Rozkład materiału nauczania historii i społeczeństwa w klasie V szkoły podstawowej (1,5 godziny tygodniowo)

Transkrypt

1 Rozkład materiału nauczania historii i społeczeństwa w klasie V szkoły podstawowej (1,5 godziny tygodniowo) Nr lekcji Temat 1. Jak mierzymy czas w historii? 2. Epoki w dziejach ludzkości. STAROŻYTNOŚĆ I. Życie społeczeństw starożytnych" 3. Narodziny pierwszych cywilizacji i państw. 4. Praca podstawą cywilizacji starożytnych - rolnicze cywilizacje Wschodu. 5. W górzystych krajach śródziemnomorskich. 6. W miastach starożytnych. 7/8. Życie codzienne w starożytności. 9/10. Życie rodzinne i szkolne w starożytności Niewolnictwo - życie niegodne człowieka. 12. Lekcja powtórzeniowa - Życie codzienne ludzi w starożytności. 13. Pisemny sprawdzian wiadomości. II. Bogowie i ludzie" 14. Bogowie Egiptu i Mezopotamii. 15. Wśród bogów greckich i rzymskich. 16. Mity - opowieści o bogach i bohaterach. 17. Mitologia Rzymian naśladownictwem greckich opowieści. 18. Narodziny religii chrześcijańskiej. 19. Lekcja powtórzeniowa - W świecie bogów i herosów. 20. Zamiast sprawdzianu" - Turniej mitologiczny. III. Dziedzictwo starożytności" 21. Na dworze faraona i w demokratycznych Atenach. 22. Ustrój republiki rzymskiej. Rządy w starożytności i współcześnie. 23. Rozrywki starożytnych i współczesnych - teatr. 24. Sport wczoraj i dziś. 25. Starożytni mistrzowie wzorem dla późniejszych pokoleń. Dorobek materialny i naukowy cywilizacji Wschodu. 27. Greccy filozofowie i rzymscy prawnicy. 28. Pismo, języki starożytne i współczesne. 29. Lekcja powtórzeniowa - Dziedzictwo starożytności. 30. Pisemny sprawdzian wiadomości. IV. Wizerunek średniowiecznej Europy" 31. Upadek Imperium Romanum - narodziny nowej epoki - średniowiecza. 32. Rozłam chrześcijaństwa w XI w. 33. Narodziny i rozwój islamu. V. W kręgu władców polskich" 34. Mieszko I - książę z rodu Piastów. 35/36. Polska w czasach Bolesława Chrobrego. 37. Bolesław Krzywousty i jego testament. 38. Władysław Łokietek odzyskuje koronę. 39. Działalność polityczna i gospodarcza Kazimierza Wielkiego. 1

2 Nr lekcji Temat 40. Lekcja powtórzeniowa - Polska pod rządami Piastów. 41. Pisemny sprawdzian wiadomości. 42. Konflikty polsko-krzyżackie w czasach Władysława Jagiełły. 43. Zmiany terytorialne państwa polskiego w czasach Jagiellonów. VI. Życie społeczeństwa średniowiecznego" 44. Nowy obraz społeczeństwa średniowiecznego. 45. Na dworach monarchów i możnowładców. 46. Życie codzienne w średniowieczu. 47. Praca na roli. 48. Rozkwit rzemiosła średniowiecznego. 49. Handel w średniowieczu. VII. Dziedzictwo średniowiecza" 50. W cieniu romańskich i gotyckich katedr. 51. W kręgu ludzi nauki. 52. Lekcja powtórzeniowa - Jak żyli ludzie w średniowieczu.

