podkarpackie, Śląskie i Świętokrzyskie czy Modernizacja linii kolejowej E 30/C-E 30, odcinek Kraków-Rzeszów, etap III. Tworzenie stref aktywności gospodarczej Działanie 4.3 Tworzenie stref aktywności gospodarczej stanowi jeden z elementów mających wpływ na wzrost poziomu inwestycji, w istotny sposób zwiększając atrakcyjność inwestycyjną regionu, przyczyniając się do rozwoju przedsiębiorczości i tworzenie nowych miejsc pracy. Na podstawie przeprowadzonej analizy SWOT Małopolska okazała się obszarem, na którym brakuje dużych i zwartych oraz wyposażonych w media terenów inwestycyjnych. W związku z tym całe działanie w ramach 4 osi zostało przeznaczone na podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej regionu. Celem podjętych działań jest stworzenie warunków do lokowania na jego obszarze przedsiębiorstw. Dofinansowane zostały projekty realizowane w strefach wielkości 2-20 ha, jak i dużych terenach inwestycyjnych o pow. powyżej 20 ha. Z dotychczasowych analiz projektów, oraz na podstawie stopnia realizacji wskaźników można zdecydowanie stwierdzić, że interwencja dostępną ramach rozwoju stref inwestycyjnych cieszyła się dużym zainteresowaniem Beneficjentów. 202

203 Mapa 8. Lokalizacja stref inwestycyjnych w ramach MRPO Źródło: dane przedstawione na podstawie z KSI Analizując rozkład projektów w strefach inwestycyjnych w Małopolsce umiejscawiane były one zazwyczaj w okolicach miast i w sąsiedztwie głównych dróg w województwie. Warto podkreślić, że konsekwencją powstania stref jest nie tylko rozwój infrastrukturalny regionu, ale przede wszystkim stworzenie optymalnych warunków funkcjonowania nowopowstających przedsiębiorstw. Dodatkowym atutem jest wzrost liczby miejsc pracy oraz podniesienie poziomu życia regionie. W wyniku tworzenia stref powstało ponad 4 tys. miejsc pracy. Od momentu uruchomienia MRPO w ramach tworzenia stref inwestycyjnych dofinansowano 36 projektów, co stanowiło 23,6% wszystkich projektów wdrażanych w ramach osi. Zakończyły się wszystkie projekty. W ramach infrastruktury zrealizowane zostały wszystkie wskaźniki produktu i rezultatu: powierzchnia stworzonych i rozbudowanych stref inwestycyjnych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 1 292,46 ha, co oznacza wykonanie na poziomie aż 861,6% założonej wartości docelowej. liczba miejsc pracy utworzonych w strefach inwestycyjnych - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 4 703, co oznacza osiągnięcie 235,2% założonej wartości docelowej. W okresie realizacji programu nie zidentyfikowano problemów typowych wyłącznie dla 4. osi priorytetowej. W ramach jednego z projektów w ramach 4.1 Budowa autostrady A4 (węzeł Krzyż) z drogą wojewódzką Nr 977 wystąpił jedyny w ramach programu przypadek wystąpienia ryzyka zmowy cenowej w konsekwencji którego zdecydowano się na wyłączenie jednego z postępowań przetargowych z projektu by ograniczyć ryzyko certyfikowania nieprawidłowych wydatków. Następstwem było zawnioskowanie przez Beneficjenta o zmianę umowy i wyłączenie kosztów kwalifikowalnych wydatków na roboty budowlane w zakresie objętego działaniami prokuratury oraz Beneficjent wniósł o przyznanie maksymalnego możliwego poziomu dofinansowania do pomniejszonych kosztów kwalifikowalnych obejmujących bezsporny zakres rzeczowy. W wyniku tego aneksem do umowy zmniejszono kwoty wydatków kwalifikowalnych przy jednoczesnym zwiększeniu dofinansowania projektu do poziomu 83,42%. Beneficjent dokonał również zwrotu środków. Biorąc pod uwagę dokonane w projekcie zmiany, dzięki którym wydatki 203

204 związane z ww. postępowaniem przetargowym zostały przeniesione do wydatków niekwalifikowalnych wynik śledztwa nie blokował możliwości ostatecznego rozliczenia projektu. Pozostałe problemy (o charakterze generalnym), które zostały zidentyfikowane w ramach programu, wraz z zastosowanymi środkami zaradczymi, zostały opisane w rozdziale 2.3 sprawozdania. Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzna znajduje się w pkt sprawozdania. Cross financing w osi Od momentu realizacji programu nie wystąpiły wydatki w ramach cross-financingu dla zakontraktowanych projektów w 4 osi priorytetowej. Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt. 2.7 sprawozdania. Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE PODSUMOWANIE Projekty z zakresu inwestycji drogowych, kolejowych oraz w stref aktywności gospodarczej w Małopolsce, zostały zrealizowane zgodnie z wyznaczonymi celami w programie. Małopolska jako ważny szlak komunikacyjny na mapie Polski potrzebowała sprawnego i spójnego układu dróg regionalnych, które łączyć się będą ze szlakami krajowymi. Założenie takie udało się zrealizować m.in. poprzez budowę obwodnic miast, co pozwoliło na udrożnienie wąskich gardeł, które spowalniały ruch i jednocześnie wyprowadziły ruch z centrów miast. Dzięki budowie czy modernizacji dróg lokalnych i regionalnych udało się stworzyć warunki dojazdu do autostrady A4 czy dróg ekspresowych i powiązać je z dotychczas istniejącą siecią dróg. Od momentu uruchomienia programu udało się znacznie polepszyć jakość dróg województwa małopolskiego. W dalszym ciągu w Małopolsce więcej dróg było modernizowanych/przebudowywanych niż nowo budowanych, niewątpliwy wpływ na taki stan rzeczy miał m.in. znacznie wyższe koszty jakie trzeba ponieść na budowę, niż na modernizację dróg oraz obowiązki administracyjne (pozwolenia na budowę czy oceny środowiskowe), których należy dopełnić. W ślad za postępem finansowym (zakontraktowano i rozliczono wszystkie środki w ramach działania 4.1), nastąpił znaczący postęp rzeczowy realizacji programu. Oszacowane na etapie programowania wartości wskaźników osiągnęły zaplanowany stopień realizacji, często nawet przekraczając wartość szacowaną. Tak dobry wynik realizacji wskaźników wpłynęły m.in. możliwość składania w długiej perspektywie czasu projektów (pierwszy konkurs odbył się już w 2008 roku) oraz przyjęcie założenia o uruchomieniu konkursu w trybie ciągłym, co dawało Beneficjentom dłuższy czas na przygotowanie projektów. W trakcie realizacji programu powstawały również oszczędności dzięki czemu można było przeznaczyć je na dodatkowe konkursy i projekty pozakonkursowe. Z powodzeniem zostały zrealizowane wszystkie projekty dotyczące transportu miejskiego, w ramach których zakupiono nowy tabor autobusowy o zmniejszonej emisji zanieczyszczeń. Natomiast zakup nowego taboru kolejowego oraz modernizacja linii kolejowych, przyczyniły się wprost do poprawy jakości i czasu przejazdów. Wszystkie tego typu działania ukierunkowane są na stworzenie docelowo w Małopolsce Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej, w ramach której pierwsze połączenia zostały uruchomione już w grudniu 2014 r. Inwestycje w sieć drogową i kolejową, oprócz skrócenia czasu dojazdu do szkół i miejsc pracy, ułatwią również swobodne poruszanie się turystom przyjeżdzających do Małopolski, czy zachęcą przedsiębiorców do inwestowania i lokowania firm w regionie. 204

205 Dodatkowo do rozwoju sieci transportowej przyczyniły się projekty typu Park&Ride. W ślad za postępem finansowym (zakontraktowano i rozliczono wszystkie środki w ramach działania 4.2), nastąpił znaczący postęp rzeczowy realizacji programu. Oszacowane na etapie programowania wartości wskaźników osiągnęły zaplanowany stopień realizacji, często nawet przekraczając wartość szacowaną. W przypadku wskaźnika rezultatu dot. oszczędności czasu jego wartość osiągnęła poziom 69,6%, co spowodowane jest wybraniem częściowo wysokim oszacowaniem wskaźnika na etapie programowania, ale również wskaźnik został wybrany przez dwóch Beneficjentów ze względu na specyfikę realizowanych projektów (projekty kolejowe). Pomimo to można uznać, że realizacja Działania przebiegała bez zakłóceń i cele założone w 2007 roku z powodzeniem zostały zrealizowane. W przypadku utworzenia/rozbudowywania stref inwestycyjnych, podjęte działania okazały się trafione. Zainteresowanie Beneficjentów okazało się większe niż założone na etapie programowania. Działania podjęte na rzecz rozwoju stref inwestycyjnych okazały się słuszne i w pełni wpisały się w cel założony w programie, polegający na podniesieniu atrakcyjności inwestycyjnej regionu. Dzięki podjętym działaniom udało się stworzyć korzystne warunki do lokowania stref na danym obszarze. Niewątpliwe przyczyniło się to również do podniesienia atrakcyjności terenów w obrębie miast, utworzenia nowych miejsc pracy, czy wykorzystania potencjału wykwalifikowanych pracowników. W ślad za postępem finansowym (zakontraktowano i rozliczono wszystkie środki w ramach działania 4.2), nastąpił znaczący postęp rzeczowy realizacji programu. Oszacowane na etapie programowania wartości wskaźników osiągnęły zaplanowany stopień realizacji, często nawet przekraczając wartość szacowaną. Znaczne przekroczenie wartości wynikało niewątpliwie z większego zainteresowania Beneficjentów w stosunku do planowanych założeń, ja również podobnie ja w projektach infrastruktury drogowej konkursów ciągłych, co dawało Beneficjentom dłuższy czas na przygotowanie projektów. Mocną stroną realizowanych projektów była trafność i skuteczność podjętych interwencji, jednocześnie były one dobrze dopasowane do pozostałych działań inwestycyjnych prowadzonych w Małopolsce również w ramach programów krajowych. Dzięki temu skala i zakres prac sprawia, że efekty działań są widoczne dla każdego mieszkańca województwa oraz turystów, którzy korzystają choćby z transportu kolejowego i drogowego. W nowej perspektywie finansowej Małopolska będzie kontynuować część celów obecnego programu operacyjnego. W dalszym ciągu przewiduje się inwestycje z zakresu: budowy i przebudowy dróg, w tym również budowy obwodnic (wraz z towarzyszącą infrastrukturą) oraz budowy nowoczesnych technik zarządzania ruchem, przyczyniających się do usprawnienia ruchu oraz zwiększania jego bezpieczeństwa na drogach o znaczeniu regionalnym/subregionalnym. Większy nacisk niż w obecnej perspektywie zostanie położony na działania pozwalające ograniczyć zagrożenia związane zanieczyszczeniem powietrza w ramach transportu drogowego. W ramach podejmowanych interwencji istotne znaczenie będzie miało promowanie czystego transportu miejskiego, uwzględniającego rosnące potrzeby mobilności mieszkańców miast i ich obszarów funkcjonalnych. Realizowane będą przedsięwzięcia mające na celu rozwój regionalnego transportu kolejowego, w szczególności: zakupy taboru kolejowego (wyłącznie nowy tabor, uwzględniający potrzeby osób o ograniczonej mobilności), w tym na potrzeby szybkiej kolei aglomeracyjnej oraz inwestycje w budowę/ przebudowę i wyposażenie zaplecza technicznego służącego do obsługi taboru kolejowego. Wsparcie otrzymają również projekty związane z rozbudową stref inwestycyjnych. Cele z obydwu perspektyw są konsekwentnie realizowane i powstające inwestycje będą wzajemnie się uzupełniały, zapewniając mieszkańcom Małopolski wyższy komfort życia. Najtrudniejszymi aspektami przy wdrażaniu projektów w perspektywie finansowej , były opóźnienia 205

206 w pozyskaniu zezwoleń na realizację inwestycji, co w znacznym stopniu przekładało się na przesunięcia terminów realizacji projektów. 5. OŚ PRIORYTETOWA KRAKOWSKI OBSZAR METROPOLITALNY Celem operacyjnym osi priorytetowej było wzmocnienie pozycji Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego (KOM), jako znaczącego ośrodka metropolitalnego w Europie. Dla potrzeb MRPO Krakowski Obszar Metropolitalny obejmował swym zasięgiem strefę podmiejską Krakowa (zgodnie z Wojewódzkim Planem Zagospodarowania Przestrzennego, były to następujące jednostki terytorialne: Kraków, Kłaj, Kocmyrzów- Luborzyca, Krzeszowice, Liszki, Michałowice, Mogilany, Niepołomice, Skawina, Świątniki Górne, Wieliczka, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki) oraz obszar obsługiwany przez miejski transport publiczny miasta Kraków (były to dodatkowo gminy: Czernichów, Iwanowice). W ramach osi priorytetowej udzielane było dofinansowanie przedsięwzięć w trzech głównych obszarach, tj.: wzmocnienia potencjału badawczego KOM, rozwoju funkcji metropolitalnych, zintegrowanego transportu metropolitalnego. Na realizację zadań z zakresu wzmocnienia pozycji i rozwoju KOM w ramach MRPO przeznaczono EUR ( ,40 PLN) środków EFRR, co stanowiło 12,9% alokacji na lata Przedstawiona wartość uwzględnia zwiększenie alokacji o dodatkowe EUR (2 % więcej środków dla przedmiotowej osi), pochodzące z Krajowej Rezerwy Wykonania, które zostały rozdysponowane w 2011 roku w wyniku renegocjacji programu. W obszarze przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach 3 Działań: Działanie 5.1 Krakowski Obszar Metropolitalny, jako ważny węzeł europejskiej przestrzeni badawczej EUR ( ,16 PLN), co stanowiło 15,5% alokacji dla osi priorytetowej. Całość środków Działania została przeznaczona na realizację projektów znajdujących się w IWIPK MRPO, Działanie 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego EUR ( ,90 PLN), co stanowiło 66,7% alokacji dla osi priorytetowej. Całość środków Działania również została przeznaczona na realizację projektów znajdujących się w IWIPK MRPO, Działanie 5.3 Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego EUR ( ,34 PLN), co stanowiło 17,8 % w ramach osi priorytetowej. Część środków Działania (schemat 5.3.A) tj: EUR została przeznaczona na realizację projektów konkursowych. Pozostała kwota (schemat 5.3.B) tj EUR służyła finansowaniu projektów znajdujących się w IWIPK MRPO. W okresie realizacji programu miały miejsce zmiany alokacji przypisanej do poszczególnych Działań. Były one każdorazowo przedstawiane w Sprawozdaniach rocznych z realizacji MRPO, a wynikały m.in. z: rozdysponowania Krajowej Rezerwy Wykonania, przesunięć między Działaniami, związanych z wprowadzaniem nowych projektów pozakonkursowych lub ich modyfikacją. 206

207 Dla 5. osi priorytetowej co do zasady przewidziano realizację projektów poprzez wybór z listy projektów kluczowych. Jedynie w ramach Działania 5.3 Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego przeprowadzono nabór projektów w drodze procedury konkursowej. Przeprowadzone dla przedmiotowej osi konkursy od momentu uruchomienia Programu W czerwcu 2009 r. ogłoszono konkurs dla Działania 5.3.A, mający charakter otwarty (nabór ciągły), z terminem składania wniosków od lipca 2009r. Nabór zamknięto ostatecznie r. Tabela 34. Konkursy w ramach 5. osi priorytetowej od momentu uruchomienia programu Nazwa Działania/Schematu A Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego Źródło: opracowanie własne Nr konkursu 6/2009/5.3.a (konkurs ciągły) Data trwania konkursu r. do r. Alokacja (EUR) dofinansowanie EFRR ,00 Od momentu uruchomienia MRPO, w ramach konkursu zatwierdzono 8 wniosków o dofinansowanie na kwotę ,26 EUR EFRR ( ,10 PLN). Podpisano dla nich 8 umów o wartości ,82 EUR dofinansowania z EFRR ( ,89 PLN), co stanowiło 14,9% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową. Wszystkie projekty zostały zakończone. Realizacja projektów kluczowych W ramach analizowanej osi priorytetowej przewidziano również realizację 20 projektów kluczowych, o wartości całkowitej (wg. zatwierdzonej listy) wynoszącej ,23 EUR ( ,22 PLN), w tym kwota dofinansowanie ze środków EFRR ,85 EUR ( ,68 PLN), w tym: W ramach Działania projektów: W ramach Działania projektów: W ramach Działania projekt. Wszystkie zostały zakończone. Szczegółowy wykaz projektów kluczowych wraz z uzasadnieniem wyboru na listę projektów kluczowych dla województwa małopolskiego, znajduje się w Załączniku XI - Tabela 11. Lista projektów indywidualnych zrealizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

208 Realizacja 5. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres 43. Realizacja 5. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach 5 osi priorytetowej podpisano łącznie 28 umów o dofinansowanie, z tego największą liczbę w ramach Działania 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego obszaru Metropolitalnego (14) tj. 50%. Drugim z kolei było Działanie 5.3. Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego, gdzie zawarto łącznie 9 umów, a więc 32,1% ich ogólnej liczby. Wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach przedmiotowej osi wyniosła ,67 EUR ( , 57 PLN) i stanowiła 12,5 % wartości dofinansowania dla wszystkich umów zawartych w MRPO. W stosunku do dostępnej alokacji w ramach osi priorytetowej, wartość wszystkich zakontraktowanych środków z EFRR wyniosła 99,2%. W stosunku do wielkości zakontraktowanych, kwalifikowalnych środków, wartość zatwierdzonych wniosków o płatność wyniosła 96,9%. Wykres 44. Realizacja 5. osi priorytetowej od momentu uruchomienia MRPO (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowania ogółem. Dla wniosków o płatność, wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiono z pomniejszeniem kwot wycofanych i odzyskanych Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK

209 Od początku realizacji programu, we wnioskach o płatność Beneficjenci 5. osi wykazali kwotę wydatków, odpowiadającą środkom UE w wysokości ,52 EUR ( ,25 PLN), co stanowiło 96,1% alokacji na lata dla osi priorytetowej, oraz 12,4 % alokacji EFRR dla całego MRPO. Na dzień przygotowania sprawozdania końcowego, zakończyło się wdrażanie wszystkich 28 projektów (100% realizacji umów w ramach osi), w tym: w ramach Działania 5.1 KOM, jako ważny węzeł europejskiej przestrzeni badawczej - 5 projektów w ramach Działania 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych KOM 14 projektów, w ramach Działania 5.3, Schemat A Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego 8 projektów, oraz Działania 5.3, Schemat B Infrastruktura okołolotniskowa 1 projekt Dotyczyły one inwestycji z zakresu infrastruktury komunikacyjnej, w tym zakupu taboru oraz inwestycji w ramach infrastruktury kulturalnej, jak i ochrony zdrowia. Wykres 45. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 5. Osi Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Największe zainteresowanie aplikowaniem o środki w przedmiotowej osi wykazały jednostki samorządu terytorialnego (10 projektów). Drugie w kolejności były zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia - 6 projektów. Kolejną grupę stanowiły instytucje kultury - 5 projektów, a w Działaniu 5.3 dwa projekty przypadły przedsiębiorcom. Szkoły wyższe (4) i jednostki naukowe (1) reprezentowane były przez Beneficjentów realizujących projekty w ramach infrastruktury B+R w Działaniu 5.1. Opisana struktura Beneficjentów osi, zdecydowanie koncentruje sektor publiczny. Wynika to z faktu, iż działania finansowane w ramach 5. osi priorytetowej polegały przede wszystkim na rozwoju funkcji metropolitalnych, których realizacji z reguły podejmują się instytucje publiczne, zaangażowane m.in. we wspieranie kultury, ochronę zdrowia czy organizację transportu zbiorowego. Rozkład przestrzenny projektów w osi W ramach 5. osi priorytetowej, najwięcej projektów (26) zrealizowanych zostało stricte na obszarze miejskim Gminy Kraków. Oprócz tego wdrożony został 1 projekt wychodzący poza obszar miasta, ale mieszczący się w obszarze powiatu krakowskiego (Balice) w ramach KOM i 1 projekt horyzontalny: Małopolskie Laboratorium Budownictwa Energooszczędnego. 209

210 Koncentracja zdecydowanej większości projektów wyłącznie na obszarze miasta Kraków zdeterminowana była wiodącą rolą miasta w dynamicznym rozwoju regionu. Dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju i wzmocnienia funkcji metropolitalnych, niezbędne było przede wszystkim wdrożenie aktywnej polityki transportowej opartej na komunikacji zbiorowej. Dlatego też realizowane projekty koncentrowały się na budowie spójnego i efektywnego systemu przewozów pasażerskich na terenie aglomeracji krakowskiej (Kraków i jego strefa podmiejska) oraz umożliwiały dogodny dostęp do Krakowa, zarówno z terenów bezpośrednio otaczających stolicę obszaru metropolitalnego, jak i z pozostałych obszarów województwa. Projekty z zakresu nowoczesnej infrastruktury transportowej stanowiły istotny rodzaj wsparcia w ramach przedmiotowej osi. Równolegle, dużą grupę projektów stanowiły projekty z zakresu infrastruktury kulturalnej, kongresowej i wystawienniczej - realizowane w celu uzupełnienia oferty usług publicznych w regionie. Dodatkowo, wdrożone zostały projekty służące implementacji nowoczesnych technologii medycznych i informatycznych do sektora ochrony zdrowia oraz wsparcie centrów wysokospecjalistycznej diagnostyki i terapii. Ponadto na obszarze gminy skoncentrowano inwestycje w zakresie B+R, a główną przesłanką takiej interwencji był fakt, że Kraków jest silnym ośrodkiem uniwersyteckim, w którym znajduje się najlepszy potencjał naukowobadawczy. Dopełnieniem powyższych działań, było wsparcie dla inwestycji w infrastrukturę okołolotniskową, zlokalizowaną poza obszarem gminy Kraków, jednak znajdującą się w KOM - a mianowicie MPL Kraków-Balice. Przedsięwzięcie to pozwoliło na większe otwarcie zarówno Krakowa, jak i całego regionu na zewnątrz, poza granice województwa i kraju, co w konsekwencji wpłynie pozytywnie na kształtowanie się wskaźników gospodarczych regionu. W ramach osi priorytetowej, mając na względzie jej specyfikę i geograficzne ograniczenie, IZ nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. Rozkład projektów w osi wg. obszarów wsparcia Tabela 35. Realizacja Działań w ramach 5. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów 5. oś priorytetowa Krakowski Obszar Metropolitalny 28 Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (kat.01-09) 5.1 Krakowski Obszar Metropolitalny, jako ważny węzeł europejskiej przestrzeni badawczej 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego 5.3 Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego 02 Infrastruktura B + RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych Transport (kat 16-32) 9 25 Transport miejski 8 29 Porty lotnicze 1 Turystyka (kat.55-57) Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) ,67 ( , 57 PLN) ,56 ( ,68 PLN) , 58 ( ,25 PLN) ,98 ( ,43 PLN) ,35 ( ,40 PLN) ,82 ( ,89 PLN) ,53 ( ,51 PLN) ,59 ( ,88 PLN) 210

