Prof. dr hab. Krystyna Poznańska. Współpraca przedsiębiorstw z podmiotami naukowymi w zakresie innowacyjności

Transkrypt

1 Prof. dr hab. Krystyna Poznańska Współpraca przedsiębiorstw z podmiotami naukowymi w zakresie innowacyjności

2 Przesłanki podjęcia tematu Niski poziom innowacyjności gospodarki polskiej Przedsiębiorczy model uniwersytetu

3 Dlaczego warto współpracować? Korzyści dla przedsiębiorstw : - Możliwość wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, - Dostęp do najnowszej wiedzy, - Wzrost konkurencyjności, - Wyższa jakość produktu, - Wzrost prestiżu firmy, - Zdobycie/ zwiększenie możliwości eksportowych.

4 Dlaczego warto współpracować? Korzyści dla przedsiębiorstw wyrażane przez naukowców : - Wyższe zyski dla firm - Wzrost konkurencyjności - Nowe miejsca pracy - Niższe koszty firmy

5 Formy współpracy Główne KATEGORIE form współpracy nauka - gospodarka: Współpraca nieinstytucjonalna: opiera się na indywidualnych kontaktach pracowników naukowych z partnerami ze środowiska biznesowego. Współpraca instytucjonalna: polega na organizacyjnym powiązaniu aktywności B+R ośrodków nauki z przedsiębiorstwami.

6 Formy współpracy nieinstytucjonalnej (I) 1. Seminaria i konferencje. 2. Wspólna działalność publikacyjna 3. Powoływanie stałych gremiów doradczych w firmie 4. Powołanie do rady nadzorczej spółki akcyjnej

7 Współpraca nieinstytucjonalna (II) 5. Organizowanie krótkookresowych praktyk/staży i rekrutowanie do pracy 6. Sporządzenie ekspertyz, opinii, itp. opracowań przez pracowników naukowych w ramach doradztwa naukowo-technicznego dla firmy. 7. Szkolenia i inne specjalne programy edukacyjne 8. Mobilność/ czasowe oddelegowanie specjalistów z ośrodka naukowego do przedsiębiorstwa i na odwrót 9. Opiniowanie i konsultacje ze strony menedżerów/specjalistów firmy dla wybranych jednostek organizacyjnych w partnerskich uczelniach przy opracowywaniu (modyfikacji, aktualizacji) programów nauczania w tych jednostkach.

8 Współpraca instytucjonalna 1. Prace badawcze, badawczo-rozwojowe lub wdrożeniowe realizowane przez wyspecjalizowaną jednostkę naukową lub badawczą na zlecenie firmy. 2. Projekty celowe przedsięwzięcia techniczne, technologiczne lub organizacyjne (w praktyce, oznacza to: badania przemysłowe i/lub prace rozwojowe i/lub prace wdrożeniowe), realizowane przez firmę wspólnie z partnerską jednostką naukową bądź badawczą lub na zlecenie firmy przez wybraną jednostkę naukową (badawczą). 3. Wspólne przedsięwzięcia naukowo-biznesowe pojedynczych ośrodków naukowych i firm lub całych grup takich podmiotów (np. powołanie instytutu badawczego, przedsiębiorstwa joint venture, inkubatora przedsiębiorczości/technologii itp., parku naukowo-technologicznego itp.).

9 Kiedy współpraca między przedsiębiorstwami a podmiotami naukowymi jest najbardziej wskazana? innowacje zależą od postępu w dziedzinie (dyscyplinie) naukowej, która stanowi fundament profilu działalności firmy (np. firmy biotechnologiczne czy farmaceutyczne współpraca z klinikami, uczelniami medycznymi). wyselekcjonowany ośrodek naukowy lub badawczy/badawczo-rozwojowy dysponuje większym potencjałem ludzkim w danym obszarze badań oraz lepszym sprzętem specjalistycznym, niż przedsiębiorstwo - co stwarza dużą szansę zmniejszenia ryzyka niepowodzenia określonych prac badawczych lub badawczo-rozwojowych i zarazem zwiększenia tempa ich przeprowadzenia. firma uzyskuje dostęp do najnowszej informacji naukowej pojawiającej się w danej dziedzinie (dyscyplinie) wiedzy, co może stanowić źródło przyszłych innowacji radykalnych (przełomowych). powstaje możliwość komercyjnego zastosowania wyników badań (uczelni, samodzielnych laboratoriów czy innych jednostek naukowych bądź badawczych. istnieje potrzeba dokształcania się / rozwoju kompetencji pracowników firmy.