3 ŻYCIE SPOŁECZEŃSTW STAROŻYTNYCH 1. Jak mierzymy czas w historii? 2. Epoki w dziejach ludzkości. - podstawowe jednostki podziału czasu, - podział dziejów na epoki historyczne - podział dziejów na epoki historyczne - pojęcie: wiek. - wyżej wymienione pojęcie. - zaznaczyć na taśmie czasu datę wydarzenia, które stanowi początek kalendarza chrześcijan, - obliczyć, ile lat upłynęło od podanego wydarzenia p.n.e. do czasów współczesnych. - pojęcie: epoka, - nazwy epok historycznych: prehistoria, starożytność, średniowiecze, nowożytność. - wyżej wymienione pojęcia. - wymienić w kolejności epoki: prehistoria, starożytność, średniowiecze, nowożytność, czasy najnowsze, - umieścić na taśmie czasu okresy trwania ww. epok. - określić, ile lat upłynęło od podanego wydarzenia p.n.e. lub n.e. do czasów współczesnych. ćwiczeń, taśma czasu, - pogadanka, rozmowa nauczająca, ćwiczenia na taśmie czasu ćwiczeń, taśma czasu, - pogadanka, rozmowa nauczająca, ćwiczenia z taśmą czasu, wykonanie zadań zeszycie ćwiczeń wiek epoka 3. Narodziny pierwszych cywilizacji i państw. 4. Praca podstawą cywilizacji starożytnych - rolnicze cywilizacje Wschodu. - czynniki decydujące o powstaniu cywilizacji, - ukształtowanie organizacji państwowych, - materialne i duchowe czynniki składowe cywilizacji - rolnicze cywilizacje Wschodu, - położenie cywilizacyjne starożytnego Wschodu, - środowisko geograficzne, - początki poszczególnych cywilizacji - pojęcie: cywilizacja. - znaczenie wynalezienia pisma dla powstania cywilizacji. - określić materialne i duchowe składniki cywilizacji, - wyjaśnić różnicę między koczowniczym a osiadłym trybem życia, - opowiedzieć, jak kształtowały się pierwsze państwa, - uszeregować chronologicznie epoki: kamienia, brązu, żelaza. - nazwy pierwszych cywilizacji. - rolę wielkich rzek w powstaniu cywilizacji, - związki między warunkami naturalnymi i ich wpływem na powstanie cywilizacji. - zaznaczyć na taśmie czasu okres powstania poszczególnych cywilizacji, - wskazać na mapie starożytne cywilizacje Wschodu: Chiny, Egipt, Mezopotamię, Indie i określić ich położenie geograficzne, - wskazać na mapie wielkie rzeki: Nil, Tygrys, Eufrat. ćwiczeń, różne przedmioty, które można zaprezentować jako dorobek cywilizacyjny, przeźrocza, taśma czasu, - pogadanka, rozmowa nauczająca, ćwiczenia z taśmą czasu, pokaz ćwiczeń, atlasy historyczne, przeźrocza, zdjęcia, ilustracje krajobrazy omawianych państw, z mapą, pokaz cywilizacja 3

4 5. W górzystych krajach śródziemnomorskich. 6. W miastach starożytnych. - Grecy i Rzymianie doskonałymi żeglarzami - rola miast starożytnych, - Babilon w XVII w. p.n.e., - w starożytnych Atenach i Rzymie - nazwy starożytnych państw położonych nad Morzem Śródziemnym. - wyżej wymienione nazwy, - wpływ warunków naturalnych na zajęcia ludności, - rolę morza w życiu ludów starożytnych. - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym powstały Grecja i Rzym, - wskazać na mapie Grecję, Rzym, Fenicję, Palestynę i określić ich położenie geograficzne, - omówić podstawowe zajęcia ludności basenu Morza Śródziemnego. - pojęcia: agora, terma, akwedukt, Akropol, Forum Romanum, - datę 753 r. p.n.e. - znaczenie wyrażenia wszystkie drogi prowadzą do Rzymu". - zaznaczyć na taśmie czasu okres świetności Babilonu, Aten, Rzymu, - określić rolę miast starożytnych, - wskazać na mapie Babilon, Ateny, Rzym, - omówić czynniki ułatwiające i utrudniające życie w miastach starożytnych, - opowiedzieć o architekturze Akropolu, Forum Romanum, - dostrzec różnice między miastem starożytnym a współczesnym. ćwiczeń, mapa, atlasy historyczne, przeźrocza, zdjęcia, ilustracje krajobrazy omawianych państw, taśma czasu, z mapą, pokaz ćwiczeń, taśma czasu, plansze, widokówki Ateny, Rzym, pudełka po zapałkach, brystol, kolorowy papier i inne elementy przydatne do wykonania makiety Akropolu lub Forum Romanum, z mapą, pokaz, ćwiczenia z taśmą czasu, praca w grupach, - wykonanie makiety Akropolu lub Forum Romanum agora, terma, akwedukt, Akropol, Forum Romanum, 753 r. p.n.e. 7/8. Życie codzienne w