211 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych Kultura (kat ) 7 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego 59 Rozwój infrastruktury kulturalnej Inwestycje w infrastrukturę społeczną (kat ) Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego 76 Infrastruktura ochrony zdrowia 5. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) ,59 ( ,88 PLN) ,32 ( ,56 PLN) ,70 ( ,95 PLN) ,62 ( ,61 PLN) ,85 ( ,05 PLN) ,85 ( ,05 PLN) Jeśli chodzi o wielkość środków zakontraktowanych z EFRR, wiodącym obszarem wsparcia był obszar dotyczący kultury, stanowiąc 27,1% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. Na kolejnym miejscu plasuje się obszar wspierający Infrastrukturę B + RT, stanowiąc 23,6% zakontraktowanej alokacji w osi. Trzeci co do wielkości obszar to infrastruktura społeczna, z naciskiem na lecznictwo wysokospecjalistyczne i zintegrowane ratownictwo medyczne, który stanowi 21,9% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. W stosunku do projektów realizowanych w ramach 5 osi priorytetowej MRPO, na terenie Małopolski realizowane były komplementarne przedsięwzięcia realizowane w ramach programów krajowych, takich jak POIG, POKL, POIŚ. Ponadto regionalne interwencje w ramach przedmiotowej osi priorytetowej były komplementarne wobec innych osi MRPO. W ramach działań w POIG komplementarnych do osi 5. MRPO, realizowane są głównie projekty obejmujące: zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej zaliczanej do środków trwałych, inwestycje budowlane, a także zakup obiektów budowlanych jak i zapewnienie środowisku naukowemu w Polsce stałego i bezpiecznego dostępu do zaawansowanej infrastruktury informatycznej, umożliwienie prowadzenia nowoczesnych badań z zastosowaniem technologii społeczeństwa informacyjnego oraz zapewnienie jednostkom naukowym mającym siedzibę w Polsce łączności z międzynarodowymi naukowymi sieciami teleinformatycznymi. W ramach działań w POKL komplementarnych do osi 5. MRPO, realizowane są głównie projekty obejmujące: dostosowanie kształcenia na poziomie wyższym do potrzeb gospodarki i rynku pracy, poprawę, jakości oferty edukacyjnej szkół wyższych, podniesienie atrakcyjności kształcenia w obszarze nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych na poziomie wyższym jak i podnoszenie umiejętności pracowników systemu B+R w zakresie zarządzania badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi oraz komercjalizacja rezultatów prac badawczych. W ramach działań w POIŚ komplementarnych do osi 5. MRPO, realizowane są głównie projekty obejmujące: rozbudowę istniejącej infrastruktury lotniskowej, rozwój systemów zarządzania i poprawę zintegrowanego transportu publicznego, modernizację i adaptacje budynków na centra promocji i informacji, zakup taboru kolejowego do obsługi połączeń pasażerskich w aglomeracji krakowskiej, powstanie bibliotek cyfrowych, modernizacja infrastruktury ochrony zdrowia jak i zakup i instalację SPECT-CT. Rozkład projektów w ramach osi wg. sektorów gospodarki Analizując rozkład projektów w podziale na sektory gospodarki, można zauważyć, że 30% środków w ramach osi trafiło do sektora ochrony zdrowia ludzkiego (projekty związane z działalnością szpitali), 17,7% do sektora transportu (projekty dotyczące metropolitalnego 211

212 transportu miejskiego) a 15,6% do obszaru badań i rozwoju (projekty realizowane przez szkoły wyższe). Pozostałe 36,8% zostało przypisane do sektora innych niewyszczególnionych usług - były to projekty dotyczące rozwoju infrastruktury kulturalnej oraz projekt centrum kongresowego. Biorąc pod uwagę ilość zrealizowanych projektów, najliczniej reprezentowanym sektorem był sektor transportu (9 projektów) zaś sektor infrastruktury kulturalnej i kongresowej (8 projektów) zajmuje miejsce drugie. W dalszej kolejności wsparcie trafiło do sektora ochrony zdrowia ludzkiego (6 projektów) i wreszcie do obszaru B+R (5 projektów). Analiza jakościowa osi Wykres 46. Realizacja Działań w ramach 5. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Jeśli chodzi o poziom wykorzystania alokacji dla poszczególnych Działań w 5. osi, to największy stopień kontraktacji odnotowano w ramach Działania 5.1 Krakowski Obszar Metropolitalny, jako ważny węzeł europejskiej przestrzeni badawczej, gdzie wartość zakontraktowanych środków EFRR wyniosła ponad 99,7% alokacji na Działanie. Działanie 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego osiągnęło 99,2%, zaś Działanie 5.3 Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego 98,8% kontraktacji, w stosunku do alokacji na poszczególne Działania. Wykres 47. Realizacja Działań w ramach 5. osi priorytetowej (zakończone projekty) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 212

213 Krakowski obszar Metropolitalny, jako ważny węzeł europejskiej przestrzeni badawczej Działanie 5.1 Celem analizowanego Działania było wzmocnienie roli KOM, jako prężnego ośrodka naukowo-badawczego oraz centrum nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki. W ramach Działania 5.1 realizowanych było pięć projektów, mających wesprzeć sferę naukowo-badawczą KOM i przyczynić się długofalowo do zwiększenia absorpcji innowacyjnych rozwiązań do gospodarki i wzrostu komercjalizacji wyników badań naukowych. Polegały one na: powołaniu do życia nowoczesnego, interdyscyplinarnego, ośrodka badawczorozwojowego pod nazwą Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej do realizacji wielokierunkowych i innowacyjnych badań naukowych w zakresie medycyny doświadczalnej; budowie hali maszyn serwerowni z pomieszczeniami na urządzenia infrastruktury technicznej towarzyszącej na potrzeby realizacji zadań ACK Cyfronet AGH. Powstałe hale umożliwią umieszczenie w nich nowych serwerów, komputerów dużej mocy obliczeniowej oraz macierzy dyskowych archiwizujących dane. Zasoby te będą udostępniane pracownikom naukowo-badawczym w tym szczególnie z terenu województwa małopolskiego (szkoły wyższe, instytuty naukowe, jednostki badawczo- rozwojowe, placówki Polskiej Akademii Nauk). utworzeniu w Krakowie Centrum Energetyki - ośrodka naukowo-badawczego w ramach międzynarodowego konsorcjum InnoENERGY, a co za tym idzie konsolidacji środowisk naukowych oraz podmiotów prowadzących działalność badawczo - rozwojową w obszarze szeroko pojętej zrównoważonej energii, w tym m.in. czystych technologii węglowych, energii odnawialnej, energii atomowej, technologii materiałowych, transportu i ochrony środowiska oraz intensyfikację edukacji i komercjalizację wyników badań w obszarze innowacyjnych technologii; budowie Małopolskiego Laboratorium Budownictwa Energooszczędnego - laboratorium do prowadzenia badań w dziedzinie technologii niskoenergetycznych, wykonywanych w warunkach laboratoryjnych, przy użyciu sprzętu badawczego oraz badania in situ (łac. w miejscu ), prowadzonego na podstawie odczytów z systemu pomiarowego budynku w trakcie jego użytkowania. Badania in situ, czyli badania obiektów w warunkach naturalnych, to jedna z bardziej obiecujących i rozwojowych metod badawczych, pozwalająca na sformułowanie dokładnych wniosków o funkcjonowaniu budynku. MLBE jest jedynym w Polsce kompleksowym laboratorium w skali naturalnej, umożliwiającym badania energooszczędności materiałów, instalacji oraz poszczególnych elementów budynku. Będą z niego korzystać także przedsiębiorcy, głównie z branży budowlanej oraz producenci materiałów budowlanych i systemów instalacyjnych, zainteresowani usługami badawczo-wdrożeniowymi i fachowym doradztwem. stworzeniu Laboratorium obrazowania spektroskopowego dla potrzeb radiobiologii, terapii i badania układów złożonych - nowoczesnego laboratorium w regionie, które z jednej strony spełni funkcję zaplecza naukowego dla nowo wybudowanego Centrum Cyklotronowego Bronowice, z drugiej zaś będzie nowoczesnym ośrodkiem pozwalającym na prowadzenie unikatowych badań wpływu promieniowania jonizującego na organizmy żywe. Wszystkie realizowane i planowane w ramach Działania przedsięwzięcia, zorientowane były na zapewnienie nowoczesnej infrastruktury, pozwalającej na prowadzenie zaawansowanych badań naukowych i zlokalizowane zostały na krakowskich uczelniach wyższych (AGH, PK, UJ i UR) i jednostkach naukowych (Instytut Fizyki Jądrowej PAN). Wszystkie projekty miały duży potencjał oddziaływania również poza obszarem KOM. 213

214 Realizacja ww. przedsięwzięć, w efekcie wzmocniła rolę Krakowskiego Obszaru Metropolitarnego, jako prężnego ośrodka naukowo-badawczego oraz centrum nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki oraz wpływa na podniesienie świadomości społecznej w zakresie zagadnień energooszczędności, ochrony środowiska i działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, co w konsekwencji przyczyni się do wzrostu konkurencyjności regionu i ożywienia gospodarczego. Przechodząc na poziom wykonania założeń wskaźnikowych, należy zauważyć iż dzięki dofinansowaniu MRPO, w ramach wsparcia infrastruktury badawczej realizowanych było 5 projektów, co stanowi prawie 18,0% wszystkich projektów wdrażanych w ramach osi. Wszystkie zostały ukończone. Dzięki nim udało się osiągnąć następujący poziom wskaźników: Liczba projektów z zakresu innowacji 5, co oznacza wykonanie na poziomie 250% założonej na etapie programowania wartości docelowej. Liczba instytucji współpracujących w ośrodku innowacji 28 co oznacza wykonanie na poziomie 560% przyjętej wartości docelowej. Początkowo, w ramach Działania planowano utworzenie jednego (do dwóch), kompleksowego Małopolskiego Ośrodka Innowacji. Zamierzenie to zostało jednak zweryfikowane na etapie wdrażania programu. W efekcie powstało kilka mniejszych, wyspecjalizowanych, branżowych ośrodków, co miało bezpośrednie przełożenie na poziom realizacji wskaźnika. Realizacja wskaźników na tak wysokim poziomie była też możliwa dzięki zasileniu Działania 5.1 dodatkowymi środkami finansowymi w ramach Krajowej Rezerwy Wykonania, jak i z przesunięć między Działaniami. Pierwotna alokacja na Działanie, w trakcie realizacji programu została zwiększona o prawie 30%. Większa liczba projektów z zakresu innowacji umożliwiła nawiązanie współpracy w obszarze innowacyjności znacznie większej liczbie instytucji, co przełożyło się wprost na przekroczenie planowanego wskaźnika rezultatu. Takie zainteresowanie projektami B+R oraz współpracą różnych środowisk na rzecz innowacji bardzo dobrze rokuje na przyszłość, w kontekście wzmacniania potencjału naukowo-badawczego oraz tworzenia warunków dla budowania przewagi konkurencyjnej małopolskich przedsiębiorstw i rozwoju przyjaznego klimatu dla przedsiębiorczości - a tym samym wyraźnego oddziaływania na Europejską Przestrzeń Badawczą. Rozwój funkcji metropolitalnych- Działanie 5.2 Celem niniejszego Działania było podniesienie roli Krakowa, jako metropolii europejskiej oraz wzmocnienia funkcji metropolitalnych obszaru. Jednym z kryteriów definiujących obszary metropolitarne jest zdolność do organizowania imprez i spotkań w skali międzynarodowej. Bardzo ważną infrastrukturą, niezbędną do pełnienia funkcji metropolitarnych jest również infrastruktura lecznictwa wysokospecjalistycznego. W związku z tym, interwencja w ramach przedmiotowego Działania realizowana była w dwóch obszarach: wsparcia infrastruktury kulturalnej, kongresowej i wystawienniczej oraz wsparcia ośrodków lecznictwa specjalistycznego, służącego implementacji nowoczesnych technologii medycznych i informatycznych do sektora ochrony zdrowia oraz centrów wysokospecjalistycznej diagnostyki i terapii. Wszystkie podejmowane w ramach Działania przedsięwzięcia, polegały na budowie nowych lub rozbudowie istniejących obiektów infrastruktury metropolitalnej, gwarantując tym samym możliwość korzystania z szerokiej oferty usług metropolitalnych przez mieszkańców, przedsiębiorców i turystów. Projekty realizowane w obszarze pierwszym, dotyczyły w szczególności: rewitalizacji czy budowy budynków na potrzeby wielofunkcyjnych instytucji kultury, stworzenia nowej ekspozycji stałej oraz zapewnienia warunków przestrzennych do działalności muzealnej o charakterze ekspozycyjnym, dydaktycznym, czy reprezentacyjnym z towarzyszącymi funkcjami wspomagającymi. Ponadto w ramach Działania 5.2 powstał obiekt o funkcji 214

215 kongresowo koncertowej, mieszczący ponad 3200 uczestników, spełniający wymagania międzynarodowych organizacji kongresowych oraz najwyższe standardy akustyki i mechaniki widowiskowej. Wraz z realizacją obiektu, został przebudowany układ drogowy w rejonie ronda Grunwaldzkiego w Krakowie oraz uporządkowana została niewykorzystana przestrzeń. Wybudowany został też nowy terminal dla autobusów i mikrobusów, który zastąpił starą pętlę, działającą u zbiegu ulic Monte Cassino i Konopnickiej. Taka interwencja przyczynia się do wzrostu znaczenia kultury i biznesu na terenie KOM, jako czynnika wpływającego na dywersyfikację i zwiększenie zatrudnienia, poziomu życia mieszkańców i rozwoju społeczno-gospodarczego obszaru. Ponadto wpływa zdecydowanie pozytywnie na podniesienie poziomu dostępu do dóbr kultury, poprzez zapewnienie przestrzeni muzealno - wystawienniczej i dydaktycznej, w tym nowych wstaw będących wizytówką Krakowa, wraz z wykorzystaniem nowoczesnych technik multimedialnych i narracyjnych technik przekazu. W ramach przedmiotowego Działania zrealizowanych zostało 14 projektów, co stanowi 50% wszystkich projektów realizowanych w całej 5. osi. Wszystkie zostały ukończone. Jak już wspomniano wyżej, pierwszy obszar wsparcia niezwykle istotny w kontekście potencjału kulturalno-turystycznego miasta - stanowiły inwestycje w sektor kultury i infrastrukturę kongresowo-wystawienniczą. Dzięki zrealizowanym projektom udało się osiągnąć wskaźnik: liczba wspartych obiektów z zakresu infrastruktury kulturalnej na terenie KOM 8, co oznacza osiągnięcie 114,2% założonej wartości docelowej. Wartość osiągniętego wskaźnika w niewielkim stopniu przekracza zaplanowany poziom docelowy. Dzięki dofinansowaniu EFRR udało się wesprzeć, 8 a nie jak pierwotnie zakładano 7 obiektów infrastruktury kulturalnej KOM. Drugi obszar interwencji w zakresie Działania 5.2, dotyczy wsparcia ochrony zdrowia. Realizowane w nim projekty koncentrowały się na budowie, modernizacji i wyposażeniu infrastruktury ochrony zdrowia, co przyczynia się znacznie do podniesienia standardu oferowanych usług medycznych, poprzez skuteczne diagnozowanie i wcześniejsze wykrywanie zagrożeń, szybkie interwencje ratujące życie oraz skuteczną rehabilitację. Umożliwiły one również pełnienie funkcji jednostek konsultacyjnych dla szpitalnych oddziałów ratunkowych w obszarze regionalnym, jak i zapewniły możliwość uczestnictwa w programach międzynarodowych, przy współtworzeniu projektów badawczych. Warto podkreślić, iż np. wsparcie inwestycji Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie znacząco wpłynie na poprawę jakości leczenia niektórych jednostek chorobowych nie tylko w regionie, ale i w całym kraju. Od początku realizacji programu rozliczono i zakończono 6 projektów z obszaru ochrony zdrowia. Dzięki nim udało się osiągnąć wskaźnik: Liczba projektów z zakresu ochrony zdrowia na terenie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego 6, co oznacza wykonanie na poziomie 200,0% w odniesieniu do założonej na etapie programowania wartości docelowej. Realizacja tak dużej liczby projektów była możliwa dzięki mniejszym niż pierwotnie zakładano wartościom wspieranych projektów. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż nie wszystkie otrzymały maksymalny poziom dofinansowania. W rezultacie zrealizowanych projektów zarówno z obszaru kultury jak i zdrowia, z efektów wsparcia skorzystało już ponad milion osób, a zatrudnienie znalazło kilkaset. Spowodowało to znaczne przekroczenia wskaźników rezultatu: Liczba osób korzystających z infrastruktury metropolitalnej wspartej w wyniku realizacji projektów wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła

216 osób, co oznacza osiągnięcie aż 525,6% przewidywanej wartości docelowej. Realizacja wskaźnika na tak wysokim poziomie od samego początku zakładana była przez Beneficjentów realizujących projekty. Opierali się oni na wzroście liczby osób odwiedzających Małopolskę, w tym powiększającej się stale liczbie turystów krajowych i zagranicznych, przybywających do Krakowa - także w celach biznesowych, konferencyjnych czy związanych z ochroną zdrowia w najlepszych specjalistycznych ośrodkach. Założenia te w istocie sprawdziły się. Liczba utworzonych miejsc pracy - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 615,7 co oznacza osiągnięcie 769,6% założonej na etapie programowania wartości docelowej. Wyższy od docelowego stopień realizacji wskaźnika jest m.in. wynikiem konieczności zatrudnienia przez Beneficjentów większej ilości kadry, zdolnej obsłużyć wzrastającą liczbę odwiedzających. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż najwyższe wartości wskaźnika zostały zrealizowane w projektach z zakresu ochrony zdrowia. Beneficjenci wskazywali bowiem liczbę pracowników pracujących w nowo utworzonej infrastrukturze (niekoniecznie liczbę nowych miejsc pracy). Istotne przekroczenia wartości wskaźników Działania, wskazują na dynamikę w rozwoju KOM, a zawłaszcza Krakowa, jako siły napędowej KOM i całego regionu, który od lat jest największym centrum turystyki przyjazdowej w Polsce. Liczba gości odwiedzjących miasto wzrasta skokowo co roku np. w 2015 Kraków odwiedziło ponad 10 mln osób a rok później już ponad 12 mln, co pokazuje wzrost o prawie 20% rocznie (m.in. Światowe Dni Młodzieży). Przygotowana w ramach wsparcia MRPO infrastruktura w szczególności muzealna, muzyczna i konferencyjno wystawiennicza jeszcze bardziej przyciąga gości nie tylko z kraju, ale również z zagranicy. Udostępnienie nowych obiektów kulturalnych jest również atrakcyjne dla samych mieszkańców KOM, którzy chętnie korzystają z oferowanych atrakcji kulturalnych nowych ośrodków. Zważając na powyższe dane, z powodzeniem należy stwierdzić, że założone cele interwencji w ramach Działania 5.2, zrealizowane poprzez wdrożenie konkretnych projektów, wpływają pozytywnie na efekty w postaci wzmożonego ruchu turystycznego, stymulującego rozwój gospodarczy KOM, jak i realizują cele przypisane metropolii, a co najistotniejsze podnoszą znaczenie KOM w Europie. Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego- Działanie 5.3 Celem trzeciego i ostatniego w przedmiotowej osi Działania, jest osiągnięcie integracji komunikacyjnej obszarów bezpośrednio otaczających Kraków ze stolicą metropolii, poprzez poprawę standardów transportu publicznego oraz zwiększenie udziału tego typu transportu w przewozach pasażerskich, a także polepszenie dostępności komunikacyjnej portu lotniczego Kraków-Balice. Pierwszy z obszarów interwencji, realizowany poprzez Schemat 5.3.A promował komunikację zbiorową, jako konkurencyjną wobec transportu indywidualnego (m.in. przez zakup nowego taboru autobusowego, organizację ruchu ułatwiającego sprawne poruszanie się komunikacji zbiorowej) oraz wspierał budowę inteligentnych systemów zarządzania komunikacją. Efekt ten został osiągnięty, przez takie interwencje jak: budowa odrębnych pasów dla transportu publicznego, przebudowa torowisk, czy węzłów przesiadkowych, także tych integrujących różne środki transportu. W konsekwencji doprowadziło to do skrócenia czasu przejazdu, i poprawy komfortu podroży pasażerów. Wpływa również pośrednio na wzrost dostępności infrastruktury publicznej dla ludności dojeżdżającej z terenów KOM, zwiększenie konkurencyjności przejazdu środkami komunikacji zbiorowej w stosunku do komunikacji indywidualnej, poprawę dostępności centrum aglomeracji krakowskiej dla inwestorów, mieszkańców okolicznych miejscowości oraz turystów. Drugi typ interwencji realizowany poprzez Schemat 5.3.B odnosił się do wsparcia dla portu lotniczego w Balicach. Realizacja tego przedsięwzięcia była uzasadniona znaczeniem, jakie lotnisko w Balicach ma dla rozwoju gospodarczego regionu. Kraków Airport jest 216