10 Cel badań Określenie zakresu i form współpracy w zakresie innowacyjności pomiędzy przedsiębiorstwami a środowiskiem naukowymi Identyfikacja barier współpracy pomiędzy tymi środowiskami

11 Charakterystyka próby badawczej Próba CATI n=505 przedsiębiorstw przemysłowych. Jako zmiennych dyferencjujących próbę użyto kategoryzacji według wielkości przedsiębiorstwa. Procedura warstwowania próby przebiegała zgodnie z wykazem sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności zagregowanej do poziomu branż. Zakres terytorialny badania ogólnopolski

12 Czy przedsiębiorstwo posiada strategię rozwoju? Nie Tak

13 Czy przedsiębiorstwo wprowadziło w ostatnim 3 lat okresie innowacje? Udział przedsiębiorstw deklarujących wdrożenie innowacji w ogólnej liczbie badanych przedsiębiorstw (w %) Innowacje produktowe Innowacje procesowe Innowacje organizacyjne Innowacje marketingowe Nie wdrożono żadnej innowacji

14 Czy przedsiębiorstwo współpracuje z podmiotami naukowymi? Tak, współpracuje Nie współpracuje

15 Ocena możliwości nawiązania współpracy z podmiotami naukowymi ( w %)

16 Z jakimi podmiotami naukowymi współpracują przedsiębiorstwa? Udział przedsiębiorstw w ogólnej liczbie podejmujących współpracę z instytucjami naukowymi (w %) 2 Szkoły wyższe Instytuty badawcze Jednostki naukowe PAN Zagraniczne instytucje naukowo-badawcze Działy B+R przedsiębiorstw Komercyjne laboratoria badawcze Jednostki innego typu

17 Kto inicjował współpracę? Udział przedsiębiorstw ( w %) Szkoły wyższe Instytuty badawcze Jednostki naukowe PAN Zagraniczne instytucje naukowo-badawcze Komercyjne laboratoria badawcze Nasza firma

18 Czego dotyczyła współpraca? Nowego/ulepszonego produktu Nowych ulepszonych metod marketingowych Nowej/ulepszonej usługi Pozyskania zewnętrznych środków finansowych Doradztwa w zakresie różnych obszarów działalności firmy Nowej/ulepszonej technologii Nowych/ulepszonych metod organizacji i zarządzania Audytu technologicznego Kształcenia/ doskonalenia pracowników

19 Korzyści ze współpracy Udział przedsiębiorstw ( w %) Zwiększenie asortymentu Poprawa jakości oferowanych produktów Zastąpienie przestarzałych produktów lub procesów Zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko Poprawa warunków bhp Zwiększenie elastyczności produkcji Wzrost wydajności pracy Obniżka jednostkowych kosztów wytwarzania Zwiększenie zdolności produkcyjnej Zwiększenie udziału w rynku Wejście na nowe rynki Poprawa rentowności firmy Rozwój zawodowy pracowników Dostęp do specjalistycznej wiedzy Poprawa efektywności zarządzania

20 Formy organizacyjne współpracy Współpraca nieinstytucjonalna (kontakty z pracownikami naukowymi) Współpraca instytucjonalna ( alianse, umowy o współpracy, udział w konsorcjach badawczych, itp.)