starożytności. - domostwa, ubiór, - jedzenie i rozrywki ludów Wschodu oraz Greków i Rzymian - pojęcia: toga, hetera, - z jakich materiałów budowali domy mieszkańcy Wschodu, - jak wyglądały stroje mieszkańców Wschodu oraz Greków i Rzymian. - z czego wynikały różnice w życiu mieszkańców Mezopotamii i Egiptu, - wpływ zamożności mieszkańców Grecji i Rzymu na styl ich życia. - opowiedzieć o różnicach w życiu bogatych i biednych mieszkańców Mezopotamii i Egiptu oraz Grecji i Rzymu, - na podstawie ilustracji rozpoznać dom Egipcjanina, Greka i Rzymianina - opisać wygląd mieszkań w Grecji i Rzymie, - opisać ubiory Egipcjan, Greków i Rzymian, - opowiedzieć o rozrywkach ludzi w starożytności 2 - podręcznik, zeszyt ćwiczeń, widokówki, zdjęcia współczesny krajobraz Wschodu, kości do gry, warcaby, materiał do upięcia togi, teksty źródłowe opisujące życie starożytnych Greków i Rzymian, z mapą, pokaz, praca w grupach, - gra w kości, warcaby, przygotowanie dziennego jadłospisu Egipcjanina, praca z tekstem źródłowym, pokaz, praca w grupach, elementy dramy toga, hetera

5 9/ 10. Życie rodzinne i szkolne w starożytności. - dzieciństwo, - szkoły w Grecji i Rzymie, - uroczystości rodzinne - obyczaje małżeńskie, - obrzędy pogrzebowe - pojęcia: balsamowanie, mumia, sarkofag, faraon, - obyczaje związane z narodzinami i pogrzebem w Egipcie, Grecji i Rzymie. - zasadnicze różnice w sytuacji dzieci i kobiet starożytności i współcześnie, - konieczność zmian w sposobie kształcenia wynikającą m.in. z postępu cywilizacyjnego. - opowiedzieć o warunkach życia dzieci w różnych krajach w starożytności, - porównać sytuację kobiety w czasach starożytnych i współczesności, - omówić obyczaje pogrzebowe w Mezopotamii i Egipcie, - określić rolę i pozycję poszczególnych członków rodziny (ojca, matki, dzieci), - wskazać na mapie Ateny i Spartę, - przedstawić różnice w sposobie wychowania, nauczania w Atenach i Sparcie oraz określić dobre i negatywne skutki określonej metody, - opowiedzieć o nauczaniu w Rzymie. 2 - podręcznik, zeszyt ćwiczeń, teksty źródłowe życie rodzinne i szkolne w starożytności, - praca z mapą, praca z tekstem źródłowym, materiałem ilustracyjnym, praca w grupach, elementy dramy - W egipskiej rodzinie", W szkole w Atenach, Sparcie i Rzymie" balsamowani e, mumia, sarkofag, faraon 1 1. Niewolnictwo - życie niegodne człowieka. - system niewolniczy, - rola niewolnictwa w gospodarce starożytnej, - bunty niewolników - pojęcia: niewolnik, niewolnictwo, gladiator, amfiteatr, ONZ, korsarz, - postać: Spartakus. - dlaczego doszło do wybuchu powstania niewolników w Rzymie. - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym miało miejsce powstanie Spartakusa, - wskazać różnice w położeniu niewolników i pracach przez nich wykonywanych, - opowiedzieć skąd brali się niewolnicy, określić rolę niewolników w gospodarce świata starożytnego. ćwiczeń, atlasy historyczne, taśma czasu, fragment filmu Spartakus, teksty źródłowe opisujące życie niewolników, - praca z mapą, tekstem źródłowym, projekcja filmu, dyskusja, praca w grupach, stop-klatka - niewolnik, drama - Na targu niewolników" niewolnik, niewolnictwo, gladiator, amfiteatr, ONZ, korsarz, Spartakus 12. Lekcja powtórzeniowa - Życie codzienne ludzi w starożytności Pisemny sprawdzian wiadomości. 1 BOGOWIE I LUDZIE 14. Bogowie Egiptu i Mezopotamii. - charakter wierzeń egipskich i babilońskich, - architektura sakralna. - pojęcia: sfinks, piramida, kapłan, - imiona najważniejszych bogów czczonych w Mezopotamii i Egipcie. - dlaczego mieszkańcy Mezopotamii i Egiptu oddawali cześć siłom przyrody, - jaką rolę odgrywali kapłani. - opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców Wschodu, - rozpoznać na ilustracjach budowle charakterystyczne dla Egiptu i Mezopotamii. ćwiczeń, tekst źródłowy Księga Umarłych, pocztówki, zdjęcia, albumy zawierające ilustracje budowli egipskich - piramidy, sfinksy, świątynie w Mezopotamii, film Faraon, - rozmowa nauczająca, praca z mapą, tekstem źródłowym, projekcja filmu sfinks, piramida, kapłan 5