217 największym regionalnym portem lotniczym w Polsce. Zgodnie z planem, w I kwartale 2014 roku podpisano umowę na realizacje projektu pn.: Budowa wewnętrznego układu komunikacyjnego Portu Lotniczego w Krakowie. Całkowita wartość projektu z MRPO wyniosła 39,11 mln PLN (9,30 mln EUR) w tym z EFRR 19,89 mln PLN (4,73 mln EUR). Celem projektu było dostosowanie układu komunikacyjnego na terenie portu lotniczego do wzrastającej liczby obsługiwanych pasażerów oraz usprawnienie ruchu kołowego i pieszego w obrębie lotniska; stworzenie wewnętrznej sieci drogowej przystosowanej do potrzeb planowanych na terenie portu lotniczego inwestycji a także stworzenie wewnętrznego układu komunikacyjnego integrującego połączenie lotniska za pośrednictwem autostrady A4, drogi wojewódzkiej nr 774 i tzw. Trasy Balickiej. Przedsięwzięciem komplementarnym do przedmiotowego projektu były równolegle realizowane inwestycje współfinansowane z POIiŚ np.: 1. Port lotniczy w Krakowie rozbudowa istniejącego terminalu pasażerskiego, 2. Wyposażenie rozbudowanego terminalu pasażerskiego MPL Kraków-Balice w urządzenia bezpieczeństwa, 3. Port lotniczy w Krakowie - rozbudowa istniejącej infrastruktury lotniskowej, 4. Budowa połączenia kolejowego MPL "Kraków - Balice" z Krakowem, odcinek Kraków Główny - Mydlniki Balice, Z efektów realizacji projektu korzystają i korzystać będą mieszkańcy KOM oraz podróżni krajowi i zagraniczni. Liczba pasażerów obsługiwanych przez MPL Balice z roku na rok rośnie. W roku 2016 MPL Balice przyjął prawie 5 mln pasażerów co stanowi wzrost o 18% w stosunku do roku ubiegłego. Realizacja projektu wpływa bezpośrednio na wzrost liczby pasażerów, poprawę przepustowości dróg na terenie portu, oszczędność czasu dojazdu z centrum Krakowa, a także poprawę bezpieczeństwa podróżnych. W konsekwencji pozwala na wzrost liczby turystów odwiedzających region jak i przyczyna się znacząco do poniesienia wskaźników gospodarczych i jeszcze szerszego otwarcia regionu dla turystów zagranicznych, w tym także biznesowych, co odzwierciedlają coroczne statystyki dotyczące liczby gości odwiedzających Kraków. Po rozbudowie lotniska, a więc zakończeniu szeregu innych inwestycji, finansowanych również poza MRPO, przepustowość krakowskiego lotniska wzrośnie do 8 milionów pasażerów rocznie. W ramach przedmiotowego Działania podpisano łącznie 9 umów na realizację projektów z zakresu infrastruktury transportowej. Stanowi to nieco ponad 32% ogółu zawartych umów dla osi. Realizacja wszystkich projektów zakończyła się. Dzięki nim, wysokość wskaźnika produktu w zakresie zintegrowanego transportu metropolitalnego przedstawia się następująco: liczba projektów z zakresu transportu zbiorowego na terenie KOM - 8, co oznacza osiągnięcie 114,2% założonej na etapie programowania wartości docelowej. Wartość osiągniętego wskaźnika w niewielkim stopniu przekracza zaplanowany poziom docelowy. Dzięki dofinansowaniu EFRR udało się wesprzeć, 8 a nie jak pierwotnie zakładano 7 projektów z zakresu transportu zbiorowego. W rezultacie wdrożonych projektów osiągnięto: Oszczędność czasu w EUR na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła ,23 EUR, co oznacza wykonanie na poziomie 555,5% w stosunku do założonej na etapie programowania wartości docelowej. W odniesieniu do 2013roku, wielkość wskaźnika wzrosła o 1 095%. Przyrost liczby ludności korzystającej z komunikacji miejskiej wspartej w ramach programu (na terenie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, nowy tabor autobusowy) wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła , co oznacza osiągnięcie tylko 2,1% przyjętej wartości docelowej. 217

218 Analizując pierwszy z ww. wskaźników rezultatu, można mówić o znacznym przekroczeniu wartości docelowej określonej w programie. Wynika to z głównie z charakteru inwestycji transportowych zrealizowanych w omawianym Działaniu. Obejmowały one kluczowe z perspektywy infrastruktury komunikacyjnej miasta oraz obciążenia ruchem, odcinki dróg. Realizowane były na trasach na których notorycznie tworzyły się zatory ruchu (Rondo Ofiar Katynia, ul. Nowohucka, Al. 29 listopada, ul. Konopnickiej) i gdzie często brak było wydzielonych pasów dla komunikacji zbiorowej. Oprócz tego przebudowywane odcinki to często trasy zlokalizowane w ścisłym centrum miasta niedaleko Rynku (np. przebudowa ulic Dominikańskiej i Franciszkańskiej z torowiskiem tramwajowym, przebudowa węzła rozjazdów Dietla Starowiślna wraz z linią tramwajową), oblegane przez mieszkańców i turystów. Ich realizacja w znacznym stopniu usprawniła ruch tramwajowy w tym obszarze, co wpłynęło na skrócenie czasu przejazdu i wzmożenie częstotliwości odjazdów tramwajów. Podsumowując, w konsekwencji przedsięwzięć wdrożonych w ramach analizowanego Działania, w znaczny sposób skrócił się czasu przejazdu w centrum KOM, poprzez udrożnienie ruchu na wybranych odcinkach i zwiększenie atrakcyjności i dostępności transportu zbiorowego, dla którego zapewniono odrębne pasy jazdy czy węzły przesiadkowe. Jeśli chodzi o wskaźnik dotyczący przyrostu liczby ludności korzystającej z komunikacji, to niski stopień realizacji, należy tłumaczyć faktem, iż wskaźnik ten był realizowany tylko w 1 projekcie. Był to projekt MPK Kraków polegający na zakupie 23 autobusów, przy równoczesnym, przynajmniej częściowym wycofywaniu z eksploatacji starych pojazdów. Tym samym, już z założenia wpływ projektu na zwiększenie możliwości przewozowych nie był tak duży jak zakładano na etapie programowania. Niezależnie od tego, sam wskaźnik informuje o liczbie osób przewożonych wyłącznie w nowym taborze. Natomiast przy szacowaniu wartości docelowej omawianego wskaźnika, uwzględniane były także inne projekty planowane do realizacji w ramach tego Działania, a dotyczące wdrożenia rozwiązań komunikacyjnych faworyzujących transport zbiorowy (odrębne pasy ruchu, węzły przesiadkowe). Jednak Beneficjent tego typu projektów (gmina Kraków) wybrał drugi ze wskaźników - ten dotyczący oszczędności czasu przejazdu - jako właściwy dla mierzenia rezultatów tego rodzaju interwencji, co tłumaczy z kolei jego mocne niedoszacowanie. Z uwagi na małą ilość projektów dotyczących zakupu nowego taboru (1) w porównaniu do liczby projektów z zakresu przebudowy infrastruktury drogowej (7) (co wynikało głównie z priorytetyzacji potrzeb KOM w obszarze transportu), wykonanie wskaźników rezultatu Działania 5.3 należy ocenić jako satysfakcjonujące. W trakcie wdrażania MRPO nie identyfikowano występowania problemów typowych wyłącznie dla 5. osi priorytetowej. Problemy, które zostały zidentyfikowane w ramach programu (o charakterze generalnym), wraz z zastosowanymi środkami zaradczymi, zostały opisane w rozdziale 2.3. sprawozdania Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzna znajdują się w pkt sprawozdania. Cross financing w osi Możliwość zastosowania instrumentu elastyczności finansowej przewidziano wyłącznie w Działaniu 5.1 osi. Od momentu realizacji programu nie wystąpiły wydatki w ramach cross-financingu dla zakontraktowanych projektów w 5. osi priorytetowej. Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o przeprowadzonych badaniach oraz ich opis znajdują się w pkt. 2.7 sprawozdania Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE 218

219 PODSUMOWANIE Analizując wdrażanie 5. osi priorytetowej można stwierdzić, iż zakończyło się ono sukcesem. Ukończono realizację wszystkich 28 projektów. W stosunku do dostępnej alokacji, wartość zakontraktowanych środków EFRR w ramach osi wyniosła 99,2% (poziom ten nie uwzględnia różnic kursowych występujących w trakcie kontraktowania środków, stąd jest niższy niż faktyczne wykorzystanie). Alokacja została w całości wyczerpana. Zrealizowano i to niekiedy ze znacznym przekroczeniem niemal wszystkie wskaźniki przypisane do osi. Na 9 wskaźników określonych w programie, 8 zostało przekroczonych. Świadczy to o znacznie większym niż pierwotnie zakładano, sukcesie w osiąganiu celów interwencji. Przeglądając projekty zrealizowane w ramach przedmiotowej osi, zauważyć można ich istotny wpływ na kształtowanie funkcji metropolitalnych KOM. Szczególny nacisk położony został niewątpliwie na wzmacnianie usług publicznych w zakresie wzbogacania oferty turystyczno-kulturalnej i kongresowo-wystawienniczej KOM. Biorąc pod uwagę fakt, iż Kraków jest największym centrum turystyki przyjazdowej Polski, postanowiono wzmocnić jego atrakcyjność w tym strategicznym obszarze. Inwestycje na rzecz wzmocnienia usług turystycznych wykorzystały najwięcej bo ponad 27% alokacji osi i wykazały jedne z najwyższych efektów uwidocznione we wskaźnikach rezultatu. Np. liczba osób korzystających z infrastruktury metropolitalnej wspartej w wyniku realizacji projektów osiągnęła poziom ponad osób, co stanowi aż 525,6% wartości docelowej wskaźnika. Silna koncentracja placówek z atrakcyjną ofertą turystyczno-kulturalną ma niewątpliwie decydujący wpływ na wzmocnienie konkurencyjnej pozycji regionu, również w skali międzynarodowej. Widać to już w skokowych wzrostach liczby osób odwiedzających Kraków w ostatnich latach (np. z 7,7 mln w 2010 r. do ponad 9,2 mln w roku 2015). Drugim bardzo ważnym obszarem wyróżniającym Kraków na arenie krajowej jak i międzynarodowej jest wyjątkowy potencjał naukowo badawczy miasta. Na tej bazie starano się stworzyć zaplecze dla rozwoju badań i wdrażania nowoczesnych technologii, finansując projekty pozwalające zwiększać absorbcję innowacyjnych rozwiązań do gospodarki. Wielkość środków na dofinansowanie inwestycji w infrastrukturę B+ RT to 23,6% wszystkich zakontraktowanych środków w ramach osi. Stanowi to drugi co do wielkości obszar zrealizowanego wsparcia. Projekty wdrożone w tej dziedzinie zakończyły się ogromnym sukcesem. Pozwoliły na osiągnięcie wskaźnika rezultatu Liczba instytucji współpracujących w ośrodku innowacji na poziomie 28, co oznacza wykonanie 560% wartości docelowej. Trzecią co do wielkości grupę projektów stanowiły inwestycje z zakresu poprawy dostępności do specjalistycznych usług medycznych, nowoczesnej diagnostyki i terapii, a także tworzenia zaplecza dla rozwoju badań i wdrażania nowoczesnych technologii medycznych. Na ich dofinansowanie przeznaczono 21,9% dostępnych środków. Dzięki najnowocześniejszym technologiom medycznym i wykwalifikowanej kadrze, nowo otwarte centra medyczne mogą bardzo szybko pomóc ofiarom wypadków czy katastrof oraz osobom w stanie zagrożenia życia w ostrych schorzeniach narządów klatki piersiowej, serca i naczyń. Są to w pełni nowoczesne, specjalistyczne centra medycyny ratunkowej o zasięgu regionalnym, a wsparcie inwestycji Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie, znacząco wpłynie na poprawę jakości leczenia w przypadku niektórych jednostek chorobowych, nie tylko w regionie, ale i w całym kraju. Podobnie w zakresie inwestycji w ramach wsparcia dla zintegrowanego transportu metropolitalnego, stopień realizacji założonych celów można uznać za satysfakcjonujący. Projekty drogowe, koncentrujące się na zapewnieniu bezkolizyjnego transportu publicznego, realizowane dla zwiększenia komfortu i czasu dojazdu do centrum metropolii faktycznie odpowiedziały na zidentyfikowane potrzeby rozładowania zatorów w ruchu ulicznym. Dotychczas wdrożone rozwiązania komunikacyjne przyniosły wymierne, odczuwalne rezultaty dla wszystkich użytkowników ruchu drogowego na terenie KOM. Znalazło to wyraz w znacznym przekroczeniu wskaźnika rezultatu: Oszczędność czasu w EUR na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych ,23 EUR, co oznacza wykonanie na poziomie 555,5% w stosunku do założonej na etapie programowania wartości docelowej. Spośród wszystkich wskaźników przypisanych 219

220 do osi nie udało się osiągnąć tylko jednego - dot. wykorzystania nowego taboru autobusowego ((Przyrost liczby ludności korzystającej z komunikacji miejskiej wspartej w ramach programu (na terenie KOM, nowy tabor autobusowy)). Przyczyną takiego stanu rzeczy był fakt, iż zrealizowano tylko jeden projekt z tego zakresu. Większy nacisk Beneficjenci położyli bowiem na przebudowę infrastruktury drogowej, co pozwoliło usprawnić ruch w newralgicznych punktach miasta, gdzie zatory komunikacyjne stanowiły od lat główny problem komunikacyjny. Biorąc po uwagę wszystkie osiągnięte efekty interwencji w analizowanej osi, można z przekonaniem stwierdzić, iż założony cel operacyjny osi tj. wzmocnienie pozycji KOM jako znaczącego ośrodka metropolitarnego w Europie, został w pełni osiągnięty. Wszystkie interwencje z przedmiotowej osi w zdecydowany sposób przyczyniły się do podniesienia poziomu zagospodarowania infrastrukturalnego, który stanowi przesłankę rozwoju gospodarczego zarówno regionu, jak i danego obszaru. W nowej perspektywie finansowej , Małopolska kontynuuje część celów obecnego programu. Kontynuacją i rozszerzeniem celów obecnej 5. osi priorytetowej w nowym programie operacyjnym jest Realizacja zintegrowanych inwestycji terytorialnych na terenie Krakowa i jego obszaru funkcjonalnego (ZIT). Niezwykle istotne zagadnienie dla sprawnego funkcjonowania ZIT, stanowi współpraca miasta centralnego z gminami zlokalizowanymi w jego obszarze funkcjonalnym. Dlatego bez efektywnej współpracy Krakowa i otaczających go gmin, trudno jest liczyć na sukces we wdrażaniu zintegrowanych inwestycji terytorialnych w Małopolsce. Z drugiej strony, nawiązanie efektywnej współpracy będzie stanowić pozytywną przesłankę do dalszych działań, mających na celu wykorzystanie i rozwijanie potencjału Krakowa i jego bezpośredniego otoczenia, wzmacniającego pozycję naszej metropolii w stosunku do innych ośrodków metropolitalnych. Zidentyfikowano kilka dziedzin, w których realizowane jest wsparcie poprzez ZIT, tj. infrastruktura rozwoju gospodarczego (strefy aktywności gospodarczej), redukcja zanieczyszczenia powietrza, w szczególności ograniczenie niskiej emisji, gospodarka odpadami, gospodarka wodno-kanalizacyjna, zrównoważony, sprawny transport, łączący miasto i jego obszar funkcjonalny czy infrastruktura ochrony zdrowia o znaczeniu subregionalnym. Ponadto wsparcie poprzez ZIT jest kierowane na usługi opiekuńcze oraz interwencję kryzysową, wychowanie przedszkolne oraz kwestie związane z rozwojem kształcenia zawodowego. Cele z obecnej i przyszłej perspektywy są konsekwentnie realizowane tak, aby powstałe i powstające inwestycje wzajemnie się uzupełniały zapewniając mieszkańcom Małopolski coraz wyższy komfort życia. 6. OŚ PRIORYTETOWA SPÓJNOŚĆ WEWNĄTRZREGIONALNA Celem operacyjnym osi priorytetowej było zmniejszenie infrastrukturalnych barier w dostępie do usług społecznych. W jej ramach udzielane było bezzwrotne dofinansowanie przedsięwzięć w czterech głównych obszarach tj.: rozwoju miast, rozwoju obszarów wiejskich, poprawy bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego, infrastruktury opieki nad dziećmi do lat 3. Na realizację zadań z zakresu spójności wewnątrzregionalnej w ramach MRPO przeznaczono z EFRR EUR ( PLN), co stanowiło 12,9% alokacji na lata Przedstawiona wartość alokacji uwzględnia zwiększenie środków 220

221 o dodatkowe EUR (11,0 % więcej środków dla osi) pochodzące z Krajowej Rezerwy Wykonania, które zostały rozdysponowane w 2011 roku w wyniku renegocjacji. W ramach przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach czterech Działań: Działanie 6.1 Rozwój miast EUR ( PLN), co stanowiło 37,2% alokacji w ramach osi priorytetowej, Działanie 6.2 Rozwój obszarów wiejskich EUR ( PLN), co stanowiło 33,2% alokacji ramach osi priorytetowej, Działanie 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego EUR ( PLN), co stanowiło 28,1% alokacji w ramach osi priorytetowej, Działanie 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat EUR ( PLN), co stanowiło 1,5% alokacji w ramach osi priorytetowej. Środki z Krajowej Rezerwy Wykonania pozwoliły na wsparcia projektów z zakresu infrastruktury służącej zapewnieniu opieki dzieciom do lat 3 (Działanie 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3) oraz realizację projektów likwidujących skutki działania żywiołów (Działanie 6.2 Schemat C Likwidacja skutków klęsk żywiołowych). Dodatkowo na przestrzeni lat realizacji 6. osi priorytetowej pomiędzy poszczególnymi Działaniami dokonywano przesunięć oszczędności powstałych m.in. dzięki korzystnej zmianie kursu EUR, zakończeniu procedur odwoławczych oraz zakontraktowaniu wszystkich projektów z list rezerwowych. Każdorazowo zmiany wartości alokacji w ramach Działań były przedstawiane w kolejnych Sprawozdaniach rocznych z realizacji MRPO. W ramach przedmiotowej osi przewidziano wybór projektów do dofinansowania w trybie konkursowym oraz poprzez wybór z listy projektów kluczowych. Przeprowadzone dla przedmiotowej osi konkursy od momentu uruchomienia Programu Od momentu uruchomienia programu, w ramach osi priorytetowej ogłoszono 7 konkursów. Do końca 2014 roku zakończono procedurę konkursową dla wszystkich z nich. Na konkursy od momentu uruchomienia programu przeznaczono kwotę w wysokości EUR środków EFRR ( ,01 PLN), co stanowiło 83,5 % alokacji w ramach osi. Tabela 36. Konkursy ogłoszone w ramach 6. osi priorytetowej od uruchomienia programu Nazwa Działania/Schematu Działanie 6.1 Rozwój miast 1. (Projekty realizowane wyłącznie w ramach programów rewitalizacji) 2. Działanie 6.1 Rozwój miast (Projekty w zakresie rekreacji i sportu) 3. Działanie 6.2 Rozwój obszarów wiejskich (Odnowa centrów wsi) Nr konkursu 15/2008/6.1.A Data trwania konkursu do Alokacja (EUR) dofinansowanie EFRR /2008/6.1.B do /2008/6.2.A do Działanie 6.2 Rozwój obszarów wiejskich (Infrastruktura społeczna, w tym edukacyjna i sportowa) 3/2009/6.2.B do

222 5. Działanie 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w 8/2008/6.3.A tym socjalnego i zdrowotnego (Ochrona zdrowia) 6. Działanie 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w 12/2009/6.3.B tym socjalnego i zdrowotnego (Opieka społeczna) 7. Działanie 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 5/2012/ do do do Źródło: opracowanie własne Od momentu uruchomienia programu, w ramach 7 konkursów złożono 337 wniosków aplikacyjnych poprawnych formalnie, z czego zatwierdzono do dofinansowania 297 wniosków na kwotę środków EFRR dofinansowania ogółem wynoszącą ,45 EUR ( ,20 PLN). W wyniku zakończonych konkursów podpisano 295 umów o wartości ,96 EUR dofinansowania z EFRR ( ,62 PLN), co stanowiło 84,6% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową. Realizacja 6. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres 48. Realizacja 6. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach analizowanej osi priorytetowej podpisano 348 umów o dofinansowanie, z tego największą liczbę w ramach Działania 6.2 Rozwój obszarów wiejskich (182 umowy), stanowiły one 52,3% wszystkich podpisanych umów w ramach osi. Od momentu uruchomienia programu zakończyły się wszystkie projekty (348), które dotyczyły: infrastruktury społecznej (141 projektów), rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich (77 projektów), opieki społecznej (37 projektów), infrastruktury opieki nad dziećmi do lat 3 (28 projektów), rekreacji i sportu (26 projektów), ochrony zdrowia (23 projektów), likwidacji skutków klęsk żywiołowych (12 projektów) oraz służb ratunkowych (4 projekty). 222

223 Wykres 49. Realizacja 6. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowanie ogółem, dla wniosków o płatność wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiona z pomniejszeniem kwot wycofanych i odzyskanych Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK Od momentu uruchomienia programu, wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach przedmiotowej osi wyniosła ,54 EUR ( ,33PLN) i stanowiła 106,3% alokacji na lata dla osi priorytetowej i 13,4% wartości dofinansowania EFRR wszystkich umów zakontraktowanych w MRPO. Od uruchomienia programu we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości ,63 EUR ( ,65 PLN), co stanowi 103,0% alokacji na lata dla osi priorytetowej i 13,4% wartości dofinansowania EFRR wszystkich zatwierdzonych wniosków w MRPO. Zakończyło się wszystkie 348 projektów, co stanowi 100% realizacji projektów, w tym: w ramach Działania 6.1 Rozwój miast 74 projekty, w ramach Działania 6.2 Rozwój obszarów wiejskich 182 projekty, w ramach Działania 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego 64 projekty, w ramach Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 28 projektów. Realizacja projektów kluczowych Na dzień przygotowania sprawozdania końcowego, w obszarze analizowanej osi priorytetowej zakończyło się wdrażanie wszystkich 53 projektów kluczowych, o wartości całkowitej wynoszącej (wg. zatwierdzonej listy) 64,84 mln EUR (272,59 mln PLN), w tym dofinansowanie ze środków EFRR 38,09 mln EUR (160,13 mln PLN), w tym: w ramach Działania 6.1 Rozwój miast 8 projektów, w ramach Działania 6.2 Rozwój obszarów wiejskich 32 projekty, w ramach Działania 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego 13 projektów. Szczegółowy wykaz projektów kluczowych wraz z uzasadnieniem wyboru na listę projektów kluczowych dla województwa małopolskiego oraz opisem postępów w ich realizacji, znajduje się w Załączniku XI - Tabela 11. Lista projektów indywidualnych planowanych do realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata oraz w rozdziale Postęp finansowy i rzeczowy. 223