21 Bariery współpracy Udział przedsiębiorstw w ogólnej liczbie badanych przedsiębiorstw (w %) 2 Brak informacji o ofercie instytucji naukowych Brak zainteresowania ze strony instytucji naukowych Oferowane usługi są zbyt kosztowne Oferowane usługi są mało zaawansowane merytorycznie Oferowane usługi są zbyt zaawansowane merytorycznie Oferowane usługi nie odpowiadają zakresowi działalności firmy Jednostka naukowa znajduje się zbyt daleko od przedsiębiorstwa Bariery biurokratyczne Inne bariery Brak barier Trudno powiedzieć

22 Bariery współpracy (I) Współpraca między sferą nauki i gospodarki najczęściej przyjmuje zindywidualizowaną, niezinstytucjonalizowaną formę. Przyczyny: brak promocji przez jednostki odpowiedzialne za współpracę na uczelniach i instytutach badawczych oraz funkcjonalnych rozwiązań, które ułatwiałyby nawiązywanie współpracy instytucjonalnej; barierą dla zinstytucjonalizowanych form są bardzo skomplikowane procedury biurokratyczne, które opóźniają, spowalniają i utrudniają kooperację; bardziej opłacalna dla naukowców jest bezpośrednia umowa z przedstawicielem gospodarki niż umowa za pośrednictwem własnej uczelni czy instytutu, która potrąca w ramach kosztów własnych część ich wynagrodzenia. Warto zwrócić uwagę, że w opinii badanych zindywidualizowane formy współpracy są potrzebne, ponieważ mają potencjał przerodzenia się w długotrwałą i zinstytucjonalizowaną kooperację, sprzyjają innowacyjności oraz są korzystne dla obu stron.

23 Bariery współpracy (II) Ważnym czynnikiem wspierającym innowacyjność i współpracę między gospodarki a nauką są tzw. instytucje pośredniczące takie jak np. centra transferu technologii, inkubatory przedsiębiorczości, inkubatory technologiczne, czy parki technologiczne. Badani doceniają ich wartość a także wskazują na konieczność ich zakładania oraz rozwijania. Jedną z barier współpracy pomiędzy przedsiębiorcami a podmiotami naukowych jest brak wiedzy o tym, jak taka współpraca miałaby wyglądać, a także że w ogóle możliwe jest nawiązanie współpracy. Brak takiej świadomości stanowi istotną blokadę psychiczną przed zaangażowaniem się w daną działalność. Barierą dla współpracy w zakresie innowacyjności są wg badanych długotrwałe, kosztowne i uciążliwe procedury patentowe. Patenty, ich zdaniem, łatwiej jest kupić gotowe niż inwestować swój czas i pieniądze w długotrwały proces badawczy, podczas którego pojawiają się różne przeszkody.

24 Formy i bariery współpracy (III) Ważnym czynnikiem ograniczającym współpracę między nauką a biznesem jest niewielkie zaufanie między obydwoma środowiskami. Współpraca między nauką a biznesem jest postrzegana jako dość ryzykowne przedsięwzięcie finansowe (kosztowne badania, niepewny wynik końcowy, mniejszy koszt pozyskania przez przedsiębiorstwo pożądanych produktów i usług na rynku niż prowadzenie wspólnych badań). Przedsięwzięcia te często są traktowane przez przedstawicieli biznesu jako nieekonomiczne i możliwe tylko w sytuacji dotacji zewnętrznej (np. z funduszy unijnych).

25 Rekomendacje W celu poszerzenia zwiększenia zakresu współpracy nauki z gospodarką postuluje się : Zwiększenie działalności ekspercko-doradczej pracowników nauki przez integrowanie dorobku eksperckiego z trajektorią rozwoju zawodowego pracowników nauki. Inicjowanie i uruchamianie wspólnych projektów badawczych przez łączenie środowiska naukowców z praktykami rynku. Zwiększanie aktywności na uczelniach profesjonalnych jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za współpracę, w zakresie promocji i nawiązywania kontaktów z potencjalnymi kooperantami z sektora nauki Usprawnienie długotrwałych i kosztownych procedur patentowych. Zmniejszenie biurokracji oraz uproszczenie procedur dotyczących współpracy (ze strony administracji państwowej i uczelnianej).

26 Bardzo dziękuję za uwagę