6 15. Wśród bogów greckich i rzymskich. - greckie wyobrażenia bogów, - główni bogowie greccy i rzymscy, - formy kultu w Grecji i Rzymie - pojęcie: wyrocznia, - głównych bogów greckich i rzymskich, - imiona domowych bóstw opiekuńczych Rzymian. - czym różniły się wierzenia mieszkańców Starożytnego Wschodu od religii Greków i Rzymian. - opowiedzieć, w jaki sposób Grecy i Rzymianie wyobrażali sobie bogów, - przypisać bogom ich atrybuty i dziedziny życia, którymi się opiekowali, - wskazać na mapie Olimp, - opowiedzieć w jaki sposób Grecy i Rzymianie oddawali cześć bogom. ćwiczeń, atlasy historyczne, Mitologia J. Parandowskiego, z podręcznikiem, praca z mapą, praca z tekstem źródłowym, mapą, gra dydaktyczna W świecie bogów rzymskich i greckich", pionki do gry, kostka wyrocznia 16. Mity - opowieści o bogach i bohaterach. - pojęcie i rola mitów w religii starożytnej, - wybrane mity greckie, - literatura grecka oparta na mitologii - dzieła Homera - pojęcie: mit, - tytuły utworów Homera - dwa lub trzy wybrane mity, - głównych bohaterów Iliady, Odysei. - rolę mitów w życiu Greków i Rzymian, - symboliczne znaczenie wyrażeń: pięta Achillesowa", koń trojański". - opowiedzieć dwa lub trzy wybrane przez siebie mity, - dostrzec różnicę między rzeczywistością mitologiczną a historyczną, - wskazać na mapie Troję. ćwiczeń, rekwizyty przygotowane przez poszczególne zespoły do inscenizacji mitu, Mitologia J. Parandowskiego, fragment Iliady Homera, atlasy historyczne, - praca mapą, opowiadanie, praca w grupach, inscenizacja mit 18. Narodziny religii chrześcijański ej. - działalność i nauki Jezusa i jego uczniów, - podstawowe zasady chrześcijaństwa, - rozszerzenie się chrześcijaństwa na inne obszary wokół Morza Śródziemnego - pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, apostoł, judaizm, poganin, - postaci: Mojżesz, Jezus, Konstantyn Wielki, - inne określenia dla narodu żydowskiego - Izraelici, Hebrajczycy. - znaczenie nauki Chrystusa i jego uczniów dla powstania nowej religii. - zaznaczyć na taśmie czasu datę narodzin Chrystusa, - wskazać na mapie Palestynę, określić jej położenie geograficzne, - opowiedzieć o prześladowaniach chrześcijan. ćwiczeń, Biblia, atlasy historyczne, taśma czasu, z podręcznikiem, mapą, tekstem źródłowym Biblia, Stary i Nowy Testament, apostoł, judaizm, poganin, Mojżesz, ezus, Konstantyn Wielki, określenia - Izraelici, Hebrajczycy 19. Lekcja powtórzeniowa - W świecie bogów i herosów Zamiast sprawdzianu" - Turniej mitologiczny. 1

7 DZIEDZICTWO STAROŻYTNOŚCI 21. Na dworze faraona i w demokratycznych Atenach. - despotyzm w Egipcie, - demokracja w Grecji - pojęcia: władza despotyczna, demokracja, obywatel, miasto-państwo, zgromadzenie ludowe. - podstawową różnicę między władzą despotyczną w Egipcie a demokracją w Grecji. - wyjaśnić różnicę między władzą despotyczną w Egipcie a demokracją w Grecji, - opowiedzieć, jaką rolę pełniło w Atenach zgromadzenie ludowe i kto mógł w nim uczestniczyć. ćwiczeń, atlasy historyczne, tekst źródłowy Mowa Peryklesa, ilustracje atrybuty władzy faraona, fragment obrad Sejmu III Rzeczypospolitej, z mapą, tekstem źródłowym, projekcja filmu, inscenizacja - Obrady zgromadzenia ludowego" władza despotyczna, demokracja, obywatel, miasto- -państwo, zgromadzenie ludowe 22. Ustrój republiki rzymskiej. Rządy w starożytności i współcześnie. 23. Rozrywki starożytnych i współczesnych - teatr. - republika w Rzymie, - współczesne formy demokracji i ich związek z antykiem - teatr, - pojawienie się sztuki teatralnej w Grecji, - rodzaje przedstawień teatralnych w Grecji, - teatr współczesny spadkobiercą starożytnej sztuki teatralnej - pojęcia: republika, konsul, senat, trybun ludowy, cesarz, legion, rzeczpospolita, - skąd wywodzą się pojęcia związane z życiem politycznym: demokracja, obywatel, republika. - na jakich zasadach opiera się współczesna demokracja w Polsce, - różnice między demokracją antyczną a współczesną. - podać przykłady stosowania procedur demokratycznych w swoim otoczeniu. - pojęcia: tragedia, komedia, dionizje. - wyżej wymienione