224 Rozkład projektów w ramach osi wg. typów Beneficjentów Wykres 50. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 6. osi Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Największe zaangażowanie w realizację 6. osi priorytetowej niezmiennie wykazywały jednostki samorządu terytorialnego (278 projektów z 348 podpisanych umów o dofinansowanie). Związane było to m. in. z tym, że co do zasady za dostęp do infrastruktury społecznej i inwestycje w infrastrukturę systemu oświaty, odpowiadają samorządy, z racji przypisanych im zadań ustawowych. Rozkład przestrzenny projektów w osi Mapa 9. Stan realizacji 6. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) (według miejsca realizacji projektu)* *na mapie nie uwzględniono projektów horyzontalnych, czyli takich, dla których realizacja wykracza poza teren jednego powiatu oraz projektów, których Beneficjentem jest Województwo Małopolskie. Od momentu uruchomienia MRPO odnotowano 4 projekty w ramach przedmiotowej osi, na 2,3 mln EUR dofinansowania z EFRR. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) W ramach 6. osi priorytetowej większość projektów była realizowana na obszarach wiejskich (206 projektów) co stanowi 59,2% ogółu. Pozostałe 142 projekty, stanowiące 40,8%, realizowane były na obszarach miejskich. Przewaga projektów na obszarach wiejskich spowodowana była m.in. przyjętymi założeniami w ramach osi na etapie 224

225 programowania, gdzie założono, że wsparcie kierunkowane będzie przede wszystkim na obszary wiejskie. Dofinansowanie otrzymały głównie projekty związane z rewitalizacją centrów wsi oraz inwestycje w infrastrukturę społeczną, w tym edukacyjną i sportową. Realizacja projektów na obszarach wiejskich prowadziła do systematycznego rozwiązywania problemów, z którymi borykają się małopolskie wsie: niedostatecznego rozwoju głównie instytucji kulturalnych, ale także szkół i placówek służby zdrowia, czy chociażby ograniczonego dostępu do przedszkoli czy braku dostatecznej liczby miejsc pracy. Dokonując dalszej analizy wyżej zaprezentowanych map, należy stwierdzić, że w okresie realizacji programu najwięcej projektów realizowano w powiatach: krakowskim (39 projektów), co stanowiło 11,2% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodącym typem wsparcia w tym powiecie były projekty z zakresu infrastruktury społecznej; tarnowskim (33 projektów), co stanowiło 9,5% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodącym typem wsparcia w tym powiecie były projekty z zakresu infrastruktury społecznej; nowosądeckim (25 projekty), co stanowiło 6,3% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodącym typem wsparcia w tym powiecie były projekty z zakresu infrastruktury społecznej; nowotarskim (24 projektów), co stanowiło 6,3% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodącym typem wsparcia w tym powicie były projekty z zakresu infrastruktury społecznej; brzeskim (20 projektów), co stanowiło 6,7% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodącym typem wsparcia w tym powicie były projekty z zakresu infrastruktury społecznej. W ramach osi priorytetowej IZ MRPO nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. Rozkład projektów w osi wg. obszarów wsparcia Tabela 37. Realizacja działań w ramach 6. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów 6. oś priorytetowa Spójność wewnątrzregionalna 348 Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (kat. 1 9) 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 8 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa Rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich (kat. 61) Zintegrowane projekty na 6.1 Rozwój miast rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich 61 Zintegrowane projekty na 6.2 Rozwój obszarów wiejskich rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich Inwestycje w infrastrukturę społeczną (kat ) 6.2 Rozwój obszarów wiejskich 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego 75 Infrastruktura systemu oświaty 76 Infrastruktura ochrony zdrowia Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) ,54 ( ,33 PLN) ,92 ( ,27PLN) ,92 ( ,27PLN) ,76 ( ,74 PLN) ,76 ( ,27 PLN) ,00 ( ,47 PLN) ,86 ( ,32 PLN) ,80 ( ,08 PLN) ,10 ( ,47 PLN) 225

226 6.2 Rozwój obszarów wiejskich 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego 6.1 Rozwój miast 6.1 Rozwój miast 6.2 Rozwój obszarów wiejskich 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 77 Infrastruktura opiekuńczo - wychowawcza 77 Infrastruktura opiekuńczo - wychowawcza 78 Infrastruktura mieszkalnictwa 79 Pozostała infrastruktura społeczna 79 Pozostała infrastruktura społeczna 79 Pozostała infrastruktura społeczna ,54 ( ,06 PLN) ,96 ( ,70 PLN) ,90 ( ,00 PLN) ,74 ( ,01 PLN) ,40 ( ,71 PLN) ,42 ( ,29 PLN) Najwyższy procent zakontraktowanych środków z EFRR w ramach 6. osi priorytetowej odnotowano w obszarze wsparcia, jakim były inwestycje w infrastrukturę społeczną. Stanowił on 65,8% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. W następnej kolejności można wskazać obszar dotyczący rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich, w którym odnotowano 32,8% kontraktacji dla osi. W związku z realizacją Działania 6.4, procent wykonania w obszarze badań i rozwoju technologicznego, innowacji i przedsiębiorczości ostatecznie osiągnął 1,4% wsparcia. Analizując obszary komplementarności, należy zauważyć, iż komplementarne do 6. osi priorytetowej, wdrażanej w województwie małopolskim były projekty realizowane z programu krajowego PO IiŚ. W ramach priorytetu 11 Kultura i dziedzictwo kulturowe oraz 12 Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia wspierane były tu operacje m. in. z zakresu infrastruktury systemu oświaty oraz infrastruktury ochrony zdrowia. W opisywanej osi znalazły się również projekty komplementarne z PO KL, które realizowane były w zakresie: wzmocnienia potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawy jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, rozwoju i upowszechnienia aktywnej integracji oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i wzmocnieniu sektora ekonomii społecznej, wyrównywania szans edukacyjnych i zapewnienia wysokiej jakości usług edukacyjnych, świadczonych w systemie oświaty. Przykładem projektu realizowanego zgodnie z zasadą komplementarności w 6. osi priorytetowej był projekt Gminy Sułoszowa pt. Budowa przedszkola trzyoddziałowego w miejscowości Sułoszowa I (ok. 540 tys. EUR/2,3 mln PLN, okres realizacji r., nr RPMP /09), którego wsparcie uzupełnione zostało dofinansowanym z EFS projektem pt. Utworzenie nowego oddziału przedszkolnego w budynku Szkoły Podstawowej nr 1 w Sułoszowej (ok. 149 tys. EUR/626 tys. PLN, okres realizacji r., nr POKL /09).W stosunku do interwencji w ramach 6. osi priorytetowej komplementarne były również projekty realizowane z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Chodzi tutaj przede wszystkim o działania dotyczące odnowy i rozwoju wsi (Działania 313, 322 oraz 323 w osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej) oraz wdrażania lokalnych strategii rozwoju (Działanie 413 w osi 4 Leader). Rozkład projektów w ramach osi wg. sektorów gospodarki Analizując rozkład projektów dla przedmiotowej osi w podziale na sektory gospodarki (w oparciu o klasyfikację PKD 2007), należy zauważyć, iż 24,1% środków w ramach osi trafia do sektora edukacji, 21,2% do sektora ochrony zdrowia ludzkiego oraz 19,4% do sektora opieki społecznej, pozostałych usług komunalnych, społecznych i indywidualnych. Pozostałe 35,3% nie zostało przypisane do żadnego sektora - są to projekty realizowane 226

227 w ramach rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich, ukierunkowane na rekreację i sport oraz wspierające infrastrukturę społeczną, a także projekty mające na celu likwidację skutków klęsk żywiołowych oraz wspierające infrastrukturę opieki nad dziećmi do lat 3. Analizując dane w tym zakresie należy stwierdzić, iż do sektora edukacji trafiło najwięcej środków w ramach osi, co wynika z faktu, iż w ramach infrastruktury edukacyjnej podpisywanych zostało najwięcej umów. Analiza jakościowa osi Wykres 51. Realizacja Działań w ramach 6. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Największy poziom zakontraktowanych środków EFRR odnotowano w ramach Działania 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego 109,6% w stosunku do alokacji na Działanie. Niewiele mniejszy wystąpił w Działaniu 6.2 Rozwój obszarów wiejskich 107,4%. Z kolei w ramach Działania 6.1 Rozwój miast wartość zakontraktowanych środków EFRR wyniosła 102,9%, przypisanej alokacji. Najniższy, choć i tak ponad stuprocentowy, poziom kontraktacji występuje natomiast w Działaniu 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 102,8%. Wykres 52. Realizacja Działań w ramach 6. osi priorytetowej (zakończone umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) 227

228 Rozwój miast - Działanie 6.1 W wyniku realizacji projektów w ramach Działania 6.1, rewitalizowano obszary miejskie, przebudowywano/budowano obiekty infrastruktury szkół - dostosowujące je również do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz budowano/przebudowywano/doposażano obiekty z zakresu infrastruktury społecznej. Od momentu uruchomienia programu w ramach ww. Działania zakontraktowano 74 projekty (w tym 48 z zakresu rewitalizacji miast), co stanowiło 21,3% wszystkich umów w osi. Projekty przyczyniły się do realizacji następujących wskaźników produktu: liczba projektów zapewniających zrównoważony rozwój oraz poprawiających atrakcyjność miast wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 48 projektów, co oznacza osiągnięcie 80% założonej wartości docelowej, powierzchnia obszarów poddanych rewitalizacji, w tym na obszarach miejskich wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 147,51 ha, co oznacza osiągnięcie 113,5% w odniesieniu do założonej wartości docelowej. Jak widać z powyższej analizy, pomimo, że liczba projektów zapewniających zrównoważony rozwój oraz poprawiających atrakcyjność miast była niższa niż początkowo zakładano co miało związek z ich wysoką wartością) to wsparto większą powierzchnię obszarów miejskich poddanych rewitalizacji. Dzięki realizacji projektów w ramach Działania 6.1 nastąpiła poprawa dostępności do nowoczesnej infrastruktury społecznej, co przełożyło się na wzrost poziomu życia mieszkańców miast i poprawę ich wizerunku. Podejmowane działania przełożyły się na rozwój gospodarczy m.in. poprzez przyciągnięcie turystów i powstawanie nowych miejsc pracy. W wyniku projektów, poprawie uległa również dostępność przestrzeni publicznej, dzięki stworzeniu przestrzeni spacerowej i wypoczynkowej w miastach. Natomiast realizacja projektów sportowych i rekreacyjnych wpłynęła bezpośrednio na propagowanie sportu wśród dzieci, młodzieży oraz mieszkańców miast. Zauważalne na przestrzeni poszczególnych lat realizacji programu tempo wzrostu realizacji poszczególnych wskaźników, pokazało, że wsparcie ze środków UE, przekładało się na realizację założonego celu, jakim było wzmocnienie miast, jako potencjalnych biegunów wzrostu oraz poprawa warunków życia mieszkańców. Rozwój obszarów wiejskich Działanie 6.2 W wyniku realizacji projektów w ramach Działania 6.2 rewitalizowano obszary wiejskie, przebudowywano/budowano obiekty infrastruktury szkół, w tym dostosowywano je do potrzeb osób niepełnosprawnych, budowano/przebudowywano/doposażano obiekty z zakresu infrastruktury społecznej, budowano/przebudowywano/doposażano obiekty turystyczne i rekreacyjne oraz budowano/przebudowywano/doposażano obiekty infrastruktury opiekuńczo wychowawczej. Od momentu uruchomienia programu w ramach ww. Działania zakontraktowano 182 projekty, co stanowiło aż 52,3% wszystkich zawartych w analizowanej osi umów. W ramach Działania 6.2 dofinansowano 29 projektów z zakresu rewitalizacji i odnowy centrum wsi, 141 projektów z zakresu infrastruktury społecznej, w tym edukacyjnej i sportowej oraz 12 projektów z zakresu likwidacji klęsk żywiołowych. Projekty przyczyniły się do realizacji następujących wskaźników produktu: liczba projektów z zakresu odnowy centrów wsi wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 29 projektów, co oznacza osiągnięcie 72,5% założonej wartości docelowej, 228

229 liczba projektów z zakresu infrastruktury społecznej, w tym edukacyjnej wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 90 projektów, co oznacza osiągnięcie 300% założonej wartości docelowej, liczba projektów z zakresu infrastruktury społecznej, w tym przedszkola wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 14 projektów, co oznacza osiągnięcie 140% założonej wartości docelowej, powierzchnia obszarów poddanych rewitalizacji, w tym na obszarach wiejskich wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 48,17 ha, co oznacza wykonanie 107% założonej wartości docelowej, liczba projektów z zakresu naprawy infrastruktury uszkodzonej w wyniku działania żywiołu wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 12 projektów, co oznacza osiągnięcie 200% założonej wartości docelowej, długość wybudowanej/odbudowanej/wyremontowanej/zmodernizowanej infrastruktury drogowej uszkodzonej w wyniku działania żywiołu wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 112,44 km, co oznacza osiągnięcie 208,2% w założonej wartości docelowej. Analiza ww. mierników pokazuje, że podobnie jak w przypadku rozwoju obszarów miejskich w odniesieniu do wsparcia obszarów wiejskich, mimo braku zrealizowania planu co do liczby projektów z zakresu odnowy centrów wsi zrewitalizowano zakładaną powierzchnię tych obszarów. Nad wykonanie zostały również wskaźniki dotyczące infrastruktury społecznej oraz infrastruktury uszkodzonej w wyniku działania żywiołu. W przypadku infrastruktury edukacyjnej znaczne przekroczenie wartości docelowej wynika z faktu, iż realizowane było wiele projektów o stosunkowo niskich wartościach. Natomiast podkreślenia wymaga fakt pomyślnej realizacji wskaźników w schemacie 6.2C dedykowanemu odbudowaniu i zabezpieczeniu infrastruktury uszkodzonej podczas powodzi w 2010 r. Popyt na wsparcie w ww. zakresie był bardzo duży, a osiągnięte wartości wskaźników potwierdzają słuszność decyzji w zakresie zmian w programie i uzupełnieniu obszarów interwencji również o ww. obszar. Dzięki realizacji projektów w ramach Działania 6.2, nastąpiło podniesienie poziomu rozwoju cywilizacyjnego obszarów wiejskich. Stało się to poprzez kompleksowe zagospodarowanie terenu - uporządkowanie przestrzeni publicznej i nadanie jej nowych funkcji zgodne z pożądanymi kierunkami rozwoju miejscowości. Nastąpił rozwój usług turystyczno - uzdrowiskowych, a w konsekwencji wzrost poziomu i jakości życia mieszkańców wsi. Dzięki inwestycjom w infrastrukturę edukacyjną i sportową na obszarach wiejskich zmniejszeniu uległy dysproporcje w dostępie do niej, pomiędzy miastem a wsią. Wsparcie infrastruktury szkolnej powinno przyczynić się wprost do lepszego przygotowania dzieci i młodzieży wiejskiej do dalszych etapów kształcenia i skutecznego konkurowania z uczniami z miast. Zauważalnym efektem inwestycji sportowo rekreacyjnych jest z kolei rozwój aktywności kulturalnej i rozpropagowanie zdrowego stylu życia, zacieśnianie więzi międzyludzkich oraz zachęta do aktywniejszego uczestnictwa w życiu społecznym. Dzięki możliwości dofinansowania projektów w ramach infrastruktury drogowej i społecznej związanych z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych, powstałych w wyniku powodzi z 2010 r., samorządy mogły wykorzystać pomoc ze środków UE i odbudować zniszczone tereny oraz infrastrukturę. Projekty majce na celu wsparcie rozwoju miast i obszarów wiejskich (Działanie 6. 1 oraz 6.2) umożliwiły zrealizowanie następującego wskaźnika produktu i rezultatu: liczba projektów z zakresu infrastruktury rekreacyjnej i sportowej wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 49 projektów, co oznacza osiągnięcie 98% założonej wartości docelowej, liczba osób korzystających z infrastruktury rekreacyjnej i sportowej wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła osób, co oznacza wykonanie aż 229

230 w 1 657,3% w odniesieniu do założonej na etapie programowania wartości docelowej. Bardzo duże przekroczenie wartości docelowej wskaźnika rezultatu wynika m.in. z faktu zrealizowania projektów: Rewitalizacja Parku Miejskiego i przebudowa Placu Niepodległości w Zakopanem w celu dostosowania do potrzeb mieszkańców i wymogów ruchu turystycznego oraz Program zapewnienia harmonii estetycznej i urbanistycznej centrum miasta. Pierwszy dotyczył m.in. rewitalizacji ogólnodostępnego parku miejskiego, a drugi odnowy centrum Miasta Tarnowa. Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego Działanie 6.3 Projekty realizowane w ramach Działania 6.3 polegały na przebudowie instytucji ochrony zdrowia oraz budowie/przebudowie/doposażaniu obiektów infrastruktury opiekuńczo wychowawczej. Inwestycje realizowane w obszarze ochrony zdrowia, przyczyniły się do wzrostu liczby przeprowadzanych w krótszym czasie zabiegów medycznych. Skróceniu uległ również czas hospitalizacji oraz rekonwalescencji pacjentów. Poza tym możliwe było wprowadzenie nowych zabiegów i usług medycznych. W zakresie wspierania służb ratunkowych, współfinansowane projekty przyczyniły się do rozwoju małopolskiej straży pożarnej, poprzez zakup mobilnej komory rozgorzeniowo dymowej, samochodów ratowniczo gaśniczych oraz mobilnych zestawów pompowych. Zakup specjalistycznego sprzętu znacznie zwiększył możliwości niesienia pomocy poszkodowanym. Od momentu uruchomienia programu podpisano w ramach przedmiotowego Działania 64 umowy o dofinansowanie, co stanowiło 18,4% umów w całej osi priorytetowej. W ramach Działania 6.3 realizowanych było 23 projektów z zakresu ochrony zdrowia, 37 z zakresu infrastruktury społecznej oraz 4 projekty dotyczące służb ratunkowych. Projekty przyczyniły się do realizacji następujących wskaźników produktu: liczba projektów z zakresu infrastruktury społecznej, w tym liczba projektów z zakresu ochrony zdrowia wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 23 projekty, co oznacza osiągnięcie 115% założonej wartości docelowej, liczba projektów z zakresu infrastruktury społecznej, w tym opieki społecznej wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 20 projektów, co oznacza osiągnięcie 185% założonej wartości docelowej, liczba wybudowanych/ przebudowanych/ rozbudowanych/ zmodernizowanych obiektów opieki społecznej i placówek opiekuńczo - wychowawczych wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 34 obiekty/placówki, co oznacza osiągnięcie aż 170% założonej wartości docelowej. Projekty przyczyniły się również do realizacji następujących wskaźników rezultatu: liczba osób korzystających z infrastruktury społecznej, w tym liczba osób korzystających z infrastruktury opieki społecznej wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła osoby, co oznacza osiągnięcie aż 288,5% założonej wartości docelowej, potencjalna liczba specjalistycznych badań medycznych przeprowadzonych sprzętem zakupionym w wyniku realizacji projektów wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła badania, co oznacza osiągnięcie 237,7% założonej wartości docelowej, liczba osób korzystających z infrastruktury społecznej, w tym liczba pacjentów korzystających z infrastruktury zdrowia wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła , co oznacza osiągnięcie 206,8% założonej wartości docelowej. Jak widać z powyższej analizy, wartości docelowe wskaźników dotyczących poprawy bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego zostały znacząco przekroczone. Osiągnięte wartości wskaźników rezultatu świadczą o kierowaniu interwencji na istotne dla Małopolan obszary. 230