pojęcia. - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym powstał teatr grecki, - przedstawić różnice podobieństwa w organizacji teatru antycznego i współczesnego. ćwiczeń, atlasy historyczne, fragment obrad Sejmu III Rzeczypospolitej, z mapą, tekstem źródłowym, projekcja filmu, dyskusja ćwiczeń, wycinki prasowe, zdjęcia dotyczące teatru, nagranie z fragmentem przedstawienia teatralnego, taśma czasu, z mapą, podręcznikiem, zeszytem ćwiczeń, projekcja filmu, elementy dramy- W teatrze ateńskim" republika, konsul, senat, trybun ludowy, cesarz, legion, rzeczpospolit a tragedia, komedia, dionizje 24. Sport wczoraj i dziś. - rola sportu w życiu starożytnych Greków, - igrzyska w Olimpii, - przejęcie idei olimpijskiej w czasach współczesnych; elementy tradycji międzynarodowego ruchu olimpijskiego nawiązujące do tradycji antycznej - pojęcia: igrzyska, olimpiada, - datę: 776 r. p.n.e., - jakie konkurencje wchodziły w skład pięcioboju. - wyżej wymienione pojęcia - rolę igrzysk olimpijskich w życiu Greków. - zaznaczyć na taśmie czasu datę pierwszych igrzysk olimpijskich, - wskazać na mapie Olimpię, - omówić różnice i podobieństwa igrzysk starożytnych i nowożytnych. ćwiczeń, wycinki prasowe, zdjęcia dotyczące sportu, kaseta z fragmentem otwarcia igrzysk lub prezentacja konkurencji, taśma czasu. z mapą, podręcznikiem, zeszytem ćwiczeń, projekcja filmu, elementy dramy (stop-klatka) - Jaka to dyscyplina sportu? igrzyska, olimpiada, pięciobój, 776 r. p.n.e. 7

8 25. Starożytni mistrzowie wzorem dla późniejszych pokoleń. 26. Dorobek materialny i naukowy cywilizacji Wschodu. 27. Greccy filozofowie i rzymscy prawnicy. - rozwój budownictwa w Grecji i Rzymie, - najpiękniejsze budowle starożytne, - wpływ architektury starożytnej na sztukę nowożytną - osiągnięcia starożytnych w dziedzinie nauki i dorobku materialnego - filozofia grecka i jej wpływ na poglądy współczesnych ludzi, - znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych systemów prawnych - pojęcia: kolumna, Akropol, kopuła, porządek architektoniczny, antyk, łuk tryumfalny, terma, amfiteatr, akwedukt, płaskorzeźba, cyrk, - postać: Fidiasz, - wybrane budowle architektury starożytnej Grecji i Rzymu, np. Panteon, Partenon, Koloseum, akwedukt. - wyżej wymienione pojęcia - rozpoznać wybrane zabytki architektury starożytnej Grecji i Rzymu, - opowiedzieć, jak wyglądały świątynie wznoszone przez Greków, - dostrzec naśladownictwo wzorów antycznych w architekturze następnych wieków. - główne osiągnięcia nauki i dorobku materialnego starożytnych. - wkład ludów starożytnego Wschodu w rozwój cywilizacji. - przedstawić osiągnięcia egipskiej i babilońskiej nauki, - dostrzec obecność wynalazków ludów starożytnego Wschodu we współczesnym świecie. - pojęcia: filozofia, kodeks, - postaci: Sokrates, Platon, Arystoteles, - główne osiągnięcia nauki i dorobku materialnego starożytnych. - znaczenie prawa w życiu Rzymian i człowieka współczesnego. - określić i ocenić wkład starożytnych w postęp cywilizacyjny, - wymienić zagadnienia, którymi zajmuje się filozofia, - podać jeden przykład świadczący o doskonałości prawa rzymskiego. ćwiczeń, widokówki, zdjęcia, albumy, przeźrocza zabytki architektury starożytnej Grecji i Rzymu, filmy np. Sztuka starożytnej Grecji, Sztuka starożytnego Rzymu, plansze poglądowe: Ateny, Akropol, - rozmowa nauczająca, pokaz, praca z zeszytem ćwiczeń, wykonanie planszy j zabytki architektury starożytnej Grecji i Rzymu, przygotowanie planu wycieczk Trzy dni w Atenach" lub Trzy dni w Rzymie" 1 - podręcznik, mapa, atlasy, zeszyt ćwiczeń, różne przedmioty prezentujące dorobek materialny starożytnych, pod kierunkiem nauczyciela z podręcznikiem i zeszytem ćwiczeń, wykonanie tabeli prezentującej główne osiągnięcia nauki i dorobku materialnego starożytnych 1 - podręcznik, mapa, atlasy, zeszyt ćwiczeń, teksty źródłowe, pod kierunkiem nauczyciela z podręcznikiem i zeszytem ćwiczeń, analiza tekstów źródłowych kolumna, Akropol, kopuła, porządek architektoniczny, antyk, łuk tryumfalny, terma, amfiteatr, akwedukt, płaskorzeźba, cyrk, Fidiasz filozofia, kodeks, Sokrates, Platon, Arystoteles 28. Pismo, języki starożytne i współczesne. - pismo obrazkowe, - pismo alfabetyczne, - greka i łacina w świecie współczesnym - pojęcie: języki romańskie. - znaczenie pisma w powstaniu i rozwoju cywilizacji. - przedstawić znaczenie łaciny w średniowieczu, - wskazać na mapie zasięg języka greckiego i łaciny, - podać przykłady świadczące o obecności grecki i łaciny we współczesnym języku. 1 - podręcznik, mapa, atlasy, zeszyt ćwiczeń, Słownik wyrazów obcych, - praca pod kierunkiem nauczyciela z podręcznikiem, mapą, zeszytem ćwiczeń, Słownikiem wyrazów obcych języki romańskie

9 29. Lekcja powtórzeniowa - Dziedzictwo starożytności Pisemny sprawdzian wiadomości. 1 WIZERUNEK ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY 31. Upadek Imperium Romanum - narodziny nowej epoki - średniowiecza. - narodziny nowej epoki -średniowiecza, - upadek państwa rzymskiego, - narodziny Europy - pojęcia: imperium, barbarzyńcy, średniowiecze, -daty: 395 r., 476 r., 1453 r. - przyczyny upadku Imperium Romanum. poznanymi w trakcie lekcji - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym upadło cesarstwo zachodnie oraz daty: 395 r., 476 r., 1453 r. - wskazać na mapie linię podziału ustaloną w 395 r. - wskazać na mapie obszar cesarstwa zachodniego i cesarstwa wschodniego oraz stolice obu państw. ćwiczeń, mapa starożytnego Rzymu, atlasy, taśma czasu, atlasem, taśmą czasu, zeszytem ćwiczeń, dyskusja imperium, barbarzyńcy, średniowiecze, 395 r., 476r., 1453 r. 32. Rozłam chrześcijaństw a w XI wieku. - Europa staje się chrześcijańska, - rozłam w Kościele - pojęcia: prawosławie, herezja. - wyżej wymienione pojęcia poznanymi w trakcie lekcji - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym nastąpił rozłam chrześcijaństwa, - wskazać na mapie obszary zasięgu chrześcijaństwa w średniowieczu i współcześnie. ćwiczeń, mapa średniowiecznej Europy, mapa świata wxx w., atlasy, taśma czasu, fragment Koranu, widokówki, zdjęcia świątynie: katolicką, prawosławną, z podręcznikiem, atlasem, tekstem źródłowym, taśmą czasu, zeszytem ćwiczeń, rozmowa nauczająca prawosławie, herezja 33. Narodziny i rozwój islamu. - narodziny islamu, - rozwój islamu - pojęcia: islam, Koran, muzułmanin, - postać: Mahomet, - datę: 622 r. - wyżej wymienione pojęcia. - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym narodził się islam, - wskazać na mapie obszary zasięgu islamu w średniowieczu i współcześnie. ćwiczeń, mapa średniowiecznej Europy, mapa świata w XX w., atlasy, taśma czasu, fragment Koranu, widokówki, zdjęcia świątynię: muzułmańską, z podręcznikiem, atlasem, tekstem źródłowym, taśmą czasu, zeszytem ćwiczeń, rozmowa nauczająca, analiza materiału ilustracyjnego islam, Koran, muzułmanin, Mahomet, 622 r. 9

10 W KRĘGU WŁADCÓW POLSKICH 34. Mieszko - książę z rodu Piastów. - Mieszko I twórcą państwa polskiego, - przyjęcie chrześcijaństwa, - znaczenie chrztu - pojęcia: plemię, misjonarz, kronikarz, - postaci: Mieszko I, Dobrawa, Gall Anonim, - datę: 966 r., - nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie. - znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę. - umieścić na taśmie czasu wiek, w którym Polska przyjęła chrzest, - narysować na podstawie tekstu źródłowego fragment drzewa genealogicznego Piastów. ćwiczeń, taśma czasu, mapa Polski w X w., atlasy, schemat drzewa decyzyjnego, fragment kroniki Galla Anonima, atlasem, tekstem źródłowym, taśmą czasu, zeszytem ćwiczeń, rozmowa nauczająca, drzewo decyzyjne plemię, misjonarz, kronikarz, Mieszko I, Dobrawa, Gall Anonim, 966 r. 35/ 36. Polska w czasch Bolesława Chrobrego. - zjazd w Gnieźnie, - wzrost znaczenia Polski w czasach Bolesława Chrobrego - pojęcia: metropolia, arcybiskupstwo, koronacja, cesarz, - postaci: Bolesław Chrobry, Otton III, biskup Wojciech, -daty: 1000 r., 1025 r. - znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju chrześcijaństwa w Polsce i umocnienia państwa, - znaczenie koronacji dla umocnienia państwa i podwyższenia jego rangi, - zaznaczyć na taśmie czasu daty: zjazdu