231 Realizacja projektów z zakresu Działania 6.3, przyczyniła się do zwiększenie standardu usług świadczonych w zakresie publicznego systemu opieki zdrowotnej, wobec narastającego zapotrzebowania społecznego na wysokiej jakości usługi medyczne. Wpłynęła też na wzrost bezpieczeństwa ludności korzystającej z usług świadczonych przez szpitale, poprzez dostosowanie obiektów i zaplecza technicznego do norm określonych odpowiednimi przepisami prawa. Dzięki realizacji projektów w obszarze opieki społecznej, osoby chore będą mogły żyć w godnych i bezpiecznych warunkach, jakie zapewniają nowopowstałe DPS. Zapewniono im także całodobową i specjalistyczną opiekę. Dzięki większej liczbie miejsc dostępnych w tych placówkach, skrócony został czas oczekiwania na przyjęcie do domów pomocy społecznej na terenie województwa. Działania służb ratowniczych w regionie wzmocniły bezpieczeństwo mieszkańców i turystów odwiedzających Małopolskę. Były one kierowane do wysokospecjalistycznych jednostek ochrony zdrowia, lecznictwa uzdrowiskowego oraz sanatoryjnego, podmiotów świadczących usługi z zakresu opieki społecznej i placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz jednostek świadczących opiekę hospicyjną. Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 Działanie 6.4 Województwo małopolskie wyróżnia się na tle kraju wyższym od średniej krajowej poziomem przyrostu naturalnego. Dane z połowy 2016 roku wskazują, że Małopolska liczy ok. 3,4 mln mieszkańców, z czego ok. 252 tys. (7,5%), to dzieci w wieku 0-6 lat. W ciągu ostatnich kilku lat, można było zaobserwować regularny wzrost liczby dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli. W ramach MRPO w województwie małopolskim, oferowano możliwość dofinansowania inwestycji w infrastrukturę opieki nad dziećmi do lat 3. Wsparciem w ramach Działania 6.4 obejmowane były projekty, które miały na celu budowę, przebudowę, rozbudowę oraz modernizację obiektów przeznaczonych do świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3 i/lub zakup ich wyposażenia. Interwencję w ramach Działania 6.4 zaprogramowano mając na uwadze poprawę dostępu do usług opieki nad dziećmi do lat 3 dla mieszkańców województwa małopolskiego oraz rozwój przedsiębiorczości, poprzez wspieranie inwestycji przedsiębiorstw w tej dziedzinie. Od momentu uruchomienia programu w ramach Działania 6.4 zakontraktowano 28 projektów, co stanowiło 8% wszystkich projektów wdrażanych w ramach osi. Projekty przyczyniły się do realizacji następujących wskaźników produktu i rezultatu: liczba projektów z zakresu infrastruktury społecznej, w tym opieki dla dzieci do lat 3 wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 28 projektów, co oznacza osiągnięcie 560% założonej wartości docelowej. liczba osób korzystających z infrastruktury społecznej, w tym liczba dzieci do lat 3 korzystających z efektów projektów wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła dzieci, co oznacza osiągnięcie 605,5% założonej wartości docelowej. Analizując poziom realizacji wskaźników określonych dla Działania 6.4 należy zauważyć duże przekroczenia zaplanowanych wartości docelowych. Świadczy to o kierowaniu wsparcia na bardzo istotny obszar, w którym potrzeby mieszkańców Małopolski są większe niż możliwości dostępnej infrastruktury i potwierdza słuszność decyzji w zakresie zmian w programie i uzupełnieniu obszarów interwencji również o ww. obszar. W okresie realizacji programu nie zidentyfikowano występowania problemów typowych wyłącznie dla 6. osi priorytetowej. Problemy, które zostały zidentyfikowane w ramach programu (o charakterze generalnym), wraz z zastosowanymi środkami zaradczymi, zostały opisane w rozdziale 2.3. sprawozdania. Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzn znajdują się w pkt sprawozdania. 231

232 Cross financing w osi W ramach przedmiotowej osi, od momentu uruchomienia MRPO, poniesiono wydatki w ramach cross financingu w 5 projektach. Szczegółowe informacje na temat występowania wydatków w ramach cross-financingu zostały opisane w rozdziale Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt. 2.7 sprawozdania. Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE PODSUMOWANIE Analizując realizację projektów w ramach 6. osi priorytetowej należy stwierdzić, że podejmowane działania z zakresu rozwoju miast i obszarów wiejskich, poprawy bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego oraz infrastruktury opieki nad dziećmi do lat 3, były zgodne z założonym celem operacyjnym osi ukierunkowanym na zmniejszenie infrastrukturalnych barier w dostępie do usług społecznych. Najefektywniejszym z Działań, okazało się Działanie 6.2, w którym zrealizowano najwięcej, bo 52,3% wszystkich projektów w ramach osi. Projekty wdrażane w tym Działaniu dotyczyły odnowy centrów wsi, infrastruktury społecznej, w tym edukacyjnej i sportowej oraz likwidacji skutków klęsk żywiołowych. Osiągnięcie takiego wyniku było możliwe dzięki otrzymaniu drugiej, co do wielkości alokacji w ramach osi (33,2%). Na Działanie 6.1 została przeznaczona została największa część alokacji (37,2%) w ramach przedmiotowej osi. Podobnie jak Działanie 6.2, cieszyło się ono również dużym zainteresowaniem Beneficjentów. Celem realizowanych projektów było wzmocnienie miast, jako potencjalnych biegunów wzrostu oraz poprawa warunków życia ich mieszkańców, dzięki czemu miały stać się one atrakcyjnym miejscem pracy, zamieszkania, a także podejmowania działalności gospodarczej. Na Działanie 6.3 została przeznaczona ok. 1/4 alokacji w ramach przedmiotowej osi (28,1%). Realizowane w tym obszarze inwestycje, polegały na wsparciu wysokospecjalistycznych jednostek ochrony zdrowia, jednostek lecznictwa szpitalnego, podmiotów świadczących usługi z zakresu opieki społecznej i placówek opiekuńczo wychowawczych, jednostek świadczących opiekę hospicyjną oraz służb ratunkowych. Przyczyniły się one niewątpliwie do poprawy dostępności usług społecznych i zdrowotnych na terenie regionu (zarówno dla mieszkańców, jak i turystów), jednak na pewno nie wyczerpały zapotrzebowania na tego typu usługi. Przez ostatnie lata realizacji programu najmniej zaawansowanym w realizacji Działaniem 6. osi priorytetowej było Działanie 6.4, na które przeznaczono 1,5% alokacji. Niemniej jednak należy pamiętać, iż ten typ interwencji został wprowadzony do programu dopiero w 2011 r. W jego ramach rozdysponowywano środki na poprawę infrastruktury opieki nad dziećmi do lat 3 dla mieszkańców województwa małopolskiego oraz rozwój przedsiębiorczości, poprzez wspieranie inwestycji przedsiębiorstw w tej dziedzinie. Od początku wdrażania programu, w ramach 6. osi priorytetowej następował systematyczny wzrost liczby zawieranych umów, z czego najwyższy przypadł na lata Ostatecznie osiągnięty poziom wykonania wskaźników należy uznać za zadowalający. Poza 3 wyżej opisanymi wskaźnikami: liczba projektów zapewniających zrównoważony rozwój oraz poprawiających atrakcyjność miast (80%), liczba projektów z zakresu odnowy centrów wsi (72,5%) oraz liczba projektów z zakresu infrastruktury rekreacyjnej i sportowej (98%), wszystkie inne przekroczyły zaplanowane wartości docelowe. 232

233 Analizując trzy podstawowe wskaźniki zagrożenia ubóstwem (aktualne dane GUS na 2015 r.): 1) granica ubóstwa skrajnego (poziom minimum egzystencji) - Małopolska: 8,4% (Polska: 6,5%), 10 miejsce w kraju, 2) relatywna granica ubóstwa (50% średnich wydatków ogółu gospodarstw domowych) - Małopolska: 18,4% (Polska: 15,5%), 9 miejsce w kraju, 3) ustawowa granica ubóstwa (kryterium dochodowe zgodne z obowiązująca ustawą o pomocy społecznej) - Małopolska: 14,3 (Polska: 12,2%), 11 miejsce w kraju, należy zauważyć, że wyniki te znacznie pogorszyły się w stosunku do roku W 2015 roku po raz pierwszy od 2005 roku były one mniej korzystne niż średnia krajowa. Ogólnie na przestrzeni lat odsetek osób żyjących poniżej minimum egzystencji, po spadku w 2008 roku, pozostawał na podobnym poziomie do 2011 roku, od kiedy obserwuje się jego wzrost. Również stopa ubóstwa relatywnego stale rośnie od 2012 roku. Natomiast skala ubóstwa ustawowego ulegała wahaniom, związanym z podwyższaniem kryterium dochodowego uprawniającego do korzystania ze świadczeń pieniężnych pomocy społecznej (w październiku 2012 roku i lipcu 2015 roku) i w 2015 roku znów wzrosła (podobnie jak w 2013 roku) [dane za publikacją Województwo Małopolskie 2016]. Biorąc pod uwagę wysokość środków z perspektywy finansowej przeznaczonych na obszar jakim jest przeciwdziałanie ubóstwu widoczne jest, że jest to cały czas dziedzina życia, która wymaga szczególnych nakładów finansowych oraz wsparcia. Zgodnie z założeniami przyjętymi na etapie programowania 6. osi priorytetowej w ramach MRPO, planowane było zmniejszenie infrastrukturalnych barier w dostępie do usług. Jako projekty wpisujące się w działania na rzecz zmniejszenie ubóstwa, należy uznać te, zrealizowane w ramach kategorii interwencji 61 oraz W całym okresie realizacji programu w ramach kategorii 61 zakontraktowanych było 58 projektów o wartości ,76 EUR, a w kategorii projekty o wartości ,86 EUR. Suma tych pozycji stanowi 98,6% alokacji dla całej osi. Uzupełnienie działań infrastrukturalnych, stanowiły projekty PO KL, które przyczyniały się do zmniejszenia ubóstwa oraz wykluczenia społecznego. Były one realizowane w ramach Poddziałania Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej oraz Poddziałania Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie. Do końca 2014 roku podpisano w tym obszarze łącznie 150 umów na kwotę ,59 EUR ( ,67 PLN), co stanowiło 94,3% alokacji przeznaczonej na ww. Poddziałania. Można stwierdzić, że podejmowane w ramach 6. osi działania w sposób pośredni miały przeciwdziałać negatywnym zmianom w zakresie ubóstwa i wykluczenia społecznego mieszkańców regionu, natomiast uzupełnieniem tych działań, były projekty realizowane w ramach małopolskiego komponentu PO KL, które bezpośrednio przyczyniał się do walki z ubóstwem w regionie. W nowej perspektywie finansowej Małopolska kontynuuje część celów opisywanego w niniejszym sprawozdaniu programu. W dalszym ciągu realizowane są inwestycje z zakresu rewitalizacji miast oraz odnowy obszarów wiejskich w wymiarze fizycznym. Dofinansowywane są działania inwestycyjne, mające na celu poprawę jakości życia mieszkańców oraz ożywienie gospodarcze i społeczne tych obszarów. Interwencja w tym zakresie obejmowane realizację projektów dotyczących: przestrzeni publicznej, obiektów użyteczności publicznej, działań prowadzących do ożywienia gospodarczego rewitalizowanych obszarów, zabudowy mieszkaniowej (wyłącznie w zakresie dotyczącym części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, chyba, że audyt energetyczny wykaże potrzebę ingerencji w substancję budynku w szerszym zakresie), lokalnej infrastruktury społecznej takiej jak: placówki oferujące wsparcie dzienne dla dzieci i młodzieży, obiekty rekreacyjne, obiekty infrastruktury kulturalnej, obiekty, w których świadczone są usługi służące aktywizacji społecznej i zawodowej mieszkańców, obiekty wielofunkcyjne, w których łączone są różne funkcje społeczne czy inwestycje drogowe zapewniające lub polepszające dostępność rewitalizowanego obszaru, jako niezbędny 233

234 i niedominujący element projektu. W ramach RPO WM na lata nadal wzmacniany jest potencjał służb, pełniących kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa w regionie w zakresie m.in. doposażenia w sprzęt oraz nabywania dodatkowych kompetencji związanych z obsługą systemów i urządzeń. Wsparcie to skierowane jest na obszary najbardziej zagrożone wystąpieniem klęsk żywiołowych oraz na zabezpieczenie potrzeb służb ratowniczych w najistotniejszym zakresie (jako uzupełnienie dotychczasowego wyposażenia). Dopełnieniem powyższych działań są przedsięwzięcia związane z tworzeniem i rozwijaniem systemów monitorowania i ostrzegania mieszkańców przed klęskami żywiołowymi, mające kluczowe znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa ludności. Istnieje również możliwość dofinansowania inwestycji z zakresu infrastruktury ochrony zdrowia (udzielane na zasadach i w zakresie zgodnym z Policy Paper). Wspierane są między innymi projekty polegające na przeprowadzeniu niezbędnych - z punktu widzenia udzielania świadczeń zdrowotnych - prac remontowo-budowlanych, w tym w zakresie dostosowania infrastruktury do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych, a także wyposażeniu w sprzęt medyczny oraz jako element projektu w zakresie IT (oprogramowanie, sprzęt). W obszarze infrastruktury edukacyjnej, planuje się utworzenie regionalnego centrum popularyzowania nauki i innowacji, które ma służyć tworzeniu dogodnych warunków dla rozwoju uzdolnień i kreatywności mieszkańców Małopolski na każdym etapie kształcenia. Powstanie centrum, jest odpowiedzią na deficyt instytucji, których innowacyjność opiera się na wykorzystaniu ekspozycji interaktywnej w procesach edukacyjnych. Kontynuowane są również działania, mające na celu poprawę dostępu do usług opieki nad dziećmi do lat 3. W perspektywie finansowej wspierane są inicjatywy, mające na celu umożliwienie powrotu lub wejścia na rynek pracy osobom (w szczególności kobietom), które w nim nie uczestniczą ze względu na pełnienie funkcji opiekuńczych nad dziećmi. Interwencja obejmuje wsparcie dla tworzenia i/lub funkcjonowania podmiotów opieki nad dzieckiem do lat 3, w tym żłobków (m.in. przyzakładowych) i klubów dziecięcych oraz działania na rzecz zwiększania liczby miejsc w istniejących instytucjach. Stwarzane są również warunki dla rozwoju opieki nad dziećmi do lat 3 przez opiekuna dziennego, poprzez m.in. wsparcie usług świadczonych przez opiekuna dziennego, podnoszenie kompetencji osób pragnących pełnić funkcję opiekuna dziennego, działania informacyjno-promocyjne dotyczące korzystania z tej formy opieki oraz pełnienia funkcji opiekuna (jedynie jako element projektu). Jednocześnie dopuszcza się możliwość realizacji niezbędnych inwestycji w dostosowanie infrastruktury, umożliwiające funkcjonowanie instytucji opieki nad dzieckiem do lat 3 oraz dostosowanie jej do potrzeb osób objętych wsparciem. 7. OŚ PRIORYTETOWA INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA Celem operacyjnym osi priorytetowej było likwidowanie zaniedbań w ochronie środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami. W jej ramach, udzielane było bezzwrotne dofinansowanie przedsięwzięć w czterech głównych obszarach: gospodarki wodno ściekowej, poprawy jakości powietrza i zwiększenie odnawialnych źródeł energii, gospodarki odpadami, poprawy bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrony przed skutkami klęsk żywiołowych. Na realizację zadań z zakresu infrastruktury ochrony środowiska w ramach środków EFRR MRPO przeznaczono EUR ( , 56 PLN), co stanowiło 7,2% alokacji na lata Przedstawiona wartość alokacji uwzględnia zwiększenie środków 234

235 o dodatkowe EUR (5,4% więcej środków dla przedmiotowej osi) pochodzące z KRW, które zostały rozdysponowane w 2011 roku w wyniku renegocjacji MRPO. W obszarze przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach czterech Działań: Działanie 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa EUR ( , 42 PLN), co stanowiło 33,9% alokacji w ramach osi priorytetowej, w ramach Działania wszystkie środki przeznaczone zostały na konkursy, Działanie 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii EUR ( , 45 PLN), co stanowiło 42,5% alokacji w ramach osi priorytetowej, w ramach Działania środki przeznaczone zostały na konkursy EUR i realizację projektów znajdujących się w IWIPK MRPO EUR, Działanie 7.3 Gospodarka odpadami EUR ( ,36 PLN), co stanowiło 6,6% alokacji w ramach osi priorytetowej, w ramach Działania wszystkie środki przeznaczone zostały na konkursy, Działanie 7.4 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych EUR ( ,33 PLN), co stanowiło 17,0% alokacji w ramach osi priorytetowej, całość środków Działania została przeznaczona na realizację projektów znajdujących się w IWIPK MRPO. W okresie wdrażania osi wprowadzano zmiany związane ze zmianą alokacji na poszczególne Działania. Każdorazowe zmiany wartości alokacji w ramach Działań zostały przedstawiane w kolejnych Sprawozdaniach rocznych z realizacji MRPO. Zmiany alokacji wynikały m.in. z: zwiększenia alokacji w ramach KRW na projekty dotyczące zbudowania zintegrowanego systemu pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie Kampusu UJ w wysokości EUR oraz poprawy jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w wysokości EUR, przesunięciem środków pomiędzy Działaniami 7.3 i 7.4. Dokonana zmiana związana była z wyborem do dofinansowania projektu kluczowego Zbiornik Skrzyszów na potoku Korzeń w gminie Skrzyszów na mniejszą kwotę niż określono w IWIPK. W wyniku powyższej decyzji w przedmiotowym projekcie powstały oszczędności i dzięki temu kwota EUR została przesunięta z Działania 7.4 na środki konkursowe w Działaniu 7.3, zwiększenia alokacji na II nabór w ramach Działania 7.2 w celu dostosowania projektów, dla których skumulowane wnioskowane dofinansowanie przekraczało znacząco dostępną w ramach naboru kwotę wsparcia. Sfinansowanie powyższego zwiększenia było możliwe w związku z rozdysponowaniem oszczędności powstałych m.in. dzięki korzystnej zmianie kursu EUR w Działaniu 7.1, w ramach którego zostały zakończone procedury odwoławcze oraz dokonano kontraktacji wszystkich projektów z listy rezerwowej, kolejne zwiększenie alokacji w ramach Działania 7.2 możliwe było w związku z rozdysponowaniem oszczędności powstałych m.in. dzięki korzystnej zmianie kursu EUR w Działaniu 7.1, w ramach którego zostały zakończone procedury odwoławcze oraz dokonano kontraktacji wszystkich projektów z listy rezerwowej, jak również Działaniu 7.4, gdzie część środków pochodziła z projektu Zbiornik Joniny na potoku Wolninka w gminie Ryglice, który został wykreślony z IWIPK, oszczędnościami w ramach Działania 7.2 oraz w ramach przesunięć dokonanych w ramach mechanizmu elastyczności. 235

236 W ramach przedmiotowej osi przewidziano wybór projektów do dofinansowania w procedurze konkursowej oraz poprzez wybór projektów znajdujących się w IWIPK MRPO. W trakcie realizacji osi priorytetowej (w 2014 roku) IZ MRPO wprowadziła zmiany kryteriów oceny projektów dla Działania 7.2. Były one wynikiem zgłaszanych uwag/sugestii asesorów, którzy brali udział w ocenie merytorycznej projektów złożonych w ramach II konkursu. Zmiany dotyczyły następujących kryteriów: a) kryterium Typ projektu zmiana mająca na celu promowanie projektów, które polegają na efektywnym wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. b) kryterium Efekt lokalny przedsięwzięcia niniejsze kryterium zostało dodane w konsekwencji: usunięcia kryterium Strefa czystości powietrza, które nie różnicowało projektów (cały region Małopolski zaliczany jest do klasy C zanieczyszczenia powietrza, co skutkuje przyznaniem wszystkim projektom tej samej punktacji), c) podkreślenia znaczenia kryterium Lokalizacja projektu kryterium to premiuje projekty, których efektem jest lokalna poprawa jakości powietrza (bezpośredni pozytywny wpływ na poprawę jakości powietrza w gminie) oraz, które będą zlokalizowane na terenach uzdrowiskowych oraz cennych przyrodniczo, d) kryterium Kogeneracja zwiększono ilość punktów możliwych do zdobycia oraz wagę kryterium. Wprowadzona zmiana ma na celu promowanie rozwiązań najnowocześniejszych, przewidujących zastosowanie kogeneracji i trigeneracji, e) kryterium Ekonomiczno społeczny wpływ na rozwój regionu: ekonomiczno - społeczne oddziaływanie projektu - zmiana polega na doprecyzowaniu zakresu ocenianych elementów. Zaznaczono, iż analizie podlegać będzie nie tylko pozytywny wpływ projektu na otoczenie społeczno-gospodarcze, ale również koszty społeczne z nim związane. W ramach subkryterium badaniu podlegać będzie również efektywność projektu i optymalizacja przyjętych rozwiązań technicznych do faktycznych potrzeb, tworzenie nowych trwałych/stałych miejsc pracy w ramach projektu zmniejszono ilość punktów możliwych do zdobycia, w wyniku realizacji projektów w ramach Działania 7.2, Beneficjenci często zgłaszali zmiany w projekcie w zakresie tworzenia miejsc pracy (redukcja), ponieważ realizacja projektów zazwyczaj nie wymaga zatrudnienia nowych osób. Wykazywanie miejsc pracy miało na celu zdobycie dodatkowych punktów na etapie oceny merytorycznej właściwej. Przeprowadzone dla przedmiotowej osi konkursy od momentu uruchomienia Programu Od początku realizacji programu w ramach osi priorytetowej ogłoszono 5 konkursów. Wszystkie zostały zakończone do końca 2014 roku. Na wszystkie konkursy ogłoszone w ramach analizowanej osi priorytetowej, przeznaczono kwotę w wysokości ,00 EUR środków EFRR ( ,26 PLN), co stanowiło 73,8% alokacji w ramach osi. W związku z dużym zainteresowaniem dofinansowaniem dla projektów dotyczących odnawialnymi źródłami energii w 2013 roku ogłoszono dodatkowy II konkursu dla Działania 7.2, ogłoszenie możliwe było dzięki uzyskaniu oszczędności w ramach I konkursu. 236

237 1. Tabela 38. Konkursy ogłoszone w ramach 7. osi priorytetowej od uruchomienia programu Nazwa Działania/Schematu 7.1 Gospodarka wodnościekowa Data trwania konkursu 2/2008/ Gospodarka odpadami 7/2009/7.3 Data trwania konkursu do do Alokacja (w EUR) dofinansowanie z EFRR , , Gospodarka wodnościekowa 3/2010/ do , Poprawa jakości 4. 5/2010/7.2 powietrza i zwiększenie wykorzystania 5. odnawialnych źródeł energii 2/2013/7.2 Źródło: opracowanie własne do do , ,00 Od momentu uruchomienia programu, w ramach 5 konkursów przeprowadzonych w ramach przedmiotowej osi, zatwierdzono ogółem 186 wniosków o dofinansowanie na kwotę ,68 EUR ( ,34 PLN). W wyniku zakończonych konkursów, podpisano 176 umów o dofinansowanie o wartości dofinansowania ze środków EFRR w wysokości ,93 EUR ( ,63 PLN), co stanowiło 76,7% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową Realizacja 7. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres 53. Realizacja 7. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach analizowanej osi priorytetowej podpisano łącznie 182 umowy o dofinansowanie, z tego największą liczbę w ramach Działania 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (122 umowy), stanowiły one 67,0% wszystkich podpisanych umów w ramach osi. Na drugim miejscu znalazły się umowy z Działania 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa (42 umowy), stanowiące 23,1% z wszystkich zakontraktowanych środków. Wszystkie projekty realizowane w ramach 7. osi priorytetowej się zakończyły. 237

238 Wykres 54. Realizacja 7. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowania ogółem. Dla wniosków o płatność, wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiona została z pomniejszeniem kwot wycofanych i odzyskanych. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK Od momentu uruchomienia programu, wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach przedmiotowej osi wyniosła ,93 EUR ( ,53 PLN) i stanowiła 96,8% wartości dofinansowania EFRR w ramach MRPO. Od czasu uruchomienia programu we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości ,03 EUR ( ,50 PLN), co stanowi 91,9% alokacji na lata dla osi priorytetowej. Zakończyły się wszystkie 182 projekty, co stanowi 100,0% realizacji wszystkich projektów, w tym: w ramach Działania 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa 42 projekty, w ramach Działania 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii projektów, w ramach Działania 7.3 Gospodarka odpadami - 15 projektów w ramach Działania 7.4 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych 3 projekty Realizacja projektów kluczowych W ramach przedmiotowej osi priorytetowej zaplanowano realizację 6 projektów kluczowych, o wartości całkowitej wynoszącej (wg. zatwierdzonej listy) 23,50 mln EUR (98,79 mln PLN), w tym dofinansowanie ze środków EFRR 19,96 mln EUR (83,97 mln PLN). Wielkość środków przeznaczonych na projekty kluczowe uległa zmniejszeniu, co związane było m.in. z wykreśleniem w 2014 roku z listy projektów kluczowych projektu w Działaniu 7.4 Zbiornik Joniny na potoku Wolninka w gminie Ryglice oraz projektu dla Działania 7.2 Zbudowanie zintegrowanego systemu pozyskiwania i dystrybucji energii powstałej ze źródeł odnawialnych na terenie III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego - etap II. W wyniku powstałych oszczędności wprowadzono na listę jeden projekt w ramach Działania 7.2 Poprawa efektywności energetycznej na terenie zabytkowego zespołu szpitalnoparkowego w Krakowie poprzez wprowadzenie zintegrowanego systemu energii odnawialnej. Podpisano umowy dla 6 projektów, na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości 19,50 mln EUR (81,97 mln PLN), co stanowi 97,7% wykorzystania środków EFRR w stosunku do zaplanowanych dla projektów kluczowych. 238

239 Szczegółowy wykaz projektów kluczowych wraz z uzasadnieniem wyboru na listę projektów kluczowych dla województwa małopolskiego oraz opisem postępów w ich realizacji znajduje się w Załączniku XI - Tabela 11. Lista projektów indywidualnych planowanych do realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata oraz w rozdziale Postęp finansowy i rzeczowy. Rozkład projektów w ramach osi wg. typów Beneficjentów Wykres 55. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 7. osi Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Największe zaangażowanie w realizację 7. osi priorytetowej, niezmiennie wykazywały jednostki samorządu terytorialnego (121 projektów ze 182 wszystkich podpisanych umów o dofinansowanie). Związane to było m.in. po pierwsze z możliwością aplikowania o środki w ramach wszystkich Działań, a także faktem, że wśród zadań samorządów jest zapewnienie mieszkańcom dostępu do podstawowej infrastruktury technicznej w tym mediów. Stąd też właśnie samorządy lokalne są najbardziej zaangażowane w budowę/modernizację sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, jak również oczyszczalni ścieków. Z dużym powodzeniem samorządy inwestowały również w energię odnawialną (szczególnie energię słoneczną). Nie bez znaczenia jest również fakt, iż inwestycje tego typu wymagają dużych nakładów finansowych, którym sprostać mogą w większości samorządy. 239

240 Rozkład przestrzenny projektów w osi Mapa 10. Stan realizacji 7. osi priorytetowej wg powiatów (liczba i wartość zawartych umów o dofinansowanie ze środków UE) (według miejsca realizacji projektu)* * na mapie nie uwzględniono projektów horyzontalnych, czyli takich dla których realizacja wykracza poza teren jednego powiatu oraz projektów, których Beneficjentem jest Województwo Małopolskie. Od momentu uruchomienia MRPO odnotowano 7 takich projektów w ramach przedmiotowej osi, na 14,7 mln EUR dofinansowania z EFRR. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) W ramach 7. osi priorytetowej, zdecydowana większość projektów wdrażana była na obszarach wiejskich (106 projektów), co stanowi 58,2% ogółu. Pozostałe 76 projektów, stanowiące 41,8%, realizowanych jest na obszarach miejskich. Przewaga projektów zlokalizowanych na obszarach wiejskich wynika m.in. z faktu, że na tych terenach nie istniała infrastruktura kanalizacyjna i wodociągowa i tylko dzięki dofinansowaniu inwestycje te mogły zostać z powodzeniem zrealizowane. W wielu wiejskich gminach dużą popularnością cieszyły się również projekty w odnawialne źródła energii (głównie kolektory słoneczne), montowane zarówno na domach prywatnych jak i budynkach użyteczności publicznej. W ramach osi priorytetowej IZ MRPO nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. Najwięcej projektów realizowano w powiatach: krakowskim (17 projektów), co stanowiło 9,3% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodącym typem projektów w tym powiecie są projekty związane z gospodarką wodno kanalizacyjną oraz odnawialnymi źródłami energii, nowosądeckim i nowotarskim (odpowiednio po 16 projektów), co stanowiło prawie 8,8% wszystkich projektów, dla których zawarto umowy w danej osi. Wiodącym typem projektów, w tych powiatach są projekty związane z poprawą jakości powietrza i zwiększeniem wykorzystania odnawialnych źródeł energii, Najmniej projektów odnotowano na terenie powiatu chrzanowskiego 1 projekt oraz w powiatach dąbrowskim i m. Tarnów (po 3 projekty). 240

241 Rozkład projektów w osi wg. obszarów wsparcia Tabela 39. Realizacja Działań w ramach 7. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów 7. oś priorytetowa Infrastruktura ochrony środowiska 182 Energia (kat ) 122 Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) ,93 ( ,53 PLN) ,91 ( ,11 PLN) 7.2. Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii 7.3. Gospodarka odpadami 40 Energia odnawialna: słoneczna 41 Energia odnawialna: biomasa 42 Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna i pozostałe 43 Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarządzanie Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom (kat.44-54) ,45 ( ,66 PLN) ,32 ( ,73 PLN) ,69 ( ,06 PLN) ,45 ( ,66 PLN) ,01 ( ,42 PLN) 7.1. Gospodarka wodnościekowa 7.4. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi 45 Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną Oczyszczanie ścieków Zapobieganie zagrożeniom (w tym opracowanie i wdrażanie planów i instrumentów zapobiegania i zarządzania zagrożeniom naturalnym) ,61 ( ,92 PLN) ,17 ( ,28 PLN) ,78 ( ,18 PLN) ,45 ( ,04 PLN) Najwyższy procent zakontraktowanych środków z EFRR w ramach 7. osi priorytetowej nadal przez cały okres programowania utrzymuje się w obszarze wsparcia, jakim jest Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom i stanowiło 57,3% ogólnej wartości w ramach podpisanych umów. Z kolei analizując liczbę umów 67,0% stanowiły umowy w obszarze Energia, wynikało to z większego wsparcia finansowego na projekty dotyczące energii odnawialnej, ogłoszenia dodatkowego konkursu w związku z przesunięciem alokacji z innego Działania oraz specyfiką projektów, które są wartościowo mniejsze niż projekty z zakresu gospodarki wodno-ściekowej. Analizując obszary komplementarności, należy zauważyć, iż komplementarne do 7. osi priorytetowej wdrażanej w województwie małopolskim, są projekty realizowane m.in. z programów krajowych: POIiŚ w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, efektywności energetycznej i przeciwdziałaniu zagrożeniom środowiska w zakresie ochrony przeciwpowodziowej. 241

242 POIG w zakresie inwestycji w przedsiębiorstwa bezpośrednio związanych z dziedziną badań i innowacji, które stosują nowe rozwiązania technologiczne, w tym prowadzą do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko. Rozkład projektów w ramach osi wg. sektorów gospodarki Analizując rozkład projektów - w oparciu o dane pozyskane od Beneficjentów dla przedmiotowej osi - w podziale na sektory gospodarki, należy zauważyć iż najwięcej środków trafiło do sektora związanego ze środowiskiem naturalnym (grupują się tutaj projekty z zakresu gospodarki wodno - ściekowej, odnawialnych źródeł energii i gospodarki odpadami), stanowiły one 47,8% wszystkich, zakontraktowanych projektów w ramach osi. Na drugim miejscu znajduje się sektor związany z wytwarzaniem i dystrybucją energii elektrycznej, gazu i ciepła, gdzie trafiło 34,4% środków. Są to projekty wyłącznie w ramach odnawialnych źródeł energii. Z kolei 8,2% - trafiło do pozostałych usług komunalnych (głównie projekty z gospodarki odpadami), 3,8% to środki przeznaczone na pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody (zostały tutaj przyporządkowane projekty dot. sieci wodociągowej). Do sektora związanego ze środowiskiem naturalnym trafia najwięcej środków, co zdeterminowane jest faktem, że zgodnie z założeniami przyjętymi na etapie programowania, w ramach gospodarki wodno- ściekowej i energii odnawialnej podpisano największą liczbę umów i była przeznaczona większa alokacja. Analiza jakościowa osi Wykres 56.Realizacja Działań w ramach 7. osi priorytetowej (zakontraktowane umowy) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Największy poziom zakontraktowanych środków EFRR odnotowano w ramach Działania 7.3 Gospodarka odpadami 104,5%, na drugim miejscu znalazły się projekty z Działania 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa 98,5%. 242

243 Wykres 57. Realizacja Działań w ramach 7. osi priorytetowej (zakończone projekty) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Gospodarka wodno-ściekowa - Działanie 7.1. Z analizy SWOT przeprowadzonej na etapie programowania wynikało, iż słabymi stronami województwa małopolskiego w ramach gospodarki wodno-ściekowej jest: niska jakość zasobów wodnych, niski poziom Małopolan, którzy obsługiwani są przez oczyszczalnie ścieków. W województwie występowały istotne braki w infrastrukturze wodno-ściekowej, zwłaszcza w zakresie sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków. Skażenie wód powierzchniowych stanowiących źródło wody pitnej zagrażało bezpośrednio zdrowiu i życiu ludzi, dlatego też wymusiło to podjęcie radykalnych kroków w celu lepszego zabezpieczenia ludności w dobrej jakości wodę do picia, skanalizowania terenów w zlewniach oraz budowy i modernizacji istniejących oczyszczalni ścieków. Kroki, które zostały podjęte w ramach Działania 7.1 skierowane zostało na poprawę zaopatrzenia mieszkańców w wodę oraz optymalizację zużycia wody. Od uruchomienia programu, realizowane były głównie projekty związane z budową/przebudową instalacji kanalizacyjnej i wodociągowej oraz budową/rozbudową oczyszczalni ścieków. Zdecydowana większość (około 90%) projektów w ramach MRPO wybranych do dofinansowania objęła swoim zasięgiem tereny, gdzie mniej niż połowa gospodarstw domowych podłączona była do sieci kanalizacyjnej Projekty realizowane były terenach zakwalifikowanych jako posiadające największe potrzeby w zakresie infrastruktury wodnościekowej. Od uruchomienia MRPO w ww. Działaniu zrealizowano 42 projekty. Wszystkie projekty zakończyły się. W ramach projektów realizowane były wszystkie wskaźniki produktu i rezultatu: liczba projektów w zakresie gospodarki wodno-ściekowej wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 42 projekty, co oznacza osiągnięcie 210,0% wartości docelowej, założonej na etapie programowania. W stosunku do wartości zaplanowanej zostało podpisanych 2 razy więcej umów, długość wybudowanej/zmodernizowanej sieci kanalizacyjnej wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 520,90 km, co oznacza wykonanie na poziomie 173,6% wartości docelowej. 243

244 długość wybudowanej/zmodernizowanej sieci wodociągowej - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 123,66 km, co oznacza osiągnięcie aż 494,6% założonej wartości docelowej. W efekcie budowy/modernizacji sieci kanalizacyjnej i wodociągowej osiągnięto wartości następujących wskaźników rezultatu: liczba osób podłączonych do wybudowanej/zmodernizowanej sieci wodociągowej - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła osób, co oznacza wykonanie na poziomie 272,8% w stosunku do założonej wartości docelowej. liczba osób podłączonych do wybudowanej/zmodernizowanej sieci kanalizacyjnej - wartość zrealizowanego wskaźnika 2 wyniosła osób, co oznacza osiągnięcie 135,6% założonej wartości docelowej. Analizując powyższe wartości zrealizowanych wskaźników należy stwierdzić, jednoznacznie, że wszystkie wartości docelowe w ramach infrastruktury kanalizacyjnowodociągowej zostały przekroczone. Wysoki stopień realizacji wskaźników związany był m.in. z dużym zainteresowaniem tego typu projektami przez samorządy, przy jednoczesnym wysokim stopniem alokacji na działania. Dofinansowanie projektów w ramach sieci kanalizacyjnej, wodociągowej oraz budowy czy modernizacji oczyszczalni ścieków w ramach Działania 7.1 ma swoje odzwierciedlenie również we wzrastających wskaźnikach kontekstowych w województwie małopolskim, których źródłem jest GUS. Najbardziej aktualne dane (dostępne za 2015 rok), wskazują że na przestrzeni ostatnich 7 lat obserwuje się stałą tendencję wzrostową w długości budowanej sieci kanalizacyjnej. Średni przyrost tej sieci wynosi 6,9% rocznie. W przypadku sieci wodociągowej przyrost jest mniejszy i wynosi 2,1% rocznie. W 2015 roku w Małopolsce długość sieci kanalizacyjnej wynosi ,4 km (w stosunku do 2007 roku nastąpił wzrost o 50,0%). W ramach sieci wodociągowej przybyło 441,90 km i obecnie wynosi ona ,10km (w stosunku do 2007 roku nastąpił wzrost o niecałe 20,0%). Poprawiła się również sytuacja w dostępie do sieci kanalizacyjnej pomiędzy miastem i wsią. W 2015 r. infrastruktura tego typu usytuowana na terenach wiejskich stanowiła 64,8% ogółu długości sieci kanalizacyjnej województwa małopolskiego. Powyższe dane są najlepszym potwierdzeniem faktu, że realizowane projekty MRPO doskonale wpisują się w założone cele i wdrażane są z dużym sukcesem. Zainteresowanie ze strony Beneficjentów było wysokie, co świadczy o tym, że istniało zapotrzebowanie na tego typu inwestycje oraz potwierdziło trafność zaplanowanej interwencji. Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Działanie 7.2 Małopolska należy do województw o największym zanieczyszczeniu powietrza w Polsce. Dążąc do poprawy tej sytuacji, w ramach Działania 7.2 realizowano inwestycje, mające na celu ograniczenie emisji ze źródeł spalania paliw nieodnawialnych, poprzez wyposażenie instalacji w urządzenia ograniczające emisję zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, czy inwestycje w infrastrukturę służącą do produkcji i przesyłu energii odnawialnej (m.in. poprzez wykorzystanie energii geotermalnej, pozyskanie energii słonecznej zwłaszcza dla budynków użyteczności publicznej) oraz budowę instalacji do wykorzystania biomasy. Od uruchomienia programu dominującymi projektami były te związane z instalacją kolektorów słonecznych, redukcją zanieczyszczeń do powietrza poprzez wymianę kotłowni z węglowej na gazową, uporządkowanie gospodarki cieplnej z zastosowaniem źródeł odnawialnych. Realizowane projekty obejmowały w 96% obszary o wysokim stężeniu zanieczyszczeń. Wśród realizowanych projektów 75% realizowanych było na obszarach turystycznych i uzdrowiskowych. Zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii okazało się w Małopolsce bardzo duże (zwłaszcza w obrębie energii słonecznej), o czym świadczy również przeznaczenie dodatkowych środków z KRW właśnie 244

245 na to działanie i dalsze inwestowanie w tą dziedzinę. Dodatkowo działania w ramach MRPO wspierane były poprzez działania województwa małopolskiego tj. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Głównymi kierunkami działań w zakresie ochrony powietrza wyznaczonymi w Programie były m.in.: wprowadzenie ograniczeń w stosowaniu paliw stałych na obszarze Krakowa, realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji eliminacja niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe, rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych i sieci gazowych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników, czy termomodernizacja budynków. Od uruchomienia MRPO w ramach Działania podpisano łącznie 122 umowy, co stanowi 67,0% umów w ramach całej osi priorytetowej. Wszystkie projekty zakończyły się. W ramach Działania realizowane były wszystkie wskaźniki produktu i rezultatu: liczba projektów mających na celu poprawę jakości powietrza - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 24 projektów, co oznacza wykonanie na poziomie 240,0% założonej wartości docelowej, liczba projektów z zakresu energii odnawialnej - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 98 projektów, co oznacza osiągnięcie 490,0% założonej wartości docelowej. moc zainstalowana ze źródeł odnawialnych - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 60,96 MW, co oznacza osiągnięcie 179,3% wartości docelowej. Wszystkie wskaźniki zostały osiągnięte a nawet wartości zostały przekroczone w stosunku do wartości docelowej. Przyczynił się do tego niewątpliwie dodatkowy konkurs ogłoszony w 2013, w wyniku którego szacowane wartości wskaźników znacznie wzrosły (mogło to być możliwe dzięki przesunięciu środków z działania 7.3). Niewątpliwie inwestowanie w odnawialne źródła energii cieszy się nieustannie dużym zainteresowaniem Beneficjentów. Gospodarka odpadami Działanie 7.3 Interwencje ukierunkowane były na poprawę gospodarki odpadami w województwie. W ramach tego działania wspierane były inwestycje zwiększające udział odpadów segregowanych w ogólnej ilości odpadów, w szczególności kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów obejmujące organizację selektywnej zbiórki, odbiór posegregowanych odpadów od mieszkańców oraz odzysk surowców wtórnych i odpadów ulegających biodegradacji. Poważnym problemem było wyeliminowanie komunalnych odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów trafiającego na składowiska. Głównym sposobem gospodarowania odpadami komunalnymi w województwie małopolskim pozostaje wciąż deponowanie ich na składowiskach. Rok 2013 był pierwszym rokiem, w którym w pełni zafunkcjonował system zagospodarowania odpadów komunalnych, oparty o nowe przepisy. Efektem tych zmian było zwiększenie udziału procentowego zebranych odpadów przeznaczonych do recyklingu i ponownego użycia z 14,5% (w 2012 r.) do 15,6% w 2013 r. oraz zmniejszenie o 73,7% udziału odpadów komunalnych unieszkodliwianych m.in. na poprzez deponowanie na składowiskach. Pomimo, że z roku na rok wzrasta ilość selektywnie zebranych odpadów komunalnych, ich udział w ilości zebranych odpadów pozostaje wciąż niezadowalający. Niewątpliwie nowy system gospodarki odpadami w Polsce, funkcjonujący od 2013 roku, wzmocnił dodatkowo działania, które zostały podjęte w ramach MRPO, przyczyniając się do zwiększenia udziału zebranych odpadów przeznaczonych do recyklingu i ponownego użycia. Wzrasta również świadomość ekologiczna mieszkańców regionu, dzięki szkoleniom w zakresie gospodarowania odpadami. Od początku realizacji programu, w ramach Działania zawarto 15 umów o dofinansowanie. W związku z zakończeniem konkursów i wyczerpaniem zaplanowanej alokacji, od

246 roku nie były podpisywane nowe umowy w tym obszarze. Zawarte umowy stanowiły 8,2% wszystkich umów dla całej osi priorytetowej. Wszystkie projekty się zakończyły. W ramach analizowanego Działania, zrealizowano następujące wskaźniki produktu i rezultatu: Liczba projektów z zakresu gospodarki odpadami - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 15 projektów, co oznacza osiągnięcie 100,0% założonej wartości docelowej, Liczba osób objętych systemem zagospodarowania odpadów wartość zrealizowanego wskaźnika wyniósł osób, co oznacza osiągnięcie jedynie w 3,7% założonej wartości docelowej, Dzięki realizacji projektów w przedmiotowym Działaniu, jako dopełnienie prowadzonych działań odnotowano pozytywne zmiany w zakresie m.in: nowo powstałych stanowisk dla zestawów pojemników do selektywnej zbiórki odpadów - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 99 szt., co oznacza osiągnięcie 316,7% założonej wartości docelowej, liczby obiektów poddanych usuwaniu wyrobów zawierających azbest - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła szt., co oznacza wykonanie na poziomie 294,5% założonej wartości docelowej, liczba zmodernizowanych, zamkniętych lub zrekultywowanych składowisk odpadów - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 8 szt., co oznacza wykonanie na poziomie 266,7% założonej wartości docelowej. Przyczyną niskiej realizacji wskaźnika rezultatu dotyczącego liczby osób objętych systemem zagospodarowania odpadów spowodowana jest z jednej strony z przeszacowaniem wartości na etapie programowania ale również tym, że było to działanie o najniższej alokacji z całej osi priorytetowej co pozwoliło ogłosić jeden konkurs, który nie wypełnił w pełni założeń. Dodatkowo Beneficjenci w ramach działania mieli możliwość wybierania innych wskaźników, które były bardziej adekwatne dla realizowanych przez nich projektów. Warto zwrócić uwagę, na fakt, że w trakcie realizacji Działań i po ogłoszeniu konkursów zmieniono zapisy regulujące gospodarkę odpadami komunalnymi. W związku ze zmianami w regulacjach prawnych w zakresie gospodarki odpadami pojawiło się zagrożenie realizacji oraz trwałości projektów dofinansowanych w ramach Działania 7.3 Gospodarka odpadami MRPO, których zakres był zatwierdzony zgodnie z obowiązującymi wówczas regulacjami. Stad też pojawiło się zagrożenie zasadności funkcjonowania przedmiotowych projektów oraz wątpliwość co do sposobu postępowania/wyciągania konsekwencji z niedochowania zatwierdzonych założeń dofinansowanych projektów. Dodatkowo nowe przepisy spowodowały wzrost wymagań w ramach selektywnej zbiórki odpadów. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych Działanie 7.4 Celem Działania było wzmocnienie stanu bezpieczeństwa ekologicznego oraz poprawa bilansu wodnego województwa w celu podniesienia bezpieczeństwa życia jego mieszkańców oraz ochrony środowiska. Małopolskę należy do obszarów szczególnie zagrożony powodziami. Na ogólną liczbę 182 gmin województwa, 80% jest zagrożonych możliwością wystąpienia powodzi, stąd dla województwa priorytetowe stały się projekty kluczowe polegające głównie na budowie zbiorników retencyjnych. Obecnie w województwie znajduje się 7 zbiorników zaporowych, posiadających rezerwę powodziową. Zbiorniki te mogą zatrzymać ok. 8% rocznego odpływu wód z terenu województwa. Od początku realizacji programu, w ramach przedmiotowego Działania zawarto 3 umowy o dofinansowanie, stanowiło to zaledwie 1,7% podpisanych umów w ramach całej osi priorytetowej. Wszystkie projekty zakończyły się. W ramach działania realizowano wszystkie wskaźniki produktu i rezultatu: 246