gnieźnieńskiego i koronacji Bolesława Chrobrego, - wskazać na mapie granice państwa Bolesława Chrobrego. ćwiczeń, taśma czasu, mapa Polski wxw., atlasy, schemat drzewa decyzyjnego, fragment kroniki Galla Anonima, atlasem, tekstem źródłowym, taśmą czasu, zeszytem ćwiczeń, rozmowa nauczająca metropolia, arcybiskupstwo, koronacja, cesarz Bolesław Chrobry, Otton III, biskup Wojciech 1000 r., 1025 r. 37. Bolesław Krzywousty i jego testament. - testament Bolesława Krzywoustego, - groźni sąsiedzi - pojęcia: senior, - datę: r., - postaci: Bolesław Krzywousty, Konrad Mazowiecki, - postanowienia testamentu Bolesława Krzywoustego. - dlaczego Bolesław Krzywousty spisał testament. - zaznaczyć na taśmie czasu datę spisania przez Bolesława Krzywoustego testamentu, - korzystać z tablic genealogicznych Piastów, - określić kształt terytorialny państwa polskiego w czasach Bolesława Krzywoustego i wskazać sąsiadów, - wskazać na mapie dzielnice wyznaczone w testamencie przez Bolesława Krzywoustego. I - podręcznik, zeszyt ćwiczeń, mapa Polska X-XIII w., taśma czasu, mapą, tekstem źródłowym, drzewo decyzyjne senior, Bolesław Krzywousty, Konrad Mazowiecki, r.

11 38. Władysław Łokietek odzyskuje koronę. 39. Działalność polityczna i gospodarcza Kazimierza Wielkiego. - Władysław Łokietek, - odbudowa państwa - Polska w czasach Kazimierza Wielkiego - postać: Władysław Łokietek, - datę: r. - wkład Władysława Łokietka w odbudowę państwa polskiego. - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym sprawował rządy Władysław Łokietek. - pojęcia: uniwersytet, żupa, - postaci: Kazimierz Wielki, - daty: r. - wyżej wymienione pojęcia. poznanymi podczas lekcji, - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym sprawował rządy ostatni władca z rodu Piastów, - określić, jaką rolę odgrywał uniwersytet w Krakowie w rozwoju kultury, - przedstawić sukcesy polityki wewnętrznej i zagranicznej Kazimierza Wielkiego, - wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego za rządów Kazimierza Wielkiego, - korzystać z tablic genealogicznych Piastów. ćwiczeń, mapa Polski w XIV-XV w., taśma czasu, mapą, tekstem źródłowym, drzewo decyzyjne ćwiczeń, mapa Polski w XIV-XV w., taśma czasu, mapą, tekstem źródłowym, drzewo decyzyjne Władysław Łokietek, r. uniwersytet, żupa, Kazimierz Wielki, r. 40. Lekcja powtórzeniowa - Polska pod rządami Piastów Pisemny sprawdzian wiadomości. 1 ŻYCIE SPOŁECZEŃSTWA ŚREDNIOWIECZNEGO 42. Konflikty polsko- -krzyżackie w czasach Władysława Jagiełły. 43. Zmiany terytorialne państwa polskiego w czasach Jagiellonów. - Jadwiga na tronie polskim, - unia Polski z Litwą, - konflikty z Krzyżakami - konflikty z krzyżakami w I połowie XV w., - hołd pruski - pojęcia: unia, hołd, wielki mistrz, - postaci: Jadwiga, Władysław Jagiełło, -daty: 1385 r., 1410 r., 1466 r., 1525 r. - przyczyny podpisania unii polskolitewskiej w Krewie. - zaznaczyć na taśmie czasu daty: unii polsko-litewskiej, bitwy pod Grunwaldem, - przedstawić konflikty polsko-krzyżackie w XIV-XV w., - wskazać na mapie ziemie odzyskane przez Polskę i pozostające w rękach zakonu jako lenno. ćwiczeń, mapa Polska w XIV-XV w., taśma czasu, reprodukcje obrazów: Bitwa 1 pod Grunwaldem, Hołd pruski, - praca mapą, tekstem źródłowym, rozmowa nauczająca unia, hołd, wielki mistrz, Jadwiga, Władysław Jagiełło, r., 1410 r., 1466 r., r. 44. Nowy obraz społeczeństwa średniowiecznego. - drabina społeczna - seniorzy i wasale, - społeczeństwo stanowe, - prawo na straży porządku publicznego - pojęcia: pańszczyzna, stan, lenno, senior, wasal. - różnice między prawem zwyczajowym a pisanym, - z czego wynikała przynależność do określonego stanu. ćwiczeń, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń pańszczyzna, stan, lenno, senior, wasal 11