247 liczba projektów z zakresu prewencji zagrożeń wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 3 projekty, co oznacza osiągnięcie wskaźnika w 75,0% założonej wartości docelowej, liczba osób objętych ochroną przeciwpowodziową wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła osób, co oznacza realizację wskaźnika na poziomie aż 5 291,0%, stosunku do założonej wartości docelowej. Tak wysoki wzrost szacowanej wartości wskaźnika, spowodowany był podpisaniem w 2014 roku umowy na budowę zbiornika Bieżanów w Krakowie, który obsługuje gęsto zaludniony obszar Krakowa i okolic. W ramach Działania powstały dwa nowe zbiorniki (zbiornik Skrzyszów na potoku Korzeń oraz Zbiornik Bieżanów na rzece Serafa), trzeci zbiornik podlegał odmuleniu i rewitalizacji nabrzeża (zbiornik Rożnów-Czchów). Były to projekty czasochłonne i wymagające wielu uzgodnień środowiskowych. W związku ze złożonością projektów nie została podpisana umowa dla projektu Zbiornik Joniny na potoku Wolninka w gminie Ryglice, którego beneficjentem było Województwo Małopolskie. Projekt w 2014 roku decyzją ZWM został wykreślony z listy projektów kluczowych, z uwagi na brak możliwości uzyskania decyzji administracyjnych w terminie pozwalającym na realizację inwestycji zgodnie z harmonogramem, umożliwiającym rozliczenie projektu w ramach MRPO. Wiązało się to z ryzykiem niewykorzystania w bieżącym okresie programowania, a w konsekwencji - utratą środków dla regionu. Potencjalne dofinansowanie przyjęte dla niniejszego projektu powiększyło pulę środków przeznaczonych na realizację innych projektów w ramach MRPO. Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzna znajdują się w pkt do sprawozdania. Cross financing w osi W ramach przedmiotowej osi, od momentu uruchomienia MRPO, poniesiono wydatki w ramach cross financingu w 5 projektach. Szczegółowe informacje na temat występowania wydatków w ramach cross-financingu zostały opisane w rozdziale Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt. 2.7 do sprawozdania. Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE PODSUMOWANIE Analizując realizację projektów w ramach 7 osi priorytetowej można stwierdzić, że inwestycje w ramach infrastruktury ochrony środowiska w przeważającej większości realizowane były zgodnie z założonymi celami, nacisk położony na odnawialne źródła energii czy rozwój gospodarki wodno-ściekowej korzystnie wpłynął na polepszenie życia mieszkańców jak i ochronę powietrza oraz czystość wód gruntowych. Jednym z najefektywniejszych działań, które wzbudziło duże zainteresowanie wśród mieszkańców regionu, było wsparcie skierowane na realizację projektów z działania 7.2, dotyczące odnawialnych źródeł energii. Projekty realizowane w tym działaniu miały różnorodny charakter poczynając od budowy/modernizacji kotłowni opalanej biomasą, farm fotowoltanicznych po instalację kolektorów słonecznych czy działania termomodernizacyjne zarówno w budynkach użyteczności publicznej jak i prywatnych przedsiębiorstwach. Natomiast na Działanie 7.3 przeznaczono najniższą alokację z całej osi zaledwie niecałe 7% i było pierwszym w ramach, którego zakontraktowano całą alokację. Celem działania było wprowadzenie zgodnych z normami europejskimi systemów odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Pomimo jednego konkursu, który odbył się 247

248 w ramach działania na przełomie 2009 i 2010 roku udało się zrealizować założone cele, ale to wciąż nie zaspokaja potrzeb w tym zakresie w regionie. Dzięki zrealizowanym projektom zwiększyła się ilość odpadów zbieranych selektywnie, zlikwidowano część dzikich wysypisk, zamknięto lub zrekultywowano istniejące składowiska odpadów, mimo to ich działania w dalszym ciągu nie są zadowalające. Najtrudniejszymi aspektami przy wdrażaniu projektów w 7. osi było pozyskanie pozwoleń środowiskowych oraz innych decyzji administracyjnych, a także brak właściwej transpozycji dyrektyw unijnych do prawodawstwa polskiego (dyrektywa wodna). Stało się jedną z przyczyn opóźnień w realizacji projektów w przypadku budowy zbiorników retencyjnych. Ocena skuteczności interwencji w zakresie zrealizowanych wskaźników produktu i rezultatu wskazuje, iż cel osi priorytetowej nie były realizowane równomiernie, zdecydowanie miała na to wpływ zarówno tempo realizacji projektów jak również terminy ogłaszania konkursów. Podsumowując można stwierdzić, że stan realizacji osi w obszarze 7.1 i 7.2 był zadawalający, dla Działania 7.3 w świetle celów do osiągnięci jest to obszar o niewykorzystanym potencjale. Reasumując należy podkreślić, iż mocną stroną wdrażania projektów w 7. osi priorytetowej była trafność i skuteczność podjętych interwencji oraz to, że były dobrze dopasowane do pozostałych działań inwestycyjnych prowadzonych w ramach programów krajowych. Skala i zakres prac sprawił, że efekty działań były widoczne zwłaszcza w małych społecznościach lokalnych. Inwestycje w ochronę środowiska są ważnym aspektem i dlatego inwestowanie w poprawę bezpieczeństwa ekologicznego i wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski stanowi jeden z priorytetów zarówno Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata jak w nowe perspektywy finansowej na lata , gdzie wsparcie w dużym stopniu skoncentrowane będzie w poprawę jakości powietrza. Również ważnym aspektem będą inwestycje na rzecz zapewnienia ochrony i lepszego stanu środowiska w obszarze gospodarki odpadami (która w obecnym okresie była najmniej dofinansowana) i gospodarki wodno-ściekowej. 8. OŚ PRIORYTETOWA WSPÓŁPRACA MIĘDZYREGIONALNA Celem operacyjnym osi priorytetowej było stworzenie szerokiej i stabilnej platformy współpracy międzyregionalnej. W ramach osi priorytetowej udzielane było dofinansowanie przedsięwzięć w dwóch głównych obszarach tj.: promocja Małopolski na arenie międzynarodowej, budowanie pozycji Małopolski w europejskich sieciach współpracy. Na realizację zadań z zakresu współpracy międzyregionalnej przeznaczono w ramach środków UE EUR ( ,22 PLN), co stanowi 0,7% alokacji na lata W ramach przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach dwóch Działań: Działanie 8.1 Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej EUR ( ,59PLN), co stanowi 44,7% alokacji w ramach osi priorytetowej, Działanie 8.2 Budowanie pozycji Małopolski w europejskich sieciach współpracy EUR ( ,63 PLN), co stanowi 55,4% alokacji w ramach osi priorytetowej, W okresie wdrażania osi nie wprowadzono zmian dotyczących zmiany alokacji. 248

249 W ramach przedmiotowej osi prowadzono wybór projektów do dofinansowania głównie w ramach procedury konkursowej oraz marginalnie poprzez wybór z listy projektów kluczowych (dotyczy jednego projektu). Przeprowadzone dla przedmiotowej osi konkursy od uruchomienia Programu Od momentu uruchomienia programu w ramach osi priorytetowej ogłoszono 7 konkursów. Spośród wszystkich konkursów w ramach 8. osi priorytetowej, dwa ogłoszone miały charakter otwarty i dotyczyły budowania pozycji Małopolski na arenie międzynarodowej. Wszystkie konkursy zostały zakończone do końca 2014 r. a projekt kluczowy zakończył się w 2015 r. Na wszystkie konkursy ogłoszone w ramach analizowanej osi priorytetowej przeznaczono kwotę alokacji w wysokości ,00 EUR ( ,46 PLN) w ramach środków z EFRR, co stanowiło 93,25% alokacji w ramach osi. Tabela 40. Konkursy ogłoszone w ramach 8. osi priorytetowej Nazwa Działania/Schematu Nr konkursu Termin trwania konkursu Alokacja (EUR) dofinansowanie z EFRR 9/2008/ do , Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej 4/2009/ do ,00 6/2010/ do ,00 2/2011/ do ,00 10/2008/ do , Budowanie pozycji Małopolski na arenie międzynarodowej 12/2009/ do (konkurs otwarty) ,00 4/2012/ do (konkurs otwarty) ,00 Źródło: opracowanie własne Od momentu uruchomienia programu, w ramach 7 konkursów MRPO złożono 90 wniosków aplikacyjnych poprawnych formalnie, z czego 53 zostało zatwierdzonych do dofinansowania na kwotę środków dofinansowania ogółem EUR ( PLN). W wyniku zakończonych konkursów podpisano 52 umowy o wartości dofinansowania z EFRR EUR ( PLN), co stanowiło 97,7% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową. 249

250 Realizacja 8. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Wykres 58. Realizacja 8. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu w ramach osi priorytetowej podpisano łącznie 53 umowy o dofinansowanie, z tego 31 w Działaniu 8.2 Budowanie pozycji Małopolski w Europejskich sieciach współpracy, stanowiły one 58,5 % z wszystkich projektów w ramach osi. Zakończyły się wszystkie projekty w ramach osi priorytetowej. Od momentu uruchomienia programu wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach przedmiotowej osi wyniosła EUR ( ,61 PLN) i stanowiła 99,6% alokacji przeznaczonej na oś priorytetową oraz 0,7% wartości dofinansowania EFRR w ramach wszystkich zakontraktowanych w programie umów. Od czasu uruchomienia programu, we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości EUR ( , 58 PLN), co stanowiło 95,9% alokacji oraz 0,70% alokacji na lata dla całego MRPO. Wykres 59. Realizacji 8. osi priorytetowej od uruchomienia programu (środki UE)* * dane dot. złożonych oraz zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie odnoszą się do wartości dofinansowania ogółem. Dla wniosków o płatność, wartość dofinansowania ze środków UE przedstawiona została z pomniejszeniem kwot wycofanych i odzyskanych. Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK

251 Realizacja projektów kluczowych W obszarze niniejszej osi priorytetowej na liście projektów kluczowych do końca 2012 r. nie znajdował się żaden projekt. W roku 2013r. wprowadzono przedsięwzięcie pn. Realizacja wizerunkowej kampanii promocyjnej regionu i jego walorów z wykorzystaniem możliwości oferowanych przez linie lotnicze. Na wniosek Beneficjenta w 2013 r. przedsięwzięcie zostało skreślone a w jego miejsce wprowadzono projekt pn. Realizacja ogólnoświatowej kampanii promocyjnej Krakowa i Małopolski, który został zakończony w 2015 r. Ostatecznie podpisano w ramach działania 8.1 umowę o dofinansowanie na wartość środków EFRR 0,24 mln EUR (0,924 mln PLN), co stanowiło 95,7% w stosunku do zaplanowanej wartość. Szczegółowy wykaz projektów kluczowych wraz z uzasadnieniem wyboru na listę projektów kluczowych dla województwa małopolskiego oraz opisem postępów w ich realizacji, znajduje się w Załączniku XI - Tabela 9. Lista projektów indywidualnych planowanych do realizacji/realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata oraz w rozdziale Postęp finansowy i rzeczowy. Rozkład projektów w ramach osi wg. typów Beneficjentów Wykres 60. Typy Beneficjentów zaangażowanych w realizację 8. osi Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Od momentu uruchomienia programu największe zaangażowanie w realizację 8. osi priorytetowej, wykazywały instytucje kultury, fundacje, stowarzyszenia oraz organizacje pozarządowe (24 projektów z 53 podpisanych umów). Jest to związane ze specyfiką projektów promujących Małopolskę na arenie międzynarodowej, jak również budujących pozycję Małopolski w europejskich sieciach współpracy. Rozkład przestrzenny projektów w osi W ramach 8. osi priorytetowej, niezmiennie przez cały okres wdrażania MRPO, zdecydowana większość projektów (43) była realizowana na obszarach współpracy transnarodowej, co stanowi 81% ogółu. Pozostałe 10 projektów (18,8%), realizowane było na obszarach miejskich. Utrzymywanie się tak dużej przewagi projektów wdrażanych na obszarach współpracy transnarodowej jest bezpośrednim wynikiem specyfiki projektów 8 osi priorytetowej. Głównym rodzajem wsparcia było tu bowiem promocja Małopolski na arenie międzynarodowej oraz budowanie pozycji Małopolski w Europejskich sieciach współpracy. Projekty realizowane na obszarach współpracy transnarodowej realizowały tym samym w sposób bezpośredni cel osi, w postaci tworzenia szerokiej i stabilnej 251

252 platformy współpracy. Projekty przekraczające granice Unii Europejskiej realizowane było w miejscach takich jak np. Indie, Korea Południowa czy Zjednoczone Emiraty Arabskie. Jednocześnie najczęstszym obszarem realizacji projektów na terenie Unii Europejskiej były takie kraje, jak: Niemcy, Francja, Wielka Brytania oraz Czechy. Dokonując dalszej analizy w zakresie rozkładu przestrzennego realizacji projektów należy stwierdzić, iż w obszarze 8. osi priorytetowej jedynie 6 projektów realizowanych jest na terenie m. Krakowa. Pozostałe 47 projekty mają wymiar terytorialny, obejmując swoim zasięgiem więcej niż jeden powiat. W ramach 8 osi priorytetowej IZ nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych Rozkład projektów w osi wg. obszarów wsparcia Tabela 41. Realizacja działań w ramach 8. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów 8. oś priorytetowa Współpraca międzyregionalna 53 Stymulowanie reform w zakresie zatrudnienia oraz integracji społecznej (kat. 80) 8.1 Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej 80 Promowanie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci współpracy odnośnych podmiotów Wzmacnianie zdolności instytucjonalnych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym (kat. 81) 81 Rozwiązanie na rzecz podniesienia jakości opracowania, monitorowania, ewaluacji polityk i 8.2 Budowanie pozycji Małopolski programów na poziomie na arenie międzynarodowej krajowym, regionalnym i lokalnym, wzmocnienie zdolności w zakresie realizacji polityk i programów Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) ,00 ( ,61PLN) Analizując rozkład projektów dla przedmiotowej osi w podziale na sektory gospodarki (w oparciu o klasyfikację PKD 2007), należy zauważyć, iż 9,4% środków w ramach osi ,34 ( ,66 PLN) ,34 ( ,66 PLN) ,67 ( ,95 PLN) ,67 ( ,95 PLN) Najwyższy procent zakontraktowanych środków z EFRR, w ramach 8. osi priorytetowej odnotowano w obszarze wsparcia, jakim jest wzmacnianie zdolności instytucjonalnych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, które stanowiły 54,8% ogólnej wartości podpisanych umów w ramach osi. Pozostałe 45,2% dotyczyły obszaru promowanie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci współpracy odnośnych podmiotów. Analizując obszary komplementarności, należy zauważyć, iż, komplementarne do 8. osi priorytetowej wdrażanej w województwie małopolskim były projekty realizowane przy wsparciu z programu krajowego w ramach 6 osi priorytetowej PO IG. Realizowane projekty dotyczyły m.in. poszerzenia oferty turystycznej regionu, a także wsparcia przedsiębiorczości w zakresie ekspansji na rynki zagraniczne. Rozkład projektów w ramach osi wg. sektorów gospodarki

253 trafiło do sektora innych niewyszczególnionych usług. Pozostałe 90,6% projektów nie zostało przypisane do żadnego sektora. Analiza jakościowa osi Wykres 61. Realizacja Działań w ramach 8. osi priorytetowej (zakontraktowane projekty) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Największy poziom zakontraktowania środków z EFRR odnotowano w ramach Działania 8.2 Budowanie pozycji Małopolski w Europejskich sieciach współpracy - 102,11% w stosunku do alokacji na Działanie. Z kolei zakontraktowanie środków z EFRR w ramach Działania 8.1 Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej wyniosło 93,12% dostępnej alokacji. Wykres 62. Postęp w realizacji Działań w ramach 8. osi priorytetowej (zakończone projekty) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej Działanie 8.1 Dzięki realizacji projektów w ramach Działania 8.1, cel osi w postaci tworzenia szerokiej i stabilnej platformy współpracy był konsekwentnie realizowany. Znajduje to odzwierciedlenie 253

254 w lepszej rozpoznawalności zarówno nazwy Małopolska, jak i związanej z nią marki regionu, jako miejsca o unikatowych walorach dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, a także o bogatej ofercie kulturalnej, edukacyjnej, naukowej i gospodarczej. Dzięki konsekwentnie podejmowanym działaniom, świadomość marki Małopolska na rynku polskim znacznie wzrosła. Długotrwałe, a zarazem konsekwentne akcje marketingowe pomagają wykreować markę regionu na znacznie większym i bardziej konkurencyjnym rynku europejskim oraz poza Europą. W efekcie prowadzi to do istotnego wzrostu rozpoznawalności Małopolski, jak również jej oferty w innych krajach. Dzięki środkom UE, region, dostał i wykorzystał szansę osiągnięcia mocnej i stabilnej pozycji w europejskiej rodzinie regionów, poprzez prezentację i promocję województwa jako partnera gospodarczego i społecznego oraz kreowanie na arenie międzynarodowej wizerunku Małopolski, opartego na atrakcyjności turystycznej i gospodarczej oraz silnym poczuciu tożsamości regionalnej. W ramach ww. Działania zrealizowanych było 22 projekty, co stanowiło 41,5% wszystkich projektów wdrażanych w ramach 8 osi. W zakresie promocji Małopolski po dokonaniu analizy osiąganych wartości, można mówić o realizacji założonych celów. Zakończyła się realizacja wszystkich projektów. W odniesieniu do promocji Małopolski zrealizowane projekty przyczyniły się do osiągnięcia wartości wskaźnika produktu i rezultatu: Liczba zorganizowanych imprez/wydarzeń promujących region wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 224 sztuki, co oznacza osiągnięcie 1 244,4% założonej wartości docelowej. Liczba uczestników imprez/wydarzeń/kampanii promujących region lub uczestników badań marketingowych - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła osób, co oznacza osiągnięcie 1 168,5% w stosunku do założonej na etapie programowania wartości docelowej. Zrealizowane w ramach interwencji projekty, polegające na organizacji wydarzeń promocyjnych o różnorodnej tematyce dot. regionu i adresowane do szerokiego kręgu odbiorców, spowodowały większą rozpoznawalnością Małopolski na arenie międzynarodowej. Przekładało się to wprost na realizację celu założonego dla Działania 8.1, jakim było wypromowanie regionu, jako partnera gospodarczego i społecznego w przestrzeni europejskiej, wykreowanie wizerunku regionu na arenie międzynarodowej, opartego na silnym poczuciu tożsamości i atrakcyjności oraz stworzenie rozpoznawalnej marki Małopolska. Niewątpliwie należy stwierdzić, iż wszystkie wartości docelowe, w obszarze promocji Małopolski na arenie międzynarodowej zostały znacząco przekroczone. Wysoka wartość wskaźników wynika z dużego zainteresowania projektami, relatywnie dużą skalą oddziaływania składanych do dofinansowania projektów oraz częściowo z ostrożnego szacowania wskaźników na etapie prognozowania wartości docelowej. Budowanie pozycji Małopolski w Europejskich sieciach współpracy Działanie 8.2 W ramach działania wspierano działania takie jak: tworzenie sieci współpracy, która umożliwi sprawną wymianę informacji dotyczących możliwości podjęcia działań przez małopolskie podmioty wspólnie z partnerami zagranicznymi oraz pozwoli na pozyskiwanie partnerów do realizacji projektów, czy też możliwość wymiany doświadczeń, wiedzy, dobrych praktyk, know-how, etc. w różnych dziedzinach współpracy, możliwe było między innymi dzięki konsekwentnemu wykorzystywaniu środków unijnych dostępnych w ramach Działania 8.2. Realizacja projektów aktywizowała działalność Województwa Małopolskiego, a także jego jednostek i instytucji, w ramach istniejącej Europejskich sieci współpracy oraz umożliwia przystępowanie do istniejących jak i tworzenie nowych sieci, co systematycznie umacnia pozycję naszego regionu. W efekcie tworzy to możliwość wpływania na kształtowanie się kierunków polityki europejskiej. 254

255 Od uruchomienia programu, w ramach przedmiotowego Działania podpisano 31 umowy o dofinansowanie, co stanowiło 58,4% wszystkich umów dla osi priorytetowej. W odniesieniu do tworzenia sieci współpracy zrealizowane projekty przyczyniły się do osiągnięcia wskaźników produktu i rezultatu: liczba projektów realizowanych w ramach współpracy międzyregionalnej - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 31 sztuk, co oznacza osiągnięcie 62,0% założonej wartości docelowej. Niski poziom realizacji jest wynikiem przyjęcia zbyt optymistycznych założeń na etapie szacowania wartości docelowej wskaźnika w programie. Wskazany poziom wykonania opiera się na ilości faktycznie podpisanych umów, która była bezpośrednią konsekwencją ilości złożonych i zaakceptowanych projektów. Dodatkowo projekty miękkie w swojej specyfice były dużo bardziej skomplikowane, a tym samym trudniejsze, zarówno na etapie aplikowania jak i rozliczania, w porównaniu do standardowych projektów infrastrukturalnych. Sytuacja ta zrekompensowana została niejako poprzez bardzo dobre rezultaty. W przypadku wskaźnika rezultatu osiągnięte wartości przedstawiają się następująco: liczba partnerów zagranicznych zaangażowanych w projekty współpracy - wartość zrealizowanego wskaźnika wyniosła 113 partnerów, co oznacza osiągnięcie aż 941,7% w założonej wartości docelowej. Wysoka wartość wskaźnika wynika z dużego zainteresowania projektami oraz z niedoszacowania na etapie prognozowania wartości docelowej. Przyjęte założenia, dotyczące czynnego włączania parterów w realizację projektów 8. osi priorytetowej kreują pozytywny wizerunek regionu na arenie międzynarodowej, a także prowadzą do włączenia Małopolski w istniejące, europejskie sieci współpracy, co z kolei przekładało się na realizację celu osi jakim jest tworzenie szerokiej i stabilnej platformy współpracy międzyregionalnej, a w konsekwencji przynosi wymierne korzyści dla regionu. Wdrożone w ramach osi projekty, budujące sieci współpracy, w swoim założeniu przekładały się na realizację założonego celu dla Działania 8.2, jakim był wzrost konkurencyjności i atrakcyjności Małopolski na rynku krajowym i zagranicznym oraz wspieranie zrównoważonego rozwoju gospodarczego regionu. Równość szans kobiet i mężczyzn w osi Informacje o równości szans kobiet i mężczyzna znajduje się w pkt sprawozdania. Cross financing w osi Od okresie realizacji programu nie wystąpiły wydatki w ramach cross-financingu dla zakontraktowanych projektów w 8 osi priorytetowej. Szczegółowe informacje na temat występowania wydatków w ramach cross-financingu zostały opisane w rozdziale Badania ewaluacyjne w ramach osi Informacje o badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt. 2.7 sprawozdania. Realizacja zaleceń Komisji Europejskiej Realizacja zaleceń KE została opisana w Podrozdziale Rekomendacje KE PODSUMOWANIE Podsumowując realizację projektów w ramach 8. osi priorytetowej należy stwierdzić, że projekty zarówno z zakresu promocji Małopolski na arenie międzynarodowej, jak również z zakresu budowania pozycji Małopolski w Europejskich sieciach współpracy, realizowane były zgodnie z założonym celem operacyjnym, dążącym do stworzenia szerokiej i stabilnej platformy współpracy międzynarodowej. Na podkreślenie zasługuje konsekwentny, a zarazem zauważalny postęp w zakresie wdrażania 8. osi priorytetowej, począwszy od 255

256 2011 roku, co jest bezpośrednim wynikiem podjętych przez IZ MRPO działań w postaci ogłoszenia dodatkowych konkursów w tym obszarze. Analizując postęp finansowy, należy zauważyć, iż zakontraktowano i rozliczono wszystkie środki, dlatego też możemy uznać, iż nastąpił znaczący postęp rzeczowy realizacji programu. Oszacowane na etapie programowania wartości wskaźników osiągnęły w większości zaplanowany stopień realizacji, często przekraczając znacząco wartości szacowane. Poddając analizie obszary współpracy w zakresie celów realizowanych projektów należy podkreślić, iż wpisywały się one zarówno w cel operacyjny dla osi, jak również były w pełni zgodne z opisami osi priorytetowej zamieszczonej w Programie. Realizowane projekty celowały w promocję marki Małopolska na arenie międzynarodowej, a także promowały wizerunek regionu, jako partnera gospodarczego i społecznego w świadomości zagranicznej opinii publicznej. Istotnym była zarówno różnorodność w zakresie grup docelowych projektów, jak również przekaz zwracający uwagę na silny potencjał inwestycyjny i kulturalny Małopolski. Projekty wpisywały się również w zapewnienie wzrostu konkurencyjności i atrakcyjności Małopolski, a także wspierały zrównoważony rozwój gospodarczy regionu poprzez m. in. kreowanie nowych i promocję istniejących produktów turystycznych, podnoszenie kompetencji uczestników projektów, wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk w obszarach realizacji różnorodnych pod względem tematycznym projektów. W nowej perspektywie finansowej w latach Małopolska kontynuuje część celów obecnego programu z naciskiem na aspekt gospodarczy. W dalszym ciągu udzielane jest wsparcie dla działań wzmacniających wizerunek regionalnej gospodarki, obejmujących m.in. szeroko rozumianą promocję gospodarczą regionu w wymiarze krajowym i międzynarodowym, która opiera się na wypracowanej wspólnie z partnerami gospodarczymi, spójnej polityce inwestycyjnej. Ponadto w nowej perspektywie realizowane są przedsięwzięcia mające na celu udostępnianie i promocję materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu. 4. Programy współfinansowane z EFS: spójność i koncentracja Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata jest w całości współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 5. Programy EFRR/Funduszu Spójności: Duże projekty Projekty duże, zgodnie z zapisami art. 39 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, stanowią inwestycje o wartości powyżej 25 mln euro w przypadku sektora ochrony środowiska oraz 50 mln euro w pozostałych sektorach gospodarki. W ramach MRPO nie wystąpiły projekty środowiskowe o wartości całkowitej z przedziału mln euro. W ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata ostatecznie zidentyfikowano 1 duży projekt pn.: Centrum Kongresowe (Rondo Grunwaldzkie) Gminy Miejskiej Kraków. 256

257 Projekt ujęty był w IWIPK MRPO w ramach 5. osi priorytetowej Krakowski Obszar Metropolitalny (Działanie 5.2 Rozwój funkcji metropolitalnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego). Przedmiotem projektu była realizacja oraz wyposażenie Centrum Kongresowego w Krakowie. W wyniku realizacji projektu powstał obiekt infrastruktury kongresowej/wystawienniczej, o powierzchni ,71 m², który dysponuje trzema głównymi salami: audytoryjną, dużą oraz kameralną, mieszczącymi odpowiednio: maksymalnie 2 092, 600 oraz 300 użytkowników. Centrum zostało wyposażone w zespół sal konferencyjnych, foyer, wielofunkcyjną salę wystawową i powierzchnie pomocnicze, parking podziemny oraz pomieszczenia techniczne. Jest nowoczesnym obiektem światowej klasy, spełniającym wymagania międzynarodowych organizacji kongresowych oraz najwyższe standardy akustyki i mechaniki widowiskowej. W Centrum odbywają się kongresy, konferencje, koncerty, spektakle teatralne, wystawy i inne prestiżowe wydarzenia kulturalne oraz społeczne. Centrum Kongresowe zlokalizowane jest przy Rondzie Grunwaldzkim, czyli w bezpośrednim sąsiedztwie historycznego centrum miasta, w odległości 1,5 km od Rynku Głównego. Duży projekt jest funkcjonalny i inwestycja wykonana została zgodnie z decyzją KE. 4 wskaźniki wskazane w decyzji KE zostały wybrane i realizowane przez Beneficjenta. Wskazane w decyzji wartości wskaźników do osiągnięcia były wartościami szacowanymi, niemniej jednak zostały zrealizowane. Liczba projektów dofinansowanych w ramach interwencji wyniosła 1 (100% realizacji w stosunku do założeń), Powierzchnia wybudowanych obiektów infrastruktury kongresowej/wystawienniczej wyniosła ,33 m 2 (99,2% realizacji w stosunku do założeń), Liczba osób korzystających z infrastruktury metropolitalnej wspartej w wyniku realizacji projektu wyniosła os./rok (56,4% realizacji w stosunku do założeń) oraz Liczba utworzonych miejsc pracy wyniosła 43 (102,4% realizacji w stosunku do założeń). W przypadku wskaźnika Liczba osób korzystających z infrastruktury metropolitalnej wspartej w wyniku realizacji projektu wartość wskaźnika będzie osiągana jeszcze w okresie trwałości projektu (obecna wskazana wartość jest informacją z pierwszego roku trwałości projektu). Obserwując zainteresowanie osób odwiedzających Centrum oraz mnogość ofert kulturalnych, biznesowych itp. należy ocenić, że wartość wskaźnika zostanie osiągnięta. Etapy przygotowania projektu do realizacji: w 2009 r. Beneficjent (Gmina Miejska Kraków) złożył w siedzibie wniosek o dofinansowanie wraz z pełną dokumentacją i zgodnie z Regulaminem oceny projektów znajdujących się w IWIPK MRPO, zgodnie z procedurą wyboru projektów została przeprowadzona ocena formalna wniosku, a następnie ocena merytoryczna (finansowa i właściwa ocena merytoryczna, 257

258 projekt przed złożeniem wniosku aplikacyjnego do IOK został zgłoszony do inicjatywy JASPERS, w celu pozytywnej opinii w zakresie realizacji przedmiotowej inwestycji. W dniu r. wnioskodawca przedstawił ostateczną ocenę ekspertów JASPERS oraz wypełniony formularz załącznika XXI do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006, który stanowi podstawę do zgłoszenia projektu do KE. W wyniku przeprowadzonej oceny przez ekspertów JASPERS konieczne stało się wprowadzenie poprawek do wniosku aplikacyjnego m.in. wydłużenie okresu realizacji projektu, zwiększenie wartości całkowitej projektu oraz zwiększenie powierzchni całkowitej projektu, w związku z powyższym Uchwałą Nr 817/10 ZWM z dnia 13 lipca 2010 r. zmieniono Uchwałę Nr 1183/09 w sprawie wyboru do dofinansowania projektu, w dniu r. ZWM podjął Uchwałę Nr 1183/09 w sprawie wyboru do dofinansowania projektu. Zgodnie z przywołaną Uchwałą wartość dofinansowania wynosiła ,00 PLN. Projekt Centrum Kongresowe (Rondo Grunwaldzkie) zgodnie z art ROZPORZĄDZENIA RADY (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 jest dużym projektem, w związku z tym konieczne było jego przekazanie do akceptacji KE, ostatecznie r. podpisano umowę o dofinansowanie dla projektu, w dniu r. przy pomocy Systemu SFC2007 dokonano zgłoszenia projektu do KE, w dniu r. KE zwróciła się o przedstawienie dodatkowych dokumentów m.in. informacji na temat konsultacji przeprowadzonych z organami ds. ochrony środowiska, które zostały przesłane do KE w dniu r., w dniu r. KE zwróciła się o przedstawienie kolejnych uzupełnień, które zostały przesłane do KE w dniu r., Decyzją K(2011) 6993 Komisji Europejskiej z dnia 3 października 2011 r. zatwierdzono wkład finansowy z EFRR w duży projekt. W ramach przygotowania projektu do realizacji zawarto umowy m.in. na prace projektowe, weryfikację dokumentacji projektowej, wykonanie badań geologiczno-inżynierskich, hydrogeologicznych wraz z dokumentacją oraz na wykonanie sondażowych badań archeologicznych wraz z dokumentacją. Pierwszy etap prac związanych z realizacją projektu rozpoczął się w grudniu 2010 r.: dotyczył prac studyjnych, w wyniku których został określony program funkcjonalny obiektu, w lutym 2011 r. ogłoszono przetarg na II etap inwestycji (pozostałe roboty budowlane i wykończeniowe), 20 września 2011 r. Beneficjent podpisał umowę z wykonawcą na realizację drugiego etapu robót budowlanych. Zakończenie robót budowlanych i uzyskanie pozwolenia na użytkowanie nastąpiło w czerwcu 2013 r. Rozpoczął się właściwy etap prac r. Beneficjent zawnioskował o przedłużenie okresu realizacji projektu do końca 2014 r. Jako uzasadnienie wskazał konieczność przeprowadzenia rozliczeń finansowych z dużą ilością podwykonawców prac. Jednocześnie potwierdzono, iż obiekt zostanie oddany w użytkowanie terminowo (tj. w III kwartale 2014 r.). Aneksem do umowy o dofinansowanie, przedłużono okres realizacji projektu do r. zawarto w dniu r. Obejmował również zmniejszenie wartości wskaźnika rezultatu powierzchnia wybudowanych obiektów infrastruktury kongresowej/wystawienniczej z ,71 m² do ,33 m², co wynikało z pomiarów powierzchni użytkowej, dokonanych po ukończeniu stanu surowego obiektu, ostateczną decyzją nr 527/2014 z dnia r. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego udzielił pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego - Centrum Kongresowe w Krakowie, określając warunek użytkowania przedmiotowego 258

259 obiektu, zgodny ze stanowiskiem Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie z dnia r. Wg wyżej wymienionego stanowiska konieczne było wyposażenie klatek schodowych w budynku oraz sali wielofunkcyjnej w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu. Ponadto, zalecono zapewnienie dostatecznego dopływu powietrza uzupełniającego do klatek schodowych, wyposażonych w grawitacyjny system usuwania dymu. Termin wykonania zalecenia ustalono na r. W związku z powyższym, Beneficjent zawnioskował o przedłużenie okresu realizacji projektu do r. a następnie decyzją PINB w Krakowie Powiat Grodzki nr 138/15 z dnia r. przesunięto na r. w dniu r. PINB w Krakowie Powiat Grodzki przeprowadził kontrolę sprawdzenia warunków użytkowania Centrum Kongresowego w Krakowie zgodnie ze stanowiskiem Komendy Miejskiej PSP. KM PSP w Krakowie potwierdziła wykonanie obowiązku z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Warunek z decyzji został wykonany w nałożonym terminie tj. do r. Tym samym PINB w Krakowie Powiat Grodzki zakończył czynności w przedmiocie przyjęcia do użytkowania Centrum. Kontrole i nieprawidłowości W wyniku przeprowadzonej w okresie od dnia r. do dnia r. kontroli zamówień publicznych stwierdzono uchybienia w zakresie prawidłowości przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego pn. Centrum Kongresowe (Rondo Grunwaldzkie) w Krakowie ; znak OR /10 przetarg nieograniczony, w wyniku którego zawarto umowę nr W/II/113/WJ/38/2010 z dnia r. z kontrahentem Warbud Spółka Akcyjna na kwotę ,51 zł brutto. Na Beneficjenta została nałożona korekta finansowa w wysokości 2,5% wydatków związanych z realizacją I etapu robót budowlanych. W dniach r. w związku z ustaleniami Urzędu Kontroli Skarbowej w Krakowie w zakresie projektu nr MRPO /09 pn. Centrum Kongresowe (Rondo Grunwaldzkie), IZ MRPO ponownie zweryfikowała kwestie kwalifikowalności wydatków w ramach umowy nr W/II/113/WJ/38/2010 z dnia r. zawartej z Wykonawcą Warbud Spółka Akcyjna, w wyniku czego stwierdziła uchybienia w zakresie prawidłowości przeprowadzenia postępowania przetargowego w ramach ww. projektu skutkującymi nałożeniem korekty finansowej. Zgodnie z taryfikatorem korekta za stwierdzone uchybienia wynosi 25% z możliwością obniżenia korekty do 10% lub 5% w zależności od wagi nieprawidłowości. IZ MRPO uznała, iż adekwatną do wagi naruszenia jest wysokość korekty finansowej na poziomie 5%. Wydatki odpowiadające wysokości korekty na poziomie 2,5% zostały już pomniejszone w deklaracji do KE. Wobec powyższego wartość wydatków kwalifikowanych pomniejszono jeszcze o dodatkowe 2,5% aby wyrównać poziom korekty do 5%. Do dnia r. wszystkie środki z tytułu nałożonych korekt finansowych zostały zwrócone przez Beneficjenta. Informacje finansowe oraz wskaźnikowe dotyczące Centrum Kongresowego zawiera Tabela XV. Zakończone duże projekty. 6. Pomoc techniczna Celem operacyjnym 9. osi priorytetowej było zapewnienie efektywnej realizacji MRPO. W jej ramach, udzielane było bezzwrotne dofinansowanie przedsięwzięć w dwóch głównych obszarach: zarządzania MRPO i prowadzenia działań informacyjno promocyjnych. Od 2012 roku w ramach PT MRPO realizowane było wsparcie dla prac związanych z przygotowaniem dokumentów programowych i systemu wdrażania funduszy strukturalnych w kolejnym okresie programowania. 259

260 Na realizację zadań z zakresu pomocy technicznej w ramach MRPO przeznaczono ze środków EFRR EUR ( ,31 PLN), co stanowiło 3,8% alokacji na lata W ramach przedmiotowej osi zaplanowano realizację projektów w ramach trzech Działań: Działanie 9.1 Wsparcie zarządzania MRPO EUR ( ,68 PLN), co stanowi 77,8% alokacji w ramach osi priorytetowej, Działanie 9.2 Działania informacyjne i promocyjne EUR ( ,52 PLN), co stanowi 7,8% alokacji ramach osi priorytetowej, Działanie 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych EUR ( ,11 PLN), co stanowi 14,4% alokacji w ramach osi priorytetowej. W ramach działań 9.1 i 9.2 projekty zapisane były w formie zadań budżetowych, realizowanych zgodnie z budżetem Województwa Małopolskiego. W wyniku przyjętych MRPO zatwierdzonych decyzją KE w 2011 roku, rozpoczęto realizację Działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych, którego celem było wsparcie przygotowania projektów o strategicznym znaczeniu dla rozwoju regionu, które potencjalnie będą mogły ubiegać się o dofinansowanie ze środków UE. W ramach działania planowana była realizacja działań dotyczących: wsparcia przygotowywania pełnej dokumentacji projektowej, obejmującej w szczególności: studia wykonalności; dokumentację techniczną niezbędną do uzyskania pozwoleń i wymaganych prawem decyzji; dokumentację środowiskową; dokumentację koncepcyjną; wstępne analizy środowiskowe; wariantowanie inwestycji; niezbędne ekspertyzy, badania i analizy techniczne, finansowe, ekonomiczne oraz specjalistyczne oraz wsparcia doradczego przygotowań do przeprowadzenia procedur zamówień publicznych. Analiza jakościowa 9. osi priorytetowej od momentu uruchomienia Programu Od momentu uruchomienia programu, w ramach analizowanej osi zawarto łącznie 161 umów o dofinansowanie, z czego największą liczbę w ramach Działania 9.1 Wsparcie zarządzania MRPO (102 umów), czego wszystkie zostały zakończone. Wartość podpisanych umów ze środków EFRR w ramach przedmiotowej osi wyniosła ,58 EUR ( ,98 PLN) i stanowiła 101,1% alokacji. Od czasu uruchomienia programu, we wnioskach o płatność Beneficjenci wykazali kwotę wydatków odpowiadającą środkom UE w wysokości ,38 EUR ( ,07 PLN), co stanowiło 91,6% alokacji na lata dla osi priorytetowej. 260

261 Wykres 63. Realizacja 9. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13), wnioski o dofinansowanie przedstawione tylko dla Działania 9.3, w ramach Działania 9.1 i 9.2 nie składano wniosków o dofinansowanie ze względu na specyfikę działań zadania budżetowe (były to zadania związane z zarządzaniem i promocją) Wykres 64. Realizacja 9. osi od uruchomienia MRPO (środki UE)* Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13), wnioski o dofinansowanie przedstawione tylko dla Działania 9.3, w ramach Działania 9.1 i 9.2 nie składano wniosków o dofinansowanie ze względu na specyfikę działań zadania budżetowe (były to zadania związane z zarządzaniem i promocją) Od momentu uruchomienia MRPO zakończyły się wszystkie projekty (161), w tym: w ramach Działania 9.1 Wsparcie zarządzania MRPO 102 projekty (63,4%), w ramach Działania 9.2. Działania informacyjno promocyjne 35 projektów (21,7%), w ramach Działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych 24 projekty (14,9%). Wśród Beneficjentów 9. osi priorytetowej 93,8% stanowiły jednostki samorządu terytorialnego różnego szczebla. Pozostali Beneficjenci (6,2%), jednostki samorządu terytorialnego, szkoły wyższe, fundacje, stowarzyszenia lub organizacje społeczne i pozarządowe, jednostki państwowe, naukowe oraz kościoły. Taka struktura wynika z utworzenia w ramach pomocy technicznej działania na wsparcie przygotowania inwestycji 261

262 strategicznych, w ramach którego środki trafiają do instytucji spoza systemu zarządzania/wdrażania MRPO. Tabela 42. Realizacja działań w ramach 9. osi priorytetowej z podziałem na kategorie interwencji/obszary wsparcia od momentu uruchomienia programu Działanie/ obszar wsparcia Kategoria interwencji Liczba umów 9. oś priorytetowa Pomoc techniczna (kat. interwencji. 85 i 86) 161 Wartość zakontraktowanych umów ze środków EFRR (w EUR) ,58 ( ,98 PLN) 9.1 Wsparcie zarządzania MRPO 85 Przygotowanie, realizacja, monitorowanie i kontrola 86 Ocena, badania/ekspertyzy, informacja i komunikacja ,49 ( ,30 PLN) ,43 ( ,00 PLN) 9.2 Działania informacyjno - promocyjne 86 Ocena, badania/ekspertyzy, informacja i komunikacja ,42 ( ,00 PLN) 9.3 Przygotowanie Inwestycji Strategicznych 85 Przygotowanie, realizacja, monitorowanie i kontrola ,24 ( ,68 PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) W ramach 9. osi priorytetowej 89,3% zakontraktowanych środków z EFRR zostało przeznaczonych na działania z kategorii 85, a 10,7% na działania z kategorii 86. Rozkład projektów w ramach osi wg. sektorów gospodarki Analizując rozkład projektów dla przedmiotowej osi w podziale na sektory gospodarki (w oparciu o klasyfikację PKD 2007), to należy zauważyć, iż 100% środków w ramach Działań 9.1 i 9.2 trafia do sektora administracja publiczna. W przypadku Działania 9.3, realizowane projekty zostały zakwalifikowane do sekcji nie dotyczy. Analiza jakościowa 9. osi priorytetowej od momentu uruchomienia MRPO Wykres 65. Realizacja Działań w 9. osi priorytetowej od uruchomienia MRPO (zakontraktowane umowy o dofinansowanie) Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI (SIMIK 07-13) Wielkość środków, które zostały przeznaczone na realizację 9. osi priorytetowej Pomoc Techniczna w ramach MRPO była wystarczająca, co zapewniło sprawną realizacje programu. Od uruchomienia MRPO zakontraktowano 101,1% alokacji. 262