12 - prawidłowo operować pojęciami - przedstawić obowiązki wasala względem seniora, - omówić proces kształtowania się stanów, - wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów. 45. Na dworach monarchów i możnowtadcó w. - w średniowiecznych zamkach, - kultura dworska, - naśladownictwo obyczajów dworskich - pojęcia: możnowładca, marszałek dworu, etykieta dworska, turniej, - czym zajmowali się mieszkańcy dworów. - rolę średniowiecznych dworów jako ośrodków kultury i sztuki. - opowiedzieć o wybranych obyczajach dworskich. ćwiczeń, ilustracje : siedziby władców, rozrywki możnowładców, analiza materiału ilustracyjnego, pogadanka, elementy dramy - Na dworze księcia - etykieta dworska" możnowładca, marszałek dworu, etykieta dworska, turniej 46. Życie codzienne w średniowieczu. - w średniowiecznych domostwach, - pożywienie, rozrywki, ubiory ludzi średniowiecza - w jaki sposób ludzie epoki średniowiecza spędzali czas wolny. - zależność między warunkami życia ludzi w epoce średniowiecza a stanem ich zamożności. - opowiedzieć o warunkach życia ludzi w epoce średniowiecza, - rozpoznać stroje noszone w epoce średniowiecza. ćwiczeń, z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, pogadanka 47. Praca na roli. - metody uprawy roli, - wygląd wsi średniowiecznej, - zajęcia mieszkańców - pojęcia: trójpolówka, żarna, - nazwy narzędzi, wykorzystywanych do prac polowych. - na czym polegała uprawa ziemi metodą trójpolową. - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców średniowiecznej wsi. ćwiczeń, materiał ilustracyjny przedstawiający sceny z życia na wsi, tekst źródłowy - Lokacja wsi, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, praca w grupach, rozmowa nauczająca trójpolówka, żarna 48. Rozkwit rzemiosła w średniowieczu. - początki rzemiosła, - rodzaje rzemiosł, - rozwój cechów, - od ucznia do mistrza - pojęcia: rzemieślnik, cech, terminator, czeladnik, osada służebna, bractwo strzeleckie, - nazwy rzemieślników średniowiecznych. - znaczenie cechów w życiu mieszkańców średniowiecznego miasta. - opowiedzieć o drodze od ucznia do mistrza. ćwiczeń, przedmioty wykonane przez rzemieślników, ilustracje, z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, pogadanka, elementy dramy - Od ucznia do mistrza" rzemieślnik, cech, terminator, czeladnik, osada służebna, bractwo strzeleckie

13 49. Handel w średniowieczu. - formy handlu, - główne szlaki handlowe, - współczesne ślady dawnego handlu - pojęcia: jarmark, kram, targ. - rolę handlu w średniowiecznej gospodarce, - różnice między handlem średniowiecznym a współczesnym. - wskazać na mapie główne szlaki handlowe średniowiecznej Europy, - wskazać współczesne ślady dawnego handlu. DZIEDZICTWO ŚREDNIOWIECZA ćwiczeń, mapa, ilustracje, z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, pogadanka jarmark, kram, targ 50. W cieniu romańskich i gotyckich katedr. 51. W kręgu ludzi nauki. - styl romański i gotycki, - sztuka gotycka w Polsce - średniowieczni dziejopisarze i ich dzieła, - wynalezienie druku, - oświata w średniowieczu, - alchemicy - średniowieczni naukowcy - pojęcia: styl romański, gotycki, baszta, barbakan, filar, portal, katedra, - najważniejsze cechy stylów średniowiecznych. - w czym przejawiał się sakralny charakter architektury średniowiecznej. - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym rozpowszechnił się styl romański i gotycki, - wskazać zabytki architektury średniowiecznej w Polsce. - pojęcia: alchemik, pergamin, uniwersytet, siedem sztuk wyzwolonych, rocznik, kronika, - postaci: Jan Długosz, Jan Gutenberg, Wincenty Kadłubek, - jakie materiały wykorzystywano do pisania w średniowieczu. - rolę oświaty w rozwoju państwa. - przedstawić współczesne zwyczaje obowiązujące na uczelniach, które nawiązują do tradycji średniowiecznej. ćwiczeń, zdjęcia, pocztówki, albumy, przeźrocza zabytki architektury romańskiej, gotyckiej, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń pogadanka, wycieczka ćwiczeń. wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, drama - prezentacja jednego ze zwyczajów obowiązujących w średniowiecznej szkole styl romański, gotycki, baszta, barbakan, filar, portal, katedra alchemik, pergamin, uniwersytet, siedem sztuk wyzwolonych, rocznik, kronika, an Długosz, an Gutenberg, Wincenty Kadłubek 52. Lekcja powtórzeniowa - Jak żyli ludzie w średniowieczu. 1 13